________________
રૂપરેખા
૧૧"
સંખ્યાત, અસંખ્યાત અને અનંતથી જાતજાતના સ્કર્ધ બને છે, અને એવા પ્રત્યેક પ્રકારના સ્કંધના સમૂહ તે તે જાતની વર્ગણું છે. આમ અનંત વર્ગણાઓ છે. એ પિકી નિમ્નલિખિત આઠ વર્ગણાએ અત્રે પ્રસ્તુત છે –
૧) ઔદારિક, (૨) વિકિય, (૩) આહારક, (૪) તિજસ, (૫) ભાષા, (૬) શ્વાસે શ્વાસ, (9) મન અને (૮) કામણ.
આ વર્ગણુઓ પરમાણુઓની સંખ્યાની દ્રષ્ટિએ એક બીજાથી ચડિયાતી છે અને પરિણમનની દષ્ટિએ ઉત્તરોત્તર સૂક્ષ્મ છે-ઘન છે. જેમ કે રૂ કરતાં સુવર્ણ એને પરમાણુઓના પરિણમનની અપેક્ષાએ વિશેષ સૂક્ષમ છે. ટૂંકમાં કહું તે એમાં ઓછી જગ્યામાં અધિક પરમાણુએ છે. “કામણ” વગેણુ કાકાશના કઈ એક જ પ્રદેશમાં નથી. એ તે એકે એકમાં છે. એને સદા સર્વત્ર સુકાળ છે એટલે સંસારી જીવ જ્યાં હોય ત્યાં એને કાર્પણ વર્ગણાઓ જોઈતા પ્રમાણમાં મળી રહે છે. એ વર્ગણાઓ જાણે એના આલેષની રાહ જોતી જ ઊભી છે.
આ ઉપરથી સમજાયું હશે કે પુદ્ગલેની નિશાળ હોય અને તેમાં ભિન્ન ભિન્ન ધરણના સ્ક હોય તે તે વર્ગણાએ છે અને તેમાં કામણ વર્ગણા એ અગણિત અને ખૂબ ગાઢ રીતે–ખૂબ પાસે રહેલા પરમાણુઓના બનેલા છેને સમૂહ છે.
આપણે આ જે કર્મની વાત કરી તેને જૈન દર્શનમાં
Jain Education International 2010_05 For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
