________________
૧૫૦
કર્મસિદ્ધાન્ત : રૂપરેખાબ અને પ્રૌઢ ગ્રન્થ
નિર્દેશ છે એટલે શીલાંકસૂરિ કહે છે કે કેધ કહેવાથી માનનું ગ્રહણ થઈ જાય છે અને એવી રીતે માયાના ઉલ્લેખથી લભતું ગ્રહણ થઈ જાય છે.
અ. ૨, ૩. રના ઓગણત્રીસમા પદ્યમાં છન્ન, પસંસ, ઉકઠોસ અને પગાસ એ શબ્દ માયા, લોભ, માન અને કે એ અર્થમાં અનુક્રમે વપરાયા છે. પિતાને અભિપ્રાય જે છાને રાખે છે તે “છન્ન” યાને માયા. જેની સે પ્રશંસા કરે છે–જેને સૌ આદર કરે છે તે પસંસ (પ્રશસ્ય) યાને લેભ. હલકા પ્રકૃતિના પુરુષને જે જાતિ વગેરે મદસ્થાને વડે ઉશ્કેરે છે તે ઉકસ' ઉત્કર્ષ યાને માન. જે અંદર રહેલ હેવા છતાં મુખ, નેત્ર, ભવાં ઈત્યાદિના વિકારથી જણાઈ આવે છે તે “પગાસ” (પ્રકાશ) ચાને ક્રોધ.
- અ. ૮ના અરાઢમાં પદ્યમાં “અહિ” શબ્દ છે. એ સમજવતાં શીલાંકસૂરિ કહે છે કે જેનામાં “નિહા' અર્થાત્ “માયા” નથી તે “અનિહ” છે. આમ “માયા” માટે ઉપર જે “નિભ” શબ્દ નોંધાયું છે તેનું એ સ્મરણ કરાવે છે.
અ. ૮ના ઓગણીસમા પદ્યમાં “સાદિય’ શબ્દ વપરાયે છે. એમાં “સદિ’નો અર્થ “માયા” છે. સાદિક મૃષાવાદ એમ જે અહીં કહ્યું છે તે સકારણ છે. સામાને છેતરવા અસત્ય બોલાય છે અને એ અસત્ય માયા વિના સંભાવતું નથીઆમ શીલાંકસૂરિ કહે છે.
- અ૯ના અગિયારમા પદ્યમાં પતિઉંચણ, ભય, થડિલ અને ઉસયણ એ શબ્દ અનુક્રમે માયા, લાભ, કે અને માન એ અર્થવાચક છે. જેના વડે ક્રિયાઓમાં બધી રીતે વક્તા
Jain Education International 2010_05 For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
