________________
૯૪ કર્મસિદ્ધાન્ત : રૂપરેખા અને પ્રોઢ ગ્ર
ગવાસિષ્ઠના પ્રારંભમાં વૈરાગ્ય પ્રકરણ (અ. ૧)માં રામાવતાર માટે ત્રણ કારણે દર્શાવાયાં છે. રામચન્દ્ર સેળ વર્ષની વયે વિરક્ત બને છે. વિશ્વામિત્રના કહેવાથી વસિષ્ઠ એમને વિસ્તૃત ઉપદેશ આપે છે એનું એ ફળ આવે છે કે રામચન્દ્ર નિર્લિપ્ત રહીને પિતાનું કર્તવ્ય બજાવે છે.
અંતિમ પ્રકરણમાં–‘નિર્વાણું પ્રકરણ (અ. ૧૩, ૨૩ માં કાક ભુસુંડીના જન્મની તેમ જ એના સુમેરુ ઉપરના નિવાસની કથા અપાઈ છે. રામકથા (પૃ ૨૬૦ જે પ્રમાણે કાક ભુશુંડીની કથા સૌથી પ્રથમ ગવાસિષ્ઠમાં મળે છે.
યોગવાસિષ્ઠમાં ચેતનની સ્થિતિના સંક્ષેપમાં બે ભાગ કરાયા છેઃ (૧) અજ્ઞાનમય અને (૨) જ્ઞાનમય. અજ્ઞાનમય સ્થિતિ એટલે અવિકાસ-કાળ અને જ્ઞાનમય સ્થિતિ એટલે વિકાસ-કાળ. વિકાસ-કાળ પછીને કાળ તે મેક્ષ-કાળ છે.
અજ્ઞાનમય સ્થિતિના સાત વિભાગ કરાયા છે. એ દરેકને ભૂમિકા” કહેવામાં આવે છે. એ સાત ભૂમિકાનાં નામ નીચે પ્રમાણે છે –
( ૧ ). બીજ–જાગ્રત, (૨) જાગ્રત, (૩) મહાજાગ્રત, (૪) જાગ્રત-વન, (૫) સ્વનિ, (૬) સર્વપ્ન–જાગ્રત અને (૭) સુષુપ્તક,
આ સાતનું સ્વરૂપ આપણે વિચારીએ તે પૂર્વે જ્ઞાનમય ૧. જુઓ હિનદી પરિષદુ, વિશ્વવિદ્યાલય, પ્રયાગથી ઈ. સ. ૧૯૫માં પ્રકાશિત રામકથા (પૃ. ૧૬-૧૬૪). આ પુસ્તકને પ્રણેતા રેવરંડ ફાધર કામિલ બુકે છે.
Jain Education International 2010_05 For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
