Book Title: Jaybhikkhu Smruti Granth
Author(s): Dhirubhai Thakar, Kumarpal Desai and Others
Publisher: Jaybhikkhu Sahitya Trust Prakashan
View full book text
________________
શ્રી. જયભિખુ
( જીવન-વિકન )
રતિલાલ દીપચંદ દેસાઈ
જિંદાદિલીને જીવન માનનાર ને માનવતાને ,
શ્રી. જયભિખુનાં ત્રણ નામ છે. કુટુંબમાં
તેઓ “ભીખાલાલ’ના હુલામણું નામથી ઓળખાય મધુર સંદેશ આપતું સાહિત્ય સર્જનાર શ્રી.
છે; નેહીઓમાં તેઓ બાલાભાઈ તરીકે જાણીતા છે જયભિખુએ વિ. સં. ૨૦૨૩ ને જેઠ વદ તેરસ, તા.
અને સાહિત્યકાર તરીકે જનતા તેમને “જયભિખુ”૨૭ જૂન ૧૯૬૭ના રોજ આયુષના સાઠમા વર્ષમાં
ના તખલ્લુસથી ઓળખે છે. પ્રવેશ કર્યો છે. - શ્રી. જયભિખનું સમગ્ર જીવન કલમના ખેાળે તેમની લગ્ન રાણપુરના શેઠ કુટુંબનાં પુત્રી શ્રી. વ્યતીત થયું છે. શ્રી. જયભિખુએ મા ગુર્જરીના વિજયાબેન સાથે સને ૧૯૩૦ની તેરમી મે એ–વૈશાખ ચરણે નાનીમોટી લગભગ અઢીસોથી ત્રણસો કૃતિઓ
વદ એકમના રોજ થર્યા હતાં. તેમનું તખલ્લુસ ભેટ ધરી છે. તેઓને ભારત સરકાર અને ગુજરાત
તેમના અને તેમની પત્નીના નામના સુમેળથી બન્યું સરકાર તરફથી પંદરેક ઈનામ મળેલાં છે. તેમને છે. વિજયાબેનમાંથી “જય” શબ્દ ને ભીખાલાલમાંથી અધ્યાત્મ જ્ઞાનપ્રસારક મંડળ તરફથી સ્વ. સાક્ષરવર્ય “ભિખુ’–એમ મળીને “જયભિખુ” બન્યું છે. દી.બ. શ્રી. કૃષ્ણલાલ મે. ઝવેરીના પ્રમુખપદે મુંબઈમાં આ તખલ્લુસ તેમના દાંપત્યનું પ્રતીક છે. તેમનું સુવર્ણચંદ્રક પણ એનાયત થયેલ છે. તેમનું સાહિત્ય ગૃહજીવન મધુર આતિથ્ય અને ઉદાત્ત સંસ્કારથી હંમેશાં તંદુરસ્ત જીવનદષ્ટિ પ્રેરે તેવું છે. તેની દ્વારા તેમણે મહેકી રહ્યું છે. એની પાછળ તેમનાં પત્ની શ્રી જ્યાધર્મ, સમાજ અને દેશની ઉત્તમ સેવા કરી છે.
6એવા કે બેનનાં પ્રેરણા ને પરિશ્રમ મુખ્ય છે. પ્રાચીન કાળમાં થયેલ મહાન કવિ દેડીએ કહ્યું બાળપણમાં જ માતા ગુજરી જવાથી શ્રી. જ્યછે કે: ગદ્ય કવીનાં નિકષ વદન્તિા ગદ્ય કવિઓની ભિખુનું બાળપણ તેમના મોસાળ વીંછિયામાં તથા કસોટી છે. સમર્થ ગદ્ય અને પોતાની આગવી મન- બોટાદમાં ભામાં ને મારી પાસે વીત્યું હતું. તેમના મોહલીથી ગુજરાતના એક કપ્રિય વાર્તાકાર તરીકે પિતાશ્રી ઉત્તર ગુજરાતમાં આવેલા મહેસાણા જિલ્લામાં નામના મેળવનાર શ્રી. જયભિખુ મૂળ સૌરાષ્ટ્રના આવેલા જૂના સાબરકાંઠાના વરસોડા રાજ્યના અને સાયલા (લાલા ભગતના) ગામના વતની છે. તેમના પાછલાં વર્ષોમાં નાના ભાયાતોના કારભારી હતા. પિતાશ્રીનું નામ શ્રી. વીરચંદ હેમચંદ દેસાઈ અને ( પિતાશ્રીએ અભ્યાસ તો ગુજરાતી ચાર ચોપડી માતાનું નામ પાર્વતીબાઈ હતું. તેમનો જન્મ વિ. સુધી જ કરેલે, પણ તેમનું કાયદાગત લખાણ ભલભલા સં. ૧૯૬૪ ના જેઠ વદ તેરસ ને શુક્રવાર, તા. એલ એલ. બી. વકીલેને આંટે તેવું હતું. એક શક્તિ૨૬-૬૧૯૦૮ ના રોજ સવારના સાત વાગે તેમના શાળી કારભારી તરીકે તેમણે નામના મેળવી હતી. મોસાળ વીંછિયા (સૌરાષ્ટ્ર)માં થયો હતો. ચાર તેઓ દિલગજાવાળા, નીડર, અતિથિપ્રેમી તથા કુટુંબવર્ષની ઉંમરે તેમની માતા પાર્વતીબેનનું વઢવાણ વત્સલ પુરૂ હતા. પોતાના વાવાળા કુટુંબની શહેરખાતે અવસાન થયું હતું.
ડગમગી ગયેલી સ્થિતિને તેઓએ ફરી સ્થિર કરી હતી. સે ૩
