Book Title: Jaybhikkhu Smruti Granth
Author(s): Dhirubhai Thakar, Kumarpal Desai and Others
Publisher: Jaybhikkhu Sahitya Trust Prakashan
View full book text
________________
જ ઉદારચરિત જયભિખ્ખું
અરવિંદ શાસ્ત્રી
થોડાંક વર્ષો પહેલાંની વાત છે. સ્થળ હતું નાઝ કરેલું હોય છે. નૃત્યરાણીના મુજરા ફિલ્મી દો પરથી
કે પછી કલ્પનાના રંગથી ચીતરવા કરતાં તેને જાતકમ્પાઉન્ડ–લેમિંગ્ટન રોડ અને કિસ્મત કાર્યાલય.
અનુભવ લીધે હોય, એ નજરોનજર જોયા હોય તો એ સમયે કાર્યાલયમાં તંત્રીશ્રી ઉષાકાન્ત પંડયા, નવલકથા કે વાર્તામાં તેના ચિત્રણને સ્વાભાવિકતાને પ્રસિદ્ધ સીને પત્રકાર અને છબીકાર શ્રી રામ ઔરંગા- ઓપ મળે અને આથી જ શ્રી જયભિખુએ પોતાની બાદકર, શ્રી જયભિખુ, હું તથા બીજા એક– આ તંદુરસ્ત ઈચ્છા વ્યક્ત કરી હતી. બે જણ પણ હાજર હતા.
કોઈ પણ વિષય પર કલમ ચલાવતાં પહેલાં આ સમયે સૂર અને નપુરની દુનિયાના વાર્તા- ભાઈ જયભિખ્ખ તે વિષયનું સાહિત્ય જરૂર વાંચી લાપ દરમ્યાન શ્રી જયભિખુએ રામને નૃત્યરાણીઓ, જાય છે. એનો મને અનુભવ છે. તેમની મારી આગળ તેમના તરફથી યોજાતા નાચ–ગાન અને મુજરા વખતોવખતની માંગ આવે, “ અમુક સાહિત્ય મેકલી અંગે પૂછ્યું.
આપો.” હું એમની એ ઇચ્છા ક્યારેક પોષે, ક્યારામની પાસે આ અંગેની સારી માહિતી છે તે પૈક નીઉં પણ પાપાય.
માહિતી છે તે રેક નહિ પણ પોષાય. અગમ્યવાદ, નજરબંધી, મંત્રવાતની શ્રી જયભિખને જાણ થઈ હતી અને એટલે તંત્ર વિદ્યા, હિ'નોટીઝમ વગેરે ગેબી વિષયો પર જ તેમણે આ વિશે પૃચ્છા કરી.
પણ તેમણે અનેક લેખો લખ્યા છે. અને તેની પાછળ
તેમણે સારે અભ્યાસ તથા વાચન પણ કર્યું છે. રામે જરૂરી માહિતી આપી, તેમના તરફથી
આ એમના સાહિત્યિક જીવનનું એક પાસું થયું. યોજાતી મહેફિલ અને ગુજરાની વાતો પણ કરી.
શ્રી જયભિખુમાં નાના માણસો પ્રત્યે પણ અજબડેરેદાર નૃત્યરાણીઓ તથા બજારુ સ્ત્રીઓ વચ્ચેના
ની સહાનુભૂતિ હોય છે. તેની શક્તિને એ પારખી ભેદ પણ સમજાવ્યા. શ્રી જયભિખુએ તેમાં ભારે
જાય તો તેને ઝબકાવવાના તેમના પ્રયત્ન રહે છે રસ લીધો. અને પછી કહ્યું, “ભાઈ રામ, કેઈમુજરા
જ. એક સાધારણ દાખલો આપું. શારદા મુદ્રણામહેફિલને ભારે નજરેનજર જોવી છે. મને એમાં
લયમાં એક સાધારણ માણસ આવ્યો. શ્રી જયહાજર રહેવાની સુવિધા કરી આપશો ?'
ભિખુ તે સમયે પ્રેસની દેખરેખ રાખે. આ માણસને શ્રી જયભિખુની આ માગણીથી અમને થોડા
કાગળો ગણવાનું સાધારણ કામ આપવામાં આવ્યું. કને આશ્ચર્ય તો થયું, પણ અમે મૌન રહ્યા.
શ્રી ભિખુનું ધ્યાન આ માણસ પર કેન્દ્રિત શ્રી રામે તેમ કરવાની ખાતરી આપી.
જ હતું. માણસ હોશિયાર જણાય એટલે ભાઈ આ છે શ્રી જયભિખુના સ્વભાવનું એક ચિ. જયભિખુએ તેને જરા વધુ જવાબદારીભર્યું કાર્ય એમની વાર્તામાં અનુભવ પ્રસંગે, દનો જે નિચોડ સોંપ્યું. તેમાં કુશળ જણાયો એટલે તેને કમ્પોઝ હોય છે તે બધું જાતઅનુભવ પરથી જ પ્રાપ્ત અને તે પછી પ્રેસમેન પણ બનાવ્યો.
