Book Title: Jaybhikkhu Smruti Granth
Author(s): Dhirubhai Thakar, Kumarpal Desai and Others
Publisher: Jaybhikkhu Sahitya Trust Prakashan
View full book text
________________
શ્રી જયભિખ્ખું ષષ્ટિપૂતિ સ્મરણિકા : ૧૬૯
કંઈ આછું પાતળું મળી રહે તે વડે જ જીવન સાથે એમની પાસે જવામાં અનુભવી સલાહ-સુચના નિર્વાહ કરવાનો નિર્ણય કર્યો. હૈયાના હીરને કલમ લેવાનો પણ મારો ઉદ્દેશ હતો. એમની સાથેની આ વડે કાગળ પર કંડારનાર શ્રી “જયભિખુ” એ મારી પહેલી પ્રત્યક્ષ પિછાન અને મુલાકાત હતી. તેજ પ્રમાણે જીવન જીવી બતાવ્યું. જિંદાદિલીને એમ એ આવ્યા. આવાર આપ્યો અને જીવન માનનાર અને માનવતાનો મધુર સંદેશ આપતું પહેલી જ પિછાન છતાં જરાય સંકેચનો સંકેત સાહિત્ય સર્જનાર આ સારસ્વતનું બાસઠ વર્ષની
ન આપો. જાણે કે લાંબી પિછાન હેય એવા ભાવે વયે ગયા બુધવારે દુઃખદ અવસાન થયું.
એમણે મારી સાથે લગભગ એક કલાક સુધી વાતો ચલા તો હું મૈ કાબે કે,
કરી, મુલાકાતને અંતે એમણે મને જે શીખ આપી મગર એ બુત કહે વાલો. તેને એમના જ શબ્દોમાં ચોક્કસપણે રજૂ કરી કરેગા યાદ મુઝકો,
શકું તેમ નથી પણ તેની મતલબ જે મને બરોબર બુતકહેકા હર સનમ બરસે. યાદ છે તે આવી હતી : સુવાસના સર્જકની ચિર વિદાયથી ચમનની “ અનેક જાતની અડચણ આવશે, કલ્પનામાં ચીમન પર આંસુઓની શબનમ સરી રહી છે. નહિ હોય તેવી. ભલભલા આ ક્ષેત્રે ભાગી છૂટયા માતમની ગમગીનીઓને ગળે લગાવી બેકરાર બહાર છે. સમજી વિચારીને ડગ ભરજે. આર્થિક નુકસાનીજાણે કહી રહી છે
ની વાત પહલી વિચારજે. તમે ક્ષત્રિય છે. ક્ષત્રિયસમઝ કર ઉનકા ઘર હે,
વટભરી હિંમતથી ટકી રહેશો તો પછી સમય જ દોનેકી ખીદમત ઉમ્રભરકી; તમને સાથ પુરાવતો બનશે.” ઉસે રાયા કરેંગે દેખના,
અને પછી તો “પથિક'ની વિકાસવામાં અનેક હેરો હરમ બરસે.
અવરોધ આવ્યા. આજ દિવસ સુધી જેના બોજાથી “ સમી સાંજ” મુક્ત નથી બની શકે તે આર્થિક નુકસાની પણ
ભોગવી. અનેક વખત એમને ઘેર અને પ્રેસમાં જઈ
મળતો. હૈયાવરાળ ઠાલવતો અને દરેક વખતે એઓ " ગુજરાતી સાહિત્ય ક્ષેત્રે નામાંકિત બનેલા શ્રી.
મને પોતાની હસમુખવાણીથી ઉમંગને વધારી જ્યભિખુ ઉર્ફે બાલાભાઈ દેસાઈને અક અને ઉત ઓચિંતા થયેલા દુઃખદ અવસાનની નોંધ લેતાં મને
મારે “પથિક”માં એમની છબી પ્રગટ કરવી ખૂબ જ દિલગીરી થાય છે.
હતી. મારી માગણીને છેવટે મેં “હઠભરી” બનાવી; પથિક'ના એઓ શરૂઆતથી જ લેખક હતા.
પણ એમણે એવી “હઠભરી” ના જ સુણાવી દીધી. પથિક' નો પહેલો અંક પ્રગટ થયા અને બીજે જ સાઠ વર્ષના પ્રવેશ ટાણે એમનું કલકત્તા મળે અંકે દિવાળી પર્વનો હતો. આ અંક માટે હું ગુજરાતી સમાજે બહુમાન કરેલું અને ૨૫ હજારની એમની પાસે ખાસ કૃતિ લેવા ચંદ્રનગર સોસાયટીમાં થેલી તેમને અર્પણ કરવામાં આવી–જે એમણે શ્રી આવેલા એમના આવાસે ગયો. સાહિત્યિક સામયિકો- જયભિખુ સાહિત્ય અને સુપ્રત કરી દીધેલી. ના ક્ષેત્રે હું અભોમિયો હતો અને પ્રેસ લાઈનમાં એમણે મને જે પહેલો ખાસ લેખ આવ્યો તેનું પણ અણસમજુ હતો. આ સમયે એઓ પોતાના શીર્ષક છે. “લેકશાહી – લેહીનાં આંધણું. ” જે લેખનકાર્ય સાથે “ગુર્જર” ના પ્રેસની જવાબદારી “ પથિક' ના પહેલા દિવાળી અંકમાં પ્રગટ થયો પણ ઉઠાવી રહ્યા હતા, એટલે લખાણ મેળવવા છે. આ લેખને મથાળે મેં જે શબ્દોમાં એમની
સે. ૨૨
