Book Title: Jaybhikkhu Smruti Granth
Author(s): Dhirubhai Thakar, Kumarpal Desai and Others
Publisher: Jaybhikkhu Sahitya Trust Prakashan
View full book text
________________
શ્રી જયભિખ્ખું ષષ્ટિપૂતિ સ્મરણિકા ૧૫૭ નાના મોટા અનેક સાહિત્યકારો એકત્ર થતા. ને એક ઉમદા દિલને સજજન ગુમાવ્યો. શ્રી જ્યભિસાહિત્યયર્ચાઓ થતી. કયારેક કયારેક એ સાહિત્ય- ખુનું હૂંફાળું વ્યક્તિત્વ તેમનાં લખાણની બહાર ચોરામાં મેં પણ ડોકિયું કર્યું હતું.
જઈને વિવિધ વ્યવસાય, પ્રકૃતિ અને રુચિના સંખ્યાસંસારે એમની કૃતિઓને એક રીતે સન્માની બંધ માણસો સુધી વિસ્તરેલું હતું. આથી તેમના છે. ભારત સરકાર તથા ગુજરાત સરકારે એમની અવસાનની ઘટના સાહિત્યની દુનિયા ઉપરાંત સમાઅનેક કૃતિઓને પુરસ્કારિત કરી છે. આધ્યાત્મિક જના ઘણા મોટા વર્ગને આંચકે આપી ગઈ. જ્ઞાનપ્રચારક મંડળે સ્વ. સાક્ષર દી. બા. કૃષ્ણાલાલ નર્મદ-જન્મ-શતાબ્દીના વર્ષ (૧૯૩૩)માં મેહનલાલ ઝવેરીના પ્રમુખપદે મુંબઈમાં એક મોટા તેમણે આજીવિકાના સાધન તરીકે લેખકનો વ્યવસાય
રંભ દ્વારા એમને સવર્ણચંદ્રક એનાયત કરી સ્વીકાર્યો, તે વખતે ગુજરાતનાં સામયિકોએ લેખકોને સત્કાર્યા હતા.
પુરસ્કાર આપવાનું ખાસ ધોરણ સ્વીકાર્યું ન હતું. ગુજરાત સમાચારમાં દર અઠવાડિયે પ્રસિદ્ધ મુંબઈના “રવિવાર' સાપ્તાહિકમાં વાર્તાઓ અને થતી એમની લેખમાળાઓ * ઈટ અને ઈમારત' તથા લેખો લખીને તેમણે ગુજરાતને પોતાની કલમનો જાણ્યે અજાણ્યે'નું આકર્ષણ પણ અજબ હતું. પરિચય પ્રથમ કરાવ્યા. તેમાંથી થતી ટૂંકી કમાણીએમાં રજૂ થતા વિવિધ વિષય પરના એમના લેખો માં તેમણે સંતોષ માન્યો અને કેવળ કલમની ઉપાખૂબ લોકપ્રિય થયા હતા. એની સૌરભ ગુજરાત ને સનામાં જ બધા સમય આપે, જેને પરિણામે થોડા ગુજરાત બહાર વસતા ગુજરાતીઓમાં પ્રસરી ગઈ વખતમાં જ રસદાર શૈલીના સર્જક વાર્તાકાર તરીકે હતી ને લેકે એ લેખમાળા હાંસે હોસે વાંચતા. તેમની પ્રતિષ્ઠા બંધાઈ.
આજે સાહિત્યસર્જનને પ્રવાહ કઈ જુદી જ તેમણે વીસ નવલકથાઓ, પચીસ જેટલા વાતદિશામાં વહી જતો લાગે છે. વાસનાભર્યું સાહિત્ય સંગ્રહ પાંચ-છ નાટકો અને સંખ્યાબંધ બાલવધુ સર્જાતુ જાય છે ને વિશેષ વંચાતું જાય છે. કિશોર-પ્રૌઢ-ભોગ્ય વાર્તાઓ ને ચરિત્રે આપેલાં એવે પ્રસંગે પ્રજામાં માનવતા પ્રેરે, શ્રદ્ધા ને ધર્મ છે. જૈન પુરાણમાંથી વસ્તુ લઈ ને માનવતાની વ્યાપક પ્રત્યે ભાવ જગાડે એવું એમનું સાહિત્ય ઘણા લાંબા ભૂમિકા પર પાત્ર-પ્રસંગો ખીલવવાની તેમને આવસમય સુધી સંસારની દીવાદાંડી રૂપ બની રહેશે. ડત હતી. સુંદર રૌલીમાં ઉન્નત જીવનને સંદેશ
આવા વિરલ સાહિત્યસર્જકની વિદાય ખરેખર આપવા એ તેમનું નિશાન હતું જે તેમણે સફળતાવસમી લાગે એ રવાભાવિક છે. છતાં એમણે ગુજ. પૂર્વ કે સિદ્ધ કર્યું હતું. તેમની વિદાયની સાથે જની રાતને આપેલો સાહિત્ય વારસે, સંસ્કાર વાર ન
પરંપરાના વાર્તાકારોની એક પેઢીએ વિદાય લીધી ભૂલાય એવો છે, અમૂલ છે અને એ દ્વારા એમની
એમ કહી શકાય. સ્મૃતિ ચિરકાળ સુધી ગુજરાતીઓનાં હૈયામાં રહેશે. જયભિખુનું ચિરંજીવ પ્રદાન તેમનું બાલ
વીણેલાં મોતી સાહિત્ય છે ટૂંકા અને વેધક વાક્યોવાળી ઝમકદાર
શૈલીમાં તંદુરસ્ત જીવન-રસ પાય તેવું વિપુલ સાહિત્ય
તેમણે આપેલું છે. આ સાહિત્ય અનેક પેઢીઓનું 'જયભિખુ'ના તખલ્લુસથી જાણીતા શ્રી બાલા- ઘડતર કરશે. ભાઈ દેસાઈએ તા. ૨૪ થી ડિસેમ્બરના રોજ છેલ્લા બે દાયકાથી ગુજરાતી પત્રકારત્વમાં ઓચિંતી વિદાય લીધી. તેમના જવાથી ગુજરાતે જયભિખુએ માનભર્યું સ્થાન પ્રાપ્ત કરેલું છે. એક સન્નિષ્ઠ સાહિત્યકાર ગુમાવ્યો અને અમદાવાદ ગુજરાત સમાચાર દૈનિકમાં “ઈટ અને ઇમારત
