Book Title: Jaybhikkhu Smruti Granth
Author(s): Dhirubhai Thakar, Kumarpal Desai and Others
Publisher: Jaybhikkhu Sahitya Trust Prakashan
View full book text
________________
પ્રેમોપાસક જયભિખુ
લેખક : ગોસ્વામી મુકુટલાલજી, વૃન્દાવન
જનસમાજ કોઈ કલાકારનું અભિનંદન કરવા માં પણ જ્યોતિની ક્ષીણતમ રેખાનાં દર્શન દીધા. પ્રેરાય ત્યારે એક રીતે તે પોતાની આતરિક સુરુચિ વગર વિદાય નથી થતું. પામરના પતનની અનિવાઅને કોમળ ભાવોનું જ આયોજનપૂર્વક પ્રકટીકરણ યંતાનો સ્વીકાર કરવા છતાં લેખક તેને ઠોકર ખાવાની કરે છે.
તક આપીને ફરીથી કાદવમાં ખૂંદતા નથી. તેમની આ અર્થમાં શ્રી ભિખુની પષ્ટિપૂર્તિ એક નૈતિક્તા પડેલાને પાટુ નથી મારતી, તેને વહાલ સ્નેહપર્વ છે. આજનો દિવસ સુરુચિ, સહૃદયતા,
કરે છે. એમ લાગે છે કે આ જ નૈતિકતા કરુણામાં જ્ઞાનની ગરિમા અને પ્રેમના મહિમાથી માનવતાને
અવગાહન કરી વારંવાર કહે છે: “ઊઠો, ફરીથી અલંકૃત કરનાર એક કલાકારના અભિનંદનનું પર્વ જીવન શરૂ કરે.’ અનન્ત સંભાવનાઓનું બીજુ નામ છે. આજને દિવસે આ વરેણ્ય લેખકને અમારી જ તે જીવન છે. તેમના તીવ્ર વ્યંગમાં, તીક્ષણ હાર્દિક શુભ કામનાઓ છે.
કટાક્ષમાં અને ધિક્કાર સુધીમાં કરુણાનું પ્રસન્ન દર્શન
કરી શકાય છે. એ એક જુદી જ વાત છે કે આધુશ્રી જયભિખુની સાહિત્યિક ગુણવત્તાનું મૂલ્યાં
નિક યથાર્થવાદને આ સ્વીકાર્ય ન હોય, પરંતુ રાતમાં કન, તેમની માન્યતાઓનું વિવેચન અને વિશાળ
બહુ ઊંડું અંધારું કાળક્રમે જેમ ઉષાના આલેકની રચનાઓનું આલોચન તો આ જ ગ્રન્થમાં અન્યત્ર
અભિલાષાને સાર્થક કરે છે તેમ દૃઢ ઇચ્છાશક્તિ બીજી અધિકારી વ્યક્તિઓ દ્વારા કરાયેલું જોવા મળશે, પરંતુ તેમની સમગ્ર રચનાઓની સુગંતિ
વડે પતન પણ ઉત્થાન ભણી પ્રયાણ કરી શકે છે. મણિમાળામાં જે એક અક્ષુણ સૂત્રનું આપણને શ્રી જયભિખુએ એક વિશાળ ક્ષેત્ર પિતાની સહજભાવે દર્શન થાય છે તે તો છે તેમનું સરસ સામે રાખ્યું છે. ઈતિહાસના વસ્તુથી માંડીને લેકસ્નેહસિત માનસ-કારુણિક્તા જેનો બીજો પર્યાય સાહિત્ય અને જુદા જુદા ધાર્મિક સાહિત્યના પ્રભાછે. અનાવિલ દષ્ટિને લીધે તેઓ માનવની દુર્બળ પૂર્ણ ભંડારમાંથી અનુપમ રન શોધી અને પોતાની તામાં, પતન અને દુર્ગતિમાં પણ ઉત્થાનની અપાર પ્રતિભા તેમ જ કળાથી તેને સજાવી તેઓ સમાજને સંભાવનાઓ ભણી ઇગિત કરે છે.
ચરણે ધરે છે. અતિહાસિક તથ્યનો આદર કરવા શ્રી જયભિખુ મુખ્યત્વે માનવતાવાદી છે. માન- છતાં કલ્પના અને શૈલી દ્વારા તેને અત્યંત સજીવ વતા અવયંભાવી ઉત્કર્ષમાં, તેની ઊર્ધ્વગતિ અને બનાવવામાં તેઓ ઘણું સફળ થયા છે. બાળ-માનસ. શ્રેષ્ઠ પરિણતિમાં તેમને વ્યાપક વિશ્વાસ છે. સ- શાસ્ત્રના તેઓ પંડિત છે. તેમનું લખેલું બાળોગગો ઉપર આશ્રિત માનવતાની સર્વોચ્ચ પ્રતિષ્ઠાના ૫ગી સાહિત્ય આદર પામ્યું છે. એક એવી યેજના તેઓ નિષ્ઠાવાન ઉપાસક છે. તેમણે આલેખેલું પામ- કરવાની ખાસ જરૂર છે, જેથી શ્રી જયભિખુના રમાં પણ પામર પાત્ર તેના પતનના ચરમ અંધકા- ખાસ પસંદ કરેલા પ્રકીર્ણ સાહિત્યને હિંદી તેમ
સે ૧૬
