Book Title: Jaybhikkhu Smruti Granth
Author(s): Dhirubhai Thakar, Kumarpal Desai and Others
Publisher: Jaybhikkhu Sahitya Trust Prakashan
View full book text
________________
શ્રી જ્યભિખ્ખું પરિપૂતિ મરણિકા ૮૯ ભાઈ ક્યાં હશે?'ની ખબર શારદા પ્રેસમાંથી મળે. ન્યાય આપી શકે. મહાત્મા ગાંધીજીએ ગુજરાતી હું નિયમિત ન જઈ શકતો પણ જ્યારે કામ હોય સાહિત્ય પરિષદના અમદાવાદના અધિવેશનમાં કહ્યું ત્યારે જાઉં અને બાલાભાઈને મળું. આ મિલનથી હતું તેમ, સાહિત્ય સૌને સુગમ હોવું જોઈએ અને મને સારે ફાયદો થયો છે. તેઓ મારાં લખાણોમાં સૌ વાંચી શકે એવું હોવું જોઈએ. આ કાર્ય રસ લેતા, અવારનવાર સૂચનાઓ આપતા અને જરૂ૨ બાલાભાઈ એ ઘણે અંશે પોતાનો લખાણ ઠા પયે મારા લખાણને મઠારી આપી સુવાચ્ય બનાવતા. કરી બતાવ્યું છે. એટલું ચોકસ છે કે જયભિખુની વિજ્ઞાન જેવા ગુજરાતીમાં નહીં ખેડાયેલ વિષયને શૈલી લોકભોગ્ય છે. એમાં જે સાદાઈ અને સચોટ સગમ્ય બનાવવા એમની સૂચનાઓ ઉપયોગી નીવડતી. સીધાપણું આવે છે એથી વાયકને વાંચવાની રુચિ | ગુજરાત સમાચારમાં એક કલમ શરૂ કરવાનું પેદા થાય છે. મોટી મોટી કિલષ્ટ રચના કરતાં બાલાભાઈને આમંત્રણ મળ્યું. એ કલમના નામા- નાનાં નાનાં વાક્યો કેટલીકવાર સચોટ બને છે. ભિધાન અંગે શારદાપ્રેસમાં થયેલી વાતો હજી યાદ આ છે “ જયભિખુ'ની સિદ્ધિ. છે. અનેક નામ એ કૅલમ માટે સૂચવાયેલાં. તેમાંથી શ્રી બાલાભાઈએ જીવનમણિ ગ્રંથમાળાના બાલાભાઈએ પોતે ડઝનેક નામની યાદી કરી અને સાહિત્ય દ્વારા ઘણાં લોકેને સારી અસર કરી છે.
ઈટ અને ઈમારત” પસંદ કરેલું. એ કલમે એ ગ્રંથમાળાએ જૂના સાહિત્યને આધુનિક ઓપ જયભિખુને આખી ગુજરાતી–ભાષા આલમમાં આપવા સારો ફાળો આપે છે. એનું શ્રેય બાલાબહાર આણ્યા.
ભાઈને છે. મને બરાબર યાદ છે કે એક વાર એક નાના શ્રી બાલાભાઈ સાહિત્યકાર તો છે જ. પણ તેઓ ગામમાં મારે જવાનું થયેલું. ત્યાં પણ ગુરુવારની સામાજિક કાર્યકર પણ છે. એમની દ્વારા અનેક રાહ જોવાતીઃ એ દિવસના “ગુજરાત સમાચાર”માં સામાજિક પ્રશ્નોનો ઉકેલ લાવવામાં અનેક વ્યક્તિઓ
ઈટ અને ઇમારત” પ્રગટ થતું અને હજી થાય છે. સફળ થઈ છે. તેમની વ્યવહારુ રીત અનેકને પસંદ એ કલમે સામાન્ય જનતામાં ખૂબ આકર્ષણ પડે છે. તેઓ સદાય બીજાને મદદરૂપ થવા તૈયાર જમાવ્યું છે. જયભિખુનાં લખાણોની એક પ્રકા- હોય છે અને તેમની દોરવણી નીચે ઘણા પ્રશ્નોનું રની વિશિષ્ટતા છે, જે સૌ કોઈનું આકર્ષણ બને છે. નિરાકરણ થયું હોવાનું મને યાદ છે. તેઓ મુશ્કેલ
શ્રી જયભિખના ઈટ અને ઈમારત ના પરિસ્થિતિમાં પણ માર્ગ કાઢે છે. જયભિખુ કલમમાં એક ચોકઠામાં જે નાની વાત-બોધકથા
સૌજન્યમૂર્તિ છે. તેઓ સત્ય–કોઈ વાર અપ્રિય લાગે આવે છે તે ગુજરાતી સાહિત્યનું એક અનોખું તેવું હોય તે પણ સૌજન્યપૂર્વક કહેતાં અચકાતા નથી. અંગ જેવું બની ગયું છે. એ વાંચીને અમેરિકાના આપણા સમાજમાં હંમેશાં સ્ત્રીને જરા ઊતરતું મરહુમ સુપ્રસિદ્ધ લેખક શ્રી થરબુરની યાદ આવે સ્થાન આપવામાં આવે છે, ખાસ કરીને જે પ્રદેશછે. થરબરની બોધકથાઓ અને “જયભિખું 'નું માંથી બાલાભાઈ આવે છે તે ઝાલાવાડમાં. પિતાની ઈટ અને ઈમારત'નું ચોકઠું સમાંતર હોય છે. વાર્તાઓમાં બાલાભાઈ આ બાબત ઘણીવાર આગળ એકમાં અમેરિકન પરિરિથતિ, તો બીજામાં આપણું લાવે છે એ એમની સમાજસુધારણાની ધગશ દર્શાવે દેશની પરિસ્થિતિને અનુકૂળ બોધકથાઓ હોય છે. છે. એમના કુટુંબમાં જે સ્નેહ અને મમતાભરી
જયભિખુ એ સાહિત્યને લોકભોગ્ય બનાવવા એકદિલી પ્રવર્તે છે તે ઉપરની બાબત પુરવાર કરે છે. સારો પરિશ્રમ કર્યો છે. આ વિષય અંગે લખવું શ્રી બાલાભાઈ “જ્યભિખુ” પોતાનું કાર્ય એ મારા જેવા માટે અનધિકાર ચેષ્ટા જેવું થાય. આગળ ધપાવવા શત વર્ષ જીવે–સો વર્ષના થાય; કેઈ સમર્થ સમીક્ષક એ કાર્યને વધારે સારી રીતે સારી તંદુરસ્તી ભગવે એજ પ્રભુ પ્રત્યે પ્રાર્થના.
સે ૧૨
