________________
(૨) તારા સ્વજન તને જાય મૂકી હો...
તેથી કાંઈ ચિંતા કર્યો ચાલશે ના, તારી આશાલતા પડશે તૂટી, ફૂલફળે એ ફાલશે ના...
તેથી કાંઈ ચિંતા કર્યો ચાલશે ના, માર્ગે તિમિર ઘોર ઘેરાશે, એટલે તું શું અટકી જાશે ? વારંવાર ચેતવો દીવો, ખેર દીવો જો ચેતશે ના...
તેથી કાંઈ ચિંતા કર્યો ચાલશે ના. માણસ જ્યારે મરણિયો બને, કેસરિયાં કરે ત્યારે તો તે “એકે હજારો બની જાય. એને જેર કરવાનું કામ લગભગ મુશ્કેલ બની જાય.
શૌર્યમાં સંખ્યા નહિ, ગુણવત્તા જ વિજય અપાવે જેની પાસે સંખ્યાનું બળ ન હોય તેણે વિજય પામવા માટે મરણિયા થવું જ પડે, કેસરિયાં જ કરવા પડે. આમ થતાં એક માણસના શૌર્યની ગુણવત્તાનું બળ એટલું બધું વધી જાય છે કે તેની સામે ગમે તેવું મોટું સંખ્યાબળ પણ એક વાર તો સખત થાપ ખાઈને જ રહે છે.
જયારે યતિવર્ગ મહોપાધ્યાયશ્રી યશોવિજયજીના કટુ સત્યોની સામે પડી ગયો ત્યારે તેમણે ખૂબ સહવું પડ્યું છે. “અબ મોહે ઐસી આય બની, શ્રી શંખેશ્વર પાર્થ જિનેશ્વર, મેરો તું એક ધણી..” એવા પણ ઉદ્ગારો નીકળી જવાનો સમય એક વાર આવ્યો છે. પણ તો ય એકલવીર બનીને એમણે શિથિલાચારોનો પર્દાફાશ કર્યો છે. અને એમણે ભારે સફળતા હાંસલ કરી છે.
ગૂર્જરેશ્વર કુમારપાળનું સૈન્ય ફૂટી ગયું તે વખતે “માત્ર મહાવત અને હાથી જ પોતાના પક્ષે છે” એ વાતની ખબર પડી ત્યારે તેમણે પોતાના વીરત્વને પરાકાષ્ટાએ પહોંચાડીને, કેસરિયાં કરીને-માત્ર ત્રણ આત્માઓએ વિરાટ સૈન્ય સામે વિજયડંકો વગાડી દીધો. - પેલો વનનો વૃદ્ધ થઈ ગયેલો સિંહ! શું તે કદી સ્વપ્નમાં ય એવી ચિન્તા કરતો હશે કે હું એકલો છું, મને કોઈની સહાય નથી, શરીરે સુકાઈ ગયો છું, પરિવાર પાસે નથી. મારું શું થશે ?
કિંમત છે સત્ત્વની, સંખ્યાની નહિ આપણે કાયમ માટે યાદ રાખીએ કે જયાં સત્ત્વ હશે ત્યાં સંખ્યાના બળની કશી જરૂર નથી. જ્યાં સત્ત્વ નથી ત્યાં સંખ્યાના વિરાટ બળની કોઈ કિંમત પણ નથી. શ્રીકૃષ્ણ-એકલા જ-પાંડવપક્ષે હતા. તેમનું કેટલુંક-વિરાટ સૈન્ય કૌરવપક્ષે ગયું હતું એવું વ્યાસ મુનિ કહે છે. પણ તો ય વિજય તો પાંડવોનો થયો. આ નાની ઘટનામાં સત્ત્વને સો સો હાર પહેરાવાયા છે એ વાત કોઈ ન ભૂલજો .
વર્તમાનકાલીન તે તે સમાજ, સંઘ, સંસ્થા વગેરેના કાર્યકરોએ આ વાત વિચારવાની ખૂબ જરૂર લાગે છે. સત્ત્વ વિનાના સંખ્યાબળને તેમણે પોતાનું બળ માન્યું છે તે બહુ મોટો ભ્રમ છે. ગમે તેવું સંખ્યાબળ તો સંસ્થા વગેરેનું તારક નથી પરંતુ વહેલા કે મોડા નિશ્ચિતપણે મારક છે.
દૂધ શુદ્ધ હોય તો થોડુંક પણ ઘણું છે અને પાણીના ભેળવાળું પુષ્કળ હોય તો પણ નકામું છે.
સંખ્યાના બળ તરફ હંમેશાં ન જુઓ. હંમેશાં તો સત્ત્વ તરફ જ નજર કરો. સત્ત્વ સાથે ઝઝૂમતા માણસોને સફળતા મળવામાં કોઈ શંકા રહેતી નથી.
જ્યારે આજે ધર્મ-સંસ્કૃતિના પક્ષમાં સંખ્યાબળ ઘટ્યું જ છે ત્યારે ધર્મ-સંસ્કૃતિના ચાહકોએ તેની રક્ષા કાજે સત્ત્વબળ વધારવું જ પડશે. એવા થોડાક પણ-ક્યારેક એકાદ પણ-માણસો રખોપાના ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે
જૈન મહાભારત ભાગ-૨
૭૩
