________________
દૂર-સુદૂર એક યુવાન ઊભો હતો. એ જઇ રહેલાં લોકોને પૂછે છે, ‘ભાઈઓ ! તમે બધા ક્યાં જાઓ છો ?’ ત્યારે લોકો જવાબ આપે છે, ‘એક મહાન પંડિત બળી મરે છે એને જોવા જઈએ છીએ.’ ત્યારે યુવાન પૂછે છે, ‘એ કેમ બળી મરે છે ?’ લોકો કહે છે કે,‘એ અમે પૂછ્યું નથી.’
યુવાન અકળાઈ ઊઠીને કહે છે, “અરે ! તમે બધા મરતા પંડિતને જોવા જાઓ છો ? તમે કોઈ પૂછતાં ય નથી કે ભાઈ ! તમે કેમ મરી રહ્યા છો ? એટલા બધા તમે સ્વાર્થનિપુણ બની ગયા છો
ܕ
એ યુવાન લોકોની સાથે સાથે કુમારિલના દહનસ્થળે આવી ઊભો છે. આવીને દગ્ધ બનેલા કુમારિલને જોતાં જ એ અકળાઈ ઊઠે છે. ઉતાવળે એ કુમારિલને પૂછે છે, “ઓ મહાપંડિત ! તમે કેમ આમ મરી રહ્યા છો ? આ તમારી બળતી-ઝળતી કાયા મારાથી જોઈ જતી નથી.”
ત્યારે આનંદિત બની ગયેલા કુમારિલ મનોમન બોલી ઊઠ્યા, “મારા આંતરનાદને સાંભળનાર યુવાન આજે મને મળ્યો ખરો ! મારું મૃત્યુ પણ હવે મંગલ બની જશે.’
કુમારિલ યુવાનને કહે છે, “ભાઈ ! તું મારી આ બળતી-ઝળતી કાયા જોઈ શકતો નથી. મારી અને તારી ધર્મમાતા મરી રહી છે. એની બળતી-ઝળતી કાયા તું જોઈ શકે છે ? ઓ નવયુવાન ! મારી કાયા બળતી-ઝળતી જોવાતી ન હોય તો તું ધર્મમાતાના ખેંચાઈ રહેલાં ચીરની રક્ષા કરવાના શપથ લે. બૌદ્ધો આજે આપણા સચ્ચિદાનંદ ઘનસ્વરૂપ નિર્વાણપદને ઉડાડી રહ્યા છે. એને પરાસ્ત કરીને અહીંથી હાંકી કાઢવાનો સંકલ્પ કર. હું આર્યધર્મના થઈ રહેલા વિનાશને જોઈ શકતો નથી એથી જ મારી કાયાને જલાવી દઉં છું.”
યુવાનનું હૃદય કંપી ઊઠે છે. કુમારિલની મનોવેદનાને એ યથાતથ રીતે પરખી જાય છે અને તે જ ઘડીએ હાથમાં પાણી લઈને સોગંદ લે છે, “ઓ મહાપંડિત ! તમારી આ ધર્મભક્તિને મારા લાખ લાખ વંદન છે. હું આ હાથમાં પાણી લઈને શપથ સ્વીકારું છું કે મારા શરીરમાં પ્રાણ હશે ત્યાં સુધી હું સત્યનિર્વાણપદસાધક ધર્મની રક્ષા કાજે પ્રયત્ન આદરીશ, મારા જાનની ફેસાની કરી દઈશ. તમે નિશ્ચિંત બની જાઓ.”
યુવાનના એ શબ્દો સાંભળીને આનંદવિભોર બની ગયેલા પંડિત કુમારિલ ત્યારે મૃત્યુને વરે છે. દગ્ધ એમની કાયામાંથી પ્રાણપંખેરું ઊડી જાય છે. પોતાના ‘મિશન'ને આગળ ધપાવનાર માડીજાયો પોતાને મળી ગયો એનો આત્મસંતોષ લઈનેસ્તો.
(૨) બંગાલી રાણી
સ્વધર્મરક્ષા ખાતર એક નારીએ પોતાના પતિને છેવટે ખતમ કર્યાનો પ્રસંગ પણ ઇતિહાસના પાને અંકાયો છે. બંગાલમાં આ બીના બની હતી.
રાજાની રખાત મુસ્લિમ હતી. રાજાને વશ કરી લીધા બાદ આખી પ્રજાને મુસ્લિમ બનાવી દેવાની તેણે વાત મૂકી. રાજાએ સમગ્ર નગરમાં આદેશ જાહેર કર્યો કે તમામ બ્રાહ્મણો વગેરે હિન્દુ
પ્રજાએ ઈસ્લામ ધર્મનો અંગીકાર કરવો.
રાજાના આદેશથી ધ્રૂજી ઊઠેલા પાંચસો વિપ્રો રાણી પાસે ગયા. પોતાના સગા ભાઈના ચુનંદા પાંચસો સૈનિકો સાથે લઈને તેણે પતિના મહેલને અચાનક ઘેરી લીધો. કટારી સાથે પતિ પાસે ગઈ. આદેશ પાછો ખેંચી લેવાનું જણાવ્યું પણ રાજા કેમેય ન માન્યો ત્યારે પતિહત્યાનું પાપ એ રાણીને કરવાની ફરજ પડી.
ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે
૭૬
(૩) રામલાલ બારોટ
જૈન મહાભારત ભાગ-૨
