________________
વેતાલ વગેરેથી પરવર્યા નગરીમાં ભમવા લાગ્યો. નગરજનો સ્વપ્નોમાં રક્ત વસ્ત્ર અને રક્ત વિલેપનવાળા કાદવમાં મગ્ન થયેલા અને દક્ષિણાભિમુખ ખેંચાતા પોતાના આત્માને જોવા લાગ્યા. રામ અને કૃષ્ણના હળ અને ચક્ર વગેરે આયુધરત્નો નાશ પામી ગયા. પછી કૈપાયને સંવર્ત વાયુ વિકુવ્યું. તે વાયુએ કાઇ અને તૃણ વગેરે સર્વ તરફથી લાવી લાવીને નગરીમાં નાંખ્યા અને જે લોકો ચારે દિશાઓમાં નાસવા માંડ્યા તેઓને પણ પાછા નગરીમાં લાવી લાવીને નાંખ્યા. વળી તે પવને આઠે દિશાઓમાંથી વૃક્ષોને ઉમૂલન કરી લાવીને સમગ્ર દ્વારકા નગરીને કાષ્ઠ વડે પૂરી દીધી. સાઠ કુલકોટી બહાર રહેનારા અને બોંતેર કુલકોટી દ્વારકામાં રહેનારા એમ સર્વે યાદવોને દ્વારકામાં એકઠા કરીને એ દ્વૈપાયન અસુરે અગ્નિ પ્રકટ કર્યો. એ અગ્નિ પ્રલયકાળના અગ્નિની જેમ પોતાના ઘાટા ધુમાડાથી આખા વિશ્વમાં અંધકાર કરતો, ધગ ધગ શબ્દ કરતો પ્રજવલિત થયો. બાળકથી તે વૃદ્ધ સુધીના બધા લોકો જાણે બેડી વડે કેદ કરેલા હોય તેમ એક પગલું પણ ત્યાંથી ચાલવાને સમર્થ થયા નહીં. સર્વે પિંડાકાર પણ એક થઈ રહ્યા.
તે વખતે બળદેવે અને શ્રીકૃષ્ણ વસુદેવ, દેવકી અને રોહિણીને અગ્નિમાંથી બહાર કાઢવાને માટે રથમાં બેસાડ્યા. પણ વાદી જેમ સર્પને ખંભિત કરે તેમ દેવતાએ ખંભિત કરેલા અશ્વો અને વૃષભો ત્યાંથી જરા પણ ચાલી શક્યા નહિ. પછી રામ, શ્રીકૃષ્ણ ઘોડા અને વૃષભને છોડી દઈને પોતે જ રથને ખેંચવા લાગ્યા. એટલે તે રથની ધરી તડ તડ શબ્દ કરતી લાકડાના કકડાની જેમ ભાંગી પડી તો પણ તેઓ “હે રાજા બળદેવ! હે કૃષ્ણ ! અમારું રક્ષણ કરો, રક્ષણ કરો” એમ દીનપણે પોકાર કરતાં માતા-પિતાને બચાવવા માટે અતિ સામર્થ્યથી તે રથને માંડ માંડ નગરના દરવાજા પાસે લાવ્યા એટલામાં તેના બંને કમાડ બંધ થઈ ગયા. રામે પગની પાનીના પ્રહારથી તે બંને કમાડને લીલામાત્રમાં ભાંગી નાંખ્યા તો પણ તો પણ જાણે પૃથ્વીએ ગ્રસ્ત કર્યો હોય તેમ જમીનમાં ખેંચી ગયેલો રથ બહાર નીકળી શક્યો નહીં.
તે વખતે દ્વૈપાયન દેવે આવીને કહ્યું, “અરે બળદેવ-શ્રીકૃષ્ણ ! તમને આ શો મોહ થયો છે? મેં તમને પૂર્વે કહ્યું હતું કે તમારા વિના બીજા કોઈનો અગ્નિમાંથી મોક્ષ થવાનો નથી, કારણ કે મેં તેને માટે મારું મહાતપ વેચી દીધું છે, અર્થાત્ નિયાણા વડે નિષ્ફળ કરી નાંખ્યું છે.”
તે સાંભળીને તેમના માતાપિતા બોલ્યા, “હે વત્સ ! હવે તમે ચાલ્યા જાવ. તમે બે જીવતા રહેશો તો બધા યાદવો જીવતા જ છે. માટે હવે વધારે પુરુષાર્થ કરો નહીં. તમે તો અમને બચાવવા માટે ઘણું કર્યું પરંતુ ભવિતવ્યતા બળવાન અને દુવંધ્ય છે. અમે અભાગિયાઓએ પ્રભુની પાસે દીક્ષા લીધી નહી, તો હવે અત્યારે અમે અમારા કર્મનું ફળ ભોગવીશું.”
તેમણે આ પ્રમાણે કહ્યું તો પણ જ્યારે બળદેવ અને શ્રીકૃષ્ણ તેમને મૂકીને ગયા નહીં ત્યારે વસુદેવ, દેવકી અને રોહિણીએ કહ્યું કે, “અત્યારથી અમારે ત્રિજગદ્ગુરુ શ્રીનેમિનાથનું જ શરણ છે. અમે ચતુર્વિધ આહારના પચ્ચખાણ કરીએ છીએ અને શરણેચ્છુ એવા અમે અહંતુ, સિદ્ધ, સાધુ અને અહંકથિત ધર્મનું શરણ અંગીકાર કરીએ છીએ. અમે કોઈના નથી અને કોઈ અમારું નથી.”
આ પ્રમાણે આરાધના કરીને તેઓ નવકારમંત્રના ધ્યાનમાં તત્પર થયા એટલે દ્વૈપાયને તેમની ઉપર અગ્નિના મેઘની જેમ અગ્નિ વરસાવ્યો જેથી તે ત્રણે તત્કાળ મૃત્યુ પામીને સ્વર્ગે ગયા. પછી બળદેવ અને શ્રીકૃષ્ણ નગરીની બહાર નીકળીને જીર્ણોદ્યાનમાં ગયા અને ત્યાં ઊભા રહીને બળતી દ્વારકાપુરીને જોવા લાગ્યા.
દ્વારકાની અંદર અગ્નિ વડે બળવાથી માણેકની દીવાલો પાષાણના ખંડની જેમ ચૂર્ણ થતી હતી.
ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે
૧૯૪
૧૯૪
જૈન મહાભારત ભાગ-૨
જૈન મહાભારત ભાગ-૨
