________________
ધ્યાનભ્રષ્ટ થઈ ગયા અને ભોગની માંગણી કરતાં ય ન લાજજ્યા !
ખુદ વીરપ્રભુના આત્માએ મરીચિના ભવમાં આ મોહદશાથી જ શરીરમોહે ચારિત્રજીવન નબળું પાડ્યું અને શિષ્યમોહે સમકિત ખોયું ને !
પેલા સિંહગુફાવાસી મુનિ ! પેલા કંડરિક મુનિ ! પેલા મંગુ આચાર્ય! પેલા અષાઢાભૂતિ મુનિ ! ઓ, મોહદશા ! તારા જ આ કરતૂકો છે ને; મહાત્માઓને ગબડાવી દેવાના !
સિદ્ધાર્થ દેવ દ્વારા બળદેવનો પ્રતિબોધ તેવી રીતે ભ્રમણ કરતાં વર્ષાકાળ આવ્યો એટલે સિદ્ધાર્થ જે દેવ થયો હતો તેણે અવધિજ્ઞાનથી જોયું કે મારો ભ્રાતૃવત્સલ ભાઈ બળદેવ શ્રીકૃષ્ણના મૃત શરીરને ઊંચકીને ભમે છે માટે હું ત્યાં જઈને તેને બોધ આપું, કેમકે તેણે પૂર્વે મારી પાસેથી માંગી લીધું છે કે જ્યારે મને વિપત્તિ આવે ત્યારે તું દેવ થાય તો આવીને મને બોધ કરજે.
આ પ્રમાણે વિચાર કરીને તેણે પર્વત ઉપરથી ઊતરતો એક પાષાણમય રથ વિમુર્થો અને પોતે કૌટુંબિક બનીને વિષમ એવા પર્વત ઉપરથી ઊતરતા તે રથને ભાંગી નાંખ્યો. પછી પોતે તેને સાંધવાની મહેનત કરવા લાગ્યો. તેને પાષાણનો રથ સાંધતો જોઈને બળદેવ બોલ્યા, “અરે મૂર્ખ ! વિષમ ગિરિ ઉપરથી ઊતરતાં જેના ખંડેખંડ થઈ ગયા છે એવા આ પાષાણના રથને સાંધવા કેમ ઈચ્છે છે ?”
તે દેવે કહ્યું, “હજારો યુદ્ધમાં નહીં હણાયેલો પુરુષ પાણી વિના મરી જાય અને તે જો પાછો જીવે તો આ મારો રથ પણ પાછો સજ્જ થાય.”
પછી તે દેવે આગળ જઈને પાષાણ ઉપર કમળ રોપવા માંડ્યા. બળદેવે પૂછ્યું કે, “શું પાષાણભૂમિ ઉપર કમળવન ઉગે ?'
દેવતાએ કહ્યું, “જો આ તમારો અનુજ બંધુ પાછો જીવશે તો આ કમળ પણ પાષાણ ઉપર ઊગશે.”
વળી તેની આગળ જઈને તે દેવ એક બળી ગયેલા વૃક્ષને જળ વડે સિંચવા લાગ્યો. તે જોઈને બળદેવે કહ્યું કે, “શું દગ્ધ થયેલું વૃક્ષ પાણી સિંચવાથી પણ ફરી વાર ઊગે ?” ત્યારે દેવે પ્રત્યુત્તર આપ્યો કે, “જો તમારા સ્કંધ ઉપર રહેલું આ શબ જીવશે તો આ વૃક્ષ પણ પુનઃ ઊગશે.”
વળી તે દેવ આગળના ભાગમાં ગોવાળ થઈને ગાયોના શબના મુખમાં જીવતી ગાયોની જેમ નવીન ઘાસ નાંખવા લાગ્યો. તે જોઈને બળદેવે કહ્યું કે, “અરે મૂઢ હૃદયવાળા ! આ મરી ગયેલી ગાયો શું તારા આ આપેલા ઘાસને ક્યારે પણ ચરશે ?” દેવ બોલ્યો કે, “જો આ તમારો બંધુ જીવશે તો આ મૃત ગાયો ઘાસને ચરશે.”
તે સાંભળીને બળદેવે વિચાર્યું કે, “શું આ મારો નાનો બંધુ ખરેખર મૃત્યુ પામ્યો હશે કે જેથી આ જુદા જુદા માણસો એકસરખા જવાબ આપે છે ?'
બળદેવનો આ પ્રમાણેનો વિચાર જાણીને તત્કાળ દેવતાએ સિદ્ધાર્થનું રૂપ કર્યું અને બળદેવની પાસે આવીને કહ્યું કે, “હું તમારો સારથિ સિદ્ધાર્થ છું અને દીક્ષા લઈને મૃત્યુ પામીને દેવપણાને પ્રાપ્ત થયો છું. તમે પૂર્વે મારી પાસે માંગણી કરી હતી તેથી તમને બોધ આપવાને માટે હું અહીં આવ્યો છું. નેમિ પ્રભુએ કહ્યું હતું કે જરાકુમારથી શ્રીકૃષ્ણનું મૃત્યુ થશે. તે પ્રમાણે જ થયું છે, કેમકે સર્વજ્ઞનું ભાષિત કદી પણ અન્યથા થતું નથી અને પોતાનું કૌસ્તુભ રત્ન નિશાની તરીકે આપીને શ્રીકૃષ્ણ જરાકુમારને પાંડવોની પાસે મોકલ્યો છે.” ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે
જૈન મહાભારત ભાગ-૨
૨૦૫
