________________
નાંખ્યું હતું. ત્યાર પછી તે રડવા લાગ્યો, તે બસ રડતો જ રહ્યો.
એક દિ તે ઘરમાંથી નીકળી ગયો. વાયરો જ્યાં લઈ જાય ત્યાં તેને જવું હતું. રસ્તામાં જે ઝાડ, પાન, પશુ, પંખી, માણસો મળ્યા તે દરેકને તે પગે લાગવા માંડ્યો અને દરેકની પાસે માફી માંગતો કહેવા લાગ્યો કે, “મેં બહુ મોટી ભૂલ કરી નાંખી છે. મને ક્ષમા આપો. તમે બહુ મહાન છો, નિર્દોષ છો. હું અધમ છું.”
આ એકધારા પશ્ચાત્તાપને લીધે તે રડતા સંત તરીકેની ખ્યાતિ પામ્યો. તેના શરીરમાં એવી કોઈ લબ્ધિ પેદા થઈ કે જે કોઈ રોગી માણસ તેના ચરણસ્પર્શ કરે તેનો રોગ પ્રાયઃ નાબૂદ થઈ જાય.
આ છે: તાકાત સ્વદોષદર્શનની. પેલું વાક્ય : “અધમાધમ અધિકો પતિત સકળ જગતમાં હું,
એ નિશ્ચય આવ્યા વિના સાધન કરશે શું?” આ વાક્યના મર્મને આત્મસાત્ કરવો જોઈએ.
પરસ્પર થઈ ગયેલી ભૂલ બદલ જે મા-દીકરાએ જાહેરસભામાં જોરદાર એકરાર કર્યો. બે કુટુંબ સિવાય તમામ લોકોએ તેમની ખૂબ નિંદા કરી. તેને તેમણે સમભાવે સહન કરી તો તેમના તમામ ભવો કપાઈ ગયા, માત્ર બે બાકી રહ્યા.
દઢપ્રહારી, ચિલાતી અને ઈલાચી સ્વદોષદર્શન અને પરગુણ-પ્રમોદના પ્રભાવે જ અનુક્રમે મહિનાઓના ક્રૂર કર્મોનો કલાકોમાં અને ક્ષણોમાં નાશ કરી નાંખીને વીતરાગભાવ પામી ગયા.
સ્વદોષદર્શન જેટલો જ અદ્ભુત ગુણ છે; પરગુણપ્રમોદ, આના અંગે વિશ્વામિત્ર અને વસિષ્ઠની અજૈન ઘટના ખાસ જાણવા જેવી છે.
ધર્મના બે પાયા : ગહ અને અનુમોદના જે આત્માને સંસાર સુખમય હોય તો પણ અસાર લાગ્યો હોય, જેને મોક્ષ પામવાની તાલાવેલી જાગી હોય, તે માટે તેને સંસાર ત્યાગીને સાચા સાધુ થવાની અભિલાષા પેદા થઈ હોય, રે ! સંસારમાં રહેવાની ફરજ પડે તો ય ઉત્તમ કક્ષાના ગૃહસ્થ બનવાની ભાવના પ્રગટી હોય તે બધાએ ગઈ અને અનુમોદનાના બે પાયાઓને પકડવા જ પડશે.
આ બે પાયાને સ્પર્યા વિના જે આત્માઓ બીજા કોઈ પ્રકારથી આધ્યાત્મિક માર્ગે વિકાસ સાધવા જાય છે તે બધા ગોથાં ખાય છે.
ગઈ દુષ્કતોની કરવાની અને અનુમોદના સુકૃતોની કરવાની. આપણે બહુ મોટી બે ભૂલો કરી છે.
પહેલી ભૂલ: પોતાના દુષ્કૃત્યોની ગહ કદી કરી નથી અને દુષ્કૃત્યો ત્યાગી દીધા છે. સિનેમા છોડ્યા છે પણ જોયેલા સિનેમાઓની ગહ (નિંદા) કદી કરી નથી.
બીજી ભૂલ: ગઈ પણ કરી તો છે જ, પરંતુ તે બીજાઓના દુષ્કૃત્યોની. પોતાના દુષ્કૃત્યોની ગહ તો કદી કરી નથી.
આવું જ અનુમોદનાના વિષયમાં બને છે.
આપણે પોતે સુકૃતો ખૂબ સેવ્યા છે પણ (બીજાના) સુકૃતોની અનુમોદના તો કદી કરી નથી. વળી અનુમોદના પણ ખૂબ કરી છે, પરંતુ તે આપણા પોતાના સુકૃત્યોની : આપબડાઈ રૂપ, બીજાના
ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે
૨૧૩
જૈન મહાભારત ભાગ-૨
