________________
‘શરમ નથી આવતી અમારા ચામડાના રૂપરંગ જોતા. આંખોનો આ દુરુપયોગ ?’ પનિહારીના આ શબ્દોએ બિલ્વમંગળનો રાહ પલટી નંખાવ્યો.
‘લાજ ન લાગત આપકો...' વહાલી પત્ની રત્નાવલીના આ કથને ભારતને, હિન્દુપ્રજાને સંત તુલસીદાસની બક્ષિસ કરી.
ગુરુની મમતાએ સિદ્ધ નામના જુગારીને સિદ્ધર્ષિ બનાવ્યો.
ત્રાસમય સંસાર અનુભવીને સીતાજી સાધ્વી બન્યા.
પાંડવોના દીક્ષા લેવાના મનોભાવ જાણીને શ્રી નેમિનાથે ચતુર્ણાની એવા ધર્મઘોષ નામના મુનિને પાંચસો મુનિઓની સાથે ત્યાં મોકલ્યા. તેમના આવવાથી જરાકુમારને રાજ્ય ઉપર બેસાડી દ્રૌપદી સહિત તે મુનિની પાસે દીક્ષા લીધી અને તેમણે અભિગ્રહ સહિત તપ આરંભ્યું. ભીમે એવો અભિગ્રહ કર્યો કે જો કોઈ ભાલાના અગ્રભાગથી ભિક્ષા આપશે તો જ હું ગ્રહણ કરીશ. અભિગ્રહ છ માસે પૂરો થયો.
દ્વાદશાંગધારી તે પાંડવો અનુક્રમે પૃથ્વી ઉ૫૨ વિહાર કરતા કરતા શ્રી નેમિનાથ પ્રભુને વાંદવાની ઉત્કંઠાએ ચાલ્યા.
દીક્ષા લેવી સહેલી, પાળવી બહુ મુશ્કેલ મુનિજીવન લેવું હજી સરળ છે પણ પાળવું તો અતિ દુષ્કર છે. પહેલો ખાવાનો ખેલ છે, બીજો ખાંડાનો ખેલ છે.
જે સંસારત્યાગી આત્મા સગવડોનો શિકાર બને છે તે મુનિભાવથી પતન પામે છે. પણ જે અગવડોને જ પોતાનો જીવન-પ્રાણ બનાવે છે તે દૈનંદિન ઉત્કૃષ્ટ ભાવોની ધારા સાથે જીવનવિકાસ પામતો જાય છે.
જેણે મુનિજીવન મેળવીને તેમાં સફળતા પામવી હોય તેણે જાત (શરીર) માટે ખૂબ કઠોર બનવું પડે, જીવો પ્રત્યે ખૂબ કોમળ થવું પડે અને ઉપકારી દેવ-ગુરુ પ્રત્યે ખૂબ કૃતજ્ઞ થવું જોઈએ. એમની સેવામાં લયલીન બનવું જોઈએ. જેઓ શરીર પ્રત્યે કોમળ, જીવો પ્રત્યે કઠોર અને ઉપકારી પ્રત્યે કૃતઘ્ન (અથવા ઉપેક્ષિત) બને છે તેમનું મુનિજીવન ઊથલી ગયા વિના રહેતું નથી. ખાનદાની આદિના કારણે કે સમાજ આદિના ભયથી કદાચ કાયાથી ન ઊથલી પડે તો ય માનસિક રીતે તેમના પતન અગણિત વખત થઈને જ રહેતાં હોય છે, કેમકે જીવમાત્ર પ્રત્યેનો દુર્ભાવ અને ઉપકારીઓ પ્રત્યેનો ઉપેક્ષાભાવ અતિ ઘોર કક્ષાનું પાપ છે. એના અંજામ ખૂબ ખરાબ આવતા હોય છે.
દીક્ષા તો સર્વકર્મનાશિની સાધના છે, પણ તે માત્ર લેવાની જ નથી કિન્તુ યથાવત્ પાળવાની પણ છે.
મને યાદ આવે છે; વૈભાગિરિ ઉપર ધગધગતી શિલા ઉપર અનશન કરીને સૂતેલા ધન્નાજી અને શાલિભદ્રજી ! એક જ વાર સામે જોવા માટે કાકલૂદીભરી આજીજી કરતી અને ચોધાર આંસુએ રડતી માતા ભદ્રાની સામે પાંપણો ઊંચી ન કરી.
મને યાદ આવે છે; પોતાના તીવ્ર અંતરાય કર્મને ખતમ કરવા માટે સ્વલબ્ધિથી જ ભિક્ષા વાપરવાનો અભિગ્રહ કરતા શ્રીકૃષ્ણ-પુત્ર મુનિ ઢંઢણ ! સ્વલબ્ધિથી મોદક મળ્યાની ભ્રમણાનો પ્રભુએ નાશ કર્યો તો મોદકને ધૂળમાં મેળવવાની ક્રિયા કરતાં કૈવલ્ય પામી જતાં ઢંઢણ મુનિ. મને યાદ આવે છે; વજસ્વામીજીના તે બાળ સાધુ, જેમને ૨થાવત્તગિરિ ઉપર પોતાની સાથે
ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે
૨૧૭
જૈન મહાભારત ભાગ-૨
