________________
ભમીને સર્વથા અપમાન પામ્યા કરશે. માટે હવે બીજી પુત્રીઓને આવું બોલે નહીં તેવો ઉપાય કરું.”
બીજે દિવસે સભાસ્થાનમાં આવીને સભાજનોને કહીને શ્રીકૃષ્ણ તે વીરકને કહ્યું, “તું આ કે,મંજરીને ગ્રહણ કર.” વીરકે તેમ કરવાનું ઈચ્છુક્યું નહીં એટલે શ્રીકૃષ્ણ ભ્રકુટિ ચડાવીને કહ્યું, જેથી તત્કાળ કે,મંજરીને પરણીને તે પોતાને ઘેર લઈ ગયો. કેતુમંજરી તેને ઘેર શય્યા પર બેસી રહેવા લાગી અને બિચારો વીરક રાત-દિવસ તેની આજ્ઞામાં વર્તવા લાગ્યો. એક વખત શ્રીકૃષ્ણ વીરકને કહ્યું કે, “કેતુમંજરી તારી આજ્ઞામાં વર્તે છે?” ત્યારે તે બોલ્યો કે, “હું તેની આજ્ઞામાં વર્તુ .” શ્રીકૃષ્ણ કહ્યું કે, “જો તારું બધું કામ તેની પાસે નહીં કરાવે તો તને કારાગૃહમાં નાંખીશ.' શ્રીકૃષ્ણના આશયને જાણી લઈને વીરક ઘરે આવ્યો અને તેણે કેતુમંજરીને કહ્યું, “અરે સ્ત્રી ! તું કેમ બેસી રહી છે? વસ્ત્ર વણવાને માટે પાન તૈયાર કર.” કેમંજરી ક્રોધિત થઈને બોલી કે, “અરે કોળી ! તું શું મને નથી ઓળખતો?” તે સાંભળીને વીરકે દોરડી વડે કેતુમંજરીને નિર્દય થઈને માર માર્યો, જેથી તે રોતી રોતી શ્રીકૃષ્ણ પાસે ગઈ અને પોતાના પરાભવની વાર્તા કહી સંભળાવી. ત્યારે શ્રીકૃષ્ણે કહ્યું કે, “તે સ્વામીપણું છોડીને દાસીપણું માંગી લીધું છે. હવે હું શું કરું?” તે બોલી, “પિતા ! તો અદ્યાપિ મને સ્વામીપણું આપો.” શ્રીકૃષ્ણ બોલ્યા કે, “હવે તો તું વીરકને સ્વાધીન છે, મને સ્વાધીન નથી.”
જ્યારે કેતુમંજરીએ અતિ આગ્રહથી કહ્યું ત્યારે શ્રીકૃષ્ણ વીરકને સમજાવીને કેતુમંજરીને રજા આપી. શ્રી નેમિપ્રભુ પાસે દીક્ષા લેવરાવી.
શ્રીકૃષ્ણની સર્વસંગત્યાગની ઉત્કટતા શ્રીકૃષ્ણના અંતરમાં સર્વસંગત્યાગની ભાવના કેવી તીવ્રતાથી ઘૂમતી હશે તેની કલ્પના સ્વજનાદિને સર્વસંગત્યાગી બનાવવાની તેમની ઉત્કટ સક્રિયતા ઉપરથી આપણે કરી શકીએ છીએ. સંસારમાં રહેવા છતાં જે પુણ્યાત્માઓનું મન સંસારમાં રમતું ન હોય, જલકમલવત્ નિર્લેપ રહેતું હોય તેમની આવી જ સ્થિતિ હોય. જે પોતે ન કરી શકે તે જો ખરેખર ધર્મપ્રેમી હોય તો બીજાઓને ધર્મ કરવામાં જોરદાર પ્રેરક બન્યા વિના તો ન જ રહે અને સર્વના એ સુ-ધર્મોની હાર્દિક અનુમોદના કર્યા વિનાની કોઈ પળ જવા ન દે.
અશુભ કર્મોના તીવ્ર ઉદયા ધર્મનું આચરવામાં અવરોધ ઊભો કરી શકે, પરંતુ ધર્મ કરાવવામાં કે અનુમોદવામાં અવરોધ ઊભો કરવાની તેમની પણ તાકાત નથી.
આથી જ શ્રીકૃષ્ણને અમુક કાળમાં વિશિષ્ટ કક્ષાના ધર્માત્મા ક્ષાયિક સમ્યગ્દષ્ટિ કહેવામાં આવ્યા છે. આથી જ શ્રીકૃષ્ણને જૈનોએ આગામી ચોવીસીના અગિયારમા અમમ નામના તીર્થકર ભગવાન તરીકે થનારા કહ્યા છે.
કેવા છે શ્રીકૃષ્ણ ! તે ભવમાં તીર્થંકર પરમાત્મા નેમિનાથના પરમભક્ત અને આગામી ભવમાં સ્વયં પરમાત્મા અમમ નામના તીર્થકર. જેમને સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત થાય છે તેમણે સુખમય સંસારને પણ સર્વથા અસાર માન્યો છે. આથી જ સંસારના સર્વસંગનો ત્યાગ કર્યા વિના જંપતા નથી પણ કેટલીક વાર તીવ્ર કર્મોનો ઉદય એવો જાગી પડતો હોય કે તે વખતે આ આત્માઓ સર્વસંગત્યાગી બનવા માટે ગમે તેટલા ધમપછાડા કરે તો ય તેમને સફળતા મળતી નથી. આવા આત્માઓ સંસારમાં રહેવા છતાં અતિ દુઃખી અવસ્થા ભોગવતા હોય છે. તેમનું અંતર અહર્નિશ રડતું બોલતું હોય છે :
સસનેહી પ્યારા રે, સંયમ કબડી મિલે. મને સંસારશેરી વીસરી રે લોલ..
ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે.
૧૮૪
જૈન મહાભારત ભાગ-૨
