________________
તે મુનિ મોક્ષે ગયા.
પ્રાતઃકાળે શ્રીકૃષ્ણ પોતાના પરિવાર સહિત રથમાં બેસીને પૂર્ણ ઉત્કંઠિત મનથી ગજસુકુમાળ મુનિને વાંદવા માટે ચાલ્યા. દ્વારકાની બહાર નીકળ્યા. તેવામાં તેમણે એક વૃદ્ધ બ્રાહ્મણને માથે થોડી ઈંટો લઈને કોઈ દેવાલય ત૨ફ જતો જોયો. શ્રીકૃષ્ણ તેની ઉપર દયા લાવીને તેમાંથી એક ઈંટ પોતાની જાતે તે દેવાલયમાં લઈ ગયા એટલે લોકો તે પ્રમાણે એક એક ઈંટ લઈ ગયા જેથી તેનું કામ થઈ ગયું. આ પ્રમાણે તે બ્રાહ્મણને કૃતાર્થ કરીને નેમિનાથ પાસે આવ્યા. ત્યાં પોતાના ભાઈ ગજસુકુમાળને તેમણે દીઠા નહિ એટલે શ્રીકૃષ્ણે ભગવંતને પૂછ્યું કે, “પ્રભુ ! મારા ભાઈ ગજસુકુમાળ ક્યાં છે ?’’
ભગવંતે કહ્યું કે, “સોમશર્મા બ્રાહ્મણને હાથે તેનો મોક્ષ થયો.” તે વાત વિસ્તારથી સાંભળતાં જ શ્રીકૃષ્ણને મૂર્છા આવી. થોડી વારે સંજ્ઞા પામીને શ્રીકૃષ્ણે ફરી વાર પ્રભુને પૂછ્યું, “પ્રભુ ! એ મારા ભાઈનો વધ કરનાર બ્રાહ્મણને મારે શી રીતે ઓળખવો ?” પ્રભુ બોલ્યા, “શ્રીકૃષ્ણ ! સોમશર્મા ઉપર તમે કોપ કરશો નહીં, કારણ કે તે તમારા ભ્રાતાને સદ્ય મોક્ષ થવામાં સહાયકારી થયો છે. લાંબે કાળે સાધ્ય થાય તેવી સિદ્ધિ હોય તે પણ સહાય મળવાથી ક્ષણમાં સિદ્ધ થાય છે. જેમ તમે પેલા વૃદ્ધ બ્રાહ્મણને સહાય કરી તો તેની સર્વ ઈંટો સ્વલ્પ સમયમાં ઈચ્છિત સ્થાનકે પહોંચી ગઈ. જો સોમશર્મા તમારા ભાઈને આવો ઉપસર્ગ ન કરત તો કાળક્ષેપ વગર તેની સિદ્ધિ શી રીતે થાય ? હવે તમારે તેને ઓળખવો છે તો અહીંથી પાછા વળીને નગરીમાં પેસતા તમને જોઈને જે મસ્તક ફાટવાથી મરી જાય તેને તમારા ભાઈનો વધ કરનાર જાણી લેજો.”
પછી શ્રીકૃષ્ણે રુદન કરતાં પોતાના ભાઈનો ઉત્તમ સંસ્કાર કર્યો. ત્યાંથી ખેદયુક્ત ચિત્તે પાછા વળીને દ્વારકા નગરીમાં પેસતાં તેમણે પેલા સોમશર્મા બ્રાહ્મણને મસ્તક ફાટીને મરી જતો જોયો. એટલે તત્કાળ તેને પગે દોરડી બાંધીને માણસોની પાસે આખી નગરીમાં ફેરવાવીને ગીધ વગેરે પક્ષીઓને નવું બલિદાન આપવા માટે બહાર ફેંકાવી દીધો.
ગજસુકુમાળના શોકથી પ્રભુની પાસે ઘણા યાદવોએ અને વસુદેવ વિના નવ દશાર્ણોએ દીક્ષા લીધી. પ્રભુની માતા શિવાદેવીએ, નેમિનાથના બંધુએ અને શ્રીકૃષ્ણના અનેક કુમારોએ પણ દીક્ષા લીધી. તેની સાથે નંદની કન્યા એકનાશાએ અને યાદવોની અનેક સ્ત્રીઓએ દીક્ષા લીધી. તે વખતે શ્રીકૃષ્ણે કન્યાના વિવાહ ન કરવા માટે અભિગ્રહ અંગીકાર કર્યો એટલે તેમની સર્વ પુત્રીઓએ પણ પ્રભુની સમીપે દીક્ષા લીધી. કનકવાડીમાં દેવકી અને રોહિણી વિના વસુદેવની બીજી સર્વ સ્ત્રીઓએ વ્રત ગ્રહણ કર્યું. કનકવાડીમાં તેઓ રહી. સંસારની સ્થિતિ ચિંતવતા સઘ ઘાતિકર્મ તૂટી જવાથી કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું. દેવતાઓએ તેમનો મહિમા કર્યો. પછી પોતાની મેળે મુનિવેશ અંગીકાર કરીને તેઓ પ્રભુની પાસે ગઈ. ત્યાં નેમિનાથના દર્શન કરીને વનમાં જઈને એક માસનું અનશન કરીને તે કનકવાડીમાં મોક્ષે ગઈ.
ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે
૧૮૨
જૈન મહાભારત ભાગ-૨
