________________
મરીશ તો ખૂબ આનંદથી મરીશ. ઓ અશ્વત્થામા ! તું ગુરુ દ્રોણાચાર્યનો પુત્ર છે. તારું પરાક્રમ અજોડ છે. વળી તારી સાથે બે બે વીર યોદ્ધાઓ છે એટલે તારા માટે કશું જ અસાધ્ય નથી. હવે જલદી જાઓ, જલદી કરો.”
પાંડવોને બદલે પાંચાલોના માથાં જોઈ અપ્રસન્ન દુર્યોધન દુર્યોધન પાસેથી તેઓ નીકળ્યા અને ઝપાટાબંધ પાંડવોની છાવણીએ પહોંચ્યા. ત્યાં જતાંવેંત અશ્વત્થામાએ ઊંઘતા તમામને લડવા માટે આહ્વાન કર્યું. ધૃષ્ટદ્યુમ્ન અને શિખંડી જાગી ગયા. સૈનિકો પણ ગભરાટ સાથે ઊઠીને એકદમ સજ્જ થવા લાગ્યા. રાત્રિના અંધકારમાં જ ઘમસાણ યુદ્ધ મચી ગયું. ધૃષ્ટદ્યુમ્ન અને શિખંડીએ આડેધડ બાણવર્ષા શરૂ કરી પણ તેઓ ફાવ્યા નહિ. અંતે તે બન્નેને અશ્વત્થામાદિએ મારી નાંખ્યા. તેમના મસ્તકોને લાતો મારી મારીને છુંદી નાંખ્યા.
પછી તેમની સામે પાંચ પાંચાલો ત્રાટક્યા. તેમનું પરાક્રમ જોઈને અશ્વત્થામાદિએ તેમને પાંડવો તરીકે કચ્યા. ભયંકર યુદ્ધ થયું. અંતે પાંચાલો ધરતી ઉપર ઢળી પડ્યા. પાંચેયના મસ્તક કાપી લીધા.
ત્યાર બાદ નાસભાગ કરતાં પાંડવસૈન્યનો શક્ય તેટલો વધુ કચ્ચરઘાણ અંધકારને લીધે અશ્વત્થામાએ બોલાવી દીધો. એક જ રાતમાં આ અન્યાયપૂર્ણ યુદ્ધથી અશ્વત્થામાએ પાંડવસૈન્યને લગભગ નામશેષ કરી નાંખ્યું.
પાંચાલોને પાંડવ સમજી હર્ષવિભોર બનેલા અશ્વત્થામાદિએ તેમના મસ્તકો લઈને દુર્યોધન તરફ દોટ મૂકી. પણ જેવા તેમણે તે મસ્તકો દુર્યોધનને દેખાડ્યા તેવો જ દુર્યોધને દુઃખથી ભરેલો ઊંડો નિસાસો નાંખીને કહ્યું, “અરે ! આ તો પાંચાલો છે, પાંડવો નહિ. તમે આ શું કર્યું ? હાય, પાંડવો જીવતા રહી ગયા અને શું મારે મરી જવાનું? ઓહ! આ શું થયું? અરે મૂર્ખાઓ ! તમે મારી છેલ્લી ભાવના પૂર્ણ ન કરી ?”
અંતે દુર્યોધનનું મોત આમ બોલીને દુર્યોધન ઊંડા નિસાસા નાંખવા લાગ્યો. તે રડવા લાગ્યો. તેની વેદના એકદમ વધી ગઈ. તેનો શ્વાસ જોરથી ચાલવા લાગ્યો. અને થોડી જ ક્ષણોમાં તેના પ્રાણ નીકળી ગયા.
મહાભારતની કથાનો ખલનાયક ચિરનિદ્રામાં પોઢી ગયો.
વ્યાસમુનિ કહે છે કે છેલ્લે છેલ્લે પાંડવોને જીતી લેવાના આવેશમાં દુર્યોધને અશ્વત્થામાનો સરોવર-કિનારે અભિષેક કર્યો હતો, તેને તેના વિનાનો પણ સેનાપતિ બનાવ્યો હતો. પેલો હિટલર અને આ દુર્યોધન ! બે વચ્ચે કેટલું બધું સામ્ય છે !
ધૃતરાષ્ટ્ર-ગાંધારીને ભારે આઘાત આ બાજુ સંજયે ધૃતરાષ્ટ્ર અને ગાંધારીને દુર્યોધનના મૃત્યુ સહિતના તમામ સમાચારો આપ્યા. બને આઘાતથી તત્કાળ બેભાન થઈ ગયા બાદ ચોધાર આંસુઓ પાડતાં રહીને બન્નેએ તે સમાચારો સાંભળ્યા. ત્યાર બાદ તે બન્ને વારંવાર મૂચ્છિત થતાં રહ્યા. ગાંધારી જોરજોરથી છાતી-માથું કૂટવા લાગી. તેમનું જીવન મૃત્યુમય બની ગયું.
કૃષ્ણ દ્વારા બળદેવનું સમાધાન આ બાજુ પાંડવોને લઈને શ્રીકૃષ્ણ બળદેવની પાસે આવ્યા હતા. તેમણે બળદેવને ખૂબ સમજાવીને શાંત પાડતાં કહ્યું કે, “ભીમની પ્રતિજ્ઞા હતી કે જે સાથળ ઉપર દ્રૌપદીને બેસાડવાનો
ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે
૧૬૨
જૈન મહાભારત ભાગ-૨
