________________
વૃક્ષના પોલાણમાં ભરાઈ ગયા.
કોઈ વનેચરે પાંડવોને દુર્યોધનના સરોવર-પ્રવેશના સમાચાર આપ્યા. પોતાની પાસે બાકી રહેલા એક અક્ષૌહિણી સૈન્ય દ્વારા પાંડવોએ સરોવરની ફરતો ઘેરો નાંખ્યો.
ધર્મરાજની દુર્યોધનને હાકલ કિનારે ઊભા રહીને ધર્મરાજા બોલ્યા, “ઓ દુર્યોધન ! બહાર નીકળ. બધા ય સ્વજનો વગેરેને યુદ્ધભૂમિમાં મરાવીને તું વીરની જેમ મરવાને બદલે ભાગી છૂટીને સરોવરમાં ભરાયો છે તે તારી હદ બહારની નિર્માલ્યતા કહેવાય. અમે તને સિંહ જેવો પરાક્રમી સમજતા હતા, પણ આજે તું શિયાળ જેવો સ્વાર્થી નીકળ્યો. તે આમ પલાયન કરીને આપણા કૌરવકુળને કલંકિત કર્યું છે.
- હવે તું વીર હોય તો બહાર નીકળ, નહીં તો તને પકડી લેતાં અમને જરાય વાર લાગવાની નથી. અમારે દ્રૌપદીના વસ્ત્રાહરણનો અત્યારે જ બદલો લેવાનો છે. તારા પ્રાણ લીધા વિના અમે જંપવાના નથી. જો તારે વીરમૃત્યુ જોઈતું હોય તો બહાર આવીને અમારી સાથે યુદ્ધ કર અને તેમાં જ તું મર. તું એકલો છે તો અમારામાંથી તું કહેશે તે એક જ તારી સાથે લડવા તૈયાર છે. તું જો તે એકને પણ જીતીશ તો અમને બધાને જીત્યા બરોબર અમે ગણીશું અને પૃથ્વીનું રાજ તારી પાસે રહેવા દઈશું.”
યુધિષ્ઠિરે યુદ્ધમાં પણ કેવી નીતિમત્તા દેખાડી. “જો સામે શત્રુ એકલો જ હોય તો તેની સામે પાંચ લડે તે યુદ્ધકીય નીતિ ન કહેવાય એવા ખ્યાલથી યુધિષ્ઠિરે દુર્યોધનને આહ્વાન કર્યું કે અમારા પાંચમાંથી તું એક-કોઈ પણ એક-ને પસંદ કર. તમે લડો. તેમાં જો તું જીતે તો આખું હસ્તિનાપુરનું રાજ અમે જતું કરી દઈએ.
અહીં મને પેલો ચાંપો વાણિયો યાદ આવે છે.
કેટલુંક ધન લઈને, ઘોડા ઉપર બેસીને તે જંગલમાંથી પસાર થતો હતો ત્યારે ગુજરાતની અસ્મિતાનું સંવર્ધન કરવા માટે જરૂરી સંપત્તિ મેળવવા વનરાજ ચાવડો લૂંટનો પણ માર્ગ ક્યારેક અપનાવતો.
વનરાજની ટોળકીએ ચાંપાને પડકાર્યો, “અલ્યા ! જે હોય તે મૂકી દે અને જીવતો રવાના થા.”
બહાદુર ચાંપાએ કહ્યું, “ભીખ માંગે તો બધું દઈ દઉં, બાકી તો રાતી પાઈ પણ નહિ મળે. તે માટે જીવસટોસટનો જંગ ખેલવો પડશે.”
તો થઈ જા તૈયાર.” વનરાજે હાકોટો કરતાં જ ચાંપો ઘોડા ઉપરથી નીચે ઊતરી ગયો. વનરાજે તેને પૂછ્યું, “અલ્યા ! ઘોડેથી હેઠો કેમ ઊતર્યો?”
ચાંપાએ કહ્યું, “તમે ધરતી ઉપર રહીને લડો તો મારાથી ઘોડે ચડીને ન જ લડાય. એ ન્યાય ન કહેવાય.”
આમ બોલીને ચાંપાએ ભાથામાં ઘણા બાણ હતા તેમાંથી ત્રણ બાણ રાખીને બાકીના બધા તોડીને ફેંકી દીધા.
વનરાજે તેમ કરવાનું કારણ પૂછતાં ચાંપાએ કહ્યું, “તમે ત્રણ છો માટે મારે ત્રણ જ બાણ પૂરતાં છે. એટલે મેં બાકીના બાણ તોડી નાંખ્યા.”
આવી નીડરતાભરી અને આત્મવિશ્વાસથી છલકાતી વાણી સાંભળીને વનરાજ તો સ્તબ્ધ થઈ ગયો. તેણે કહ્યું, “ભલા, તે શું તું એવો અમોઘ બાણાવળી છે કે તારું એક પણ બાણ નિષ્ફળ ન જાય? જો તારો એવો ફાંકો હોય તો ખરું કરી બતાવ જોઉં. આ આકાશમાં પંખી ઊડે છે તેને વીંધી ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે
જૈન મહાભારત ભાગ-૨
૧૫૯
