________________
ભલે એક વૈજ્ઞાનિક પોતાની ભાષામાં આવી વાતો કરતો રહે. એ વૈજ્ઞાનિક હોવા છતાં આંતરસંસારથી પૂરો અજ્ઞાત છે. એથી તો એ અત્યંત દયાપાત્ર છે. આપણે એને નહિ ધિક્કારીએ.
પણ હવે એ તો વિચારવું જ પડશે કે આંતરસંસારની અશુભ લાગણીઓને ધૂળ ચાટતી કરી દે કે ધારાશાયી બનાવી દે તેવું કોઈ વિજ્ઞાન છે કે નહિ ? તેવા વૈજ્ઞાનિકો ક્યાંય વસે છે કે નહિ ? આ પ્રશ્નનું સમાધાન ન થાય ત્યાં સુધી બીજી બધી જ વિચારણાઓને હવે સ્થગિત કર્યે જ છૂટકો
છે.
અહં અને મમની લાગણીઓને કોઈ કબરમાં દફનાવ્યા વિના તો બાહ્ય સંસારમાં ક્યાંયથી પણ વાસ્તવિક સુખ ટપકી શકે તેમ નથી.
માનવજગતની આ સમસ્યાને એક મહામાનવે ઉકેલી નાંખી છે. એનો ઉકેલ બતાવી દઈને એણે આ વિશ્વમાંથી વિદાય લીધી છે. એ મહાદેવ બન્યા છે, વિશ્વોદ્ધારક બન્યા છે.
ક્યાં છે એ ઉકેલ? અહ-મમની લાગણીઓ શી રીતે નાશ પામે ? કઈ જાતના બૉમ્બથી? ક્યા રૉકેટથી કે કઈ આવિક શક્તિથી ?
એ મહામાનવે ઉદ્ઘોષણાપૂર્વક કહ્યું, “આંતરસંસારના એ મોટા દૈત્યોને હત-પ્રહત કરી દેવા માટે સ્વીકારી લો; સર્વજ્ઞ વીતરાગ ભગવંતોની શરણાગતિ. શરણાગતિનો ભાવ અહંની લાગણીને મીણની જેમ ઓગાળી નાંખશે, મમની લાગણીને વાળી-ઝૂડીને સાફ કરી નાંખશે.”
શરણ્યની શરણાગતિનો ભાવ એ જ કોબાલ્ટ બૉમ્બ, એ જ પ્રચંડ આવિક બળ કે બીજું જે કાંઈ કહો તે એ જ છે.
આંતરસંસારમાંથી અહ-મમને દૂર કરવા માટે તારક દેવાધિદેવોનું અનન્ય શરણ અનિવાર્ય છે. અસીમ ઉપકારીઓના ચરણનું એ શરણ સઘળી માનસિક અશાંતિઓને, હાયવોયને અને જંજાળોને ઠારી દેવા ધરાર કાબેલ છે.
શરણ્યને શરણે ગયેલો પોતાના જીવનમાં એવો કોઈક અગમ, અગોચર આનંદ અનુભવે છે કે જે એના રૂંવાડેરૂંવાડામાંથી પસાર થાય છે, લોહીના કણેકણમાં એ આનંદ ઉછાળા મારતો રહે
વિશ્વની દરિદ્રતા એને ત્યાં ઊભરાય, એની કાયાના રોમે-રોમમાં રોગો ખદબદી ઊઠે અને કૌટુંબિક કલેશ-કંકાસની આગમાં એ ઝડપાઈ જાય તો પણ શરણાગત કદી દુ:ખની લાગણી અનુભવતો નથી. દરિદ્રતા એની નજરે ય ચડતી નથી, દીનતા એને દેખાતી નથી, રોગ એને કંઈ કરી શક્તા નથી, કલેશ-કંકાસના હુતાશનમાં ય એ હિમગિરિઓની ઠંડક અનુભવતો જીવનભર પલાંઠી મારીને બેસી શકે છે.
શરણ્યના ગાનમાં, શરણ્યના તાનમાં, શરણ્યની ધૂનમાં અને બીજું કશુંય સંભળાતું નથી, દેખાતું નથી કે સ્પર્શતું નથી.
શું હશે સર્વજ્ઞ શ્રીવીતરાગ ભગવંતોની શરણાગતિના ભાવમાં?
એવું તે કયું ચમત્કારિક બળ એમાં છુપાયું હશે જે માનવસંસારને દુર્લભપ્રાયઃ શાંતિ આપી શકે ? અને તે ય ભીષણ દુઃખમાં, કારમી યાતનાઓમાં અને કલેશ-કંકાસની હૈયાહોળીના ભડકાઓમાં.
માનવમસ્તિષ્ક આ પ્રશ્નનું સમાધાન આપી શકે તેમ નથી, કેમકે માનવમસ્તિષ્કનો એ વિષય જ નથી. કદાચ સાહસ કરીને પણ આ પ્રશ્નનું સમાધાન કોઈ આઈન્સ્ટાઈન ભેગું કરવા જાય તો ય તે સમાધાન કરતાં કરતાં તેની જીભ જ થોથવાઈ જાય, કેમકે માનવભેજાંની મર્યાદાતીત આ વાત ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે
જૈન મહાભારત ભાગ-૨
૧૪૯
