Book Title: Shasansamrat Pravachanmala
Author(s): Pradyumnasuri
Publisher: Shrutgyan Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004571/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanasamrATa pravacanamALA pUjya AcArya zrI vijayapradyumnasUrijI mahArAja 2010_02 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanasamrATa pravacanamALA 2010_02 pravacanakAra zrI nemi-amRta-deva-hemacandrasUri mahArAja ziSya vijaya pradyumnasUri mahArAja A. prakAzaka zrI zrutajJAna prasAraka sabhA amadAvAda vi. saM. 2055 dIvALI Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka mUlya : prApti sthAna H 00 zrutajJAna prasAraka sabhA pacAsa rUpIyA Jain:Education International 201612 (1) jitubhAI kApaDiyA ajaMtA prinTarsa, lAbha komplekSa, 12/bI, sattara tAlukA sosAyaTI, po. navajIvana, amadAvAda-14. (2) zaradabhAI ghoghAvALA bI/1, vI. TI. epArTamenTa, kALAnALA, bhAvanagara. mudraka : marakyurI prinTarsa, amadAvAda. phonaH (079) 5624029 kadambagiri www.jainelibrary Adro Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramapUjya paramopakArI bhadrikapariNAmI bhadramUrti saralAtmA pitA munirAjazrI hIravijayajI mahArAjanI puNyasmRtine.. 2010_02 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te kAle te samayeH janma-dIkSA-guruvarNavarNana vidyAbhyAsamAM haraNaphALa sUripadAropaNa ane tIrthoddhAra jJAnoddhAra aitihAsika kAryo-1 aitihAsika kAryo-2 prAcIna paraMparAnuM punarjIvana ajoDa vyaktitva - 2010_02 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ virala vyaktitvane aMjali saMskRtamAM eka subhASita Ave che ke - jema dareka parvata upara mANeka utpanna thatAM nathI, dareka hAthInAM mastakamAM motI hotAM nathI ane dareka vanamAM caMdananAM vRkSo hotAM nathI tema dareka sthAnamAM sAdhupuruSa maLatAM nathI. enI prApti virala che. emAMya jeTalA sAdhu hoya che temAM mahAna ko'ka thAya che. ane jeTalA mahAna hoya che temAM mahattama eTale ke sauthI zreSTha to javalleja jovA maLe che. pUjya zAsanasamrATazrI evA virala sAdhupuruSa hatA. teozrInuM jIvana anekavidha ajAyabIothI bhareluM hatuM. gaMgAnA jevI pavitratA, merunA jevI dhIratA, sUryanA jevI tejasvitA, siMhanA jevI dudhaSatA, vajanA jevI kaThoratA ane kusumanA jevI komaLatA, Ama paraspara viruddha gaNAya evA paNa guNo teozrImAM samanvaya sAdhIne rahyA hatAM. teozrInA svargArohaNa ardhazatAbdI varSa prasaMge AMbAvADI jaina upAzrayamAM ATha divasanI pravacanamALAnuM Ayojana viziSTa rIte karavAmAM AvyuM hatuM. temAM AcAryazrI vijaya pradyumnasUrijIe potAnI AgavI zailImAM zAsanasamrATazrInA abhuta jIvanaprasaMgone varNavyAM hatAM. e sAMbhaLatAM zrotAone kharekhara kaMIka apUrva zravaNa karyAno ahesAsa thayo hato. saunAM mATe ghaNA AnaMdanI vAta che ke Aje e pravacanonuM sArabhUta avataraNa pustakarUpe pragaTa thaI rahyuM che. A rIte zAsanasamrATazrInA virala vyaktitvane ApavAmAM AvelI aMjali ApaNI paNa aMjali banI raho. - vijaya hemacandra sUri operA jaina upAzraya zarada pUrNimA 2055 2010_02 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzana viSe be vAta... pUjyapAda zAsanasamrATazrInA svargArohaNanI ardhazatAbdInA avasare eka prakAzana pUjyapAda AcArya mahArAjazrI hemacandrasUrijI mahArAjanA pravacanonuM prakAzita thayuM ane e ja pUjyapAda zAsanasamrATazrInA jIvana ane vyaktitvanA parimalane prasarAvatuM A bIjuM prakAzana ApanA karakamalamAM arpaNa karatAM ame harSa anubhavIe chIe. AnA prakAzanamAM gaNizrI rAjahaMsa vijayajInA upadezathI zrI premavardhaka ArAdhanA samiti, dharaNIdhara, amadAvAda tathA zrI marcanTa sosAyaTI jaina saMgha tathA anya mahAnubhAvoe lAbha lIdho che temane hRdayanI anumodanA sAthe bharapUra dhanyavAda. - prakAzaka 2010_02 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | namonamaH zrI guru nemisUra | pravacana pahelAM ane chellAM thoDI vAta... jata jaNAvavAnuM ke, A pustaka vAMcatA tamArA manamAM pUjyapAda zAsanasamrATazrI pratye ahobhAva-AdarabhAvapUjyabhAva janma, tamane temanI prabhAvakatA sparze to mArA haiyAne AnaMda thaze. hA, eka vAta che A pustakamAM. tamane punarukti vAraMvAra dekhAze. viSayAntara thayeluM paNa jaNAze ane keTaleka sthaLe durAnvaya (eka viSayane mULa viSaya sAthe joDavAnuM kAma muzkela lAgavuM te) paNa lAgaze. paNa AmAM sabhAnurUpa vyAkhyAna zailI ane mArI prakRtinuM kAraNa che. A mArI maryAdA che. e mATe vAcako mane kSamA kare. paNa vAta ema che ke, saddagurune "durlabha kahyA che, agamya kahyA che ane amogha kahyA che." A traNe tattvanI najare prabhAvaka-ziromaNi, suvihita zreNipurINa pUjyapAdazrIne joIne huM eTalo badho abhibhUta thaI gayo chuM ke "rAgamAM punarukti doSa rUpa nathI." te mujaba te doSa nirvAhya che. AvA guru jaldI jaldI maLatAM nathI. mATe durlabha. AvA gurunuM jIvana-vacana ne vartana ApaNAMthI jaldI kaLI zakAtuM nathI, samajI zakAtuM nathI mATe agamya. ane teonA vacana-vicAra ane saMkalpa amogha hoya che tenAthI azakya paNa zakya banI jatuM hoya che mATe te amogha che. vAcaka paNa teozrImAM A traNa tattvanA darzana karaze ema mAnuM chuM. ghaNuM badhuM kahevA chatAM ghaNuM ghaNuM kahevAnuM bAkI rahyuM hoya tevuM lAgyA kare che.* tevI agAdhatA ane uttegatAnA darzana ane temAM vAraMvAra thatA rahyA che. chatAM A badhuM koIne guruguNa anurAgIno pralApa che tema lAge to paNa mane maMjUra che. aMte AMbAvADImAM guNajJaguNAnurAgI zrotAvarga samakSa, A badhuM kahevAyuM ane te jhIlAyuM paNa kharuM. paheluM vaktavya mArA pUjya gurumahArAjazrI vijaya hemacandrasUri mahArAja ApatAM * te pUjyazrInA eka jJAnakSetranA pradAna viSayaka eka suMdara lekha vi.saM. 2019nI sAlamAM pUjyapAda A. zrI dhurandharasUri mahArAje lakhelo che te pariziSTamAM Apyo che. te vAMcavA bhalAmaNa che. 2010_02 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatAM ane te pravacano paNa "zAsanasamrATa vyaktitva ane prabhAva" nAme pustaka rUpe prakAzita thayA. ghaNAM zrotAnA hRdayamAM pUjyazrI pratye anurAga prakaTyo. ghaNAM zrotAnA cittanA UMDANamAM - A prasaMga varNano - zabdAtmaka citro aMkita thayA. tevuM hamaNAM sudhI sAMbhaLavA maLe che - teno AnaMda che. A pravacanamALA vakhate pUjyapAda saumyamUrti bhadrika AcArya mahArAja zrI vijaya 'devasUrIzvarajI mahArAja niyamita birAjatA hatA ane prasaMge prasaMge e smRtine sateja karI raMgapUraNI paNa karatAM hatAM. mArA guru mahArAja zrI paNa jayAre prasaMga lAgaNIne halAve tevo Ave tyAre Ardra banI jatAM ane pote paNa pUjyapAdazrI mATe khUba ja ahobhAvathI nirUpaNa karatAM. gaNI rAjahaMsa vijayajI paNa e pravacana-occhavane zobhAvavAne ane pravacana raMganA umaMgane baDhAvavA mathatA hatA. zrotAvarga paNa e bhAvomAM jhIlato joI bolavAno utsAha vadhato jato hato. pUjyapAdazrInA jIvanaprasaMgo varNavatAM varNavatAM hRdayapaTamAM teo chavAyelAM hoya tevuM anubhavAtuM hatuM. mArA manogata bhAva eka suMdara padyamAM rajU thayA che. te padya ja TAMku chuM. "o chuM tuma hA, va aa nAda . ho vahI no dA tuma hI the mujha mAMthI " , A pravacano pustakarUpe prakAzita thAya evI ghaNAnI pRcchA hatI-icchA hatI ane pro. kAMtibhAI bI. zAhe paNa jahemata laIne pravacano chApavA yogya lakhI ApyA. pachInuM kAma marakyurI prinTarsavALA zreNikabhAI ane pArasabhAIe saMbhALI lIdhuM. samrATane anurUpa ja temanA viSenA pustakanI sAjasajjA hovI joIe e mATe teo mathyA che te jaNAI Ave che. basa have vadhAre nathI lakhavuM mane khyAla che ke AgaLa vAMcavA tame talasI rahyA cho. to karo zarU..... - pradhumnasUri sthaLa : vijayAdazamI, 2055. operA, amadAvAda-7. 2010_02 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201002 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSo vItyAM sadI vItaze vItaze kALa amApa. ama haiyAnAM kaNa kaNamAM sadA sajIvana Apa. 2010_02 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanasamrATa pravacanamALA, - pUjya AcArya zrI vijayapradyumnasUrijI mahArAja : AzA chokarA thaibe : Ek Di S Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanasamrATa tapAgacchAdhipati tIrthoddhAraka AcArya mahArAjA zrI vijayanemisUrIzvarajI svargArohaNa-ardhazatAbdI nimitte yojAyelI zAsanasamrATa pravacanamALA pravacanakAra : pUjya AcArya zrI vijayapradyumnasUrijI mahArAja sthaLa : zrI AMbAvADI spe. mU. jaina. saMgha-upAzraya, amadAvAda. divasa : kA. va. 5 thI kA. va. 12, se. 2055 (tA. 8-11-1998 thI tA. 15-11-1998) samaya : pratidina prAtaH 9-00 thI 10-3) 2010_02 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (cA 1 te kAle te samaye : janma-dIkSA-guruvargavarNana pratisrota - anusrotagamana zrI arihaMta paramAtmAnA lokottara zAsanane pAmyA pachI potAnA jIvananI rageragamAM ene vasAvavuM, ene utAravuM e bahu kapUruM kAma che. eka zabdamAM kahevuM hoya to 'pratisrotagamana' kAma che. 'anusrotagamana' ane 'pratisrotagamana' evA be zabdo Ave che. srota eTale vaheNa. pratisrota eTale sAmA pUre cAlavuM te: anusrota eTale vaheNamAM taNAI javuM te. saMsAra e vaheNamAM taNAvAnA svabhAvavALo che. jinazAsana eTale ja vaheNamAM sAme pUre taravAnI vAta che. pUjyapAda paM. padmavijayajI mahArAje navapadajInI pUjAmAM munijIvananI vAta karatI vakhate e vAta karI che ke saMsArano taTa pratisrota taratAM taratAM Ave. tamane khabara che ke pratisrotagamana keTaluM kaparuM che ! temAM pravAha sAme javA mATe zakti vAparavI paDe ane pravAhane sAmo jhIlavo paDe. saMsAra e DhALa jevo che ene 2019_02 te kAle te samayaeN : jnma-IMkSA-guruvaryavarNanaH1 1 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanasamrATa pravacanamALA 2 choDIne caDhANa jevA zAsanamAM cAlavuM, rageragamAM ene vasAvavuM - AvuM kaparuM kAma karI janArA AtmAone kALa kyAreya kATa lagADI zakato nathI. haMmezane mATe teo vadhu ne vadhu ujjavaLa banatA jAya che. virATa astitva H guNAnuvAda zAsana-samrATa zrI vijayanemisUrIzvarajI mahArAjanuM astitva, A pRthvI parathI teone vidAya thayAne pacAsa varSa vItyA chatAM enA kaNekaNamAM patharAyeluM che. emaNe karelAM ke emanA sudhI thayelAM kAryonI AgaLa vadhI zake evuM koI kArya chellAM pacAsa varSomAM thayuM nathI. ahIM beThelAmAMthI ghaNA tenA sAkSI che. je lokonI uMmara haju 6 ke 70 varSanI che te loko saMghane, zAsanane, dharmane potAnA jIvanakALanAM 50 varSamAM jotA AvyA che. A vaDIlone emanAM ghaNAM smaraNo tAjAM haze ke A AcArya mahArAja ahIMyAM birAjamAna thayelA, temanI nizrAmAM saMgha nIkaLelo, pratiSThAo thayelI vagere vagere. pUjyapAda zAsana-samrATanA prayatno thakI thayelAM A kAmone sarakhAvIe to lAgyA vinA rahe nahIM ke 'nA, te astitva kAMI judu ja hatuM.' evA virATa astitvane samajavAno ApaNo A eka vAmaNo prayatna che. paNa tethI ApaNane e samajavAno adhikAra nathI ema nahIM. bhale ApaNe vAmaNA hoIe paNa ApaNA hRdayamAM teozrI mATe je ahobhAva pragaTyo che e ApaNA mananA saMtoSa artha pragaTa karavAno haka to ApaNane maLelo ja che. pUjyapAda kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArye A vAta ApaNane kahI che svAdhyAyAvazyaka samo guruNAm hi guNastavaH || (vajrasvAmicarite) gurubhagavaMtono guNAnuvAda karavo, emanA guNonuM gAna karavuM e ApaNA mATe to eka svAdhyAya karavA jeTaluM ja agatyanuM kArya che. sAcesAca kahIe to ApaNe ghaNIvAra AmAM UNA paDIe chIe. have ApaNe pUjyazrInA jIvananI keTalIka skUla vigato joIe. . 2010_02 nemacaMdanuM bALapaNa - kuTuMbaparicaya - zikSaNa janmabhUmi saurASTranuM kAzmIra - mahuvA, nAma nemacaMda. mAtApitA divALIbahena ane lakSmIcaMdabhAI. jabakabahena, saMtokabahena ane maNibahena e traNa baheno, ane prabhudAsa tathA bAlacaMda be bhAIo. mAtApitAne A cha saMtAno. janma saMvata 1929 besatuM varSI lakSmIcaMdabhAI pote dharmiSTha. dravyAnuyoganA abhyAsu ane rasiyA. ema ne ema to nemacaMda jevuM bIja pragaTe ja nahIM ne ! kahyuM che ne H 'mAre pArAvALAM janma jAkhamaLe: ta: ' : Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAcano janma 15rAgamaNinI khANamAM kadApi na thAya. 5rAgamaNinI khANamAM kevaLa padharAgamaNi ja thAya. ane kadAca pagharAgamaNinI tulanAmAM caDhatA-UtaratA bIjA maNi thAya, paraMtu kAca to thAya ja nahIM. e ja rIte dharmiSTha mAtA ane dravyAnuyoganA rasiyA pitAne tyAM nemacaMdano janma thayo. nemacaMdane pAMca-cha mitro paNa temanA sarIkhA ja maLyA. mitra e jIvananI mUDI che. e kadI kSINa thatI nathI. duHkha vakhate e vadhe che ne sukha vakhate evI ne evI rahe che. emane AvA mitro maLyA hatA. emaNe zodhyA hatA. emAMnA eka durlabhajIbhAI sAthe emanI gADha maitrI hatI. zAsanasamrATazrInA AkhAye jIvana para daSTipAta karatAM jovA maLe che ke ane prazna thAya che ke emane A zaktisrota kyAMthI maLyo ? A viziSTa dRSTi emanI pAse kyAMthI AvI ? tIrthono lagAva kyAMthI Avyo? bhaNavA mATenI lagana kyAMthI AvI ? emaNe jyAre paNa AMgaLI mUkI che tyAre pahelA naMbaranI cIja para ja mUkI che, nIcenA starathI zarUAta nathI karI. emanI pasaMdagI sauthI ucca kakSAnI rahetI. udAharaNa tarIke teo saMskRta vyAkaraNa bhaNavA gayA tyAre sauthI moTI kahevAtI 'aDhArahajArI' ke jemAM aDhAra hajAra zlokapramANano samAveza thato e temaNe pAMca varSanA dIkSApayamAM kaMThastha karI hatI. vartamAna samayamAM to, hemacaMdrAcAryaracita saMskRta vyAkaraNa je 'laghuvRtti' kahevAya che teno abhyAsa karAya che. je chahajAra zlokamANavALuM vyAkaraNa che. satra badhAmAM sarakhAM hoya paNa te paranuM vivaraNa vadhatuM jAya. saMkSepamAM jANavA mATe cha hajAra zlokapramANa, vadhAre jANavA bArahajAra, paNa UMDANamAM javuM hoya to aDhArahajAra zlokapramANa. Ama traNa prakAranAM vyAkaro kalikAlasarvajo kaMThastha karavA mATe banAvyAM. mahArAjazrIe emAMthI 'aDhArahajArI kaMThastha karI. mahArAja sAhebane aMgrejIno paNa lagAva hato. teo aMgrejI lakhI zakatA. aMgrejI kavitA lalakAratA. zokhathI teo potAnAM pustako para aMgrejImAM nAma lakhatA. potAnA pustaka para kepiTala N karatA. A vyAkhyAnakAre emanA pensilanA akSaro joyelA che. svayaMprajJa puruSa koI kahe ane te vAtamAM joDAya tevI cIja temanA jIvanamAM nahotI. svaprajJAthI teo nirNaya letA - AgaLa vadhatA. dIkSA paNa emaNe koInA kahevAthI nathI lIdhI. sAdhuveza potAnI meLe pahayo che. A mANasa keDI para cAlanAro nathI, navI keDI pADanAro che. ane ema karavAmAM ane koInI jarUra paNa paDI nathI. jeNe sUraja joyo che je caMdra jevuM ajavALuM pragaTAvI zake che. paraMtu jeNe sUrya joyo ja nathI tene cakamakanA be 5 */ra paNa UjAno srota lAge che. AmanI pratibhA evI hatI ke teo kyAreya koIthI baMra yA nathI. mahamada chelane paNa emaNe avaLA kAna pakaDAvyo che. traNa pATa para beThelA je bajIe mahamada chelane vacceno pATa khecI kADhavA kahyuM ane kazA paNa TekA vinA pote havAmAM addhara rahI zakyA. AvI yogasAdhanA temanI pAse addabhuta koTinI hatI. emaNe sUryane evA svarUpe upAselA che. A bhavamAM emane sUryanAM darzana alapajhalapa kyAMka thayAM haze, paNa mAruM cokkasa anumAna che ke pahelAMnA je bhavo thayo emAM potAnI A sAdhanA cAlu hatI ja. te kAle te samaye ? ma-dIkSA-gurgavarNana 1 2010_02 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogabhraSTa AtmAnI sAdhanA gItAjImAM kahyuM che ne? zucInAM zrImatAM gehe yogabhraSTo'pi jAyate / athavA yogInAmeva kule bhavati dhImatAm / AvA yogabhraSTa AtmAo yoganI sAdhanA karatAM karatAM, AyuSya sAtha na ApatAM potAnI adhUrI rahI gayelI sAdhanAne kAraNe pharI tyAM ja janma grahaNa kare che ke jyAM e adhUrI sAdhanA pUrNa karI zakAya. zuci' eTale pavitra. pitRvRkSa ane kuLapakSa sadAcArI hoya e "zuci' kahevAya. zrImatAM" eTale saMskArasaMpanna hoya te. dhanathI bhaMDAramAM bharelA hoya te badhA to kevaLa kAMkarA ja che. e kAyama corAI javAnI bIka rahe che. paNa sAcI "zrI" to aMdaranI che. atyaMtara saMskAra atyaMtara saMskAra lakSmIcaMda pAse gajabanA hatA. jayAM A atyaMtara saMskAra ucca koTinA hoya eTale ke pitRpakSa ke kuLapakSa pavitra hoya tyAM ja yogabhraSTa AtmA janma le che. ane janmIne potAnI yogasAdhanA AgaLa dhapAve che. ene yoganI sAdhanAmAM dAkhala thatAM pahelAM zarUAtanA tabakkAo vaTAvavA nathI paDatA. hAlanA samayamAM buddhizALI muni mahArAjone je kakSAe pahocatAM bAra varSa vIte che te kakSAe zrI nemisUrijI mahArAja alya sAdhano dvArA mAtra pAMca ja varSamAM pahocyA hatA. te samayamAM pustako paNa sulabha na hatAM. temaNe pote "aDhAra hajArI' lahiyA pAse lakhAvI che ane lakhAvyA bAda tene zuddha karI che. je Aje sacavAyelI che. kalpanA karatAM jaNAze ke saM. 1929mAM emano janma che, 1945mAM dIkSA che ane 1950mAM to teo A kakSAe pahoMcyA che. AmAM emanA jIvanane jayAre samagra pariprekSyamAM mUlavIe to janmabhUmi 14, mAtRpakSajAti 14, pitRpakSa kula 14, uchera 14, mitro 14, zikSaka 14 ane pUrvabhavanA saMskAranA 16 TakA che. AvA mANasane ahIMyAM kazuM ja nathI maLyuM, athavA to maLyuM che e bahu ja sAmAnya koTinuM maLyuM che. jyAre teo gujarAtI sAta copaDI bhaNyA, traNa aMgrejI copaDI bhaNyA te vakhate temane AgaLa bhaNavAnuM mana na thayuM. pote ghare rahyA. eka varasa vepArano anubhava paNa lIdho, paNa emAMye mana na mAnyuM. eTale pitA lakSmIcaMdabhAIe kahyuM ke dhArmika abhyAsa karo.' emane to rasa hato ja. dravyAnuyoga sudhI to pote pahocelA. dravyAnuyoganA abhyAsI lakSmIcaMdabhAI : putrane preraNA AjanA keTalAye zrAvakone to dravyAnuyoga zuM te paNa khabara nahIM hoya. cAra prakAranA anuyoga che. dravyAnuyoga, karaNAnuyoga, caraNAnuyoga ane dharmakathAnuyoga. ApaNAM zAstro, ApaNA AgamagraMtho A cAra viSayamAM vaheMcAyelAM che. emAM dravyAnuyoga sauthI kaThaNa ane sauthI agharo cho, samyagdarzananuM mULa kAraNa e che. samyagdarzananI prAptine mATe buddhizALIoe dravyAnuyoganI upAsanA karavI joIe. emAM sAta prakAranA dravyanuM jJAna, samabhaMgInuM jJAna, pramANazAstranuM jJAna , navatattvanuM zAsanasamrATa pravacanamALA 4 2010_02 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna - A badhuM jyAre UMDANamAM Ave che tyAre emAM ramamANa bananArane evo AnaMda Avato hoya che ke te bIjI badhI cIjo ene mATe sAmAnya ane gauNa banI jAya che. Avo rasa dharAvanArA lakSmIcaMdabhAIe emane dhArmika abhyAsa karavA kahyuM. dhArmika abhyAsa jayAre jarUra pUrato temane thaI gayo eTale emane kahevAmAM AvyuM ke have saMskRta bhaNo. koI paNa mANase sAcA arthamAM dharmazAstranuM jJAna jo meLavavuM hoya to saMskRta bhASA jANyA vinA teno uddhAra nathI. game teTalAM varSo sudhI tame vyAkhyAnonuM zravaNa karo, game teTalAM gujarAtI pustako vAMco tenI barAbarImAM saMskRtanI mAtra be copaDIo bhAMDArakara jevAnI barAbara jANI lo ane pachI tame kazAmAM paNa praveza karo, tattvano abhyAsa zarU karo to te tarata ja pakaDAya che. gurubhagavaMto potAnI rIte vyAkhyAnamAM je koI viSayo rajU kare tenI pakaDa paNa bhASAnA jJAna dvArA jaladI Avaze. mATe ja lakSmIcaMdabhAIe temane saMskRta bhASA zIkhavA kahyuM. tyAre temaNe sAmo prazna karyo ke "saMskRta bhASA zIkhuM to kharo, paNa zIkhuM konI pAse lakSmIcaMdabhAIe kahyuM, "bhAvanagaramAM zrI vRddhicaMdrajI karIne mahArAja birAjamAna che ane tyAM bIjA paNa paMDito vagerenI sagavaDa che. to gurumahArAja pAse tuM jA ane tyAM bhaNavAnuM zarU kara." koIka ja viralAM evAM mAtApitA hoya je pote potAnA saMtAnane ucca kakSAnuM bhaNavAnI bhalAmaNa kare ke dIkSAnA bhAge javA preraNA kare. dareka mAbApa potAnA saMtAna mATe mAne ke te dharma kare, pratikramaNa kare, sAmAyika kare, ekAsaNAM-biyAsaNAM kare paraMtu gharamAM rahIne dIkSAnI bAbatamAM to teo nanaiyo ja bhaNatAM hoya che. A bAbata ghaNI sAmAnya che. subAhu kumArane paNa A ja anubhava thayo hato. mahAbalakumArane paNa Avo ja anubhava hato. mAtApitAnI pAse jaIne temaNe kahyuM ke "Aje to huM mArA mitronI sAthe mahAvIra paramAtmAnA samavasaraNamAM gayo hato. tyAre mAtA tene javAbamAM 'sarasa" ema kahe che, ane protsAhita kare che. tyArabAda jyAre putra kahe che ke "mA, meM emanI dezanA sAMbhaLI. mane dezanA gamI gaI" tyAM sudhI mAtA putra para harakhAtI hoya che. paraMtu tyAra pachI putranI saMsAra choDavAnI vAta para mAtA marichata banI jAya che. zItopacAra karAya che. ane puna: mAtA svastha bane che. putra dvArA saMsAramA choDavAnI pharIvAra mAgaNI thatAM mAtA ane pitA banne maLIne putrane saMyamanAM kaSTo batAve che, potAnA hRdayamAM tenA pratye rahelA snehane varNave che ane saMsAra kevo sukhavALo che tenI vAta kare che. A traNe kasoTImAMthI pasAra thayA pachI teo putrane saMyamanAM mArge vaLAve che. nemacaMdane paNa gurumahArAja batAvyA koNe ? pitAe. tyAM sudhI to emane koIpaNa gurubhagavaMtano paricaya na hato. mahuvAmAM padhAratA, mahuvAmAM birAjatA sAdhubhagavaMtonI sevA karavAno avAranavAra avasara maLato, jIvitasvAmI bhagavAna adabhuta ane alaukika che; emanI bhakti karavAno avasara maLato. paraMtu aMdaranA AtmAnuM sTeja' ja juduM hatuM. AgaLa kahyuM tema temane koI prAthamika tabakkAomAMthI pasAra thavuM nathI paDyuM. "saMsAra asAra che, saMsAramAM janmelA mANasa mATe saMyamajIvana e sAra che.' AvA koI upadezane zravaNa karavAnI emane jarUra paDI nathI. bhAvanagara Agamana te kAle te samartha : bhAvanagara AvIne mAre bhaNavAnuM kAma karavAnuM che mATe ja AvyA che. tethI jevA janma-dhakSA-gurUvargavaena 1 e bhAvanagara pahocyA ke saMskRta copaDIono abhyAsa zarU karyo. durlabhajI karIne emanA pa 2010_02 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mitra ane tyAM sthAnikamAM amaracaMda jazarAja. amaracaMda jazarAja e paramapujaya vaddhicaMdrajI mahArAjanA parama guNAnurAgI zrAvaka ane emanA upAsaka. (Aje paNa emanA dIkarAnA dIkarA niraMjanabhAI tyAM che. pAlitANAmAM amaracaMda jazarAjanI meDI temaNe banAvelI che.) bhAvasiMhajI vakhate amaracaMda zarAjanuM AgavuM sthAna hatuM. tyAMnA zreSThIomAM paNa emanuM sthAna pahelI haroLamAM hatuM. AvA e puruSane ghera ja nemacaMdane jamavA-rahevA vagerenI vyavasthA hatI. tyAM rahIne emano abhyAsa eTalo jhaDapathI cAlyo ke pelA zAstrIne ema kahevuM paDyuM ke "ANe to be varSamAM mane Akho ne Akho oLaMgI dIdho." A darzAve che ke emanI grahaNa karavAnI tatparatA ane tvaritatA kevI haze ! abhyAsa A abhyAsa cAlu hato e gALAmAM ja eka savAranA pahoramAM pathArImAM sUtAM sUtAM emanA manamAM vicAra jhabake che, "manuSyabhavanI sArthakatA zemAM che ?? keTalo suMdara vicAra che ! ApaNA manamAM Avo koI vicAra Ave che ? hA, anya padAtho vize to manamAM ghaNA vicAra Ave che. "kayuM kapaDuM ApaNane zobhaze? kayA oraDAno kevo upayoga karIzuM? ziyALAmAM zuM vAparavuM joIze ? vagere badhI ja sAmAnya kahI zakAya tevI bAbatomAM ApaNI buddhi bahu sateja hoya che. paNa sauthI agatyanI vAta - jIvananI sArthaktA zemAM? - e aMge ApaNe kyAreya vicAryuM ja nathI. lokone pUchIe ke "jIvananI sArthakatA zemAM enA uttaramAM aMdarano avAja Avavo joIe. uchIno - udhAra nahi. bAkI, gokhelA zabdo to ApaNane bahu ja yAda rahI gayA che ane phaTaphaTa e bolI paNa jaIe chIe, paraMtu ApaNo aMdarano potIko zabda, ApaNA mananI koDhamAM ghaDAyelo zabda e ApaNI pAse nathI hoto. A praznano uttara zodhavAmAM ApaNane to divaso, mahinAo, lAMbo kALa vItI jAya, jo uttara sAco ja ApavAno hoya to. saMyamajIvana pratyenI abhimukhatA paNa nemacaMdane sUtAM sUtAM ja jhabakAro thaI gayo ke "saMyamajIvanamAM ja manuSyajIvananI sArthakatA che. yAda rahe ke tyAre teo koIpaNa prakAranI upadezazravaNanI avasthAmAM nathI. pUjyapAda zAMtamUrti vRddhicaMdrajI mahArAja eka rIte evA ni:spRha puruSa hatA ke temaNe potAnI pAse AvelA A bALakane bhaNAvavA sivAya bIjo rasa lIdho nathI. A bALake jyAre ahIM AvIne vaMdanA karI tyAre mahArAje eTaluM ja pUcheluM, bhAI kyAMthI Ave che ?' bALake kaheluM, "mahuvAmAM lakSmIcaMdabhAI che temano huM dIkaro chuM. ahIM bhaNavA mATe mArA pitAjIe mane ApanI pAse mokalyo che. to mahArAjazrI kahe, "sAru, ahIMyAM tArI badhI vyavasthA thaI jaze. tuM tArI rIte bhaNaje. amArA eka sAdhumahArAja che ratavijayajI, e tane bhaNAvaze. ane bIjA naMbare eka zAstrI che. sArA che. e paNa tane bhaNAvaze." vRddhicaMdajI mahArAje A vyavasthA karI e sivAyano akSara paNa kahyo nathI. A emane pakSe kevI niHspRhatA ! ane "manuSyajIvananI sArthakatA saMyamamAM che e nemacaMdane pakSe kevo aMdarano avAja ! zAsanasamrATa pravacanamALA 2010_02 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka nimitta e banyuM ke lakSmIcaMdabhAInA kuTuMbamAMthI koI paraloke prayANa karI gayuM. eno saMdezo lakSmIcaMdabhAIe eka kAgaLa dvArA amaracaMdabhAIne ghare lakhyo. patra nemacaMde vAMcyo. vAMcIne vaLato uttara lakhyo. e uttaramAM sAhajika sphurelA zabdo A hatA : 'A janmelA mANase avazya paraloke javAnuM che. je dharama ka2ze e eTale aMze sukhI thaze. mATe bIjI badhI ALapaMpALa karavA karatAM dharma karavo sAro che. ' AvA sAdI rItie lakhAyelA zabdo pitAe vAMcyA ane e zabdonI vacce rahelI jagA ane emAM rahelo artha emane vaMcAI gayo. zabdo kahe che e to uparachalluM ja hoya che. zabdonI vacce rahelI khAlI jagyA ja kharekhara bolakI hoya che; jo sAMbhaLatAM AvaDe to. kAgaLa vAMcatAM lakSmIcaMdabhAI dhrUjI gayA. 'A chokaro AvuM lakhe che ? Ano ? te kyAM pahoMcyo ?' artha zuM sAta gujarAtI ane traNa aMgrejI copaDI pUrI karI tyAre temanI uMmara 14 varSanI. bhAvanagara gayA tyAre 15 varSanI. ane A patralekhana veLAe 16 varSanI. pitAne thayuM ke mAtra bhaNavA mATe mUkelo A chokaro AvuM lakhe che ! banyuM evuM ke bIjA ke trIjA divase ja emanA eka sagA bhAvanagara gayelA. teo nemacaMdane maLavA gayA. pUchyuM, 'kema nemacaMda, kema cAle che ? zuM bhaNe che ?' tyAre teo kahe, 'atyAre mArA abhyAsanuM kAma cAle che. Apa pachI maLavA Avajo.' pelA sagA cokI gayA. chokaro badalAI gayo lAge che. emaNe AvIne lakSmIcaMdabhAIne A vAta karI. pitAno saMdeza lakSmIcaMdabhAIe putrane kAgaLa lakhyo, 'mArI tabiyata barAbara rahetI nathI. tuM jaldIthI AvI jA.' AvA AtmAo guNajJa hoya che ema kRtajJa paNa hoya che. 'pitAjI bolAve che ? emanI tabiyata barAbara nathI ? bIjo kazo vicAra karyA vinA javuM ja joIe.' gurubhagavaMtane kahyuM ke 'pitAjIno patra Avyo che. emanI tabiyata sArI nathI. mane bolAvyo che. huM jAuM chuM ne pharI pAcho samaya maLatAM ja AvI jaIza.' putranuM mahuvAgamana : te vakhate mahuvA-bhAvanagara vacce relave-vyavahAra na hato. sAmAnya rIte baLadagADA dvArA AvanajAvana thatuM. nemacaMda mahuvA pahoMcI, sauprathama devadarzana karI ghare jAya che. A kevA suMdara saMskAra che ! jyAM jaIne prabhunA darzana pahelAM, pachI bIjuM badhuM. sahaja rIte AvI paristhitimAM manamAM eka kalpanAcitra racAyuM che : pitAjInI tabiyata sArI nathI. patra lakhI bolAvyo che. eTale pitAjI khATalAmAM sUtA haze. emane vaighanI kazIka davA cAlatI haze. huM jaIza eTale mArI joDe kAMIka vAtacIta karaze. chaLano ahesAsa : paraMtu ghare paga mUkatAM joyuM ke tyAM to harSa-killolanuM vAtAvaraNa hatuM. pitAjI khuza thatAM bolyA, 'nemacaMda ! AvI gayo ! bahu sAruM karyuM. ' tyAre nemacaMdanA hRdayamAM zeraDo paDyo ke 'zuM che A badhuM ?' jema be zabdonI vacce jagA hoya che tema vAtAvaraNamAM . 2010_02 te hAle te samaye : jnma-IkSA-guruvaryavarNAnaH 1 C Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa eka avAja hoya che. emane samajatAM vAra na lAgI ke potAne kema teDAvyo che. teo kazuM ja bolyA nahIM. mAtra pUchyuM ke "pitAjI, tabiyata kevI che ? pitAjI kahe, 'sArI che ane tyArabAda mAtra aupacArika vAto ja thaI be divasa tyAM rahyA bAda temane ghara rItasaranuM kArAgAra lAgavA mAMDyuM. have to ahIMthI javAnuM ja che. have ahIMzuM prayojana che ! pitAjInI tabiyata to sArI che." paraMtu pitAjInI vAtacItamAM temane gaMdha AvI gaI ke pitAjI A vicAranA nathI. saMyamano nirNaya ane A svAbhAvika ja che. mANasa sAmAnya rIte jo mohAdhIna hoya to te lokhaMDanI sAMkaLa toDI zake, paNa sUtaranA tAMtaNAne toDI zakato nathI. lAgaNIonA kAcA dorA tUTyA nathI tUTatA. jene aMdara moha hoya tene bIjAno moha satAve che ane jakaDe che. pote svayaM jyAre nirmohI hoya che tyAre ja aLagA thaI zake che. jema ke, retIno lADavo aphaLAvAthI vikharAI jAya che, paNa ghI-goLa jevA cIkaNA padArthathI banAvelo lADavo bhIta para aphaLAtAM ja coTI jAya che. nemacaMda AvI cIkAza vagaranA hatA. mATe vicAre che ke have zuM karavuM? te vakhate temanA mitra dulabhajI temanI madada Ave che. nemacaMde potAno vicAra durlabhajIne jamrAvyo. ane kahyuM ke "A vicAra pAko che, tuM mane madada karatyAre durlabhajI bolyA ke "mAro paNa A ja vicAra che. ekathI be bhalA. have A vAtanI koIne paNa gaMdha na Ave te rIte ApaNe ahIMthI javuM che. banatI tvarAe javuM che." buddhi, udAratA ane capaLatA A banne mitroe evI sAdhI ke eka sAMDhaNI upara eo mahuvAthI rAtre nIkaLyA. paroDhanA aMdhArAmAM teo taNasA pahocyA. tyAM pahocyA pachI sAMDhaNInA mAlike kahyuM ke have mAre UMTane ArAma Apavo jarUrI che. ApaNe ahIM thoDuM rokAIe." paNa A bannene thAka jevuM kazuM hatuM ja nahIM. je mANaso potAnA ISTane prApta karavA mathatA hoya che emane zarIranI paravA nathI hotI, jema krikeTaro taDakAmAM parasevAthI lathabatha hovA chatAM emanuM mana krikeTamAM ja parovAyeluM hoya che, e ja rIte ISTa sAdhanAmAM rokAyelA mANasone siddhi prApta nA thAya tyAM sudhI teo palAMThI vALIne besatA nathI hotA. paNa sAMDhaNInA mAlike kahyuM eTale temano chUTako na hato. teo tyAM rokAI gayA. sUvAnI vyavasthA karI. pelAne jamADIne barAbara khuza kyo ane savAre nIkaLIne bhAvanagara pahoMcI gayA. vRddhicaMdrajI mahArAja pAse: bhAvanagara pahocIne teo vRddhicaMdrajI mahArAja pAse gayA. mahArAja sAhebe pUchavuM, kema, tamArA kAMI samAcAra nathI, kAgaLa nathI ne sIdhA ja AvI gayA? sAthe A koNa che? "A mAro mitra che." mahArAjazrIne paNa aNasAra AvI gayo ke "A loko judA ja svarUpe AvyA lAge che, nahitara lakSmIcaMdabhAIno kAgaLa AvyA vinA rahe nahIM. teo jevA amaracaMda jasarAjabhAInA ghare gayA tyAM paNa A prazna Ubho thayo paNa emaNe A bAbatamAM mauna ja rAkhyuM. zAsanamrATa pravacanamALA 2010_02 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSA mATe vinaMtI ? bIje divase moTA mahArAjazrInAM caraNomAM mastaka mUkIne emaNe kahyuM, 'kRpALu, mane dIkSA Apo. juo, koI pUrvavAtAvaraNa nathI, vAtacIta nathI, basa sIdhI ja vAta. gurumahArAja evA ja zAMtamUrti ne dayALu hatA. emaNe kahyuM, "mAtApitAnI saMmati hoya to ame dIkSA ApIe." A che vi.saM. 1945, jeTha suda panI vAta. nemacaMda kahe che, "sAruM, ApanI vAta vAjabI che. Apa ema ja karo ane e sAcuM paNa che. teo UbhA thaIne oraDImAM beThA. maMthana zarU karyuM ke mAre have zuM karavuM. juo keTalI tIvratA che ! emanI asAdhAraNatA tamane Dagale ne pagale jovA maLaze. pUjya vRddhicaMdrajI mahArAja zAsanasamrATa' e kaMI jenA ne tenA mATe vaparAto zabda nathI. e game tene mATe vAparIe to makara rUpa bane. jema sAmAnya mANasane "vAIsaraoNya'nuM biruda ApavAmAM Ave to khuza thavAne badale sAmuM kaheze, "mazkarI zA mATe karo cho ?' tema emane mATenA A zabdo cheka emanA uttarakALamAM AvyA che. 1990nuM munisaMmelana, cha'ri pAlita saMgha - kevAM kevAM e badhAM aitihAsika kAryo temaNe sukAnI banIne saphaLatApUrvaka pAra pADyAM te pachI A zabda vaparAyo che. jo emAM vajUda na hoya to evuM biruda kyAMya pANInA pravAhamAM vahI jAya. ghaNA lokoe potAnI AgaLa pAchaLa vizeSaNo joDyAM che. paNa e badhAnAM vizeSaNa calaNI banyAM nathI. kALanA pravAhamAM e taNAI gayAM che. "zAsana samrATa" zabda aDIkhama Ubho che kemake temAM prANa che ane ene kAraNe ja ApaNane e zabda sAMbhaLatAMveta eka bhavya pratibhAnAM darzana thAya che. svayaM sAdhuvezasvIkAra : nemacaMda pote muMDana karAvI AvyA. ogho mAgavA gayA to ratavijayajI mahArAje kahyuM ke "mArI pAse ogho che. mahArAja kahe to huM ApI zakuM.'have karavuM? te vakhate motIcaMda giradharalAla kApaDiyA upAzrayamAM niyamita sAmAyika karavA AvatA. te vakhatathI emane svAdhyAyano bhAre rasa. 'upamiti bhavaprapaMco kathA' jevA graMtho pote vAMcatA. eTale e mATeno caravaLo upAzrayanI khIMTIe hato. e caravaLo lIdho. malamalanA kapaDAM laI AvyA. e dAMDIne vIMTALIne dorI bAMdhI dIdhI. oLo banAvyo ane kapaDo coLapaTTo lIdho. A pramANe karI, navakAra gaNI, mahAvIra bhagavAnanuM smaraNa karI oraDImAM besI gayA. A tAkAta konI ? A gajuM jenuM-tenuM che kharuM? eka vakhata AvuM pagaluM to bharAI jAya ane Aje paNa ghaNA AvuM karanArA hoya che paNa e badhuM keTalo vakhata Take che ? e emano Ubharo hoya che. e ArapAra nathI UtaratA. sAhasanuM pagaluM bharI lIdhA te kAle te samarthyaH pachI ene cheka sudhI dIpAvavuM - zobhAvavuM agharuM che. janma- dhakSA-gurUvargavaenaH1 2010_02 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jotajotAmAM mahuvA khabara paDI gaI. ahIM mahArAja sAhebane khabara paDatAM emaNe paNa kahyuM, "A te zuM karyuM? hamaNAM badhA AvI pahocaze ane lakSmIcaMda to kevA bharADI mANasa che ! emane zuM javAba daIzuM?" teo kahe, "kRpALu ! Apane kazI ciMtA karavAnI nathI. huM e saMbhALI laIza. mArA pitAjI je kaMI pUchaze e badhAno uttara huM ApIza.' A emanI nIDaratA ane dhyeyanI nizcalatA. mAtra dhyeya spaSTa thavuM ekaluM jarUrI nathI hotuM, dhyeyamAM nizcala rahevuM paNa jarUrI hoya che. DagavuM paNa nahIM ane DaravuM paNa nahIM. DagaluM bharyuM ke nA haTavuM, nA haTavuM, veNa kADhayuM te nA laTavuM, nA laTavuM." mAtApitAnuM Agamana - mAtAno vilApa; bIjA ja divase lakSmIcaMdabhAI temanA - kAphalA sAthe AvyA. divALIbahena potAnA putrane sAkSIbhAvanI sAghanA pahelA divasathI ja zarU o svarUpamAM joI dhrusake ne dhrusake raDavA lAgyAM, thaI gaI che. jo coLIo sAkSIbhAvanI chAtI phUTavA lAgyAM, mAthuM paTakavA lAgyAM. teo sAghanA 32vA mATe varSo 3Dha che, vItAve che A badhuM zAMta citte joyA kare che. sAkSIbhAvanI te paheMlA 1evaseM ja siddha thaI 8AI. teo sAdhanA pahelA divasathI ja zarU thaI gaI che. je rcAlita thatI nathI, manathI saheja paNa yogIo sAkSIbhAvanI sAdhanA karavA mATe vaSo kaDhe vicalita banatA nathI. che, vItAve che te pahelA divase ja siddha thaI gaI teo calita thatA nathI, manathI saheja paNa vicalita banatA nathI. temaNe svasthatAthI uttaro ApyA, 'meM samajI-jANIne A kAma karyuM che. tame ja kaho A sAruM kAma che ke nahIM ?' lakSmIcaMda kahe, 'kAma to sArAmAM sAruM che. paNa tAre amane jANe to karavI hatI. ame tane dIkSA sArI rIte apAvata." "pitAjI, tame A badhuM ja karI zako ema cho, paraMtu tame have mane AzIrvAda Apo jethI huM A saMyamapaMthe vadhu ne vadhu AgaLa jAuM, mArA gurujInuM nAma ujALuM. basa, AvuM jIvana jIvI zakuM evA AzIvAda Apo.' aMte putraratnanI sopaNI kalAka, doDha kalAkanI mathAmaNane aMte vAtAvaraNa zAMta banyuM. badhA pAchA hasatA moDhe gurumahArAjanI pAse AvyA ane kahyuM ke "gurumahArAja, tamArAM caraNomAM amArA gharanuM A rana tamane soMpIe chIe. Apa ene sArI rIte bhaNAvajo, saMyamamAM sthira karajo.' AvA AzIvAda sAthe e divasathI emanA A dIkSA jIvanano prAraMbha thAya che. A vAta saM. 194panA jeTha suda panI che. A dIkSAnI vIgatamAM ApaNe eTalA mATe UMDA gayA ke te divasathI emaNe emano mArga nakkI karyo. e divase pitA lakSmIcaMdabhAI ane mAtA dIvALIbahena bahu lAgaNIthI zabdo bolelAM, "je rIte siMhanI jema tame nIDaratAthI zAsanasamrATa nIkaLyA e rIte ja tame AgaLa dhapajo ane amArA kuLane dIpAvajo.' pravacanamALA 1 0 2010_02 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanAmAM kharekharI asAmAnyatA vaselI hatI. e divasathI ja emaNe abhyAsa zarU karyo have ApaNe pUjyazrInA guru mahArAja vagereno paricaya meLavIe. guruvarNavarNana vRddhicaMdrajI mahArAja mULa paMjAbanA, emanA gurubhAI mULacaMdajI mahArAja. emanA gurubhAI AtmArAmajI mahArAja. emanA guru zrI buTerAyajI mahArAja. emanA gurubhAI bIjA paNa hatA. mULacaMdajI mahArAjanA eka ziSya paMjAbI dAnavijayajI mahArAja hatA. A badhA paMjAbathI AvelA ane sthAnakavAsI paraMparAmAM ja hatA. badhuM samajayA pachI jANyA pachI temane lAgyuM ke A barAbara nathI. A "caityazabdanI banAvaTa karavAmAM Ave che. e spaSTa thayA pachI teo potAnI jAte khoLatA khoLatA AvyA che. emano vairAgya ati prabaLa che. mATe to paMjAba jevA dUra pradezathI ahIM AvyA che. ahIM maNivijayajI dAdA mahArAja pAse pote saMvegI dIkSA lIdhelI che. A vRddhicaMdrajI mahArAja zAMta puruSa gaNAya che. mULacaMdajI mahArAja bahu prakhara ane tejasvI. AtmArAmajI mahArAja temanA karatAM be DagalAM AgaLa vadhe tevA. sAmAnya mANasone to kadI gaNakAre nahIM tevA e rAjapUta hatA. emano avAja evo ke jevAtevA mANaso to bhAgI jAya. zArIrika zakti paNa eTalI ja. eTalI ja bauddhika zakti ane evuM ja deDha manobaLa. AvA puruSonA kuLanI aMdara zrI nemisUri mahArAja dIkSita thayA. te pachI eka ja varSamAM zrAvaNa vada amAsanA divase eka prasaMga bane che. kalpadharano divasa che. savAre upAzrayamAM ghaNA zrAvako AvelA che. vRddhicaMdrajI mahArAja jyAM beThA hatA tyAM zrAvako vinaMtI karavA AvyA. 'sAhebajI, padhAro, samaya thaI gayo che. Aje kalpasUtra zarU karavAnuM che. tyAre pUjyapAda vRddhicaMdrajI mahArAja nemivijayajIne kahe che, "jAo vyAkhyAnamAM." ane e guru AjJA thatAM teo pATa upara virAkrayA ane subodhikA vAMcavI zarU karI. navA cIlA pUjayapAda nemisUri mahArAja eka mahAna puruSa hatA. temaNe badhA ja cIlAo navA pADyA che. emanI pAse kazo ja Alekha nathI, nakazo nathI. emaNe jyAre sAdhujIvanamAM praveza karyo che tyAre sAteya kSetronAM badhAM ja vaheNa sUkAI gayAM che. derAsaro kema banAvavAM, mUrtio kema ghaDavI, abhyAsa zeno karAvavo, joga kema karAvavA, pratiSThA kema karAvavI - AvI koI mAhitI koInI pAsethI temane maLI na hatI. A badhI ja mAhitI temanI prajJAthI ane pUrvabhavanI sAdhanAnA baLathI ja navesarathI zarU karI che. A rUDo pratApa eno ja che ke Aje zrI saMghamAM A badhAM vaheNo khaLakhaLa karatAM vahI rahyAM che. emanA jIvanano laya tIthoddhAra hato. emanA saMgItanA sAtatyano 'sA' tIthoddhAra hato. A eka ja layane vaLagIne teo cAlyA che. jo eka jharaNuM paNa eka layathI cAle che to pahADane paNa bhedI nAkhe che, pahADane rasto karI te kAle te samaye ? Apavo paDe che. janma-dhA-gurUvagevanaH 1 11 2010_02 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhebajIne temanAM kAryomAM vihno to ghaNAM AvyAM paNa vinna eTale zuM? lakSya uparathI khaseDelI najara eTale vipna. paraMtu te vino to capaTImAM UkalI gayAM che. ane pote satata AgaLa ne AgaLa dhapatA gayA che. keTalIye prAcIna paraMparAone temaNe punajIvita karI che. A badhI bAbato ApaNe have pachInA pravacanamAM vigatavAra jovI che. AvA jIvanane jANavA mATe ApaNe prayatna karavAno che ane te paNa emanAmAM rahelA guNono ApaNAmAM viniyoga karavA mATe karavAno che. e badhI vAto kevI che vagere ApaNe AgaLa upara joIzuM. agre adhikAra. zAsanasamrATa pravacanAmALa 12 2010_02 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanya ho ! dhanya ! saurASTra dharaNI hRdaya gauravabharyA rUdhirathI dhabakatAM habakIne nA kadI hAma tajatAM, nAkane kAraNe zUra naranArIo haSaeNzrI-mRtyunA sAja sajatAM; zira sATe maLe maitrI moghI jahAM pUrNa AtithyanI premajharaNI, bhAratI bhomanI vaMduM tanayA vaDI dhanya ho ! dhanya ! saurASTradharaNI. yuddhamasANa jyAM kaika jAmyAM ahA ! maradanA vacananI Teka mATe; nitya taiyAra jamadUta zA jaMgamAM janmabhUmi tasu eka sATe ! zatru ho mitra ke baMdhu saMgAtha paNa kSatrivaTa UjaLI ekavaraNI, bhAratI bhomanI vaMduM tanayA vaDI dhanya ho ! dhanya ! saurASTra dharaNI. vera veDhAravAM kAramAM toya jyAM abhaya vIravadana para zauya hasatAM ! verI svAgate dhanya ! jyAM mAnavI ApavA zira sanmukha dhasatAM ! mastI samI zuddha maradAnagI kulInatA maradane jyAM karI prema paraNI, bhAratI bhomanI vaMduM tanayA vaDI dhanya ho ! dhanya ! saurASTra dharaNI. kaDaka dharatI jahAM khaDakanI AkarI DuMgarA DuMgarI ne karADo, mukuTa zA maMdiro gAjatAM ziradharI gajavatAM gagana UMcA pahADo. gIra goraMbhatI gAMDI jyAM nesamAM khaLakatI dUdhanI pIyUSajharaNI, bhAratI bhomanI vaMduM tanayA vaDI dhanya ho ! dhanya ! saurASTra dharaNI. dhAvIne dUdha majabUta dharatI taNAM pAka pauSTika jyAM vividha pAke, madhamadhe puSpa makaraMda bhamarA pIe koyalo gAna gAtI na thAke. lIlIkuMjAra nAghera zI bhUmikA lhera jyAM siMdhunI zAMtikaraNI; bhAratI bhomanI vaMduM tanayA vaDI dhanya ho ! dhanya ! saurASTra dharaNI. AvI zatruMjaye jAya giranAra paNa anala paMkhI samo sUrya vyome, gahanatala ghumaTathI jhaLakatAM emanAM piccha verAya agaNita bhome; udayane astamAM zobhatI kSitija zI cAMdalo coDIne bhAla taraNI, bhAratI bhomanI vaMduM tanayA vaDI dhanya ho ! dhanya ! saurASTra dharaNI. bhakta narasiMha jyAM nAciyo nehamAM saMpadA pAmIyo jyAM sudAmo, vIragAMdhI dayAnaMda jyAM nIpajyA satI ane saMtano jayAM visAmo; gAma gAme UbhA sthaMbha pokAratA zUranA guNanI gAtha varaNI, bhAratI bhomanI vaMduM tanayA vaDI dhanya ho ! dhanya ! saurASTra dharaNI. bhaktine zauyane raMga roLAI jyAM gurjarI guNagaMbhIra girA, gItasAgara mahIM masta e malapatI alapatI madhura AlApa dhIrA; bhATa ne cAraNo bhabhakatA kavita jyAM paMcamo veda duo sucaraNI, bhAratI bhomanI vaMduM tanayA vaDI dhanya ho ! dhanya ! saurASTra dharaNI. 2010_02 - tribhuvana gaurIzaMkara vyAsa (mahuvAnA) 86 varSe avasAna, tA. 4-7-75nA roja 13 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010 02 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pravacana vidyAbhyAsamAM haraNaphALa (tA. 9-11-1998) yogabhraSTa AtmAnI adhUrI sAdhanAno AraMbha - svayaMbuddhatva: zrI arihaMta paramAtmAnA lokottara zAsanane pAmelA AtmAonI pragati keTalI jhaDapI thatI hoya che teno A kALanI aMdara UMcAmAM UMco dAkhalo eTale pUjayapAda zAsanasamrATa zrI vijayanemisUrIzvarajI mahArAja sAheba. ApaNe teozrInuM jAjaramAna jIvana jovAno eka sAmAnya prayatna karI rahyA chIe. AvA divyapuruSo A dharatI upara vAraMvAra avataratA nathI. gujarAtanA kavi zrI karasanadAsa mANekanI eka paMkti che : 'hajAra varSe kadI eka vAra, vizve vibhUti avatAra dhAre.' Ato kalikAla sarvajJa zrI hemacandrAcArya ane jagadaguru zrI hIravijayasUrijInI nAtanA mahApuruSa che. temanI paMgatamAM bese tevuM temanuM adabhuta vyaktitva ane kArya che. A evo eka phakIra jenI vAta che. hema ne hIra. temaNe koInuM anukaraNa karyuM nathI ane jenuM anukaraNa karI zakAtuM nathI tevuM A vyaktitva hatuM jene eka bhASAmAM A pharadI che paNa joTo nathI ema kahevAya. vidAzcAsamAM hAphaLaH 2 15 2010_02 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvI vibhUti A vizvamAM vAraMvAra avatarita thatI hotI nathI. ene mATenuM eka vAtAvaraNa joItuM hoya che, eka kArya joItuM hoya che, ane tyAre te Ave che. ahIM AvIne pote asAdhAraNa hovAnA kAraNe sAmAnya mANaso je sthitimAMthI pasAra thAya che e sthiti ene pasAra karavAnI hotI nathI. gaIkAle joyuM hatuM ema e badhuM pahelAM pote karIne AvelA che. ahIM ApaNe temanA jIvananI skUla ghaTanAne bahu varNavavI nathI paNa e banelI ghaTanAnI pAchaLanA cAlakabaLane samajavAno, tenuM pRthakkaraNa karI tenA dvArA temanA asAdhAraNa aMdaranA pota ane pratibhAno paricaya meLavIne prabhAvita thavAno prayatna karavAno che. te yogabhraSTa che. yoga jyAMthI adhUro che, sAdhanA jyAMthI adhUrI che tyAMthI pote ahIM AraMbha kare che. ane eTalA ja mATe temanA jIvananI zarUAtanA koI ja tabakkA jovA maLatA nathI. meM je rIte emanA jIvana para daSTipAta karyo te jotAM mane ema lAgyuM che ke mahArAja sAhebamAM svayaMbuddhatvanA aMzo dekhAya che. svayaMsaMbuddhanI vyAkhyA ApaNe tyAM ema karavAmAM AvI che ke kyAreya bIjAthI prerita na thAya, kyAreya paNa ene bIjAnI preraNAnI jarUra na paDe, je-je kALe, je-je vakhate je-je karavAlAyaka hoya te tene ApameLe A to evo eka hathvI jenI rAta che he ne hIe. UcuM nizAnaH saM. 1945mAM dIkSA ane saM. 2005mAM kALadharma. ATalo eka dIrdhakALa gaNo to dIrghakALa. emAM je rIte pUjyapAda mahArAjazrI dvArA kAryo thayAM che te juo. haMmezAM mane ema lAgyuM che ke mahArAjasAhebane kAmo sUjhatAM AvyAM che. mahArAjazrIe kadI paNa koI kAryanI gaveSaNa nathI karI. je gAmamAM gayA e gAmamAM e kAma emanA mATe ja jANe vATa jotuM beThuM hoya ! pote sAmAnya prakArano prayatna kare ne kAma thaI jAya. AvA sekaDo prasaMgo emanA jIvanamAM banyA che. emanA jIvananI moTAmAM moTI khUbI e che ke emaNe haMmezAM UMcuM nizAna tAkyuM che. AvA virala kahI zakAya tevA AtmAonI moTI khUbI hoya cheH nizAna cUka mApha, na mApha nIcuM nizAna." UcuM nizAna tAkavAmAM kadAca niSphaLa javAya to bhale, paNa niSphaLa javAnA bhayathI e nIcAM nizAna kadI rAkhatA nathI hotA. gaI kAle ApaNe joyuM ke dIkSA jevA prasaMganuM keTaluM moTuM jokhama temaNe mAthe lIdhuM ? gurumahArAjane temaNe ciMtAmukta karyA. sAme potAnAM vahAlasoyAM mAtApitA, chAtI ane mAthuM phUTI valopAta karatAM divALI bA, chatAM pote zAMta citte, nirlepa bhAve A badhuM joyA kare ! zuM haze bhItaramAM ? A kyAMthI zIkhIne lAvyA ? anya yogIone draSTAbhAvanI sAdhanA karatAM, sAkSIbhAvanI sAdhanA karatAM varSo vahI jAya che e sattva ahIM pahele divase pragaTeluM dekhAya che. vidhipUrvaka dIkSA: vRddhicaMdrajI mahArAja akaLAyelA hatA. gaMbhIravijayajI mahArAje kahyuM paNa kharuM ke A ratnavijayajIne vAta karavA karatAM sIdhI rIte vAta karI hota to zuM thAta? paNa chelle lakSmIcaMdabhAIe ja oraDImAM beThelA nemacaMdane AzIrvAda ApyA. pachI guru mahArAjanI pAse laI gayA. AkhuM vAtAvaraNa badalAI gayuM. ane jyAre gurumahArAje emane vidhipUrvaka wentorok zAsanasamrATa pravacceoto 1 6 2010_02 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSA ApI tyAre motIcaMdabhAInA caravaLAnI jarUra na rahI. vRddhicaMdrajI mahArAje ja mUlacaMdajI mahArAjano opo emane Apyo. mUlacaMdajI mahArAja jinazAsananA eka adhinAyaka pUjya puruSa hatA. pUjyapAda sAgarajI mahArAje AgamamaMdiranI aMdara zilAlekhamAM emanA mATe "zAsanasaudha thaMbhAyamAna evuM vizeSaNa vAparyuM che. zAsana rUpI moTo mahela ane e mahelane TakAvanArA sthaMbha samAna A mUlacaMdajI mahArAja. temano svargavAsa saM. 194panA mAgazara mahinAmAM thayelo. tyAre emano je odho sAcavI rAkhavAmAM Avelo e nemivijayajIne ApavAmAM Avyo. A yogAnuyoga gaNo to yogAnuyoga. nemivijayajInI pahelAM ye dIkSAo to thaI hatI paNa ocho koIne ApavAmAM Avyo na hato. mahArAjazrInI joDe mahuvAthI bhAgIne AvelA durlabhajIne paNa dIkSA apAI hatI. ane teo durlabhavijayajI banyA. emanA pitA hayAta nahotA. pAchaLa koI ronAra-phUTanAra hatuM nahi. eTale emane tarata ja dIkSA apAyelI. mUlacaMdajI mahArAjano oro nemivijayajIne apAyo enI pAchaLa bhAvanA evI ke zAsanane sAva aMdhArAmAMthI bahAra lAvI jamIna upara mUkI ApanAra mUlacaMdajI mahArAjanI pratibhA ane kuzaLatA AmanAmAM paNa avatarita thAya ane e avatarita thaze evI zraddhA paNa emane beThI haze. mahuvAnuM vAtAvaraNaH vIracaMdajI rAghavajI: nemivijayajInuM AkhuM vyaktitva anokhuM hatuM. ane teo jyAM janmyA e sthaLa - mahuvA -nuM vAtAvaraNa paNa eka tAMtaNAne AgaLa laMbAvanAruM hatuM. kema ke 1929mAM * mivijayajInA janma agAu A ja mahuvAmAM saM. 1920mAM vIracaMda rAghavajIno janma thayo hato. A e vIracaMda jemane AtmArAmajI mahArAje zikAgonI sarvadharma pariSadamAM jaina dharmanA pratinidhi tarIke mokalelA. ane tyAM jaIne emaNe e javAbadArI suMdara rIte adA karelI. tyAre to e nAmAMkita puruSanI uMmara paNa nAnI. chatAM je svarUpe temaNe jaina dharmanuM pratinidhitva karyuM te vAMcIne Aje paNa loko mAthAM DolAve che. emaNe aMgrejImAM bhASaNo ApyAM che, jaina dharmanI jhINAmAM jhINI khUbIo batAvI che. vIracaMda gAMdhInI e janmabhUmimAM ane A vAtAvaraNamAM mahArAjazrInuM Agamana thayuM che tyAre jANe zarUAta thayelI che. bharabhAMkharuM kahevAya tevI sthiti che paNa hajIye sAteya kSetronAM vaheNo saMpUrNa sukAyelAM hatAM. tyAM kAMkarA hatA, pANI na hatuM. A sthitimAM mahArAjazrI jANe AgaLanuM lakSya tAke che. e mATenuM sAdhana che vidyAbhyAsa, pabbIsUtra, siddhAMtacaMdrikA e badhuM taiyAra karavAmAM A navadIkSitane vAra nathI lAgI. siddhAMtakaumudIno abhyAsa eka vAra be paMDito aDadhe comAse vRddhicaMdrajI mahArAja pAse AvIne kahe che, 'siddhAMtakaumudI bhaNanAra koI maLatuM nathI. vRddhicaMdrajI mahArAja ane gaMbhIravijayajI mahArAja A nemivijayajIne bolAvIne ema nathI kahetA ke tame "siddhAMtakaumudI' karo paNa nemivijayajI e paDakAra sAme cAlIne jhIlI le che. mahArAjazrI dUra beThA che. emanI najIkamAM AvIne nemivijayajI kahe che, "sAhebajI, Apa kahetA ho to huM 'siddhAMtakaumudI bhaNavA taiyAra chuM.' vidyAlacAsamAM haraNAkALaH 2 17 2010_02 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemanI pAse pote siddhAMtacaMdrikA' bhaNelA e bhAvanagaranA paMDitajI maNizaMkara zAstrIe temane 'siddhAMtacaMdrikA' bhaNAvyA pachI hAtha joDelA ke have A vidyArthIne mAre bhaNAvavAnuM kazuM rahyuM nathI. A nemivijayajIe 'siddhAMtakaumudI' bhaNavAno prastAva karyo, emanI vAta paNa svIkArAI paNa bhaNAve koNa? 10,000 zlokapramANa 'siddhAMtakaumudI' eTale pANininuM vyAkaraNa. bhAvanagaranA nAmadAra mahArAje gItAnA zloko samajavA mATe rAkhelA bhAnuzaMkara nAmanA eka vidvAna paMDitano saMparka karavAmAM Avyo. rAjAnI pAse besanArA e paMDitane bolAve koNa? tyAMthI Ave kevI rIte? e mATe jazarAja suracaMda (vorA amaracaMda jazarAjanA pitAzrI) dvArA vAta karavAmAM AvI. badhI goThavaNa thaI. teo AvyA. emane paNa manamAM ema hatuM ke koI sAdhu A kAThiyAvADamAM 'siddhAMtakaumudI' bhaNavA taiyAra thAya? navA nizALiyAnI jema be-pAMca divasa A badhuM cAlaze ne vAta pUrI thaI jaze. bhale ApaNe jaIe." paNa zarUAta karyA pachI TUMkA gALAmAM ja paMDitazrIe emanI pragati joI saMjJApakaraNa, saMdhiprakaraNa ATale sudhI ja hajI pahocyA hatA tyAM kAzIthI bhaNIne Avelo eka navosavo vidvAna, nAthAlAla enuM nAma. ene bhAnuzaMkarabhAI sAthe goSThI thaI ane jijJAsA thaI ke bhAvanagaramAM koI mAre lAyaka vAta karavAvALo mANasa che ke nahi! je prajJAnA pAyAmAM zIla nathI hotuM tyAM abhimAna pragaTyA vinA rahetuM nathI. pelA vidvAnane ema thayA kare ke "mAruM pAMDitya koIne batAvuM, koIne mahAta karIne batAvuM." Ama kare to ja tenI caLa zAMta thAya. bhAnuzaMkarabhAIe kahyuM, 'eka sAdhubhagavaMta ahIMyAM che. e bhaNe che. tamArI IcchA hoya to bheTo karAvuM." ahIM emaNe mahArAjazrIne paNa vAta karI. mahArAja sAheba to paDakAra jhIlavA tatpara ja hatA. nA emaNe kadI pADI nathI. koInAthI kadI DaryA nathI. kyAre paNa DagyA nathI. zauryae zuM che? e hiMmata kevI che? e AtmavizvAsa kevo che? nIDaratA kone kahevAya? e badhAM tattvo jayAre aMtathI joIe tyAre ja samajAya ke A mahArAja sAhebanuM gotra ja juduM che. paMDita nAthAlAla sAtheno vAdaH ane eka divasa bhAnuzaMkarabhAI beThA che. emanI bAjumAM paMDita nAthAlAla che. ane sAmenI bAjue mahArAjasAheba beThA che. bhAnuzaMkarabhAI hajI to koI prastAvanA bAMdhe te pahelAM mahArAjasAhebe sIdhI ja zarUAta karI, "pahela tame karo cho ke huM karuM?" nAthAlAla ATaluM ja vAkya bolyA, "zarUAta Apa ja karo." mahArAjasAhebanI pAse pahelethI ja chaTAdAra rIte bolavAnI kudaratI bakSisa hatI; aMgrejI sudhdhAM. saMskRta pote bhaNatA hatA. siddhAMtakaumudI'mAM AvatA pariskAro, emAM AvatA doSa, doSanA uddhAro A badhuM tAjuM ja hatuM. bhale prAthamika saMjJAprakaraNa ane saMdhiprakaraNa sudhIno ja abhyAsa hato paNa e Thosa abhyAsa hato. emaNe zarUAta karI. prazno ubhA karyA. nAthAlAla eka javAba Ape ne bIjo nA ApI zake. bhAnuzaMkarabhAI mahArAjazrIne kahe, have tame rahevA do." ane nAthAlAlane kahe, "have, tame pUcho. tyAre nAthAlAle kahyuM, "nA, huM A vyaktine kAMI nahi pUchI zakuM." A emanuM vyaktitva hatuM. abhyAsa zarU karyo. 1945nA comAsAmAM. 'siddhAMtacaMdrikA pUrI karyA pachI siddhAMtakaumudI' zarU karelI. aDadhe pahocyA ne mahArAjasAhebanI tabiyata bagaDI. haju zAsanasabhATa pravacactmALa 18 2010_02 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMDalImAM che, mAMDalInA joga karyo nathI, vaDI dIkSA thaI nathI. pariNAme 1946nA comAsAmAM mahArAjazrInA abhyAsano vikAsa thaI zakyo nahIM. tabiyatanI pratikULatAne laIne "siddhAMtakaumudI'nAM e sUtro, e vRtti, enI AvRtti, enuM punarAvartana - A kazo parizrama laI zakAyo nahi. vaLI e ja divasomAM AMkha nabaLI paDI. tAva paNa satata raheto hato. chatAM anya abhyAsathI teo viramyA nahIM. lAMbI soDa tANIne sUtA nahIM. te vakhate vAMcIne bhaNI zakAya tevA graMtho zarU karyA. pote "raghuvaMza' bhaNe ane emanA gurubhAI dharmavijayajI mahArAja (kAzIvALA dharmasUrijI je paNa mahuvAnA dozI kuTuMbanA hatA)ne raghuvaMza' bhaNAve. A kevI pratibhA ! kevo AtmavizvAsa ! AvI vyaktine adhyApako to sAkSImAtra hoya che. saM. 1942nuM comAsuM UtaratAM UtaratAM tabiyata svastha banI. emane thayuM ke siddhAMtakaumudI koI paNa rIte pUrI karavI ja joIe." 'siddhAMtakaumudI' pUrI thatI nathI enuM duHkha emane hRdayamAM khaTakyA kare che. potAnI meLe pote cha vigaIno tyAga kare che. nathI. gaMbhIravijayajI mahArAje kIdhuM ke nathI bhAnuzaMkarabhAIe kahyuM paraMtu jAte ja A cha vigaI tyAgano nirNaya karyo. ghaNA loko vyAkaraNano AraMbha karatA hoya che paNa vyAkaraNano A svarUpe aMta karanArA keTalA! AmravRkSanuM kalpanAcitra pUjyazrInA saMdarbha: A joIne eka kalpanAcitra sUjhe che : AMbAnA vRkSa upara mora vyApaka rIte Uge che. e moramAMthI maravA thAya. e bharavAmAMthI kerI thAya. paNa haju e kerI vaizAkhanA pUrepUrA tApa banIne khaTAzamAMthI mIThAzamAM parivartita thavA jeTalI pakva thAya te pahelAM kyAMka koI popaTa cAMca mArIne pADI nAkhe, kAM to moTuM vAvAjhoDuM Ave ane mora ane maravA badhuM ja kharI paDe. to kharekhara tyAM ne tyAM rahIne, tApa sahIne, khaTAzanuM mIThAzamAM parivartana pAmIne maLe tevI kerIo keTalI ? eka AMbA para jeTalo mora Ave che eTalA maravA nathI AvatA, jeTalA maravA Ave che eTalI kerI nathI AvatI, ane je kerIo Ave che te badhI ja zAkhavALI nathI banatI. je zAkha paDe che te kevA kevA tabakkAmAMthI pasAra thayA pachI paDe che te koNa jANe che ! eka pANInA TIpAmAM motI thavAnI saMbhAvanA jarUra che. svAti nakSatra hoya, kALu mAchalI hoya te badhI vAta sAcI paNa te pachIye je motI bane che enI je prakriyA, enuM je rUpAMtara eno sAkSI koNa? pANInA TIpAnuM motI banavuM eTale? pANInA TIpAnI kiMmata zuM ane motInI kiMmata zuM? A eka agharI prakriyA che. emAM keTalAya khaDako pasAra karavA paDe che, ane te pasAra karanAra ekalo ja jANato hoya che. tevI ja vAta ahIM che. manuSya keTalAM, temAMthI sAdhu keTalAM ane temAM mahattama sAdhutAne varanArA sAdhu keTalA? mahArAjazrI siddhAMtakaumudI pUrNa karavA cha vigayano tyAga karI emano abhyAsa cAlu rAkhe che. te vakhate eka nirNaya levAmAM Avyo. nemivijayajIne AvI ne AvI rIte mAMDalImAM rAkhavA barAbara nahi, temane joga karAvavA joIe. vaDI dIkSA karAvavI joIe. - paNa, A joga karAve koNa ? vaDI dIkSA Ape koNa? pUjyapAda bhUlacaMdajI mahArAja vidyAbhyAsamAM haraNAkALaH 2 jayAM sudhI birAjamAna hatA tyAM sudhI AkhAye samudAyanA badhA sAdhubhagavaMtonAM yogohana 19 2010_02 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temaja vaDIdIsA vagere emanI pAse thatAM. paNa teo to kALadharma pAmI gayA hatA. have kyAM javuM? amadAvAdamAM luhAranI poLamAM e vakhate pUjyapAda pratApavijayajI mahArAja hatA. (DahelAnA upAzrayanA eka phoTAmAM e jovA maLelA.) rUpavijayajI mahArAjanI je paraMparA AvI emAM rUpavijayajI-kIrtivijayajI-kasturavijayajI-maNivijayajI thayA e paraMparAmAMnA ja eka te pratApavijayajI, emanI pAse joga karavAne mATe bhAvanagarathI nemivijayajI mahArAja tathA bIjA be sAdhuo ema kula traNa jaNA pAlitANAthI amadAvAda AvIne rahyA. joga - vaDI dIkSA: 'siddhAMtakaumudI' pUrNa: ahIyAM AvyAM pachI nemivijayajaMnA mAMDalInA joga thayA. vaDIdIkSA paNa thaI. emano cha vigayano tyAga cAlu hato. cha vigayanA tyAga sahita emaNe joga karyo eTale pratApavijayajI mahArAja sAhebe kahyuM ke, 'tamane ahIM zAstrIjIno prabaMdha karI ApuM paNa tame siddhAMtakaumudI vyAkaraNa pUruM bhaNI lo. Ama nemivijayajInI niSThA ane draDha saMkalpa joI pratApavijayajIe sAme cAlIne badhI vyavasthA karI ApI. ane ema ahIM amadAvAdamAM saM. 1947mAM 'siddhAMtakaumudI vyAkaraNa pUrNa thayuM. je vakhate cha vigayano tyAga hato tyAre paNa mahArAja sAhebane 10 tithinA upavAsanI pratijJA cAlu hatI. e kALa ! e jamAno ! kevuM zarIra, kevuM teja, kevuM tapa ! kevuM saMyama ! 'siddhAMtakaumudI pUrNa karyA pachI pharI manamAM talapa lAgI ke gurubhagavaMta pAse pahocI javuM che kema ke emanI tabiyata narama ja rahyA karatI hatI. pUjyapAda vRddhicaMdrajI mahArAja chellAM 11 varSa bhAvanagaramAM birAjamAna rahyA. emane saMgrahaNIno vyAdhi hato. ghaNI pIDA ne ghaNI takalIpho hatI. e vyAdhi paNa pote jAte notarelo hato. eka vakhata mUlacaMdajI mahArAja vahorIne AvyA. te jamAnAmAM zarIreya moTAM ne pAtrAMye moTAM. moTI tApaNImAM dUdhapAka vahorIne lAvelA. AvyA pachI sau prathama thoDo dUdhapAka cAkhyo ne kahe, "A to khAro khAro lAge che. baneluM ema ke emAM sAkaranI jagAe mIThuM naMkhAI gayuM hatuM. ArAdhakatA-prabhAvakatA: pUjyapAda mahArAja sAheba mAtra prabhAvaka ziromaNi na hatA, e pUrNa ArAdhaka paNa hatA. ArAdhakanI dharI upara prabhAvakatA jyAre mahore che tyAre kyAreya paNa pAchI paDatI nathI. ArAdhakatA vinA AvelI prabhAvakatA kaDabhUsa thayA vinA rahetI nathI. ghaNA evA prabhAvako jovA maLyA che je hajAronI sabhAone AMjI nAkhe, paNa jenA mULamAM ArAdhakatA nathI te badhA surasuriyAnI jema thoDo vakhata jhabakAro karI kyAMya alopa thaI gayA che. pUjayapAda vRddhicaMdrajI mahArAjanA kAraNe mahArAja sAhebanA mULanI aMdara A pUrNa ArAdhakatA AvI hatI. paraThavavAno to vicAra paNa thAya. paNa eThuM choDavAno to vicAra paNa na karAya. eTale bIjA koIne ApyA vagara pUjyapAda vRddhicaMdrajI mahArAje pUjyapAda bhUlacaMdajI, zAsana samrATa pravacamALA . 2010_02 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAjane kahyuM, "Apa to zAsananA prabhAvaka cho. zAsananAM ghaNAM kAmo hajI karavAnAM che. mATe Apa rahevA do. dUdhapAka huM laI lauM chuM.' zo saMyama ! zo guruprema ! zo gurubhAIno prema! AkhIya tarapaNI bIjA koI mahArAjane na ApatAM vRddhicaMdrajI mahArAja pote ja vAparI gayA. pariNAma to je AvavAnuM hatuM te ja AvIne rahyuM. te divasanI rAtathI ja temane je saMgrahaNIno vyAdhi lAgu paDyo te jIvananA aMta sudhI rahyo. vaido-hakImone bolAvAyA. teo badhuM ja karI chUTyA paNa vyAdhi na maTyo. chellAM 11 comAsAM mahArAja sAhebe bhAvanagaramAM mAravADInA vaMDAmAM karyA. jazarAja suracaMda : dhanya che e vorA suracaMdane ane temanA putra jazarAja suracaMdane jemaNe akhaMDa gurubhakti karI che. evA zrAvako to Aje jovA paNa na maLe. eka vRddhicaMdrajI mahArAjanA ziSya hatA. e mahArAjazrIne eka vyAdhi thayelo. te vyAdhi maTato nathI ema jANI temaNe paccha gAmathI moTA vaidyane bolAvyA. praznorA jJAtinA e brAhmaNa vaigha AvyA. eka mahino tyAM rahIne uttama cikitsA karI ane asAdhya koTimAM pahocI gayelA vyAdhine maTADyo. vyAdhi maTatAM AkhA saMghane AnaMda thaI gayo. vidhanI kheladilI ne khAnadAnI : A vaidya vaiduM kare paNa kadI puraskAra na le, pothI vAMce tenA upara je paisA mukAya te le paNa vaiduM mAthuM kare. tethI saMve, temAMya khAsa karIne jazarAjabhAIe vicAryuM ke, "vaidajIe ATaluM moTuM kAma karyuM che to ApaNe emane kazuMka ApavuM joIe. AvA vaidya maLe ja kyAMthI ! jo nA maLyA hota to ApaNe mahArAja sAhebane gumAvyA hota." saMghe bahu ja AjIjI karyA pachI vaidyane kahyuM, 'tamAre kazuMka to svIkAravuM ja paDaze." vaidya ekanA be na thayA. vaidya custa brAhmaNa, mahAdevanA bhakta, kahe, "kadI bane ja nahIM. ame to A rIte ja jIvIe chIe ane emAM ja majA che. saMgha ane vaidya vacce A hA-nA hA-nA thatI rahI, vaigha UbhA thayA. tyAre A jazarAja suracaMde sonAnuM kaDuM e vaighanA khese bAMdhI dIdhuM. vaidyane zarIre vajana jevuM lAgyuM. vAta samajAI gaI. dAdaro UtarIne nIkaLyA ne mAravADInA vaMDathI AgaLa gayA tyAM thayuM ke A lapa mAre kyAM rAkhavI ! AMbAcokamAM mahAdevanuM maMdira che tyAM jaIne e sonAnuM kaDuM zivajIne dharI dIdhuM. have te zivanirmAlya gaNAya, ghera na laI javAya. "mAre ghera laI javuM ja nathI. laI jAuM to Ane joIne chokarAMonAM mana bagaDe, jhagaDA thAya, amArA saMpa vikharAI jAya, zAMti ane sukha chInavAI jAya tevuM mAre joItuM nathI. ' aho zI niHspRhatA ! zI nirlepatA ! atyAre dhananI pAchaLa pAgala thayelA mANase AvA prasaMga khAsa vAMcavA jevA ane vicAravA jevA che. nAnAbhAI bhaTTe temanA jIvanacaritramAM pote lakhelo A prasaMga che. emanA dAdAnA dAdAnI A vAta che. - pUjayapAda vRddhicaMdra mahArAjanAM bhAvanagaramAM 11 comAsAM thayAM bAda saM. 1949nA vidyAsAsamAM haraNakAga 2 vizAkha mAsamAM temano kALadharma thayo. 21 2010_02 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1947mAM nemivijayajI bhAvanagara pAchA padhAryA, '48mAM siddhAMtakaumudI pUrNa karI ane cha vigayanA tyAgano saMkalpa paNa pUro thayo. A badhuM jANIne vRddhicaMdrajI mahArAja ane gaMbhIravijayajI mahArAja sAhebe masalata karI ke 'AnAmAM ATalI badhI kSamatA che to have tene paMjAbI dAnavijayajI pAse bhaNavA mATe mokalIe." paMjAbI dAnavijayajI mahArAja pUjyapAda bhUlacaMdajI mahArAjanA ziSya. pAlitANAmAM vadhu rahelA. girirAjanA parama bhakta. jesaramAM rahelA maNivijayajI mahArAjane girirAja upara jevI athAga bhakti hatI, basa, tenI yAda apAve tevI athAga bhaktivALA A paMjAbI dAnavijayajI mahArAja. pAlitANA gAmamAM motI kaDiyAnI meDImAM teo birAjatA hatA. navya nyAyanA ajoDa vidvAna, kema ke e saMskRta bhASAnI vidvattAno pAyo dIkSA lIdhA pahelAM sthAnakavAsI paraMparAmAM nAkhIne AvelA. temaNe zrI vRddhicaMdrajI mahArAjane patra lakhIne jaNAveluM ke nemivijayajIne bhaNavA mATe ahIM mokalo eTale AvA saMvegI ajoDa vidvAnanI pAse nemivijayajIne bhaNavA mATe mUkavAnuM vicArAyuM. sAruM banavAnuM hoya tyAre sAruM ja sUjhe. ahIM bhAvanagaramAM badhI ja paristhiti mukela. pUjayapAda vRddhicaMdrajI mahArAjanI nAjuka tabiyata divase divase ghasAtI hatI. kyAre zuM thAya te kahevAtuM na hatuM. A saMjogo joIne nemivijayajIe kahyuM ke, "nA sAheba, AvA saMjogomAM gurumahArAjane mUkIne javAnuM mana nathI." pAlitANA - paMjAbI dAnavijayajI pAse; "gaMbhIravijayajI mahArAja, dharmavijayajI mahArAja, cAritravijayajI mahArAja sau ema kahe che ke tame jAva. ane ATale sudhI pahocyA to pUruM karo. ahIM ame badhA chIe." ane Ama saunA Agrahane kAraNe mahArAja sAheba darzanazAstranA vidyAbhyAsa mATe pAlitANA padhAryA. saM. 1948no zeSakALa ane '49nuM comAsu pAlitANAmAM thayuM. e divaso daramyAna navyanyAyano ane 'aDhAra hajArI"no abhyAsa karyo. "aDhArahajArI vyANa ane nyAya je bho eTale "siddhahema' vyAkaraNa paranI aDhArahajAra zlokapramANanI TIkA. teno praveza baghA mAM saMskRtanA vyAkaraNamAM UMDA jaIne enAM sAdhakabAdhaka kAraNone sa2LatAthI thAya. tapAsatAM evI DI carcA Ave che ke ene laIne koIpaNa zAstramAM praveza saraLatAthI thaI zake, koIpaNa gUMca ukelavI hoya to ukelI zakAya evuM pAMDitya ane eTalI vidyA enA prabhAve Ave. je koIpaNa mANase vidyAnA kSetre nipuNatA meLavavI hoya eNe vyAkaraNa ane nyAya bhaNavAM ja joIe. kANAdaM pANinIyaM ca sarvazAstropakArakam / zALA eTale navya nyAya ane pANini eTale vyAkaraNa. mANasa jo A be bhaNyo hoya to koIpaNa zAstra samajavuM ne ukelavuM saheluM thaI paDe che. jJAnanI laganI: eTale mahArAjazrI tyAM be varasa jevuM rahyA. paMjAbI dAnavijayajI mahArAje temane tyAM pravacasitmALA mAtra bhaNAvyA eTaluM ja nahIM, paNa jJAnanI laganI lagADI dIdhI. jJAna bhaNavuM eka vAta che 22 ane jJAnanI laganI lAgavI bIjI vAta che. jene jIvanabhara vyavasAya tarIke svIkArI levAya zAsanasabhAda 2010_02 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenuM nAma laganI che. ane bhaNavuM eTale to tatkAla potAnA khapa pUratuM ke AjIvikA mATe abhyAsa karI levo te. paMjAbI dAnavijayajI mahArAjamAM rahelI jJAnanI prItino dIvo pUjyapAda mahArAjasAhebanA hRdayamAM barAbara peTAI gayo. teo tyAM hatA ne ja gurumahArAja sAhebanA svargavAsanA samAcAra maLyA. tyAre temane atyaMta duHkha thayuM. dharmavijayajI mahArAje (pUjyapAda dharmasUrijI mahArAja - kAzIvALAe) rAta divasa joyA vinA apramattapaNe vRddhicaMdrajI mahArAjanI akhaMDa bhakti karI che. chelle chelle to teo UbhA paNa thaI zakatA nahotA. sthaMDila ane mAruM badhuM ja pATa pAse athavA saMthArAmAM karavuM paDatuM hatuM. te sthitimAM akhaMDa sevA karI AnA ja prabhAve, pote kALadharma pAmyA e savAre zrI vRddhicaMdrajI mahArAje tyAM beThelA amaracaMda jazarAja vagerene kahyuM ke 'dharmavajayajI ko paMnyAsa banAnA.' kAzIvALA A dharmasUri mahArAja zarUzarUmAM to buddhinA bahu sthULa hatA. emane eka logassa karatAM paMdara divasa thayelA. emanI evI sthitimAMthI te mahApaMDita banyA e mahArAjazrInI kRpAnuM phaLa. nemivijayanI laganIne kAraNe paMjAbI dAnavijayajI mahArAje jJAnanuM eka vAtAvaraNa UbhuM karyuM hatuM. vyakti jyAre eka cIjane samarpita thAya che tyAre vAtAvaraNa bane che. ane AvA vAtAvaraNamAMthI je zIkhavA maLe che te pustaka karatAM ghaNuM vadhAre hoya che. vAtAvaraNa e pahelI nizALa che. tyAM ApoApa zikhAya che. AnI asara dharmavijayajI upara paNa thaI. teo kAzI gayA ane moTI pAThazALA kholI. tyAM potAnA aneka ziSyo thayA. paMDito thayA. paNa A AkhI vAta alaga che. vRddhicaMdrajI mahArAjano kALadharma : hAM. to vRddhicaMdrajI mahArAjanA kALadharma pAmyAnA samAcAra sAMbhaLIne nemivijayajInu mana du:khI du:khI thaI gayuM. dAnavijayajI mahArAja pAse je abhyAsa karavAno hato te lagabhaga pUrNa thayo hato. eTale emaNe mahArAjane kahyuM ke, 'jIvanamAM giranAra kadI joyo nathI. mAre tyAM javA mana che.' te vakhate umedavijayajI mahArAja sAhebanA ziSya pradhAnavijayajI mahArAja tyAM hatA. e pradhAnavijayajI ane moTA mahArAja banne tyAMthI vihAra karI giranAra padhAryA. giranAranI yAtrA karI. tyAM jAmanagaranA zrAvako maLavA AvyA. temaNe mahArAja sAhebane vinaMtI karI, 'sAhebajI, jAmanagara padhAro. jAmanagara to choTI kAzI che ane aradho zatruMjaya kahevAya che. aneka jinAlayanA darzanavaMdanano paNa lAbha maLaze.' . jAmanagara comAsuM : mahArAja sAheba jAmanagara padhAryA. comAsAnI vinaMtI thatAM cAturmAsa tyAM rahyA, saM. 1950mAM. A emanuM paheluM ja svataMtra comAsuM hatuM. mahArAja sAheba cAturmAsanA pravezane divase vyAkhyAnamAM zeksapiyara 'eNsa yu lAIka ITa' e aMgrejI nATakanI pelI prasiddha paMktio chaTAthI bolelA - "And this our life exempt from a publichaunt Finds tongues in trees, books in the running brooks, Sermons in stones, and good in everything." 2010_02 vidyAbhyAsamAM hADa(gaH 2: Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAzanamrATa pravacanamALA 24 (janasamUhothI mukta evuM A vananuM jIvana, vRkSomAM vANI, vahetAM jharaNAMmAM jJAna, paththaromAM prabodhana ane hareka cIjamAM zreyane jue che.) A pahelA ja svataMtra comAsAmAM emaNe emanI prabhAvakatA cAre bAju vistArI. e prabhAvakatAnA pariNAmarUpe be bAbato banI. eka to DAhyAbhAI nAme jAmanagaranA eka pratiSThita sadgRhasthe dIkSA lIdhI ane pUjyazrInA ziSya banyA. bIjuM, tyAMnA zeTha saubhAgyacaMdane pUjya mahArAjazrInI nizrAmAM giranArajIno ane siddhagirino cha'rI pAlita saMgha kADhavAnI bhAvanA thaI. mahArAjazrInA upadezathI nIkaLelA saMghomAMno A pahelo saMgha. jAmanagarathI saMgha pahelAM giranAra gayo. giranArathI girirAja AvavuM te samaye kaThina gaNAya chatAM siddhagiri sudhIno saMgha emanI nizrAmAM suMdara rIte nIkaLyo. 'bAvIsahajArI'nuM vAMcana : nakalanI prApti A badhA samayamAM paNa mahArAjazrIno adhyayana-yajJa to cAlu ja hato. tyAre temane 'bAvIsahajArI' vAMcavAnuM mana thayuM. zlokapramANa anusAra jema chahajArI, bArahajArI, aDhArahajArI che tevI rIte AgamagraMthomAM 'bAvIsahajArI' kahevAtI. 'bAvIsahajArI' Akara graMtha che. e vAMcavo ja joIe, bhaNavo ja joIe. aneka srota ApaNane emAMthI sIdhA mULanA maLe che. A 'bAvIsahajArI' eTale Avazyaka sUtra upara zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjanI vRtti. te bAvIsa hajAra zlokapramANa che. ane 'Avazyaka haribhadrI vRtti'ne nAme paNa prasiddha che. A graMtha vAMcavAnI icchA thaI che paNa graMtha kyAMya maLato nathI. e samAcAra pharatA pharatA pUjyapAda AtmArAmajI mahArAjane maLe che. sIdhA pote nathI kahevaDAvyuM. AtmArAmajI mahArAje potAnI pAsethI hastalikhita 'bAvIsahajArI' ApI. te mahArAjasAhebane jAmanagaranA comAsAmAM maLe che. teozrI e graMtha Akho vAMcI jAya che ane e comAsAmAM lahiyA pAse potAne mATe enI AkhI nakala karAve che. A nakala atyAre khaMbhAtanA bhaMDAramAM mojUda che. saM. 1950mAM lakhAyelI e 'Avazyaka haribhadrIyavRtti'nI hastapratamAM bAjumAM temaNe mUkelAM TippaNo che temaja sudhArA karelA pATho che. vidyAbhyAsanI emanI akhaMDa dhUna kevI hatI ! DAhyAbhAInI dIkSA : sumativijaya : comAsuM UtaratAM eka zrAvaka dIkSA levA Avyo. DAhyAbhAI enuM nAma. saToDiyo che. badhAM vyasanothI pUro che. eno bhAI ene kahe che, 'tuM dIkSA laI rahyo.' te kahe, 'nA, dIkSA nakkI ja che. ' enA svabhAvanI eka vizeSatA e hatI ke ghaNuMkharuM e bole nahIM ane bole to karyA vinA rahe nahIM. jyAre tenA bhAIne lAgyuM ke A kharekhara ja dIkSA leze tyAre korTamAMthI 'sTe-oNrDara' laI Avyo. DAhyAbhAIe mahArAja sAhebane kahyuM ke, 'juo mahArAja sAheba, have ApaNe pANI batAvavAnuM che. korTamAM javAnuM che ne mane Ape korTamAM dIkSA ApavAnI che. bolo, ApanI taiyArI che ?' mahArAja sAheba kahe, 'huM taiyAra chuM.' koIpaNa paDakAranI nA pADavAmAM teo samajyA ja nahotA. 2010_02 viSaya game tevo agharo ne Akaro hoya, pahelAM barAbara te aMge vicAratA hatA. ane vicArIne tarata svIkAratA hatA. vAta gAma AkhAmAM phelAI gaI. gAma AkhAe DAhyAbhAInA bhAIne samajAvyA ke, 'tamAro bhAI sAruM kAma kare che. tamArAthI AvuM nA Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karAya. premathI rajA Apo.' chevaTe rajA maLI. dIkSA apAI. sumativijaya nAma pADavAmAM AvyuM. mahArAja sAhebanA A sauthI pahelA ziSya. 1951mAM A prasaMga banyo. vaDhavANa Agamana tyAMthI vihAra karIne mahArAja sAheba vaDhavANa padhAryA. bAvIsahajArI' jyAre vAMcavAnI vAta AvI tyAre ane te pachI emanA mananI aMdara thayuM ke koIpaNa rIte have zAstrI rAkhavA paDaze. ekathI be bhalA. e rIte graMtha vAMcI zakAze. eka dinakararAva zAstrI nAmanA dAkSiNAtya paMDita hatA. emane potAnI sAthe rAkhyA. zarUAtamAM eka paMDita, pachI be ane pachI traNa paMDito rAkhyA. e traNeya paMDitano badho pagAra, badhI suvidhAno lAbha zrI manasukhabhAI bhagubhAI pote letA hatA. mahArAja sAheba jyAM sudhI rahyA tyAM sudhI mahArAja sAhebanA, traNa paMDito, be lahiyA ane bIjA traNa mANaso - evo emano rAjAzAhI ThATha hato. manasukhabhAIne tyAMthI bo pagAra Ave. mahArAjasAheba jIvyA tyAM sudhI manasukhabhAI bhagubhAIe, emanA dIkarA mAkubhAIe tamAma cIjono lAbha lIdho hato. . manasukhabhAI bhagubhAI jevA gurubhakta maLavA khUba ja muzkela che. varatejamAM plega H mahArAja sA.nI mAMdagI : vi.saM. 1959nI A vAta che. tyAre bhAvanagaramAM plega thayo. badhA sAdhubhagavaMto vihAra karIne varateja AvyA. varatejamAM paNa pleganAM cihno dekhAyAM. ane eka-be sAdhumahArAjane tAva Avyo. enA trIjA divase pUjyapAda moTA mahArAja sAhebane tAva Avyo. eTale badhA ja cokI paDyA. mahArAja sAhebanI sAthe ja rahetA hatA. e pUjyapAda sAgarajI mahArAjanA bhAI maNivijayajI mahArAje tAbaDatoba samAcAra amadAvAda manasukhabhAIne ApyA, 'mahArAja sAheba sAthe ame varateja AvI gayA chIe ane ahIMyAM mahArAja sAhebane tAva Ave che. plegano vAvara cAre bAju che.' manasukhabhAIe DaoNkTarane mokalyA manasukhabhAIe tAbaDatoba bhAvanagara khAtenA temanA eka mitra DaoNkTarane tAra karIne kahyuM, 'tuM hamaNAM ne hamaNAM jA ane mahArAja sAhebano upacAra kara.' toye manasukhabhAInA manane cena na paDyuM. emane thayuM ke ATalethI kAma nahi sare. potAnA dIkarA mANekalAla (mAkubhAI) mAMdA hatA. emanI sAravAra mATe jamanAdAsa karIne DaoNkTara rokelA. emane manasukhabhAIe kahyuM, 'tame hamaNAM ne hamaNAM varateja jAo.' e vakhate DaoNkTara kahe che, 'ApanA putra mANekabhAInI tabiyata barAbara nathI, tenI sAravAra cAlu che. huM kevI rIte jAuM?' to javAba maLe che ke, ciMtA na karo. A mANeka kadAca mAMdo raheze athavA mArI ane enI leNAdeNI pUrI thaI jaze to mArA kuTuMbane duHkha thavAnuM che. paNa jo nemivijayajIne kAMI thaze to AkhA bhAratabharanA saMghane duHkha thavAnuM che. mATe tyAM atyAre ne atyAre jAo.'' uEka kadAca mAthe haza athavA mArI ane anI (ieNI pUrI thaze to mArA kuTuMbane du:kha paDaze paNa jo navijayajIne kAMI thaze to bhAratanA saMghone du:kha thaze. huM vahAluM lAgyuM ? ekano eka dIkaro ke mahArAja sAheba ? putranI mAMdagI gauNa karIne jamanAdAsabhAIne badhI sAmagrI sAthe tAtkAlika mokalyA. e covIsa kalAkamAM to manasukhabhAIe eMzI tAra karyA. tAravALo paNa Azcarya 2010_02 vidhdhAbhyAsamAM haNakALa:2 25 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeThazrI manasukhabhAI amr pravacanamALA 26 2010_02 sAthe kahe che, 'A koNa mahArAja sAheba che ke jemanA khabaraaMtara pUchavA ATalA tAra AvyA kare che.' cAra divase gurubhagavaMtanI kRpAthI, devagurupasAye mahArAja sAhebane tAva UtarI gayo. A samAcAra maLyA tyAre manasukhabhAIne zAMti thaI. jinazAsana AnAthI raLiyAmaNuM che. je mANaso sAva TUMkA che, vetiyA che, je gharamAM purAI rahe che, mAtra peTabharA che, khUNe bharAIne besI rahe che emanAthI zAsana cAlatuM nathI. manasukhabhAI bhagubhAI to eka nAma ApyuM. AvA to pratApasiMha mohanalAla, camanalAla lAlabhAI, sArAbhAI DAhyAbhAI - A to amadAvAdanA - uparAMta ekeeka gAmamAM evA nAmAMkita puruSo hatA. udepuranA, bikAneranA, phlodhinA evA zrAvako hatA. jyAM jyAM mahArAja sAheba padhAryA tyAM tyAM temane ucca kakSAnA bhaktivALA zrAvako maLyA che. temanA thaI gayA che. udepuranA mahArANA phattehasiMhajInA dIvAna phattehakaraNa hatA. te mahArAja sAheba pAse khullA page cAlIne bhaNavA AvatA. mahArAja sAhebanI pratibhAnAM darzana karIne emane thayuM ke AnA jevA tejasvI saMta joyA nathI. emanI sAtheno prasaMga ApaNe AgaLa upara joIzuM. A sattva, A tejanI pAchaLa kayuM paribaLa che te ApaNe joI rahyA chIe. 'paribhASendrazekhara'no abhyAsa : DaoN. rAnaDe sAthe paricaya : saM. 1952nuM comAsuM mahArAja sAhebe vaDhavANa karyuM. e comAsAmAM dinakararAva zAstrI pAse mahArAjasAheba 'paribhASenduzekhara' vAMce che. emane kyAMya dharava nathI, aMta nathI, saMtoSa nathI. 'paribhASendrazekhara' e pANininA vyAkaraNa parano graMtha kahevAya. ane enA zAstrArtho sAmAnya paMDita pAse nahi, paraMtu emaNe rAkhelA A dAkSiNAtya paMDito pAse karavAmAM AvatA. te vakhate goviMda rAnaDenA sagAbhAI rAnaDe DaoNkTara vaDhavANamAM hatA. surendranagaramAM lazkarI kempa hato. ane tene kAraNe AvI vyaktio tyAM rahetI hatI. emano paNa mahArAja sAhebane paricaya thayo che. DaoN. rAnaDe emanI pAse AvatA. mahArAja sAheba 'paribhASanduzekhara' bhaNe che e joIne to te daMga thaI gayA. paricaya e rIte thayelo ke rAnaDe DaoNkTarane eka vAra dinakararAva zAstrI rastAmAM maLI gayA. pUchyuM ke 'ahIM koI paMDita mANasa che ? mAre emanI pAse amuka vAta jANavI che. thoDI vAto karavI che.' eka vakhata jeno casako lAge che tyAre te mANasa tevI saMgatavALA mANasane zodhato phare che. aMdarathI e vAta UghaDavI joIe. vidyA-vinoda e evI cIja che. kahyuM che ne ke : kAvyazAstravinodena kAlo gacchati dhImatAm / eTalA mATe DaoN. rAnaDe emane A svarUpe pUche che. te vakhate A zAstrIjI kahe che, mahArAjazrI ahIMyAM che. huM temane 'paribhASendrazekhara' bhaNAvuM chuM. ame sAthe vAMcIe chIe.' te pachI DaoN. rAnaDee mahArAjazrI sAtheno paricaya vadhAryo. gujarAta te vakhate AvI badhI bAbatomAM sAmAnya rIte pachAta. ahIM vidyAnA pravAho eTalA jovA na maLe. eTale jyAre DaoN. rAnaDee AvIne mahArAja sAheba pAse zAstrArtha karyo tyAre teo khuzakhuzAla thaI gayA. cheka '54 sudhI A taMtu cAlyo. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaMgama pAThazALA : 1954mAM teo khaMbhAta AvyA tyAre temaNe eka viziSTa prakAranI pAThazALA sthApI. ene 'jaMgama' pAThazALA nAma ApyuM. 'jaMgama' pAThazALA eTale mahArAja sAheba jyAM comAsuM birAjamAna rahe tyAM to bhaNavAnuM ja, paNa vihAra kare eTale vidyArthIoe vihAramAM joDe ne joDe rahevAnuM ane jyAM pahoMce tyAM aDadhA-poNA kalAkamAM pUrI pAThazALA sthapAI jAya ane adhyayana cAlu thaI jAya. A rIte ene 'jaMgama' pAThazALA nAma ApeluM. ene calAvavA traNa zAstrIo rAkhelA. teo vidyArthIone bhaNAvavAnuM ane temanI abhyAsanI pragati upara suparavAIjharanuM kAma karatA. e 'jaMgama' pAThazALAmAM ramaNalAla dalasukhabhAI bhaNelA. UjamazI choTAlAla (udayasUrIzvarajI mahArAja sAheba) taiyAra thayelA. vADIlAla bApulAla kApaDiyA paNa emAM bhaNelA. A badhA puruSone te vakhate cAnaka lagADavI, saMskRtanA abhyAsa tarapha vALavA ane emAMya vyAkaraNa ane kAvya zIkhavADavuM e mATe aMdarathI emane keTalI khAMkhata haze ! 1954mAM te vakhate amaracaMda premacaMda zuddha zrAvaka. samyaktvadhArI, bAra vrata pUrNa pALanArA. emaNe e jamAnAmAM parigraha-parimANa rAkheluM. e jamAnAmAM 9,000 rUpiyAnuM e parigraha-parimANa. enAthI eka paNa paiso vadhI na jAya tenI kALajI rAkhe. ane vadhI jAya to sAteya kSetromAM vAparavAno nizcaya. temAM aticAra na lAge tenI paNa kALajI rAkhe. comAsAmAM emane mahArAja sAhebe upadeza Apyo, paMDito rAkhyA che ane temanA pagAra mATe keTaloka kharca karavAno che. dasa hajAra rUpiyA jo ApavAmAM Ave to pAThazALA sarasa zarU karI zakAya ane lAMbo samaya cAlu rahe. pachI to AgaLa AgaLa rakama maLaze.' amaracaMdabhAI : amaracaMda jJAnanA premI hovAnA kAraNe 'AvuM uttama kArya thaI rahyuM che to dasa hajAra rUpiyA huM ApIza.' ema kahI dIdhuM. ghare AvyA. popaTalAla ane chagalazIbhAI e emanA dIkarAoe vicAryuM ke jo bApujI rUpiyA ApI deze to ApaNane milakatamAM eTalo bhAga ocho maLaze. A vAta mahArAja sAhebanA kAne AvI. emaNe amaracaMdabhAIne bolAvIne kahyuM, 'tamAruM mana rAjI rahe ema ja karajo. dabANa nathI.' teo kahe, 'nA mahArAja sAheba, A mana rAjI rAkhavAnI vAta nathI. havenI vAta to mArI che.' vaccenA gALAmAM evuM banyuM ke calaNI nANuM badalAI jatAM 99,000 rUpiyA te have 74,000 gaNAya. gharamAM kAMIka klezanuM vAtAvaraNa sarjAyuM. tyAre amaracaMdabhAI savAranA UThIne vicAra karavA lAgyA 'Avo kleza zA mATe ? e joIe nahIM. chokarAo bhale rAjI che. ' pAse potAnAM ane patnInAM ghareNAMno dAbaDo hato te laI savAranA pahoramAM sIdhA teo mahArAja sAheba pAse pahoMcI gayA. 'A dAbaDo. dasa hajAranI AsapAsanI kiMmata thAya che. basso vadhu haze paNa ochA nahi. Apa yogya zrAvakane sopI do jethI huM RNamukta banI jAuM ane ApaNuM kAma thavuM joIe.' Ama A 'jaMgama' pAThazALA '54 thI '57 sudhI barAbara cAlI. je vidyArthIo emAM bhaNyA emAMthI ja keTalAkanI dIkSAo paNa thaI. udayasUri mahArAja, pravartaka yazovijayajI mahArAja tyAMthI thayA. AvI jJAnanI laganI emanA hRdayamAM lAgelI hatI. AvI dhUNI dhakhAvI hatI. jyAre emaNe haribhadrasUrIzvarajI mahArAjanI 'bAvIsahajArI' vAMcI e kSaNe emanA manamAM ema thayuM ke 'AvA mahAjJAnI puruSa graMtha uparanI vRtti lakhe che ane emAM aneka viSayonI spaSTatA ane UMDANa maLe che to emanA potAnA graMtho keTalA adbhuta haze ! 2010_02 vidyAbhyAsamAM haNNALa:2 20 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kharekhara to e vAMcavA joIe." juo, kevI UMcI cIjo upara AMgaLI mUke che ! bIjAne jayAM dIvAla dekhAya che tyAM emane dvAranAM darzana thAya che. huM A anyonI niMdAsvarUpe nathI kaheto, ApaNA jJAna-kSetranA dAridraya vize kahI rahyo chuM. vartamAnakALanA ApaNe tyAMnA koIkoI AcArya bhagavaMtone pUchI jojo ke bAvIsahajArI' graMtha Ape joyo che kharo ? uttara bahu AnaMdajanaka nahi maLe. eTalI hade AvA maulika graMthonuM adhyayana atyAre ghaTI gayuM che. jyAre mahArAjazrIe sIdhA zrI haribhadrasUrIzvarajInA graMtho vAMcavAnA zarU karyA. aSTaprakaraNanuM vAMcanaH zrAvakonuM Azcarya : saM. 195ranI eka vAta che. mahArAja sAheba rAdhanapura padhArelA. tyAM caityaparipATI karavA rokAyelA. baporanA samaye upAzrayamAM besIne svAdhyAya karatA hatA. zrAvako vaMdana karavA AvyA. e vakhatanA zrAvakomAM dareka gAmamAM be-pAMca to evA hoya ke je barAbara pAraMgata kahI zakAya, zrAvako vaMdana karIne mahArAja sAhebane prazna kare che, "sAhebajI, atyAre zAnuM adhyayana cAle che ?' mahArAja sAheba kahe che, "aSTakaprakaraNa vAMcuM chuM." zrAvako AzcaryathI pharI pUche che, haribhadrasUri mahArAjanAM aSTakajI tyAre kahe, hA, zrI haribhadrasUrIzvarajInA "aSTaka vAMcuM chuM.' Aje to zrAvakane A aSTakonI khabareya nathI. "aSTaka' kaho to "jJAnasAra aSTaka' sudhInI temanI buddhi pahoce. upAdhyAya yazovijayajIe racelA "jJAnasAra aka' vize temaNe jANyuM hoya, sAMbhaLyuM hoya kadAca; paNa A "aSTakakaraNa vize nahIM. zrAvakoe AgaLa pUchavuM, "sAheba, Apane dIkSApatyaya keTalo thayo ? joke A pUchavA mATe paNa hiMmata joIe, UMcAI joIe. emAMye A to nemisUrIzvarajIne pUchavAnI vAta ! mahArAja sAhebe khUba namratAthI javAba Apyo, "dIkSAyine to sAta varasa thayAM." pachI zrAvako kazuM bolyA nahi. eTale mahArAja sAhebe pUchyuM, "zA mATe Ama pUchavuM paDyuM ?' e loko mahArAja sAhebane javAba Ape che, "sAheba, ame to evuM jANyuM che ke haribhasUrIzvarajI mahArAjanA "aSTakamakaraNaAdi graMtho vIsa varasanA dIkSA paryAyavALA sAdhubhagavaMta ja vAMcI zake." moTA mahArAja kahe, "meM to evuM kazuM jANyuM nathI. yogohananI vAta karatA ho to barAbara che. paNa haribhadrasUrijInA graMthonA arthazabdazaH samajAtA hoya to vAMcI zakavAmAM koI bAdha nathI." sAheba, amane saMbhaLAvazo ? . khuzIthI." zAsanasamrATa pravacanamALA 28 ane te divase savAre rItasara vyAkhyAna zarU thayuM. mahArAja sAhebe "akaprakaraNa" upara dhorAbaddha vyAkhyAna calAvyAM. 2010_02 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'aSTakaprakaraNa' agharo graMtha che. e evA saMyogomAM racAyo che jyAre brAhmaNa eTale ke vaidika paraMparA taraphathI jaina zramaNa saMsthA tarapha eka paDakAra pheMkAyo hato : 'tame jaina zramaNo snAna kyAM karo cho ? saMdhyA kyAM karo cho ? tamane Astika kema ja kahevAya ? tame nAstika cho. ' A paDakAranA uttara rUpe haribhadrasUrijI mahArAje batrIsa aSTakonI racanA karI che. mahArAja sAhebe A badhAM aSTako vAMcyAM tyAre e zrAvako bolI UThyA, 'ATalAM varSomAM ghaNA sAdhubhagavaMto ahIM padhAryA che, ane ghaNAnI pAse AgamAdi graMthonI vAcanA paNa lIdhI che, paNa ATaluM spaSTIkaraNa, ATaluM UMDANa, ATalo talasparzI abhyAsa ame joyo nathI. ' emaNe pAyo keTalo majabUta banAvyo hato ! zAsananAM kAmo karavAM che, jyAM che tyAMthI saMghane AgaLa laI javo che mATe pAyo to majabUta joIze ja. prabhAvakapaNuM lAvavuM che paNa aMdaranuM ArAdhakapaNuM nahi hoya to e khokhaluM thaI jaze. A tAkAta emanI hatI. bApajI mahArAjanA eka zrI meghasUrijI mahArAja hatA. emaNe zrIsaMghane 'saMvega raMgazALA' nAmanA graMthano paricaya karAvyo. pote jyAre chellA bimAra hatA tyAre emaNe bhaMDAramAMthI 'saMvega raMgazALA' lAvavA kahyuM. kayo graMtha ne konI vAta ? keTalAye lokoe mathAmaNa karI tyAre graMtha bahAra Avyo. emAMthI emaNe amuka adhikAra saMbhaLAvyo. tyAre ja saMghane khabara paDI ke 'saMvega raMgazALA' nAmano graMtha che. ane pachI to enuM khUba paThana-pAThana thayuM. evI rIte ekAda graMthane koI saMgha pAse lAvanAra paNa e jANItA bane che, to A samUhane lAvyA. eTalA ja mATe purAtattvavid AcArya jinavijayajI mahArAje haribhadrasUri mahArAjanI smRtimAM citoDagaDhanI nIce caMderiyAmAM emanuM smAraka banAvyuM che, kema ke haribhadrasUri mahArAja mULa tyAMnA hatA. haribhadrasUrijInI mUrti birAjamAna karavAmAM AvI che. citoDagaDhamAM haribhadrasUrinA smAraka pAse mahArAjazrIno phoTo : graMthanA AkhA zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA graMtho vartamAna zrI saMgha samakSa mUkanAra mahArAja sAheba hatA. eka vAra muMbaInA zrI ramaNalAla cI. zAha tyAM darzana karavA gayelA. emaNe joyuM to haribhadrasUri mahArAjanI bAjumAM eka nAnakaDo phoTo hato. ane te phoTo pUjyapAda nemisUrIzvarajI mahArAjano hato. ramaNabhAIne Azcarya thayuM ke 'A zuM ?' ApaNe tyAM ATalA badhA AcAryo che. vaLI muni jinavijayajI to AtmArAmajI mahArAjanI paraMparAnA che. ane Ama kema ? jinavijayajIno uttara che ke 'haribhadrasUrIzvarajI mahArAjano vartamAna zrIsaMghane paricaya karAvanAra pahelA koI sAdhu hoya to te nemisUri mahArAja che. mATe mAre mATe teo eTalA ja pUjya che tethI emano phoTo ahIMyAM mUkyo che.' AvI to keTalIya mahArAjazrInI bAbato A svarUpe saMgha samakSa AvI nathI. A prasaMga Avyo che to prasaMgopAtta. A svarUpe emanA jIvanane jANIne emanA pratye ahobhAva ane bhakti dhAraNa karIne ApaNA hRdayamAM eka evuM gaurava anubhavavuM che ke ApaNA najIkanA kALamAM thaI gayelA AvA puruSano ekAda guNa paNa ApaNAmAM Ave ! e AnI pAchaLano hetu che, prayojana che. temanA jIvananI bIjI ghaNI vizeSatAo che. te have ApaNe AgaLa upara joIzuM. agre adhikAra. 2010_02 vighAmArAmAM haraNaphALa 2 29 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravakzana sUripadAropaNa ane tIrthadvAra ApaNA anaMta upakArI zrI arihaMta paramAtmAnA lokottara zAsanane potAnI jAta karatAM paNa vahAluM mAnanArA zrI AcArya bhagavaMtonI je ujjavaLa paraMparA ApaNe tyAM che temAM 20mI zatAbdImAM thaI gayelA pUjyapAda zrI zAsanasamrATa vijayanemisUrIzvarajI mahArAja vatamAnakALamAM mokhare che. emanA samagra jIvana para daSTipAta karatAM eka vAta pharIpharIne UpasI Ave che ke keTalAMye kAmo temanI rAha jotAM UbhAM hatAM. teo jyAM paga mUke che tyAM kAma sAme khulluM dekhAya che. cAhe mAtaranI vAta hoya, kalikuMDanI vAta hoya ke cAhe khaMbhAtanI vAta hoya. ma.sA.nA saMdarbhe dhanyakumAranI vAtaH udhAna navapallavita H A kalikuMDa tIrtha A svarUpe thaze tenI bhaviSyavANI pUjyapAda zrI mahArAja sAhebe 33 varSa pahelAM bhAkhelI che. teno ullekha zilAlekhamAM karavAmAM Avyo che. bhAlApoLamAM A prabhujI jayAre bhoyarAmAM hatA tyAre pote eka vAra caityavaMdana karIne dhyAnamAM beThA. zAsanasamrATa pravacanamALA 3 ke 2010_02 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahAra nIkaLIne kahyuM ke, "ahIM A prabhujI bahAra padhAraze, ane tIrtha banaze." emanuM jIvanacaritra jotAM mane eka suMdara kathA yAda Ave che: zAlibhadra mahArAja ApaNe tyAM bahu jANItA. emanA banevInuM nAma dhanyakumAra, dhanyakumAra pote bharyuMbhAyuM ghara choDIne mAtra potAnA bhAgyanA bharose nIkaLyA che. gharamAM suleha-zAMti ane saMpa akhaMDita rAkhavA mATe, potAne nimitte gharamAM kaleza ke aprIti thAya te TALavA mATe gharamAMthI kazuM lIdhA vinA nIkaLyA che. potAnA ja bhAgyabaLe karoDonI saMpatti AvelI hatI paNa sAthe kazuM lIdhuM nathI. bhAgya laI jAya tyAM javuM che. rAjagRhI nagarInI bahAra pahocatAM sAMja paDI gaI. dhanyakumArane thayuM ke sAMja paDI che, Athamato pahora che, ane namate pahore nagaramAM praveza na thAya, rAta bahAra ja rahI jaIe. caDatA pahore gAmamAM praveza karIzuM. copAsa najara nAkhI. eka sAmAnya bagIco hato. tyAM jaIne pUchyuM, "ahIM rAta rahevuM che." mALIe kahyuM, "khuzIthI rahI jAva." pote phakkaDa lAla giradhArI jevA hatA. sAthe kazuM ja lAvyA nahotA. eka jhADa nIce svaccha jagA karI navakAra mahAmaMtranuM smaraNa karI, cAra zaraNAno svIkAra karI pote sUI gayA. A temano nityakrama hato. savAre jAgI gayA. jAgIne nityakrama pramANe 108 navakAramaMtranuM smaraNa karyuM. UbhA thayA ne cAlavA mAMDyA. ughAnanI bahAra nIkaLyA. sUryodaya thaI gayo hato. aneka lo. rAjanagarImAM praveza karI rahyA hatA. thoDI vAramAM pelo udyAnano mALI paNa UDyo. rojiMdA krama mujaba udyAnanI laTAra nIkaLyo. e vicAramAM paDI gayo. "A huM zuM joI rahyo chuM? A mArI vADI che ? A mAro bagIco che? ke bIjAnI vADImAM AvI gayo chuM? sAva sukAI gayelAM tamAma vRkSo navapallavita thaI gayAM hatAM. jenA upara eka kUMpaLa dekhAtI na hatI tenA upara suMdara majhAnAM puSpo dekhAtAM hatAM. sAva ThUMThAM thaI gayelAM vRkSo lIlAMchama banI gayAM hatAM. rAtorAta A thaI zuM gayuM ? teNe kusumapAla zreDIne AMgaNe jaI vadhAmaNI ApI, zeTha, juo juo, ApaNo Akhoye udyAna Aja navapallavita banI gayo." nA hoya, huM to ene vecI nAkhavAnA vicAramAM hato." are, Avo to kharA, rAtre eka bhAI AvelA. temaNe mArI pAse rAtavAso rahevAnI anumati mAgI. meM hA pADI. teo rAta rokAyA ne savAre UThIne to cAlatA thaI gayA. pAchaLa meM joyuM to Akhoye bagIco lIlochama thaI gayo hato.' "zuM vAta karo cho ? A to bahu bhAgyavaMta puruSa kahevAya. tene zodhI kADho. mAre enI sAthe mArI kanyA paraNAvavI che." mALIne sAthe laIne e zreSThI pelA AgaMtukane zodhavA bajAramAM gayA. thoDeka ja pahoMcyA ne dhanyakumAra maLI gayo. zreSThIe praNAma karI kahyuM, "Apano utAro kyAM che ?" temaNe kahyuM, 'huM to vaTemArgu chuM. hamaNAM ja cAlyo AvuM chuM. bhAgya ajamAvavuM che. A moTuM nagara che. Aje nahIM to kAle bhAgya khIlaze e AzAe ahIMyAM Avyo chuM." 'to amAre ghare ja padhA. amAre tyAM ja utAro rAkho.' dhanyakumArane thayuM ke sAmethI Ama kahe che to cAlo ApaNe svIkArI laIe. e gayA. kusumapAla zreSThIe potAnI kusuma zrI kanyA emane paraNAvI. rAjanagarInA mukhya sUpiropA mane tIrthodvAra : 3 31 2010_02 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjA zreNika mahArAjAe potAnI kanyA paraNAvI tathA zAlibhadra mahArAjanI bahena subhadrAnuM pANigrahaNa paNa emanI sAthe thayuM. dhanyakumAranA mAtra eka rAtanA nivAsathI Akho ughAna navapallavita thaI gayo. jyAM vihAra tyAM navacetana: e ja rIte mahArAja sAheba je je pradezamAM vicaryAne jyAM daSTipAta mAtra thayo che tyAM badhI jagAe ALasa maraDIne jANe badhAM kaDAM beThAM thaI gayAM che. evI keTalIye jagAo hatI ke jyAM koI AvatuM ja na hatuM paNa mahArAje mAtra najara karatAM e sajIvana banI che. emanI aMdaranI cetanA keTalI jAgrata haze ! prANathI kevI ubharAtI haze ! kAmaLiyAo sAthe kAma lIdhuM: kALamIMDha pANA jevA kAmaLiyA darabArone palALavA e keTaluM kaparuM kAma che e tAjetaramAM ja thayelA tenI pAsenA tIrthanA kAryamAM jeo DUbelA che te jANe che. e vakhatanA sAkSI zAMtibhAI jesaravALAne khabara che ke emAM keTalAM vidano AvyAM che ane e vinone khALavA zuM zuM bhoga Apavo paDyo che. mahArAja sAhebamAM bIjuM eka tattva kAma karatuM hatuM. teo to kAyanA vAhaka hatA, karanArA to bIjA hatA. emane kAma karAvavuM hatuM ane emanI dvArA karAvavuM hatuM eTale e je-te sthaLe pahelAM pahocI jatA hatA. ApA kAmaLiyAne rAtre svama Ave che. svapramAM eka jagA dekhAya che. e jagAmAM ghI DhoLAyeluM jue che. e jagA ApavAnuM mana karatAM jayAre Icche che tyAre pharatAM pharatAM jagA pAsa karIne sAme pagale teo ApavA gayA che. atyAre e jagAe mahAvIrasvAmInuM derAsara baneluM che.) kAmaLiyAoe mahArAja sAhebane kahyuM, "Apa svIkAro. ame Apane badhuM lakhI ApIe." mahArAja sAheba kahe, kazuM laI na zakuM. huM sAdhu chuM.' te vakhate emanI joDe eka DAhyo mANasa hato dIvAna. pote brAhmaNa hato paNa jaina paraMparAthI paricita hato. eNe kahyuM, "akabarazAha bAdazAhe je sanado-pharamAna ApyAM te jagadguru hIravijayasUrIzvarajIe svIkAryA che. Apa kema svIkAratA nathI .?mahArAja sAheba spaSTa kahe che, "bhalA mANasa, e mahApuruSonI huM paganI raja paNa nathI. sanado mArA nAme laI na zakAya, peDhInA nAme ja levAya. sAdhune jarajamIna na hoya.' ane e jamIna peDhIne nAme ja lIdhI che. atyAre paNa jyAM pANI UkaLe che te AgaLano moTo vaMDo Aje paNa A.ka. peDhInA nAme che. A dIrdhadaSTi, A dUraMdezIpaNuM, A niHspRhatA kyAM maLe ! amRtasUrIzvarajI: emanA uddagAro jene dekhI...': vi.saM. 1972mAM sAdaDImAM mahArAja sAhebanuM comAsuM hatuM. te vakhate temanA ziSya zrI amRtasUrIzvarajI mahArAjano dIkSApatyaya eka varSano. eka varSanA paryAyamAM emaNe covIse bhagavAnanAM stavano banAvyAM, stutio racI, kumArapALa mahArAjAnI zAsanasamrATa pravacanamArga 32 5. 2010_02 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzIno gujarAtImAM anuvAda karyo, 'vairAgyazataka'nI racanA karI. A racanAonuM eka pustaka pragaTa karyuM. vADIlAla bApulAla kApaDiyAnA jaina eDavokeTa prinTiMga presamAM e chapAvyuM. A pustakanA 'arpaNa'mAM amRtasUrIzvarajIe A zabdo lakhyA che ke, "jene dekhI bahu zutaro pUrvanA sAMbhare che." AkhuM paNa A pramANe che : bhaktinI bheTa (chaMda : mandAkrAntA) jene dekhI bahuzrutadharo pUrvanA sAMbhare che, jenA pratye nikhila janatA mAna moTuM dhare che, kApe che je kumata tarunA kaMdane mULamAMthI, Ape che je bhavajala tarI dezanA mokSasAthI. jeNe dIkSA bhagavatI mane ApIne sAtha lIdho, sphoTA yatna sukhakara mane mUrkhane bodha dIdho, jeo nitye muja hita taNo mAga khaMte kahe che, te zrI nemisUri caraNamAM bhaktinI bheTa A che." mahArAja sAhebanA vyaktitvanI hAjarImAM, emanA ziSya e vakhate emane joIne A zabdo vApare che. A zabdo mAtra emanA A eka ziSyanA nathI. pUjayapAda A.ma. zrI vijayanandanasUri mahArAje paNa pUjayapAdazInI stuti svarUpa eka sUristavazatakanI racanA karI che, temAM paNa temane A rIte yugapradhAna puruSanI yAda karAvanAra tarIke kahyA che. te zloka A pramANe che : mahAnizItha mukhyeSu sUtreSUktavidhAnataH / yogopadhAna mAlAyAH paridhApana vAsare // 101 // mAlAyAzca mahAmantraM vidaghato mahaujasaH / pUrvayugapradhAnAnAM smRti kArayatovibhoH // 102 // sUristavazatake Ama anekanA zabdo che. A aneka paikInA eka eTale lakSmIcaMdabhAI - emanA pitAjI. emaNe saM. 1964mAM patramAM lakhyuM che ke tamAruM vyAkhyAna sAMbhaLIne mane pUrvanA mahApuruSo kevA hatA tenI jhAMkhI thaI che. pitAjI pote paNa abhyAsI hatA. evA mANase kabUlAta karIne patra lakhyo che. patra ghaNo kiMmatI che. patra chapAyo che. eka prAcIna gAthA yAda Ave che : goyama sohama jaMbU pabhavo sijjaMbhavo a AyariyA / annevi jugappahANA diThThA savve vi tuha dikhe // Apane jovAthI gautamasvAmI, sudhamAsvAmI, prabhavasvAmI ane svayaMbhavasvAmInI je ujjavaLa prabhAvaka puruSonI paraMparAnA yugapradhAnone ja jANe na joyA hoya tevuM lAge che. mahArAjazrInA jIvanamAM aneka ghaTanAo svAbhAvika banI che. eka paNa ghaTanA mATe emaNe IcchA nathI karI. mATe ja ghaTanA ghaTyA pachI teno ahaMkAra temane kadI spezya nathI. sUripadAvaupaNa mane tIrthoddhAra : 3 3 3 2010_02 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je cIjo tame IcchA karIne meLavo cho enA upara rAga thayA vinA raheto nathI. je cIjo tenA prabhAve sAmethI AvI, te aMgenuM kArya karI lIdhuM ne pote khasI gayA. AvAM to keTalAMya kAmo thayAM che jemAMnAM keTalAMka kadAca nodhAyAM paNa na hoya. AMgaLI cIMdhI, kAma thayuM, AgaLa nIkaLyA. kyAMya kazAmAM teo lobhAyA nathI. potAnuM katRtva kAyama nathI karyuM. vidyAbhyAsanA paMDito sAgarajI ma.ne vyAkaraNa bhaNAvyuM pUjayapAde karelA vidyAbhyAsanA, paMDito dinakararAva zAstrI ane zazinAthe jhA sAkSI rahyA che. 195ranA comAsAmAM vaDhavANamAM "paribhASenduzekhara' karyuM. e comAsuM pUruM karIne mahArAja sAheba amadAvAda ane amadAvAdathI lIbaDI padhAyA. te vakhate pUjyapAda sAgarajI mahArAja maLyA. temaNe mahArAjazrIne vinaMtI karI ke mane vyAkaraNa zIkhavo. te ne te divase vyAkaraNa zarU karavAmAM AvyuM. A sAgarajI mahArAja te AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAja. teo Aje saMghamAM sAgarajI mahArAja tarIke jANItA banelA che, ane "AgamoddhAraka evuM biruda emane maLeluM che. AgamamaMdira aMge mahattvanuM sUcana: A sAgarajI mahArAja Agama maMdira - mAtra AgamonuM maMdira banAvavAnuM vicAratA hatA. mahArAja sAhebe emane sAmethI kahyuM, 'tuM ekalAM Agamo rAkhIza to tArA daherAmAM koI nahIM Ave. sAthe bhagavAna padharAvavAmAM Ave to loko Avaze.' A zikhAmaNa sAgarajI mahArAje tUrta svIkArI ane tyAra pachI prabhujI padharAvIne AgamamaMdira banAvyuM. Aje sau sAkSI che ke loko aMdara zA mATe jAya che. jaIne aMdara zuM karIne Ave che. A nADa pArakhavAnI zakti Aje keTalAnI ? zrI saMghamAM A AgamamaMdira jANItuM banyuM, prabhujI padharAvyA to. lIbaDI mukAme sAgarajI mahArAje temanI pAse vyAkaraNa zIkhavAnuM zarU karyuM, tyArathI emanI joDe rahyA. valabhIpuramAM potAnI paMnyAsapadavI thayA pachI bhagavatIsUtranA jegamAM paNa sAgarajI mahArAja nemisUri mahArAjanI pAse rahyA che. zrIpUjyonuM sAmrAjya : tyAre zrI pUjyanuM sAmrAjya hatuM. zrI pUjaya je gAmamAM birAjamAna hoya te gAmamAM sAdhu bhagavaMta ema ne ema praveza na karI zake. ochAmAM ocho eka kapaDo emane bheTa karavo paDe. saMvegI sAdhunuM sAmaiyuM na thaI zake. zrI pUjaya je samaye vyAkhyAna pharamAvatA hoya tyAre te samaye saMvegI sAdhu vyAkhyAna na ApI zake. jo nava vAgye zrI pUjayanuM vyAkhyAna hoya to saMvegI sAdhunuM vyAkhyAna kAM sAta vAgye rakhAya kAM daza vAgye, paNa nava vAge to na ja rakhAya. ATalI hakUmata mULacaMdajI mahArAjanA samaya sudhI hatI. QAsa samrATa pravacaofbhAga 3 4 2010_02 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULacaMdajI mahArAjano vidroha : paNa mULacaMdajI mahArAja eka evA bhaDapuruSa thayA. sAruM-khoTuM to ItihAsa kaheze paNa emaNe pAlitANAmAM praveza karIne te divase na ka5Do Apyo, ne to e divase vyAkhyAna baMdha rAkhyuM ane e ja divase sAmaiyuM karAvyuM. nAnI ToLI tarIke prasiddha thayelo upAzraya mULacaMdajI mahArAje zarU karAvelo, moTI ToLImAM zrI pUjya hatA. ane nAnI ToLImAM teo rahyA. Aje paNa te upAzraya nAnI ToLIno kahevAya che. peDhImAM moTA daherAsare jaIe tenI lAInamAM ja e che. tyAMthI AgaLa jatAM goDI pArzvanAthanA derAsaranI bAjumAM moTI ToLIno upAzraya che. e sAdhuo sapheda kapaDAM paheratA hatA. saMvegIoe pILAM kapaDAM paheravAnI zarUAta pujyapAda satyavijaya mahArAjathI zarU thayelI. paMnyAsa satyavijayajI mahArAja pUjaya siMhasUrijI mahArAjanA mukhya ziSya. emaNe kriyoddhAra karyo, pILAM kapaDAM paheravAnI zarUAta karI. tyAre sAdhuonI saMkhyA ochI, paNa paraspara premabhAva puSkaLa, badhAe bhegA thaIne jaina zAsananuM kAma karavuM - saMghanuM kAma karavuM e eka ja laganI. zakti che to basa tenA mATe ja kAma karo. te sivAya jainazAsana nahIM Take. ApaNane nimitta maLyuM che to jhUkI paDo." eka sAdhu ApattimAM Ave to badhA sAdhu madade pahocatA. aMtarikSajI bAbate jAgarUkatA : A pUjayapAda sAgarajI mahArAja aMtarikSajImAM padhAryA. tyAM digaMbaro sAthe athaDAmaNathI korTamAM kesa cAlyo, muzkelImAM mukAyA. te vakhate mahArAjazrI mahuvA pAsenA gAmaDAmAM hatA. tyAMthI taLAjA AvyA ane taLAjAmAM rahIne tAra-TapAla karIne mANasone bolAvyA, vakIlone bolAvyA. motIlAla giradharalAla kApaDiyA ane mukhya dIvAnane bolAvIne bArasI mokalyA, mAtra jubAnI ApavA. zuM jubAnI ApavI eno Akho musaddo pote lakhAvyo. pote beThA hatA taLAjA, kesa cAlato hato bArasI, sAgarajI mahArAja aMtarikSajImAM. paNa sAgarajI mahArAja ApattimAM AvyA che to koI paNa rIte temane madade javuM e bhAvanA. A parasparano prema, lAgaNI ane sahAyaka thavAnI laganI. A jayAre dekhAya che tyAre tamAre sAcA arthamAM bolavuM joIe ke tyAM cotho Aro che. tyAre AMkhamAM amI hoya che. mahArAja sAhebanA vakhatamAM e dekhAya che. ekeeka kSetramAM emanI A pratibhAnA baLathI zrI gaMbhIravijayajI mahArAje cAryapadavInA saMdarbhe emane kahyuM ke, 'tamAre kazuM bolavAnuM nathI ne A pada svIkAravAnuM che. ' paNa mahArAja sAhebe nA pADI. saM. 1960mAM valabhIpuramAM paMnyAsa padavI thayA pachI pote vica, 6 1-62-63nAM varSomAM ane moTAM kAmo karyA. khaMbhAtanAM apUja daherAMno prazna ukelyo : khaMbhAtamAM keTalAMka derAsaro, vaMza hayAta na hovAthI, apUja rahetAM hatAM. mahArAja sAhebe lokone samajAvIne 19 derAsaro bhegAM karI eka daheruM banAvyuM je Aje paNa mojuda che. emAM jIrAvAlA pArzvanAtha mukhya che. '61, '6 2mAM A kAmo thayAM je vakhate khaMbhAta nItivijayajI mahArAja sAhebanuM kahevAtuM hatuM. pUjayapAda nItivijayajI e sAgarajI mahArAjanA bhAI zrI maNivijayajI mahArAjanA guru thAya, e sIdhA sUripadAropaNa ane tIrthodvAra : 3 35 2010_02 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanasamrATa pravacanamALA 3 S buTerAyajI mahArAjanA celA che. buTerAyajI mahArAjanA jema mUlacaMdajI mahArAja, AtmArAmajI mahArAja, vRddhicaMdrajI mahArAja, evI rIte nItivijayajI che. teo cANasmAnA vatanI hatA. mahAjJAnI ane mahAyogI hatA. emaNe banAvelI 'pUjA'nA gUDha zabdo Aje koIne UkalatA nathI. AvA nItivijayajI mahArAja khaMbhAtamAM birAjamAna. pote ghaNA tapasvI ne tyAgI, paNa eka zrAvaka temanuM mAnato na hato. emaNe badhA prayatno karelA ke A badhuM kAma koIe karavuM joIe, upADavuM joIe. A ja gALAmAM mahArAjazrI nemisUrijI tyAM padhAryA. nItivijayajI mahArAje temane kahyuM ke ahIMyAM varSothI jJAtinA jhagaDA che. saMgho bhaLatA nathI. pratimAjI ApatA nathI. mahArAja sAhebe ahobhAva sAthe kahyuM ke, 'Apa birAjamAna raho, huM badhAne bolAvuM chuM.' keTalAka prasaMgoe ja khyAla Ave che ke mahArAjazrInI bAhya kaDakAI nIce zuM hatuM ane emanI aMdaranI udAratA kevI hatI ! nALiyeranAM mAtra chotarAM na jovAya, aMdaranuM pANI ane mIThAza jovAM joIe. paNa badhAnI pAse te dRSTi hotI nathI. nALiyera para hAtha pheravyo, barachaTa lAge che, mUkI do bAju para. drAkSa ane nALiyeramAM drAkSa pocI che, narama che, mIThI che. tema chatAM maMgala prasaMge to nALiyera ja apAya che, drAkSa nahIM. mahArAja sAhebe eka ja miniTamAM A vAta svIkArI ane badhA lokone bolAvI vAta karI. paMdara divasanI mahenata, rojanI cha-cha kalAka sudhInI mITiMgo, samajAvaTa ane aMte 19 derAsaro bhegAM thayAM. pachI to nemisUri mahArAjanuM kendra khaMbhAta baneluM. tyAM kIrtizALAnuM nirmANa thayuM. vizALa, majabUta jJAnazALAnuM nirmANa thayuM. mahArAja sAhebanA upadezathI thatAM sthApatyo UMcI ubharaNIvALAM, majabUta ane vizALa rahetAM. e makAno joIne te samayamAM A. labdhisUri mahArAjanAM stavano paNa puSkaLa saMkhyAmAM gavAtAM. te sAMbhaLIne loko bolatA, "nemisUrinAM bhIMtaDAM ane labdhisUrinAM gItaDAM, na kyAre tUTatAM na kyAre khUTatAM". A lokakahevata pracalita thayelI. A badhAM kAmonI asara gaMbhIravijayajI mahArAja upara hatI. eTale emaNe mahArAjazrIne kahyuM ke, 'have to tamArI pAse vikalpa nathI. tame vidhipUrvaka yogodvahana karyA che ane e karyA pachI vidhipUrvaka AcaranArA tame pahelA cho.' paMcaprasthAnanI pahelI ArAdhanA : bRhadnaMdAvarta pUjana : paMcaprasthAnanI sauthI pahelI ArAdhanA pUjyapAda nemisUri mahArAje vartamAnakALamAM karI che. evA keTalAya navA cIlA emanA thakI thayA che jenI yAdI ghaNI moTI thAya. bRhadnaMdAvarta pUjana sau prathama vAra saM. 1982mAM cANasmAmAM vidyAvATikAnI pratiSThA vakhate mahArAja sAhebe saMkalita karIne bhaNAvarAvyuM. A pahelAM koI jANatuM ja na hatuM ke bRhadnaMdAvarta pUjana che. emAM 292 pUjAo Ave che. eka vAra udayasUri mahArAjane emaNe kahyuM ke, 'A pratamAM jo to zuM lAge che ? tapAsa kara, saMkalita kara.' ane e rIte A pUjana saMkalita thayuM. ane sau prathama cANasmA gAmanI bahAra vighAvADImAM e bhaNAvAyuM. sau prathama cAra pratimAjInI 'aMjanazalAkA' tyAM thaI. vidhio ane vidhikArako mahArAja sAhebe taiyAra karAvyAM. emano sevaka nAraNa suMdarajI je varSothI mahArAja sAheba pAse rahelo e gujarI jatAM mahArAjazrIne vicAra 2010_02 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avyo ke enI paNa kazIka yAda rahevI joIe. cANasmAnI vidyAvADImAM yAtrIo UtarI zake te mATe nAraNa suMdarajInI smRtimAM zAMti hola banAvyo. A jANIe tyAre thAya ke emanuM hRdaya zuM hatuM ! samudra to khAbociyuM ja lAge ! AcAryapada ane bhaTTArakapada : AcAryapadavI e gacchanAyaka mATenI yogyatAnA mukhya traNa mApadaMDo che ane e hovA khUba jarUrI che. ApaNe tyAM pahelAM bhaTTArakapada ApavAmAM AvatuM hatuM. AcAryapada pachI bhaTTAraka pada apAtuM. bhaTTAraka eTale samudAyano vaDo. atyAre je arthamAM 'gacchAdhipati' zabda vaparAya che te pahelAM vaparAto na hato. e to samagra tapAgacchanA je mukhya hoya temane mATe vaparAya. jema ke jagadguru hIravijayasUrIzvarajI mahArAja jevA. paNa potAnA samudAyanA mukhya hoya tene bhaTTAraka kahetA. e padavI alaga hatI. e padavI-pradAna vakhate dvAdazAvarta vaMdana karavAmAM AvatuM hatuM. AcAryapadavImAM A dvAdazAvartavaMdana karAtuM nahIM. A yogyatA jyAre karavAnI hoya tyAre traNa lakSaNo jovAmAM AvatAM hatAM. 1. zIla, ra. satyabhASakatva, 3. bahuAya. 1. te saMpUrNa zIlayukta hovA joIe. 2. te saMpUrNataH sUtra pramANe bolanArA hovA joIe. utsUtrabhASakatAno doSa temanAmAM bilakula na cAle. 3. ane te dIrghAyuSI hovA joIe. A traNa lakSaNa jemanAmAM hoya te ja A pade ArUDha thaI zake. zrI gaMbhIravijayajI mahArAja sAheba : zrI gaMbhIravijayajI mahArAje A cIjo - yogyatA temanAmAM joI. juo ke cArebAjunuM vAtAvaraNa paNa tyAre kevuM sAnukULa che. gAMdhIjI, TAgora, lAlA lajapatarAya, dayAnaMda sarasvatI jevA mokharAnA mANaso te te kSetramAM te samayamAM thayA che. e ja samayamAM pUjyapAda mahArAjazrI jaina zAsanane ahIM maLyA che. 1964mAM emane AcAryapadavI apAI. te pachI mAtra pAMca varSe saM. 1969mAM gaMbhIravijayajI mahArAjano kALadharma thayo. zrI gaMbhIravijayajI mahArAjanI mahAnatAnI koI sImA na hatI. pote gvAliyaranA brAhmaNa. janma 1900mAM. 1924mAM yatinI dIkSA lIdhI. te pachI 1931mAM mUlacaMdajI mahArAja pAse dIkSA lIdhI ane vRddhicaMdrajI mahArAjanA ziSya banyA. te pachI jJAnasaMpAdananI laganI lAgI. brAhmaNa tarIke vidyA to lohImAM hatI eTale pUjA ane stavanonI racanA karI. 'zAntasudhArasa', 'adhyAtmasAra' e graMtho para 2010_02 pUjayapAda munirAjazrI nemivijayajI mahArAja pUjayapAda paM.zrI gaMbhIravijayajI mahArAja pUjaya maNivijayajI mahArAja sUriSAropaNa ane tIrthoddhAra : 3 30 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRtamAM vRtti lakhI. AvuM vizada pAMDitya, maMtrazakti paNa kharI. paNa niHspRhatA agAdha, kacchamAM teo vi. saM. 1942-43-44 traNa varSa kacchamAM rahyA. tyAre mAtra chAza ane loTa bhegAM karIne vApare, te paNa Aja bapore te kAla bapore. smazAnamAM jaIne kAussagna karatA. AvuM niHspRhatAbharyuM jIvana teo jIvatA. ahIMthI mUlacaMdajI mahArAje mANaso mokalyA ke 'AvI rIte tyAM raho cho, paNa kAmo ahIM ghaNAM karavAnAM che. peluM ArAdhakapaNuM che, A prabhAvakapaNuM che. saMghane tamArI A svarUpe jarUra che. temAM ArAdhakatA samAI jAya che. mATe ahIM AvI jAo.' A nimaMtraNa svIkArIne teo ahIM AvyA. tribhuvana bhANajI temanA mukhya bhakta. tribhuvana bhANajI ane narottama bhANajI bhAvanagaranA pahelI haroLanA garbhazrImaMta gRhastho. A zrImaMtAI haju paNa che. tribhuvana bhANajI kanyAzALA sthapAI emAM mahArAja sAhebano hAtha che, preraNA che. gaMbhIravijayajI mahArAje pUjyapAdazrIne je kaMI kAma sopyAM ke Adeza karyo te emaNe svIkAryA che. pUrNasamarpita zrAvako : vaLI, manasukhabhAI bhagubhAI jamanAbhAI bhagubhAI jevA potAne pUrNa samarpita zrAvako emane maLyA. manasukhabhAI ane jamanAbhAI e be bhAIo mULa pethApuranA, poravADa jJAtinA. manasukhabhAI bhagubhAI konpharansanA pramukha paNa hatA. zaMkhezvarano vahIvaTa, kalolano vahIvaTa, bhoyaNIno vahIvaTa manasukhabhAInA ghare hato. ATalA moTA vahIvaTo aNIzuddha rAkhavA e ghaNuM ja kaparuM kAma che. devadravyano eka paiso paNa AghopAcho thAya eno zAsakAroe moTo doSa batAvyo che paNa manasukhabhAInA aNue aNumAM dharma pratye ane mahArAja sAheba pratyeno tIvra anurAga hato. te vakhate vahIvaTa calAvavA mATe "kArakhAnA' zabda vaparAto. tyAre bhoyaNInI AvakamAMthI zaMkhezvarano kharca nIkaLato. tIrthasthAnomAM paNa taDakAchAMyA AvatA hoya che. Aje Urdu thaI gayuM che. eka kALe bhoyaNInA zrI mallinAtha bhagavAnano keTalo mahimA hato. bhoyaNInA e derAsaranI varSagAMTha - mahA suda 10 pratyeka paMcAMgamAM lakhAtI; jayAre bIjA koI derAsaranI varSagAMTha A rIte paMcAMgamAM chapAtI na hatI. lImaDI sTeTa manasukhabhAIne tyAM gIrave hatuM. AvA moTA rajavADA jevA te mANasa mahArAjazrInA pUrNa samarpita bhakta hatA ane pAchA zeThazrI manasukhabhAI konpharansanA pramukha. eTale mahArAjazrIne to "mosALamAM jamaNa ne mA pIrasanArI" evuM thayeluM. mahArAjazrInA koI kAmamAM rokaToka thAya ja nahIM. ane tethI ja emanA hAthe keTalAMka kAmo jhapATAbaMdha thayAM che. mahArAjazrInI nIti bahu spaSTa hatI. saMghanAM koIpaNa kAmomAM pakSapAtI nahIM banavuM, taTastha rahevuM. taravAnI zAsabAsamATa pravacanamALA tAkAta na hoya to taNAvuM to nahIM ja. kyAreya paNa peDhInI bAbatonI viruddha mata na 30 Apavo. 2010_02 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A sivAya keTalIka nItio pUjayapAda guru mahArAje ApelI che; jevI ke yationI davA na karavI, sAMje dUdha na vAparavuM vagere. A badhuM barAbara mAnatA, te vakhate pUrNapaNe pALatA. A sthitimAM teo AcAryapadArUDha thayA. te pachInAM je kAmo emanI sAme AvyAM che, jayAM jyAM emaNe pagaluM mUkyuM che tyAM paMtha khUlato gayo che, dIvAla paNa dvAra banI che. patthara Avyo te pagathiyuM banyuM che chatAM avarodha Avyo hoya te sthitimAM teo acakAyA nathI. nAnAMmoTAM tItho jevAM ke kalikuMDa, mAtara, vAmaja, kuMbhAriyAjI vagerenAM kAmo to thayAM ja. are ! Aje kalolamAM je jinAlaya che ane tyAM je jaina parivAra che te upakAra pujyapAda zrIno che. rasikalAla bAlAbhAInA dAdA goradhanadAsa mAstara sthAnakavAsI paraMparA choDIne pUjayazrInA upadezathI derAvAsI banyA hatA. temAM nIce vi. saM. 1964 mahA suda pAMcame ciMtAmaNI pArzvanAtha bhagavAnanI pratiSThA karI prabhujI pethApurathI , jamanAbhAI bhagubhAI dvArA lAvelA. tIrthonAM moTAM kAmo A traNa thayAM che. kAparaDA tItha, rANakapura tItha, kadambagiri tIrtha. uparAMta kuMbhAriyA, zerIsA jevAM tIthomAM mahArAja sAhebanuM prAraMbhathI moTuM yogadAna rahyuM che. je-je tIthomAM pote saMpUrNa rasa lIdho tyAM te svarUpe mahArAjasAhebanI smRti yogya rIte sacavAI nathI. jo ke temane A bAbatano kadI Agraha hato paNa nahI. zerIsAnuM temaNe pAyAnuM kAma karyuM che. zerIsA : AkAzavANI dvArA Adeza : zerIsA nAnakaDuM gAmaDuM. mAtra itihAsanA pAnA para enuM nAma Ave. zrI devendrasUrIzvarajI mahArAja maMtrabaLe pratimAjI lAvelA. ATalI vAtano ullekha maLe, paraMtu koIne enI nizAnI dekhAya nahi. mahArAja sAhebanA hAthe A kAma thavAnuM lakhAyuM haze eTale eka vAra teo kalolathI zerIsA padhAyAM. zerIsAthI ogaNaja jatA hato. mAgazara suda 10no divasa, ogaNaja jatAM rastAmAM bhUlA paDyA. tyAre mahArAja sAhebane kAMIka bhramathI ema thayuM ke ApaNe sAcA raste chIe ane AgaLanA sAdhuo bhUlA paDyA che. eTale moTethI bUma pADI. te vakhate AkAzavANI thaI 'tamAre ema javAnuM nathI. tame A tarapha jAo.' mahArAja sAhebe kahyuM. "je bolanAra hoya te pratyakSa thAya. zA mATe amane Ama kaho cho ? ane tame koNa cho ?' be traNa miniTa sudhI koI sAmuM AvyuM nahIM. koI sAmuM na AvatAM mahArAja sAhebane bhama jevuM lAgyuM. tethI teo cAlavA lAgyA. mAMDa vIseka DagalAM cAlyo haze ne sAme barAbara moTo sApa joyo. te sApa Akho kuMDalAkAra thaIne barAbara rastAnI vacce ja rahI gayo. mahArAja sAhebe kahyuM ke, 'A saMketa che. pelo je bolanAra hato te A ja che. ane kahI rahyo che ke tame Ama na jAo.' agrecalatsu sarveSu mArge kuNDalita: phnnii| chaad : sarve - jo mArotha#7 // rU08 / dhruvaM devAnubhAvoyaM, zrImatpArzvaprasAdataH / zrutapUrvA'pi sA vANI nUnaM devakRtaiva nu // 309 // teo UbhA rahI gayA. bhagavAnanuM smaraNa karavA lAgyA. tyAM pharI AkAzavANI thaI. te mahArAja sAhebe svIkArI. ane kahyuM ke, 'ApaNane kahevAmAM Ave che ke ApaNe pAchA javuM joIe. " ane mahArAja sAheba pAchA padhAyA. sUpadApo ane tIrthoddhAra : 3 3e 2010_02 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAAnasamrATa pravacanamALA 40 mUrtinI khoja : jyAM atyAre zerIsA pArzvanAtha mULanAyaka tarIke birAjamAna che e zerIsAnA taLAvanA kAMThA para kapaDAM dhovAtAM hatAM. ane mahArAja sAheba beThA beThA vicAratA hatA ke A kaMIka AkRti jevuM lAge che. lokone bolAvyA. AjubAjunI mATI dUra karAvI to tyAMthI atyAranA birAjamAna zerIsA pArzvanAtha maLyA. te sAthe moTAM kAussagiyAjI pratimA maLIne kula cha-sAta jinabiMbo maLyAM. prAcIna kALanAM bharAvelAM e pratimAjI che. zyAmavarNanI A dehAkRti je che te jaladIthI bIjAM pratimAjImAM jovA na maLe. evAM alaukika A pratimAjI che. mahArAja sAheba to tyAMthI amadAvAda padhAryA. te vakhatanA sArAbhAI DAhyAbhAIe paNa bIDuM jhaDapyuM che. nagarazeThanA rasAlAvALAnA baMgale mahArAjasAheba birAjamAna thayA. tyAM badhAne vAta kare che ke zerIsA mATe ApaNe kAma karavuM che. manasukhabhAI bhagubhAI TIpa mATe gAmamAM padhAravAnI vinaMtI kare che. paNa mahArAja sAheba TIpa karavAnI nA pADe che. 'laMgoTIe kadI taMbu na baMdhAya'. A zabdo temanA che. manasukhabhAI mahArAjazrIne kharcano aMdAja pUche che. mahArAMja sAheba pacIseka hajArano aMdAja Ape che. manasukhabhAI teTalI rakama ApavAnI vAta svIkAre che. kAma AgaLa vadhe che. A rIte ekeeka pravAha emane maLatA gayA che. kyAMya patharA AvyA nathI. ane AvyA to pagathiyAM tarIke upayogamAM lIdhA che. je vighno AvyAM enAthI DayA vinA, DagyA vinA teno upayoga karIne teo AgaLa vadhyA che ne e rIte derAsaranuM nirmANa thayuM. pratimAjIno praveza H zerIsA pArzvanAthanA praveza samaye sArAbhAI DAhyAbhAI hAjara hatA, paNa pratiSThA vakhate hAjara na hatA. praveza samaye amIjharaNAM paNa eTalAM thayAM che. kasturabhAI maNibhAI, pratApazI moholAla, kasturabhAI lAlabhAI vagere tyAM hAjara hatA. vi.saM. 1989nI mahAsuda pAMcamanI A vAta. e vakhate eka alaukika ghaTanA bane che. prabhujIne aMdara padharAvavAnA che, praveza karAvavAno che. praveza karAvatI veLAnI badhI sAmagrI taiyAra che. ghaDI, paLa, vipaLa jaI rahI che. eka kSaNano vilaMba na cAle tema muhUrta AvI gayuM che ane te ja vakhate prabhujI UMcakAtA nathI. jANe aMdara pravezavA mAgatA nathI evuM lAge che. mahArAjazrI te vakhate udayasUri mahArAjanI sAme jue che ke A thayuM zuM ? zrI udayasUri mahArAje A prasaMganI saMpUrNa kAmagIrI saMbhALI che. muhUrta kADhavuM, vidhividhAnanuM lakSa rAkhavuM vagere javAbadArI zrI udayasUri mahArAjanA mAthe che. teo mahArAjazrInA jamaNA hAtha samAna che. te vakhate acAnaka ja udayasUri mahArAjanA hRdayamAM sphuraNA thAya che. temaNe vidyAzALAnA vidhikAraka bhogIlAla gulAbacaMdanI sAme joIne kahyuM, 'toraNa bAMdho.' pratimAjIno praveza karAvavo hoya to bArasAkha upara toraNa hovuM joIe. ane jevuM toraNa bAMdhyuM te ja kSaNe jAjaramAna prabhu phUla samA haLavA banI gayA ane gabhArAmAM praveza thaI gayo. muhUrta barAbara sacavAI gayuM ane prabhujIne puSkaLa amIjharaNAM thayAM. 2010_02 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ toraNa bAMdhavAnI vAta zAstranAM pAnAMmAM lakhelI nathI hotI. paNa A kevI haiyAukalata ! kevI koThAsUjha ! kevI gurukRpA ! 'prANapratiSThA' zabdano ma : atyAre to ApaNe tIrthodvAranA eka bhAga tarIke zerIsAnI vAta karI rahyA chIe. paNa A Akho prasaMga judA svarUpe paNa jovA jevo che. je biMba hoya che te vAstavika zuM hoya che ? te paramAtmatattva to che ja, paNa paramAtmatattvanI sAthe e Aropita paramAtmatattva prANatattva tarIke oLakhAvAya che. eTalA mATe ja 'prANapratiSThA' zabda vAparavAmAM Ave che. 'aMjanazalAkA' zabdanI sAthe A zabda kauMsamAM vaparAya che. je prANa Aropita thAya che te kevA sakriya hoya che te A ghaTanAmAM jovA maLe che. jevuM toraNa hAthamAM AvyuM ke prabhujI tarata hAthamAM AvyA. e ja rIte karavAmAM AvatA aDhAra abhiSeka, AzAtanAnivAraNa mATenI sattarabhedI pUjA A badhuM prANanI surakSA mATe hoya che. paramAtmatattva to niraMjana nirAkAra che. prANa e zakti che. zakti upara jyAre dhULa caDe che ke AvaraNa Ave che tene dUra karavA aDhAra abhiSeka che. e vidhipUrvaka thAya, zuddha auSadhio sAthe thAya tyAre pharI pAcho prANa dhabakato thAya che. jema rogamAMthI pasAra thayelA manuSyane pauSTika auSadhonI jarUra paDe che ema prabhujI mATe naivedya-pUjA e pauSTika AhAra che. e thavo ja joIe. dara besatA mahine prabhujI samakSa naivedyano eka thALa dharAvavo ja joIe. juo ke pachI emAMno prANa kevo prasanna bane che ! AmAMnI keTalIye paraMparAo lagabhaga Aje lupta thaI gaI che. joke keTalAMka jUnAM gharomAM e sacavAyuM che kharuM. 2010 02 sUripadAPage #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zerIsAmAM prabhupraveza vakhate gabhArAmAM mAtra cAra ja jaNA hatA. ane te vakhate je amIjharaNAM thayAM che ! prabhunA aMgeaMgamAMthI jANe amRta nIcovI lo. ATalo jAgrata prabhAva tyAM hato. paNa kALa paNa eno bhAga bhajave che. 2002mAM pratiSThA thaI mahArAja sAheba tyA birAjamAna hatA paNa te vakhate sArAbhAI DAhyAbhAInI upasthiti nahotI. - vAIsaroya pAse kAma kaDhAvavuM te sArAbhAInuM kAma. khUba ja bAhoza mANasa, AvA alaga alaga kSetranA mANaso mahArAja sAhebanA hAtha ane paga hatA ane svAbhAvika rIte samarpita thaIne rahetA hatA. pravatarka yazovijayajI : - pravataka yazovijayajI karIne eka muni mahArAja temanA ziSya hatA. mULa teo bharavADa, paNa vidvAna eTalA badhA ke kadAca jo emanA AyuSya sAtha Apyo hota to emanI tole Ave evo vidvAna vatamAnakALamAM maLavo muzkela hato. nAnI uMmaramAM lakhI gayelA emanA zlokono artha ukelatAM Aje moTI uMmaranA vidvAnone be ghaDI thobhavuM paDe che. "stuti kalpalatA' nAmanA graMthamAM temaNe bhagavaMtanI stuti, gurumahArAjanI stuti 108 zlokathI karI che. nemisUri mahArAja vize 'sUristava zataka' nAme 100 zlokanI racanA karI che, je khUba ja addabhuta che. emAM mahArAja sAhebanA vyaktitvanAM pAsAMonuM ane vikasatI pratibhAnuM darzana thAya che. A mahArAjazrInA khAsa bhakta hatA. vAlu kaDavALA ratanajI vIrajI. Aje paNa bhAvanagaramAM temanI jarjarita havelI UbhI che. teo pote vidyAnA rAgI hatA tethI ja mahArAjazrInA teo bhakta hatA. paMDita sukhalAlajI paNa ghaNIvAra ArAma karavAne temane vera vALukaDa rahevA jatA. pravataka yazovijayajI sAthe kula traNa dIkSAo thaI paNa emAMthI bene mahArAja sAhebe bIjAnA ziSya banAvyA che. paNa mahArAja sAhebanA A ziSya nAnA bALaka hatA eTale ke ATheka varSanI umara hatI tyAra sudhI teo manasukhabhAIne tyAM ja rahelA. kSayanI bimArInA kAraNe kheDAmAM kALadharma pAmI gayA. jyAre aMtima sthitimAM hatA tyAre temanI tabiyata jovA mATe AvelA vaidhanI sAthe bhagavad gItAnA jainadazanAnusArI artha pote samajAvatA hatA. A pravartaka yazovijayajI mahArAja sAhebanA AvA ziSya hato. vaLI, pratApasiMha moholAla, cImanabhAI lAlabhAI, sArAbhAI DAhyAbhAI bhagubhAI sutariyA A badhA saddagRhastho jayAre dhIre dhIre paraloke gayA tyAre sAcA arthamAM kahIe to mahArAja sAheba bhAMgI paDyA che. emanA hRdayane dhakko lAgyo che. potAnA nikaTanA vartuLamAM temaNe uddagAro kADhavA che ke, "mArA hAtha ane paga bhAMgI paDyA." A badhA sAthenI AtmIyatAnuM mahArAja sAhebe avaranavara varNana kareluM che. aMbAlAla sArAbhAI, pratiSThAmasaMga ane jJAtijano : aMbAlAla sArAbhAInA kuTuMbanAM traNa derAsaro. ghIkAMTAnuM zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavAnanuM, aSTApadajInuM ane trIjuM kAmezvaranI poLanuM derAsara. kAmezvaranI poLanA derAsara sAme emanI havelI. pratiSThA vakhate aMbAlAla sArAbhAI mahArAja sAhebane laIne AvyA tyAre jJAtimAM moTo jhagaDo cAle. jJAtijanoe aMbAlAlane jJAti bahAra mUkelA. A jhagaDAne kAraNe pratiSThA nimittenA bhojanamAM koI jamavA na Ave evuM havAmAna hatuM. sAmrATa pravAmaLa 42 2010_02 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMbAlAla sArAbhAI mahArAjazrIne kahe, 'huM prasaMga karuM emAM nA nahIM. paNa A jJAtivALA koI Ave ja nahIM to mAruM zuM thAya tyAre mahArAja sAhebe kahyuM, 'badhuM sAruM thaI jaze. tame zuM Iccho cho ?" tyAre aMbAlAla sArAbhAIe kahyuM ke, "Apane huM korA pAne sahI karIne AvuM chuM. Apa je hukama pharamAvazo te mArA mAthA para." mahArAja sAhebe emane evo dilAso Apelo ke jJAtivALA tamAre tyAM koIpaNa bhoge jamavA Avaze. tethI aMbAlAla sArAbhAIe harSita thaIne ja korA kAgaLa para sahI karavAnuM A vacana ApeluM. A bAju mahArAja sAhebe jJAtivALAone bolAvyA, ane prasaMgamAM na javAnuM kAraNa pUchyuM tathA emAM javA mATe samajAvyuM. tyAre jJAtivALAo kahe, 'jaIe to kharA, paraMtu amArI ATalI kalamo che.' mahArAja sAheba kahe, 'tame kalamo lakhIne Apo. huM sahI karAvI ApIza." jJAtivALAo kahe, "te sahI nahIM karI Ape.' tema chatAM mahArAja sAhebe kalamo lakhAvI lIdhI. A vaccenA gALA daramiyAna pratiSThAnI tithi nakkI thaI gaI. jJAtivALAoe vicAryuM ke 'AmaMtraNa to maganalAla karamacaMdanA nAme apAze. te nAme javAmAM ApaNane vAMdho nathI. ApaNo vAMdho to aMbAlAla joDe che.' jyAre A vAtanI aMbAlAlane khabara paDI ke jJAtivALAo to bIjA nAme AmaMtraNa patrikA bahAra paDaze tevuM mAnI rahyA che ne IcchI rahyA che tyAre temaNe khAsa potAnA nAmathI AmaMtraNa patrikA bahAra paDAvaDAvI. loko kevI rIte vaTa khAtara jIvatA hatA tenI A vAta ! jJAtivALA kahe, 'have zuM karavuM ?" vaLI pAchI teo mahArAja sAheba pAse bhegA thayAM ane patrikA para aMbAlAla sArAbhAInuM nAma chapAyAnI vAta karI. mahArAja sAheba kahe, 'temaNe sAruM kAma karyuM che ke kharAba kAma karyuM che ? teo dIkarI paraNAve che ke bhagavAna besADe che ? have zuM karavuM te tamAre nakkI karavAnuM che." chevaTe jJAtivALA kahe, "sAheba, Apa kaho tema karavA ame taiyAra chIe.' A rIte vAtacItano sukhada aMta Avyo. AkhI jJAti jamavA mATe vadhArI. A aMbAlAla sArAbhAI paNa mahArAja sAheba pratye ATalA samarpita. asalAlImAM aMbAlAla sArAbhAInuM mahArAjazrI sAthe rAtrimilana eka divasa jyAre mahArAjazrIno asalAlI gAme mukAma hato tyAre sAMje sADA sAta vAge teo mahArAjazrIne maLavA AvyA. aMbAlAla sArAbhAInI upara te vakhate voraMTa hatuM. eTale teo divase chupAI rahetA ane rAtre nIkaLatA. e rIte mahArAja sAhebane maLavA asalAlI paNa rAtre ja AvyA. mahArAja sAheba pote hAtha mUkIne sUtelA. aMbAlAlabhAIne atyAre joIne emanI AMkho vikasvara thaI gaI. moDhA para AnaMda chavAI gayo. kalAko sudhI banne vacce hRdayanI Apa-lenI vAto thaI. ATalI nikaTatA mahArAja sAhebane je-te gAmonA moTA bhAganA ucca kakSAnA badhA mANaso sAthe svAbhAvika thaI gayelI. kadI emaNe prayatna vakipadAropaNa ane tIrthadvAra : 3 43 2010_02 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanasamrATa pravacanamALA 44 2010_02 nathI karyo ke A gAmano mukhya mANasa mArA paricayamAM Ave. jema AnaMdaghanajI mahArAja AbunA pahADamAM jAya eTale citrAvelI emane page vIMTaLAI jatI paNa teo pagane khaMkherIne velIo kADhI detA. tevI rIte mahArAja sAhebanI pAse paNa UMcA UMcA mANaso vIMTaLAI rahetA. chatAM mahArAja sAheba niHspRha rahetA. mahArAjazrInI niHspRhatA amadAvAdanA dhoLazAjIe mahArAja sAhebane kahyuM ke tamAre have pustako rAkhavAM joIe. 1961nI A vAta. tyAre mahArAja sAhebe javAba Apelo ke 'mAre pustako rAkhavAM nathI. jyAM jAuM tyAM pustako maLI jAya che.' tema chatAM teo sAmethI Agraha karIne pustako ApI gayA. te pustako kapaDavaMjamAM rAkhavAmAM AvyAM. pachI te pustakono bhaMDAra kapaDavaMjamAMthI khaseDAIne khaMbhAtamAM sthira thayo. ApaNe badhA zerIsA tIrthamAM avAranavAra jaIe chIe paNa zA mATe, kayA saMdarbhamAM jaIe chIe te ApaNane khabara che ? bhojanazALA thakI tIrthasthAno nakkI na karAya. tyAM prabhujI kevA che, derAsara koNe baMdhAvyuM, emAM keTalo vakhata lAgyo, derAsarano raMgamaMDapa kevo che, e koNe kevI rIte bAMdhyo, e badhA vize vicAryuM che ? zerIsA tIrthanA daherAnA bahAranA bhAganA thAMbhalA, vAparavAmAM Avelo iTAlIno Arasa, e prabhujI, aMbikAdevI ane cakrezvarI devInAM alaukika biMbo - A badhuM kA pUjyapAdazrI dvArA ja thayuM che. ema kahIe ke jyAM zUnya hatuM tyAM zerIsA tIthanuM sarjana thayuM che. e ja rIte rANakapura ane kAparaDAnI vAta che. rANakapura Aje jagatanA cokamAM je dekhAya che temAM sauthI moTo phALo pUjyapAda nemisUri mahArAjano che. sAdaDI cAturmAsa daramyAna rANakapura tIdarzana : vi.saM. 1972mAM sAdaDI comAsuM karyuM tyAre mahArAja sAheba tyAM padhAryA hatA. AkhAye daherAsaramAM pharyA tyAre tyAM sApanA rAphaDA hatA. TheraThera jhADa UgI gayAM hatAM. dhULanA badhe thara jAmyA hatA. derIonA prabhujI badhA ja aMdara bhoMyarAmAM hatA. ekeya derImAM bhagavAna nahi. uparanuM mULanAyaka bhagavAnanuM parikara khaMDita thayeluM hatuM. bhagavAnane A svarUpe joyA pachI temane ghaNuM ja duHkha thayuM. rANakapuranAM darzana karIne teo sAdaDI AvyA. sAdaDImAM joyuM ke ghaNAkharA zrAvako du:khI du:khI hatA. kAraNa jANyuM tyAre khabara paDI ke devadravyanuM devuM pUruM bharapAI karI zakyA nathI mATe Ama banyuM che. copaDA maMgAvyA. mahAjana bheguM karyuM, devuM yathAzakya bharAvyuM ane ciMtAmaNI pArzvanAthano vahIvaTa zeTha ANaMdajI kalyANajIne soMpAvyo. peDhI mahArAja sAhebane saMpUrNa samarpita hatI. peDhInI mITiMga hoya tyAM mahArAja sAhebe nahi javAnuM, mahArAja sAheba hoya tyAM mITiMga rakhAtI. mahArAja sAheba AbumAM hoya to mITiMga AbumAM thayelI che. badhA nirNayo paNa mahArAja sAheba jAte lakhAve. subhadravijayajI : subhadravijayajI mahArAja pUjyapAdazrInA ziSya hatA. gokaLadAsa amathAlAla emanuM saMsArI nAma. e pote solisITare. hoziyAra eTalA ke emaNe lakhelA musaddAo Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAMcIne vakIlo momAM AMgaLA nAkhI jatA, ane pUchatA ke "A zabdo konA che ?' ane nAma sAMbhaLIne Azcarya vyakta karatA ke sAdhumahArAja ATaluM badhuM jANe che ! A badhuM temane AvaDe che ! A musaddA mATe teo AkhI rAta jAgyA che. rAtre ATha vAgyAthI besI be vAgyA sudhInI aMdara 17 pAnAM bharIne aMgrejImAM Thosa zabdo vAparIne rajUAta karI. pAlitANAnA kesamAM paNa mahArAja sAhebe emano upayoga karyo che. saM. 1982mAM sImalA karAra vakhate jyAre zatruMjayanI yAtrA baMdha karavAmAM AvI tyAre paNa rakhopAnA chellA karAramAM subhadravijayajIno solisITara tarIke upayoga karavAmAM Avyo hato. rANakapurano vahIvaTa peDhIne soMpAyA pachI, have AgaLa A tIrthanuM kaI rIte kAma zarU karavuM tenI vicAraNA temaNe karI che. udayasUri mahArAja, naMdanasUri mahArAja temanI pAse rahI rahIne, temanAM paDakhAM sevIne kaMIka cIjo temaNe pakaDI che athavA temanAmAM dAkhala thaI che. gRhasthone kadAca A vAtano khyAla nahi Ave. rANakapurano jIrNoddhAra : - rANakapuranI eka tarapha maghAI nadI, vacce udepura tarapha javAno rasto ane A tarapha rANakapuranA prAMgaNamAM praveza. praveza karyA pachI barAbara jamaNA sthAne eka devasthAnaka che. e rakSaka che. AdIzvara bhagavAnanuM jinAlaya, barAbara tenI pAchaLa pahADa ane pahADamAM enA traNa rakSako che. kula pAMca sivAyanA bIjA agatyanA rakSaka aMdara birAjamAna che. te che pAzvayakSa. e pAzvayakSa te somasuMdarasUri mahArAjanA sahAyaka deva che. A somasuMdarasUri mahArAjanI nizrAmAM saM. 1496mAM dharaNAzAha dvArA A tIrthanI sUpidApaNa mane tIrthoddhAra : 3 4pa 20110202 For Private & Personal use only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanasamrATa pravacanamALA 46 2010_02 pratiSThA karAvyAnuM zakavartI, aitihAsika ane bhagIratha kAma thayuM hatuM. saMvata 1996mAM jyAre A derAsarane 500 varSa pUrAM thayAM tyAM sudhImAM enI eka kAMkarI paNa hAlI nathI. ApaNuM mana dubhAya tevuM kAMI tyAM haju sudhI banyuM nathI. e pArzvayakSanI rajA mAMgIne mahArAja sAhebe tIrthodvAranuM kAma zarU karAvyuM. dhImedhIme kAma AgaLa cAlyuM. emAM sauthI moTo bhoga zeThazrI kasturabhAI lAlabhAIe Apyo che. kasturabhAInuM pradAna : zeThazrI kasturabhAInA jIvanamAM ghaNAM aitihAsika ane mahattvanAM kAmo thayAM che. girirAja, Abu vagerenAM. paNa e saumAM rANakapurano jIrNodvAra e sauthI moTuM kAma che. ahIM AdIzvara bhagavAnanuM parikara navuM banAvavAnuM AvyuM tyAre emaNe sauthI pahelI vAta karI ke je pASANamAMthI A parikara pahelAM banyuM che e ja pASANa hovo joIe. A kayo pASANa che, e kaI khANano che e nakkI karavA mATe cheka iTAlIthI tenA sthapatiArkiTekcarane bolAvyA. tapAsa ka2Ine emaNe nakkI karyuM ke jAvAla pAsenI sonArI nAmanI khANano A pASANa che. teo tyAM gayA tyAre AkhI khANa purAI gayelI hatI. koIne tyAM khANa hovAnI jANa paNa na hatI. paraMtu vRddhajanone pUchIne khANa pharIthI khodAvI. emAMthI pASANa kaDhAvyo ane emAMthI hUbahU parikara banAvavAmAM AvyuM. ane tene pratiSThita karyuM. jUnuM parikara ema ne ema sAcavI rakhAyuM che. Aje paNa rANakapura derAsaranI bahAranA bhAgamAM rItasarano eka Arasano maMDapa banAvI temAM A parikara sAcavavAmAM AvyuM che. ame jAte e barAbara joyuM che. ame je divasomAM tyAM gayA te vakhate sobhAgacaMdajI je dharaNAzAhanA caudamI peDhIe vArasadAra thAya teo tyAM AvelA hatA. temaNe sAthe rahIne amane badhuM batAvyuM. A gaMjAvara kAma hatuM. ane te paNa vagaDAmAM badhAM sAdhano laI javAnAM. somapurAo, salATo dvArA dhImuM kAma cAle. ema karatAM 2009nA phAgaNa suda-5ne divase adbhuta pratiSThA thaI. rANakapurano pratiSThA mahotsava : mAkubhAIno saMgha jema vakhaNAya che, jamanAbhAI bhagubhAInuM UjamaNuM jema vakhaNAya che, mANekalAla cunIlAlanAM upadhAna vakhaNAya che ema rANakapuranI pratiSThA vakhaNAya che. Aje e lITIne nAnI banAve evI ethI moTI lITI koI dorI zakyuM nathI. eka lAkha mANasa rANakapuranI pratiSThAmAM bheguM thayuM hatuM. bapore dvAroATana thayA pachI kAgaDA sivAya tyAM koI hAjara nahIM. badhA mANaso vidAya thayA. maMDapo chUTavA mAMDyA. amArA guru mahArAja pote hAjara hatA. teo kahe che ke, bapora pachI to temane rahevuM gamyuM nahIM. ane pAMca kalAka teoe mAtra derAsaranI aMdara nirIkSaNa karavAmAM gALyA. ATaluM moTuM bhagIratha kArya bilakula vighna vinA thaI zakyuM tenuM kAraNa pArzvayakSanI sahAyatA che. pArzvayakSanI mUrti ane kasturabhAInI dIrghadRSTi : mAre tamAruM eka ghaTanA bAbate khAsa dhyAna doravuM che. jayAre jINoddhAranI kAryavAhI pUrI thavAmAM hatI tyAre zeTha ANaMdajI kalyANajI peDhInA te vakhatanA bA Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoddedAro kAma jevA nIkaLyA. badhuM jotAjotA sau gabhArAmAM AvyA. tyAM AvatAM ja pArzvayakSa emane sAme ja dekhAyA. aMdaroaMdara vAta thavA lAgI. temAMnA eka (mAre nAma nathI ApavuM) zeThazrI kasturabhAIne kahe che, "zeTha, bIjuM badhuM to sarasa che paNa A je adhiSThAyaka yakSa che tenI mUrti to gabhArAnI bahAra joIe. gabhArAmAM aMdara mUrti kema mUkI che ? ApaNe pratiSThA karavAnI ja che to A mUrtine bahAra sthApana karIe, paNa dhanya che kasturabhAInI e dIdhadaSTine. emaNe kahyuM ke, "A derAsaramAM koI paNa rItano pheraphAra udayasUri mahArAja sAhebane pUchaDyA vinA thaI zakaze nahi. ApaNe badhA tyA jaIe. tamArI vAta rajU karIe paNa mahArAja sAheba kaheze to ja pheraphAra thaze tamArA kahevAthI e thaI zakaze nahIM.' pelA bhAIe Agraha rAkhyo paraMtu kasturabhAIe macaka na ApI. mahArAja sAheba sAdaDImAM birAjamAna hatA. pratiSThA nimitte vihAra karIne padhArelA hatA. - zrI udayasUri mahArAja uparAMta zrI naMdanasUri mahArAja, zrI vijJAnasUri mahArAja, zrI kasturasUri mahArAja, zrI meruprabhasUri mahArAja te saune A prasaMge AmaMtrelA hatA. vidhikArakone bolAvIne sanmAnathI rAkhelA. te vakhatanA je jati mahArAja hatA temane paNa bolAvyA hatA. - sau hoddedAroe AvIne udayasUri mahArAjane pAzvayakSanI mUrti bAbate vAta karI. vAta sAMbhaLIne mahArAjazrIe kahyuM ke, 'tamane e vAtanI khabara che ke saM. 1499mAM pratiSThita thayela bhagavAna ahIMyAM AvI rIte kema birAjamAna thayA che ? emano cokI pahero koNa bhare che? emano sainika koNa che ? tamAre ene bahAra mUkavA che ?" kasturabhAIe pelA bhAIne kahyuM, "sAMbhaLI lo A vAta.' ApaNA badhA karatAM somasuMdarasUrIzvarajI mahArAja sAheba ghaNA niSNAta hatA.' mahArAja sAhebe vAta AgaLa calAvI, 'teoe A pAzvayakSane Ama birAjamAna kayA che. ApaNI tAkAta nathI, ne ApaNI icchA paNa na hovI joIe. emaNe samajI-bUjhIne ja A karyuM haze. mATe temane gabhArAmAM ja rAkhavAnA che." Aje paNa teo tyAM ja che. ApaNuM kSetra na hoya tyAM DahApaNa karavuM sAruM nahi. dharmanI bAbatamAM gurune zaraNe javAmAM lAbha che. AvI bIjI vAto have AgaLa upara joIzuM. sUripadApaNA anne tIrthadvAra : 3 47 2010_02 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana jJAnoddhAra (tA. 11-11-1998) anaMta upakArI zrI arihaMta paramAtmAnA lokottara zAsanane samarpita thaIne je jIvo jIve che enAmAM kevuM baLa, kevuM teja pragaTe che enuM eka UcuM udAharaNa pUjyapAda nemisUri mahArAja che. A e samayanI vAta che jyAre zrI saMghamAM eka paNa AcArya mahArAja na hatA. AcArya kevA hoya enuM eka kalpanAcitra saMghanA mAnasa para aMkita thayeluM hatuM. te saMve te vakhate zrI pUjayomAM AcArya bhagavaMtonAM darzana karyA hatAM. zrI pUjyo prabhAvasaMpanna ane jene dharmanA gADha anurAgI hatA. teo sarvathA tiraskArane pAtra na hatA. prabhAvakonuM kArya : jina zAsananA prabhAvako: kAladoSathI jayAre mANasamAMthI sUkSma viveka vidAya laI le che tyAre mANasa uparachalluM - uparauparanuM jovAnuM zarU kare che. aMdaramAM jovAnI dRSTi enI pAse nathI hotI, tyAre A pariNAma Ave che. pahelAM paNa ApaNe A vAta vistArathI samajAvI zAsanasamrATa pravacanAma(gA 48 2010_02 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. ArAdhakavarga ane prabhAvakavarga A be varga jinazAsanamAM haMmezAM rahyo che. jyAM prabhAvakanuM kArya hoya che tyAM ArAdhako kAma lAgI zakatA nathI; jayAM ArAdhakonuM kArya che tyAM prabhAvakoe kArya karI batAvyuM che. svayaMbhavasUri mahArAjanI prApti ApaNane zA mATe thaI ? teo to brAhmaNa kulotpanna hatA. brAhmaNanI jJAtimAM ane jAtimAM teonuM sthAna mokharAnuM hatuM. prabhavasvAmI mahArAje zA mATe tyAM sudhI daSTi doDAvI ? zA mATe sAdhu bhagavaMtone mokalIne svayaMbhava bhaTTa pote A tarapha potAne jue evI vyavasthA karI ? zuM khAmI hatI ? prabhavasvAmI pAse sAdhu saMkhyA keTalI ? hajAronI saMkhyAmAM. pAMcaso to potAnI sAthe AvelA. enI pahelAM jaMbUsvAmI jeo kevaLI hatA teonA nizrAvartI puSkaLa saMkhyAmAM chatAM kema emanA para najara na TharI ane tyAM javuM paDyuM ? e sAdhuo e kALe kevI UMcI kakSAnI ArAdhanA karanArA haze ? deza ane kALa paNa ArAdhanAmAM sahAyaka thatA hoya che. tAjA tAjA gautamasvAmI mahArAja pachInA jaMbUsvAmIjI mahArAja jyAre sakaLa kamano kSaya karI, kevaLajJAna pAmI mokSamAM padhAya te pachInI tAjetaranI A ghaTanAo che. zrI saMghanuM sukAna haMmezAM prabhAvakothI cAlyuM che, emane zodhavA paDyA che. ArAdhakoe paNa prArthanA prabhAvakonI karI che. maMtrIzvara vastupAlano aMkevALIyA gAmamAM svargavAsa thayo tyAre vardhamAnasUri mahArAje e divasathI AyaMbila zarU karyA ane emanuM devavaMdana karyuM hatuM. mahAzrAvakanI kakSAnA e vastupAla ('maMtrIzvara' zabda to emanA vyavasAyathI pachIthI Avelo che.)nI zAsananiSThA ane samarpaNabhAvane laIne emaNe A karyuM che. eka vAra vardhamAnasUri mahArAja zaMkhezvara AvI rahyA hatA. rastAmAM samAcAra maLyA ke A bAju vastupAla maMtrIzvara girirAjano saMgha laIne jaI rahyA che. e samAcAra maLatAMveta vardhamAnasUri mahArAja eTale vartamAnanA zaMkhezvara tIrthanA adhiSThAyaka deva . pote che. vastupAla maMtrI hatA te vakhatano zrAvako kevI kakSAnAM haze ! je prabhAvaktAnI vAta karI e saMdarbhamAM, saM. 1929mAM dIkSA thayA pachI je rIte nemisUrIzvarajI mahArAja uttarottara saMgha upara chavAI rahelA hatA e joIne gaMbhIravijayajI mahArAje emane AcAryapada ApyuM. A ghaTanA nAnIsUnI nathI. jyAre e samajavA prayata karIe chIe tyAre lAge ke kevA guNo aMdara ubharAtA hoya, pramoda nAmano guNa kevo to khIlyo hoya tyAre A kArya zakya bane. cAritravijayajI : potAnA gurubhAI nemivijayajI, yAyamAM nAnA che. saM. 1930mAM gaMbhIravijayajI mahArAja sAhebanI dIkSA thaI hatI. teo zaktisaMpanna ane maMtravid hatA. emanA ziSya cAritravijayajI mahArAja paNa evA ja. te brAhmaNa jJAtinA ane saMsAra pakSe gaMbhIravijayajInA bhANeja thAya. teonA upadezathI ane athAga prayatnothI sonagaDhamAM cAritraratnAzramanI sthApanA thaI. (ApaNe tyAM eka bIjA cAritravijayajI paNa hatA. e gurukuLanI sthApanA karanArA cAritravijayajI kacchI hatA ane tripuTInA nAme jANItA hatA. jJAnavijayajI, darzanavijayajI ane cAritravijayajI - e tripuTI paikInA cAritravijayajInA prayAsathI pAlitANA sTezananI sAme gurUkuLanI sthApanA thaI che. paNa e cAritravijayajI judA ane A judA.) 31nolara : 4 49 2010_02 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devakarNa muLajI muLa vaMthalInA. sAva daridra kakSAnA mANasa, paNa emanI atyaMta bhakitAne kAraNe cAritravijayajI mahArAja sAhebano temanA para kRpApUrNa daSTipAta thayo. jIvanane khatama karanAra doSa sudratA che; jIvanane UMce laI janAra guNa bhaktiA che. A be cIjo thI barAbara sAvadha rahevAya to ghaNIvAra saMpatti ne saMpadAo sAmethI Ave che. cAritravijayajInI kRpAdRSTipAtathI devakaraNa mULajI muMbaI gayA. Aje Apa sau jANo cho ke emanA prinsesa sTrITa, muMbaInuM 'devakaraNa menzana khUbaja jANItuM che. AvA zaktisaMpanna cAritravijayajI mahArAja. emanA guru gaMbhIravijayajI mahArAja. emanA dvArA AgrahapUrvaka arpaNa karAyelI AcAryapadavIne nemisUri mahArAje mAtra svIkArI nathI, pUre pUrI zobhAvI che. bhAvAcArya - nAmAcArya: vi. saM. 1964mAM AcAryapadavI ane vi.saM. 2005mAM teozrIno kALadharma e 41 varSanA gALAmAM zrI saMghamAM je kAmo thayAM che e joIne lAge che ke mahArAja sAheba bhAvAcArya hatA. (nAmAcAya, sthApanAcArya, kavyAcArya ane bhAvAcArya - e cAra prakAro paikInA eka) bhAvAcArya mATe ApaNe tyAM je zabdo vAparavAmAMAvyA che e khUba agatyanA che. thiyaro ra SNa no ni| jarUmAtra jinamatane prakAzita karavo -- prabhAvanA ke zobhA vadhAravI eTaluM agatyanuM nathI, AtmadaSTie je kazuMkeya gumAvyA vinA jinazAsananI prabhAvanA kare ene tittharo pUrI kahyA che. pUjyapAda mahArAja zrI mATe ApaNane A zabdo yathArtha lAge. vartamAnakALanA sAdhu dvArA rANakapuranA jevuM eka ja kAma thAya to paNa e pAra pADavAmAM jIvana pUruM thaI jAya, emanA ziSyo, bhaktagaNa A kAmane kaye svarUpe jue ! paNa rANakapuramAM ATaluM moTuM yogadAna ApanAra A pUjayapAdazInuM nAma paNa tyAM kyAMya nathI. ame tyAM gayA tyAre sobhAgacaMdajInuM dhyAna A bAbate doryuM hatuM. kama se kama aitihAsika daSTie paNa A vAta lakhAvI ja joIe ke saM. 1972mAM mahArAja sAhebe A kAma kevA svarUpe hAtha dharyuM hatuM, ane pachI emanA ziSyo-praziSyo dvArA kevI rIte AgaLa vadhI saM. 2009mAM enI pratiSThA thaI hatI. AmAM zeThazrI kasturabhAI lAlabhAInuM yogadAna paNa che ja. zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhInI kuzaLatA paNa A kAmamAM jovA maLe che. eTale A badhI vAta tyAM lakhAvI ja joIe. ame sobhAgacaMdanuM dhyAna doryuM. teo dharaNAzAnA vaMzaja che. temaNe javAbamAM kaheluM ke, 'tame amane hiMdImAM lakhIne Apo, huM yogya karAvIza." ame e pachI lakhANa mokalI ApyuM che. pUjayapAizrInuM kAma hAthanuM hatuM, pracAra AMgaLIno paNa na hato. apakavatA zabdALu hoya che, pakavatA mauna hoya che. jayAM gayA tyAM kAmo karyA ane AgaLa nIkaLI gayA. koI kSetra emaNe bAkI rAkhyuM nathI. ApaNe Aje vAta to jJAnoddhAranI karavI che, paNa je vakhate je kAma AvyuM te saMvanuM che, zAsananuM che, dharmanuM che ema svIkArIne saMpUrNa zaktithI emaNe badhAM kAryo karyA. vi. saM. 1971nI vAta. ghaDabola gAmanI aMdara sthAnakavAsIo ane zAsana mATe pravA (M 2010_02 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ terApaMthIo AvyA ane emanI sAthe vAda kayo. badhe ja emanI pratibhA, emanuM puNya khUba ja kAma karI gayAM che. saM. 1972mAM jayAre vijayavallabhasUri mahArAja udepuramAM emane maLyA tyAre kahyuM ke, 'Apa amadAvAda padhAro. saMmelananuM netRtva tame lo. saMmelananI teyArI karAvo. tamArA hAthe saMmelana thaze. ane saMgha mATe e bahu jarUrI che.' bIjA ropaNa thayelI A ghaTanA heTha saM. 1990nI aMdara sArthaka banI ane saMmelana ahIM amadAvAdamAM thayuM. - vallabhasUrIzvarajI mahArAje pUjyapAdezIne kahelA zabdo e kevaLa emane sAru lagADavA mATe na hatA. e saprayojana hatA. emanAmAM paNa bhArobhAra zAsanadAjha hatI. kAparaDAjI tIrtha : bharUjInI mUrti saMdarbhe paDakArarUpa kArya : rANakapura, zerIsA, mAtara, vAmaja, kuMbhAriyA, pozInA - e badhAM tIthomAM | mahArAja sAhebe rasa lIdho. e badhAM kAmo pramANamAM saraLa hatAM. doDavuM hoya ane DhALa | maLe tevAM hatAM. paNa emaNe agharAmAM agharuM kAma je kAparaDAjI mAM karyuM che enI tole koI nA Ave. tyAM emanI AkarAmAM AkarI kasoTI thaI che. jAnanI bAjI lagAvavI paDI che, paNa emAM teo paganI pAnI jeTaluM paNa pAchA nathI paDyo. 81(noddhAra : 4 51 Jain Education tema konal 2018-02 For private casonal use only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanasamrATa pravacanamALA 52 2010_02 jodhapuranA, pAlInA, sojatanA zrAvakoe kAparaDAjI padhAravA mahArAja sAhebane vinaMtI karI. A kAparaDAjI tIrtha yAM svayaMbhU pArzvanAtha bhagavAna che te eka jAti mahArAjanA prayAsathI UbhuM thayeluM tIrtha che. kAparaDA tIrtha jodhapuranI pAse atyAre mojuda che. cAra majalAnuM derAsara. emAM svayaMbhU pArzvanAtha. AvuM uttuMga jinAlaya, AvI ubharaNI, svayaMbhU pArzvanAtha bhagavAnanA gabhArAmAM bherUjInI sthApanA e sau dhyAna kheMcanArAM che. prabhujInI bAjumAM ja bherUjI. mAtra upara siMdUra lagADeluM. AjubAjunA bhIla ane vanavAsI loko bAbarI utarAvavA mATe tyAM Ave. koIka vakhata mAnatA mAnI hoya to bakarIno vadha karavA mATe paNa tyAM Ave. ane Ama tIrthaMkara paramAtmAnI Arhat zaktine nukasAna pahoMcADe tevAM azAtanAnAM kAyo thayA kare. ApaNA jevA nirbaLa kAya mANaso A badhuM joIne besI rahe. jyAre zrAvakoe AvIne padhAravA mATe vinaMtI karI tyAre mahArAja sAheba kahe che, 'kaMI paNa thaze topaNa tame UbhA rahevA taiyAra cho ?' bherUjInI bAbate pAkI taiyArI ka2Ine mahArAja sAhebe nirNaya lIdho. te pachIno sauthI agatyano prazna e Avyo ke ahIM sthApana thayela bherUjIne upADe koNa ? A sAmAnya kAma na hatuM. zraddhAthI sthApana thayelA e lokonA varSo jUnA bherUjI. pavitra thavA mATe mUrti, maMdira ke AkRtinI jarUra nathI, paNa adhivAsita jagAnI jarUra hoya che, jenI ApaNane khabara nathI paDatI. jyAre koIpaNa zrAvaka taiyAra na thayo tyAre mahArAja sAhebe potAnA ziSyo rUpavijayajI, dhanavijayajI hatA emAMnA rUpavijayajIne kahyuM ke, 'upADo'. paNa e veLAe rUMvADAmAM paNa tiraskAra nahi. e paNa eka deva che. 'A devadevIo zuM karavAnA hatA ?' evuM paNa bolatAM ame AzAtanAnA bhAgIdAra banIe chIe. vALAM sAyabA devInuM JasAyabANa | mahArAja sAhebe devane prArthanA karatAM kahyuM ke 'Apane A jagAethI vadhu sArI jagAe birAjamAna karavAno amAro prayatna che. Apane A lokoe aMtargata rAkhyA che tyAre ame tamane svataMtra sthAna ApIe chIe. mATe ahIMthI sArI jagAe laI javA mATe Apa kRpA karo ane padhAro.' zuM emanI dRSTi ! A emanA prabhAvakapaNAnI nizAnI. ArAdhaka ahIM na cAle. enI pAseno daSTikoNano gaja TUMko hoya che. enI pAse samyaktvanI vyAkhyA paNa sAdI ja hoya che, prAthamika hoya che. prArthanA karyA pachI e rUpavijayajI mahArAjanI sAthe rahIne yogya jagAe ane UMce sthAne bherUjIne padharAvyA. jotajotamAM A vAtanI khabara paDI gaI. basso jeTalA mANaso tIrakAmaThAM sAthe tyAM AvyA. amArA bhagavAnane laI janAra che koNa ? bahAra Ave.' A kAma karatI vakhate vizvAsamAM jo kAMkarI jAya teTaluM paNa kANuM hoyane to e nAva taLiye bUDI jAya. sAthIdAro to hAthapaga jevA che. prANa zuM che ? 'sAcA sAthI be kharA hiMmata ne vizvAsa, te vinA bAkI badhA thAya nakAmAM khAsa. 1 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAja sAhebanI A nIDaratA, A zaurya, A vizvAsaahIM kAmamAM lAge che, jevA te loko AvyA tyAre mahArAja sAhebekahyuM, 'tamArAmAMthI eka jaNa vATAghATo ka2vA Ave. huM taiyAra chuM.' A vakhate bAraNAM baMdha karI devAyAM hatAM ane mahArAja sAheba A vAkya dhAbAmAM AvIne bolyA hatA, jethI nakAmuM laDAI jevuM vAtAvaraNa na thaI jAya. ahIM palAyana thavAnI to vAta ja nathI. emane bolAvyA. vAtacIta karI, 'tame jema emane mAno cho ema ame paNa mAnIe chIe.' ATalA udgArathI ja emanA vatIthI AvelA bhAI aDadhA thaI gayA. mahArAjazrIe AgaLa kahyuM, 'mAnatA hatA mATe ja vidhipUrvaka lAvyA chIe ane sArI jagAe birAjamAna karyA che. UMcI jagAe birAjamAna karavAno amAro prayatna che.' A badhuM cAlatuM hatuM te ja vakhate jodhapurathI pacAsekanI saMkhyAmAM polisa AvI gayelI. jAlana dhanajIe tenI vyavasthA karelI. ToLuM polisane joI vikherAI gayuM. AgevAnone vATAghATo dvArA zAMti maLI ane vidhipUrvaka bherUjInI sthApanA karavAmAM AvI, je Aje paNa tyAM che. Ama varSothI cAlI AvatI ghora AzAtanA mahArAja sAhebe jAnanuM jokhama laIne dUra karI. Aje paNa svayaMbhU pArzvanAtha bhagavAnathI zobhatuM kAparaDA tItha e svarUpe aneka lokone AkarSI rahyuM che. ATaluM moTuM kAma karyA pachI paNa tyAM mahArAja sAhebano lAga, bhAga, hita, hisso, haka kazuM ja nahIM. tyAMno sthAnika vahIvaTa sthAnika mANaso saMbhALe che. mahArAja sAhebanI hiMmata joIne bIjA lokone paNa pagamAM jora Ave ke, 'mahArAja sAheba che. ApaNane harakata nahIM Ave. teo ATalI badhI jhIMka jhIle che to ApaNe have joDe raho.' ane ema pachI to joDAnArA maLI Ave che. paraMtu nIDaratAbharI lIDarazipa e mANasano prANa je che e agatyano che. kadambagiri, rANakapura, kAparaDA, zerIsA darekano ItihAsa judo che. badhAmAM kazIka vizeSatA che. zerIsAmAM devatAno Adeza maLyo che, kadambagirimAM devatAe svapna ApyuM che. kAmaLiyAone AvelA svapna pachI A jagA maLI che. e pradezanA kAThI darabAro - emanI karaDAkI, emanI bhASA, emano vyavahAra juo to UbhA nA rahI zako. emanI pAse. AvA mANaso pAse mahArAja sAhebe premathI kAma lIdhuM che. badhAne sevaka banAvIne kAma lIdhuM che. kAmaLiyAo, darabAro mahArAja sAheba pAse kalAko AvIne besatA ane teo emanI rIte emanI bhASAmAM e sahune salAha ApatA. takalIphamAM AvI paDe tyAre e loko mahArAja sAheba pAse zIkhAmaNa mATe AvatA. pahArAjazrI ane bhAvanagaranA prabhAzaMkara paTTaNI : bhAvanagaranA dIvAna prabhAzaMkara paTaNIe emanA dIkarA anaMtarAya paTaNIne pote vargavAsI thayAnA be divasa agAu zIkhAmaNanA A zabdo kahelA, 'jo tane rAjakAmamAM kalIpha paDe, gUMca paDe, tArA aMgata kauTuMbika jIvananI paristhiti tuM sulajhAvI na zake to re vakhate kadambagirinA dADhIvALA mahArAja sAheba pAse jaje. teo tane ukela lAvI khApaze.' 2010_02 jJAnoddhAra : 4 53 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanasamrATa pravacanamALA 54 2010_02 bhAvanagaranA mahArAjA bhAvasiMhajInA samayamAM AvelA prabhAzaMkara paTaNI je emanA kuzaLa ane buddhipUrvakanA vahIvaTa mATe jANItA ane hajAro mANaso sAthe jemano saMparka ane paricaya, temaNe koInuM nAma na detAM salAha mATe dIkarAne mahArAjazrInuM nAma kema ApyuM ? mahArAjazrIno eka bIjo prasaMga paNa noMdhavA jevo che. amRtavijayajI mahArAjanA ziSya khAMtivijayajI hatA. e khAMtivijayajIe mahArAja sAheba sAthe rahevAnI icchA karI ane amRtavijayajI mahArAja joDe javAnI nA pADI. te vakhate mahArAja sAheba pAse 35 thI 50 mANaso. vaLI traNa gAmanA traNa saMgho keTalAMka kAraNosara AvelA. tyAre paNa mahArAja sAhebe jJAnazALAnA uparanA mALe jaI khAMtivijayajIne poNo kalAka samajAvyA ane samajAvIne amRtavijayajI sAthe mokalyA. 'AnuM bhaluM zemAM che ?' e ja mahArAjazrInI dRSTi. pozInA mahArAjazrInuM pozInAnuM kAma paNa agatyanuM che. joke enI joIe evI nodha levAI nathI. pozInA be che. nAnA pozInA ane moTA pozInA. sAbarakAMThAmAM IDara pAse AvelAM be gAma. aMtariyALa jaMgalanI aMdaranAM e tItho. sArAbhAI DAhyAbhAIe amadAvAdathI kezariyAjIno saMgha kADhelo. e saMghayAtrAmA nAnA pozInA vacce Ave. tyAM digaMbaronuM jora. mULa to zvetAMbarIya pratimAjI tyAM hatAM. paNa AvezamAM AvIne banne pakSo dvArA khoTAM kAmo paNa thayAM che. jhanUna dharmanuM nathI hotuM, pakSanuM ja hoya che. dharma kadI jhanUna zIkhavI na zake. mahArAja sAhebe digaMbara lokone samajAvyA ane lAgyuM ke kadAca humalo thaze. tyAMnA je sthAnika zrAvako hatA e lokoe kahyuM ke amAre AvA vAtAvaraNa vacce rahevuM kema ? mahArAja sAhebanA kahevAthI cakSu lagAvyAM ane tyAre sArAbhAI DAhyAbhAIe be varasa sudhI tyAM sipAIo mUkIne temanuM saMrakSaNa karyuM. mane cokkasa vizvAsa che ke samaya jaze tema mahArAja sAhebanuM kArya vadhu ne vadhu bolaze. kema ke haju sudhI to ApaNe vAmaNA thatA gayA chIe ane haju daseka varSa evAM Ave che je vadhu khADAvALAM haze. vaLI pAcho ApaNo caDhAvano Tekaro avasarpiNIkALamAM AvavAno che. cANasmAmAM comAsuM : 'elopathI' davA sAme aDaga rahyA : bhAvaprakAza'mAMno upacAra : vi.saM. 1981nuM comAsuM cANasmAmAM hatuM. e comAsAmAM mahArAja sAhebane aNautAra tAva Avyo. tAva koI saMjogomAM Utare nahi. davA levA mATenA prayato thayA. mahArAja sAheba 'elopathI'nI davAone aDatA sudhdhAM nahi. kALadharma pAmyAnA AgalA divasonI vAta che. mahArAja sAhebe kahyuM, 'DaoNkTara, meM atyAra sudhInI mArI jiMdagImAM IMjekzana lIdhuM nathI. to have tame mane zA mATe Apo cho ? mArI icchA nathI.' DaoNkTare kahyuM, 'ApanI icchA nathI to nathI Apato.' DaoNkTare kADheluM IMjekzana mUkI dIdhuM. bIjA badhA loko jotA rahI gayA. pachI mahArAjazrIe nandanasUri mahArAjane kahyuM ke 'DaoNkTara keTalA sArA che ? mArI icchA na hatI to IMjekzana na ApyuM.' Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakti eka vAta che, viveka bIjI vAta che. bhaktithI ApaNane thAya ke emane sAjA karIe. koI paNa rIte jIve to sAruM ema thAya, paNa viveka zIkhavADe che ke nA, emanA manane kocavIne ApaNe kadI kazI sAravAra nathI karavI. manane zAtA pahelI Apo. zarIranI zAtA bIjA krame rAkho. sauthI agatyanI cIja che ke emanuM mana zemAM rAjI che. mana kocavAze to zarIra ApoApa risAI jaze. ane mana praphullita haze to risAyeluM zarIra paNa sAjuMnaravuM thaI jaze. e 1981mAM Avelo aNautAra tAva nahoto Utaryo tyAre mahArAja sAhebe badhAnI sAme kahyuM ke "mane koIpaNa davAmAM zraddhA nathI. Avo tAva Ave tyAre aDadhuM baLeluM pANI levAno 'bhAvaprakAza'mAM je upacAra batAvyo che te mAre karavo che. bIjo upacAra mATe karavo nathI." A badhAM zAstro mahArAja sAhebe sArI rIte joyelAM. smRti ane medhA to eTalI badhI tIkSNa hatI ke chellAM varSo sudhI enA phakarAo, pariskAro moDhe hatA. e upacAra emaNe karyo ne enAthI ja e sAjA thayA. eka kalAka vyAkhyAna ApavAnuM hoya te pahelAM A bAju udayasUri mahArAja birAjamAna hoya, bIjI bAju naMdanasUri mahArAja birAjamAna hoya, pustakono moTo Dhagalo paDyo hoya. kayA pustakamAM vyAkhyAnanA muddA para zuM Ave che, kayA sAdhu bhagavaMtono e aMge zuM abhiprAya che vagere badhuM dhArI le, pote mAtra bese. pelA banne jaNA vAMce, vArApharatI bole ane kalAkeka pUro thaI gayA pachI pote vyAkhyAnamAM bese tyAre avyAhata gatie, akhalita vAgdhArAthI mahArAja sAheba vyAkhyAna Ape madanamohana mAlaviyA ane mahArAja sAheba : banArasanA hiMdu vizvavidyAlayanA sthApaka zrI madanamohana mAlaviyAjI phALo karavA mATe nIkaLelA. teo amadAvAda AvyA tyAre mahArAja sAheba ahIM birAjamAna hatA. mAlaviyAjIe AnaMdazaMkara bApubhAI dhruvane pUchayuM, 'ahIyAM anya koI maLavAlAyaka puruSa che ?' tyAre temaNe mahArAjazrInuM nAma sUcaveluM. jo ke teo A pahelAM udayapuramAM maLelA. amadAvAdanA sthAnika vidvajano jevA ke AnaMdazaMkara dhruva, nhAnAlAla kavi vagere mahArAja sAhebane maLavA vAraMvAra AvatA ne teo AvanAra vidvajano sAthe jJAnagoSThI karatA. e veLAe teo jJAnamaya lAge. peDhInA mANaso AvyA hoya tyAre tIrthamaya lAge. mAlaviyAjI jyAre maLavA AvyA tyAre temanI sAthe mahArAjazrIe saMskRtamAM goSThI karI che. bolavAnI chaTA to hatI ja. vaLI bhASA uparanuM prabhutva ghaNuM ja. jagannAthano A zloka 36 vAra vRddhA paththara samu channati ' mahArAja sAhebanA moDhe sAMbhaLIne mAlaviyAjI khuzakhuzAla thaI gayelA, eTaluM ja nahIM, kAzInA A diggaja vidvAna emanAthI prabhAvita paNa thayelA. mahArAja sAhebe mAlaviyAjIne pUchyuM, "A tame yAcanA karavA nIkaLyA cho, to tamane kevuM lAge che ?" nodvAra : 4 papa 2010_02 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttaramAM mAlaviyAjIe kahyuM, 'A je megha che te konA mATe varase che ? lokone mATe e pANI saMghare che ane e mATe thaI e kALA moDhAvALo bane che. lokone mATe kyAMya javAmAM mane zarama nathI lAgatI." ayAcaktA tyAre UMcAmAM UMco guNa gaNAto. tAraMgAtIrthanI jamInano prazna: pUjyazrInI ghUMTAtI vedanA: vi. saM. 1981nA cANasmAnA comAsAnI vAta. aNautAra tAva. mahArAja sAheba kokaDuM vaLIne sUI gayelA. becenI puSkaLa. pATanI nIce udayasUri mahArAja, naMdanasUri mahArAja birAjamAna hatA. tyAre naMdanasUri mahArAjanI AcAryapadavI thayelI nahIM) lAvaNyavijayajI mahArAja, amRtavijayajI mahArAja badhA ja tyAM hatA. te vakhate amadAvAdathI pratApazIbhAI mohanalAla, cImanalAla lAlabhAI bhagubhAI cunIlAla AvelA. tAvane kAraNe mahArAja sAheba "dharmalAbha" paNa na ApI zakyA. AvanArAoe paNa A joyuM. teo paNa mAtra "maFNa vaMdAmi' karI zAtA pUchIne besI gayA. vAtano dora naMdanasUri mahArAje hAthamAM lIdho. pahelAM mahArAja sAhebanI mAMdagI, enA upacAra vagere aMge vAtacIta cAlI. pachI naMdanasUri mahArAje sahaja rIte pUchyuM, "zuM cAle che amadAvAdamAM ?' tyAre emaNe kahyuM, 'bahu takalIphamAM chIe atyAre. tAraMgAno je ThAkora che e ApaNA khUTA jyAM cUnAthI taiyAra karelA che te jagAne potAnI hovAnuM kahe che. ane A rIte ja jo ThAkora AgaLa vadhe, korTamAM jAya ne e jagA paDAvI le to ApaNI pAse jagA nahIM rahe. e jagA ApaNA derAsarane aDIne AvelI che. ghaNI ja agatyanI che. bIjuM koI paTela hoya to paisA ApIne ke dhamakAvIne samajAvI zakAya. paNa A to ThAkora che. ' prabaLa IcchAzakti: ATaluM jyAM kahevAyuM tyAM to je mahArAja sAheba TUMTiyuM vALIne paDyA rahyA hatA teo saMthArAmAMthI aDadhA UbhA thaI gayA. (e ja divase savAre paccakkhANa paLAvatI. vakhate to be jaNano Teko ApIne emane UbhA karI zakAyA hatA.) pelA AvanAra zrAvaka baMdhuo sAme joIne, hAthano mukko batAvIne gajIne kahe, "zuM ame marI khUTyA chIe ? e tIrtha upara tarApa to mArI jue." ATaluM bolatAM veta to zaktino eTale vyaya thaI gayo ke AMkha caDI gaI, thAkI gayA ane tarata sUI gayA. tIrtha pratyenI emanI bhakti aMdara keTalI ghUMTAtI haze ne keTalI khumArI haze ke zarIra jayAre sAva risAI gayeluM hoya, sAtha ApavA taiyAra na hoya, tyAre mananI aMdara rahela Will Power - IcchAzaktithI mANasa ATaluM bolI zake ! anuyAyI zrAvakonuM bahoLuM vartuLa : vi. saM. 1987mAM lIlo dukALa paDyo hato. amadAvAda-pAMjarApoLamAM rahelA sAdhubhagavaMto sAta divasa sudhInI helInA kAraNe gocarI-pANI karI zakyA na hatA. e vakhate pAMjarApoLamAM chevADe AvelI bhojanazALAnI zarUAta mahArAja sAhebanA kahevAthI zarU thayelI. prasaMga Avyo, jarUra paDI, upadeza Apyo ne kAma zarU thaI gayuM. sAta sAta divasa sudhI zrAvako pAMjarApoLamAM nIcenA bhAge tyAM ja rahyA. "jyAM mahArAja zAsanasamrATa pravacana (gAM 56 2010_02 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAheba tyAM ApaNe." ApaNA taraphathI gurubhagavaMto pratye kaI rIte bhakti karI zakAya teno pATha AmAMthI zIkhavA jevo che. amadAvAdanI eka poLa evI nathI jeno AgevAna mahArAja sAhebano anuyAyI na hoya. emAM hAjA paTelanI poLanA sArAbhAI haThIsIMga ane emanA dIkarA kumArabhAI (je navasArImAM che. te yAda Ave. mahArAja sAhebanA kahevAthI cImanalAla lAlabhAIne tyAM navapadajInI oLI zarU thayelI. narendrabhAI haribhAI vagere emane tyAM oLI karavA jatA. phatAsA poLamAM teo cImanalAla lAlabhAIne tyAM AyaMbila karavA jatA, roja nava derAsaro juhAratA, nava caityavaMdana karatA. zrI naMdanasUri mahArAjanI AcArya padavI vakhate aSTottarIsnAtra hatuM. e snAtramAM dara zrIphaLanI joDe, mahArAjasAhebanA upadezathI jamanAbhAI bhagubhAI dvArA, eka eka suvarNanI gInI mUkavAmAM AvelI. - jamanAdAsa ghevariyA je nAgajI bhUdaranI poLanA hatA te savAre vhoravA sAdhu mahArAja AvyA hoya temane pUchatA mahArAja keTalI gAthA karI ? e paNa emanA evA ja bhakta hatA. mahArAja sAhebanA cAtumAsa parAvartanano lAbha lIdho tyAre sAcA motIthI vadhAvelA. mahArAjazrI kadaMbagiri vAvaDI ploTamAM birAjamAna hatA tyAre temaNe te sthAne eka dharmazALAnI jarUra hovA aMge vAta jANI basa, dareke potAno eka eka rUma lakhAvI dIdho. je kAmo mATe ApaNe khUba prayata karavo paDe te kAma mahArAja sAhebanI nizrAmAM 'IcchAmAtra vilaMba" e rIte thatAM. mahArAja sAhebano eka guNa e hato ke koIpaNa samudAyano sAdhu game tyAM bahAra hoya ane jo koI pustaka maMgAve to mahArAjazrI eka kalAkano vilaMba sahana karatA na hatA. jJAna mATenI tatparatA : A bAbate eka vAra udayasUri mahArAjane Thapako Apelo. baneluM ema ke eka mahArAja bahAragAma birAjamAna hatA. paMDitajI pAse graMtha zarU karavAno hato. e pustaka tyAM maLyuM nahi. pustaka levA mATe mANasane ciThThI lakhIne mokalyo. mahArAja sAheba pAse ciThThI AvI. ciThThImAM 'siddhAMta muktAvali' pustaka mokalavA jaNAvAyuM hatuM. mahArAja sAhebe pelA ciThThI lAvanArane jamIne AvavA ane tyAM sudhImAM pote pustaka zodhAvI rAkhaze ema karI ravAnA karyo. pachI mahArAja sAheba vAparavA beThA. vAparIne AvyA tyAre pelA mANasane tyAM beThelo joyo. pUchayuM, "kema beThA cho ?' pelo kahe, "pustaka levA. hajI maLyuM nathI. " mahArAja sAhebe udayasUri mahArAjane uddezIne kahyuM, 'A mANasane pustaka hamaNAM ne hamaNAM apAvI do. AmAM vilaMba na karavo.' koTanA eka zrAvaka kAMtilAla pAnAcaMda zerIsA yAtrA karIne pAMjarApoLa AvyA. mahArAja sAhebanI pATa vaccovaca hatI. mahArAja sAhebe pUchayuM, 'kyAMthI Ave che ?' pelA zrAvakabaMdhue kahyuM ke, "koThano chuM ane zerIsAthI AvuM chuM." mahArAjazrIe pAse besADyA. vAtacItamAM khabara paDI ke zerIsA khAte eka sAdhu mahArAjane tAva Ave che. keTalIka nizAnIone AdhAre ghaNI mAthAkUTanA aMte teo jANI zakyA ke tAva dhuraMdharavijayajIne Ave che. tarataja mahArAja sAhebe ahIthI vaidyane mokalyA. keTalAka zrAvakone paNa mokalyA. R(naoNAra : 4 pas 2010_02 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dhuraMdharavijayajI mahArAjanI dIkSAno kesa cAlyo te vakhate jhaverIvADanA vakIla kezavalAla amathAzAne kesa mATe zirohI mokalyA. sAme emanA mAmAM cunIlAla beMgloravALA. ekadama bhArADI mANasa. enI sAme kesa laDavAno hato. mahArAjasAheba ahIM satata ciMtA kayAM kare paNa aMte kArya pAra pADyuM. mahArAjasAhebanI buddhipratibhA evI ke amuka bAbatamAM zuM karavuM joIe ne zuM karIe to pariNAma Ama Ave e aMge vicArI le, badhI vakhate temanI A daSTi temane khUba kAma lAgI che. sAgarajI mahArAja jyAre aMtarikSajImAM hatA ne koTakacerI thaI tyAre tyAM kesamAM zuM javAba Apavo joIe te badhuM ahIMthI lakhIne mokalAvyuM hatuM. 1945mAM dIkSA thayA pachI gurumahArAja pAse teo mAtra be varasa rahyA. 47mAM vaDI dIkSA thaI 48-49mAM dAnavijayajI mahArAja pAse rahIne tyAM bhaNyA. tyAM temaNe Thosa vidyA prApta karI, ane aMdara paDelA vidyAnA saMskAro barAbara paripuSTa thayA. emanI hAjarImAM dAnavijayajI mahArAje bAbu dhanapatasiMhajIne upadeza ApIne pAThazALA zarU karAvI je Aje paNa pAlitANAmAM cAle che. paMjAbI dAnavijayajI mahArAjanI ragaragamAM jJAnanI prIti hatI. mahesANA pAThazALAnA AdyasthApaka dAnavijayajI mahArAja che. e to kSetra ane avagraha ravisAgarajI mahArAjanAM hatAM eTale emane AgaLa karyuM. ane AmAM eka jAtanuM aucitya che. bAkI to pAThazALAnA pAyAmAM mUlacaMdajI mahArAjanA ziSya paMjAbI dAnavijayajI mahArAja ja hatA. emanI pAsethI pUjyapAdazIne jJAnanI dIkSA maLI hatI. eTale jyAM paNa jatA tyAM paheluM kAma pAThazALA sthApavAnuM karatA. jo zrAvako temane buddhizALI lAge to temane saMskRta bhaNavA mATe khAsa kahetA. ramaNabhAI dalasukhabhAI khaMbhAtavALA moTA mahArAja pAse karAtAjunIyam' bhaNelA che. jaMgama pAThazALAnA vidyArthI zrophanA kuTuMbanA keTalAya chokarAo jaMgama pAThazALAmAM rahelA. emAM bhaNAvavA zAstrI rAkhatA ane parIkSA pote letA. temano A silasilo lAMbA samaya sudhI cAlyo che. raghuvaMza'nA zlokanI pRcchA: vi. saM. 1989mAM sarakhejamAM jayAre mahArAja sAheba vihAra karIne padhAryA tyAre paM. amRtavijayajI ane bIjA sAdhu mahArAja temane vaLAvavA gayelA. A badhA sAdhuo te vakhate nAnA, duraMdharavijayajI mahArAja, jayAnaMdavijayajI mahArAja, dakSavijayajI mahArAja, suzIlavijayajI mahArAja A badhA tyAre vidyArthI avasthAmAM. badhAne rAtre besADI "raghuvaMza'no ttattApratAno thataiH sau e zloka pUche. AgalI kSaNa sudhI je mahArAja sAhebe pAlitANAmAM have zuM thavAnuM che enI carcA karI hoya te bIjI ja kSaNe vighAthasAdhuone pATha zIkhavADavA besI jatA. jANe eka khAnuM baMdha karyuM ne bIjuM khAnuM tarata ja khUlI gayuM. zALAnazrATa pravacanamALA pa 2010_02 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnaprIti - mAsika sabhA - pustaka kharIdI - graMthaprakAzano : A jJAnaprIti - vidyAprItine kAraNeja temaNe 'tattvavivecaka' nAmanuM mAsika zarU karAveluM. vaLI, 'tattva vivecaka' sabhA sthApI hatI. enA sabhAsado paNa hatA. phUlacaMda chaganalAlanuM nAma emAM levAtuM. IzvaradAsa mULacaMda emAM hatA. amadAvAdamAM sthapAyelI A sabhAnA nAme mahArAja sAhebe ghaNAM kAryo karyAM hatAM. saMgha kADhavo hoya, mITiMga bolAvavI hoya badhuM ja A sabhAnA nAme thatuM. 'jaina eDavokeTa' nAmanuM aMgrejI chApu mahArAja sAheba kaDhAvatA. phatAsAnI poLavALA zakaracaMda maNilAla enA TrasTI hatA. e ja rIte mahArAja sAhebe 'jaina graMtha prakAzaka sabhA' rAkhelI. je pustako mudrita karyAM emAM zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjanI AkhI graMthAvali emaNe pragaTa karelI. sakala saMghane haribhadrasUrIzvarajInA graMtho mudrita karIne ApyA hoya to pUjyapAdazrIe. 'aSTasahasrI' jevo moTo graMtha, 'nyAyakhaMDanakhAgha', 'sarvajJa siddhi', 'aSTaka prakaraNa', 'yogadRSTi samuccaya', 'yogabiMdu', 'dharmabaMdu', - A badhA graMtho zrI udayasUri mahArAja pAse saMpAdita karAvI sau prathama saMgha samakSa mUkyA. evI rIte upAdhyAya yazovijayajI mahArAjanA graMtho paNa emaNe ApyA. pratimA, paMDita ane pustaka pAchAM kADhavAM nahIM A temano mudrAlekha hato. sarasvatI pustaka bhaMDAravALA bhUrAlAla kALidAsa paMDita hatA, jemane mahArAja sAheba premathI 'bhUriyo' kahetA. temaNe potAnI noMdhapothImAM TapakAveluM che ke mahArAja sAheba pAse koI kothaLA bharIne pustako laIne AvyuM hoya, ane mahArAja sAhebane jo levA jevAM lAge to pachI pustako jovAnAM paNa nahIM; laI ja levAnAM ane udhaDo sodo ja karavAno. levA jevAM pustako zrI naMdanasUri mahArAjane batAvIne laI letA. jyAre pustako dama vinAnAM hoya, paNa sAmo mANasa paisA khUba ja mAgato hoya to zrI udayasUri mahArAjane bolAvI barAbara mathAmaNa karAvIne chelle pustako laI letA. mahArAja sAhebane koI cIja nIcI gamatI na hatI. makAnonI UbharaNI paNa UMcI rakhAve. ahIM amadAvAdanI jJAnazALA hoya ke valabhIpurano upAzraya hoya, pAMca-cha pagathiyAM caDavAM ja paDe. aMdaranAM kabATo paNa eTalAM ja UMcAM ane pahoLAM. kabATamAM 16 vidyAdevI banAvelAM che. hastalikhita graMtho paNa emaNe eTalA ja lIdhA. aDhArahajArI' sau prathama emaNe chapAvI. manasukhabhAI bhagubhAIno A bAbatamAM khullo ceka. kadI mahArAja sAhebane pUchavAnuM paNa nahi ke 'ATalI moTI sAIjhanAM pustako !' pustako emanA kahevAthI ane emanI sahAyathI chapAyAM. e rIte upAdhyAyajI mahArAjanA graMtho paNa emAMthI ja chapAyA. jeTalA paMDito, mANaso, lahiyAo rAkhe e badhA ja emanI pAse rahe. pagArano lAbha manasukhabhAI bhagubhAI letA. caukhambA pustakAlayanI grAhaka tapAsano kisso : emanI pAse eka nArAyaNa suMdara karIne mANasa rahe. kAzInI aMdara caukhambA pustakAlaya hatuM. tyAMnAM je pustako bahAra paDe tenI pAMca nakala mokalI ApavAno mahArAja sAhebano khullo orDara hato. e pustako pelA nArAyaNa suMdarane nAme Ave. ahIM je pustako Ave tenA para kadI mahArAja sAhebanuM nAma na hoya. sAdhuthI pustaka maMgAvAya nahIM ke rakhAya nahIM. enI mAlikI karAya nahIM. zrI saMghanI mAlikInAM 2010_02 jJAnodvAra : 4 Che Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanasamrATa pravacanamALA S0 2010_02 ja e kahevAya. vAMcavA joIe tyAre lIdhAM, rAkhyAM ne parata karI dIdhAM. A vyavasthAcihna emaNe barAbara jALavyuM. ekavAra caukhambA pustakAlayavALAoe vicAryuM ke A paMDita nArAyaNa suMdara che koNa ? tethI rItasara pustakAlayanA mAlike temanA mANasane nArAyaNa suMdaranI mulAkAta mATe mokalyo. te mANasa ciThThI laIne pAMjarApoLa Avyo. mahArAja sAhebe pUchyuM, 'konuM kAma che ?' pelo kahe, 'nArAyaNa suMdara paMDitanuM kAma che.' A nArAyaNasuMdara varSo sudhI mahArAjazrInI sevAmAM rahyA ane mahArAja sAhebe tenI smRti paNa UbhI karI. A. zrI guNaratnasUri mahArAjanA ziSya mokSaratnavijayajI (jeo kALadharma pAmI gayA)ne bhaNavA mATe keTalAMka navyanyAyanA pustako joItAM hatAM te kyAMyathI na maLyAM, paNa pAMjarApoLa - jJAnazALAmAMthI maLyAM. AvI temanI jJAnaprIti hatI, upAsanA hatI. A sivAyanA paNa bIjA ghaNA guNo che tenuM varNana have pachI joIzuM. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ etihAsika 3-1 (tA. 12-11-1998) arihaMta paramAtmAnA lokottara zAsanane prabhu mahAvIre sthApyA pachI Ajadina sudhImAM ene ApaNA sudhI lAvanAra jo koI tattva hoya to te AcArya bhagavaMto che. amApa emano upakAra che. jAtane zAsananA caraNe samarpita karIne ogALI nAkhe che tyAre te bhAvAcArya bane che. jAtane aLagI rAkhIne zAsanane sAthe rAkhanArA ghaNAbadhA AcAyo bhUtakALamAM thayA che, vartamAnamAM che ane bhaviSyamAM thaze. e badhA nAmAcAyo che. zAsanasamrATa zrI vijayanemisUrIzvarajI mahArAja e kyAreka ja thaI zake evI vibhUtiomAMnA eka che. emanuM bAhya ane atyaMtara vyaktitva kaMI onokhuM ja hatuM. puNyazALI jIva cho badhuM ja maLyuM che : vyakti-vyaktinA saMbaMdhomAM kaDavAza na AvI jAya tene mATe ene eka suMdara zIkhAmaNa ApavAmAM Ave che ke "bhAI, badhAne badhuM nathI maLatuM. koIne mAtra pAna maLe aitihAsika kAcI-1 : 5 61 2010 02 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, koIne mAtra mora maLe, koIne phUla maLe to koIne phaLa maLe. mATe je maLyuM che teno Adara karavo, na maLyuM tenI AzA na karavI. ' A eka sAmAnya vacana che. paNa e vacananA apavAda hoya che. ane e apavAdasvarUpa vyakti ApaNane prabhujInA zAsanamAM vartamAnamAM dekhAtI hoya to te pUjyapAda moTA mahArAja sAheba che. emane badhuM ja maLyuM hatuM. bhalabhalAne IrSyA Ave tevuM maLyuM hatuM. ekavAra sAgarajI mahArAja vi.saM. 1999mAM pAlitANAmAM modInA baMgalAmAM moTA mahArAjazrIne maLavA AvyA tyAre moTA mahArAjanA mukhamAMthI svAbhAvika evo uddagAra nIkaLI gayo ke, juone kyAM kAma ja thAya che, ApaNuM paNa puNya ochuM paDe che.' tyAre sAgarajI mahArAja kahe che "tamArA jevA puNyazALI koI nathI. A udayasUri ane naMdanasUri jevA ziSyo koInI pAse nathI." bIjAne IrSyA Ave tevI saMpatti temanI pAse hatI. ziSyo to kharA ja, paNa saMpUrNa samarpaNa karanArA bhakto paNa temane maLyA che. mahArAja sAheba kyAreya paNa sAmethI bhakto banAvavA gayA nathI. mANekalAla jeThAlAlathI mAMDIne lIbaDI darabAra ane vaLA darabAra jevA ucca kakSAnA bhakto Ave ke sAmAnya zrAvaka Ave, mahArAja sAheba darekane samAna daSTithI jotA. ATalI niHspRhatA temanI pAse hatI mATe ja loko emanI pAsethI sAmethI kheMcAIne AvatA hatA. A emanuM vyaktittva. - amadAvAda zAhapuranA caMdulAla bulAkhIdAse potAnI tamAma saMpatti, ghareNAM, ghara, khetara badhuM ja mahArAja sAhebane zAsana mATe arpaNa karyuM hatuM. AvA bhakto hatA jema ziSyo-bhakto maLyA tema sahAyaka baLa tarIke jayAMgayo tyAM sAmethI badhuM joItuM maLyuM che. gulAbacaMdajI ane jesalamerano saMdha: - rAjasthAna - zivagaMja - pAlaDInA gulAbacaMdajI nAmanA eka sagRhasthe moTA mahArAjazrInI nizrAmAM siddhagirino saMgha kADhavAnI IcchA pragaTa karI. mahArAja sAhebe kahyuM, 'amAre to jesalamera tarapha javuM che." have juo ke zrAvako kevA hovA joIe. je bAju guru mahArAja vALe te bAju zrAvako vaLAMka le, paNa potAnI IcchA mujaba, potAnAM dhArelAM kAma karAvavA mahArAja sAhebane temanI dizAmAM vALe tevA nahi, paNa enA tarapha pote vaLe tevA. A vAta saM. 1973nI. tyAre AvI rItanA saMgho bahu sAMbhaLavA maLatA nahi. chatAM mahArAja sAhebanuM lakSya mAtra saMgha na hatuM. e sauthI agatyanI vAta che. emanuM nizAna karyuM hatuM? e zuM tAkIne beThA hatA ? AvAM nAnakaDAM, lobhAmaNAM, kSaNika camakArA jevA zAsana - prabhAvanAnAM kAmomAM temane rasa na hato. thAya to bhale. teno AvakAra hato. paNa ene mATe thaIne kazuMka jatuM karavA pote taiyAra na hatA. emaNe gulAbacaMdajIne kahyuM, 'tAre saMgha kADhavo ja hoya to jesalamerajIno kADha. e bAjunA pradezamAM javAnI gaNatarI che. " bIje ja divase gulAbacaMdajIe kahyuM, sAhebajI, ApanI vAta sAcI che. bhale, jesalamera jaIzuM. paNa nizrA to ApanI ja svIkAravI che.' zAsanasamrATa pravacanamALA 62 2010_02 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A bAju gulAbacaMdajInA pitAjIe temane kahyuM hatuM ke "beTA, eka vakhata girirAjano saMgha kADhaje." eka bAju pitAjInI IcchA ne bIjI bAju mahArAjazrInI vAta. bemAMthI ekeya zI rIte TaLAya ? chevaTe vacalo rasto kADhyo. pote girirAjanI yAtrA karavA gayA. tyAM dAdAnA bhaMDAramAM rokaDA pAMca hajAra rUpiyA mUkIne dAdAnI kSamA mAMgI. ane 'A yAtrA amArA sakaLa saMgha vatI svIkArI lejo. ApanA ja saMghanA eka suvihitazreNi purINa evA puruSanI nizrAmAM saMgha kADhavA ame jaIe chIe." ema kahI mahArAja sAheba pAse AvyA. mUharata lIdhuM. jesalamerano saMgha nakkI thayo. mahArAja sAheba sAdaDIthI zivagaMja padhAyAM. gAmanI bahAra rahIne prabhujIno mahotsava kayo. te pachI saMghaprayANa thayuM. varasAda - be anubhavo : phalodhI pachInAM gAmo eTalAM kaparAM che ke Aje paNa tyAM thoDI takalIpho to che ja. agAu je retInA daLa ane bharAMTiyAM hatAM te to have nathI, lazkarane kAraNe DAmaranA rastA banI gayA che. paNa pANIno prazna to haju evo ne evo ja che. tyAM gAmaDAnA nAnA samudAyane DhADhI kahe che. AvI eka DhADhI vAsaNA nAme saMghanA rastAmAM AvI. tyAMnA sthAnika loko kahevA AvyA ke je 200-300 saMghanA mANasa AvavAnA che te amArA gAmamAM nahi Utare. saMghapatine khabara paDI ke ahInA loko gAmamAM pravezavAnI nA pADe che. vAta mahArAja sAheba pAse pahocI. tyAre mahArAja sAhebe kahyuM, "ApaNe pAchaLa paMdara mAIla cAlIne AvyA chIe. have AgaLa na javAya. saMghamAM eTalI dhIraja nahi rahe. samaya paNa thaI gayo che. ahIMyAM ja rahIe. takalIpha zI che? gAmavALA nA zA mATe pADe che to kahe, "amAre pANInI khUba ja taMgI che. tamArA jevA ra00 mANasa gAmamAM Ave to amAre be mahinAnuM pANI eka ja divasamAM saphAcaTa thaI jAya." tyAre mahArAja sAheba kahe, "jo temane pANI maLI jAya to takalIpha nathIne!" nA, pachI emane takalIpha nathI.' 'to emane kaho ke badhuM sAruM thaze." gulAbacaMdajIne mahArAja sAheba upara apAra zraddhA hovAthI kazI dalIla kayA vagara gAmavALA pAse jaIne kahe, "tame phikara na karo badhuM sAruM thaze amane UtaravA do. amArA saMta mahAtmAe Ama kahyuM che.' A sAMbhaLI gAmavALAoe badhI vyavasthA karI dIdhI. saMghavALA utArAmAM taya. ekAsaNuM thaI gayuM ane bapore aDhI vAge eka sAmaTuM be IMca pANI paDI gayuM. te vakhate caitra mahino hato. varasAdanI koI zakyatA ane saMbhAvanA nahIM. chatAM AjubAjunA taLAvo chalakAI gayAM. sAMje AkhuM gAma kahevA AvyuM ke, "bApajI, haju AvatIkAla rokAI jajo." savAre je nA pADatA hatA, sAMje te ja loko rokAI javA Agraha karatA hatA. A vAta bilakula satya che. A evI koTInA puruSa hatA ke "maMtra phaLe jaza vadhe, deva kare sAnnidhya" brahmacaryanI tAkAta zI che enuM varNana karatAM kalikAla savaze' A vAta karI che. e bole e maMtra phaLe. A zakti emanI pAse kudaratI hatI. sAdhaka ane bAdhaka ema banne prakAranI hatI. je Icchita hoya te thaIne ja rahe. aitihAsika kAryo-1 : 5 u3 2010_02 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ barAbara enI samAMtarano A bIjo prasaMga che : saM. 1989nI A vAta naMdanasUrIzvarajInA saMsArI pakSe bApujI hemacaMdabhAI temanI nAjuka tabiyatane kAraNe boTAda padhAravA vinaMtI hatI. Ama to comAsuM lagabhaga amadAvAdamAM nakkI thaI gayuM hatuM. pratApasiMha moholAla paNa beThelA. mUMjhavaNa thaI, "zuM karazuM? naMdanasUri mahArAjanA saMsArI pakSe sagA ane bIjA badhA A rIte AvelA che ne sau vinaMtI kare che ke sAhebajI boTAda padhAro to sAruM." moTA mahArAje udayasUri mahArAjane kahyuM, "AdrA kyAranA che, jo to kharo." AdrA pachI mahArAja sAheba vihAra karatA na hatA. keTalIka uttama paraMparAo mahArAja sAhebe zarUAtathI jhIlI lIdhI che. A navo vicAra nathI. upA. yazovijayajI mahArAje amadAvAdamAM 172 2 athavA 23mAM hAjA paTelanI poLamAM rahIne sAta sAdhu bhagavaMtono paTTaka banAvyo che. temAM eka kalama A che ke AdrA nakSatra pachI vihAra karavo nahIM. paNa e kalama kevaLa pAnAmAM rahI gayelI. moTA mahArAje pahela karIne A cIlo pADelo. AdrA nakSatra sudhInA vihAranA divaso gaNatAM badhuM kaTokaTa AvatuM hatuM. te divase mahArAja sAhebe kahyuM ke "AvatI kAle vihAra che. tAbaDatoba badhI taiyArI thaI gaI. vihAra zarU thayo. AdrA nakSatra najIkamAM che. vihAra cAle che. mahArAja sAheba koTha, guMdI pachI phedarA padhAyaphedarA vAta thaI ke have je khaDoLa gAma Ave che tenuM aMtara lAMbu che. eka sAthe calAya ema nathI. mahArAja sAhebanI uMmara paNa te vakhate kharI ja. '89mAM zarIra eTaluM sazakta nahIM ke saLaMga paMdara ki. mI. cAlI zake. mahArAja sAhebe kahyuM sAMjanA samaye pAMca pIpaLI che tyAM mukAme karIe. badhA nahi paNa thoDA sAdhuo ane bIjI savAre khaDoLa jaze. phedarAthI sAMje vihAra karyo. mahArAja sAheba ane emanI sAthe tilakavijayajI Adi pAMca sAta sAdhu mahArAja pAMca pIpaLIne sthAne rAvaTI nAkhIne birAjamAna thayA. tarata ja bAjunA khetaramAMthI mANaso AvyA. AvIne kahyuM ke sAhebajI, ahIMyAM vIMchIno upadrava che. kALajI lejo." mahArAjazrIe nArAyaNa suMdarane mATI laI AvavA kahyuM. rAvaTI pharatI mATInI pALa karI. mahArAja sAhebe sAdhuone sUcanA ApI ke koIpaNa sthitimAM mAnuM karavuM hoya topaNa, pALa oLaMgIne jazo nahIM. Ama kahyA chatAM eka sAdhu mahArAja bahAra nIkaLyA. nIkaLyA ne vIMchI karaDyo. vIchI barAbara pALa sudhI Ave ne pAcho pharI jAya. vALa oLaMgIne aMdara na Ave. A banAva banyA pachI savAra paDatAM AgaLa javAnI taiyArI karavA mAMDyA. mahArAja sAheba lagabhaga sUryodayanI AsapAsa vihAra karatA. teo navakAranuM smaraNa karIne vihAra karI rahyA hatA tyAre koIke AvIne kahyuM ke sAheba, varasAda Ave che. khAbociyAM bharAI gayAM che. " sAhebajIe kahyuM ke "zuM bolo cho ?' rAvaTImAM te vakhate eka chAMTo paNa paDelo nahi. varasAda Ama to evo hato ke rAvaTI dvArA TIpAM paNa aMdara paDe, pavana sAthe vAchaMTa paNa Ave. paNa AmAMnuM kazuM ja nahi. joIto na hato tyAre TIpuM paNa nahi, ane jesalameranA saMgha daramyAna joIto zirasasamrATa pravacceofmALA u4 2010_02 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hato tyAre taLAva chalakAI gayAM hatAM. A emanI cAritranI zakti. koI cIja emane saMkalpita na hatI. paNa kudarata emane eTalI badhI sAnukULa thaIne rahetI hatI enA A be anubhavo che. eka uduno zera yAda Ave che. phAnasa banakara jIsakI IphAjata havA kare, vo zamA kya bUjhe jIse rozana khudA kare. - saM. 1975nI A vAta che. kAparaDAjInI pratiSThA vakhate amIcaMdajIgulAbacaMdajIe sauthI moTo phALo Apyo. jayAre pote ahIM AvyAne mahArAja sAhebane vAta karI ke "Apa padhAro amAre UjamaNuM karavuM che. te vakhate mahArAja sAhebe kahyuM, "atyAre to mAre kAma A pratiSThAnuM karavAnuM che. tamAre lAbha levo hoya to tamane ApuM." gulAbacaMdajIe kahyuM ke "saMpUrNa mahotsavano lAbha mane Apo. mAre UjamaNuM karavuM che te Aja che. Apa kaho ne Apa raho te jamaNuM. 'gulAbacaMdajInAM vacano sAMbhaLI jodhapuranA jAlamacaMdajI vakIla vageree hRdayamAM bhAva karyo. manasukhabhAIe paNa 3000 rU. TIpamAM lakhAvyA ane Akhoya pratiSThA mahotsava gulAbacaMdajIe te svarUpe karAvyo. A vAta thoDI vigate joIe - A gulAbacaMdajI pUjyapAda zAsanasamrATazrInA paramabhakta hatA. teoe ghaNI udAratAthI ghaNAM moTA kAmo karelAM. paNa uttara kALamAM gujarAta-saurASTramAM pUjya zrI vicaya - comAsAM karyA. kAmo thayA te vadhArAmAM paNa gulAbacaMdajI-amIcaMdajI saMparkamAM na rahyA tethI teonuM nAma pUjayazrInA bhaktavargamAM jovA maLatuM nathI. bAkI ghaNAM ja mahattvanA kAmamAM teo khaDepage ubhAM rahyA che. je rIte vi.saM. 1973mAM siddhagirirAjano saMgha kADhavAnA bhAvathI AvyA hatA ane pUjyazrInI bhAvanA jesalamera juhAravAnI hatI to pote paNa manane e rIte vaLAMka Apyo ane jesalamera tIrthano cha'rI pALato saMgha kADhyo. basa. evuM ja A bIjI vAra paNa banyuM. teo AvyA hatA potAne gAma zivagaMjamAM saMgha je kADhayo tenA udyAnarUpa prabhujIne mahotsava karavAnI bhAvanA hatI ane temAM nizrA pradAna karavA mATe vinaMti arthe AvyA hatA. tyAM zrI kAparaDAjI tIrthamAM zrI svayaMbhU pArzvanAtha bhagavAna Adi jinabiMbonI pratiSThAno prasaMga Avyo. pUjyazrI sAtheno RNAnubaMdha haze. jyAre pote zivagaMja padhAravA mATenI vinaMtI karI rahyA hatA tyAre zrI cAMdamalajI pAlIvALA zrI panAlAlajI bilADAvALA pUjyazrIne gaLagaLA sAde vinaMtI karI rahyA hatA ke Apa jo gujarAta padhArazo to A pratiSThAnuM kAma laMbAI jaze ane koNa jANe kyAre aMjaLa Avaze. mATe Apa ATaluM kArya karAvI ja lo. A badhuM jANIne gulAbacaMdajIe paNa pUjyazrIne vinaMtI karI ke sAheba ! vAta sAcI che Apa A kArya pahelAM karI levA jevuM che. pUjayazrIe kahyuM : jo tame pratiSThAno lAbha letA ho to huM jarUra vicAra karuM. aitihAsika kArcA-1 : 5 65 2010_02 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gulAbacaMdajI kevA parama zraddhA saMpanna gurubhakta ke turta mahArAja sAhebane kahyuM ke ApanuM vacana zirodhArya che. ApanA AzIvAdathI pratiSThA mAre ja karAvavAnI che. pachI khUba ja umaMga ullAsathI pratiSThAno prasaMga pAra pADyo. A badhA prasaMgo sAMbhaLIne mAtra ahobhAva nathI karavAno, mAtra anumodanA paNa nathI karavI, temAMthI mAtra ekAda lITIno bodhapATha levo joIe. jyAre jyAre tamArA jIvanamAM paNa dhArmika lAbha levAno vAro Ave tyAre tamArA manamAM jo A vAto dharabAyelI hoya to tame paNa yogya vaLAMka laI zako. viveka karI zako. ane mahArAja sAhebanI vAtane svIkArI zako. yugaliyAo AdIzvara bhagavAnanI pAse AvyA. emane snAnano, abhiSekano lAbha levo hato. paraMtu Indra mahArAjAe to bhagavAnane snAna karAvIne, alaMkArothI sajja karIne siMhAsana para birAjamAna karelA hatA. tyAre e yugaliyAoe kamaLanA patramAM abhiSeka mATe je pANI lAvyA hatA e RSabharAja (AdIzvara)nAM caraNomAM mUkI dIdhuM. bhagavaMta mAtra vinaya joIne eTalA khuza thaI gayA ke AkhI vinItA nagarI vasAvI. bhakti mAtra korI ane viveka vinAnI hoya tyAre jIdamAM parivartita thaI jAya. gulAbacaMdajIe kAparaDAnI pratiSThAmAM dAkhavelo A viveka joI zakAya che. girirAja ane mAnasiMha darabArano kisso ; ApaNe Aje aitihAsika prasaMgo jovA che. to temAM eka mahattvano ocho jANIto prasaMga joIe : 1961mAM girirAja upara mAnasiMha darabAre bhagavaMtonI je AzAtanA karI ane te vakhate mahArAja sAhebe je dIghadRSTi dAkhavI che te ajoDa che. A vAta mahArAja sAhebanI AcArya padavI thaI te pahelAMnI che. e mAnasiMha darabAra vicitra ane bhArekarmI AtmA. tIrthanI AvI AzAtanA karanAro kadI sAMbhaLyo ke joyo nathI. ene avaLI mati sUjhI. ethI pagamAM joDA paherIne, moDhAmAM cIrUTa khosIne TheTha AdIzvara dAdAnA raMgamaMDapamAM jaI baMdha jALImAMthI cITano dhumADo aMdara pheMkyo. Ama chatAM, cAre bAju hobALo thaI gayo. dekArAthaDakArA thayA. Akho saMgha halabalI UThyo. pelAnA manamAM to vadhu ne vadhu zurAtana UDyuM. "ATalethI ja kema aTakuM? upara jaI, bakarAno vadha karI, enuM lohI lauM ane AdIzvara bhagavAna upara chAMTuM tyAre huM mAnasiMha kharo." vAta ema hatI ke, jyAre koIe bUTa paherIne upara na AvavuM evo TharAva saMdhe kayo vakhate mAnasiMhane vAta nahi karelI. basa, ATalA ghavAyelA ahaMthI e chaMcheDAI gayo ane ATale sudhInuM bhayaMkara pApa karavA e taiyAra thayo. eNe mANaso bolAvIne IMTa, cUno, paththaro badhuM mokalAvyuM ane zatruMjaya caDhatAM vacamAM je sapATa bhAga Ave che jene ApaNe 'hanumAnadhArA' kahIe chIe tyAM chAparuM baMdhAvI, muslimone bolAvI bakarAno vadha karavAnuM kAma pAra pADavuM ane e samAcAra eNe cAre bAju mokalyA. zAsanasamrATa pravacanamALA 2010_02 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyapAda zAsanasamrATa te vakhate tyAM birAjamAna. vADIlAla jeThAlAla te vakhate saMgha laIne gayelA tyAre mahArAjazrI tyAM rokAI gayelA. temaNe A badhuM sAMbhaLyuM. bIjAo paNa samasamI gayA. temAMnA eka kalakattAnA bahAdurasiMhajI bAbu to badhAnI vacce bolI UThyA, "A mANasane uDAvI daIza paNa A nahi thavA dauM.' mahArAja sAhebe kahyuM, 'ApaNe tevo chellA tabakkAnA koI kAmane aDavuM nathI. ApaNe pahelAM samajUtIthI kAma laIe. korTamAM jaIe. e. jI.jI. ne maLIe. A badhA prayatno karIe paNa AvuM to nathI karavuM." mahArAja sAhebanI AvI taiyArI. te gALAmAM, bhAyacaMdabhAI karIne pAlitANAnA eka bhArADI mANasa ene bolAvIne badhI vAta karI. samajAvyo. taiyAra karIne mokalyo. eNe bahu sarasa kAmagIrI bajAvI. nIce jIvApara, DuMgarapara e badhAM gAmonA je bharavADo hatA emanAM bakarAM upara caravA jatAM hatAM. emane kahyuM, 'tamArAM bakarAMno vadha thavAno che. tame badhA khAdhApIdhA vinA rahI jazo.' bharavADo kahe, "ame katalakhAnuM nahi thavA daIe' A vAta cAre bAjue pracAra karIne taiyAra karI. mahArAja sAheba pote paNa padhAryA. jIvA5ranI aMdara corAmAM besIne badhAne samajAvyuM ke tamane Avo vadha maMjUra che ?' badhAe nA pADI. bIjI bAju, jyAre saune khabara paDI ke upara IMTa, cUno, patarAM vagere pahocI gayAM che tyAre te lokone bolAvIne batAvavAmAM AvyuM ke juo ahIM katalakhAnAnI kevI taiyArI cAle che. darabAra pote samajato hato ke kazuMka thaze, mATe pAlitANA choDIne gAriyAdhAra bhAgI gayo hato. pelA bharavADoe to adhUruM caNatara toDI pADyuM. cUno DhoLI dIdho. patarAM pheMkI dIdhAM. ane jhagaDo karI jatA rahyA. A samAcAra divAna mAraphata mAnasiMha darabArane maLyA. darabAra zuM pratikriyA kare che, tenI pratikriyA zI haze te mahArAja sAheba mATe jANavI khUba agatyanI hatI. te jANI lIdhA pachI je te pratikriyAne pahocI vaLavAnI pUvatiyArI karI zakAya. ane A bAbata mahArAja sAhebe khUba sarasa rIte pAra pADI. gokaLadAsa amathAzA (pAchaLathI subhadravijayajI mahArAja) eTalA bAhoza ane vicakSaNa puruSa emane mahArAja sAhebe Akho pATha kevI rIte bhajavavo te samajAvyuM. e bAvA banIne gheTInA raste beThA. pelo khepiyo nIkaLyo. ene pote pIvA mATe cA ApI, bIDI ApI, pAMcanI noTa pakaDAvI ane enI pAsethI kAgaLa jANI lIdho. kAgaLa vAMcIne jevo hato tevo peka karI lIdho. vAMcIne pelo pahoce e pahelAM to mahArAja sAhebane badhA khabara pahocADyo. jayAre samAcAra maLI gayA ke te have kazuM karavA mAgato nathI, DhIlo paDI gayo che eTale mahArAja sAhebe kahyuM ke "have korTamAM kesa dAkhala karo." A bAju upara toDaphoDa karavAnA kesamAM bhAIcaMdane pakaDyo ene pUchavAmAM AvyuM ke "kharekhara hakIkata zuM hatI ? bolI jA. tane koNe A badhuM bharAvyuM? konAthI prerita thaIne tuM gayo ? tArI hiMmata nathI." game teTaluM dabaDAvavA chatAM bhAyacaMda bilakula na bolyo. enAM AMgaLAM khAMDaNImAM mUkI chuMghAM. tema chatAM eka harapha sarakho teNe uccAyo aitihAsika kAryA-1 : 5 uo 2010_02 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanasamrATa pravacanamALA 68 nathI. pachI ene choDI mUkyo. mahArAja sAhebe ene kahyuM ke tuM rAjakoTa jaIne A vAta karI Ava ke mArI sAthe A prakAre guno thayo che. bIjI bAju mAnasiMhe bhAyacaMdanI pAchaLa cokIpahero mUkelo ke te pAlitANA choDIne bahAra na jAya. 2010_02 tene bahAra mokalavA mATe mahArAja sAhebe vyavasthA karI ApI. rojiMdA krama mujaba eka divasa bhAyacaMda, mahArAja sAhebane maLavA upAzrayamAM Avyo. bahAra darabAranA mANaso UbhA hatA. paNa ahIM amadAvAdathI manasukhabhAInI moTara bolAvelI, ane pAchalA bAraNe mUkI rAkhelI. tyAM bhAyacaMdane pAchaLa nIsaraNI mUkIne utAyo ane moTaramAM sIdho sonagaDha bhego karI dIdho. kasturabhAI nagarazeTha udbodhana kare che. A bAju darabAranA mANaso rAha joIne thAkyA bAda sIdhA upAzrayamAM dAkhala thayA ne bhAyacaMda aMge pUchavA lAgyA. mahArAja sAheba kahe, 'Avyo hato. paNa vaMdana karIne kyAM gayo tenI khabara nathI.' pelA mANasoe mAnasiMhane badhI vAta karI. tene phaphaDATa thaI gayo. tene thayuM ke cokkasa tyAM ja gayo haze ane have mArI vAta karaze. kharekhara bhAyacaMda rAjakoTa pahoMcI paNa gayelo. mAnasiMha pAchaLane pAchaLa rAjakoTa pahocavA nIkaLyo. paNa gADI cUkI gayo. dasa miniTa pahelAM ja sonagaDhathI gADI upaDI gaI hatI. te pAcho pharyo tyAM nAmadAra korTa taraphathI voraMTa AvyuM ke tame amuka guno karyo che. tarata hAjara thaI jAo. ane samAdhAna karavuM hoya to zimalA Avo. vAIsaroya te vakhate tyAM hato. mAnasiMhane gayA vagara chUTako ja na hato. tIthadhAmamAM teNe karelAM bhayaMkara pApa bahAra AvI rahyAM hatAM. te gADImAM zimalA javA beTho. paNa rastAmAM hRdayarogano humalo thavAthI gujarI gayo. atyupramukhyapApAnAmideva tamanute / A vAta saM. 1961nI che. ane mahArAja sAhebe tIrtharakSA mATe karelA A prayatno che. prabhAvaka puruSonuM A kArya che. prayatno karavA paDe che ne mahArAja sAhebe A badhA prayatno karyA che. AvAM to keTalAMka prakaraNo che je jAhera thayAM nathI. tIthonI aMdara koI mANasa pAMca-pacIsa lAkha kharce topaNa AnI tole Ave evI cIja nathI. mahArAja sAhebanuM netRtva zuM hatuM ane temanuM hIra kevuM hatuM te teo kevAM vicakSaNa hatA. A ghaTanA parathI khabara paDe che. 1990nuM saMmelana H have 1990nA saMmelananI mULa vAta karavI che. mahArAja sAhebanuM AkhuM jIvana eka itihAsa che. itihAsa ene kahevAya ke varSo sudhI, sadIo sudhI te prasaMgonI uparavaTa prasaMga na bane. mAkubhAIno saMgha, kAparaDAnI pratiSThA rANakapuranI Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMmelanamAM prAraMbha maMgala nimitte khAtra i pratiSThA, '90nuM saMmelana jevI ghaTanAo mATeja aitihAsika gaNAI che. AvA prasaMgonI nodha levI ja paDe che. pachI bhale ISyAvALo mANasa eka lITImAM nodha le ane bhAvavALo mANasa dasa lITImAM noMdha le, paNa tenA vinA teNe lakhelo ItihAsa adhUro kahevAya. mahArAjazrInuM amadAvAda prati Agamana : 1990nA phAgaNa vada 3nA divase saMmelanano prAraMbha thavAno che. naMdanasUrIzvarajI mahArAja jAtrAne mATe giranAra padhAyAM hatA. A bAju moTA mahArAjazrIne saMmelana mATeja amadAvAda javAnuM che. vallabhasUrIzvarajI mahArAja pAlitANA hatA. teo pAlitANAthI amadAvAda AvavA nIkaLI cUkyA che. sonagaDha gayA te vakhate paMnyAsa gaMbhIravijayajI mahArAjanA ziSya cAritravijayajI mahArAja tyAM hatAM. temaNe vallabhasUri mahArAjane kahyuM, "Apa jAo cho paNa jo nemisUri mahArAjane pUrepUrA anusarazo to saMmelana saphaLa jaze. emanI pAse je dIrdhadaSTi ane kuneha che tene khapamAM lagADajo." AvI vaNamAgI salAha cAritravijayajIe vallabhasUri mahArAjane ApI che. paNa vallabhasUri mahArAja to A vicAranA hatA ja. temaNe to cheka 1976mAM nemisUri mahArAjazrIne udepuramAM kahyuM hatuM ke "Apa padhAro ane saMmelana bolAvo." Apaja A kAma karI zakazo." A bAju dAnasUri mahArAja, premasUri mahArAja hayAta. rAmacaMdrasUri mahArAjanI te vakhate nAnI uMmara, eka bAju bhUpendrasUri mahArAja tathA kAzIvALA dharmasUrijI mahArAjanA prasiddha vaktA evA vidyAvijayajI mahArAja khUbaja samartha hatA. AvA nAmI-anAmI sekaDo sAdhu mahArAjo te vakhate birAjamAna. "zuM thaze ?' darekanI pAse A ja prazna. paraMtu javAba koInI pAse nahIM. badhAnI sAme dhUMdhaLuM AkAza, kaho ke aMdhAruM hatuM. rAtri vItatI hoya ane vItatAM vItatAM vadhu ghaTTa aMdhArI ane tyAre te aMdhArAMne khALavA badhA prayato kare tema vAtAvaraNanAM kAjaLagherA aMdhArAne khALavA sau pahelAM dahegAmamAM keTalAMka sAdhuo eka mITiMga bolAvavAmAM AvI. gAmaDAMomAM, zaheromAM, saMmelanamAM sAdhuvarSadA saMmelanamAM zrAvaka samudAya etihAsika kAvya-1 : 5 69 2010_02 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kasabAomAM cAre bAju peTAvelA dIvaDAono A mITiMga dvArA jANe ke aMdhArAM khALavAno prayAsa hato. koTI dIpa taNA prakAzabaLathI, tArA taNA tejathI, svargagA taNI zubhatA thakI ane nakSatranA nAthathI" A badhA bhegA thayA. paNa baLa ochuM paDatAM tArAone bolAvyA. tyArabAda AkAzagaMgA ane tyArabAda caMdrane AmaMtraNa apAyuM. sUryano vikalpa karavAne mATe A badhA UbhA thayA ane e bhegA thayelA mANasoe rAtabhara mahenata karI. "je na dhvAMta thatuM prazAMta ghaDIe te kevuM prAtaH same, jo A Agama sAMbhaLI ravi taNuM saMtrasta heje zAme sAta azvo para ArUDha sUryaH ahIM paNa saue Agamana sAMbhaLyuM ke sahasra kiraNothI zobhato sAta ghoDA para beThelo sUrya AvI rahyo che. A sAta azvo te sAta AcArya mahArAjAo ane emanA ziSyo. udayasUri mahArAja, naMdanasUri mahArAja, vijJAnasUri mahArAja, padhasUri mahArAja, kastUrasUri mahArAja, amRtasUri mahArAja, lAvaNyasUri mahArAja A sau ziSyasamudAya sAthe AvI rahyA hatA. A sAMbhaLIne ja cAre bAju aMdhAruM bhAgaMbhAga karavA lAgyuM hatuM. naMdanasUri mahArAja giranAranI yAtrAethI AvI rahyA hatA, vallabhasUri mahArAje pAlitANAthI AvI rahyA hatA, vidyAvijayajI sAbarakAMThAthI AvI rahyA hatA. moTA mahArAjazrI dholerA thaIne ahIM padhAyA. jema badhI nadIo samudramAM bhegI thAya tema sau AvI rahyA hatA. samAMtara chAvaNI : vaLI, keTalAka sAdhu mahArAjane thayuM ke ApaNane koI bolAvatA nathI, kazuM pUchatA nathI, ApaNI salAha letA nathI. ApaNe samAMtara chAvaNI UbhIkaro. eka AcArya mahArAja AmAM AgevAna hatA. emanI saMkhyA paNa sArI evI hatI. emanuM dahegAmamAM saMmelana thayuM. emAM paNa ghaNI masalato thaI. A bAju mahArAja sAheba paNa ochA ciMtita na hatA. paNa sAvadha rahevuM, saciMta rahevuM e eka vAta che ane jenI-tenI pAse phariyAda karatA rahevuM e judI vAta che. mahArAja sAheba koInI pAse koI paNa bAbatamAM "he zuM karazuM? evo zabda prayoga karyo nathI. ane jayAre emaNe barAbara hRdayathI IcchavuM che tyAre e pramANe thaIne ja rahyuM che. mahArAja sAheba jyAre vihAra karIne bahArathI padhAryA, gAmamAM javAnI vAra hatI te vakhate samagra "plAna ghaDavA mATe sutariyA bilDiMgamAM teo birAjamAne rahyA. e makAna mULa bhagubhAI sutariyAnuM. emano vizALa parivAra. tyAM gharaderAsara paNa hatuM. jyAM Aje mahAkAtta che. je loko AvI rahyA hatA emanA samAcAra niraMtara teozrI meLavatA hatA. emaNe evuM kahyuM ke zuM karI zakAya AmAM ?' zAsanasamrATa pravacanamALA 2010_02 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svastha citta hoya che tyAre badhA prazno ukelI zakAya che, asvastha citte sAme paDelo ukela paNa dekhAto nathI. mahArAja sAhebe svastha citte vicAraNA karI che ke 'A konA mATe pote karI rahyA che ?' sauthI agatyano muddo A che. 'huM samelana bolAvuM chuM.' te vicAra nathI. teozrI aMdarathI spaSTa che. saMgha ane zAsana mahAna che. nagarazeTha kastUrabhAI maNibhAI saMmelana bolAve che. paNa saMpUrNa doravaNI, preraNA, javAbadArI mahArAja sAhebanI che. paNa kyAMya A aMgeno ullekha suddhAM na thAya tenI pUratI kALajI rakhAI che. kastUrabhAI maNibhAIe paNa temanuM kA barAbara rIte AraMbhathI aMta sudhI adA karyuM che. netA tarIke chavAI javAnI aMza mAtra paNa icchA emaNe rAkhI nathI. pUjyazrI AtmapradezamAM kevaLa zAsana vasyuM hovAthI emaNe je-je icchAo karI che te paripUrNa thaI che. vighno AvyAM nathI evuM nahi, paNa moTAM pahADa samA vighno paNa sAva nAnAM DhephAM jevAM thaI bAju para nIkaLI gayAM che. emanuM mULa paribaLa, mULa srota jo koI hoya to te zAsana pratyenI AsthA che. rAga che. 'arpI jIvana vizvane kRtagati je etadartha kare, icchA mAtrathI aMtarAya saghaLA e vIra kAM nA tare ? ne je anya baLe, azakta viSaye mithyA pravRtti kare, tene vighna sadaiva sanmukha rahI UbhAM hase aMtare.' (boTAdakara) jenA upara potAnuM prabhutva nathI tevA viSayamAM je bIjAnA baLe mithyA pravRtti kare che e lokone vighno Dagale ne pagale AvatAM hoya che. paNa jeo potAnuM jIvana eka vakhata dharmane samarpita karyA pachI badhuM tene mATe ja kare tevA vIranI IcchA mAtrathI prakRti tene anukULa thAya che. rAjAo jyAre prajA mATe hRdayamAM saMpUrNa vAtsalya rAkhe che tyAre rAjAo jaMgalamAMthI pasAra thatI veLA saLagelo dava paNa vagara varasAde zamI jAya che. mahArAja sAhebanA hRdayamAM bhAva hovAthI temanA Agamane ahIMnAM kSetro lIlAMchama banyAM hatAM. jyAM teo paga mUkatAM banI jatAM te kSetra sAjAM navAM. sAgarajI mahArAjanuM sAMnidhya mahArAja sAhebane suMdaramAM suMdara eka upAya sUjhyo. sAgarajI mahArAja saMmelana mATe ahIM AvI rahyA hatA. emanuM varcasva saMgho upara have zarU thaI gayuM hatuM. emanA paNa ziSyo ane bhakto hatA. mahArAja sAheba pAse emaNe vyAkaraNanI zarUAta karelI. gaNIpadavInA bhagavatI sUtranA jevA moTA joga moTA mahArAja sAhebe emane karAvelA. joke chelle chelle temano meLApa khUbaja ocho thaI gayo hato. chatAM mahArAja sAhebe paLa pArakhIne sarakhejathI AvI rahelA sAgarajI mahArAjane maLavA udayasUri mahArAja, naMdanasUri mahArAja Adi cha sAta mahArAja sAhebone mokalyA, ane kahevaDAvyuM ke 'sAhebajI birAjamAna che tyAM Apa padhAro.' Apane ahIMja rahevAnuM che. teo jevA AvyA evA moTA mahArAje pATa uparathI UbhA thaIne temane AvakAra Apyo. badhAe navakArazI sAthe vAparI. mahArAja sAhebane ethI hiMmata AvI. pachI temaNe sAgarajI mahArAja sAthe vicAraNA zarU karI. pahelAM to emaNe kahyuM, 'tamAre pAMjarApoLamAM ja rahevAnuM che.' AmAM paNa emanI dIrghadRSTi ane kunehabuddhinAM darzana 2070_02 aitihArSika kArSyA- 1 : 5 1 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che. pariNAme darzinI buddhinuM mahArAja sAhebane varadAna hatuM. sAgarajI mahArAje te vAta svIkArI lIdhI. teo pAMjarApoLamAM padhAyAM. mahArAja sAheba tyAMnI jJAnazALAmAM ane sAgarajI mahArAja upAzrayamAM UtaryA. roja cha cha kalAka mITiMgo cAle. sAgarajI mahArAja, naMdanasUri mahArAja, lAvaNyasUri mahArAja, nemisUri mahArAja badhA sAthe besIne masalata karatA. A masalata daramyAna koIka prazna bAbate naMdanasUri mahArAja dvArA kAMIka ukela maLI jatAM sAgarajI mahArAja eTalA khuza thaI gayA ke emaNe naMdanasUri mahArAjanI pITha thAbaDI. sAthe beThelAMne paNa A dazya joI sAnaMdAzcarya thayuM. puNyavijayajI mahArAjano paNa te vakhate phALo kharo. have, vijayavallabhasUri mahArAja mATe paNa mahArAja sAhebane pUrNa vizvAsa hato. bhale dahegAmamAM sau samAMtare bhegA thayA paraMtu cAra AMkho maLatAM ja teo virodha baMdha karI deze tevo moTA mahArAjazrIne bharoso hato. vallabhasUrijI mATe temane ghaNo Adara hato. emanA cAritra mATe mahArAja sAheba be moDhe vakhANa karatA hatA. vallabhasUrijIne paNa moTA mahArAjanI zAsana pratyenI vaphAdArI sparzI gaI hatI. saMmelana - prAraMbha : chevaTe phAgaNa vada 3nA divase nagarazeThanA vaMDAmAM saMmelana zarU thayuM. sAdhugaNa, sAdhvIjIgaNa, zrAvako, zrAvikAo. enA vizALa zamiyANAmAM moTA samudAyamAM ekatra thayA hatA. hakaDeThaTha medanI paNa abhuta zista. moTA mahArAja maMgaLAcaraNa kare. badhAe hAtha joDIne sAMbhaLavAnuM. tyArabAda mahArAjazrI svastha thaI bese, vaccethI koInI paNa UbhA thavAnI hiMmata nahIM zrAvaka-zrAvikAonI hAjarImAM saMmelanamAM kayo muddo pahelAM Ubho karavo, tene kaI rIte AgaLa calAvavo, e muddAnI carcA daramyAna sAmo kayo tarka Avaze ane eno zo uttara Apavo - A badhI taiyArI thayA pachI AnI zarUAta koNa ane kevI rIte kare e bAbate gUMca paDI. ghaDIbhara badhA lokone lAgyuM ke zuM saMmelana Ama ja cAlaze ? Amane Ama to ApaNe UbhA thaI jaIzuM ne vikharAI jaIzuM. kasturabhAI maNibhAI: sauthI pahelA divasanuM kastUrabhAI maNibhAInuM je bhASaNa thayuM eno ekaeka zabda kImatI hato. tolInolIne jANe zabdo bolAtA hatA. badhA lokoe stabdha thaIne bhASaNa sAMbhaLyuM. keTalAkanA manamAM ema hatuM ke kastUrabhAI maNibhAI to sudhAraka che. jaina dharmathI bahu paricita nathI. ghaNI vAra paradeza jaIne rahe che. emane A badhI samajaNa kema Ave? paNa e khUba ja prabhAvaka rIte bolyA. e zAMti dAsa zeTha, vakhatacaMda zeTha, lakSmIcaMda zeTha, khuzAlacaMda zeTha e paraMparAnI hemAbhAI premAbhAInuM lohI. A saMskAro aMdara paDelA, bhale upara thoDI dhULa AvI jAya. paNa pavana AvavAthI cAlI jatI hoya che. "mArA sAdhu e sAdhu ja che." A emanuM pahelA divasanuM paheluM vAkya ane Aja vAkya chellA divasanuM paNa. vaccenA divasomAM aneka prazno paratve vicAraNA cAlI. zAsanasamrATa pravacanamALA g2 2010_02 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha praznono vicAravimarza: devadravyano prazna, sAdhAraNa dravyano prazna, dIkSA ApavAno prazna, dezanA kaI paddhatithI ApavI te prazna, ajaina ane bauddha paraMparAvAdIo dvArA thatA AkSepo (jevA ke mahAvIrasvAmIe mAMsabhakSaNa kareluM)nA uttaro koNa Ape ane kevI rIte ApavA joIe e aMgeno prazna - A badhA prazno aMge vistRta vicAraNA thaI. e mATe "jaina satya prakAza' nAmanuM mAsika bahAra pADavAnuM vicArAyuM. e sAmAyikanA parAmarza mATe lAvaNyavijayajI mahArAja, puNyavijayajI mahArAja, darzana vi. (tripuTI) ane labdhisUrijI mahArAja e cAra jANanI nimaNUka karavAmAM AvI. teo lekho maMgAve, jue, tapAse. jaina satya prakAza" jevuM jaina samAjamAM khUba jANItuM sAmayika zarU thayuM enuM zreya saMmelanane jAya che. camanalAla gokaLadAsa"enA AdyataMtrI hatA. ratilAla dIpacaMda desAIe emAM varSo sudhI kAma kareluM. A prakAzana e saMmelananI saphaLatAnA moTA phaLasvarUpa banI rahyuM. Aje tenI phAIlo jotAM jaNAze ke vidvattApUrNa, aneka bAbatomAM prakAza pADanArA lekho emAM upalabdha che. vidyAvijayajI vivAdanuM nimitta: A saMmelanamAM vidyAvijayajI mahArAja thoDI AgavI pratibhA dharAvanArA hatA. gujarAtamAM teo ochuM rahelA. siMgha ane kacchanA pradezomAM viryA hatA. viyAM hatA eTaluM ja nahIM, tyAM bhagavAnanI jema pUjAyA hatA. vAkakauzalya emanuM addabhuta koTinuM jevuM gujarAtImAM bole evuM ja hiMdImAM paNa bole ne udUmAM paNa bole. tevuM ja saMskRta ane prAkRta bhASAnuM prabhutva. navAnavA tamAma pravAhothI paricita rahenArA. emaNe karelI siMdhanI yAtrAmAM to cheka tharapArakara sudhI gayelA. goDI pArzvanAtha bhagavAnanuM mULa sthAna che. te gauDI gAma. A vidyAvijayajI mULa sAThaMbAnA te jamAnAmAM temaNe PA. rAkhelo. AvI rIte jIvanArA mANasa gujarAtanI cAlu paripATIthI saheja paNa TevAyelA nahi. kAMI sahana paNa nahi karanArA. eTale cAlu saMmelane koIka cacamAM emanAthI Ama bolAI gayuM. "A Akho divasa zAstra zAstra zuM kayAM karo cho? A pothAMmAMthI cA nathI AvatA.' sabhA vacce A bolAyuM. moTA mahArAjazrInI hAjarImAM bolAyuM. sannATo chavAI gayo. ApaNAM AgamagraMtho - zAstro mATe A zabdo apamAnajanaka che. e pAchA khecAvA joIe. vallabhasUri mahArAje vAtane vALI levAno pUro prayata karyo. teo kahe, "amArA rAjasthAnamAM to "pothAM" zabda vAparatA ja hoIe chIe, evI rIte mAtra bolAI gayuM che." ema kahI vAta vALavAno prayata karyo. paNa sAme bilakula macaka ApavAmAM na AvI. AmAM to spaSTa anAdara dekhAya che evo sAmomata pragaTa thayo. vidyAvijayajI pUjayapAda zAsana samrATajInA pakSanA hatA. saMsArI bhASAmAM bolIe to emanA bhatrIjA hatA. nemisUri mahArAja sAheba ane kAzIvALA dharmasUri mahArAja sAheba banne gurubhAIo. bannenA guru eka. gurubhAI pratye mahArAja sAhebane prema, "mAro sAdhu che.' etihAsika kArca-1 5 63. 2010_02 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanasamrATa bana{{LA 24 evo bhAva manamAM to kharoja. vicAramAM bhale matabheda paNa manamAM lAgaNI to kharI ja. te vakhate badhAnI vacce mahArAja sAheba aDadhA vAMkA vaLI vidyAvijayajIne kahe che, 'tu to mAro bhatrIjo kahevAya. paNa yAda rAkhaje ke tane ke mane mahAvIrasvAmI kahevA nahotA AvyA ke dIkSA laI le. je divase AnA grantha paranI zraddhA UThI jAyane te divase AnA nAme carI khAvAno ApaNane adhikAra nathI.' A zabdo bharI sabhA vacce mahArAja sAhebe vidyAvijayajIne kahyA. zAsanano rAga hRdayamAM kevo ekameka thaI gayo haze ! jema tIrthabhaktinI vAta ApaNe cANasmAnA prasaMgamAM joI evo bIjo mahattvano udgAra A che. badhA loko stabdha banI gayA. vidyAvijayajI mahArAja paNa parama vinayI hatA. AvI sthitimAM mahArAja sAhebe karelAM vacano sahajatAthI svIkAryAM. eka harapha paNa sAme na bolyA. ane jyAre sabhAnuM samApana thayuM tyAre mahArAja sAhebanAM caraNomAM mastaka mUkI emaNe kSamApanA mAMgI. vAta satya paNa hatI. te vakhate mahArAja sAhebe 'A mArA pakSano che, mATe chAvaruM' tevuM bilakula nathI AcaryuM. jo e kevaLa pakSanA mANasa banyA hota to e vakhate emano bacAva ja karyo hota. mathAmaNanA aMte samelananA vahANane salukAIthI kAMThA para laI javA mATe sauthI vadhu mahenata mahArAja sAhebane karavI paDI che. A badhA to emAM sahAyaka baLo hatA. sAgarajI mahArAja paNa pUrNa sahayogI. kalAko sudhI carcA karavAmAM teo AgaLa paDatA. lAvaNyasUri mahArAjano paNa eTalo ja moTo phALo. paNa teo mAtra 60nI vaye cAlyA gayA. satkAryonI saphaLatAmAM sadbuddhi, Arogya, AyuSya vagere paribaLonI jarUra paDe che. bAkI to teo ghaNA bAhoza hatA. samAnaH aMte samelana pUrNa thayuM. TharAvo pasAra thayA. enI nakalo chapAvavAmAM AvI. samApana-bhASaNa kastUrabhAI maNibhAIe karyuM. te bhASaNa daramyAna ja levAyelA nirNayonI vadhAmaNI ApavAmAM AvI. devavaMdana H te pachI saMmelananA badhA sAdhu bhagavaMto devavaMdana mATe DahelAnA upAzraye gayA. tyAre rAmavijayajI mahArAjanA guru surendravijayajI mahArAja ane temanA guru je dhavijayajI mahArAja te kALadharma pAmI gayA hatA. ATalA badhA sAdhuo koInA devavaMdanamAM kadI jovA na maLe. A to yogAnuyoga hato eTale Ama banyuM. na 2010_02 saMmelana da22oja savAre 10 vAgye zarU thatuM ne sAMje cArapAMca vAge pUruM thatuM. te vakhate maMgalAcaraNa karavAmAM AvatuM. saMvata 1990nuM A munisaMmelana e jaina zAsananA eka aitihAsika ghaTanA banI rahI. AvA ja bIjA prasaMgo paNa banyA che te ApaNe AgaLa upara joIzuM. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyana S aitihAsika ThA-2 (tA. 13-11-1998) anaMta upakArI zrI arihaMta paramAtmAnA lokottara zAsanane sAcA arthamAM pAmyA vinA bhAvAcArya banAtuM nathI. zrI siddhasena divAkarajI mahArAja, haribhadrasUrIzvarajI mahArAja, kalikAlasarvajJa hemacaMdrasUri mahArAja vagere ane e ja paraMparAmAM jagadguru hIravijayasUrIzvarajI mahArAja, upAdhyAya yazovijayajI mahArAja A badhA puruSonI moTI vizeSatA e che ke teoe prabhunA zAsananA sUkSma mane AtmasAt karyo che. A bahu agharuM kAma che. huM je valovI rahyo chuM e pANI che ke chAza, pahelAM to enI ja lokone khabara hotI nathI. chAzane valovyA pachI teno sAra zuM ane te kevI rIte levAvo joIe tenI paNa gatAgama nathI hotI. 2010_02 aitihAsika kAI- 2 : S 5 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanasamrATa prabacanamALA 09 nizcAyanayanI pariNati ane sAkSIbhAvamAM sAdhutAno sAco svAda : sau prathama zrI siddhasena divAkarajI mahArAje A vAta upara vicAra karyo che. A vAta vikrama rAjAnAM varSo jeTalI jUnI che. emanA graMtho zrIsaMghe sAcavyA to ApaNA sudhI pahoMcyA. A RNane adA karavA mATe paNa AvA graMthonI surakSA ApaNe karavI joIe. jethI have pachI zrIsaMghamAM AvanArA je uttamottama jIvo haze tene vaLI pAchI A cIja maLaze. A rIte eka mahattvanuM RNa pheDavAno prayatna karI zakAya che. jaha jaha bahussuo, sammaoa sIsagaNasaMpari vuDo a / aviNicchi asamae taha taha siddhaMtapaDiNIo // ( saMmati.) A gAthA ghaNA lokoe vAMcI haze. paraMtu e gAthAmAM chupAyelI adbhuta cIja mAtra upAdhyAya yazovijayajI mahArAjanI najaramAM vasI gaI che. enA upara emanuM dhyAna eTaluM vizeSa rIte gayuM che ke jyAM jyAM emane taka maLI tyAM tyAM, zrIpALanA rAsa (temano chello agatyano graMtha)mAM cothA khaMDanI chellI DhALamAM paNa A vAta mUkI. emanA sADA traNaso gAthAnA stavanamAM paNa A vAta mUkI. vairAgya kalpalatA' je temano eka adbhuta koTIno saMskRta graMtha che tyAM paNa A vAta mUkI. jyAre koI mANasane eka vAta bahu gamI jAya che tyAre bIjo ene maLe to ene kaheto rahe che. joke arthano anartha karanArAoe A gAthAno durupayoga paNa karyo che paNa marmanI dRSTie A vAta agatyanI che. 'jima jima bahuzruta bahujanasaMmata, bahu ziSye parivariyo, tima tima jinazAsanano verI e navI nizcaya dhariyo.' A zabdo upAdhyAyajI mahArAje gujarAtImAM utAryA che. eno mULa srota emanI sAme divAkarajI mahArAjanA zabdo che. joke 'upadezamAlA'mAM paNa A gAthA maLe che. koI mANasa vidvAnonI koTImAM agresara bane, bahuzruta bane, bahujanasaMmata bane eTale ke aneka loko ene mAnanArA bane, enA anuyAyIo bane, gaccha sthapAya eTalA enA ziSyo bane ane tema thatAM potAnA hRdayamAM nizcayanayanI vibhAvanAne e 2010_02 sthira na kare, paNa 'A badhuM mArAthI ja thaI rahyuM che' tevuM jo e mAnavA lAge, katRtvanI bhAvanA enAmAM dAkhala thaI jAya to e vAstavamAM jinazAsanano mANasa nathI paNa jinazAsanano vairI che. thatI pravRtti audayika bhAva che. kSAyopamika nathI. ApaNI nirjarA kSAyopazamikathI che. AvI samajaNa jarUrI che. upAdhyAyajI mahArAje 'jJAnasAra'nA bIjA aSTakanI aMdara paNa A vAta mUkelI che. 'kartRtvaM nAnya bhAvAnAM sAkSItvamavaziSyate' sAdhupaNAmAM kartAbuddhi nahi paNa mAtra sAkSIbhAva jo Ave to sAdhupaNAno sAco svAda maLe. mahArAja sAheba bahuzruta hatA e ApaNe vistArathI jANyuM, bahujanasaMmata hatA e paNa vAraMvAra joyuM, bahu ziSyathI parivarelA hatA e vAta paNa suvidita che. paNa emanAmAM A nizcayanayanI pariNati keTalI badhI hatI tenAM darzana emaNe saMmelanamAM vidyAvijayajIne bolAyelA udgAromAM thAya che. bharasabhAmAM potAnA ja samudAyanA eka Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhune kahI devuM ke "je divase dharma parathI - zAstro parathI zraddhA UThI jAya te divase enA nAmanA roTalA khAvAno adhikAra nathI" e pariNati che. "A badhuM je kaMI thaI rahyuM che emAM huM nathI' evo bhAva na Ave to e zubha bhAvanA patananuM kAraNa bane che. amAre tyAM paraMparA che ke "khamAsamaNa hatthaNaM'. dIkSA ApatAM, padavI ApatAM temaja koIpaNa kArya karatAM uparanuM vAkya bolavAmAM Ave che. ame nahi, koInA pratinidhi tarIke ame kArya karI rahyA chIe. 'nahafSe triphUrdi "A pUrvanA cAya je pramANe kahI gayA che te pramANe huM kadI rahyo chuM. ' uttama AtmAomAM A bhAva hoya che to jinazAsanathI pariNata thayelAomAM to A hovo ja joIe. mahAkavi kAlidAsa paNa lakhe che ke mArA pUrvajo je kAma karI gayA che temAM huM to mAtra doro parovuM chuM. dekhAva judI cIja che, aMtaraMga pariNati judI cIja che. jinazAsananI vartamAna sthitiH ApaNe jema-jema zAsananI paristhitimAM AgaLa vadhIe chIe tema tema divaso vadhu ne vadhu kaparA AvatA jAya che. AnaMda ane pramoda dhIre dhIre sukAvA mAMDe tevA divaso Ave che. harakha zeno karavo e moTo prazna bane tevI sthiti che. sAte sAta kSetronAM uparanAM paDane bAju para mUkI aMdara jhAMkhIe chIe e ja kSaNe ApaNI buddhi kSaNa mATe to hataprabha thaI jAya che. sAdhu-sAdhvInuM kSetra hoya, jinapratimA-jinamaMdiranuM kSetra hoya, jinAgama ne pAThazALAnuM kSetra hoya ke zrAvaka ane zrAvikAnuM kSetra hoya - badhI jagAe koI saMtoSakAraka paristhiti atyAre dekhAtI nathI. kevaLa e ApaNI nakArAtmaka draSTino prabhAva che ema nahI, A vAstavikatA che. eno svIkAra karavo paDe che. AvA prasaMgomAM ApaNA nIDara gurubhagavaMtoe je rIte kAma lIdhuM che te rIta jANavI atyaMta jarUrI che. tethI ja A mAtra vArtAlApa nathI, A kevaLa zravaNasukha nathI; paNa utpanna prasaMge kaI rIte vartavuM te mATenuM kAMIka bhAthuM maLI jAya ane tene kAraNe khudane, saMghane ke zAsanane thanAruM nukasAna ochuM thaI jAya te AvA vAtAlApa pAchaLanI daSTi che. have ApaNe saM. 1991mAM pUjayapAdazInI nizrAmAM amadAvAda-rAjanagaramAMthI zeThazrI manasukhabhAI bhagubhAInA suputra mANekalAle kADhelA cha'rI pAlita saMghanI vicAraNA karIzuM. saMgha e atyAranA kALamAM koI navI vAta nathI. pratyeka mANasanA najIkanA ke dUranA saMbaMdhIe kyAreka to koIka saMgha kADhaco haze ja. pachI te nAno ke moTo, najIkano kalikuMDano ke dUrano zikharajIno. AvA ghaNA saMgho nIkaLyA che ne nIkaLavA joIe. e vIsarI javA jevI cIja nathI. enA lAbho aneka che. saMgha kevo hoya tenI mukhya AdhArazilA che saMghapati ane nizrA ApanAra vyakti. saMghanI dUragAmI saphaLatA prApta karavA mATe saMghapatinA hRdayanI bhAvanA ane nizrA pradAna karanAranA hRdayano Azaya e sauthI agatyanAM che. jo hRdaya udAratAnA bhAvathI chalakAtuM haze to ApoApa e cIjamAM barakata AvI jaze. Aje paNa jo sukRta karavAno ullAsa ke abhilASa jAge tyAre e mana mUkIne karavAnuM rAkhajo. nahIMtara prabhunA zAsanamAM anumodanA nAmano eka uttama prakAra aitihAsika kA-2 : 6 2010_02 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batAvavAmAM Avyo ja che. mANekalAla manasukhabhAIe kADhelA saMghamAM emanA hRdayanI udAratAe eka bhAga, bhajavyo che, temaja pUjayapAda mahArAja sAhebanA hRdayanA pavitra Azaye evo ja samAMtara bhAga bhajavyo che. zeTha manasukhabhAI bhagubhAInI gurubhakita: A agAu paNa ApaNe mANekalAlanA pitA manasukhabhAI bhagubhAI vize keTalIka vAto karI gayA. emanI gurubhakti jANIne to hRdayathI huM abhibhUta thaI gayo ! A svarUpe me emane joyA-jANyA na hatA. hamaNAM chelle to emane vize eka vAta e paNa jANI ke kAparaDAjI tIrthanA mukelIbhaya prasaMgamAM teo mAratI moTare baMdUka laIne gayA hatA. teo mahArAja sAhebanAM tamAma kAmomAM paDachAyAnI jema sAthe ne sAthe UbhA rahyA che. zaMkhezvara, bhoyaNI, kalola vagereno vahIvaTa teo karatA. amadAvAdamAM kALuzInI poLanI sAme TaMkazALamAM nizALanA sthApaka paNa teo hatA. huM pote paNa pahelIthI trIjI copaDI A manasukhabhAInI zALAmAM bhaNelo. manasukhabhAI bhagubhAI ane jamanAbhAI bhagubhAI be bhAIo. manasukhabhAI moTA, jamanAbhAI nAnAM. lImaDInareza jevA moTA mANasonI sAthenAM vyavahAro ane kAmo karavAnAM emane thatAM. kArobAra ane vahIvaTI kuzaLatA emanI ghaNI, eka vakhate ghoghAmAM kuMvarajI ThAra karIne eka bhAI maLelA. emaNe A vAta kahelI ke manasukhabhAI kadI paNa ekalA besIne jamatA nahIM, jamI zakatA nahIM. e vakhate jamananI ke kAMsAnI thALImAM ane viziSTa prasaMgoe cAMdInI thALImAM pAMca, dasa ke paMdara jeTalA joDe jamanArAnI paMgata hoya ja. teo cAhe vepAranI rUe AvelA hoya, cAhe dharmanI rUe, paNa hoya kharA. AvI emanI vizALatA. manasukhabhAInI baMdhuprIti ane hRdayanI vizALatA : jamanAbhAI pramANamAM bhadrika ane saraLa. manasukhabhAInuM saMtAna mANekabhAI paNa jamanAbhAIne saMtAna nahi. emanAM patnI mANekabahena atyaMta catura ane kuzaLa, eka sArI milano vahIvaTa calAvI zake teTalAM bAhoza. pahelAM TemalAnI poLamAM rahetA, paNa paristhiti jema jema sudharatI gaI tema ghara nAnA lAgyAM. avarajavara vadhI. tethI be bhAIoe bhegA thaIne zAhIbAga ane khAnapuramAM nadIkAMThAnA vistAramAM baMgalA bAMdhavAnuM nakkI karyuM. manasukhabhAIno baMgalo zAhIbAgamAM ane jamanAbhAIno baMgalo khAnapuramAM baMdhAvA mAMDyA. kAma lagabhaga pUruM thavAnI aNI para hatuM. vAstunuM muharata jovAmAM AvyuM. divasa nakkI thayo. sagAvhAlAMone vAstunuM AmaMtraNa apAyuM. banne bhAIo vyavasthAnI taiyArI jovA nIkaLyA. pahelAM khAnapurano jamanAbhAIno baMgalo joyo. pachI badhA bhegA thaIne AvyA giradharanagara - zAhIbAganA manasukhabhAInA baMgale, kaMpAunDamAM vizALa bagIco, vacce phuvArA, suMdara majhAnI poca. bAjumAM AMbAvADiyuM. manasukhabhAI Akhoya baMgalo jamanAbhAI ane mANeka zeThANIne pharIne batAve che. baMgalAmAM pharatAM pharatAM eka jagAe jamanAbhAI UbhA rahI gayA. vizALa bAraNAM, moTI bArIo, suMdara majhAnuM venTilezana, manasukhabhAIe jamanAbhAIne pUchayuM, "jamanA, zuM joyA kare che ?' zAsanasamrATa pravacanamALA OC 2010_02 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jamanAbhAI moTA manasukhabhAIne kahe che, "bhAI, baMgalo to khUba ja sAro banyo che." manasukhabhAI pUche che, "ema, tane bahu game che ?" pachI tarata kahe, 'to A baMgalo tuM rAkha, pele baMgale huM rahIza." eka paLanA paNa vilaMba vinA manasukhabhAInA moDhethI A zabdo nIkaLyA. Aje paNa te baMgalA hayAta che ane jovA jevA che. jyAM eka eka kaNanI joDe potAnI mAyA jaDAI gayelI hatI te manasukhabhAI nathI patnIne pUchatA, nathI putra mANekalAlane pUchatA ane nAnAbhAIne premathI potAno baMgalo bharI de che. vAstu vakhate e vAta banIne rahI. manasukhabhAIno sarasAmAna khAnapura pahocyo ane jamanAbhAIno sarasAmAna zAhIbAganA baMgale, A manasukhabhAInI udAratA, kahyuM che ne ke - 'sajjano ramatAM bole zilAlekha samAna, durjano zapathe bole pANIlekha samAna." jamanAbhAIne to parivAra hato nahIM. mANekabahenanA bhAI babAzeTha ane temano parivAra tyAM Avato-jato raheto. A badhuM meM najare joyeluM che. varSo sudhI jamanAbhAI bhagubhAInA baMgalAnA uparanA mALe zAMtinAtha paramAtmAnI meM pUjA karI che. mANeka zeThANIe A baMgalAnuM je vila karyuM temAM agatyano muddo e che ke jyAM sudhI A baMgalAmAM kuTuMbIo rahe, sAcave e badhuM barAbara, paraMtu tyAra pachI A baMgalo dhArmika kAryo mATe ja vAparavo. koIpaNa sAMsArika kArya mATe kyAreya A baMgalAno upayoga na thavo joIe. moTA mahArAjazrI tyAM birAjelA che. ratnaprabhAvijayajI mahArAja pAchalI uMmaramAM tabiyatanI pratikULatAne kAraNe e baMgalAnA AuTahAusamAM rahelA che. saM. 1982mAM naMdana sUrIzvarajI mahArAjanI AcAryapadavI tyAM thayelI che. ane te nimitte tyAM karavAmAM AvelI girirAjanI racanA Aje paNa mojuda che. Aje paNa kArtikI pUrNimAe 5TanAM darzanArthe sakala saMgha e baMgale jAya che. zeTha mANekalAle (mAkubhAI) kADhelo ananya evo charI pAlita saMghaH eka aitihAsika ghaTanA: 1990nA saMmelana pachI mahArAja sAheba comAsuM karavA jAvAla padhAyA. te pachI kAparaDA javAnI IcchA hatI. kema ke '75mAM kAparaDAnI pratiSThA karyA pachI te pradezamAM teo vicaryA na hatA. eTale temane comAsuM pUruM thayA pachI rANakapura, kAparaDA javuM hatuM. vaLI jodhapura ane AjubAjunAM gAmonA zrAvako paNa temane vinaMtI karavA AvelA. mahArAja sAheba pote paNa mAnatA hatA ke hamaNAM gujarAtathI to AvelA chIe eTale tarata pAchA gujarAta javuM nathI. paNa e IcchA hovA chatAM mahArAja sAhebanA UtaratA comAse mANekalAla - mAkubhAInA cha'rI pAlita saMghanI vAta AvI. badhAe khUba ja Agraha karatAM mahArAjazrI mAkubhAInI bhAvanA paripUrNa karavAne mATe jAvAla (rAjasthAna)thI padhAryA ane nizrApradAna karI. aitihAsika kAryA-2 : 6 COC 2010_02 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanasamrATa pravacanamALA 80 2010_02 saMghanuM muhUrta jovAmAM AvyuM. saM. 1991nA mAgazara vada dasama, tA. 31-121934, somavAranA divase saMghanuM prayANa nakkI thayuM. saMghane lagatI saMpUrNa vyavasthA karavAmAM AvI. mAkubhAInI udAra bhAvanA. cArebAjunA saMbaMdho. moTA mahArAjanI nizrA prApta thaI hatI. eTale sakaLa saMghane saMghamAM joDAvA AmaMtraNa ApeluM. pUjyapAda moTA mahArAja to emAM kharA ja. sAthe sAgarajI mahArAja, meghasUri mahArAja, mohanasUri mahArAja ane e badhAno samudAya - ema badhA maLIne 275 sAdhubhagavaMto thayA hatA. 400 uparAMta sAdhvIjI mahArAjo hatAM. zrAvakonI saMkhyA cArathI pAMca hajAranI aMdAjI hatI. koIne nA kahevI na hatI. saMgha prathama giranAra ane tyAMthI girirAja javAno hato. AvA moTA kAmamAM koI vidhna na Ave mATe pUjyapAdazrIe bRhad naMdAvartapUjana bhaNAvyuM. mahArAja sAhebanuM e saubhAgya hatuM ke emanI nizrAmAM je je kAmo thayAM che temAM haMmezA jayajayakAra thayo che. vighno AvyAM nathI ke AvIne TaLI gayAM che. haMmezAM mANaso ubharAya. kyAMthI AvyA te khabara paDe nahi. upaja paNa eTalI badhI thAya ke vahIvaTadArone adhadha thaI jAya. ane e vAraso emanA samudAyamAM Aje paNa jovA maLe che. pUjya udayasUri mahArAja ane pUjya naMdanasUri mahArAjamAM je saubhAgya AvyuM te pUjyapAdazrInA AzIrvAdathI AvyuM che. emaNe je muhUrta ApyuM hoya temAM prasaMga sArI rIte pAra paDe ja. amadAvAdamAM to emanuM sAmrAjya hatuM. koIpaNa derAsara navuM banatuM hoya paraMtu muhUta to pAMjarApoLathI ja levAtuM. bRhad naMdAvartapUjana bhaNAvAyuM ane saMghanuM maMgala prayANa thayuM. pahelo mukAma jaina sosAyaTImAM hato. - A saMghaprayANathI laI saMghamALa sudhInA mukAmanI yAdI A pramANenI hatI : mAgasara vida 10, somavAra tA. 31-12-1934 prayANa - jaina sosAyaTI, tA. 1-1-1935 jaina sosAyaTI, tA. 2-1-1935 jaina sosAyaTI, tA. 3-1-1935 sarakheja, tA. 4-1-1935 sarakheja, tA. 5-1-1935 badarakhA, tA. 6-1-1935 dhoLakA, tA. 7-1-1935 dhoLakA, tA. 8-1-1935 sarAMDhI, tA. 9-1-1935 koTha, tA. 10-1-1935 bagodarA, tA. 11-1-1975 mIThApura, tA. 12-1-1935 devaparA, tA. 13-1-1935 sarAMDhI (bIjuM), tA. 14-1-1935 cokI, tA. 15-1-1935 lIMbaDI, tA. 16-1-1935 lIMbaDI,tA. 17-1-1935 cUDA, tA. 18-1-1935 vihAra mu., tA. 19-1-1935 vihAra mu., tA. 20-1-1935 pALIyAda, tA. 21-1-1935 saravA, tA. 22-1-1935 vIMchIyA, tA. 23-1-1935 lIlAvadara, tA. 24-1-1935 jasadaNa, tA. 25-1-1935 ATakoTa, tA. 26-1-1935 naDAlA, tA. 27-1-1935 mAyApAdara, tA. 28-1-1935, mAyApAdara, tA. 29-1-1935 khaMbhALIyA, tA. 30-1-1935 rojaDI, tA. 31-1-1935 goMDala, tA. 1-2-1935 goMDala, tA. 2-2-1975 jetapura, tA. 3-2-1935 vaDAla, tA. 4-2-1935 junAgaDha, tA. 5-2-1935 junAgaDha, tA. 6-2-1935 junAgaDha, tA. 7-2-1935 junAgaDha, tA. 8-2-1935 vaDAla, tA. 9-2-1935 vaDAla, tA. 10-2-1935 vAvaDI, tA. 11-2-1935 torI, tA. 12-2-1935 chumavAva, tA. 13-2-1935 AMkaDIyu, tA. 14-2-1935 amarelI, tA. 15-2-1975 sAlaDI, tA. 16-2-1935 khArA, tA. 17-2-1935 khArA, tA. 18-2-1935 soLala, tA. 19-2-35 gheTI, tA. 20-2-35 pAlitANA. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' prayANanA divase ja loko AzcaryamAM paDI gayA. khAnapurathI nIkaLelA saMghane ghIkAMTA, pAnakoranAkA thaI traNa daravAjA AvatAM be kalAka thayelA. uparathI thALI nAkho to nIce na pahoce teTaluM mANasa. emane thayuM ke A sAme ApaNe zuM joI rahyA chIe? sarakheja pahocatAM to vyavasthApakone pheranirNaya karavo paDyo ke taMbU, rAvaTI, thALI, vATakA vagerenI je be bhAge vyavasthA karI che tene badale te badhI ja sAmagrI eka sAthe bhegI karavI paDaze. ane eTalI ja bIjI navI sAmagrI meLavavAnI vyavasthA karavI paDaze. mahArAja sAhebanI nizrAmAM thayelAM kAmo ane eno lAbha lenAra zrAvakone jotAM to ghaNIvAra jagadguru hIravijayasUri mahArAjanI nizrAmAM thayelAM kAmo ane eno lAbha lenArA te samayanA zrAvakonI yAda AvI jAya. vyavasthApakone mAkubhAI zeThanA mukhethI vAraMvAre eka ja vAta nIkaLatI ke, tamAre je nirNaya karavo hoya te karajo. A bAbatamAM mane pUchazo nahi." A saMghamAM saMpanna zrAvakonI dekharekha taLe ekathI vadhu svataMtra rasoDAM calAvAtAM hatAM. cImanalAla lAlabhAInuM rasoDuM, sArAbhAI DAhyAbhAInuM rasoDuM, pratApasiMha mohanalAlanuM rasoDuM badhAM alaga alaga. eka rasoDe ja00-500 mANaso jame. te uparAMta keTalAMya sAdhu-sAdhvIjIo, varSItapa-AyaMbilavALA vagereno lAbha nAnAM rasoDAM hoya temane maLato. AvAM kula 21 rasoDAM hatAM. saMghamAM 14,000 mANaso. 850 gADAM. te pramANe baLado. dhrAMgadhrA sTeTa ane bhAvanagara sTeTano eka eka maLI be hAthI, hAthI para cAMdInI aMbADI. sAthe derAsara AkhuM cAMdInuM. meru cAMdIno, IndradhajA cAMdInI. A derAsara Aje paNa khAnapuranA mAkubhAInA baMgale hayAta che. lAla kapaDAmAM pILA raMganA akSaromAM "jainaM jayati zAsanamu" lakhAyelo dhvaja. jayAM saMghano paDAva hoya tyAM e dhvaja pharakAvAto. Uco eTalo ke ghaNe dUrathI paNa khyAla Ave ke ahIM saMghano paDAva che. saMghanA paDAvane "manasukhanagara" evuM nAma apAtuM. saMgha korTa sudhI pahoMcyo tyAM sudhImAM badhI sAmagrInI vyavasthA barAbara goThavAI gaI. saMgha lImaDI, goDalane raste AgaLa vadhyo. jayAre saMgha goDala gayo. tyAM samAcAra maLyA ke AvatI kAle praveza veLAe ekaeka yAtrikano muMDakAvero levAmAM Avaze. mahArAja sAhebe kahyuM ke, "ame tamAma aitihAsika kAryA-2 : 6 81 2010_02 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAntasamrATa pravacanamALA 82 2010_02 yAtrikono eka sAthe muMDakAvero ApI devA sama chIe. paNa jo ame Avo muMDakAvero bharIe to amArA pachI paNa je saMgha ahIMyAM Ave te darekane muMDakAvero bharavo paDe. mATe koIpaNa saMjogomAM muMDakAvero bharIne ame goDalAmAM AvavA mAgatA nathI.' goMDalanA mahArAjAne khabara paDI ke saMgha A rIte bArobAra jaI rahyo che. paraMtu temanA peTanuM pANI paNa na halyuM. paNa te vakhate rANIbAne samAcAra maLatAM emaNe Thapako ApIne kahyuM ke, 'A badhA jAtrA karavA nIkaLyA che. A puNyAtmAonAM pagalAM ApaNA nagaramAM thAya to te pavitra banI jAya. tame kevaLa paisA khAtara emane nA pADo cho ? rANInAM A vacanothI mahArAjAne jhATako lAgatAM emaNe dIvAnane mokalyA. AkhA nagaramAM vAta pahoMcI. saMgha eka mukAma to AgaLa prayANa karI ja gayo hato. dIvAna tyAM gayA. mahArAja sAhebe temanI sAthe vAta karavAnI nA pADI. dIvAna kahe, 'kRpALu, ame nirNaya badalyo che. ame saMghane AmaMtraNa ApavA AvyA chIe.' dIvAnanI sAthe eka vorA karIne vyakti AvelI. eNe paNa saMghane pANI pIvaDAvavAnI ane eka divasano badho lAbha levAnI icchA pragaTa karelI. eTale Akhare saMgha vaLI pAcho eka mukAma vacce karIne goMDala tarapha gayo. ane goMDalamAM praveza thayo. kahevAya che ke pachI to goMDalanA mahArAjAe paNa lAla jAjama bichAvIne saMghanuM sAmaiyuM karyuM. AvA to kaMIka nAnA moTA prasaMgo banatA rahyA. vacamAM saMghanA keTalAka yAtriko bhUlA paNa paDI gayelA. badarakhA gAme mukAma thayo tyAre mahArAja vihAra karIne AvIne sIdhA taMbunI bahAra ja pATa para beThA. taMbumAM na gayA. badhAe Agraha karyo tyAre kahe, 'jyAM sudhI yAtrikonI vyavasthA nahi goThavAya tyAM sudhI huM aMdara jaIza nahi. loko mAkubhAIne nathI oLakhatA, amadAvAdathI saMdha Avyo che te rIte oLakhe che. mATe saMghanA mANaso herAna thAya te mArAthI joI zakAya ema nathI. mATe pahelAM temanI vyavasthA karo, pachI huM aMdara jaIza. ' ane tarata ja pahelI haroLanA agragaNya mANaso kAme lAgI gayA. bhAvanagara rAjya, dhrAMgadhrA rAjya, lImaDI darabAra vagerenI sAmagrI AvI tyAre A saMgha AgaLa jaI zakyo. Ama mahArAja sAhebe dareka vakhate potAnuM nizrApada-netRtva nibhAvyuM che. mAkubhAInI udAratA paNa evI ja. A rIte saMgha giranAra ane giranArathI girirAja Avyo. mahA vada-5 ne divase saMghanI mALa thaI. Ama mAgazara vada 10 thI mahA vada 5 sudhInA 55 divasonA A virATa saMghanuM AkhuM kArya hemakhema pAra paDyuM. e samayamAM lokonI nirAMta paNa kevI ! mALAropaNa thayA pachI e saMgha pAcho bAra gAunI jAtrAe nIkaLyo. kadambagiri, hastagiri e badhAM gAmomAM zatruMjI nadI Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vahetI hatI. tyAre tema nahoto thayo. eTale A badhAM sthaLoe sIdhuM ja javAtuM. dAdAnA zikhara parano je cAMdIno kaLaza banAvAyo te 9306 tolAno hato. ane ene sonAthI saMpUrNa rasAvIne e caDhAvAyo. hAra paNa eTalo ja moTo caDhAvAyo. derAsaranA aMdaranA bhAgamAM varSothI koI pratimA sthApana thatAM na hatAM. paraMtu A aitihAsika prasaMganI kAyamI smRti tarIke moTA mahArAjazrInA kahevAthI peDhIe saMmati ApI eTale mAkubhAI zeTha taraphathI tyAM meru parvata banAvavAmAM Avyo. A meru parvata AkhA Arasano che. Ama mAkubhAInA saMghanuM kAyamI pratIka ane saMbhAraNuM A svarUpe hajI paNa tyAM sacavAyeluM che. tenI chatrI paNa ArasanI banAvelI che. Ama A moTuM kAya mahArAja sAhebanA haste suvAMga pAra pADyuM. vacce vacce paNa ghaNAM uttama kAmo thayAM. giranAramAM saMghamALa thaI tyAre avadAtavijayajI mahArAjane paMnyAsapadavI ApavAmAM AvI. avadAtavijayajI mahArAja eTale gaMbhIravijayajI mahArAjanA ziSya. avadAtavijayajI, bhagavAnavijayajI, pramodavijayajI, kesaravijayajI A badhA pramANamAM vRddha sAdhuone mahArAja sAhebe sArI rIte sAcavelA. teo moTe bhAge bhAvanagaramAM mAravADI vaMDAmAM nIcenI bAjue rahetA. tyAre nUtana upAzraya banelo nahIM. A avadAtavijayajI mahArAjanI paMnyAsapadavI vakhatano moTA mahArAjazrIno phoTo jotAM teo jANe doDatA hoya tema phUrtithI AvI rahelA jaNAya che. vidhi karAvatI vakhate kyAreka ja upayogamAM letA haze te cazmA paNa emAM dekhAya che. mAkubhAInA saMgha agAu amadAvAdamAMthI hemAbhAI premAbhAI zeThano saMgha nIkaLelo. tyAre je je gAme saMgha gayelo te te gAme je cIja na hoya te karAvI ApatA. Ama ghaNAM sthaLoe hemAbhAInI dharmazALA che. guMdImAM, jUnAgaDhamAM - jagamAla cokamAM e Aje paNa mojuda che. e ja rIte mahArAja sAhebe paNa jude jude sthaLe cabUtaro, taLAva ke dharmazALA ke pachI gAmavALA kahe te mATe preraNA ApatA. zrAvaka megha samA kahyA, karatA dharamanuM kAma." megha jayAMthI pasAra thAya tyAM thoDAM paNa amIchAMTaNAM thAya to khetarone jema jIvatadAna maLe, tema saMghanA pramANamArge AvatAM gAmone AvA puNyalAbho maLatA rahe e paNa saMgha kADhavAno eka Azaya che. mAkubhAI zeTha kADhelA saMgha jevo ajoDa saMgha tyArapachI rAjanagara amadAvAdane AMgaNethI hajI sudhI nIkaLyo nathI. AvAM netradIpaka kAryonI vAto hajI ghaNI karavAnI bAkI che. te agre adhikAra etihAsika kAcya-2 : 6 8 3 Jain Education international 2010-02 - * Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / pravacana prAcIna paraMparAnuM punarjIvana (tA. 14-11-98) ApaNA anaMtopakArI zrI arihaMta paramAtmAnA lokottara zAsanane prabhu mahAvIra mahArAjAe sthApyA pachI huMDA avasarpiNI kALanA pAMcamA ArAnA madhya bhAgamAM thaIne ApaNA sudhI pahocADavAnuM kArAmAM kaparuM kAma niSThAvaMta AcArya bhagavaMtonA kAraNe thayuM che. eTalA gALAmAM ghaNA badhA mata, paMtha ane saMpradAyo comAsAmAM aLasiyA thAya tema thayelA che. ajaina paraMparAmAM ghaNA thayA che, jaina paraMparAmAM paNa thayA che. 84 gacchanAM nAmo Aje paNa maLe che. gaccho thayA teye te-te AcArya bhagavaMtoe sthApelA thayA. te pachI temAM matAMtaro thayA. ATalA badhAnI vacce paraspara virodha Avyo. khaMDana ane maMDana paNa thayuM. e badhA pachI paNa tame jozo to 200-300 varSe ekAdA evA dhurINa puruSa AvyA jemaNe vaLI pAchI paristhiti saMbhALI lIdhI, ane A pravAhane AgaLa laMbAvyo che. jagadguru hIravijayasUrIzvarajI mahArAja vakhate vartamAna zrIsaMghamAM tapAgaccha tarIke temanA puNyaprabhAvathI eka anokhuM sAmrAjaya pravatatuM hatuM. emano A puNyaprabhAva paNa giAsanasamrATa pravaccenamALA 84 2010_02 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsana pratyenA rAga ane jIvo pratyenI karuNAmAMthI Ubho thayelo hato. A zAsanarAga ane jIvadayA e puNyaprabhAva pedA karanArA be mULa srota che. sau prathama vAra janmanAra dIkarA pratye pitAne je rAga hoya enA karatAMye asaMkhyagaNo rAga jayAre prabhunA zAsana upara jAge che tyAre A puNya prabhAva ApoApa vadhe che. pUjayapAda mahArAja sAhebanAM zarUAtanAM varSomAM aMdara sAhasa che, zaurya che ane puNyaprabhAva uttarottara vadhato gayo che. jyAre je-je kAryo karavAM hoya tene anurUpa evA ucca kakSAnA mANaso emane maLyA che. siddhagirirAjanI aMdara AzAtanA-nivAraNanA prasaMgamAM bhAIcaMdabhAI ane gokaLabhAIe je kAma karyuM che tenI bAdabAkI karo to paristhiti zuM sata enI kalpanA karavI Aje muzkela che. mahArAja sAheba tyAM hatA tyAre e kAya emanI meLe emaNe upADyuM che. koI emane kahevA AvyuM ne emaNe kAma karyuM evuM banyuM nathI. zrIpUjayonI paraMparAnI sAme paDIne mUlacaMdajI mahArAje e ja pAlitANAmAM svataMtra sAmaiyuM karAvIne, samAMtara vyAkhyAna rAkhIne nAnI ToLInA upAzrayamAM pote UtaryA hatA e badhuM moTA mahArAjazrInA smaraNamAM hatuM. chatAM paNa temaNe tenuM mAtra mUka anusaraNa na karyuM. emaNe to yationI zaktine paNa oLakhI. zrI pUjayonI AkhI paraMparA kema cAlI, temAM kaI kaI vizeSatAo AvI te paNa emaNe joyuM. jagadguru hIravijayasUrIzvarajI mahArAjanI paTTaparaMparA : . ' jagannura hIravijayasUri mahArAjanI pATe vijayasenasUri mahArAja AvyA, emanI paTTaparaMparAmAM vijayadevasUri mahArAja thayA, emanI pATe vijayasiMhasUri mahArAja AvyA - A AkhI paraMparA akhaMDa sacavAI kALabaLe jyAre paristhiti vaNasI, keTalAya vargomAM sAdhunA amuka prakAranA AcAromAM DhIlAza ane zithilatA dekhAI eTale paMnyAsa satyavijayajI mahArAje AnI sAme jehAda upADI. A na calAvI levAya. AcAra e ApaNo pahelo dharma che. AcArAMga e ApaNuM paheluM Agama che. emAM je kSati Avaze to dharma nahiTake. dharma to Avo... Avo hovo joIe.' emaNe siMhasUri mahArAjanI pAse A vAta mUkI. siMhasUri mahArAje satyavijayajI mahArAjanI vAtano saiddhAMtika rIte to saMpUrNa svIkAra karyo. paNa AcaraNa-sAbitInI vAta AvI tyAre emaNe potAnI umara vagerenAM kAraNosara Azakti darzAvI. jo ke emaNe satyavijayajInI jehAdane pUrA AzIvAda ApyA ane paM. satyavijayajIe kiyoddhAra karyo. emaNe pILAM kapaDAM zarU karyA. vihAracaya navI zarU karI. e vakhate vijayaprabhasUrijI mahArAja vAstavika rIte paTTaparaMparAmAM pratiSThita hatA. siMhasUri mahArAja akALe kALadharma pAmyA pachI vijayadevasUri mahArAje potAnI hAjarImAM emane rItasara sthApyA hatA. paraMtu e vijayaprabhasUrinI umara kSayopazama vagere paribaLo, ane bIjI bAju kALabaLanI asara heThaLa evA jIvadaLonuM AvavuM e badhuM bheguM thayuM. zrIpUjyonI paraMparA ane samAMtara saMvegI paraMparA pachI vijayadinejasUrijI, vijayakSemendrasUrijI, dharaNendrasUrijI A badhA zrIpUjyonI paraMparAvALA AvyA. te badhAnI evI paraMparA hatI ke uttarAdhyayana sUtranA joga, prAcIna paraMparAnuM punarjIvana : 7 85 2010_02 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanasamrATa pravacanamALA 86 2010_02 AcArAMgasUtranA oga, kalpasUtranA joga karavAnA, Agamo vagere bhaNavAnAM. vIsa varSano paryAya thAya te varSomAM te sthavira kahevAtA. A badhI paraMparAomAMthI te loko dhIre dhIre nIkaLI gayA. yogya jIva lAge tene AcArya banAvI de. zrIpUchyonI paraMparAnI samAMtare saMvegI paraMparA cAlI. satyavijayajI mahArAja sAhebe e zarU karI. kapUravijayajI mahArAja ane te pachI khImAvijayajI mahArAja, jinavijayajI mahArAja, uttamavijayajI mahArAja, padmavijayajI mahArAja, rUpavijayajI mahArAja e paraMparAmAM thayA. zrIpUjyono prabhAva ane rajavADI ThATha : ApaNA moTA mahArAja nemisUrijI mahArAja, temanA guru vRddhicaMdrajI mahArAja, emanA guru buTerAyajI mahArAja, emanA guru maNivijayajI mahArAja, emanA guru kasturavijayajI mahArAja, emanA guru kIrtivijayajI mahArAja - A je paraMparA AvI te siMhasUri mahArAjanI sIdhI paraMparA AvI. te saMvegI paraMparA kahevAI. AcArya na banAvI zakAya, yogoddahana kare, paMnyAsa padavI sudhI pahoMce paNa emane zrIpUjyonI AjJA mAnavI paDe, kSetrAdeza paTTaka svIkAravo paDe, comAsuM kyAM karavuM te zrIpUjya pharamAve tyAM javuM paDe, teo je gAmamAM birAjatA hoya te gAmamAM pote jAya to pahelAM emane praNAma karavA javuM paDe. emane aNuDhiyo khAmavAnI jarUra nahi. paNa praNAma karavAnA ane eka kapaDo bheTa ApavAno. e vakhate zrIpUjyo jyAM beThA hoya tene gAdI kahevAya. zrIpUjya sivAya koInAthI tyAM besAya nahi. AjubAjumAM cAmara DhaLatA hoya. upara chatra jhUlatuM hoya ane AgaLanA bhAgamAM AvIne bhATa-cAraNo birUdAvalI bolatA hoya. A emanuM rajavADuM ane ThATha. teo zrIpUjyo kahevAtA. loko motInA kothaLA bharIne bheTa ApI jatA. temanI nizrAmAM occhava thatA ane jayajayakAra vartato. e lokonA upAsako paNa evA bhakto hatA ke jyAM teo hoya tyAM A badhuM vAtAvaraNa UbhuM karI detA. A saMvegI paraMparAvALA sAdhubhagavaMto jeo saMpUrNa ArAdhaka hatA ane potAnI rIte jIvanArA hatA, paNa Ano virodha nahotA karatA e lakSamAM levA jevI vAta che. zrI nemisUrIzvarajI dvArA zrIpUjyonI paraMparAnuM samajaNapUrvakanuM punarutthAna H pUjyapAda zrI nemisUrIzvarajI mahArAje zrIpUchyonI paraMparA barAbara dhyAnathI joI. paNa emaNe ekapaNa vakhata zrIpUjyano virodha nathI karyo. eTaluM ja nahIM, paNa A paraMparAne samajyA pachI ene punarjIvita karavAnA prayatno emaNe karyA. vi.saM. 1976mAM mahArAja sAheba udepura padhAryA hatA. te vakhate tapAgacchanA zrIpUjyonI mukhya traNa gAdIo hatI. eka bikAneramAM, eka pATaNamAM ane eka udepuramAM. avAMtare bIjI ghaNI. A traNa mukhya gAdIomAM udepuranI sauthI prAcIna gAdI. kema ke jagadguru hIravijayasUrIzvarajI mahArAjanI paTTaparaMparAmAM devendrasUri mahArAja thayA. e badhA udepuramAM birAjamAna. ane tyAMnA mahArANA pAse evuM svIkArAveluM ke emanA tAbAnA jeje gAmamAM zivAlayanuM zilAsthApana thAya te-te gAmamAM jinAlayanuM zilAsthApana thavuM ja joIe. AnA kAraNe Aje paNa mevADanA gAmaDe gAmaDe eka bAju zivAlaya ne bIjI bAju jinAlaya jovA maLaze. ethI ja mevADamAM lagabhaga 3000 daherAMnI vyApaka saMkhyA che. gAmamAM eka paNa jaina hoya ke na hoya, paNa jinAlaya bAMdhavAnuM ane AdIzvara bhagavAnanI mUrti sthApita karavAnI. tyAM rIkhavadeva-kezariyAjI dAdAno prabhAva vadhAre. vanerA gAmamAM to Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka ja gabhArAmAM sAta AdIzvara bhagavAna che. AdIzvara bhagavAnane ATalA mAnItA devendrasUrijIe haka karIne karelA. mahArANAne potAne paNa A bhAvathI bhAvita karelA. moTA mahArAjazrI udepuramAM birAjamAna thayA ane emane khabara paDI ke zIpUjyamAM chellA AcArya municaMdrasUrijI mahArAja ahIMyAM birAjamAna che. mahArAja sAheba sAme cAlIne emane maLavA gayA. kevaLa aupacArikatAne lIdhe ke ApaNe tyAMnA eka "proTokolavidhine khAtara nahi paNa kharekhara saddabhAvathI gayA. emanI sAthe vAtacIta karI. municaMdrasUri to AnAthI ghaNA prabhAvita thaI gayA. A vAta saM. 1976nI che ane te veLAe to mahArAjazrI AcArya banI cUkelA che. parivAra paNa sAro evo che. mahArANAnI sabhAmAM kyAreka viziSTa prasaMga hoya to zrIpUjya e sabhAmAM jatAM. tyAM emanuM eka alaga sthAna rahetuM. zrI devendrasUrijInA vArAthI A cAlyuM AvatuM. municaMdrasUrijIH pachI municaMdrasUrijI ane moTA mahArAja eka ja upAzrayamAM UtarelA. bIje divase zrIpUjaya koIka khAsa prasaMge mahArANAnI sabhAmAM javA taiyAra thayA. mahArAjazrIe sahaja pUchavuM, 'zIda padhAro cho ? to zrIpUjaya kahe, 'sabhAmAM Aje javAnuM che." pachI mahArAja sAhebanI pATa upara besI jaIne pUchavA lAgyA, 'jaIza to kharo, paNa mAre tyAM zuM kahevuM?" moTA mahArAjazrIe udayasUri mahArAjane eka sarasa zloka lakhI ApavA jaNAvyuM che laIne municaMdrasUri mahArANAnI sabhAmAM jaI zake. udayasUri mahArAje eka suMdara AzIvAda svarUpano zloka lakhI Apyo. teno bhAva kaMIka Avo hato : ApanuM rAjya ane jinazAsana cirakALa jayavaMtu vartA.' A zloka mahArANA pAse jaI kevI rIte uccAravo te paNa udayasUri mahArAje emane samajAvyuM. artha paNa samajAvyo. e zlokanA kAgaLane goLAkAra vALI, upara eka doro bAMdhI pote gayA. tyAM jaI emaNe kahyuM ke, "Aje mAre eka zloka saMbhaLAvavo che." mahArANAe kahyuM, "khuzIthI.' municaMdrasUrijI zloka bolyA. eTale mahArANAe tarata pUchyuM, "A zloka kyAMthI lAvyA ? tame to roja ahIM padhAro cho paraMtu tamArI pAsethI Avo zloka pahelAM to kyAreya sAMbhaLavA maLyo nathI. tyAre zrIpUjaye kahyuM, 'gujarAtathI nemivijayajI karIne eka mahArAja AvyA che. emanA eka celAe mane lakhI Apyo che. " zrIpUjyanI paNa keTalI saraLatA! e zloka sAMbhaLyA pachI mahArANAne mahArAja sAhebane maLavAnuM mana thayuM. municaMdrasUrijI mahArAja sAhebe pAchA AvIne kahyuM ke, "zloka sarasa lakhI Apyo che. A sAMbhaLI mahArAja sAheba paNa khuza thayA. municaMdrasUri samakSa moTA mahArAjazrIno prastAva ane AmaMtraNa : cAreka divasa pachI moTA mahArAjazrIe municaMdrasUrijI mahArAja samakSa eka prastAva mUkyo, 'Apa to moTA AcArya mahArAja cho. ApanuM sAmrAjya che. ApanI pAse ATalI moTI paraMparA che. ame to paraMparA vinAnA mANaso chIe. prAcIna paraMparAnuM punarjIvana: 87 2010_02 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanasamrATa pravacanamALA 88 2010_02 amArA guru paMjAbanA hatA. sthAnakavAsI hatA. ahIMyAM AvIne saMvegI dIkSA svIkArI. emanA guru maNivijayajI mahArAja parama vayovRddha. ame kalamI AMbA chIe. Apa sAcA AMbA cho. Apa gujarAta padhAro. Apane ame AcArya tarIke svIkArIe chIe. Apa saMvigna paraMparAno svIkAra karo. chaDI, chatra, cAmara vagere zrIpUjyanA AcAra tarIkeno je vaibhava che e Ape choDI devAno, eka sAdhu tarIkenA AcArano svIkAra karavAno, ane hamaNAM to pILAM vastro paheravAnAM. ame badhA ja Apane AcArya tarIke svIkArIzuM. Apa jarUra amadAvAda padhAro. saMghane bhego karIne badhAnI vacce Apane A svarUpe ame dekhIe.' mahArAjazrInA A prastAvano zrIpUjye svIkAra karyo ane kahyuM, 'gujarAta jaI mane kaheNa mokalajo. huM A rIte vicAra karIza.' teo khUba ja bhadrika ane saraLa hatA. ane mahArAja sAhebe emane e svarUpe joyA ane je svarUpe vAta mUkI, eno paNa emaNe svIkAra karyo. pahelAM paNa A vAta karI hatI ane Aje pharI kahuM chuM ke A saMsthA tarapha kadI tiraskArabharI najare jozo nahi. joke Aje to teonuM astitva paNa rahyuM nathI. paNa A paraMparAnA yatioe keTalAM moTAM kAmo karyAM che e ApaNe bhUlavuM na joIe. kAparaDAjInuM daheruM paNa eka yati mahArAje bAMdheluM che. yati mahArAjanI potAnI bhAvanA thaI ke A eka suMdara svayaMbhU pArzvanAtha birAjamAna karavA kaMIka karavuM joIe ane emaNe bhAvanA karIne zrAvakane preraNA karI. e zrAvaka dvArA AkhAye daherAnuM nirmANa thayuM che. e ja rIte suratamAM kASTakotaraNIvALuM ciMtAmaNi pArzvanAthanuM varSo jUnuM derAsara eka aitihAsika jinAlaya che. yati mahArAjanA prabhAvathI e baMdhAyuM che. Aje paNa yati mahArAja keTalAka lokone tyAM darzana Ape che. AvAM to emanA thakI thayelAM keTalAMye kAmo che jenI noMdha lIdhA vinA ekalo tiraskAra kadI karI zakAya nahIM. AmaMtraNano svIkAra paNa svapra sAkAra thayuM nahi : mahArAja sAheba dvArA municaMdrasUrine A prastAva saM. 1976mAM mukAyo. '77mAM mahArAjazrI gujarAta padhAryA. bIjI bAju municaMdrasUri mahArAja udepurathI vihAra karI khuDAlA padhAryA. khuDAlA emanI mULa gAdI atyAre paNa che. phAlanA sTezanathI doDha be kilomITara dUranuM gAma. aMdaranA bhAgamAM je be derAsaro emAMnA ekamAM emanI gAdI che. emanuM nAma, sthAna vagere tyAM lakhAyelAM atyAre paNa jovA maLe che. teo tyAM gayA ne koI akaLa kAraNasara keTalAMka duSTa tattvo dvArA temanI hatyA karavAmAM AvI. Ama teo akALe avasAna pAmI gayA. emanI sAthe ja zrIpUjyonI paraMparA tyAM samApta thaI. alabatta, emaNe potAnA eka anuyAyIne sthApyA hatA. paNa e anuyAyImAM evuM koI daivata na hatuM ke teo evA khAnadAna kuLanA viziSTa abhyAsI ne vinayI sAdhu na hatA ke e paraMparAne AgaLa laMbAvI zake. saM. 1977mAM gujarAta pahoMcyA pachI mahArAja sAhebane samAcAra maLyA ke municaMdrasUrijIno kALadharma thaI gayo che. mahArAjazrIne bahu duHkha thayuM ne pelA prastAvavALI vAta Ama ja adhUrI rahI gaI. nahitara, e dvArA teo AkhI eka paraMparAne punarjIvita karA Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakyA hota. emanI pAse e dRSTi hatI, anubhava hato, sUjha hatI ane e adhikAra hato. pAMca prasthAnanI oLI : sUrimaMtranA pAMce prasthAnanI oLInI zubha zarUAta karanArA A kALanA sau prathama zrI nemisUrIzvarajI mahArAja hatA. khuda temaNe pote paNa pahelA prasthAnanI oLInI ArAdhanA zarU karIne vacamAM AcAryapadavIno svIkAra karyo che. ane te pachInI bAkInI cAra oLI ane cAra pIThikA karI enI samagra jApavidhi zodhI kADhI. udayasUri mahArAja : sUkSma dRSTi ane UMDI sUjha : udayasUri mahArAja pAse paNa AgavI koI kudaratI bakSisa hatI. vidhividhAnamAM, zilpasthApatyamAM, jyotiSamAM, vAstuzAstramAM emanI aMdaranI sUjha ghaNI hatI. chelle to AMkhanuM teja ghaTI gayeluM. tyAre koI derAsaramAM praveze, mAtra bhIMta upara hAtha pherave ane kahI detA ke, 'A derAsaramAM amuka doSa che. ahIM prabhunI dRSTi barAbara nathI.' AvI emanI viziSTa sUjhabUjha. teo avAjane oLakhI letA. vIsa varasa pachI paNa jo koI zrAvaka maLe to teo ene oLakhI letA. AvI emanI sateja smRti. saM. 2009mAM A udayasUri mahArAja jyAre rANakapuranI pratiSThA karavA padhAryA tyAre gAmegAma gocarI vAparyA pachI gAmanA derAsaranI aMdara jAya ne tarata kahe, 'ahIM vedha thAya che. ahIM bAraNuM barAbara nathI. ahIM pagathiyAM karelAM nathI.' A badhuM sheje sheje bolavA lAgatA. AvI dRSTi mAtra zilpasthApatya paratve ja nahIM, kriyAmAM paNa hatI. A amArA joganI kriyAo, A kAlagrahaNa vidhi, A pATalInI vidhi, saMghaTTAnI vidhi A svarUpe ApaNe tyAM hatI ja nahi. kAraNa ke jagadguru mahArAja pachI e yoganI je paraMparA cAlI e padmavijayajI mahArAja sudhI barAbara cAlI. paNa pachI e paraMparA barAbara jaLavAI nahi. rUpavijayajI mahArAja pachIno kIrtivijayajI mahArAja, kastUravijayajI mahArAja, maNivijayajI mahArAja sudhIno lagabhaga 50/60 varSano je gALo gayo emAM A badhI cIjo lagabhaga luptaprAya thaI gaI. joke, Ama to A badhA uccatama kakSAnA ArAdhako hatA. pUjyapAda maNivijayajI mahArAje dIkSA lIdhI te divasathI temaNe ThAma pANI, ThAma covihAra, ekAsaNAM jAvajIva karyAM che. mAsakSamaNanA pAraNe paNa ThAma pANI, ThAma covihAra ane ekAsaNuM ja karyuM che. kharekhara, naimittika tapa karatAM nitya tapa ghaNuM caDiyAtuM che. eka divasa, mahino, varasa, be varasa sudhI e karavuM saheluM che. paNa yAvajjIva AvI rIte niSThApUrvaka eka tapa lAvavuM ghaNuM agharuM che. kastUravijayajI mahArAja : emanA guru kastUravijayajI mahArAje92 oLI karI hatI. teo vihAramAM hoya tyAre mAtra pANI ane dALa letA. te jamAnAmAM vardhamAna tapamAM 92 oLI sudhI pahoMcavuM eTale ghaNuM kahevAtuM. teo zikharajI paNa jaI AvelA. te vakhate temanI oLI cAlu hatI ane keTalAya divaso sudhI mAtra caNA vAparIne divaso gujArelA. AvA AvA keTalAya dIrgha tapasvIonAM tapa ApaNI A paraMparAnA pAyAmAM paDelAM che. A saumAM ArAdhakapaNuM vizeSa hatuM. 2010_02 prAcIna paraMparAnuM punarjIvana : 0 Ce Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paghavijayajI mahArAja pAse je paraMparAo hatI te rUpavijayajI mahArAja sudhI AvI. pachIthI e taMtu AgaLa laMbAvI zakAyo nahi. tethI banyuM evuM ke DahelAnA upAzrayamAM sacavAI rahelI ghaNI cIjo paraMparAne punaHjIvita karavAmAM kAma lAgelI. Aje ame joganI aMdara pIMchAnuM daMDAsaNa vAparIe chIe e pazcavijayajI mahArAjanI bheTa che. amadAvAdamAM saMvatsarI dine sametazikharajI-darzananI paraMparA e ja rIte Aje amadAvAdano sakaLa saMgha saMvatsarInA divase sametazikharajInI poLa jAya che. e raDo upakAra vijayajI mahArAjano che. teo pATaNathI AkhA zikharajInI racanA amadAvAda lAvyA. tene ahIM sthApana karavAno vicAra emane Avyo. zikharajImAM sauthI vadhu mahimA pArzvanAtha bhagavAnano. eTale ahIM jo pArzvanAthanA derAmAM e racanAnuM sthApana thAya to vadhu sAruM e khyAlathI e poLanA derAsaramAM racanA birAjamAna karI ane tethI e poLanuM nAma paNa sametazikharanI poLa ApavAmAM AvyuM. A paraMparA Ajadina sudhI jaLavAI che. AvI paMnyAsa 5ravijayajI dvArA zarU karAyelI keTalIka paraMparAono pharIthI dora sAMdhyo nemisUrIzvarajI mahArAje. AkhIye joganI paraMparA emanAM pAnAMomAMthI udyasUri mahArAje bahu samajaNapUrvaka saMkalita karI. Aje amAre gaurava sAthe kahevuM che ke amArA samudAyamAM joganI je paraMparA che te samAMtara samudAyanA joganI aMdara nathI. e loko jayAre paNa prasaMgopAtta vihAramAM bhegA thAya tyAre amArI kAlagrahaNanI kriyA, kAla palevavAnI kriyA, pATalI karavAnI kriyA, saMghakAmAM besavAnI kriyA jue che. e joIne emane Azcarya ane ahobhAva thAya che. kacyAkalpa vibhAgamAM paNa amArAM dhArAdhoraNo bIja karatAM judAM che. A khape ane A na khape emAM paNa udayasUri mahArAje nakkI karelI paraMparAne ame barAbara jALavI rAkhIe chIe. AdrA nakSatra pachI vihAra nahi karavAnI paraMparA: AdrA nakSatra pachI vihAra na karavo A prAcIna paraMparA mahArAja sAhebe punaHsthApita karelI. e navI nathI. pujyapAda upAdhyAyajI mahArAje temaja riddhivijayajI mahArAja, maNiratnavijayajI mahArAja Adi sAta sAdhuoe hAjA paTelanI poLamAM rahIne je eka paTTaka banAvelo e paTTakanI eka kalama che. moTA mahArAja A kalama joI kahe, 'A bahu sArI vAta che. ApaNe eno amala karavo joIe, ane amala zarU thayo. Aje tapAgacchanA tamAma samudAyonI aMdara eka bApajI mahArAjanA ane eka amArA samudAyamAM atyAre lagabhaga enuM pAlana thAya che. badhA maLe tyAre svIkAre to kharA ja ke tamArI vAta sAcI che. paraMtu A bAbata svIkAravAmAM paNa eka hiMmata joIe che. jyAre aNIzuddha zraddhA thAya che tyAre enuM AcaraNa zakya bane che. paNa jo zraddhAna aNIzuddha na thAya to mAtra eno mAnasika svIkAra thAya, kharekharo nahIM. jyAre moTA mahArAjazrIe je-te paraMparAne sAcI rIte oLakhyA pachI te zarU karavA mATe kazAnI rAha joI nathI. bIjAone sAthe rAkhIne pachI A karavuM evuM valaNa paNa emaNe nathI rAkhyuM. pote mAMDalInA joga A svarUpe barAbara karAvatA, kALajI rAkhatA. ane sAta mAMDalInAM je AyaMbila Ave che temAM pUrI coksAI rAkhatA. zAsanasamrATa pravacanamALA CO 2010_02 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvI badhI bAbatomAM pote eTalA spaSTa rahyA ke emanA hastaka thayelAM derAsaro ne badhAM vidhividhAnomAM paNa zuddhi AvI. A je siddhacakrapUjana atyAre khUba ja pracalita thayuM che e sauthI paheluM udayasUri mahArAja sAhebe zodhyuM ane saMghamAM prastuta karyuM. atyAranI vijayanItisUrIzvarajI lAyabrerI (je amadAvAdamAM mahAvIra svAmInA derAsaranI sAme che ne jeno vahIvaTa cArucaMdra bhogIlAla saMbhALe che)nA graMthabhaMDAramAMthI A pUjana viSayaka pothI maLI. e pothInuM paheluM pAnuM aprApya hatuM. udayasUri mahArAjanI mukhyatAmAM dharmadhuraMdharasUrijI mahArAja (te vakhate muni dhuraMdharavijayajI mahArAja) dvArA saM. 2006mAM e pothI vyavasthita karavAmAM AvI ane te anusAra siddhacakra pUjana saMkalita karavAmAM AvyuM ane pachI bhaNAvavAmAM AvyuM. aMjanazalAkAnAM vidhividhAnaH . saM. 1989mAM kadambagirinI aMjanazalAkA vidhividhAnapUrvaka karavAno moTA mahArAjazrIne vicAra Avyo. A aMjanazalAkAnI pUrvataiyArI ghaNI moTI hatI. te vakhate udayasUri mahArAje aDhAre abhiSekanI auSadhio oLakhavA mATe ghaNI badhI mahenata karI che. sakalacaMdrajI mahArAjanI aDhAra abhiSekanI eka prata pracalita hatI. teno AdhAra levAyo. pahelAM zrIpUjyo, yatio dvArA pratiSThAo thatI hatI. e vakhate pratimAjInAM lakSaNo, pratimAjInuM mApa vagere bAbatomAM barAbara coksAI karavAmAM AvatI na hatI. Aje paNa zrIpUjyo dvArA pratiSThita thayelAM saMkhyAbaMdha pratimAjI aneka gAmomAM jovA maLe che. zilAlekhamAM dharaNendrasUri, devesUri evAM nAmo maLe che. pratimAjInuM mukhAraviMda, eno ghATaghUTa, enA saMsthAna, gabhAro, gabhArAnI upara Avato bhArapaTTo, e bhArapaTTAnI nIce pratimAjInuM sthApana A badhI bAbatomAM pUrNa kALajI levAI nathI. e ja rIte zikhara, zikhara paranI dhajA, dhajA uparanA kaLazamAM caityapuruSa vagere bAbatomAM je ataMtratA hatI tene sthAne mahArAja sAhebanA prayatnothI coksAIbharI zarUAta thaI mahotsava daramiyAna kuMbhasthApana ane dIvo barAbara rahevAM joIe. kuMbhasthApanA te jamAnAmAM mATInA ghaDAmAM thatI. mATInA ghaDAmAMnuM pANI jhamyA kare. ane ene laIne nIcenA bhAgamAM javAriyA mUkyA hoya te Uge. DAMgaranI thepalI karI tenA upara kuMbhasthApanA karatA ane e jhamatA pANI dvArA e DAMgaramAMthI paNa aMkurA phUTatA ane javAriyAo AgaLa, vadhatA. Akho ghaDo DhaMkAI jAya evA javAriyA Uge to Akho mahotsava suMdara rIte pAra paDaze tevI jANakAro AgAhI karatA. kadambagirimAM auSadhione lAvyA pachI vidhividhAnapUrvaka pratiSThA khUba ja ullAsa ane umaMgabhera saMpanna thaI A vidhividhAna mATe vidyAzALAmAM bhogIlAla gulAbacaMda dvArA vidhikArakonI eka AkhI maMDaLI UbhI thaI. emAM mANekalAla, velacaMda rAyacaMda, bhAIlAlabhAI hIrAbhAI jAdavajI badhA sAmela hatA ane khUba custa hatA. prAcIna papAnuM punarjIvana: cha 91 2010_02 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhikArakonI AcArasaMhitA: udayasUri mahArAje A badhA vidhikArakone zikhA rAkhavA, saMpUrNa rAtribhojana tyAga karavA, payuSaNa vageremAM pUrNa brahmacarya pALavA aMgenI eka AcArasaMhitA vyavasthita karIne ApI. koI vidhividhAna hoya to AgaLanA divasomAM teo enI carcA karatA. devIpUjana karavuM ja joIe evo udayasUri mahArAjano Agraha raheto. Aje to potAnI meLe banI beThelA keTalAye vidhikArako koI adhiSThAyaka deva ke devInI pratiSThA vakhate, agAu devIpUjana karyA vinA ja emane padharAvI de che. paNa te yogya nathI. je devane pratiSThita karavAnA hoya te devane samAMtara badhA devane bolAvIne, temane yogya Ahuti ApIne, temane priya evAM vastro arpaNa karIne pachI ja emane birAjamAna karavAnA. deva-devI pratyenA AvA Adara ane bahumAnane kAraNe derAsaromAM ujAsa dekhAya che. mahArAja sAhebano prabhAva ja evo ke mAtra daSTipAta je biMbo upara thayo che evAM biMbo je-je gAmomAM gayAM che tyAM AbAdI ane jAhojalAlI Aje paNa jovA maLe che. vidhividhAnapUrvaka thayelA pratimA-aMjanano prabhAva: dolatanagara, borIvalImAM zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavAna birAjamAna che. dolatanagaranI sthApanA thaI saM. 2010mAM. te pachI tenI uttarottara AbAdI thaI che. tyAMno rahevAsI siMdhI hoya to paNa zaMkhezvara pArzvanAthanAM darzana karIne ja kAme jAya che. A prabhAva aMge amRtasUrijI mahArAja kahetA hatA ke zAsanasamrATazrIe e jinabiMbanuM aMjana kareluM che. vyakti cAlI jAya che, zakti cirakALa jayavaMtI varte che. ApaNe ghaNI vAra vyaktinI pAchaLa paDIe chIe, paNa nA, vyaktie potAnI zakti AvI rIte kyAMka sthApana karelI hoya che, ane e zakti svayaMsarjana karatI hoya che, e jAgrata banelI hoya che. kadaMbagirimAM 1989mAM je divase aMjanazalAkA hatI e rAtre tophAna thayuM. A eka ja vakhata - pahelI ke chellI vakhata mahArAja sAhebanI nizrAmAM thatAM kAmomAM AveluM vina che ane te paNa zrI naminAtha prabhunA dhyAnathI dUra thayuM hatuM. e pachI koIpaNa mahotsava - nAno ke moTo - vinA vine ThAThamAThathI pAra paDyo che. - rohIzALAnA mahotsava veLAe khAMDa maLatI nahotI. hajAro mANasone jamADavA zI rIte? tyAre mAtra sAmAnya buddhinA baLathI e prazna sahelAIthI ukalyo hato. khAMDa para pratibaMdha che paNa sAkara to maLe che ne ! to sAkara laI Avo.' kadaMbagirinI pratiSThAno ja eka prasaMga che. moTA maMDapo bAMdhyA che. ghaNuM mANasa AvI rahyuM che. phAgaNa mahino. unALAnA divaso. pANI vagara cAle nahi. rasoImAM, pIvAmAM, nahAvA-dhovAmAM, upayoga mATe pANI to joIe. to ATaluM badhuM pANI lAvavuM kyAMthI ? sAva patharALa ne DuMgarALa pradeza. rastAmAM AvatA eka vokaLA pAsenI nAnI vAva, e AkhAye mahotsava daramiyAna e vAvanuM pANI ja kAma lAgyuM. kadI paNa khUTyuM ja nahi. - pUjyapAda naMdanasUrijI mahArAje kadambagirinuM stotra banAvyuM che emAM A vAtano ullekha karyo che. eka zlokamAM A vAvane khAsa nodhI che. vAvane dhanya gaNI che ane ene mATe puLyA vApI evo zabda vAparyo che. e vAvamAMthI mahotsava TANe bAra divasa sudhI pANI vaparAyuM hatuM. zAsanasamrATa pravacanamALA 92 2010_02 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kadaMbagirinuM botera jinAlaya ane mULanAyaka: A kadaMbagirinA nIcenA bhAgamAM botera jinAlaya che. enA mULanAyaka mahAvIrasvAmI bhagavAna. karamacaMdabhAInI dIkarI puMjIbahene potAnA sAcA bhAvathI A bhagavAna tyAM birAjamAna karyA che. mahArAja sAhebano Agraha evo hato ke prAcIna jinabiMba ja lAvavuM. pote vihAramAM hatA tyAre zaMkhalapuramAM mahAvIrasvAmI bhagavAnanuM eka suMdara biMba joyeluM. eTale emaNe amaracaMdabhAI ane vIracaMdabhAIne kahyuM ke, 'tame zaMkhalapura jAo ane mahAvIrasvAmI bhagavAnanI mAgaNI saMgha pAse karo. je pratimAjI Ape to laI Avo." e loko gayA. be divasa tyAM rahyA. sArI rIte vAta karI. vAta svIkArAI paNa kharI. paNa chellA divase eka bhAIe mana nA batAvyuM. teo pratimAjI vinA ja pAchA pharyA.. te pachI to zaMkhalapuranA zrAvakoe - saMghe eka AkhuM vegana bharIne parikaro ApyAM. Aje paNa emAMnAM keTalAMya parikaro kadaMbagirimAM che. mahArAja sAhebe nachUTake navA mahAvIrasvAmI bhagavAna bharAvyA ane padharAvyA. joke emAM paNa suMdara vela karI che, je prAcIna paraMparA-AdhArita che. A mahAvIrasvAmI bhagavAnanI pratiSThA je thaI te prasaMganI vAta ApaNe hamaNAM karI. mahArAja sAhebanI preraNAthI zeTha jinadAsa dharmadAsanI peDhInI sthApanA thaI. rohIzALA thayuM. kadambagiri thayuM. pachI valabhIpura paNa tIrtharUpe pratiSThita karyuM. te vakhate kharataragaccha, aMcalagaccha vagere gaccho bahu sajIva na hatA. paNa AvatI kAle kadAca teo Ave ane ahIM rakhene potAno haka-dAvo lagAve e dUraMdezIthI tyAMnA tamAma zilAlekhomAM, tamAma sthAnomAM 'tapAgacchIya' zabda khAsa vAparyo che. jema ke 'tapAgacchIya zeTha jinadAsa dharmadAsanI peDhI." kadambagirinI pratiSThAmAM Ubho thayelo avajoga ane enuM zamanaH kadambagirinI pratiSThA samaye rAtanA je vAvAjhoDuM AvyuM te evuM tIvra hatuM ke badhA maMDapo UMcA thaI gayA. tyAre mahArAja sAhebe udayasUri mahArAjane, naMdanasUri mahArAjane jagADIne mokalyA. phUlaMcada chaganalAla te vakhate mahArAja sAhebanA khAsa samarpita zrAvaka. emane kahyuM, 'joI Avo ke koNa kyAM che? ne zuM cAle che? pachI mahArAja sAheba udayasUri mahArAjane pUche che ke, "Avo koI avajoga hato ?" udayasari mahArAja kahe, 'hA sAheba, Avo eka avajoga hato. ane haju pa-30 vAgye paroDhiye e AvavAno che." avajoga eTale muhUtanI aMdara thoDI kSati. AvI kSatio vakhate Aga, vAvAjhoDuM vagere prasaMgo banatA hoya che. AvuM kIdhA pachI mahArAja sAheba zrI naminAtha bhagavAnanAM dhyAnamAM besI gayA. baneluM evuM ke eka vAra lalluM rAyajInI boDiga (ela. Ara. borDiMga)nI aMdara mULanAyaka tarIke zrI naminAtha paramAtmA birAjamAna karavAnA hatA. e mATe vAlama tIrthathI e pratimAjI lAvavAmAM AvyAM. lAvyA pachI jyAre gabhArAmAM dAkhala karavA mATe hAthamAM lIdhAM tyAre khyAla Avyo ke A prabhujI mATe gabhAro nAno che. badhAe vicAryuM ke pratimAjI ahIMyAM to sthApana nahi thaI zake. te vakhate moTA mahArAja sAhebe kahyuM ke, prabhujI amane Apo. ame emane sArI jagAe birAjamAna karIzuM. te vakhate hAjara rahelA zreSThIoe prAcIna paraMparAnuM punarjIvana : 9 3. 2010_02 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanasamrATa pravacanamALA 94 2010_02 khuzIthI hA pADI. e vakhatathI ja e pratimAjI mahArAja sAhebanA manamAM vasI gayelAM hatAM. tyAre emaNe manomana vicAreluM ke A pratimAjI kadambagirimAM birAjamAna karIzuM. bhAva karIne pratimAjI kadambagirimAM lAvyA. mUrtine eka suMdara derImAM birAjamAna karavAnuM nakkI thayuM. paNa A nirNaya letAM, mULanAyaka tarIke birAjamAna karavAnI vAta vIsarAI gaI. jyAre vAvAjhoDAno prasaMga banyo tyAre mahArAja sAhebe AtmaciMtana karyuM ane dhyAnamAM beThA tyAre emane lAgyuM ke kazIka sara che, nahi to Ama bane ja nahIM. vidhividhAna, muhUrta ane anya badhI ja bAbato sAcavavAmAM AvI che, ekemAM kasara nathI. mahArAja sAhebane thayuM A badhI bAbato sacavAI hovA chatAM A banyuM kema ? vicAraNAmAM UMDAM jatAM ekadama jhabakAro thayo ke ahIM naminAtha paramAtmAne lAvyA chIe mULanAyaka tarIke birAjamAna karavA ane ApaNe to ahIM emane eka derImAM birAjamAna karIe chIe. A ApaNI bhUla che. te ne te samaye emaNe kSamA mAgI. punaHprArthanA karI, 'ApanuM svataMtra jinAlaya baMdhAvIne Apane birAjamAna karIzuM.' ane je kSaNe moTA mahArAje manomana A prArthanA karI te ja kSaNe samagra tophAna zAMta thaI gayuM. samAcAra AvyA, 'sAheba, badhuM vyavasthita thaI gayuM che.' mahAhAja sAhebe koIne paNa te vakhate A vAta kahI nathI. e to bahu pAchaLathI jANavA maLI. Aje paNa kadambagirimAM mULanAyakanA jinAlayanI uparanA bhAgamAM kadamba gaNadharanAM je pagathiyAM che tyAM jaIe tyAre DAbI bAju je chelluM derAsara che te A zrI naminAtha bhagavAnanuM che. derAsara ATale upara hovA chatAM paNa atyAre paNa derAsaramAM jevA jaIne beso ke tarata eka AhlAdaka zAMtino anubhava thAya che. e AkhAya saMkulanuM rakSaNa karanAra tattva hoya to A bhagavAna che. A AkhA derAsarano lAbha zeTha mANekalAla cunIlAle lIdhelo. te uparAMta tyAM udayasUri jJAnazALA, popaTalAla dhArazIno upAzraya, mANekalAla cunIlAlanI sAta oraDAnI dharmazALA banyAM che. mahArAja sAhebanA A maMDANathI kadambagiri jaMgalamAM maMgala banyuM che. navapadajInI oLInI paraMparA navapadajInI oLInI paraMparA paNa mahArAja sAhebe zarU karI. manasukhabhAI bhagubhAI, mANekalAla manasukhalAla dvArA A navapadajInI oLI karAvAtI. jyAM sudhI siddhacakrapUjananI vidhinI prata nahotI maLI teve samaye mahArAja sAhebe mAtra navapadajInuM pUjana taLeTInI aMdara pAlitANAmAM sauthI paheluM bhaNAvyuM hatuM. pachI pAMjarApoLanI jJAnazALAmAM saM. 2007mAM mAkubhAIe udayasUri mahArAja vagere AcAryabhagavatonI nizrAmAM siddhacakrapUjana bhaNAveluM. e vakhate jeTalA varNanA pada che eTalA varNavALAM ratno mUkIne mAkubhAIe pUjA karelI. madrAsamAM rahetA eka kevaLavijayajI mahArAje te vakhate aneka mahArAja sAhebone pUchI joyA pachI dhuraMdharasUri mahArAjane puchAvyuM hatuM ke pratimAjI-visarjananI vidhi ApanI pAse hoya to lakhIne mokalo. e vakhate mahArAja sAheba pAse e vidhi hatI. enAM 19 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jeTalAM pAnAM hovA chatAM, koIpaNa sAdhu mahArAja ke zrAvakane utAro karavAne ApavAne badale dhuraMdharasUri mahArAje pote lakhIne emane e vidhi mokalI ApelI. e pachI sAmethI je vaLato patra Avelo te meM vAMcelo. kevaLavijayajI eTale mULa pUnAnA motIcaMda lAdhAjI. parama abhyAsI. saMskRtamAM emanuM prabhutva. chellAM varSo sudhI aThThamanA pAraNe aThThama karatAM AvA sAdhune paNa A vidhi meLavavA mATeno prayAsa karatAM lAgyuM ke nemisUri mahArAjanA samudAyamAM Ano srota hovo joIe. me e samaye dhuraMdharasUri mahArAjane pUcheluM ke, "A savArathI zuM lakhyA karo cho ? to kahe, kevaLavijayajIno kAgaLa Avyo che. emanI mAgaNIne ApaNe saMtoSavI joIe. moTA mahArAja sAhebanA samudAyanI je pratiSThA jAmelI che e ApaNe TakAvavI joIe. game tene utAravA ApIe to hRsva I - dIrghaInI bhUlo thAya, joDaNI khoTI lakhAya to samagra vidhinI khoTI paraMparA zarU thaI jAya. evuM na ja cAle. mATe meM saMpUrNa lakhavAnuM nakkI karyuM che." atyAre paNa sUrimaMtranA pAMca prasthAnanI ArAdhanA karanArA keTalAya evA AtmAo che je AvIne A azokacaMdrasUrijI mahArAjanI pAse be be kalAka besatA hatA. Ama to sUrimaMtra kalpasaMdoha bhAga-1-2 chapAI gayA che. paraMtu vAstavamAM zuM karavAnuM, kevI rIte karavAnuM A aMgenI badhI mAhitI AmnAya ahIM adhikArapUrvaka maLaze evo emane vizvAsa, AvI chApa A samudAya aMge zrIsaMghamAM che enI pAchaLanuM kAraNa e che ke mahArAja sAhebe prAcIna paraMparAo barAbara jALavI che. usmAnapurA-amadAvAdanA jinAlayanI pratiSThA ane vaDI dIkSAnuM vidhividhAnaH vi.saM. 2013nI vAta. usmAnapurA-amadAvAdanA saMbhavanAthanI pratiSThA karavAno vicAra zrIsaMghane jayAre Avyo tyAre e pratiSThA pUjaya udayasUri mahArAjanI pAse ja karAvavI che evo emano saMkalpa. navasArInA vIracaMda nAgajI saMghanA mukhya AgevAna, emaNe mahArAja sAhebane vinaMtI karI. udayasUri mahArAje te vakhate DoLImAM besavAnuM zarU karyuM na hatuM. teo dhIre dhIre vihAra karIne usmAnapurA padhAryA. ahIM AvIne emane khabara paDI ke vijayapremasUrIzvarajI mahArAja tabiyatanI pratikULatAne kAraNe potAnA ziSyonI sAthe derAsaranI bAjumAM AvelI karNAvatI sosAyaTImAM birAjamAna che, ane tabiyatanA kAraNe hajI ahIM ja rokAvA mAge che. udayasUri mahArAje udAratAthI emane saMdezo kahevaDAvyo ke, 'tamAre ahIM mAtra rahevAnuM ja nathI paNa pratiSThAmAM saMpUrNa hAjarI paNa ApavAnI che. " A emanI udAratA. zrI udayasUri mahArAja Adi ame badhA kolasAvALAnA baMgalAmAM rokAyelA. emanI sAthe ame lagabhaga 30-35 thANAM. e ja rIte zrI premasUrijI mahArAja ane temanAM lagabhaga 40-45 thANAM. zrI premasUrijI mahArAjanA samudAyanA eka sAdhu mahArAjanI vaDIdIkSA hatI. e vaDIdIkSAmAM emaNe udayasUri mahArAjane Agraha karIne bolAvyA. emane kahyuM ke "Ape birAjamAna rahevAnuM che. ane Ape ja badhI vidhi karavAnI che. amane ApanuM vidhividhAna jovAno kyAreya avasara maLyo nathI. ane sAMbhaLavA maLyuM che ke Apa zuddha prAcIna paraMparAne punarjIvana : 7 95 2010_02 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhividhAna karAvo cho." ane badhI ja vidhi premasUrIzvarajI mahArAjanA vizALa samudAyanI upasthitimAM udayasUri mahArAje karAvI. e samudAyanA sau bArIkAIthI tulanA karatA gayA. emane jaNAyuM ke dIkSA nimittenI ghaNI kriyAo to potAnA samudAyamAM karAvAtI ja nahotI. teo eTalA badhA prabhAvita thaI gayA ane temane lAgyuM ke kharekhara, Aje koI vidhi thaI rahI che. eka nAnI dIkSAmAMthI vaDI dIkSAmAM mahAvratonuM vidhipuraHsara thatuM AropaNa Aje temaNe nihALyuM. AvI kakSAnA mANaso jyAre A cIjano mahimA samajI zake che tyAre ApaNane khyAla Ave che ke A badhI vidhione sAcavI rAkhavI e keTalI jarUrI che ! zuddha vidhividhAnapUrvaka pratiSThA-mahotsava thAya, yogya muhUrta nIkaLe, yogya nizrA sAMpaDe - e badhAno jyAM meLa paDe che tyAM varSo sudhI AnaMdamaMgaLa pravarte che. A rIte mahArAja sAheba potAnA jIvanamAM aneka paraMparAone punaHjIvita karIne ApaNA sudhI eno taMtu laMbAvatA gayA che. AvI ja bIjI keTalIya vAto ApaNe AgaLa upara joIzuM. agre adhikAra.. zAsanasamrATa pravacanamALA 96 2010_02 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravaThA ajoDa vyaktitva (tA. 15-11-98). ApaNA anaMta upakArI zrI arihaMta paramAtmAnA lokottara zAsanane mana, vacana ane kAyAthI jeo samarpita thAya che teonA jIvanamAM kevuM teja, baLa ane atyaMtara aizvarya pragaTe che enAM najIkamAM thaI gayelAM udAharaNomAM pUjyapAda zAsanasamrATazrInuM udAharaNa mokhare che. je ApaNe joI rahyA chIe. jagara hIravijayasUrIzvarajI mahArAja, vijayasenasUrIzvarajI mahArAja, vijayasiMhasUri mahArAja vagere puNyavaMta hatA. paNa te pachIno eka gALo evo Avyo ke atyAre lagabhaga jevuM aMdhAruM chavAI gayuM che tenA karatAMye vadhu gADha aMdhAruM te vakhate chavAyeluM hatuM. keTalAye dharmapremI, zAsanarAgI AtmAo ciMtA karatA hatA ane jayAre temanuM prabhAvaka vyaktitva jANavAmAM AvyuM tyAre badhA temanAM caraNomAM gayA. koIe emanI AcAryapadavIno virodha to nathI ja karyo paNa sAme cAlIne, A kAma tamArI pAse ja thAya ema sAdhu bhagavaMtoe bhalAmaNa karI che. A badhAnA mULamAM kyAM tattvo che te ApaNe yathAzakti ane yathAmati vItelA sAta divasomAM tapAsatA AvyA chIe. ajaoNDa vyakitatva : 8 CO 2010 02 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyaktitva ghaDatara ane pUrvabhavanA saMskAra : | mukhyatve ApaNane temanA pUrvabhavanA gADha saMskAro jovA maLyA che. kAraNa ke je saMskAranA sagaDa A jIvanamAM dekhAtA na hoya tyAre enI kalpanA pUrvabhava aMge karavI e ja vAjabI lAge che. A badhuM teo kyAM zIkhIne AvyA? A nIDaratA emanAmAM kyAMthI AvI ? A prasaMgopAtta pratyutpamati AvI te kyAMthI AvI ? paMjAbI dAnavijayajI pAse je zAstrAbhyAsa karyo. mAtra enA dvArA A cIja na Ave; e to koI AgavI cIja che. ane te jene-tene maLatI nathI. A kudaratanI bheTa kyAreka koI mANasa bharabaporanI jema madharAte jAgato hoya ane prApta karI le tevI rIte prApta thaI che enA keTalAka mahattvanA aMzo Aje ApaNe jovA che. zAsanasamrATa' biruda maLyuM tevo prasaMga teone je zAsanasamrATanA birudathI oLakhavAmAM Ave che te koI eka vyakti ke anuyAyInI IcchAthI nahIM, paNa prasaMga dvArA vizeSaNa prApta thatAM hoya che e nyAye evo eka prasaMga zrI saMghamAM upasthita thayo. vi.saM. 1981-82mAM zatruMjaya tIrtha uparanA jUnA karAranI samayamaryAdA pUrI thatI hatI ane muMDakAvero dAkhala karavAnI peravI cAlatI hatI te vakhate mahArAja sAheba zrI A. ka. peDhInA vahIvaTadAronI sAthe masalata karIne ghaNI lAMbI carcAvicAraNAnA aMte teoe eka vicAra Apyo ke muMDakAverAnA virodhamAM ApaNe sakala zrI saMghane evuM eka elAna ApIe ke siddhagirirAjanI yAtrA karavA mATe tyAre ja yAtrikoe AvavuM ke jyAre muMDakAvero rada thaI gayo hoya. bhale game teTalo samaya AnA mATe vIte tyAM sudhI koIe yAtrA karavA mATe AvavuM nahIM. ane 1lI eprila 1929thI A asahakAra AMdolana zarU thayuM te be varSa jeTalA lAMbA gALA sudhI cAlyuM ane zrI saMghe A rIte elAnane jabarajasta rIte saphaLa banAvyuM. ane e divaso daramiyAna eka paNa yAtrika yAtrA karavA mATe na Avyo. ane A rIte chevaTe jyAre be varSa jevA lAMbA gALAnA aMte darabAra sAthe samAdhAna thayuM te pachI ja yAtrA zarU thaI. A prasaMga vakhate saMghe je rIte A AjJAne zirodhArya gaNIne saMpUrNa amala karyo tyAre loko mahArAjasAhebane mATe A zabda - vizeSaNa zAsana samrATa' vAparavA lAgyA. samagra zrI saMgha upara AvI pakaDa ane AvuM varcasva anyanuM jovA-sAMbhALavA maLatuM nathI. AvA sakala zrI saMghane sparzatAM aneka kAryo teonA jIvanamAM jovA maLe che. paDakAra sAme na dInatA, napalAyanavRtti: - jJAnakSetra, tIrthakSetra, vidyAnuM kSetra, vidhividhAnanuM kSetra - A badhAM emanAM kAryakSetro ApaNe avAranavAra joyAM. emanA 41 varSanA dIrgha kahI zakAya tevA sUripadaparyAya (saM. 1964 thI 2005)mAM zAsanamAM ane saMghamAM je-je paDakAro AvyA te jhIlavAmAM na emaNe dInatA dAkhavI che, na palAyanavRtti svIkArI che. teo haMmezAM sAmI chAtIe gayA che ane eno mukAbalo karyo che. ane saphaLatAne varyA che. zivajI-lAlanaH zivajI-lAlana karIne kacchanA be mitro hatA. zivajI judA che, lAlana judA che. paNa eTalA badhA gADha guruziSyavata rahelA eTale nAma bheguM bolAtuM. lAlana eka aTaka che, zAsanasamrATa pravacanamALA 98 2010_02 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zivajI nAma che. zivajIbhAIne to ame joyelA. saM. 201juM comAsuM bhAvanagaramAM thayuM tyAre saurASTakezarI bhuvanavijayajI mahArAjanAM pravacano cAlatAM hatAM. tyAM zivajIbhAI e sAMbhaLavA AvatA. uttaravayamAM to pote sAva ThaMDA thaI gayA hatA. lAlanabhAI pahelAM svargavAsI thayelA. te khUba ja mahattvAkAMkSI mANasa. zakti to duniyAmAM badhAne maLe che paNa jovAnuM e hoya ke eno sadupayoga thAya che ke durupayoga. zakti zastra jevI hoya che. paraMtu sAcA AtmArthI mANaso kadI paNa tenAthI aMjatA nathI. ne kadAca potAnAmAM A zakti na dekhAya tethI akaLAtA paNa nathI. zaktinuM mUlya kazuM ja nathI, ne hoya to te sAmAjika mUlya che. e puNya-AdhArita mUlya che. e kyAreka dekhAya tyAre mANasa phUle pujAto hoya che ane pachI e ja mANasa kaNasato paNa hoya che. AtmA mANaso kadI enI spRho paNa karatA nathI, Adara paNa karatA nathI, phakta jotA hoya che ke zakti che teno upayoga kevI rIte thAya che. zivajI-lAlana kaccha-koDAyanI jJAnazALAnA vidyArthIo, manasukhabhAI karIne eka mukhya paMDita hatA. te khUba ja UMDA abhyAsI ane prAkRtamAM pAraMgata. jJAnapremI hovAne kAraNe temaNe koDAyamAM A jJAnazALA zarU karelI. ane kacchamAM gayA tyAre jJAnazALAnA bhaMDAranAM khUba vakhANa sAMbhaLelAM. khAsa to amAre jJAnazALA ane bhaMDAramAMnA graMtho jovA hatA. e joyA pachI rokAyA ane temAM UMDA UtaryA ke AnA sthApaka koNa. kaccha-koDAyanuM jJAnAlaya: jema jinAlaya hoya che tema ja A jJAnAlaya banAveluM che. uparathI zikharabaMdha, aMdara gabhAro, gabhArAmAM pabAsaNa, enA para sukhaDano moTo sApaDo, sApaDA upara AgamagraMtha. tyAM pratyeka vidyArthIe jaI khamAsamaNa devAnuM ane jJAnanuM caityavaMdana karavAnuM. lAlananI svamAnyatAnA pracArano khullo virodha: keTalAya sAdhuo ahIM bhaNelA. ajarAmarajI mahArAjanI paraMparAnA pUnamacaMdajI mahArAja (je pote sthAnakavAsI) ahIM bhaNelA. lAlane tyAM vidvattA prApta karyA pachI vakatRtvakaLAmAM pAraMgata thayA. A lAlane potAnI cAre bAju evo pracAra karelo ke huM pacIsamo tIrthakara chuM. ne AvuM mAnanArA paNa maLI AvyA. emano eTalo badho anuyAyIvarga bhego thaI gayo ke siddhagiri upara rAyaNavRkSanI chAMya nIce pATa upara jaIne te beThA ane lokoe emanI pradakSiNA lIdhI ane khamAsaNAM dIdhAM. emanI biradAvali bolavAmAM AvI. jevA A samAcAra pUjyapAdazIne maLyA ke tarata ja boTAda khAte birAjamAna emaNe Ano sakhata zabdomAM virodha karyo. emaNe saheja paNa DaghAyA ke Daya vinA kahyuM ke A khoTuM thaI rahyuM che. A kALamAM koI paNa vyakti potAnI jAtane tIrthakara tarIke gaNAvI ja nA zake. tIrthakara kevA hoya, temanAM kalyANako kevAM thAya, temanA atizayo kevA hoya e bahuM moTI sabhAmAM emaNe vAraMvAra kahyuM. cArebAju A vAta prasaratI gaI. lokoe kahyuM, "have amAre zu karavuM? eno javAba e hato ke 'lAlanane saMgha bahAra mUkI do." alabatta, lAlana aMcalagacchanA hatA. mahArAja sAhebe nIDaratApUrvaka je pagaluM bharyuM enAthI lAlana thatharI gayA. te zihora pAsenA maDhaDA gAme AvI gayA. tyAM zivajIbhAIno Azrama hato. lAlanane thaI gayuM ke A ajIDa vyaktitvaH 8 2010_02 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanasamrATa pravacanamALA 144 2010_02 mANasa mane ukheDIne pheMkI deze. samAjamAM mAre moDhuM nahi batAvI zakAya. eTale eka vAra mahArAja sAheba pAse pote AvI emanI pradakSiNA karavA lAgyA. cAlu bhASAmAM kahIe to khuzAmata karavA mATenI te vartaNUka hatI. mahArAja sAhebe te ja vakhate tene besADyA ane moDhAmoDha kahI saMbhaLAvyuM, 'kayA svarUpe tame A karI rahyA cho ?' mahArAja sAheba je kaMI bolyA te lAlana cUpacApa aDadho kalAka sAMbhaLI rahyA. mAtra 'hA' ke 'nA'mAM ja javAba. pachI UbhA thaI ema ne ema nIkaLI gayA. lAlana gunegAra hatA ne temane emanA gunAno ahesAsa thayo hato. joke AnA karatAM paNa vadhu moTA gunA karanArA, jema jema kALa nIkaLe che tema tema vadhatA ja jAya che. paNa Aje mahArAja sAheba jevuM vyaktitva nathI je AvA gunegArone paDakArI zake, ane bolAyeluM vAkya ene vIMdhI zake. prasAra judI cIja che, UMDANa judI cIja che. Aje phelAvo vadhyo che paraMtu teja kyAM che ? baLa kyAM che ? prabhAva kyAM che ? badhA jhabakArA kSaNika thaIne rahI jAya che. pI.ela. vaidya : satyanA baLa sAme asat ogaLyuM : saM. 1999mAM mahArAja sAheba rohIzALA padhArelA. te vakhate eka pI. ela. vaidha je pUnAnA gRhastha hatA te emane maLavA AvelA. A pI. ela. vaidyane ApaNe tithivivAdamAM lavAda tarIke nakkI karelA hatA. te pote ucca koTinA brAhmaNa. emaNe Apelo cukAdo ApaNe mAnya na karyo. kema mAnya na karyo enAM kAraNo paNa ApyAM. sAgarajI mahArAja paNa A pratibhAvamAM saMmata thayA. kasturabhAI zeTha paNa saMmata thayA. ane Ama Akho cukAdo UDI gayo. cukAdo mAnya na rAkhavAnuM mukhya kAraNa e hatuM ke Akho cukAdo koI bIjA mANase ghaDI Apyo hato. enI je pAribhASika zabdAvalI hatI te kadIye brAhmaNanA khyAlamAMye na hoya. vaLI, pAchaLathI khabara paNa paDelI ke A mANasane phoDI nAkhavAmAM Avyo che vagere vagere. pelA pI. ela. vaidyanA manamAM ema ja hatuM ke huM sAco ja chuM ne mane khoTI rIte cItaravAmAM Avyo che. eTale eNe paNa barAbara tapAsa karAvI ke potAnI je apakIrti thaI temAM mukhya kono hAtha che. zodhatAM zodhatAM pageruM cheka zAsanasamrATa sudhI pahoMcyuM ane bhALa meLavI ke pahelAM A mahArAje cukAdo mAnya TharAvyo hota to Ama na banata ane temaNe e amAnya TharAvyo. tyArabAda samudAyanA dareka vaDAe ene amAnya TharAvyo. teNe vicAryuM, 'teo mane Avo anyAya kema karI zake ? huM paNa kaMI kama nathI. meM paNa samajI-vicArIne nyAya Apyo che ne haju paNa huM A bAbatamAM zAstrArtha karavA taiyAra chuM.' AvA prakAranI magajamAM keTalIye vAto laIne teo prasaMgopAtta amadAvAda AvelA. pUchatAM khabara paDI ke vijayanemisUrIzvarajI mahArAja pAlitANA pAsenA rohIzALA gAmamAM che. teo pAlitANA thaIne rohIzALA pahocyA. teo manamAM javAbo goThavatA goThavatA mahArAja sAheba pAse pahoMcyA. mahArAja sAhebe temane AvakAra Apyo. saMskRta bhASAmAM ja zarUAta karI, 'sAmyatAm / ' Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtra ATalA ja zabdo ane emanI vedhaka AMkhomAM joIne pI. ela. vaidya UbhA rahI gayA. barAbara dase AMgaLIo bhegI karI mastaka namAvyuM. mahArAja sAhebe pUchayuM, "krimI mAnavAnuM 'i - Apa ahIM zA mATe padhAryA cho ? . 'naM java7 nAva mAgato sji " - mAtra ApanAM darzana karavA Avyo chuM.' eTaluMye mAMDamAMDa bolI zakyA. betraNa miniTa besI rajA lIdhI. A taddana satya vAta che. emanI pAse koI asata kyAreya cAlI zakatuM ja nathI. satyanuM baLa aMdara eTaluM badhuM hatuM ke asata sAme AvatAM ja ogaLI jAya. teo kyAreya koInAthI aMjAtA nahIM. prAAheba prabhAvita thayA : saM. 1977mAM haThIsiMhanI vADIe mahArAja sAheba birAjamAna hatA. te vakhate vADIlAla kusumagara ane cImanalAla kusamagara karIne be bhAIo hatA. te vakhate mutsaddIgIra tarIke emanI gaNanA. moTAmoTA briTiza adhikArIo sAthe emano rojano gharobo. pote jaina hatA. te vakhate amadAvAdanA hAIkamiznara prATa sAheba hatA. e prA sAhebe ekavAra A kusumagara bhAIone kahyuM ke "nemisUri karIne jainAcArya che emane maLavAnI manamAM ghaNA vakhatathI mArI IcchA che. ahIMthI mArI agAu je adhikArIo gayA temaNe kahyuM che ke tame emane maLajo.' A vADIbhAI kusumagara ane cImanalAla kusumagara bahu moTA samAcAra hoya tevo harakha karavAne mATe mahArAja sAheba pAse AvI pahoMcyA. ahInA prA sAheba Apane maLavA mAMge che tevI vAta karI ane kahyuM ke "Apa tyAM padhAro. zAhIbagamAM ja prA sAhebanuM raheThANa che.' eka kSaNanoya vilaMba karyA vinA mahArAja sAhebe kahyuM, 'Ama kyAreya koInI pAse kyAMya jato nathI. emane maLavuM hoya to khuzIthI AvI zake che, ahInI maryAdAmAM rahIne mArI sAthe vAta karI zake che.' have A prasaMgano bIjo tabakko Ave che. kusumagara baMdhuoe prAr sAhebane jaIne vAta karI ke mahArAja sAhebane anukULa nathI. Apa padhAro to sAruM. pelA kamiznare cAra-cha divasa javA dIdhA, pharI ekavAra prayatna karAyo. paNa macaka na maLatAM prA sAheba mahArAja sAhebane maLavA AvavA taiyAra thayA. vADIlAla kusumagare mahArAja sAhebane vinaMtI karI ke "sAhebejI, te Ave tyAre Apa pATa para birAjamAna thAva to sAruM. kAraNa ke emane khurazImAM besADavA paDaze." mahArAja sAhebe kahyuM, "motIlAla setalavADa ahIM AvyA che, mAlaviyAjI ahIM AvyA che, AnaMdazaMkara dhruva AvyA che ne huM to A rIte ja besuM chuM. ne teo paNa A rIte ja mArI sAme joye bese che.' vADIbhAInA manamAM thayuM ke Avo eka moTo mANasa maLavA Ave che ne mahArAja sAheba kema kazI bAMdhachoDa karatA nathI ? ATaluM teo na svIkArI zake ? paNa mahArAja sAhebanA manamAM A moTA mANaso mane maLavA Ave che, potAnI kIrti phelAze evo koI ja bhAva nathI. haThIsiMhanI vADImAM bAjunA bhAge AvelA baMgalAmAM uparanA mALe mA sAheba mahArAja sAhebane maLavA AvyA. tyAre vADIlAla bApulAla ajoDa vyakitatva : 8 10 11 2010_02 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kApaDiyA, sArAbhAI DAhyAbhAI beThelA che. pUjyapAda naMdanasUri mahArAja, zrI udayasUri mahArAja vagere sAdhu bhagavaMto paNa tyAM upasthita che. mahArAja sAheba to bhoya upara ja potAnI rIte ja nityakrama pramANe beThelA che. prA sAhebe AvatAM pahelAM bArasAkha AgaLa emanI heTa kADhI. sAmI vyaktine mAna ApavAno A saMketa hato. emanA pagamAM pagarakhAM paherelAM hatAM. ane sIdho ja paga jevo uMbaranI aMdara mUkavA gayA ke tarata mahArAja sAhebe emane aTakAvatAM kahyuM ke bUTa paherIne aMdara nahi AvI zakAya. A sUcanA emaNe saheja paNa akaLAyA vinA khUba ja saMskArapUrvaka emane karyuM. pelA prA sAheba tyAM UbhA rahI gayA. ApaNuM uparanuM vyaktitva juduM hoya che. aMdaranuM ApaNuM vyaktitva juduM hoya che. ene ApaNI bhASAmAM cahero kahIe chIe. uparathI je dekhAya te mahoruM hoya che. kharA prasaMge je varatAya che te asaliyata che, cahero che. prasaMtopAtta varatAya che te mahoruM ja hoya che. A kharAkharIno prasaMga hato. prA sAheba daravAje sAme AvIne UbhA hatAM. emanuM zista, sIno evAM ja hoya. te paNa kAMI gAMjyA jAya tevA na hatA. e paNa eka moTo vahIvaTa karanAra hoddedAra hato. teNe pUchyuM, 'zA mATe ?' mahArAja sAhebe kahyuM, "zuM tamArA carcamAM koI mANasa heTa utAryA vinA praveze to tame pravezavA do kharA ?' prA sAheba paNa jANe mahArAja sAhebanI kasoTI ja karatA hoya tema kahe, 'hA, Avato hoya to AvavA daIe, heMTa utAryA vinA paNa." mahArAja sAheba kahe, 'tamArI udAratA barAbara che. paNa AvanAra mANasa sabhya hoya to pote acUka utArIne ja Ave." jyAre mANasa svasthatA gumAve che tyAre buddhimAM aMdhArapaTa chavAI jAya che. kharekhara karavAlAyaka ke bolavAlAyaka zuM che te bhulAI jAya che. paNa svasthatAno dIvaDo pelA kamiznaranI buddhimAM evo to jhagamagato hato ke te "olarAITa' bolI, potAnA hAthe bUTa kADhI, sIdhA AvIne mahArAja sAheba sAme nIce besI gayA ane hAtha joDI praNAma karyA. AvA prasaMgomAM je jhalaka maLe che te dvArA vyaktitvanuM mApa nIkaLatuM hoya che. amuka prasaMge tame kema vatya, kema bolyA enA parathI tamAruM aMtaraMga pota kevuM che te chatuM thAya che. pATu sAheba mahArAja sAhebathI eTalA badhA abhibhUta thayA ke pachI vAtano dora cAlyo. A vAtacIta daramyAna kamiznare eka ora kasoTIno prasaMga Apyo. te vakhate gAMdhIjInI briTiza hakumata sAmenI svAtaMtrya-laData cAlu hatI. ene anulakSIne prA sAhebe mahArAjazrIne pUchavuM ke "A gAMdhIjI kare che te badhuM barAbara che ?' AvA praznonA uttara ApavAnI mahArAja sAhebanI eka AgavI kuneha hatI. bhagavAnanI dayA ane kudaratI bakSisane kAraNe Ave samaye emane aMdarathI javAba sUjhe che. pote dhamAcAyanI bhUmikA kevI adA karI che enAM alaga alaga pAsAMo che. kyAreka dharmAcArya tarIke, kyAreka vAdI tarIke, kyAreka vidvAna tarIke, to kyAreka mutsadI tarIke potAnA vyaktitvanAM pAsAMono emaNe alaga alaga rIte ApaNane paricaya karAvyo che. zAsana samrATa pravacanamALA 1 - 2 2010_02 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prATe gAMdhIjI uparano prazna pUchatAM mahArAja svasthatApUrvaka javAba Ape che ke "amAre mATe to koI paNa vyaktinI niMdA karavI te zAstraviruddhanI vAta che. ame koIne khoTA kahI zakIe ja nahIM.' prA vIsa miniTanI vAtacItanA aMte UbhA thaIne, praNAma karIne nIkaLyA. nIkaLyA pachI sAthe vADIlAla kusumagara vagere je mANaso hatA temane kahe che, "A mahArAje dIkSA lIdhI e barAbara che, paraMtu jo dIkSA na lIdhI hota to samagra bhArata upara rAjya karI zake teTalI tAkAta emanAmAM che.' mahArAja sAhebamAM proTa sAheba jevA mANasane A pratibhAnAM darzana thayAM. e pachI jyAre prA sAheba ekAda mahinA bAda nivRtta thayA tyAre emanI "vhAITa DAyarImAM nemisUrIzvarajI mahArAjanuM nAma khAsa lakhyuM hatuM. jethI emanI jagAe AvanAra mANasane khyAla Ave ke A mANasa maLavA jevA che. A prasaMga saM. 1977no che. vaDhavANamaM dIkSArthIno kisso : polisa suprinTenDanTane parata mokalyA: have jarA pAche pagale 1953no prasaMga para jaIe. mahArAja sAhebe saMvata 1952nuM comAsuM vaDhavANamAM karyuM. vaDhavANanA comAsA pachI eka bhAI sAmethI dIkSA levA AvyA. mahArAja sAhebane ziSyonA kAraNe ghaNIvAra saMgharSa thayA che ane temAM teo aDIkhama UbhA rahyA che. dIkSA lenAra dhamAla kare che dIkSA levA mATe. dIkSA lenArane aTakAvavA dhamAla kare che tenAM saMsArI pakSanAM mAtApitA vagere. mahArAja sAheba to A bAbate zAMta ane svastha che. kyAreya temaNe dAvapeca laDAvyA nathI. A dIkSArthI paNa vAraMvAra mahArAja sAhebanI pAse Avato. chatAM mahArAja sAhebe ene dIkSA mATe nA pADelI ane rAha jovAnuM kaheluM. paNa potAnI tatparatA ghaNI ja. prasaMgopAtta mahArAja sAheba be divasa mATe jorAvaranagara bAju padhAyAM. eTale sumativijaya mahArAja ane pradhAnavijaya mahArAja temaja bIjA traNa-cAra sAdhu mahArAjane thayuM ke mahArAja sAheba Ane "nA" pADyA kare che. paNa Ane dIkSA ApI devA jevI che. enA bhAIono virodha che paNa vadhAre to e zuM karI levAnA che ? Ama vicArIne pelAne dIkSA ApI dIdhI. gaNatarInA kalAkomAM ja pelA dIkSArthInA bhAI moTo humalo laIne AvyA. eTaluM ja nahi, polisane laIne AvyA. ahIM mahArAja sAheboe nUtana dIkSitane oraDImAM pUrI dIdhelA. vaLI emaNe AvanArAone ema kahyuM ke "ahIM koI sAdhu mahArAja che ja nahIM." joke o sAdhu mahArAjonI bhUla ja hatI. mAmalo vadhAre cagyo. 'zuM karazuM ? te mUMjhavaNa thaI. sau sAdhuone lAgyuM ke "mahArAja sAhebane bolAvo. teo ja badhuM thALe pADaze. tAbaDatoba samAcAra mokalyA. mahArAja sAheba cAreka vAgyAnA sumAre AvyA ane joyuM to khuda suprinTenDanTa tyAM AvelA, ane enA mANaso sAthe eka oTale beThelA. mahArAja sAheba jevA upAzrayamAM dAkhala thayA tevA sauthI pahelAM to emaNe suprinTenDanTano ja udhaDo lIdho, 'kone pUchIne tame upAzrayamAM dAkhala thayA.?" ajoDa haastitva : 8 1 7 3. 2010_02 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanasamrATa pravacanamALA 144 2010_02 pelo to A praznathI ja thatharI gayo. ene thaI gayuM ke ahIM kAyadA sivAyanI vAta nahi thaI zake. eNe kahyuM ke 'A loko AvyA che eTale huM to khabara kADhavA Avyo chuM, jANavA Avyo chuM.' mahArAja sAheba kahe, 'paNa e khabara kADhavA A rIte AvavAno tamAro adhikAra che kharo ?' pelo suprinTenDanTa kahe, 'nA, huM cAlyo jAuM chuM. teo gayA, paNa ToLuM hajI yathAvat hatuM. moTA mahArAja sAhebe bIjA mahArAja sAhebone kahyuM, 'tame A khoTuM kAma karyuM che. hamaNAM ne hamaNAM dIkSArthI mahArAjane bahAra lAvo. zA mATe corIchUpIthI rAkhI mUko cho ? jo temanAmAM zaurya haze to rahI jaze.' AvI rIte paDakAra karIne navadIkSitane bahAra besADyA ne enAM sagAMvahAlAMne kahyuM ke 'pUchI juo ene ke eno vairAgya kAco che ke pAko che ?' badhA loko dhrUjI gayA ne dhImedhIme bahAra nIkaLI gayA. A tAkAta, A pratApa, A prabhAva emanAmAM addabhuta hato. ghaNA prasaMgomAM to emanuM astitva mAtra kAphI rahyuM che. emanA hovA mAtrathI ja keTalAMya vighno uMbarethI pAchAM vaLI gayAM che. kazo prayatna nathI karavo paDyo, kazo zabdoccAra nathI karavo paDyo. vidhividhAnapUrvaka upadhAnatapanI ArAdhanA ane mALAropaNa : mahArAja sAhebe sauthI pahelI upadhAna tapanI ArAdhanA karAvelI saM. 1977mAM khaMbhAtanA comAsAmAM. cunIbhAI bhagubhAI sutariyAne upadhAna mATeno abhigraha hato. mIThAno tyAga karelo. sAta varSathI mIThAno tyAga hato. upadhAna tapa mATe teo mahArAja sAhebane vAraMvAra vinaMtIo karatA hatA paNa kAMI meLa paDato na hato. e varSe khaMbhAtamAM meLa besI gayo. mahArAja sAhebe 'hA' kahI ane upadhAna maMDAvyAM. 50 puruSo ane 250 baheno hatAM. e upadhAna sau prathamavAra vidhividhAnapUrvakanAM thayAM. e upadhAna vakhate mALAropaNanI je vidhi hatI emAM mALa rAtre abhimaMtrita karavI paDe ane jyAre paherAvavAnI hoya tyAre gurumahArAja mALa paheranAranAM sagAMvahAlAMne Ape ane pachI te paherAve. A Akho krama hato. mahArAja sAheba sau prathama pote mALa hAthamAM laI, AMkho mIMcIne je maMtrAkSara bhaNI rahyA hatA tenuM zabdacitra naMdanasUri mahArAje saMskRtamAM AlekhyuM che. e kSaNone nirUpatAM teo lakhe che ke, 'pUrvanA mahApuruSo kevI rIte vidhividhAna karAvatA haze, keTalI sajjatA ane ekAgratApUrvaka e thatuM haze enuM darzana mane AmAM thayuM hatuM. ' (A zloka ApaNe agAu joI gayA chIe.) e rIte mALadravya, vidhipUrvakanuM mALAropaNa - e badhI vyavasthAno pAyo sau prathama saM. 1977nA khaMbhAtanA comAsA daramyAna naMkhAyo. jaLayAtrAnuM vidhAna : bIjI eka agatyanI vAta teo ghaNA lokonA dhyAna para lAvyA hatA. ane te saMghanA agragaNya vahIvaTadAroe khAsa lakSamAM levA jevI che. vAta e che ke jyAre jyAre saMghamAM prabhujIne nimitte koI mahotsava thAya tyAre jaLayAtrAnuM vidhAna athavA to rathayAtrAnuM vidhAna karavAnI praNAlikA che. atyAre jaLayAtrA' ke 'rathayAtrA' e zabdaprayoga paNa ghaTI gayo che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaLayAtrA nIkaLe eTale derAsarethI nIkaLI jyAM jaLa levA javAnuM hoya tyAM sudhI vAjategAjate jaya. tyAM jaIne trigaDAmAM prabhujIne padharAvI snAtra bhaNAvavAmAM Ave. snAtra bhaNAvIne je jaLadevatA hoya - e vAva, kUvo ke taLAva hoya - emAMthI pANI levAnuM hoya. e vakhate vidhikArako jaLayAtrAnuM vidhAna kare. varuNadevanI prArthanA karI, bahumAna karI pachI jaLa levAmAM Ave. rathayAtrA veLAe sarva devasthApakonuM prIyaMtA prIyaMtAmaH rathayAtrA jyAre nIkaLI hoya tyAre paNa e derAsarathI zaru thAya ane dakSiNAvarta pharIne pAchI derAsare Ave. teTalA aMtaramAM jeTalAM devasthAno Ave - pachI bhale te hanumAnajInuM maMdira hoya ke gaNapatinuM maMdira hoya - te-te devasthAnanI aMdara eka eka zrIphaLa mUkavuM joIe. A rItanI paraMparA pUjyapAdazIe zarU karAvelI. mahArAja sAheba AmAM koI navI vAta zarU kare che ema nahotuM. ApaNe je dara pakhIe vAraMvAra bolIe chIe ke : ___skaMda vinAyakopetA yecAnye'pi grAma nagara kSetradevatA dayaste' sarve prIyantAm prIyantAm - ahIMjhuM eTale mahAdeva ane vinAya% eTale ke gaNapati "khuza thAo, khuza thAo." yAda rAkho ke A saune ISTa deva tarIke mAnavAnI vAta nathI, siddha tarIke sevavAnI vAta nathI paNa prasaMga Avyo che to saune khuza karo, prasanna karo e rIte A sau devasthAne zrIphaLa mUkavAnI vAta che. A kevaLa khuzIbakSisa ApavAnI vAta che. prabhujInA mahotsavamAM ajainone paNa pramAda ane prabhAvanA: jyAre koI moTuM vidhAna karavAnuM hoya - zAntisnAtra, aSTottarI snAtra, prabhujInI pratiSThAno mahotsava - enI pahelAM A acUka karavuM joIe. ApaNA derAsaranA so DagalAMnA gherAvanI aMdara rahetA arjenone eka chAbaDI prasAda acUka Apavo joIe. kema ke e lokonI prasannatA ane ullAsa ApaNI kAryasiddhino sabaLa hetu bane che. kharekhara prabhAvanA to e loko mATe che ke jemane ApaNe jaina dharma tarapha AkarSavA che. ApaNe tyAM A rIte zarU thayelI hatI, paraMtu dhIredhIre prabhAvanAnuM vatuLa saMkocAtuM gayuM ane mAtra jaino pUratuM sImita thaI gayuM. eTale navI paraMparA nahi, paNa prAcIna paraMparAnuM punajIvana mahArAja sAhebe TheraThera karyuM che. enAM mIThAM phaLa saMghe cAkhyAM che. jIrNoddhAra kamiTInI racanA: jIrNoddhAra kamiTInI sthApanA teozrIe karelI che jene anvaye hajAro jinamaMdironA jIrNoddhAra thatA AvyA che. e rIte jIrNoddhAranA kAryamAM pUjyapAdazI nimitta banyA che. Aje AcAryazrI jitendrasUri mahArAja mevADamAM je kAma karI rahyA che teoe paNa A vAtanI saharSa nodha lIdhI che. A mevADanA ajANyA, atyaMta agavaDabhaya vistAromAM vicarIne 60 varSa pahelAM jo koIe kAma karyuM hoya to te nemisUrIzvarajI mahArAje karyuM che. aucityadharma: teo kyAreya paNa aucityadharma cUkatA nahi. mahArAja sAheba pAse koI paNa paMDita Ave, bhale ema ne ema maLavA Ave, topaNa mahArAja sAheba emane mATe jAjama maMgAve. ne jayAre te vidAya le tyAre koIgRhasthane sUcanA ApI 21, 31 ke 21 rUpiyAnI dakSiNA ajoDa vyaktitva : 8 105 2010_02 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ acaka apAve. te paMDita levAnI nA pADe to kahetA ke "A to vidyAnuM bahumAna che. " A paraMparA mahArAja sAhebe zarU karAvelI. anokhuM anUThuM vyaktitva: temanuM samagra vyaktitva nirALuM, anokhuM, anUThuM hatuM. AvA mahApuruSa hamaNAM thaI gayA. ApaNe badhA emanA ja parivAramAM chIe. enuM ApaNane gaurava che. umAzaMkara jozInuM eka vidhAna yAda Ave che ane te bahu mahattvanuM jaNAya che. teo lakhe che ke: "je samAja pUjaya vyaktine artha arpaNa karato nathI te samAja pUjya vyakti pedA karavAnI zakti gumAvI bese che. " eTale ApaNe AvA prasaMgo yojatA rahevuM joIe. chellA ATha divasathI emanA jIvana ane kAyane jovAno ApaNe prayatna karIe chIe. temanA viSe ghaNuM kahyuM chatAM ghaNuM bAkI rahyuM hoya tema lAge che. chatAM ApaNe emanA sAcA vyaktitvane pUro nyAya ApI zakyA nathI. ApaNuM gajuM paNa nathI. paraMtu kama se kama AvI vibhUti paratve ahobhAva pragaTe, jaina dharma pratye gaurava pragaTe to paNa ApaNo A zrama lekhe lAge. pravacana mALAnI phalazrutiH zAsana samrATazrInI svagAriohaNa ardhazatAbdInuM A nimitta AvI gayuM, jene laIne teozrInA vizALa jIvananI najIkamAM javAno avasara maLyo. meM paNa ATalAM varSomAM temanA vyaktitvanAM A badhAM pAsAMo je pUrAM vicAryA ja nahotAM te vize vicAravAnI, abhyAsa karavAnI taka maLI. ahIM je vAto kahevAI te tame badhAe paNa sArI rIte jhIlI. A badhuM kahetAM kahetAM pUjyapAda mahArAja sAheba pratye jANye-ajANye paNa manavacana-kAyAthI kAMI avinaya thayo hoya to trividhe trividhe micchA mi dukkaDama. ane teonAM guNagAna dvArA ApaNA hRdayamAM ekAda guNa paNa jo pragaTI zakyo hoya to A zrama lekhe lAgyo gaNAze. jaina zAsananA jyotirdhara, prabhAvaka-ziromaNi, viralavibhUti, jinazAsananAM tamAma kSetromAM navapallavitA lAvanArA e mahApuruSanAM caraNomAM lAkhalAkha vaMdana. e mahApuruSano jaya ho ! jaya ho ! jaya ho ! zAsanasamrATa pravacanamALA 10 huM 2010_02 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-1 zAsanasamrATanI sAhityopAsanA pUjya AcAryazrI vijayadharmadhuraMdharasUrIzvarajI mahArAja preraka jIvana H zAsanasamrATa pUjyapAdazrIjInA jIvananA eka eka prasaMgo evA che ke je sAMgopAMga samajavA mATe samaya ane zakti viziSTa koTinA joIe. jagatamAM keTalAka jIvo sAmAnya jIvana jIvatA hoya che, temanAM jIvanamAM sAmAnya rIte koI agatyanuM jANavA jevuM hotuM nathI. jyAre viziSTa AtmAonA jIvana evA evA anubhavothI sabhara hoya che ke jenAM eka eka prasaMga aneka jIvone preraka banI rahetA hoya che. sAhityopAsanA eTale H "zAsanasamrATanI sAhityopAsanA" e zIrSakathI lakhAtuM A lakhANa samajavA mATe eka hakIkata prAraMbhamAM spaSTa karavAnI AvazyakatA che, ne te e che ke ahIM vaparAyelo sAhitya zabda e kAvyasAhitya pUrato maryAdita nathI paNa zAstrajJAna evA arthamAM vyApaka che. upAsanAmAM paNa bhaNavuM-bhaNAvavuM, graMtho racavA, preraNA ApavI vagere sarvano samAveza che. tIvra pratibhA : pUjyazrIjInI koI pUrvajanmanI ArAdhanA evI viziSTa ke A janmamAM zaizava vayamAM paNa anya vidyArthIo karatAM teo pUjyazrIjImAM buddhi ane grahaNazakti vizeSa eTale vyavahAranuM zikSaNa sArI rIte prApta karyuM. akSarajJAnathI AraMbhIne vyavahAramAM zIkhavavAmAM AvatA te te viSaye sAhityamAM AgaLa vadhavAmAM agatyano phALo pUranArA thAya che. uccArazuddhi, spaSTa vAcana, vyAkaraNanA upayogI niyamonuM jJAna vagere je prAthamika zikSaNamAM maLyuM hoya che, te jo sAruM hoya to AgaLa vadhatAjJAnakSetramAM majabUta pAyAnI garaja sAre che. zikSaNa avasthA : pUjayazrIjIno janma vi.saM. 1929mAM ane dIkSA vi.saM. 1945mAM ema soLa varSamAMthI bAlyavaya bAda karatAM ane pAchalA be-eka vaSo AzramAntaranI gaDamathalanA bAda karatAM vyAvahArika zikSaNanAM nava-dasa varSa gaNAya. dIkSA lIdhA pachI to vyAkaraNa, nyAya, sAhitya, Agama vagerenuM cIvaTapUrvaka viziSTa adhyayana karyuM. yogya adhyayana karAvanArAono yoga bhaNanArane maLavo sulabha nathI. evA ghaNA AtmAo suyogya hovA chatAM yogya adhyApakane abhAve jJAnakSetramAM AgaLa vadhI zakatA nathI. pUjyapAdazrIjInA puNya jAgatA eTale te te adhyayana mATe anukULatA paNa maLatI gaI. te aMgeno eka prasaMga A pramANe che : pUjyapAdazrI dAnavijayajI mahArAjazrI ke jeo paMjAbI hatA ane prakhara tArkika hatA. teozrIjI 2010_02 pariziSTa-1 107 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanasamrATa pravacanamALA 108 pAse tarkanuM adhyayana karavA mATe pUjyapAdazrIjI zrI siddhigirijImAM cAturmAsa rahyA ne viziSTa tarkano abhyAsa karyo. adhyayana karAvavA mATe ziSyane yogya sthaLe mUkavAnuM guruvaryanuM audArya paNa preraka ane prazaMsApAtra che. Agamano abhyAsa : pAMca-sAta varSamAM te te viSayono talasparzI abhyAsa pUrNa karyA bAda AgamanA viziSTa vAcana-svAdhyAya zarU karyA. Agamano svAdhyAya karavo e aneka rIte duSkara che. e adhyayananI bhAvanA jAgyA chatAM yogya prationI prApti vagere sAdhanasAmagrI vartamAnamAM jeTalI sulabha che te karatAM aneka gaNI te samayamAM durlabha hatI. pUjyapAdazrIjInI saMgraha karavAnI vRtti atyaMta zAMta hatI. ATaATalo abhyAsa chatAM varSo sudhI pUjyapAdazrIjI pAse phakta pustikAnI eka ja peTI rahetI. pUjyapAda AtmArAmajI mahArAje pUjyazrIjIne svAdhyAya mATe zrI Avazyaka sUtra vagerenI pratio mokalI hatI. Ama te te AgamonuM vAcana ane te sAthe vyAkhyAna vagere pravRttio vikAsa pAmavA lAgI. vyAkhyAna: vyAkhyAna-pravacana e paNa eka sAhityopAsanAnuM eka viziSTa aMga che. e bhUlI javA jevuM nathI. jo vyAkhyAna zAstrIya rIte - caturanuyogamaya apAtuM hoya to tethI aneka AtmAo tattva viSayanA jJAtA thAya che. bAkI bhASaNa ke lekcara paddhatithI apAtA vyAkhyAno svAdhyAyane cUMthI nAkhatA hoya che. kevaLa ramUja janmAvI lokone jakaDI rAkhavAthI pravacananuM pariNAma AvatuM nathI, eTaluM ja nahIM, keTalIka vakhata to viparIta pariNAma AvatuM hoya che. dhIra-gaMbhIra svare tAttvika viSayonI chaNAvaTa pUjyapAdazrIjI vyAkhyAnamAM karatA tyAre e zravaNa karavuM e paNa jIvananI saphaLatA che ema zrotAo samajatA. vyAkhyAnamAM tattva viSayo : zrI haribhadrasUrijI mahArAjanA aSTakajI jevA gaMbhIra grantho ane zrI tattvArthAdhigama jevA tattvabharapUra zAstrone vyAkhyAnamAM sabhA samakSa vAMcavAnuM kArya pUjyapAdazrIjIe saphaLa rIte pharyuM e adbhuta gaNAya evuM che. rAdhanapuramAM jyAre vyAkhyAnamAM aSTakajI graMthanuM vAcana AraMbhAyuM tyAre tyAMnA bahuzruta zrotAone kSaNabhara ema thayuM ke A graMtha to amuka ja vAMcI zake. amuka paryAya sivAya vaMcAya ja nahIM. paNa jyAre teonA cittanuM samAdhAna thayuM tyAre teono AnaMda sAthe bhaktimAM paNa apU vadhAro thayo. svadarzananA te te sUkSma bhAvone paradarzananA pratiSThita granthothI puSTa karavAnI anokhI AvaData pUjyapAdazrIjImAM hatI. tethI Itaro paNa vyAkhyAnamAM AvatA ane pAmI jatA. sArA sArA rAjavIo paNa vyAkhyAna sAMbhaLIne sthira thaI jatA. A sarva zrutopAsAnAnuM parama phaLa che. adhyApana kaLA adhyAyana karavuM - lakhavuM-bolavuM e eka vAta che ane adhyApana karavuM e bIjI vAta che. keTalAeka sArA bhaNelA paNa bIjAne yogya rIte bhaNAvI zakatA nathI. pUjyapAdazrIjInI bhaNAvavAnI kaLA adbhuta Azcarya upajAve evI hatI. nyAya, . 2010_02 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkaraNa, Agama, kAvya sAhitya vagere bhaNAvatI vakhate te viSayamAM bhaNanAre ekatAra banavuM ja joIe evo pUjyapAda zrIjIno niyama hato. ekarasa thayA vagara vidyA rIje nahIM rIsAelI vidyAthI kAMIpaNa kArya sare nahIM. adhyayana karanArA caMcaLa bane to zikSAthI paNa te caMcaLatA dUra karavAmAM AvatI. ta25NInA dorAono mAra khAIne bhaNelA ziSyo vikribhUSaNa banyA hatA. koI koI samaye abhyAsa karAvatI vakhate pUjayapAdazIjInuM saumyaraudrarUpa joIne darzanArthe Avato upAsaka paNa thIjI jato. eka samaye koI bhakta AvI zikSA na karavA mATe pUjyapAdazrIjIne vinaMtI karI hatI tyAre . tene je uttara ApavAmAM Avyo te samajavA jevo che eTaluM ja nahIM paNa yogya jIvo mATe amalamAM mUkavA jevo che. uttara A pramANe hato: "tane tArA chokarA upara je prema che te karatAMamane amArA ziSyo upara adhika prema che. ziSyo mAMdA paDe tyAre tuM urjAgaro karavA nathI Avato. sAdhuo bhaNI gaNI vidvAna thaze to zAsanane lAbha che." A vAta ekaso eka TakA sAcI paDyAnuM koIpaNa kabUlI zake che. nAno ke moTo koIpaNa grantha pUjyapAdazIjI bhaNAvatA tyAre tene lagatA aneka viSayo bhaNanAranA hRdayamAM utAravAnI pUjyapAdazrIjInI zakti anokhI hatI. samAsacakra jevA prAthamika grantho abhyAsa karAvatI vakhate tene anulakSIne karAvelI noMdho bhaNanArane jIvanabhara upayogI thAya evI che. pasaMdagInA gro ane smaraNazaktiH samAsacakra, raghuvaMza, kirAta, aSTakajI, pUjya upAdhyAyanA moTA stavano vagere pUjyapAda zrIjInA pasaMdagInA grantho hatA. bAkI to koI vAta ke viSaya chaNavo hoya tyAre tene upayogI ghaNAM grantho jovAnI ane viSayane spaSTa karavAnI sundara Teva pUjyapAdazrIjImAM hatI. vyAkaraNanA moTA moTA pariSkAro jyAre pUjyapAda zrIjI ambalita bolatA tyAre vidvAno paNa sugdha banI jatA. jIvananA uttarArdhamAM paNa A skUrti kAyama rahI hatI. adhyayana ane saMyamazuddhiH adhyayana aMge kALajI rAkhavAno eka viziSTa vicAra saMyamIo mATe khUba ja agatyano che, je khAsa karIne pUjayapAda zrIjInA adhyayana karAvavAnA kAryamAM jovAya che. sAhityano eka viSaya evo che ke jemAM zRMgArarasanuM poSaNa karatAM aneka sUkato Ave che. keTalAka sUkto to evA hoya che je saMyamI jIvone paNa vikala banAvI de che. A sthitimAM saMyama e sarvasva che - ema samajIne saMyamanI sArI jALavaNI karavA mATe evuM mAdaka vAcana ke adhyayana na karavuM e yogya che. chatAM keTalAka viSayo jANavA anivArya hoya to teno mArga paNa kADhavo paDe. pujyapAdazIjIe AvA adhyayananA nirvikAra mATe sundara upAya yojyo hato. ane te saphaLa thayo hato. kuvalayAnanda jevA granthomAM jyAM jyAM AvA udAharaNo Ave che tyAM tyAM tenuM parAvartana karAvIne bhaktirasanA udAharaNo yojyA che. dalapatarAma kavie paNa chandazAstra AdimAM A rIta ajamAvI che. Aje paNa evA udAharaNo te te viSayane abAdhitapaNe spaSTa samAvI zake che. zRMgAra karatAM bhaktirasamAM ochI mohakatA che evuM mAnavInI rakhe koI bhUla kare. saMyamano jene khapa che tene to bhaktirasanI evI thatI jamAvaTa bhAvana bhUlAvI de evI hoya che. pariziSTa-1 1 09 2010 02 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana karanAro viziSTa varga ane vAta karavAnI kaLA: - pUjyapAdazIjI pAse adhyayana karanAro varga vizALa hato - bahoLo hato. tIvra pratibhAvALA sAdhuo tathA gRhasthoe pUjyazrI pAse abhyAsa karyo hato. keTalAka vimo paNa abhyAsa karavA AvatA. sAmAnya buddhivALAne paNa pUjyazrIjI eTalA ja rasathI abhyAsa karAvatA. kasturabhAI zeTha paNa eno abhyAsa karatA hatA tyAre kirAta, zAkuntala vagere bhaNavA pUjyapAda zrIjI pAse AvatA hatA. kirAtanA pahelA bIjA saganI vistRta vivecanA pUjayazrIjanI lakhAvelI che, te eka sArA granthanI garaja sAre evI che. kirAtanI rAjanIti jyAre pUjayazrIjI samajAvatA tyAre sAMbhaLanArane kSaNabhara ema lAge ke - eka sAdhumahArAja rAjanItimAM ATaluM UMDuM kaI rIte jANI zake ? kSayopazamanI balihArI che. vaidaka, jyotiSa, zilpa vagerenuM paNa sundara jJAna pUjyazrIjInA kAryakSetramAM jhaLahaLatuM hatuM. vyAvahArika vAtonA to pUjyazrIja bhaMDAra hatA. kalAko sudhI sAMbhaLyA ja karIe to paNa kaMTALo na Ave, evo anubhava karanArA hajAro mANaso hatA, ane che. pUjyazrIjInI vAto sAMbhaLatAM-sAMbhaLatAM vyavahAra vagerenI keTalIe gUMco ukelAI jatI. prAsaMgika vAta karavAnI pUjyazrIjI pAse apUrva kaLA hatI. smaraNazakti sAthe vAtane rajU karavAnI AvaData bhalabhalAne mugdha karatI hatI. A sarvaviziSTa zutopAsanAnA miSTa phaLo che. grantha-prakAzana : - adhyayana karavA mATe grantho e parama sAdhana che. grantha ke pustaka vagara buddhimAna paNa adhyayana karavA-karAvavA mATe pAMgaLo banI jAya che. pUrve hastalikhita pratono upayoga thato hato paNa jyArathI mudraNayuga zarU thayo tyArathI hastalikhita prato vAMcavAno mahAvaro ocho thato hayo. A paristhitimAM adhyayana vadhe te mATe te te granthonuM mudraNa anivArya gaNAya. jo mudraNa karAvavAmAM na Ave to adhyayana karavA karAvavAnI IcchAvALA paNa kAMI karI zake nahIM. pujyapAda zrIjInI preraNAthI zrI siddhahemacandrazabdAnuzAsanabRhatti, upadezapada, svAduvAda ratnAkara, tattvArthavRtti vagere viziSTa grantho manasukhabhAI zeTha taraphathI sArA TakAu pAcamenTa kAgaLo para mudrita thaIne prakaTa thayA. pachIthI zrI jaina grantha-prakAzaka sabhAe pUjyapAdazrIjInI saMpUrNa doravaNI anusAra zrI haribhadrasUrijI mahArAjanA, pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAjanA, zrI hemacandrAcAryajI mahArAjanA tathA anyAnya aneka zAsanaprabhAvaka AcArya mahArAja vagerenA granthonuM prakAzana karyuM, jenI saMkhyA lagabhaga so jeTalI thAya che. gauravavaMtA graMtho: manthonuM prakAzanakArya aneka sthaLe aneka rIte cAle che. keTalAka prakAzanataMtronI kAryavAhI evI hoya che - ane aMge kAMIpaNa TIkA-TippaNa karavuM e paNa prakAzanataMtrane mahattva ApavA jevuM che. bIjI bAju keTalAka taraphathI je zrama ane cIvaTapUrvaka prakAzano thAya che te dhanyavAda pAtra banI jAya che. atre evA be-eka granthonI vAta jANavA jevI che. itihAsamAM noMdhAya evI e preraka vAta sAhityopAsanAnA kSetramAM rasa rAkhanArAo mATe lakSyamAM rAkhavA jevI A vAta che. zAsanasamrATa pravacanamALA 1 10 2010_02 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAjazrIjInA ghaNAM grantho aprApya gaNAya che. temAMno eka grantha "mahAvIrastava" ane tenI upara svopajJa nyAya-khaMDanakhAdya nAmanI TIkA. e grantha paNa aprApya ane durlabha gaNAto hato. amadAvAdanA eka jJAnabhaMDAramAM keTalIka prato ane pAnAo jIrNazIrNa thaI gayA hatA. te savane yogya rIte paraThavI devAnuMAzAtanA na thAya e rIte koI sthaLe visarjana karI devAnuM vyavasthApakoe nakkI karyuM hatuM. enA be kothaLA bharIne sarva taiyAra karyuM hatuM. samaju vyavasthApakone thayuM ke A badhAmAM koI amUlya grantha ke pAnAMo cAlyA na jAya e mATe koI jJAnI mahApuruSane A badhuM batAvI devuM joIe. ane te mATe teoe baMne kothaLAo sAcavI rAkhyA hatA. pUjyapAda zrIjIne A sarva jovA mATe vinaMtI karatAM, pUjyazrIjI tyAM padhAyA ane sarva pAo tapAsyA. najare caDyuM. pachIto pharIthI vizeSa kALajIpUrvaka eka eka pAnAnuM nirIkSaNa karyuM ane temAMthI zrI mahAvIrastavana-nyAyakhaMDanabaMDakhAdya grantha sapUrNa prApta thayo. granthanuM saubhAgya ke te yogya vidvAnane hAthe caDyo. te granthanI pratio taiyAra karAvavAmAM AvI eTaluM ja nahIM paNa te upabhogya bane te mATe tenA para TIkA racavAmAM AvI. AgaLa jatAM pUjyapAda zrIjInA paTTadhara pUjaya AcArya mahArAja zrI dazanasUrIzvarajI mahArAje paNa TIkA racI. Aje e banne mukita thayelA sulabha che. ane abhyAsIo teno abhyAsa paNa karI nijanI vidvattAmAM sArI evI pUravaNI kare che. eka bIjA granthanI paNa hakIkata AvI che, paNa temAM thoDo phera che. te granthanuM nAma che asahasI. A grantha pUnA Dekkana kaoNlejanA pustakAlayamAM hato. e eka hastaprata sivAya hastaprata paNa upalabdha na hatI. jo te aMge yogya karavAmAM na Ave ne kALakavaLa e prata banI jAya to aneka grantho nAmazeSa thaI gayA tema A granthanuM paNa bane. te samaye tyAM kArya karatAM prA. hIrAlAla 2. kApaDiyAe A grantha pratye pUjyapAda zrIjInuM lakSya doryuM. pUjyazrIe lakSya ApyuM. e granthanI pratilipi karAvIne mudraNa karAvI tenuM prakAzana karAvyuM. A granthanI Itara grantho karatAM viSezatA e che ke, tenI mUlakArikAonA katAM samannubhadrAcArya che. tenA para vArtika zrI akalaMkadevanuM che. tenA para ATha hajAra zloka pramANa-assahastrI vRtti zrI vidyAnandanI che. vArtika ane vRttikAra e banne digambara prakAMDa vidvAna che. A aSTasahastrI vRtti upara ATha hajAra zlokapramANa assahastrI TIkA pujyapAda upAdhyAyajI mahArAjanI che. Ama zvetAmbara dazananA addabhuta vidvAnane hAthe digambara grantha para lakhAela A virala kRti che. A pramANe aneka prakaTa-aprakaTa kRtionuM prakAzana pUjyapAda zrIjInI amodha preraNAthI thayuM che. uparanI banne hakIkato zrata pratye anurAga dharAvanArA AtmAone preraNA ane prANa pUre evI che. vartamAna samayamAM evA aneka grantho hastalikhita pratimAM che ke tenuM saMzodhana karI-pratilipi karAvIne prakAzita karAvavAnI ati agatya che. anubhavIo to eTale sudhI kahe che mudrita thayelA grantho karatAM haju traNagaNA grantho hastalikhita aprakaTa paDyA che. A sarvaprakAzana mATe anukuLatAo ghaNI che. keTalIka pratikULatAo paNa che. paNa e pratikULatAone AgaLa karIne kArya tarapha dula karavA karatAM yogya AtmAo A kArya hAthamAM le to pariNAma dhAya karatAM adhika sAruM Ave pariziSTa-1 1 1 1 2010_02 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evuM che. te mATe nIce pramANe thoDuM vicAravA jevuM che : 1. vidvAnomAM je Itara rasa che temAMthI thoDo rasa A saMzodhanakArya tarapha vALavAmAM Ave. 2. abhyAsIvargamAM hastalikhita prato vAMcavAnI ruci vadhe. 3. hastalikhita prationA vyavasthApako te te pratio amArI mAlikInI che evuM mAnavAnuM choDI de ane yogya vidvAnone maLe tevI suvidhA keLave4. prationI jALavaNI suMdara thAya ne sahelAIthI kADhI zakAya evI yAdI vagere karAvavAmAM Ave. AvA bhaMDAronuM-bhAveMkya racAya. A ane AvuM bane te zrotopAsanAno raMga kAMI judo ja jame evuM che. - pUjyapAdazIjIe A aMge zakya eTaluM ghaNuM karyuM che. navagrantha nimANa: sAhityopAsanAnA eka viziSTa aMgarUpa navA navA graMthonuM nirmANa karavuM e che te te viSayonA ghaNAM ghaNAM graMtho hovA chatAM anubhavIonuM kahevuM che ke granthonuM paNa AyuSya hoya che ne tethI bhAvi prajane mATe navA graMtho paNa Avazyaka che. vaLI kSayopazamanI vicitratA che, eTale judA judA jIvone judI judI rIte bodha thAya che, tethI paNa navA navA graMthonI racanA karavI e upakAraka che. racayitAne to graMtha racanAthI jJAnanI phUrti anya prakAre na vadhe evI vadhe che. AvA aneka prabala hetuo graMtharacanAnA poSaka che. pUjayapAdazIjIe aneka viziSTa graMthonI racanA karI che. zrI siddhahemacandra zabdAnuzAsananA sUtro upara laghu paramalavuM ane bRhad ema trividha vRttinI racanA karIne tenuM nAma "hemaprabhA' rAkhuyuM. "nyAyasintha" nAmano zlokabaddha jainanyAyane samajAvato graMtha racyo ane "ekAttatattvamImAMsA' 'pratimAmAta...' nyAyAlokanI 'tattvamabhAvRtti, nyAyakhaMDanakhaMDakhAghanI 'nyAyaprabhA'vRtti tathA anyAya aneka viziSTa graMthonI racanA karIne sAhityopAsanAne ujjavaLa karI che. parihAyamImAMsA' e pUjayapAda zrIjInI prathama saMyukta kRti che. eka addabhuta vAtaH sAhityopAsanAnA kSetramAM A pramANe mukta vihAra karatAM pUjyapAda zrIjInI eka vAta vAstavika hovA chatAM sAMbhaLanArane Azcarya upajAve evI che. pUjyazrIjIe abhyAsa pUrNa karyA bAda pacAsathI adhika varSa sudhI A sarva karavA chatAM hAthamAM kalama pakaDI nathaI ke kAgaLa upara eka akSara lakhyo nathI. vi.saM. 1990mAM sAdhu saMmelana thayuM tenA paTTaka para sahI karavA mATe lakhyuM e apavAda sivAya uparanI hakIkata eka vAstava hakIkata che. A saMyama jALavavo e asAdhAraNa vAta che te A kSetramAM kArya karatA koIne paNa samajAya evuM che. jJAnanI samyapha ArAdhanAmAM A AcaraNa paNa parama hitakara che. zAsanasamrATa sadA vijayavaMtA vata ("mahuvAnI asmitA' pustakamAMthI sAbhAra, zAsana samrATa pravacanamALA 112 2010_02 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_02 www.jalnelibrary.org