Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ arham yAkinImahattarAsUnu-AcAryavaryazrIharibhadrasUrivivRttaM zrIzyAmAcAryavareNyaviracitam prajJApanAsUtram (bhAga:-1) samatAsAgarapaMnyAsazrIpadmavijayapuNyasmRtau bAmAlAyAya niyaM pabama puna:prakAzanaprerakAH - prAcInazrutoddhAraka pa.pU.AcAryadevazrImadvijayahemacandrasUrIzvarAH
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ vi.saM. 2067 prakAzakaH zrIjinazAsana ArAdhanA TrasTa bI.sI. jarIvAlA, du-6, badrikezvara sosAyaTI, marInaDrAIva I ror3a, mumbaI - 400002 * zrutasamuddhArasahayogI pa.pU. paMnyAsapravara zrInandIbhUSaNavijayajIgaNivarya preraNayA dahegAmanivAsi sva. pitR. - cImanalAla mohanalAla ityasya sva. mAtR - kAntAbena cImanalAla zAha ityasya cAtmazreyo'rthaM suputraH - pramodaH, dIpakaH, putravadhUH - nItA, surakSA pautraH bhaumikaH, pautravadhUH - prAptiH, prapautrI hitArthI Adi parivAraH * - vIra saM. 2537 etadgranthasvAmitvaM zrIjaina zvetAmbaramUrtipUjakasaGghasyaiva, etadgranthapaThanapAThanAdhikArI kRtayogodvahano gurvanujJAtaH zramaNa eva / mudra:- zivar3apA joiseTa prinTarsa hudhezvara mahAvAha zena: 078-25623828, 25925678 +4 || 2 ||
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ // namo namaH zrIjinazAsanAya // paramakAruNikazrIzyAmAcAryavareNyaviraMcitamAgamasUtramidaM yAkinImahattarAsUnu-AcAryavarya zrIharibhadrasUrisUtritapradezavyAkhyAsahitaM bhaviSyati bhavyaM bhavyajIvAlambanamiti sAnandaM punaH prakAzyate / punaHprakAzanapuNyAvasare'smin pUrvaprakAzaka zrIRSabhadevakesarImalajI zvetAmbarasaMsthAyAH kRtajJatayA saMsmRtiM vidadhAmaH / trizatAdhikazAstrapunaruddhAraprerakANAM viharamANajina zrIsImandharasvAmyupAsakAnAM vairAgyadezanAdakSa - AcAryadeva - zrImadvi* jayahemacandrasUrIzvarANAM puNyapreraNayA samatAsAgarapaMnyAsapravarazrIpadmavijayapuNyasmRtau zrIjinazAsana ArAdhanA TrasTagrathitAyAM * prAcIna zrutasamuddhArapadmamAlAyAM paJcacatvAriMzattamaM padmamidaM sAnandaM samarpayAmaH zrI zramaNasaGghAyeti zam / - zrIjinazAsana ArAdhanATrasTa * 113 11
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Wan .. kRpAvarSA .. // siddhAntamahodadhi-saccAritracUDAmaNi-suvizAlagacchasarjaka-AcAryadevazrImadvijayanyAyavizArada-vardhamAnataponidhi-gacchAdhipati-AcAryadevazrImadvijaya-bhuvanabhAnusUrIzvarAH samatAsAgara-saMyamasamarpaNAdiguNagaNArNava-pa. pU. paMnyAsapravarazrI-padmavijayagaNivarA: Wan ..AjJAprasAdaH ..Wan siddhAntadivAkara-gItArthagacchAdhipati-AcAryadevazrImadvijaya-jayaghoSasarIzvarAH Wan .. preraNApIyUSam .. // vairAgyadezanAdakSa-prAcInazrutoddhAraka-AcAryadevazrImadvijaya-hemacandrasUrIzvarA: ' // 4 //
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Wan zrI jinazAsana sukRta mukhya AdhArastaMbha) 1) zrI nayanabAlA bAbubhAI jarIvAlA parivAra ha. lInAbena caMdrakumAra jarIvAlA-muMbaI. 2) zrI mUlIbena aMbAlAla zAha parivAra ha. ramAbena puMDarIkabhAI zAha, khaMbhAta-muMbaI. 3) zrI nayanabAlA bAbubhAI jarIvAlA parivAra ha. zobhanAbena manIzabhAI jarIvAlA-muMbaI. 4) zrI sAyarakaMvara yAdavasiMhajI koThArI parivAra ha. mInAbena vinayacanda koThArI Wan zrI jinazAsana sukRta AdhArastaMbha) 1) zrI kamalAbena kAMtilAla zAha parivAra ha. bInAbena kIrtibhAI zAha (ghATakopara-sAMghANI) 2) zrI jAgRtibena kauzikabhAI bAvIsI., DAlInI jayakumAra mahetA, mheMka Wan zrI zrutIddhAra mukhya AdhArastaMbha 1) zrI mATuMgA zve. mU. jaina saMgha - muMbaI 2) zrI aThavAlAinsa zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha,zrI phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa - susta IIAII
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Wan zrI zrutIddhAra AdhArastaMbha) | 1) zrI ke.pI. saMghavI cerITebala TrasTa saMcAlita 7) zrI bAbubhAI sI. jarIvAlA cerITebala TrasTa, / zrI pAvApurI tIrtha jIvamaitrI dhAma ha. zrI AdinAtha jaina saMgha - nijhAmapurA, vaDodarA 2) zrI hemacaMdrAcArya jaina jJAnamaMdira - pATaNa 8) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zve. mUrti. tapAgaccha jaina saMgha - 3) zrI manapharA zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha-manapharA. zrI jayAlakSmI ArAdhanA bhavana - ghATakopara (pUrva), muMbaI (prerakaH pa.pU.A. zrImad vijayakalApUrNasUrIzvarajI ma.sA.nA 9) zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha - sAyana (ziva), muMbaI ziSya pa.pU.A. kalAprabhasUrIzvarajI ma.sA.) 10) zrI riddhi-siddhi vardhamAna hAiTsa zve.mU. jaina saMgha, bhAyakhalA, muMbaI 4) zrI govAliyA Tenka jaina saMgha - muMbaI 11) zrI muluMDa zve. mU.tapAgaccha samAja 5) zrI navajIvana zve. mU. jaina saMgha - muMbaI 12) zrI AdinAtha sosAyaTI jaina Tempala TrasTa, puNe | 6) zrI naDiyAda zve. mU. jaina saMgha - naDiyAda (prerakaH pa.pU.paM. aparAjita vi. gaNivarya) Wan zrI zAsana rajatastaMbha // 1) sva. mAtuzrI tArAbena caMdulAla zAhanA AtmazreyArthe 2) zrI nayanabhAI manasukhalAla zAha, surata zrI haMsAbena jayezabhAI caMdulAla zAha, amadAvAda IIBII
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ prayojanAdi zrIprajJA hAri0 AcAryapurandarazrIharibhadasUrisUtritapradezavivaraNayutaM zrIprajJApanopAGgam / OM namaH siddhebhyH|| rAgAdivadhyapaTahaH suralokaseturAnandaduMdumirasatkRtivaMcitAnAm / saMsAracArakapalAyanaphAlaghaMTA, jainaM vacastadiha ko na bhajeta vidvAn ? // 1 // taccAGgopAGgaprakIrNakAdyanekamedam , idaM ca sarvamapi vidhinA''sevyamAnamadhyetRsaMsmartRpravaktRNAmapavargAvahamitikRtvA tadekadezaprajJApanA''khyopAGgapradezAnuyogaH prArabhyata iti, idaM copAGgaM yathA'vasthitajIvAdipadArthazAsanAcchAstraM, tadasya prAraMbha evAlocitakAripravRttyaGgatvAt phalAdivibhAgaH pradaryate, uktazca-"prekSAvatAM pravRtyartha, phalAditritayaM sphuTam / maMgalaM caiva zAstrAdau,vAcyamiSTArthasiddhaye // 1 // " tatra prayojanaM tAvat parAparamedaminaM dvividha, punarekaikaM kartRzrotrape| kSayA dvidhaiva,tatra dravyAstikanayA''locanAyAmAgamasya nityatvAt karturabhAva eva, 'ityeSA dvAdazAGgIna kadAcibAsIn na kadAcitra bhavatI tyAdivacanAt , paryAyanayAlocanAyAM cAnityatvAttatsadbhAva iti, tattvAlocanAyAM tu sUtrArthobhayarUpatvAdAgamasyArthApekSayA nityatve'pi sUtrApekSayAnityatvAt kathaMcitkartRsiddhiriti, tatra sUtrakartuH paramapavargaprAptiH, aparaM satvAnugrahaH,tadarthapratipAdayituH kiM prayojanamiti cena kiMcit , kRtakRtyatvAt ,prayojanamantareNArthapratipAdanaprayAso'narthaka iti cetra,takha tIrthakaranAmagotrakarmavipAkatvAt , tathA coktaM-"taM ca kahaM vetijati agilAe dhammadesaNAdIhI tyAdi / zrotRNAM caparaM tadarthAdhigamaH,paraM muktireveti, tathA // 1 //
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ prayojanAdi zrIprajJApanopAnam / // 2 // cate hi tatparijJAnAt saMsArAdvirajyaMte,tato mukhyartha ghaTate, tatastAmavApnuvanti / amidheyaM prajJApanAdiSatriMzatpadagataM jIvAjIvAdi, sambaMdhastu sAdhyasAdhanalakSaNastarkAnusAriNaH prati sAmarthyagamya eva, tathAhi-sAdhyamupeyo'rthaH, sAdhanametadeva vacanarUpApannamiti, zraddhAnusAriNaH punaH aGgIkRtya guruparvakramalakSaNaH, saca sthavirAvalikA'nusArato vijJeya iti vakSyati ca-"vAyagavaravaMsAu" ityAdi, tathA "ajjhayaNamiNaM citta"mityAdi / sAMprataM maMgalamucyate,yasmAcchreyAMsi bahuvinAni bhavantIti, uktazca-zreyAMsi bahuvinAni, bhavaMti mahatAmapi / azreyasi pravRttAnAM, kApi yAnti vinAyakAH ||1 // ' iti, prajJApanAkhyopAGgAnuyogazApavargaprAptibIjabhUtatvAcchyobhUta eva, tasmAttadAramme vighnavinAyakAyupazAMtaye tat pradIta iti, tacca maMgalaM zAstrAdau madhye'vasAne ceSyata iti, sarvamevedaM zAstraM maMgalamityetAvadastu, maMgalatrayAbhyupagamastvanarthakaH, prayojanAmAvAditi cet na, prayojanAmAvasyAsidatvAt , tathA ca-kathancu nAma vineyAH vivakSitazAstrArthasyAvinena pAraM gaccheyuH?,ato'rthamAdimaMgalasyopanyAsaH,sa eva kathannu nAma ziSyapraziSyAdivaMzasyAvyavacisyopakArakaH syAditi ?, ato'rtha caramamaMgalasyetyato hetorasiddhateti / tatra prathamapadagatena 'vavagatajaramaraNa' ityAdigranthenAdimaMgalamAha,tathopayogapadagatena 'kativihe gaM maMte ! uvaoge paNNace' ityAdinA tu madhyamaMgalaM,upayogasya jJAnAtmakatvAt ,tasya ca pradhAnakarmakSayakAraNatvena maMgalatvAd ,uktaM ca-"janeio kammaM khaveti bahuyAhiM vaaskoddiihiN| taM gANI tihiM gutto khaveti ussAsamitteNaM // 1 // " tathA samudghAtapadagatena kevalisamudghAtaparisamAyuttarakAlabhAvinA siddhAdhikArapratibaDhena 'nicinnasavvadukkhA jaatijraamrnnbNdhnnvimukkaa| sAsayamavvAbAhaM ciTThati suhI suhaM patte ||2||'tyaadinaa cAvasAnamaMgalamiti / zeSAkSepaparihAra nAmAdimedaprapaMco(caca) yathA''vazyakaTIkAyAM nyakSeNa nirUpitastathaivehApi draSTavya ityalaM prasaMgena,prakRtaM // 2 //
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJApanopAGgam / prayojanAdi prastumaH, vavagatajaramaraNabhae siddhe abhivaMdiUNa tiviheNaM-jarA-vayohAnilakSaNA maraNaM-prANatyAgalakSaNaM bhayamiha lokAdi saptaprakAraM, tathA coktaM-"ihaparaloAAdANamakamhaAjIvamaraNamasiloe" jarA ca maraNaM ca bhayaM ca jarAmaraNabhayAni, vyapagatAni-apetAni jarAmaraNabhayAni yebhyaste tathAvidhAH, jarAmaraNabhayavipramuktA ityarthastAn , sitaM dhmAtameSAmiti siddhaanirdgdhaanekbhvbddhkrmedhn| iti bhAvanA, ata eva ca vyapagatajarAmaraNabhayAH, tatkAraNAbhAvAt , tAn siddhAn amivaMdya-Abhimukhyena vaMditvA, praNamyetyarthaH, anena samAnakartRkayoH pUrvakAle svAmatyayavidhAnAnityAnityaikAntapakSavyavacchedamAha, nityAnityaikAntapakSe tadasaMbhavAt ,tathAhi-apracyutAnutpannasthiraikakhabhAvo nityaH,tasya kathaM minnakAlakriyAdvayakartRtvaM, sadA tatprasaGgAt , tathA prakRtyaikakSaNasthitidharmA'nityaH, tasyApi kathaM mitrakAlakriyAdvayakartRtvamavasthAnAbhAvAd , alaM vistareNa, digmAtrapradarzana| mevaitat , trividheneti-manasA vAcA kAyeneti, anena yogatrayavyApAravikalaM dravyavaMdanamityAha, vande jinavarendra, yathA bhuktvA vrajAmi evaM siddhAnamivaMdya vande jinavarendra, tatra jinAzcaturvidhAH-zrutAvadhimanaHparyAyakevalijinAH, tatra kevalijinavAdayaM jinavara,yatazcAnye'pi sAmAnyakevalino yathA tIrthakarAstathAvidhA vidyate ayaM tu prakRSTapuNyaskaMdharUpatIrthakaranAmakarmodayAtI. rthakaro babhUva ato jinavarANAmindro jinavarendrastaM, kiMbhUtaM ?-'trailokyaguruM gRNAti zAstrArthamiti guruH trailokyasya gurustrailokyagurustaM, tathA ca bhagavAnadholokanivAsibhavanapatidevebhyaH tiryaglokanivAsivyaMtaranarapazuvidyAdharajyotiSkebhyaH UrdhvalokanivAsi vaimAnikadevebhyazca dharmamAdideza, athavA trailokyaguru-trailokyakhAminaM, tatra sarca eva RSabhAdayastIrthakarA yathoktaguNopetA * ata Aha-'mahAvIra' 'zUra vIra vikrAMtAviti kaSAyAdizatrujayAt mahAvikrAntAnmahAvIraH, 'Ira gatipreraNayo rityasya vA vipU. // 3 //
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJApa- nopAGgam / prayojanAdi vasya vizeSeNa Irayati karma gamayati yAti veha zivamiti vIraH,mahAMzcAsau vIrazca mahAvIrastaM / Aha-RSamAdIn byudasya mahA- vIravaMdanaM kimarthaM 1, ucyate, vartamAnatIrthAdhipatitvAdAsatropakAritvAcceti / AsanopakAritvaM kathamiti cet , ucyate, yataH 'suyarayaNa'gAhA, dvividhAni ratnAni bhavanti-dravyaratnAni bhAvaratnAni ca, tatra dravyaratnAni vaiDUryamarakatendranIlAdIni, bhAvaratnAni tu zrutavratAdIni, bhAvarabairihAdhikAraH, zrutaratnAnAM nidhAnaM, nidhAnamiva nidhAnaM tatpabhUtAzrayatvAt , jinavareNa-kevalinA, kiMbhUtena-madhyajananivRttikaraNa, tatrAnAdipAriNAmikabhavyabhAvayukto mokSagamanayogyo bhavyajano nivRtti:-nirvANaM bhavyajanasya samyagdarzanAdinivRttimArgakaraNazIlo bhavyajananivRttikaraH, kAraNe kAryopacArAta , athavA lokAnusmaraNAdinA bhanyajananivRttikarastena, Aha-vItarAgadveSamohatvAt kimityabhavyajananivRttiM na karoti ?, ucyate, abhavyAnAmetatsvabhAvAd, uktaM ca vAdimukhyena-"sadharmabIjavapanAnaghakauzalasya, yallokabAMdhava! tavApi khilAnyabhUvan / tannAdbhUtaM khagakulepviha tAmaseSu, sUryAzavo mdhukriicrnnaavdaataaH||1||"'updrshite ti upa-sAmIpyena darzitA upadarzitA,upadiSTetyarthaH / prajJApanaM prajJApanA-prarUpaNeti bhAvanA, prajJApyante'nayA jIvAdayo bhAvA iti vA prajJApanA, sarvabhAvAnAmiti sarvatattvAnAM-jIvAjIvAzravabandhasaMvaranirjarAmokSANAM, tathA cAsyAM SaTtriMzatpadAni, tatra prajJApanAbahuvaktavyatAvizeSAcaramapariNAmapadeSu jIvAjIvAnAM prajJApanA, tathA prayogakriyApadayostvAzravasya, kAyavAanAkarmayogasya AzravavacanAt , tathA 'iMdriyakaSAyAvratakriyA' vacanAt , tathA karmaprakRtipade baMdhasya, tathA samudghAtapade kevalisamudghAtaprarUpaNAyAM saMvaranirjarAmokSANAM trayANAmapi, zeSapadeSu tu sthAnAdiSu kacitkakhaciditi / athavA 'sarvabhAvAnA miti dravyakSetrakAlabhAvAnAmiti, etAvacca prajJApanIyaM, naanydstiityrthH| tatra prajJApanApade // 4 // Li Li Li
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA zrIhAri0 1 prajJA0 jIvAjIvadravyANAM, tathA sthAnapade jIvAjIvAdhArasya kSetrasya, tathA khitipade nArakAdisthitinirUpaNAt kAlasya, zeSapadeSu saMkhyAjJAnAdiparyAyavyutkrAMtyucchrAsAdInAM bhAvAnAmiti / asyAzca gAthAyAH 'ajjhataNamiNaM citta'mityanayA gAthayA sahAmisaMbaMdhaH / atazca yeneyaM satcAnugrahAya zrutasAgarAduddhRtA asAvapyAsanataropakAritvAdasadvidhAnAM namaskArArha ityatastadviSayamidamapAMtarAla evAnyakakaM gAthAdvayamiti / 'vAyagavara' gAhA, vAcakA:-pUrvavidaH, vAcakAca te varAzca vAcakavarAH, vAcakapradhAnA ityarthaH, | teSAM vaMzaH-pravAho vAcakavaravaMzastasmin trayoviMzatitamena, tathA ca sudharmAdArabhya AryazyAmakhayoviMzatitama eva, kiMbhUtena ?- 17 | dhI:-buddhistayA rAjate iti dhIraH, dhIrabAsau puruSazceti samAsastena,tathA durddharANi-prANAtipAtAdinivRttilakSaNAni paMca mahAvratAni | dhArayatIti durdharadharastena, tathA manyate jagatatrikAlAvasthAmiti munistena muninA, viziSTasaMghi(buddhi)samanvitena / tathA cAha-pUrvazrutena samRddhA-vRddhimupAgatA buddhiryasya sa tathocyate tena, Aha-yo vAcakavaravaMzAMtargataH tasya pUrvazrutasamRddhA buddhirbhavatyeva, satyaM, kintu tathApyAdhikyapradarzanArthatvAnna doSaH, tathA ca caturdazapUrvavidAmapi matimadhikRtya padasthAnakaM vakSyati / zrutamevAnorapAra| tvAt subhASitaratnayuktatvAca sAgaraH zrutasAgarastasmAt 'vINeUNa'ci dezIpadaM sAMpratakAlIyapuruSayogyaM vInayitvetyarthaH, yena zrutaratnaM prajJApanopAMgamidameva uttama-pradhAnaM, na zeSazrutaratnApekSayA, kiMtu svarUpata eva, dattaM-saMpAditaM / kasai ?-ziSyagaNAyaziSyasaMghAya,prAkRtazailyA caturdhyarthe sssstthii| bhagaHkhalvaizvaryAdilakSaNaH so'syAstIti bhagavAn tamai bhagavate namaH, kasai?-ArAda yAtaH * sarbaheyadharmebhya ityAryaH AryazcAsau zyAmazceti samAsastasai / adhunoktasaMvandhaiveyaM gAthA-'ajjhayaNa'mityAdi, adhyayanamidaM * prajJopanopADAkhyaM, Aha-yabadhyayanaM kimityutpannamAdyanuyogadvAropanyAso'svAdauna kriyata iti,ucyate, nAyaM niyamo yadadhyaya // 5 //
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ padamAna zrIprajJA zrIhAri0 1 prajJA0 nAdAvupanyAsaH kriyata iti, Aha-kuto'yamaniyama iti gamyate 1, ucyate, idamevAdhyayanaM jJApakamiti, tathA naMdyadhyayanAdiva. darzanAdityalaM prasaMgena, citrAdhikArayuktatvAt citraM, zrutameva ravaMra, dRSTInAM vAdo dRSTivAdo dRSTipAto vA tasya niyaMda iva niyaMdaH tat yathA varNitaM-kathitaM bhagavatA zrImanmahAvIravarddhamAnakhAminendrabhUtiprabhRtInAM ahamapi tathA vrnnyissyaami| Aha-kathaM chadma. sthasya tathA varNayituM zaktiriti, atrocyate, sAmAnyenAmidheyapadArthavarNanamadhikRtyaivamamidhAnAdadoSaH, tathA cAhamapi tathA varNayiSyAmi, kimuktaM bhavati ?-tadanusAreNa, ma khamanISikayeti bhAvArthaH / iha ca SaTtriMzat padAni bhavaMti, padaM prakaraNamarthAdhikAra |* iti paryAyAH, tAni cAmUni-'paNNavaNa' gAhA 'bhAsA' gAhA 'ogAhaNA' gAhA 'AhAre' gAhA, etadgAthAcatuSTayasaMgRhI.* tAni SaTtriMzad ,eteSu ca jIvAdInAM padArthAnAmanekadhA svarUpakathanaM, tatra prajJApanAbahuvaktavyavizeSacaramapariNAmapadezvityAdi 'paNNavaNA savvabhAvANa'ti gAthA'vayavavyAkhyAnAdbhAvanIyA, padopanyAsAnaMtaramidamAdisUtraM-'se kiM taM paNNavaNA" athAsya | sUtrasya kA prastAva iti, ucyate,praznastramidaM, etaccAdAvupanyasyannidaM jJApayati-pRcchato madhyasthasya buddhimato'rthino bhagavadarhadupadiTatattvaprarUpaNA kAryA, nAnyasya, tathA coktaM-"madhyastho buddhimAnarthI, zrotA pAtramiti smRtH|" tatra sezando mAgadhadezIprasiddho nipAtastatrazandArthe, athazabdArthe vA draSTavyaH, sa ca vAkyopanyAsArtha iti, kimiti pariprazne, tAvaditi kramodyotane, prajJApaneti prAmbat , tatazcAyaM samudAyArtha:-tiSThatu sthAnAdIni, tatra kiM tAvatprajJApanA 1, vastvitivAkyazeSaH, athavA prAkRtazailyA 'abhidheyavalliMgavacanAni bhavaMtIti nyAyAdevaM draSTavyaM-tatra kA tAvat prajJApaneti, evaM sAmAnyena kenacit prazne kRte sati bhagavAn guruH ziSyavacanAnurodhenAdarArtha kiMcicchiSyoktaM pratyuccAryAha-'paNNaSaNA duvihA paNNattA' anena cAgRhItaziSyAmidhAnena nirva // 6 //
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImajJA0 canasUtreNatadAha-na sarvameva sUtraM gaNadharapraznatIrthakara nirvvacanarUpaM, kiM tarhi ?, kiMcideva, bAhulyena tu tadrUpameva, tathA coktaM- "atthaM zrIhAri0 bhAi arahA sutaM guMthati gaNaharA niuNa" mityAdi, alaM vistareNa, prakRtaM prastumaH, prajJApaneti pUrvavat; dvividhA-dviprakArA prajJaptA1 prajJA0 *prarUpitA, yadA tIrthakaragaNadharA evaivamAhustadA'yamartho'vaseyaH - anyairapi tIrthakaragaNadharairiti, yadA punaranyaH kazcidAcAryastanmatA- * *nusArI tathA tadA tIrthakaragaNadharaireveti / dvaividhyamupadarzayannAha - 'saMjahA jIvapaNNavaNA ya ajIvapaNNavaNA ya' tadyatheti * vakSyamANabhedakathanopanyAsArthaH, jIvaMti jIviSyaMti jIvitavaMtazceti jIvAH - sukhaduHkha vijJAnopayogalakSaNAH, jIvAnAM prajJApanA * jIvaprajJApanA, na jIvA ajIvAH, jIvalakSaNa vikalA ityarthaH, teSAM prajJApanA ajIvaprajJApanA, atra cakArau dvayorapi prAdhAnyakhyApanArthI, nehAntamasya guNabhAvaH, evaM sarvatrAkSaragamanikA kAryA, evaM sAmAnyena prajJApanAdvaye upanyaste sati vizeSataH kharUpamanava* gaccha nAha- 'se kiM taM ajIva paNNavaNA' Aha 'yathoddezastathA nirdeza' iti nyAyAt kimanyathA praznasUtropanyAsa iti 1, ucyate, * alpataravaktavyatvAdajIvaprajJApanAyAH, athavA asti pUrvAnupUrvI asti pazcAnupUrvIti nyAyapradarzanArthamiti, evamanyatrApyAlocya vakta*vyaM, adhunA nirvvacana sUtramAha-'ajIva paNNavaNA dubihA paNNatte' tyAdi, nigadasiddhaM yAvat 'arubI ajIva paNNavaNA dasa bi- * hA paNNattA' arUpiNazceti samAsaH, arUpiNa:- amUrttAH, tAmeva dazavidhatAM nidarzayannAha - 'tadyathe 'ti vakSyamANabhedakathanopanyAsArtha, dharmAstikAyaH, tatra jIvapudgalAnAM svAbhAvike kriyAvacce tatpariNatAnAM tatsvabhAvadhAraNAddharmmaH astayaH - pradezAH astInAM kAyosstikAyaH, pradezasaMghAta ityarthaH, dharmazvAsAvastikAyazceti samAsaH, anena sakalameva tadavayavidravyamAha, tathA dharmmazcAsAvastikA* yasya dezaH, deza iti tasyaiva buddhiparikalpito dvyAdivibhAgaH, tathA dharmAstikAyasya pradezAH, prakRSTA dezAH pradezAH - nirvibhAgA bhAgA ajIvaprajJA * 11611
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA arUpya jIvAH zrIhArika 1 prajJA ityarthaH,te cAsaMkhyeyA itikRtvA bahuvacanaM, anena cAvayavyavayavayomaidAbhedamAha / tathA adharmAstikAyaH,tatra jIvapudgalAnAM svAbhA| vike kriyAvacce tatpariNatAnAM tatsvabhAvAdharaNAdadharmaH astayaH-pradezAH astInAM kAyo'stikAyaH, pradezasaMghAta ityarthaH, adharmazrAsAvastikAyazceti samAsaH, zeSa bhAvitArtha yAvadadhAstikAyasya pradezA iti / tathA AkAzAstikAyaH, tatra sarcadravyasvabhAvA''dIpanAdAkAzA,svabhAvalAbhAvasthAnadAnAdityarthaH,Azando maryAdAmividhivAcI,maryAdAyAmAkAze bhavaMti bhAvAH svAtmani ca, nAkAzabhAvameva yAMti,amividhau tu sarvabhAvavyApanAd ,AkAza eva bhavaMti sarve bhAvAH, astayaH-pradezA:-astInAM kAyo'stikAyaH, pradezasaMghAta ityarthaH, AkAzazvAsAvastikAyatheti vigrahaH,zeSa bhAvitArtha yAvadAkAzAstikAyapradezA iti,navaraM anaMtA itikRtvA bahuvacanaM, tathA addhAsamayaH, addheti kAlasyAkhyA, addhA cAso samayati samAsA, athavA addhAyAH samayaH2, samayo-nivibhAgaH kAla ityarthaH, tathA coktaM-'kAlaH paramanikRSTassamayAkhya' ityAdi, ayaM caika eva, vartamAna itikRtvA kAyatvAmAva iti, ato dezapradezakalpanA'bhAva iti, tathA cAtItAnAgatau samayau na ta eva, vinaSTAnutpannatvAt , bhAve cAtiprasaMgAt , atrAha-nanu ca dharmAstikAyAdharmAstikAyau sta ityatra kiM pramANaM ?, ucyate, anumAnaM pramANaM, iha gatiH sthitizca sakalalokaprasiddha kArya * varttate, kArya ca pariNAmyapekSAkAraNA''yattA''tmalAbhaM varttate, ghaTAdikAryeSu tathAdarzanAt , tathA ca mRtpiDamAtrAdeva syAt , na ca |* bhavati, gatisthitI api jIvapudgalAkhyapariNAmikAraNabhAve'pi na dharmAdharmAstikAyAkhyApekSAkAraNamaMtareNa bhavata eva, yatazca bhAvo | dRzyate'tastatsattA gamyata iti / tatazcAyaM bhAvArtha:-gatipariNAmapariNatAnA jIvapudgalAnAM gatyupaSTambhako dharmAstikAyo matsyAnAmiva jalaM, tathA sthitipariNAmapariNatAnAM ca sthityupaSTammako'dharmAstikAyo matsyAdInAmiva medinI vivakSayA jalaM vA, prayogaza // 8 //
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA zrIhAri0 1 prajJA kramahetuH gatikhitI apekSAkAraNavatyau kAryatvAt ghaTavat , vipakSabailokyavapiramamAvo vetyalaM prasaMgena, gamanikAmAtrametat / Aha-AkAzAstikAyasattA kathamavagamyate?, ucyate, avagAhadarzanAta, tathA coktaM-"avagAhalakSaNamAkAza"miti, Aha-kAlasattA kathamavagamyate 1, ucyate, bakulacaMpakAzokAdipuSpaphalapradAnasthAniyamenAdarzanAt , niyAmakazca kAla iti, Aha-itthameva krameNa dharmAstikAyAyupanyAsaH kimartham , ucyate, dharmAstikAyAdipadasya mAMgalikatvAta prathamaM dharmAstikAyopanyAsaH, punadharmAstikAyapratipakSatvAdadharmAstikAyastha, punastadAdhAratvAdAkAzAstikAyastha, punarajIvatvasAmyAt samayastha, athavA lokAlokavyavasthAhetatvAta prathamaM dharmAdharmAstikAyayoH, tathA cokaM-"dharmAdhammau lokavyavasthAhetU" tathA'nyatrApyuktaM-"jIvAdInAM vRttidravyANAM bhavati yatra tat kSetram / tairdravyaiH saha lokastadviparItaM balokAkhyam // 1 // dharmAdharmavibhutvAt sarvatra ca jIvapudgalavicArAt / nAlokaH kazcit sthAna ca sammatametadAryANAm / / 2 / / tasmAdadhirmAvavagADhau vyApya lokakhaM sarvam / evaM hi paricchinnaH siddhyati lokastadavibhutvAt // // " punarlokAlokavyApitvAdAkAzAstikAyastha, punarloke'pi samayAsamayakSetravyavasthAkAritvAdaddhAsamayasya, evamAgamAnusAreNAnyadapi yuktyanupAti vaktavyamityalaM prapaMcena, 'settaM arUviajIvapaNNavaNA' sA taavdiymruupyjiivprjnyaapnaa| punarAha vineyaH-'se kiM taM rUviajIva01 ityAdi, rUpiNazca tejjIvAzceti samAsA,mUrtA ityarthaH,tatra skandhA iti bahuvacananirdezo'nantaskandhasattAjJApanArthaH,uktaM ca-'davvato gaM poggalasthikAye aNaMte' ityAdi,skandhadezA buddhiparikalpitAH,skandhAnAM skandhatvapariNatAnAmeva vyAdivibhAga iti,skandhapradezA buddhiparikalpitAH skandhatvapariNatAnAmeva prakRSTA dezAH,paramANava ityarthaH, paramANupudgalAH skandhatvabandhavikalAH, kevalA ityarthaH, te skandhAdayaH samAsato yathAsaMbhavaM paMcavidhAH prajJaptAH, tadyathA-varNapariNatA ityanena // 9 //
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpajJA0 zrIhAri0 1 prajJA pariNAma: |siddhamedAH kAlikI vRttimAha, pariNamaMti pariNaspanti ceti,tathA coktaM-"bhavati sa nAmAtItaHprApto yo nAma vartamAnatvam / evyaMzca nAma sa bhavati yaH prApsyati vartamAnatvam / / 2 / / " zeSaM kaNThyaM yAvat 'je phAsato kakavaDaphAsapariNatA' iti,anAvadhIkRtasparzapratipakSaniSedhena skandhAH viziSTaikapariNAmapariNatA eva catu:sparzA gRhyate, tatazca vakSyamANaskandhavizeSaviSayamevedaM draSTavyaM, keSAMcita | punarbAdarANAM gatA(tyA)yurdehaskandhAnAmivApAntarAlaskandhamedAta kRSNAyazeSavarNasaMbhavAdaSTasparzatA'pyaviruddhaiva,tathA ca dehaskandha eva * locane skandhaH kRSNastadantargata eva ca kathillohitaH anyaH zukla ityAdi bhAvanA, dehApekSayA punarasAvekaH skandha eva, tathA pariNAmAditi, zeSa satrasiddhaM yAvat 'se kiM taM jIvapaNNavaNA, ityAdi, atra saMsaraNaM saMsRtirvA saMsAra:-tiryaGnaranArakAmarabhavAnubhUtilakSaNastaM samApannAH, saMsAre varttata ityarthaH, asaMsAro-mokSastaM samApanAH asaMsArasamApanAH, muktA ityarthaH, zeSaM nigadasiddhaM yAvat 'aNaMtarasiddha' ityAdi,tatrAnantarasiddhAH siddhatvaprathamasamayavartinastato'nye paramparasiddhA iti, 'se kiM taM aNaMtarasiddhaasaMsArasamAvaNNajIvapaNNavaNA?,jIvapaNNavaNA panarasavihA paNNattA'yata upAdhimedAdanantarasiddhAH paMcadazavidhAH saMbhavaMti, tathA cAha-'taMjahA-titthasiddhA' ityAdi, tatra tIrthe siddhAstIrthasiddhAH, tIrtha punazcaturvarNaH zramaNasaMghaH | prathamagaNadharo vA, tathA coktaM-"titthaM bhaMte / titthaM titthagare titthaM 1,goyamA ! arihA tAna niyamA titthaMkare,titthaM puNa cAuvaNNo samaNasaMgho" ityAdi,tatazca tasinnutpane ye siddhAste tIrthasiddhAH,atIrthe siddhA atIrthasiddhAH,tIrthAntare siddhA ityarthaH,zrUyate ca-"jiNaMtare sAhuvocchedo"tti, tatrApi jAtismaraNAdinA'vAptApavargamArgAH siddhyanta eva, marudevIprabhRtayo vA atIrthasiddhAH, tadA tIrthasthAnutpannatvAt , tIrthakarasiddhAH tIrthakarA eva saMto ye siddhAH, atIrthakarasiddhAH anye sAmAnyakevalinaH, 'khayaMbuddhasiddhAH' // 10 //
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA zrIhAri0 1 prajJA siddhamedAra svayaMbuddhAH saMto ye siddhAH, 'pratyekaSuddhasiddhAH pratyekabuddhAH saMto ye siddhA iti, atha svayaMbuddhapratyekabuddhayoH kaH prativizeSaH | iti, ucyate-bodhyupaSizrutaliGgakRto vizeSaH, tathAhi-svayaMbuddhAH bAhyamatyayamantareNaiva budhyate, pratyekabuddhAstu na tadviraheNa, zrUyate ca bAbavRSabhAdipratyayasApekSatayA karakaNDvAdInAM pratyekabuddhAnAM bodhiriti, upaghistu svayaMbuddhAnAM dvAdazavidhaH pAtrAdiH, | pratyekabuddhAnAM tu navavidhaH prAvaraNavayaH, svayaMbuddhAnAM pUrvAdhIte zrute'niyamA, pratyekabuddhAnAM tu niyamato bhavatyeva,liGgapratipattiH svayaMbuddhAnAM AcAryasaMnidhAvapi bhavati, pratyekabuddhAnAM tu devatA prayacchatItyalaM vistareNa / 'buddhabodhitasiddhAH' buddhA:-AcAryAstai| rbodhitAH santo ye siddhAste iha gRhyante, ete ca sarve'pi kecit strIliGgasiddhAH kecit puMliMgasiddhAH kecinapuMsakaliGgasiddhA | iti, Aha-kiM tIrthakarA api strIliMgasiddhAH mavaMti ?, bhavaMtItyAha, yata uktaM siddhaprAbhRte-"savvatthovA titthakarIsiddhA, | titthakarititthe NotitthasiddhA asaMkhijaguNA, titthakarititthe NotitthagarisiddhA saMkhejaguNA, titthagarititthe NotitthagarasiddhA saMkhejaguNA" iti,na napuMsakaliGge, pratyekabuddhAstu puMlliGga eva,svaliGgasiddhAH dravyaliGgaM prati rajoharaNagaccha(gucchaka)dhAriNaH,anyaliMgasiddhAH(parivrAjakAdiliMgena) aNegasiddhA' iti ekasminneva samaye aSTazataM yAvat siddhaM, yasmAdAha-"vacIsA aDayAlA saTThI bAvattarI ya boddhavvA / culasII chaNNautI durahiyamaThuttarasayaM ca // 1 // " settaM annNtrsiddhasNsaarsmaavnnnnjiivpnnnnvnnaa| 'se kiM taM paraMpara01 ityAdi,na prathamasamayasiddhA aprathamasamayasiddhAH paraMparasiddhavizeSaNaprathamasamayavartinaH, siddhatvadvitIyasamayavarttina ityarthaH, AdiSu tu dvisamayasiddhAdayaH procyante, yadvA sAmAnyenAprathamasamayasiddhAmidhAnaM vizeSato dvisamayAdisiddhAmidhAnamiti, zeSaM prakaTArtha yAvat "taMjahA egidiyA" ityAdi, indro-jIvastasya jIvasya liMgamindriyaM, ekamindriyaM // 11 //
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA zrIhArika ekendriyAcA: 1 prajJA0 yeSAM te ekendriyAH, evaM dvAvindriyau yeSAmityevamakSaragamanikA kAryA, etaduktaM bhavati-sparzanendriyAvaraNakSayopazame zeSendriyANAM cAvaraNe vartamAnA ekavijJAnasaMyuktAH ekendriyAH,sparzanarasanendriyAvaraNakSayopazame zeSendriyAvaraNe ca vartamAnA dvijJAnasaMyuktAH dvIndriyAH,sparzanarasanaghrANendriyAvaraNakSayopazame zeSendriyAvaraNe ca vartamAnAnivijJAnasaMyuktAstrIndriyAH, sparzarasanaghrANacakSurindriyAvaraNakSayopazame zeSendriyAvaraNe ca vartamAnAcaturvijJAnasaMyuktAzcaturindriyAH, sparzanarasanaghrANacakSuHzrotrendriyAvaraNakSayopazame vartamAnAH paMcendriyA iti| 'se kitaM egidiyA,2paMcavihA pannattA,taMjahA-puDhavikAie" ityAdi,tatra pRthivyeva kAyaH pRthivI vA kAyo yeSAM te pRthivIkAyAH,ta eva pRthivIkAyikAH,evaM zeSA api vaktavyAH, se kiMtaM puDhavikkAe' ityAdi, | iha ca sUkSmanAmakarmodayAt sUkSmA,vAdaranAmakarmodayAca bAdarAH,natvApekSikaM bAdarasUkSmatvamiti,paryAptakAparyAptakamedaciMtAyAM tu paryAptirnAma zaktiH sAmarthya vizeSa ityarthaH,sA ca pudgaladravyopacayAdutpadyate,'to cha paJjatIo AhAra0 sarIra0 idiya0 ANA pANa. bhAsa. maNopajattI ve'ti, tatraikendriyANAM catasro vikalendriyANAM asaMjinAM ca paJca saMjhinAM SaT tatra AhAraparyAptirnAma khalarasapariNAmanasacI AhArapajattI, saptadhAtutayA rasasya pariNAmanazaktiH zarIraparyAptiH, paMcAnAmindriyANAM yogyAna pudgalAn gRhItvA'nAbhoganirvarNitena vIryeNa tadbhAvanayanazaktirindriyaparyAptiH,ANApANajoge puggale ghettRNa tathA pariNAmettA ANApANaNisiraNasattI ANApANapaJjatI, vahajoge poggale cittUNa bhAsacAe pariNamittA vAjogavAe nisiraNasattI bhAsApaJjattI, maNojoge poggale cittUNa maNacAe ya pariNAmetA maNajogavAe nisiraNasattI mnnpjjttii| eyAo pajjatIo pajattaganAmakammoda-I7 eNa NivvattiaMti, taM jesiM asthi te pakSacayA, apajattayaNAmakammodaeNa aNivattAo jesiM asthi te'pajattayA,eyAo pajja 4 // 12 //
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryAptiH zrIprajJA tIo jugavaM ADhappaMti aMtomUhutteNa ya niyattiaMti, taha AhArapajattIe nivvattikAlo samaya eva, kahaM 1, bhaNNati, jamhA zrIhArika AhArapade bitie uddesae sutta-"AhArapajacIe apajjattae NaM bhaMte ! jIve kiM AhArae aNAhArae , goyamA ! No AhArae, 1 prajJA0* aNAhArae,"soya viggahe AhArapajacIe apaJjacao labmati, jadi puNa uvavAyakhettapatto'vi AhArapajjattIe apajattao hojA to evaM vAgaraNaM hojA-goyamA ! siya AhArae siya aNAhArae, jahA sarIrAdipajjattIsu siya AhArae siya aNAhArae, sesA o puNa asaMkhejasamaiyAo aMtomuhutteNa NivvacijaMti" zeSaM prakaTArtha yAvad 'bAdarakAe maNivihANA gomejayA ityAdi, | atra maNivihANetti gomejagAihiM saMbajjhati, zeSaM sUtrasiddhaM yAvat 'tattha gaMje te apajjattagA te NaM asaMpatte'tyAdi,' asaMprAptA varNAdIn vizeSAn , varNAdezavibhAgo mavati bAdarANAM, te ca ucchvAsaparyAyA'paryAptA eva niyaMte, natu zarIrendriyaparyAptimyA, yasmAdAgAmibhavAyuSkaM bavA niyaMte, taca zarIrendriyAdiparyAcyA paryAptAnAM vadhyata iti, asaMprAptA varNAdInityeke, etacca kila zarIrAdiparyAptipratiSedhavidhimyAM zarIramAtrApekSatvAcca varNAdInAM na yujyata ityato'saMprAptAH paryAptiM sAkalyenetyanye, 'tattha NaM je te pajjattagA' ityAdi, varNAdezena varNamedavivakSayetyarthaH, evaM gandhAdivapi vaktavyaM,'sahassaggaso vihANA' iti, sahasrAgraso medAH 'saMghajAI joNippamuhasatasahassAIti, saMkhyeyA yonidvAralakSA ityarthaH, atra caikaviziSTavarNAdiyuktAH saMkhyAtItA api svasthAne vyaktimedena yonayaH jAtimadhikRtyaikaiva gaNyate ataH saMkhyeyatvamaviruddhamiti, 'pajjattagaNissAe apajjattagA vakkamaMtiti vyutkrAmanti-utpadyante, 'jattha ya ego' ityAdi, yatraikaH paryAptaka utpadyate tatra tannizrayaiva niyamenAsaMkhyeyAH paryAptakA iti, zeSa nigadasiddhaM yAvat 'harataNue'tti, bhUmIu caDeUNa godhUmakarAdibu biMdubaMdho // 13 //
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImajJA0 * irataNujo, suddhodakaM nadyAdiSu, 'iMgAle 'ti tatrAGgAraH - khAdirAdiH pratItaH jvAlA analasaMbaMdhA murmuraH phuMphukAdau masRNAgniH * ayAdizrIhAri0 *arciH analApratibaddhA, pradIpazikheti cAnye, alAtaM-ulmulkaM zuddhAgnirayaspiMDAdau, zeSaM prakaTArtha yAvat 'vidisivAe' ci vidikSu * medAH 1] prajJA0 yo vAti, vAtodbhamo'navasthitaH vAtotkalikA samudrotkalikeva, vAtamaNDalikA vAtolI, utkalikAvAta utkalikAmiyoM vAtamaMDalikAdimiriti, guMjAvAto guMjanazabdaM vAti, jhaMjhAvAto'subhaniSThuraH, saMvarttakavAtastRNAdisaMvarttanasvabhAvaH, ghanavAto gharaNAmo ratnAdyadhovarttI, tanuvAto viralaH, zuddhavAto mandastimitaH, daiyAigatamanye, zeSaM sUtrasiddhaM yAvat 'etesi NaM mUlAvi a* saMkhejjajIvetyAdi, mUlAH - prasiddhA kandaheDA ya pasaraMti, taduvari kaMdA prasiddhA caiva, khaMdho-guMTho tayA - challI sAlA- sAhA pavAlA* aMkurA, zeSaM sugamaM yAvat 'settaM kuhaNA' ettha ya jatthegattha rukkhAdiNAmamegaM vittUNa puNo'vi annattha taM caiva geNDati tattha ** minajAtIo sarisaNAmo amno caiva daTThabbo, aNNe bhaNati - kilegovi aNegajAtIo koi hoti, so aNNesupi Niddisijati Na doso | NANAvihasaMThANarukkhANaM egajIviyA pattA kesiMci, atiprasaGganivRtyarthamapavAdamAha - 'khaMdho'vi egajIvo' ityAdi, kiMlakSaNAH punaH pratyekataravo bhavaMti / ityata Aha- 'jaha sagala' gAhA, yatheti dRSTAntopanyAsArthaH, sakalasarSapANAM zleSamizrIkRtAnAM vartitA - valitA vartitA / tasyAM ca varttI pratyeka pradezAkramaNena siddhArthakAH sthitAH tAmanyo'nyAnuvedhabhAjaH syuH, * zleSagrahaNaM tu pratibaMdhAcArapratipattaye, yathA'sau varttitastathA pratyekataruzarIrasaMghAtaH, yathA siddhArthakAstathA tadadhiSThAyino * * jIvAH, yathA zleSamizrIbhAvavimizritAH tathA rAgadveSapracitapudgalodaya vimizritA jIvAH, pazcimArddhena gAthAyAM upanyastadRSTAntena * saha sAmyaM pratipAditaM tatheti zabdopAdAnAditi / 'jaha vA tila' gAhA, tilaparpaTa eva tilaparyaTikA dezIzailyA'mi - 113811
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA mUlaprathama zrIhAri0 1 prajJA0 ghIyate, zeSaM pUrvagAthAtulyameva bhAvanIyamiti, zeSaM sugamaM yAvat 'cakkAra'mityAdi, cakrAkArA bhaGgA ye mUlakandatvapatrapuSpaphalAdayastena tAH, pranthiriti ca-gacchasthAnaM tacca, teSAM, dhetikA parvaNaH zleSavartikAcheda iva dhanaM bhavati, na viSamacchedamudaMturaM vA, sarIraM mUlasaMgavaditi, athavA pRthivIsadRzacchedaM yattadanantamiti, sUryakiraNanikaraprataptakedAratarikApratarakhaNDasamabhaMga, anaMtajIvaM vijAnIhi tAn / 'gUDhachirAgaM'ti sugmN| 'pupphA jalA yetyAdi, atimuktakAdipuSpANi vRttabaddhAni jAtyAdiSu puSpANi nAlIkAbaddhAni,zeSaM sugamaM yAvat piNDabAhiretyAdi,pokkharaDiyA-kaMThiyA miMjAu-phalANi valimoDao-parvapariveSTanaM cakrAkAraM, veDho giro kaDAIti egjiivss| 'joNibhUte' gAhA, yonyA aparityakte bIje,bhUtazabdo'yamavasthAvAcI,yonyavakhe bIje-yonipariNAmamajahatItiyAvata , vIjasya hi dvividhA avasthA-yonyavasthA ayonyavasthA ca, yadA yonyavasthA na jahAti bIjamujjhitaM ca jaMtunA tadA yonibhUtamabhidhIyate, yonistu jantorutpattisthAnamevAmiSTaM tatrasthaM, jIvapariNAmanazaktisaMpanamityarthaH, tamin bIje yonibhUte jIvo vyutkrAmati-upapadyeta sa eva-pUrvako bIjajIvo'nyo vA Agatya tatrotpadyate,yadA jIvenAyuSaH kSayA bIjaparityAga kRto bhavati, tasya ca yadi vIjasya punarambukAlAkAzasaMyogastadA kadAcit sa eva prAktano jIvastatrAgatya pariNameta,kadAcidanya iti,yazca mUlatayA jIvaH pariNamate sa eva prathamapatratayA'pItyekajIvakarTake mUlaprathamapatre iti yAvat ,prathamapatrakaM ca yA asau bIjasya samucchUnAvasthA bhUjalakAlApekSA saiva prathamapatravyapedazamarhati, niyamapradarzanametat zeSaM kisalayAdi sakalaM nAvazyaM mUlajIvavipariNAmAvirbhAvitamiti maMtavyaM,tatazca "savvo'vi kisalayo khalu uggamamANo aNaMtao bhaNio" ityAdyapi vakSyamANamaviruddhaM,mUlapatranirvanAraMbhakAle kizalayatvAbhAvAda , Aha-pratyekazarIravanaspatikAyikAnAM zarIrAvasyAM pati kiM pratyekazarIratvaM sarvakAlamutAvasthA // 15 //
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ kizalayaH zrIprajJA zrIhAri0 1 prajJA0 vizeSe kasmiMzcidanantatvamapi saMbhavati ?, sAdhAraNavanaspatikAyikAnAmapi kimanantatvaM sarvakAlamuta pratyekazarIratvamapi kadAcit saM-12 bhavatItyata Aha-sabyo'vi kisalao'ityAdi,yaH sarvazandaH ayamapi vizeSavAcI,sarvo vanaspatikAyaH pratyekazarIraH sAdhAraNo vA kizalayAvasthA prati 'aNaMtao bhaNio, sa evAnantavanaspatikAyaH pravRddhi gacchan ananto vA bhavati paritto vA bhavati,kahaM , bhaNNati-jai sAhAraNasarIraM nivvattiyaM tadA sAhAraNa eva bhavati, aha patteyattaM tatastat kizalayaM parittameva bhavati, vivaDamANaM puNa aMtomuhattaM, kahaM 1, NioyajIvANa aMtomuhattaM ThitI vaNiyA, teNa aMtomuhattAo pareNa vadramANo parito hoti, atra kecid varNayaMti-sAdhAraNAdhikAre paThitatvAt sAdhAraNakizalayasyaiva grahaNamiti,taca na,apizabdopAdAnAdudgacchamiti ca vizeSopAdAnAta, tathA ca sati saMbhave vyabhicAre ca vizeSaNavizeSyamAva iti vacanAt tasmAdubhayakizalayasyaiva grahaNamiti / sAdhAraNalakSaNaM pratipAdayabAha-'samaya' gAhA, samaya-yugapat vyutkrAntAnAM-utpabAnAM samakaM teSAM zarIranivRttirbhavati, samakaM ca prANApAnagrahaNaM, samakaM ucchvAsanizvAsau taduttarakAlabhAvinAviti,"ekassa u" gAhA, eko yadAhArAdi gRhNAti tad bahUnAM grahaNaM, yad bahavo gRhanti tadapi saMkSepAdekasya grahaNaM, sAdhAraNa-sAmAnyaM, kiM punaH sAdhAraNaM teSAmiti ?, ucyate-AhAraH prANApAnau cetyAdi, ekaminnAhArapravRtte sarve pravRttA bhavaMti,evaM prANApAnayogyapudgalopAdAnamokSapravRttirapi bhaavniiyaa| "jaha ayagolo" gaahaa,nigdsiddhaa|| "egassa" gAhA, naikAdInAmasaMkhyeyAvasAnAnAmanantatarujIvAnAM zarIrANyupalabhyante,kutaH, abhAvAt , nokAdijIvagRhItAnya. nantAnAM zarIrANi saMti, anantajIvapiMDatvAdeva,kathaM tathupalabhyAste bhavantItyata Aha-'dIsaMti' dRzyante zarIrANi bAdarANi bAdaranigodAnAmanantajIvAnAM, sUkSmanigodAnAM tu nopalabhyate, anantajIvasaMghAtatve satyapi zarIrANItyarthaH, nigodAstu niyamata // 16 //
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ kulakoTaya: zrIprajJA zrIhAri0 1 prajJA0 evAnantajIvasaMghAtA bhavaMtItyAha-"golA ya asaMkhijA hoti nigodA asaMkhayA gole / ekeko ya Nigodo aNaMtajIvo muNeyavyo / / 1 / " eteSAM pramANamamidhAtukAma Aha-"loyAgAsa" gAhA // dvayamapi nigadasiddhaM, navaramekagRhAntargatakSetre pradIpaprabhAvasthAnanyAyena vicitrapariNAmasaMbhavAd bhAvanIyaM / 'patteya' mAhA, prataraH saMhitacaturassIkayaloyassa gheppati, zeSaM mUtrasiddha yAvat khullA gulliyAo, khullA sAmuhasaMkhaNakA, zeSaM sugamaM yAvat 'satta jAtikulakoDI'tyAdi, asa bhAvanA, satta jAtI kulakoDINa joNippamuhA-joNippavAhA sattasahassA havaMti iti evamAzaMkAyAM bhagavatA paricarodAharaNeNa daMsijati, jahA jAtI tirikkhajAtI, tIe kulANi kimikIDavicchugANi,joNippavahANi ya eyANi, tathA ca egajoNie ceva aNegAikalAI bhavaMti, jahA chagaNajoNIe kRmikulaM kIDagakulaM vicchuyakulamityAdi, athavA kimijAtIkulaM kIDagajAtIkulamityAdyapAntarajAtimAvAta, carodAharaNaM caivaitaditi, zeSamanigUDhArtha yAvat padAvasAnaM, navaraM vIyAvA-jAtI zatapadI-goNhI kaNNavi-sivAlI AsAliyA nAma | aMgulasaMkhyeyabhAgakAyAdimedA yAvad dvAdazayojanAni ghoragRddhA, samudkavat sthitau pakSau gacchatAmapi tatAveva nityamanAkuM. citau pakSI, eSa camma iti / saMkSeparucidarzanAdhikAre 'sahasaMmutiya'tti, jAtismaraNAdinA jIvAdipadArtheSu tavato-mAvata: zraddhAnaM, 'NivvisamANakAyA' je parihAratavaM kareMti, nirviSTaH kAyo yaste nirviSTakAyA:, kepi, parihAratavo jehiM kato AsI te niviThThakAyA, 'paDhamasamaya' iti je tesiM ceva khINakasAyAdINaM visesANaM paDhame samae varlDati, tato vitiyAdisamae vaTTamANA apaDhamasamayA iti bhaNNaMti, tahA carimasamaya acarimasamaya iti, je tesiM ceva khINakasAyAdISaM visesANaM anta. | samae baTuMti te carimasamayA iti, ye tato dvicarimatricarimAdisamayeSu vartante te acarimA iti, 'vemANiyA kappovavanagA // 17 //
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImajJA0 * kappAtItA ya' tatra kalpazabdaH prakAravacanaH, yatrendrasAmAnikAdiprakArAH santi te kalpA ucyaMte saudharmmAdayasteSu ye utpannAste * udyasthazrIhAri * kalpopapannAH, te indrAdayaH prakAza na saMti te kalpAtItAH graiveyakAdaya iti // 2 sthAnapadaM * saMzayAdi evaM prajJApanApradeza vyAkhyAyAM prathamapadavyAkhyA samApteti // -xx---- sAmprataM dvitIyamArabhyate - asya cAyamamisambandhaH - prathamapadoktAnAmeva pRthivIkAyikAdInAmiha sthAnanirUpaNaM kriyate, tathA cAha- 'kahi NaM bhaMte !" ityAdi, 'kahiM ti kasmin, NaMzabdo vAkyAlaMkArArthaH 'bhaMte 'ti bhadaMta iti paramagurvAmaMtraNArthaH, * bAdarapRthivIkAyikAnAM paryAptakAnAM sthAnAni svasthAnAdIni prajJaptAni - prarUpitAni 1, evaM gautamasvAminA prazne kRte sati bhaga* vAnAha mahAvIravarddhamAnaH - 'goyamA ! sahANeNa 'mityAdi, Aha-gautamo'pi bhagavAnupacitakuzalamUlo gaNadhara stIrthakara - * bhASitamAtRkApadazravaNamAtrAvAta prakRSTazrutajJAnAvaraNa kSayopazamazcaturdazapUrva vidvivakSitArthaparijJAnasamanvita evaM kimarthamitthaM pRcchati, tathAhi-na cartudazapUrvavidaH prajJApanIyaM kiMcidaviditamasti, yathoktaM- "saMkhAtIte'vi bhave sAhati jaM vA paro tu pucchejA / Na ya NaM aNAdisesI viyANatI esa chaumattho // 1 // " atrocyate- jAnanto vA'nyatra vineyebhyaH pratipAdya tatsaMpratyaya iti nimittaM pRcchati, sarvatra gaNadhara praznatIrthakaranirvacanarUpaM vA kiMcit sUtramiti kRtvA itthameva racayati, svalpAnAbhogasaMbhavAdvA pRcchati, * uktaM ca- " na hi nAmAnAbhogavasthasyeha kasyacinnAsti / jJAnAvaraNIyaM hi jJAnAvaraNaprakRti karmma ||1|| " chadyasyavAsAvi- * * tyalaM prasaGgena, gamanikAmAtrasAro'yamAraMbha iti, prakRtaM prastumaH, goyamatti lokaprathitamahAgotraviziSTAbhidhAya ke nAmaMtraNayannAha - * 118211
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAnam 2 sthAnapadaM zrImajJA0 *he gautama !, gautamasamagotreti bhAvArthaH, 'sahANeNaM' ti svasthAnaM yatrAste bAdarapRthivI kAyikaH paryAptako nirdezAI iti, yatra * pRthvIkAyazrIhAri0 varNAdivibhAgenAdeSTuM zakyata ityarthaH upapAtasamudghAtasthAna nivRtyarthaM svasthAnagrahaNaM tena tadaMgIkRtya 'aDasu puDhavisu' ityAdi sugamaM yAvat 'uvavAeNaM logassa asaMkhejjai bhAgo' upapatanamupapAtaH tenopapAtena, yathoktabAdarapRthivIkAyikaparyAptakasvasthAnaprAtyamimurUyenetyarthaH, lokasya caturdazarajjvAtmakasya 'asaMkhejjai bhAge' ti asaMkhejaibhAge, atra kecidevaM * vyAcakSate - paristhUraRjusUtra nayadarzanena bAdarapRthivIkAyikaparyAptakAyureva viziSTavipAkato vedayaMto vAdarapRthivIkAyakaparyAptakA * * ucyante, tatathopapAtena- upapAtamadhikRtya 'loyassa asaMkhejaibhAe 'ti yasmAdratnaprabhAdi svasthAnaM lokasyAsaMkhyeyabhAga evaM * * varttate, yato ratnaprabhA ghanabhAvenAzItiyojanasahasrAdhikaM lakSaM varttate, evaM zeSA api khena ghanabhAvena vaktavyAH, svasthAnaprAptAzca te * vitavyapadeza bhAjo bhavati, nApAntarAlagatau, yasmAt paryAptakanAmakamrmodayAt paryAptakA, na paryAptakanAmakarmabaMdhamAtreNAtiprasaMgAt, sa ca paryAptakanAmakammadiyo viziSTaH svasthAnaprAptAnAmeva bhavati, AhArAdiparyAptinivRttimirlakSiSyata ityarthaH, anye punaritthamamidadhati - stokatvAdeva te'pAntarAlagatiparigrahe'pi lokasyAsaMkhyeyabhAga eveti tathA ca samudghAtenAsaMrUyeya bhAga * eva, vakSyate ca svasthAnAtirikta eva kSetre varttata iti bhAvanIyaM tattvaM tu kevalino vidaMti viziSTazrutavido vA, 'samugdhAteNaM * * logassa asaMkhejjati bhAge' tti, hananaM ghAtaH samekIbhAve ut prAvalye ekIbhAvena prAbalyena ca ghAtaH samudghAtaH, tadupayo * gAnanyatayA AyuSkapudgalAnAM prabalasAtanamityarthaH, tatazca samudghAtena samudghAtamadhikRtya lokasyAsaMkhyeya bhAga iti, ayamatra bhAvanA - je te bAdarapuDha vikAyapattagA sovakamA uyA niruvakamAuyA vA tibhAgAvasesAuyA yadi parabhaviyAuyaM baMghittA mAraNaMtiya * // 19 //
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA zrIhAri0 2 sthAnapadaM pRthvIkAya sthAnam samugpAraNaM samohaNaMti tadA nikkhittaniyadaMDA logassa asaMkhejatibhAge bhavaMti, te ya pAdarapuTavikAiyA pajjattagA Aue akkhINe te ceva labbhaMti, zeSaM sugamaM yAvat uvavAeNaM sabbaloe, samugghAeNaM savvaloe, bAdarapuDhavikAiyA apajajayA ubavAeNaM samugdhAraNa ya savvaloga iti, kahaM !, bhaNNati-jamhA apajjattayA aMtarA gatIe ThANe ya apajattayA ceva, apajjattayanAmakammodayAto, apajattayA ceva maraMticikAuM, te ya NAragadevavajehiM sambakAehiMtovi ubavaaMti, ata uktaM-uvavAeNaM samugyAeNa ya sabbaloe, aNNe maNati-bahutaNao ceva sabaloga iti, iha caivaMbhUtayA sthApanayA bhAvanA kAryeti, atra prathamaM vakraM yadaiva saMharaMti kecana tadaiva tadvakradezamanye pUrayaMti, evaM dvitIyavakrasaMharaNe'pi, avakotpattAvapi pravAhato bhAvanIyaM sahANeNaM loyassa asaMkhejahabhAge'tti yathA paryAptakAstathA bhAvanIyaM, tanizrayaivaiSAmutpatteH, suhamapuDha vikkAiyA je pajjattagA apajattagA te savve egavihatti ekaprakArA eva, prakRtaM svasthAnAdivicAramadhikRtyauSataH, 'avisesa'tti avilakSaNA:-vizeSarahitAH, yathA paryAptakAstathetare'pi 'anAnAtvA'nAnAtvavarjitAH yeSvevAdhArabhUtAkAzapradezeSveke teSvevetare'pItyarthaH, 'savvaloyapariyAvaNNa'tti upapAtasamudghAtakhasthAnaH sarvaloka iti bhAvanA, paNNattatti prajJaptA mayA anyaizca RSabhAdimistIrthakRddhiriti, | anenAgamasya kathaMcinityatvamAha,'samaNAuso'ti AmaMtraNavacanaM gautamasya, zeSaM sugama, jAva NivAghAeNaM paNNarasasu kammabhUmIsu ityAdi, 'ninyApAeNaM'ti bharaheravaesu susamasusamAsu susamAsu samasamAsu-atiduSpamAyAM vAghAto maNNati, eyAsu bhareharavaesuNa hoti bAdarateukAiyatti bhAvArthaH, zeSaM sugamaM jAva tisuvi logassa asaMkhejaibhAgeti tisuvi-uvavAyasamugghAyasaThANesu logassa asaMkhejaimAge vaTuMti, stokatvAditi bhAvanA, zeSaM sugamaM yAvat uvavAeNaM logassa do // 20 //
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA0 suddhakavADesu ityAdi, asya bhAvanA-aDDAijjesu dIvasamuddesu ubhayo pAsiM puvyAvaradAhiNuttarAyate kabADe, uTTaM loyataM aghoSi zrIhAri0 loga puTThe, kevalasamugdhAtadaNDavat, tacchreNipatitA upapadyamAnakA api jIvA labhyaMte, teSu bAdarate ukAiyANaM saMbhavo, Na puNa 2 prajJA0 * bAhiM doNDaM uddhakavADANaM vidisI visseNI'vaDiyAM, upapacyarthaM gatiyuktA api nocyante bAdarateukAiyA iti vyavahAranayadarzanena, je * vyavahAranayasya hi bAdarate ukAiyasaDANaAkAzasama zreNisthasvasthAnaprAtyabhimukho bAdaratejaskAyika iti vyavahiyate, yathA kazcin * magadhAdidezAt surASTraM prasthitaH girinagarAdi nagare nivAsaM kalpayitukAmaH surASTrAparyantagrAmaprAptaH samutpadyamAneSu prayojaneSu * saurASTraka iti vyavahiyate tadvadihApIti, itaravAtha Aha RjusUtranaya darzanena, vicitrA ca sUtrasya gatirbhagavata iti, bAdarate kAi esu uvanamANo paDhame samae kavADaM Na pavisati, jAva Na pavisati tAva pubvabhava avastha eva labmati, ata ucyate-uvavAeNaM domuddhakavADe tiriyaloyatatthe yatti, tayoH sthitastat sthitaH, tayoH Urdhva kapATayoryaH sthitastiryagUlokastatsthaH, cazabdAttasmiMztha, * anye tu vyAcakSate - 'tiryaglokapayaTTe (taTTe) ya'tti tiryagloke sthAlake ca, tatazca svayaMbhUramaNAdIhiMtovi tiricchakaM je aviggaheNA* gacchaMti viggaheNavi samaseDhipavaNNagA te'vi dhiSpaMti, iyamaMtra sthApanA / samugdhAeNaM savvaloeti-jayA loyaggaseDhIe ur3akavA*DANaM aMtaravacI vAdarate ukAiesa uvavajiukAmo muhumapuDhavikAiyAdi mAraNaMtiya samugdhAeNaM samohato padese Nicchubhati te ya padesA sarIrappamANametaM vikkhaMbhabAhalleNaM AyAmeNaM jAva loyaMtaM phusaMti, yasAdvakSyati ogAhaNasaM ThANa pade - "puDhavikAiyassa NaM bhaMte ! mAraNaMtiyasamugdhAeNaM samohayassa teyAsarIrassa kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA 1, gotamA ! sarIraSyamANametaM vikkhaMbhabAhaleNaM, AyAmeNaM jahaNeNaM aMgulassa asaMkhejabhAgaM ukkoseNaM logaMte" ata ucyate- samugdhAeNaM sanyaloga iti, anye tvabhidadhati agnikAyasthAnaM // 21 //
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ * vanasthAna sthAnapadaM zrIprajJA0 * tejaskAyikasamudghAtamavadhikRtya lokApUraNamaviruddhaM, teSAM sarvatra sUkSmAdutpatnyA samudghAtasaMbhavAt, tathA hi prathamavyAkhyApakSe'pi * tejovAyuzrIhAri0 vigrahe svasthAna parityAgamaMtareNa logApUraNaM na saMbhavati, ihApi svasthAnaparityAge tejaskAyikasamudghAte tulyameva, na cetthamapi kacid doSo lakSyate, api tu nirupacaritatejaskAyikasamAzrayaNAd guNaH, iha ca yadi samudghAtenaiva sa cAnyatrotpAdyeta tataH prAktane zarIre parityakte'pi vigrahagatisamApaco na tAvadAhArako bhavati yAvat sarvAtmapradezairupapAtakSetraM na praviSTa iti, sahANeNaM logassa * asaMkhejjai bhAge-paMca bharahAdINi sadvANaM eyaM loyassa asaMkhejaibhAge, pajattaganissAe apajattagA vakamaMtitti vayaNAo saTTA * tesiMpi paMca bharahAdINi / bAdaravA ukAiyANaM paJjatayANaM sahANaM ghanavAtAdiSu tatra nikuTo gavAzvannarakAdidezaH chidrANi-naraka- * * vimAnAnAmatrakAzAntarANi, tIsuvi loyassa asaMkhejjesu bhAsu, suSirabahutvAd, yatra ca zuSiraM tatra vAyoH saMbhava iti, bAdarANAM apajatayA unavAraNa ya sammugdhAeNa ya sabvaloe, kahaM 1, nArakadevavarjya kAyebhya upapAtasaMbhavAt, apajattagataM ca aMtaragatIevi labbhaittikAuM / pAdaravaNassatikAiyA pajjattayA ubabAeNaM samugdhAraNa ya savbaloe, kahaM 1, bhaNNati - jamhA * tesi saGkANaM ghaNodahiAdi maNiyaM, tattha ya bAyaranigodANaM saMbhavo sevAlAdINamatthitti, tattha suDumaniyodANaM aMtonuDuttaM bhava* dvitI, te ya bAdaraNioesa pajacaesa uvavajamANA NiyauvatrAeNaM santraloe labbhaMti, suhumA ya savvaloetti vayaNAto, ata u* cyate-uvavAeNaM sabbaloe, tattha samugdhAraNaM savvaloe kahaM 1, tadA bAdaraniyodavaNassatikAiyA suhumaniodattAe AuM baMdhettA * mAraNaMtiyasamugghAeNaM samohayA padese nicchubhaMti, te u bAdaraniodapaattaya Aue akkhINe te ceva labbhaMtittikAuM samugdhAeNaM * sabbaloe / beiMdiyA uDaloyatadekadesabhAge - mandarAdivApyAdiSu ahologatadekadesa bhAge - ahologiyagAmakUna talAgAdiSu, // 22 //
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA zrIhArika 2 sthAnapadaM dvindrayAdikhAna zeSaM gatArtha / kAUagaNivaNNAnA, kRssnno'nilohaadiinaaN mAyamAnAnAM / asIvuttarajoyaNasata ityAdi, asIya joyasatasahassaM pAhallaM jIse puDhabIe sA puDhavI AsIuttarasahassabAhalA / maNussAhigAre samugghAeNaM savaloetti jaM bhaNitaM taM kevalisamugghAyaM pahucca / ukINaMtarA gaMbhIrA gaMbhIrakhAyaparihA jesu tANi bhavaNANi ukkINaMtaragaMbhIrakhAtaparihANi, uki* aMtarA iti khAyANaM phalihANaM ca aMtare pAlI asthitti bhaNitaM hoti, khAyaphalihANaM viseso-pharihA uvari visAlA adha saMku. ciyA, khAyaM tu samameva / aDatAlakoDagayaraiyatti aDayAlIsamedaminnavicittachaMdagopurakalitA, aNNe bhaNaMti-aDayAlIsasado kila pasaMsAvAcako, evaM mAlAmuvi bhANiyavvaM, lAulloiyamahitAiMti lAitaM nAma jaM bhUmIe chagaNAiNA liMpaNaM, ulloiyaM puNa kuDamAlANaM seDiyAdIhiM saMmaTTIkaraNaM, lAulloiyamahiyaM lAulloiyaM teNa mahitA-pUjitANitti laMbitAni lAullo. iyamahitA / Asattosatta ityAdi, Asatta iti avAi adhobhUmau saktAni bhUmIe laggANi, usatta iti Urdhva saktaH-lIna: ulloyataleNaM aMtarAle AsattosacANi vipulANi mahati vadRtti-vRttAni vagdhAriyANitti laMbitAni malladAma iti phulladAmANi |* kalAvaphulladAmANi, kalAva iti samudAyAH, Na ekeka, pAsAdIyA-manaHprasAdakarAH, draSTavyA-darzanIyAH,cakSuSA pazyan zramaM na gachatItyarthaH, abhirUpA:-kamanIyAH, pratirUpA iti draSTAraM draSTAraM prati ramaNIyAH pratirUpAH, na ekasya kasyacit , bhUsaNesu NAga-1 phaNAdINi cittANi, parivArAdisampad RddhiH, yutiH zarIracchAyA, balaM zaktivizeSaH, parAkramakRtaM yazaH, sApAnugrahasAmarthyamanubhAvaH, zeSaM gatArtha, NavaraM sANaM sANaMti khakIyAnA2, vAmeyakuMDaladharA ekakaNNAvataMsakuMDaladhAriNo, zeSaM sugama, yAvat | IsIpabhArAe puDhavIe bahumajhe desabhAe ityAdi, aTThajoyaNie khette AyAmavikvaMmeNaM aTThanoyaNAdi, bAhalleNaM ghaTTa // 23 //
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA zrIhAri0 3 prajJA0 diganupAtenAlpabahutvaM taNeNaMti vurca bhavati iti, eyarasa imA tthvnnaa| 'tiSiNa sayA tettIsA' ityAdi, paMcadhaNusatapamANANaM havaMti,Aha-yadi evaM marudevisAmiNIe ahigayarAe hoyavvaM, jo samahiyapaMcadhaNusayAI paNavIsucarAI, uktaM ca-"navadhaNusayAI" gAhA (aav0)|| tataH kimiti ceducyate-itthINaMpi saMghayaNAdIhiM kulagaratallattaNaM, to bhaNiyaM ca 'saMghayaNaM saMThANaM uccattaM ceva kulagarehi sama'mi tyAdi, AcArya Aha-sacaM bhaNiyaM, bAhulyamAzritya, tatvatastu manAgUnA eva bhavaMti iti, yoSita iti na doSaH, gajaskandhAsI. * nAyAzca muktiprApterityadoSaH, 'cattAri ya ityAdi, sattahatthANaM / ekkA ya' ityAdi, duhasthANaM kummayamutAINaM,saMThANamaNitthatthaM idaMprakAramApanamitthaM itthaM tiSThatIti itthasthaM na itthasthamanitthasyaM / phusati aNaMte siddhe gAhA // ThavaNA / zeSaM sUtrasiddhaM // prajJApanApradezavyAkhyAyAM dvitIyapadavyAkhyA smaaptaa| sAmprataM tRtIyapadamArabhyate,assa cAyamabhisaMbaMdhA-prathamapade prajJApitAnAM pRthivIkAyikAdInAM dvitIyapade ca khasthAnAdivibhAgato nirUpitAnAM digAdivibhAgenAlpabahutvasaMkhyAnirUpaNArthamidaM prakramyate, tathA cAha-'disANuvAeNaM savvatthobA | jIvA pacatthimeNa mityAdi, iha diso'nekaprakArAHprathamAGge vyAvarNitA, tatra sUryodayoSalakSitA pUrvA,zeSAzca pUrvadakSiNAdikA* stadanukrameNa veditavyAH,nAmAni cAsA-"iMdaggeyI jammA ya NeratI vAruNIya vaayvvaa| sommA IsANAvi ya vimalA ya tamA ya boddhavvA // 1 // " AsAM ca tiryaglokamadhyagatAdaSTapradezikAd rucakAt prabhavo'vagantanyaH, yathoktaM-"ahapadeso ruyago tiriyaM logassa majjhayAraMmi / esa pamavo disANaM eseva bhave aNudisANaM // 1 // " dikSvanupAto diganupAtastena-digvimAgena-digvazena // 24 //
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA zrIhAri0 3 prajJA digidriye dizo'dhikRtyetyarthaH, sarvastokA jIvAH pazcimena-pazcimAyAM dizi, idaM cAlpabahutvaM bAdarAnadhikRtya, na sUkSmAn , yataste sarva | lokApamAH sarvatra prAyasassamA eveti, tatra sarvastokA jIvAH pazcimenetyatra bhAvanA-iha sarvabahavo vanaspataya itikRtvA yatra te * bahavaH santi tatra bahutvaM, tepAM ca bahutvaM jatya AukkAo tattha NiyamA vaNassaikAiyA iti, paNagasevAlahaDAdI bAdarAvi hojA, suhumA ANAgenjhe agejjhe mNsckkhunnaa|| yathoktamanuyogadvAreSu "te NaM vAlugA suhumassa paNagajIvassa sarIrogAhaNAhiMto asaMkhijaguNA"iti, udakaM ca bahuyaM samuddesu dIpadviguNaviSkambheSu, 'prAcIpratIcyozca dizoH samudreSu candrasUryadvIpAH saMti,yatra ca te avagAdAstatrodakAbhAva iti,tadabhAvAcca vanaspatikAyAbhAva iti,pratIcyA tu gautamadvIpo lavaNasamudre'pyadhikastatra codakAmAvAdalpatarA eva jIvA pacchimeNaMti,pUrvasyAM tu tadabhAvAtAvavaiva vizeSeNAtiricyaMta iti, dakSiNasyAM tu candrasUryadvIpAbhAvAta pUrvato vizeSA. |dhikA iti, udIcyAM tu saMkhyeyayojanikeSu dvIpeSu mANaso saro saMkhijAo joyaNakoDIo AyAmavikhaMbheNaM atastatra dakSiNato* 'pi uttarasyAM vizeSAdhikAH, etadeva prayojanaM AukAiyavaNassatikAiyabeiMdiyateiMdiyacaridiyapaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM | cAlpavahutvasya, tatra saMkhAdidvIndriyaprAbhUtyAt , pipIlikAditrIndriyaprAbhUtyAt , bhramarAdicaturindriyaprAbhUtyAt ,matsyAdipaMcendri| yabAhulyAca, evaM sAmAnyena diganupAtena jIvAnAmalpabahutvaM pratipAditaM / idAnIM vizeSeNocyate-'savvatthovA puDhavikAiyA dAhiNeNa micyAdi, jattha jalaM na bahulaM tattha puDhavI bahugA, jattha susiraM tattha samve thovA, teNa dAhiNeNa thovA, jamhA bahutaragA bhavaNA garagAvAsAya dAhiNeNaMti, je puNa uttareNaM bhavaNA garagAvAsA ya te thovA, teNa uttareNa visesAhiyA, pugveNa visesAhiyA ravisasidIve ahikicA, avareNaM visesAhiyA, gotamadIvamahikicA, Aha-yadi gotamadIvo samatiritto pacchimAe ceva disAe // 25 //
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ ************** zrImajJA0 zrIhAri0 3 prajJA0 * aholoiyagAmA atthittikAuM tullA ceva, Na puNa visesAhiyA, ucyate, naitadevaM, kutaH 1 - jato aholoiyagAmAvagAho pava joNasatANi, dIvassa puNa chAvattaraM joyaNasahassamuccattaM, vikkhaMbho se bArasajoyaNasahassAtiM, teNaM aholoiyachidde pakkhippito samANo'ttiritto bhavati, na tullo, teNa visesAhiyA puDhavikAiyA / AukAiyA jahA ohiyA, sambatthovA teukAiyA dAhiNu* tareNamityAdi, kathaM 1, yatra manujAstatraiva bAdaratejaskAyikAnAM sambhavaH, yasmAtteSAM pAkAraMmo'sti, ataH stokAstejaskAyikAH *(kadAi) bharatairAvateSu cAbhAvAt, purastAt saMkhyeyaguNAH, avareNaM visesAhiyA, aholoiyagAme pahuca, yatra zuSiraM tatra * * vAyuH, yatra ghanaM tatra nAsti, tasmAd ghanatvAt pUrvasyAM dizi alpA vAyavaH, aparasyAM vizeSAdhikAH, agholaukikagrAmasaMbha- * * vAt, uttarasyAM vizeSAdhikA bhavanabahutvAcchuSirabahutvamitikRtvA tato'pi dakSiNasyAM dizi vizeSAdhikAH, bhavanabahutvAdeva / vaNassaikAiyA jahevohiyA jIvA / nArakasUtre nArakA dakSiNenAsaMkhyeyaguNAH, pApodayAt kRSNapAkSikatvAd bahava utpadyanta iti, zeSaM gatArtha / manuSyasUtre upapattiryathA bAdarate ukAiyANaM / mavanavAsisUtre puratthimapacatthimeNaM bhavaNA thobA, tanivAsino'pi bhavanavAsino devAH stokAH, uttareNa asaMkheJjaguNAH, yasmAt svasthAnameva nanveSAM dakSiNasyAM saMkhyeyaguNAH, bhavanabahutvAt, yasmAnni- * *kAye2 catvAri bhavanazatasahasrANyatiricyate / vyantarasUtre yatra zuSiraM tatra vyantarAH pracaraMti, yatra punardhanaM tatra na, tasmAd ghanatvAt * * pUrvasyAM dizi sarvastokatvaM, aparasyAM dizi vizeSAdhikAH, adholokikagrAmasaMbhavAt, uttarasyAM vizeSAdhikAH, nagarAvAsabahutvAt tato'pi dakSiNena vizeSAdhikAH, nagarAvAsabahutvAdeva / jyotiSkasUtre prAcIpratIcyoH stokAH jyotiSkAH, yasmAsvasthAnatvAcca, candrAdidvIpeSUdyAnakalpeSu alpA rAjadhAnya iti, dakSiNasyAM vizeSAdhikA vimAnabahutvAt kRSNapAkSikadakSiNagAmitvAtha, utta kAyAdyapabahutvaM // 26 //
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ devasiddhAH zrIhArika zrIpajJA0N rasyAM vizeSAdhikAH, yasmAn mAnase sarasi bahavo jyotiSkAH krIDanasthAnacyApRtA nityaM samAsate, mAnasasarasi ca ye matsyAdayo jalacarA AsanavimAnadarzanakRtanidAnAH kiMcit vrataM pratipadya anazanAdi ca kRtvA tatropapadyate / savvatthovA devA sohamme 3 prajJA kappe purathimapaJcatthimeNaM, kahaM', bhaNNati-je AvaliyapaviTThA vimANA te causuvi disAsu tullA, je puNa pupphAvakimA te dAhiNeNamutteraNa ya bahU asaMkhijjavitthaDA ya, teNa purathimapaJcatyimeNaM thovA, uttareNaM asaMkhejaguNA, pupphAvakIrNakavimAnabahutvAt asaMkhyeyayojanavistRtatvAcca, dakSiNasyAM dizi vizeSAdhikAH,dAhiNagAmie NaM kaNhapakkhiecikAuM, sukkapakkhiyA appA, evaM jAva mAhiMdo, baMbhaloe savvatthovA purathimapaJcasthimauttareNaM,jaNNaM kaNhapakkhiyA tirikkhajoNiyA dAhiNeNa bahavo uvavajaM. ti, sukkapakkhiyA puNa uttareNa, teNa dAhiNeNa asaMkhejaguNA, evaM jAva sahassAro, zeSaM gatArtha, ANayAdisu bahusamA, kahaM', bhaNNati-maNussA ceva tesu uvavaaMticikAuM / siddhamatre siddhA manuSyavat , kathaM ?, jamhA paMcasu bhareharavaesa sijmaMtitti teNa samvatyovA siddhA uttaradAhiNeNaM, purathimeNaM saMkhijaguNA, kahaM ?, paMca pumvavidehANi bharaheravarahito saMkhejaguNavitthaDANi, paJcatthimeNa visesAhiyA, aholoiesu gAmesu sijhNtittikaauN| aSTagatisamAsasUtre strIbhyo manuSyAH asaMkhejaguNAH, sammUrchanajAnapi gRhItvA, napuMsakavedo'tra na vivakSyate, te ca vAntAdiSu nirdhamanAnteSu jAyaMte asNkhyeyaaH| iMdriyasUtre ekendriyAdibhyaH paMcendriyA alpatarAH, kathaM ?, yasmAt paryAptAparyAptakasUtre zeSakAyebhyaH alpatarA eva paThitA iti, ekendriyebhyaH sendriyA vizeSAdhikAH, kena vizeSeNa ', dvIndriyAdinA, tatra sthitA evaikendriyA iti / paryAptAparyAptakasUtre caturindriyA alpAyuSaH paryAptAzca na ciramAsate aparyAptAzca bahavo niyaMte, paMcendriyA viparyayeNa, tena stokAH, iyamatra bhAvanA-iMdriyamedAMtridhA pATikAmu sthApa-* // 27 //
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA0 zrIhAri0 3 prajJA0 *** * vedAH *yitvA majjhiAe ohiyA, uvarimAe apajattagA, hiDimAe pajatagA, evaM ThAviUNa tataH alpabahutvaM sAdhyamiti, ettha puNa * indriyapaMca appabahu medA, taMjA - ohiyANaM? apaattANaM 2 pattANaM 3 patteyaM apajhattapattANaM 4 sammudiyANaM pajjatApaattANaM5, ettha puNa patteyaM pattA attaThitIe bhaNiyaM savvatthovA egiMdiyApaJjattA, pattA saMkhiJjaguNA, evaM muhumegiMdie pahuca daTThaSvaM, bAdarANaM |puNa pattahiMto apajattagA ceva asaMkheaguNA bhavaMti, jato bhaNiyaM paNNavaNApade - "paattaganissAe apaattagA vakkamaMti, * jattha ego tattha niyamA asaMkhiJja" tti, suhumA ya savvaloe, ato ya pajjattagabahuttaNao ubhao'vi pajattagA saMkheaguNA, sa* iMdiyAvi saMkheaguNatti, tadA ohiyA apajacasaiMdiyA- egiMdiyA beiMdiyA teiMdiyA cauriMdiyA paMciMdiyA ceva apaacA, * * apajattA, paJjatA apajattA so (saMkhijaguNA ) vakSyati ca suhumANaM pajjattA apaattA, aNidiyacitAe sabvatthovA suhumA apa- * khattA, paJjattA saMkhiJjaguNatti, alamatiprasaMgena, avacUrNikAmAtrametaditi, iha ceyaM sthApanA, evaM kAyAdiSvapi alpabahutvaM vAcyaM UrdhvAghovinyAsena / 'etesiNaM bhaMte! maNajogINa' mityAdi, ye saMjJinaH paryAptAste manoyogina iti tena te stokAH, * dvIndriyAdayo vAgyoginastena asaMkhyeyaguNAH, siddhA ayoginastena te'nantaguNAH, anantakAlacitatvAt kAyayogino'nanta* guNAH, vanaspatikAyamadhikRtya, yadyapi nigodajIvAnAM anantAnAmaudArikamekaM zarIraM tathApi kArmaNakAyayogaM prati anantaguNatvaM, * * sajogi visesAhiyA, jeNa maNajogivaijogi te'vi tagaM caiva kAyajogirAsiM majjhe chuDA teNa visesAhiyA / itthavedAdisUtre * sarva stokAH puruSavedAH, kathaM 1, yasmAt saMjJinaH samanaskA evaM tiryaka manuSyA devAtha puruSavedA iti, triyaH saMkhyeyaguNAH, yamAjIvAmigame'mihitaM-tirikkhajoNiya purisehiMto tirikkhajoNiyaitthIo tiguNAo tirUvAhiyAo, tahA maNussapurisehiMto * * // 28 //
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ lezyAyAH zrIprajJA maNussitthIo sattAvIsaguNAo sattAvIsarUvAhiyAo ya, tathA devapurise hiMto devisthIo battIsaguNAo battIsaruvucarAo zrIhAri0|| ya, maNiyaM ca buDAyariehiM-"tiguNA tirUvaahiyA tiriyANaM isthiyA muNeyanvA / sattAvIsa uNA puNa maNuyANaM tadahiyA ceva // 2 // 3 prajJA battIsaguNA battIsarUvaahiyA ya taha ya devANaM / devIo paNNacA jiNehiM jiyarAgadosehiM // 2 // " saveyA visesAhiyatithIpurisA tattheva pakkhittA teNa visesAhiyA / sakasAyAdi sUtrasiddhaM, vItarAgAH khalvakaSAyiNaH, te ca stokAH, mAnakaSAyiNaH chavi | kAesu asthiti teNa aNaMtaguNAH, na cAtra sAMnidhyamAtrameva gRhyate jeNa vibhAgamaNiyaM (na juAi) kohakasAyAdINaM appAbahuyaM, kiMtu tathA pariNAmaH, yathaiva sAMnidhya(na)tathaiva tadvizeSapariNatirapIti, mAnakaSAyapariNAmazcaiSAmalpatarakAlA,zeSakaSAyANAM koSAdInAM pariNAmakAlA vizeSAdhikA iti / lezyAstre sarvastokAH zuklalezyAH, kathaM 1, yasAddeveSu vaimAnikemveva zuklalezyA, na zeSeSu, sAca lAMtakAdiSveva bhavati anuttaraparyavasAneSu, na saudharmAdiSu, tathA gambhavakaMtiyamaNUsesu kesuvi kammabhUmagesu, tahA tirikkha. * joNiyapurisesu tirikkhajoNiNitthIsu ya saMkhijavAsAuyAsutti, tahA pamhalessA saMkhejaguNA, kahaM 1, bhaNNati-jamhA pamhalesA devesu vemANiesu saNaMkumAramAhiMdabaMbhaloyapajavasANesu bhavati, te ya laMtagAdidevehito saMkhejaguNA paDhitA, tahA gabbhavatiyamaNussesu maNussIsu ya saMkhejavAsAuyakammabhUmagesu kesuvi, evaM gabbhavatiyatirikkhajoNiyapurisesu tirikkhajoNiNIsu ya saMkhejavAsAuemu kesuvitti, tasAduktanyAyena saMkhiaguNA eva pabalesA iti, teulesA saMkhejaguNA, yadi nAma kazcid yAtatejolezyAH kasAd asaMkhyeyaguNA na bhavaMti !, kathaM ca saMkhyeyaguNA bhavaMti ?, yasAjyotiSkA eva bhavanavAsimyo'pyasaMkhyeyaguNAH, kiM punaH sanatkumArAdidevemya iti, te ca tejolezyA iti, taca na, yasAduktaM lezyApade-gambhavatiyatirikkhajoNiyANaM // 29 //
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ lezyAyAH zrIprajJA zrIhArika 3 prajJA saMmucchimANaM paMcendiyatirikkhajoNiyANa ya kaNhalessAdiappAbahutte-savvatyovA gambhavatiyatirikkhajoNiyA sukkalessA, tirikkhajoNiNIo saMkhejaguNAo, pamhalesA gambhavatiyatirikkhajoNiyA asaMkhejaguNA, tirikkhajoNiNIo saMkhejaguNAo bhavaMti," tahA mahAdaMDae-"tirikkhajoNiNIhiMto vANamaMtarA saMkhejaguNA, tatovi joisiyA," iti, evaM ca saMkhijjaguNattaNaM joisie pahuca, idamatra hRdayaM-tiriemu sammIsagapamhalesaehito tiriyasammIsagA ceva teulesA ciMtijati teNaM saMkhijaguNatti, alesA aNaMtaguNA, te ya siddhatti, kAulessA aNaMtaguNA, vaNassaikAie paDuca, NIlalesA visesAhiyA, je neraiyAdi NIlale. sAe te'vi tattheva pakkhippaMti, salesA visesAhiyA, sesA NIlalessAdirAsI tattha vujhaMti teNa visesAhiyA, tattha jai koI bhaNejA yathA saudharmezAnayoH kalpayordevAstejolezyA iti iyaM dravyalezyA, tathA sanatkumAramAhendrabrahmalokeSu devAH pabalezyA iti, iyamapi dravyalezyA, tathA lAMtakAdiSu kalpeSu anuttarAdiparyanteSu devAH zuklalezyA iti, iyamapi dravyalezyA iti, tapa na bhavati, kathaM kRtvA ?, ucyate, jamhA jIvAmigame vemANiyauddesae maNiyaM-sohammIsANesu NaM kappesu devA kerisiyA vaNNeNaM paNNatA , kaNagattayarattAbhA vaNNeNa, saNakumAramAhidesuNaM paumapamhagorA vaNNeNaM paNNatA, baMbhaloyalaMtaesa kappesu allamahuyavaNNAbhA vaNNeNaM paNNatA, mahAmukkasahassAresu sukillA vaNNeNaM paNNacA, evaM jAva gevejaaNuttarovavAiyA devA paramasukillA vaNNeNaM paNNacA," tahA tammi ceva uddesae bhaNiyaM 'sohammagadevANaM bhaMte / kilessAopaNNacAo, goyamA! teulesA paNNacA, evaM IsANe'vi, evaM saNaMkumAramAhiMdavaMbhaloemu pamhalesA,sesA sukkalesA' iti,tamhA na davvalesatti / samyagdRSTyAdisne yasAt sammAmicchadiDDI aMtomuhuttamecaM kAlaM nivvalijjamANakodravavat teNa thovA,avasesaMgatArtha / 'etesiNaM bhaMte!matiNANa'mityAdi,maNapajjavaNANI thovA, ya // 30 //
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ * smAt haDDIpAdisaMyatasyaiva maNapajjavaNANaMti, ohiNANI causuvi gatIsu saMti teNa asaMkhijaguNA, matisuyaNANA ohiNANA (visesAhiyA) vigaliMdiyAvi uvavAyakAle sAsAyaNabhAve vaTTamANA matisutaNANIvi labbhaMti, tahA maNapajjavaNANIvi, teNa visesAhiyA, te'vi tattha chUDhaci, kevalaNANI anaMtaguNA, tathA aNNANIsUtre vibhaMgaNANI thovA, jeNa paMciMdiyA ceva, matisuya aNNANA egiMdiyAvi * teNa anaMtaguNA / tathA mizrakamUtre savvatthovA maNapajjavaNANI, ohiNANI asaMkhejjaguNA, matimuyaNANI do'vi tullA visesAhiyA, * *upapattiH pUrvoktajJAnasUtre, matisuyohiNANI hiMto kathaM vibhaMgI asaMkhejjaguNA 1, bhaNNati - jamhA sammadddviIhiMto suraneraiehiMto miccha-* diDI suraneraiyA asaMkhijjaguNA paDhiyA teNa vibhaMgaNANI ohiNANImatisutaNANIhiMto asaMkhejjaguNA ityAdi, asaMkhyeya (nantAnanta)guNAH zeSAH, zeSaM kaNThyaM / darzanasUtre ohI vibhaMgI ya sabve te ohidaMsaNI teNa te thovA, cakkhudaMsaNI asaMkhaguNA, jamhA asaNNIpaMciMdiyA cauriMdiyA ya cakkhudaMsaNItikAuM, kevaladaMsaNI anaMtaguNA, siddhe paDuca, acakkhudaMsaNI aNaMtaguNA, jamhA sabve egendiyA be* iMdiyA teiMdiyA acakkhudaMsaNitti / saMjayAdisUtre sarvastokAH saMyatAH, kathaM 1, jamhA koDisahassa hutaM maNuyaloe saMjayANaM, mIsA * *asaMkhaguNiyA, jamhA saMjayamaNussehiMto saMjatAsaMjatamaNussA saMkhejjaguNA, (paraM baddavastiryaco mizre ityasaMkhyaguNAH) asaMjatA anaMta- * * guNA, egiMdie pahucca / sAkArAnAkArasUtre darzanopayogakAlasya stokatvAt saMkhye yaguNatvAcca jJAnopayogakAlasya tasmAt sarvastokA anAkAropayuktAH, sAkAropayuktAzca saMkhyeyaguNA iti / tathA AhArakAnAhAra kasUtre sarvastokA anAhArakAH, yataste vigrahagatisamApaNNAdaya eva bhavati, tathA coktaM- "viggahagatimAvaNNA kevaliNo samohayA ajogI y| siddhA ya aNAhArA sesA AhAragA jIvA // 1 // " AhAragA asaMkhejjaguNA, kahaM 1, ucyate yasmAdantarmuhUrtta samayarAsitulyAH sUkSmanigodAH sadAkAlameva vigrahe zrIprajJA0 bhIhAri0 3 prajJA0 * jJAnAdInAM // 31 //
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImajJA0 zrIhAri0 3 prajJA0 varttata iti, taddhInazca zeSajIvanikAya ityalpabahutvaM pratyasmin sUtre te vigrahikAH sarve anAhArakAH, prathama vigrahikAn muktavA zeSAH sUkSmanigodA avigrahavarttinaH asaMkhyeyaguNAH, te cAhArakA stasmAdAhArakA asaMkhyeyaguNA iti / bhASakA bhASakasUtre sarvastokA bhASakAH, yasmAd bhASAlabdhayo dvIndriyAdayaH, zeSA ekendriyA bhAsAladdhIe aladdhimaMtA, teNa abhAsatA anaMtaguNa / / paricAdinutre paricA duvihAbhavaparittA ya kAyaparittA ya, bhavaparittA je bhavyA aMto avaDapoggalapariyaThThassa sijjhissaMti te bhavaparittA, kAyaparittA puNa patteya* sarIrA, etadubhayamapi sarvastokaM, ubhayapratiSedhavarttinaH siddhAste'nantaguNAH, noparitAparittebhyaH aparittA anantaguNAH, kathamiti cedu- * * cyate, bhavaparicAn kAyaparicAMzcAGgIkRtya sAdhAraNazarIriNAmanantatvAt / paryAptakAdisUtre ubhayapratiSedhavarttinaH siddhAste sarvasto- ** kAH, apajjattayA aNataguNA, kathaM 1, bhaNNati-jamhA siddhANAhAra ehiMto apajjatayA anaMtaguNA paDhiaMti, jai puNa siddhehiMto na hoMti apajjatayA anaMtaguNA tataH sarve'pi paryAptAH siddhebhyo'nantaguNAH na prApnuvaMti, kathaM 1, yasmAdaparyAptebhyaH paryAptAH saMkhe iyaM tasmAdaparyAptAH siddhebhyo'nantaguNA iti siddhaM, apajjataehiMto pajjatayA saMkhijjaguNA, upapattistu saiva / suDumAdisUtre ubhayapratiSedhavantaH siddhAste ca stokAH, bAdarA aNaMtaguNA, bAdaraniode ahikiJca, muhumA asaMkhejjaguNA, suDumaNi- * * ode ahikicca, bAdaraniodehiMto muhumA niodA asaMkhijjaguNA paDhijjaMti / saNNiyAdisUtre samanaskAH saMjJina itikRtvA sarva - * * stokAH, ubhayapratiSedhitAH siddhAste'nantaguNAH, zeSA asaMjJina ekendriyAdayaH tena te'nantaguNAH / bhavasiddhiyAdisUtre siddhiga- * manayogyo madhya iti, anAdipAriNAmikabhavyabhAvayukta ityarthaH, tadviparItastvabhavyaH, nobhavasiddhiyaNo abhavasiddhiyA siddhAH, sarvastokAH abhavyAH, kahaM ?, jamhA aNuogadAresu bhaNiyaM-ukosae paricANaMtara rUvaM pavikhacaM jahaNNayaM jucANaMtayaM, abhavasiddhi *** AhArakA dInAM // 32 //
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA0/ kAlAnantya zrIhAri0* 3 prajJA yAvi tattiyA ceva, ato'vagamyate abhavyAH sarvastokA iti, ubhayapratiSedhavartinaH siddhAste'nantaguNAH, ajahaNNukosae juttANaMtae vaTuMtittikAuM, bhavasiddhiyA aNaMtaguNA, jamhA bhavyanigodassaikasya atItakAle'nantabhAgaH siddho bhavyanigodApAsaMkhyeyA loka iti / asthikAyasUtre poggalasthikAe dabaTThayAe aNaMtaguNe, kahaM 1, bhaNaMti, yasAdekaiko jIvapradezo'nantairjJAnAvaraNAdikarmapudgalairAveSTita iti,tathA coktaM paNNattIe ahame sae 'samvatyovA poggalA pAogapariNatA mIsapariNatA aNaMtaguNA, vIsasApariNatA aNaMtaguNA' iti, ato jIvatthikAyAto poggalatthikAe aNaMtaguNe iti, addhAsamae dabaTThayAe aNaMtaguNe, poggalasthikAyAto addhAsamayA aNaMtaguNA hoMti, kaha', jamhA ekkassa ceva paramANussa aNAgae kAle dupaesiyasaMkhijjAsaMkhijANaMta-- padesiyakhaMdhagANa saMjogA miNNakAlapurekkhaDA divA, jahA ekassa paramANussa evaM savvesi paramANUNaM dupadesiyAdikhaMdhANaM ca saMjogA miNNakAlA purekkhaDA diTThA, taha khicAovi, ayaM paramANU amugaMmi kAle asugaMmi AgAsapadese avagAhissati, evaM |* dupadesiyAdaovi khaMdhA egapadesAvagAhaNataNeNa bhavissaMtitti, tahA kAlao'vi ekasamayAdidvItIyAditaNeNa amugammi kAle|* vaTTissatitti tahA, bhAvao'vi asugaMmi kAle egaguNakAlagAdittaNeNa vaTTissaMtitti, evaM egammi ceva paramANummi dabakhetakAlabhAvavisesasaMbhaviNo aNaMtA addhAsamayA bhavaMti, jahA paramANussa tahA dupedasiyAdikhaMdhANaMpi davvAdivisesavadhiNo sajogA purekkhaDA divA bhagavatA, tamhA puggalahikAyAo'NaMtaguNo addhAsamaetti siddhaM, tathA coktaM-"saMyogapurakkhaDAzca nAma bhAvini hi yujyaMte kAle, na hi saMyogapuraskAro basatAM keSAMcidupapaNNaH, tathA pazcAtkRtA api dravyakSetrakAlamAksaMyogA atItakAlaviSayA anantA eva paramANvAdiSu dRSTAra, ato'pyanantatvamadAsamayAnA"miti, zeSaM sUtrasiddhaM, yAvadevaM poggalasthikAe batti sUtrA.* // 33 //
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAlAnantya zrIprajJA zrIhArika 3 prajJA vayavA, asya bhAvanA-savvatthovA poggalatthikAe davaTThayAe, se ceva padesaTTayAe asaMkhejaguNoti, iha yadyapyanantapradezikA skandhA vidyante, tathApi te'lpAH, paramANvAdayastu bahavo varttante, vakSyati ca-'savvatthovA aNaMtapedasiyA, paramANupoggalA davvaTThayAe aNaMtaguNA, saMkhejapadesiyA khaMdhA dambaTThayAe saMkhejaguNA, asaMkheapadesiyA asaMkhejaguNe ti, tatazca sarva eva kAyaH pradezArthatayA cintyamAnaH asaMkhyeyaguNo bhavati, paramANvAdipariNAmipRthagnadravyatve sati anantapradezikasaMkhyeyapradezikAsaMkhyeyapradezikaskandhagatapradezApekSayA asaMkhyeyaguNatvAditi, addhAsamae na puchijati, kahaMti', ucyate-padesadvatAamAvA, Aha-ko'yamaddhAsamayANaM davvaTThayA niyamo?,NaNu padesaTThayAevi vijati tacceva khaMghamAsaja,jahA khaMdho davvaM ca bhavati tadavayavA padesA bhaNNaMti, | ehamihApi samayAnantyavRtteH padesattaM ca kima bhavati 1,ucyate-jahA paramANUNa khaMdhabhAveNaM pariNamaNaM aNNo'NNakhaMghacAe bhavati, NevamaddhAsamayANaM, jamhA addhAsamayA pratyekatve skandhamAve ca pratyekavArcana eva, tamAceSAmanyo'nyanirapekSatvAma vidyate skandhabhAva iti sthitaM, zeSaM mUtrasiddhaM yAvat caramAcaramasUtra, ettha acarimA abhavyAH carimA puNa je bhavvA carimaM bhavaM pAvissaMti, setsvaMtItyarthaH, te acarimehito aNaMtaguNA, jamhA abhavvehiMto siddhA aNaMtaguNA maNitA, jatiyA ya siddhayA tattiyA ceva carimA, jamhA jattiyA siddhA atItaaddhAe taciyA ceva sijhaMti aNAgae addhAetti / idAnIM savvajIvasanvapuggalaaddhAsamayasavvadavvasavvapadesapajjavANa ya appabahuttaM ciMtiatitti, tatredaM sUtraM-'eesiNaM bhaMte' ityAdi, bhAvitArthameva, NavaraM savvadanvA visesAhiyatti, je te samayA poggale hito aNaMtAte patteyaM dabvAiM tamhA tesi majjhe jIvapoggaladhammadhammAgAsA dacA NicchUDhA teNa samayarAsidavarAsIhiMto davvapaeseNa gaNijjamANANi visesAhiyA iti, sanvapadesA aNaMtaguNeti, sancadamvehiMto sandhapadesA // 34 //
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA0 zrIhAri0 3 prajJA0 * anaMtaguNA, kaI ?, AkAza (prabhRtInAmanaM) tattvAditi, savvapajjavA anaMtaguNA, kahaM 1, jamhA eko eko AgAsapadeso anaMte hiM agurulahupaJjarahiMto jutto // khettANuvAraNaM savvatthovA jIvA uDaloya0 ityAdi, kimuktaM bhavati uDalogatiriyaloga iti ucyate, iha caturdazarajjvAtmako'pi lokakhidhA bhidyate, tadyathA - Urdhvaloko'gholokastiryaglokaca, rucakAcaiteSAM vibhAgo * * veditavyaH, tatra dezonasaptarajjupramANa UrdhvalokaH, samadhikasaptarajjupramANazcAdholokaH, aSTAdazayojanazatocchritazca tiryagU- * * loka iti, tatra rucakasamabhUbhAgAnnava yojanazatAni gatvA jyotizcakasya uparitalaH, sa ca tiryaglokaH, tassa uvarijaM egapadesiyaM AgAsapayaraM taM uDaloyapayaraMti, uDalogapayare joisa cakauvaritale tiriyalogapayare ya je viggahagatimAvaNNA te thovA, iyamettha bhAvanA osanamuDulogAo tiriyaloe tiriyaloyAo uTThaloge uvavajjamANA ahigA, tattha khece te dulogaphusamANA labbhaMti tappayara dugapadesaThThAINoya tatrasthA eva kecana ityete ca stokAH, jamhA je ahologameva uDalogameva vA phursati te iha na gheppaMti, teSAM sUtrAntaraviSayatvAt, tatazca yadyapyUrdhvalokAdasaMkhyeyabhAgo anavaratameva sarvajIvAnAM mriyate, tathA'pyadhikRtaprataradvaya saMsparzinaH stokA ** * eva, prabhUtatarANAmUrdhvaloka evotpatteriti / tathA ahologati riyaloe visesAhiyA, ettha ahologassa uvarima egapadesiyaM AgA * * sapadesapayaraM tiriyalogassa ya heDimaM, esa aho bahave suhumanigodAdayo umbaddhaMti, asaMkhyeyabhAgo ya tesiM tiriyaloe ubava jati khecato thovaNatao, aholo gatiriya logo buccati, ettha je viggahagatIe vati te visesAhiyA, khe ca visesa sAhiyattAo, bhAvArtha: pUrvavat, aholoiyagAmabhAvato ya bahutarasaMThANasaMbhavAditi, tiriyaloe asaMkhijjaguNatti tiriyalogakhecassa maNitakhedugAto asaMkhekhaguNatvAt, tatra cAsaMkhyeyaguNAnAmevAvasthiteH, tiryaglokaH asaMkhijaguNatti, jamhA uDalogaadhologANaM *** lokeSvalpabahutvaM // 35 //
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA lokeSvalpa zrIhAri. 3 prajJA aNusamayameva bahave suhumaNigodAdayo umvadaMti, asaMkhyeyabhAgoya tesiM tiriyaloe uvavajaMti, khittato thovattaNao asaMkhijjA ya tebhyaH, ke'vi ya uddaloe uvavajjati, te ya viggahagatIe batA telokaM phusaMti, kahaM puNa ete bahugA bhavaMti ?, ucyate, jamhA bhaNiyameveha-savvatthovA NopajacANoapajjacA, aNaMtaguNA apajjattA, pajacA saMkhijaguNA, tatazca evaM te bahugA, jeNa tehiMto pajjacA asaMkhejaguNAviNa bhavaMti, bahugA ya apajattagA aMtaragatIetti bhAvanA, uDaloe asaMkhejaguNatti uvavAyato khettabahuttaNao asaMkhejabhAgAnAM codvartanAbhAvAditi hRdayaM, 'aholoe bisesAhiya'tti jamhA uddalogAo ahologo visesAhioci, bhAvanA pUrvavat / khecANuvAraNa savvatthovA neraiyA teloke, kathaM ?, meruzikharAMjanaparvatadadhimukhAdiSu ca jAo vAvIo tattha je macchAdao naragesu uvavajamANA iliyAgatIe padese Nicchummati te telokamavi samvaM phusatittikAuM, NAragA ya te abhimukhanAmagotrAt ,tasyAmeva nArakatvopapattezca tathA samohayA ya kecana nArakA evopapAtAbhyadhikA bhavaMti, 'docaMpi samobhaNNati'tti vacanAt , anye tu vyAcakSate-kila nArakA eva yathoktavApI tiryaktayA utpadyamAnA vivakSitanijadaNDAH |* parigRhyante, te ca kila tadA nArakA eva, tadAyuSkapratisaMvedanAdityarthaH, aheloe tiriyaloe asaMkhijjaguNA, kahaM ?, jamhA | asaMkhejesu dIvasamuddesu tirikkhajoNiyA Naraesu uvavajamANA iliyAgatIe tiriya loyaM aholoyaM phusaMti,taM ca khenaM maMdarAdivAvikhecAo asaMkhijaguNatti, ato asaMkhijaguNA, aNNe bhaNati-nAramA ceva ettha ubvaTuMtagA dhippaMti, asaMkhijAvi kila ubvaTuMti ceva, ahologe asaMkhijaguNA saTThANamuvvaTuMtANaM tesiM / khecANuvAeNaM savvatyovA tirikkhajoNiyA uddaloyatiriyaloe, thovajIvAstathaiva vaktavyA:, khecANuvAeNaM savvatyovA tirikkhajoNiNIo uddaloe, jamhA maMdarAdivAvIsu ceva tAo // 36 //
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA zrIhAri0 3 prajJA tiryagAthaspabahutvaM havaMti, uDaloyatiriyaloe saMkhejaguNAo, kahaM 1, jamhA jAva sahassAro tAva devAvi gambhavakaMtiyapaMciMdiyatirikkhajoNiesu uvavaaMti, kiM puNa sesakAimA iti, te ya iliyAgatIe ubhayaloga phusatitti, tirikkhajoNiyAuM ca vedamANA tirikkhajoNiNIo labbhaMticikAuM asaMkhejaguNAo, aNNe bhaNaMti-tAo ceva maMdarAdibAvIsu uvavaaMti, uThUlogAevi devAditti, te ya paDhamasamohayA tiNNivi loge phusaMti, teNa saMkhijaguNAo, itthaM caitadaMgIkarttavyaM, 'docaMpi samohaNaMtiti vacanAt , aNNe bhaNaMti-samohayAu na pippaMti, ahologatiriyaloge saMkhejaguNAo aholoiyagAmasamuddesu uvavajjamANA ubhayalogaphusapattaNeNa tahA kesiMci tappayaradugaphAsaNeNa sahANatotti, aholoe saMkhenaguNAo ahelotiyagAmasamuitalA ya sahANameva tAsiMtikAraM / khittANuvAeNaM samvatthovA maNussA telukke, kahaM ?, uvavajjamANA aholoiyagAmesu, tahA temu ya veubviyakevalisamudghAtAdisamohatA ya telokaM phusaMti, thovA ya eyatti, uDaloyatiriyaloe asaMkhejjaguNA, kaha ,ettheva vemANiyadevANa muvavAtato, cAraNavijAharANaM ca maMdarAdisu gamaNabhAvato, tesiM ceva ya sukavaMtAdiesu samucchimamaNussovavAyA yatti, aheloya| tiriyaloe saMkhejaguNA aheloiyagAmaseDhI jamaThamahiyattikAuM, tIe ya kesiMci saTThANaotti, uDaloe saMkhenaguNA,kahaM ?, devujANasomaNasAdisu kIDAcitivaMdaNaNimitteNa bahugataramAvA, aholoe saMkhijaguNA aholoiyamAmesu saTThANabahuttAto tiriyaloe saMkhejvaguNA khettabahuttAo sahANaM ca taM tesiMtikAuM, savvatthovA maNussIo teloe, upapattiH pUrvavat / khitANuvAeNaM savvatthovA devA uDaloe, kathaM ?, vaimAnikAnAM alpatvAda, bhavanapatiprabhRtInAM ca jinendrajanmamahAdAvapi alpa(sattva)saMbhavAt , uDaloyatiriyaloe asaMkhijaguNA tassa pubbavaNNiyapayaraduyassa prAyaso jyotiSkANAmAsamabhAvena kha // 37 //
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAlpa zrIpajJA0 zrIhAri0 3 prajJA0 bahutvaM sthAnatvAta , bhavaNavaivANamaMtarAdidevAnAmur3alogagamAgameNa phusaNAo sohammakappAdisvavajamANadevaphasaNAto ya, aNNe bhaNaMticayaNaphasaNAoci, telukke saMkhijaguNA bhavaNavaipamuhe samoite sabve adhigaMtavvA,tathAhi-pagaradugaphusacA gahitA, saMkhejaguNA | samohaNanti, aheloyatiriyaloe asaMkhijaguNA, jamhA vaMtarabhavaNadevANa ya payaradurga paJcAsaNNacao saTThANameva tahA bhavakaNavAsINa tiriyalogagamAgameNa phusaNAto uvavaDhaMtagasamohaNattaphusaNAto ya,uvavajaMtaphusaNAovi kei, aholoe saMkhijaguNA | bhavaNavaINa sahANao tiriyaloe saMkhenaguNA vNtryjoisiyshaannotti| khettANuvAeNaM savvatthovAo devIo ur3aloe evaM jahA devA tahA devIovi, kaNThyA, bhaNiyA ohiyA, idANI viseseNa bhavaNavAsIpamiyao nirUvijjaMti-khettANuvAeNaM savvatthovA bhavaNavAsI devA uddaloe, kahaM', bhaNNati-iha kesiMci sohammAdisu kappesu puccasaMgatiyanissAe gamaNaM hojA,tahA maMdaresu titthagarajammaNamahanimittaM tahA aMjaNadahimahesu ya aThAhiyANimittaM kIDANimittaM ca kesiMci gamaNaM hojatti, ete ya samvevi thovA, uDaloyatiriyaloe asaMkhejaguNeti, kahaM 1, je veuvviyasamugyAeNaM samohayA uddalogaM tiriyalogaM ca phusaMti, je mAraNaMtiyasamugghAeNa samohayA tiriyalogatthA uDaloe sohammAdisu bAdarapajatpuDhavikAiyamaNivihANesu tahA bAdaraAukAiyavAdaravaNassaikAiesu ya sumesu uvavajiukAmA tadbhavAugameva vedamANayA puDhavikAiyAdiparamaviyAuyagaM vedeti, kaI ?, jato'mihitaM-"jIve NaM bhaMte ! mAraNaMtiyasamugdhAeNaM samohaNai, samohaNittA je bhaviye maMdarassa pabvayassa purasthimeNaM bAdarapuDhavikAiyattAe uvavajittae, se NaM bhaMte ! kiM tattha gae uvavajejjA udAhu paDiniyattittA uvavaati ?, goyamA! atthe. gaiyA tattha gayA ceva uvavajjati"ci vayaNAo so bhavaNavAsI ceva lagmati,uDalogagamaNAgamaNaphusaNAto ya tatmataradvaya pratyAsa // 38 //
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA devAlpa zrIhArikA bahutvaM 3 prajJA makrIDAsthAnatazca, ataH uddaloyatiriyaloe asaMkhijjaguNA iti, teloke saMkhijaguNA, atrApyupapAtasamudghAtAmyAmeva kSetrasthAsaMkhyeyaguNatvAt , aheloyatiriyaloe asaMkhejaguNA, kahaM', sahANapaJcAsaNNavaNato tiriyalogagamaNAgamaphusaNAto saTThANasamugdhAtaphusaNAto ya, tiriyaloe asaMkhijaguNA, kahaM , samavasaraNAdisu bahUNa vaMdaNanimittamAgamaNato dIvesa ya ramaNijjesa krIDAnimittamihAgamaNao, AgatANa ya carima(cira)kAlAvasthiteH, aheloe asaMkhijaguNA, bhavaNavAsINamahologassa saTThANataNao, evaM bhavaNavAsiNIo'vi, khettANuvAeNaM savvatthovA vANamaMtarA devA uDaloe, bhAvanA prAgvat , evaM jahA ohiyA devA, vANamaMtarIo devIo evaM ceva, khittANuvAeNaM savvatthovA joisiyA devA uDaloe bhAvanA bhavanavAsivat , uDaloyatiriyaloe saMkhejaguNA,saTThANaThiyANavi kesiMci tappayaradugaphusaNAo veubviyasamugdhAraNa ya phusaNAo uDaloyagAmaphusaNA ya, teloke saMkhijaguNA samugdhAtAdi paDaca, aheloyatiriyaloe asaMkhejaguNA aheloiyagAmesu payaradugaphusaNA samosaraNAdisu bahaNaM saMmavA ahelogagamAgamato uvavAyato ya, aholoe saMkhijaguNA aholo. iyagAmasamosaraNAdisu (gamaNAgamaNA) tiriyaloe asaMkhejaguNA sahANaottikaTTa, evaM joisiNIo devIovi, khettANuvAeNaM savvatthovA vemANiyA devA uDaloyatiriyaloe uvavAyagamaNAgamaNatappayaradugaphAsitakIlaNaThANasaMsiyA, tiriyalogaThiyaviuvaNAdIhiM ahiMgayalogasaMphusaNato thovA ya te, telukke saMkhejjaguNA aheloiyagAmAdigate'vi uvavajjaMtagasamohatA pahucca, aholoyatiriyaloge saMkhijaguNA tappayaradugaaddhAsiyasamosaraNAdibahugataraphusaNabhAvAto aholoiyasamosaraNAdisu ya gamAgamabahuyaphasaNato yatti, aholoe saMkhijaguNA aheloiyagAmasamosaraNAdisu prabhUtatarANa saMbha // 39 //
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAt, tiriyaloe asaMkhejjaguNA bahutarasamosaraNakIlaNaTThANesu ya bahubahutarAgamabhAvAda, uDaloe asaMkhijaguNA Urdhvalokasya svasthAnatvAt, tatra ca sadaiva bahutarabhAvAditi, evaM vaimANiNIo devIo bhAvanA, pratipAditcaiva / khettANuvAeNaM savvatthovA egiMdiyA jIvA ityAdyuktanyAyAdbhAvitArthameva yAvat- 'etesi NaM bhaMte ! jIvANaM Auyassa kammassa baMdhagANa' mityAdi sUtraM AyuSyakarmmabaMdhakAdipadAnAmapratipakSANAM tAvadalpabahutvasya kAraNaM brUmaH savvatthovA Auyasa abaMdhagA, baMdhayA asaMkhejjaguNA, kahaM ?, jamhA tibhAgAvasesAuyassa parabhaviyAuyassa baMdho bhavati, tibhAgasesANa teNa * do tibhAgA avadhakAlo phuDaM dIsati, ego tibhAgo baMdhakAla iti teNa baMdhagA thobA, abaMdhayA asaMkhejjaguNA, idaM cAlpabahutvaM baMdhakAlAbaMdhakAlamadhikRtyoktaM / tahA savvatthovA apajjacayA pajjatayA saMkhijjaguNA, sUkSmAn jIvAn pratItya vyAghAto nAsti, vyAghAtAbhAvAcca niSpatirdRzyate, tasyAdyathoktamalpabahutvaM, tahA suttANaM jAgarANa ya sarvastokAH suptAH, jAgarAH saMkhyeyaguNAH, egiMdiyA pahuca, jamhA apajjatA sucA labmaMti keha pajjattagAci jesiM saMkhejjA samayA atItA, te ya thovA, itarAvi thobA * caiva, sesA jAgarA pajjattA, te saMkhejjaguNA / samohayAsamohayANaM savvatthovA samohayA, veyaNakasAyamAraNaMtiya samugdhA ehiM samo- * *hatA, tattha mAraNaMtiya samugghAto tibhAgasesAuyANaM jujjati, tibhAgavisesAuyANaM vA, teNa samohatA thovA, iyare asamohayA saMkhe*jjaguNA, jIvanakAlabahutvAt / tahA sAtAsAtAvedagANaM savvatthovA sAyAvedagA, jamhA sAhAraNasarIrA bahave, te ya pAeNa asAtAvedanA, patteyasarIrA sAtAvedaNA, te'vi Na savve, teNa sAtAvedaehiMto asAya vedA'saMkhijjaguNA, tathA iMdiNoiMdiovauttANa savvatthovA iMdiyauvaucA, pratyutpanna kAlatvAdindriyaprayogasya, yadA tamevArthamindriyeNa dRSTvA vicArayati artha saMjJAyApi tadA no zrImajJA0 zrIhAri0 3 prajJA0 * ***** devAlapa bahutvaM 118011
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA zrIhAri0 3 prajJA AyurvandhAkAdyalpabahutvaM iMdriyopayukta iti vyapadizyate'neneti noiMdriyopayuktAH saMkhyeyaguNAH, sAgArAnAgArANaM savvatthovA aNAgArovaucA,kahaM', aNAgArovaogassa thovattaNau, sAgArovauttA saMkhejjaguNA, anAkAropayogakAlA saMkhyeyaguNatvAt sAkAropayogakAlasa, idaM cAlpabahutvaM sAkArAnAkAropayogAddhA pratItya,idAnIM sUtrapAThavihitA alpabahutvopapattirucyate-samvatthovA Ayussa baMdhatA, apajjattayA saMkhijjaguNA, jamhA apajjattA tibhAgAvasesAuyAdi paramaviyAuyaM baMdhanti,doya tibhAgA abaMdhakAlo, soya baMdhakAlAto saMkhejjaguNatti teNa apajjattayA saMkhejjaguNA,suttA saMkhejjaguNA,jamhA muttA apajjattaesa pajjattae alamaMti teNa saMkhijjaguNA,samohatA saMkhijjaguNA, jamhA pajjattApajjacaesu.mAraNaMtiyAdisamugghAeNaM samohatA lambhaMti teNa saMkhejjaguNA, sAtAvedayA saMkhejjaguNA, jamhA AugavaMdhayaapajjattagamuttasamohatA temu sabvesuvi sAtAveyayA lambhaMti teNa saMkhijjaguNA, iMdiyovauttA pUrvokteSu AubaMdhakAdiSu sarveSveva labhyanta iti teNa saMkhejjaguNA, aNAgArovauttA saMkhijjaguNA, jamhA iMdie NoiMdiyovaogesuvi so bhavati, kathametadavagamyata iti, ucyate, sUtrakramaprAmANyAd, anyathendriyopayuktamyaH sAkArAnAkAropayogamedamitrebhyaH sakAzAt kathaMci| dvizeSabhUtA evAnAkAropayuktA bahavaH syuriti, uktazca sUtra ityata indriyopalabdhe'rthe'tra saMjhivicAraNAyAmapi tatprathamatayA a. nAkAropayuktA lamyanta iti bhAvanIyaM, sAgArovauttA saMkhijjaguNA, duhatovi sAgArovayogakAlabahutaNao, NoiMdiyovauttA visesAhiyA, idamatra hRdayaM-etthaNaMtaramo sAgArovauttA pakkhIkayA, tehiMto NoiMdiovauttA visesAhiyA ceva bhavaMti, jamhA te sahANe sAgArANAgArovauttAvi dhippaMti, ettha viNeyajaNANuggahaNavAe sambhAvaThavaNAe NidaMsaNaM bhaNiyaM-oSasAgArovauttA kila bANauyasayamettA diTThA, tattha ya iMdiyasAgArovauttA vIsamecA ciMtijnaMtitti sesA dusattarasatappamANA NoiMdiyasAgArovaucA, 24 // 41 //
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ *ApurvancA zrIprajJA zrIhAri0 3 prajJA kAyasabahutvaM NoiMdiyaaNAgArovaucA ya bAvaNNamecA va ti, tatazca ohasAgArovaucehito iMdiyasAgArovaogehiM vIsamenehiM avaNIehipi jayA vAvaNNamettA NoiMdiyaaNAgArovauttagA ya khippaMti tadA do sayA cauvIsuttarA bhavaMti, te ya tehiMto visesAhiyatti, evamanyAkSiptena cetasA anyadapi taduttaratra gayaM bhAvanIyamiti, asAtAvedagA visesAhiyA, jamhA pAyaM sAhAraNAdayo asAtavedaNaM vedeti, asamohayA visesAhiyA, samugghAyakAlassa thovattaNao, jAgarA visesahiyA, egidiyApajjattagesuvi tesiM bhAvAto, pajjattA visesAhiyA, suhumapajattagabahutaNao, uktaMca saMgrahaNikAreNa-"jIvANamapajacA bahutarayA bAdarANa vinnnneyaa| suhumANa u pajjattA oheNa ya kevalAvici // 1 // " Aussa kammassa bandhagA visesAhiyA, sakalajIvAnAmeva tadvatkAlasyAlpatvAditi, idAnIM taM ceva appabahuttaM ThavaNArAsIhiM nidarisijati, tattha uvarimapADiyAe Aussa kammassa baddhayA apajacA suttA samohayA sAyAveyagA iMdiovauttA aNAgArovauttA ya uvijjaMti, tao hiDimapADiyAe yathAsaMkhyaM teSveva gRhakeSu abandhayA pajjattA jAgarA asamohatA asAtAvedA| abaMdha pijjattaya | jAgarA | asamo0 asAtA0 / Noidiya | sAgArova0 goiMdiyovauttA sAgArovauttAya, 255 | 254 / 252 / 248 / 240 | 224 / 192 sA ceyaM sthApanA, uvarimapADiyA| baMdhayA | apajjacA | sucA |samohatA | sAtAvedA | iMdiyova0 aNAgAro saMkhejjaguNatti teNa Auyassa- 1 / 2 / 4 / 8 dhagANaM heTThA pakoDAvio, tao jahaNNaeNaM heSvAsaMkhejjaeNaM saMkhejjaguNatti sesaThANesu duguNA do cacAri aTTha solasa battIsa causaThThI ya ThAviavvA, jIvakAo buddhIe do chappaNNA samAge ThAvijjaMti, te hiDimapADiyAe abaMdhagAdisu patteyaM patteyaM ThAveUNa | 16 | // 42 //
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAprajJA zrIhAri0 3 prajJA pudralApa uvarimarAsI ekagAdi heDillarAsIto sAhiti, sAhite sesA paDilome sAgArovaucAdINaM vANauyasatadusatcacavIsAhiyA dusattacattAladusayaaDayAlAdusayavAvaNNadusayacaupaNNadusayapaMcavaNNatti / khettANuvAeNaM samvatthovA poggalA teloke, kahaM 1, bha-| NNati-tilokavAiNo mahAkhaMdhA, te cAlpAH, idaM cAlpabahutvaM pudgalAnAM dravyArthatAmaGgIkRtyocyate, tahA uddaloyatiriyaloe aNaMtaguNA, jamhA tiriyaloyassa uvarimaegapadesitaM payaraM taM uDaloyassa ya hiDimaM egapadesiyaM payara, etANi dovi payarANi uDDaloyatiriyalogo vuccati, taM ca saMkhijjAsaMkhijjANaMtapadesiyA khaMdhA phusaMti, te ya davaTThayAe aNaMtA ato aNaMtaguNA, aheloyatiriyaloe visesAhiyA, khettassa. visesAhiyA, to tiriyaloe asaMkhijjaguNA, asaMkhijjaguNAto khettassa, uDuloe a. saMkhijjaguNA, jamhA tiriyaloyA uDDaloyo asaMkhijjaguNatti, aholoe visesAhiyA, jamhA uDalogo desUNasattarajjU ahologo puNa visesA ahiyA satitti, teNa visesAhiyA, disANuvAeNaM sanvatthovA puggalA udisAe, ao udisatti ratnaprabhAsamabhUmitalamerumadhye aSTapradeziko rucakA, tataH prabhavati catuSpradezA caturdvayAdikA yAvallokAntaH, tasyAzca vizeSAdhikatvAta vizeSAdhikAH, uttarapurasthimeNa dAhiNapaJcasthimeNa ya do'vi tullA asaMkhejjaguNA, eyAo ya muttAvalisaMThiyAo ruyagAo paDhAo tiriyalogaMtaM pajjavasiyA uTThepi logaMtaM ahovi logaMteNa, asaMkhijjaguNato khettassa pugvillIhito asaMkhejjaguNA, dAhiNapurasthimeNaM uttarapaJcasthimeNa ya do'vi tallA visesAhiyA, jamhA somaNagaMdhamAyaNesu sattara kUDA vijjuppabhamAlavaMtesu puNa nava nava kUDA, tadAzrayeNa himadhUmikAavazyAyazlakSNapudgalabahutarasaMbhavo'stIti teNa visesAhiyA, atreyaM sthApanA / purathimeNaM asaMkhijaguNA, asaMkhijjaguNattAjo khettassa, paJcasthimeNaM visesAhiyA aheloiyagAme paDuca, dakSiNeNa visesAhiyA, // 43 //
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA zrIhArika dravyAlpabahutvaM 3 prajJA bahubhavanazuSiratvAt , uttareNaM visesAhiyA uttareNaM saMkhejjAo joyaNakoDAkoDIo AyAmaviskhaMbheNaM mANasasaro, tattha je jalacarA sattA tesiM teyAkammapoggalabahuttAto visesAhiyA, khettANuvAeNaM savvatthovAiM davvAiM teloke, kahaM !, jamhA dhammatthikAyo adhammatthikAyo AgAsasthikAo ya egadavvANi, tahA poggalasthikAyassa mahAkhaMdhA jIvasthikAyassa mAraNaMtiyasamugdhAyasamohatA telokkavAvI, te ya thovA, uDaloyatiriyaloe aNaMtaguNAI, uDaloyatiriyaloyo puSvavakkhANio, taM ca jIvA poggalA ya aNaMtA phusatitti teNa arNataguNAI, aheloyatiriyaloe visesAhiyatti, jamhA aholoyatiriyalogA visesAhiyA uDDalogatiriyalogatotti, uDuloge asaMkhijaguNA khettassa asaMkhijaguNatA, aholoe aNaMtaguNAI, aholoiyagAmesu kAlo asthittikAuM, tasya ca paramANusaMkhyeyAsaMkhyeyAnantapradezikAtItAnAgatavartamAnadravyakSetrakAlabhAvaparyAyasambaMdhitvAcca tatsaMkhyatvAttAvatsaMkhyatvaM bhavati, evamekaikasmAt paramANvAdipudgaladravyAderanantaguNa iti, ataH kAlamadhikRtya aheloe aNaMtaguNA, tiriyaloe saMkhijaguNAI, jamhA aheloe sagAmakhettappamANeNa tiriyalogo mijjamANo saMkhejjAI guNAI khaMDAI bhalati teNa saMkhejjaguNAI, evaM ca kAladavvaM paDucca bhaNitaM,disANuvAeNaM savvatthovAiM dabvAiM ahedisAe ahodisAe sarUvaM vakkhANiya, udisAe aNaMtaguNAI, ahimasa (ahedisAo), kahaM', bhaNNati-yasArzvaloke meroH paMcayojanazatamadhikaM sphaTikamayaM kANDaM, tatra candrAdityaprabhAnupravezAt kSaNAdikAlapavibhAgo'sti tenAnantatvaM dravyANAmiti, zeSaM sugamaM yAvat 'eesiNaM bhaMte! egapaesogADhANa'mityAdiadhikAre savvatthovA egapadesogADhA poggalA davvaTThayAe, iha kSetrAdhikArAt kSetrasyaiva prAdhAnyAt paramANuvyaNukAdhanantANukaskaMdhA api viziSTaikakSetrapradezAvagADhA AdhArasyaivAmedopacA. // 44 // .
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA zrIhArika 3 prajJA avamADhAlpabahutvaM rAdekatvena vyapadizyante, tatazca savvatthovA egapadesogADhA poggalA davaTThayAetti, lokAkAzamadezaparimANA evetyarthaH,tathAhi-| *na kazcidevaMbhUta AkAzapradezo'sti jo egapadesAvagAhaNapariNAmapariNatAnAM paramANumAdINaM ogAsadANapariNAme Na pariNatotti, | tathA saMkhejapadesogADhA poggalA davaTThayAe saMkhejaguNA, atrApi kSetrasyaiva prAdhAnyAttathAvidhaskandhAvagADhakSetrapradezApekSa yaiva bhAvanA kAryA, NavaraM asaMmoheNa sukhapratipayarthamudAharaNaM daMsijjati-jahA kila paMca, te savvalogappadesaTThayAe ya patteyaciMtAe paMca ceva,saMjogao puNa tesu ceva aNege saMyogA lamaMti, imA ya si ThavaNA-..|eteSAM sampUrNAsaMpUrNAnyagrahaNAnyamo kSadvAreNAdheyavazAdaneke saMyogamedA bhAvanIyAH,na ca te parApekSAvinirmitasattAkA | ..bhavaMtaH asaMta iti yujyate vaktaM, tanni|baMdhanapradezAnAmanantapariNAmopetatvAt , tattatsahakArikAraNasannidhAne sati tasya tassa rUpasyAmivyakteriti,atra bahu vaktavyaM tattu *nocyate, gamanikAmAtratvAt pAraMbhasya, tathA asaMkhejapadesogADhA poggalA dabvaTThayAe asaMkhejaguNA, bhAvanA evameva, asaMkhyapradezAtmakatvAdavagAhakSetrasyAsaMkhyeyaguNA ityasya bhAvArthaH,anyathA vA avirodhenA''gamAnusArato vAcyamiti, zeSaM prakaTArtha | yAvat-'aha bhaMte! savvajIvA appabahumahAdaMDagaM vannaissAmi, anenaitat khyApayati-tIrthakarAnujJAmAtrasApekSa eva bhaga. vAn gaNadharaH sUtraracanAM prati pravartate, yadvA kuzalenApi gurumanApRzya na vartitavyamiti, uktaM ca-"guroniveditAtmA yo, guru*bhAvAnuvartakaH / mutyartha ceSTate nityaM, sa vineyaH prakIrcitaH // 1 // tathA-dharmajJo dharmakartA ca, sadA dharmamavartakaH / satvegyo dharmazAstrArthadezako gururucyate // 2 // iti, zeSaM vihitamato granthata evAnusaraNIyaM / iti zrImajJApanApradezavyAkhyAyAM tRtIyapavyAkhyA smaateti| // 45 //
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ * zrImajJA0 idAnIM caturthamArabhyate, asya cAyamamisaMbaMdhaH - anantarapade diganupAtAdinA bahutvasaMkhyAnirddhAritAnAM saccAnAmAjanmataH zrIhAri0 * prabhRtyAmaraNAn nArakAdiparyAyarUpeNa vyavacchedabhavanapratipAdanArthamidaM prakramyate, iha cedamAdisUtraM- 'neraiyANaM bhaMte! kevaiyaM 4 prajJA0 * kAlaM ThitI paNNattA' tatra sthIyate'nayetyuSkakarmmapariNatyA nArakatiryaGnarAmarabhaveSviti sthitiH jIvitamAyuSkamityanarthA* ntaraM, iha yadyapi jIvena mithyAtvAdimirupAcAnAM karmma pudgalAnAM jJAnAvaraNAdirUpeNa pariNamitAnAM yadavasthAnaM sA sthitiriti * tathA'pyatrAyuSkakarmma pudgalAnubhavanaM jIvanamitikRtvA AyuSkakarmAzrayaiva sthitiH parigRhyata iti, nArakAdivyapadezapradhAnanimittatvAcca, tathAhi - yadyapi jIvasya narakagatipaM vendriyajAtyAdinAmakamrmodayodbhavo nArakatvaparyAyastathApi nArakAyuH prathamasamayasaMvedanakAla evaitannibandhano naraka kSetramaprAptasyApi sato nArakavyapadezaH pravarttate, tathAca maunIndravacanamapyevameva vyavasthitaM yathoktaM- "Nerai bhaMte! isa uvavajjati 1 aNeraie Neraiesu uvavajjati 1, goyamA ! poraie poraiesa uvavaJjati, No aneraie neraiesu *uvavajjati," ityAdi, ato nArakAyuH prati saMvedanasamaya eva tannibandhananArakavyapadezamavRttiH, nArakAdivyapadezapradhAna nimittatvA* diti sthitaM, evaM zeSeSvapi tiryaGnarAdiSu bhAvanIyaM, atra aparastvAha- itthaM sUtropanyAso na yujyata iti, yathA'nyatra karma* prakRtipade sthitibaMghe uktaM - NANAvaraNijjassa NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThitI paNNattA 1, goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamakoDAkoDIo, tini vAsasahassAI avAhA, atrAhUNiyA kammaThitI kammanisega" iti, tahA "neraiyAuyassaNaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThitI paNNattA 1, goyamA ! jaddaNNeNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM tecIsasAgarovamAI " evami - hApIti, ucyate, tatra jIvena karmmatayA pariNAmitAnAM pudgalAnAM karmmatvaparyAyabhavanarUpeNa vyavacchedena kiyataM kAlamavasthAna * nAraka sthitiH // 46 //
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImajJA0 zrIhAri 0 * 5. prajJA0 * * nAraka mityuktamiti, iha tu pudgalairjJAnAvaraNAdipudgalatayA pariNAmitasya jIvasyaiva anyo'nyAnugatizvoktA, 'jIvapariNAmaheU kammayA poggalA pariNamati / poggala kampanimittaM jIvo'vi taheba pariNamatI ||1|| tivacanAd, alaM prasaMgena, prakRtaM mastumaH, tatredaM nirvacanaM- *paryAyAH goyamA ! jahaNeNaM dasa vAsasahassAI ukoseNaM tecIsaM sAgarovamAI, eyaM ohiyANaM, apajjacaneraiyANamityAdi, ettha oheNa vibhAgeNa ya apajjatapajjatabhAvaNA imA-NArayadevA tiriyamaNuyagaiyA je asaMkhijjavAsAU / ete u apajjattA uvavAe ceva * boddhavva // 1 // sesA ya tiriyamaNuyA laddhiM pappovavAyakAle ya / duhao'viya bhaiyabvA pajjattiyaratti jiNavayaNaM ||2|| tatazra apajjatayakAle aMtomuhutammi avaNIe sesA paJjattagakAlaThiti bhavati, zeSamApadasamAptessUtra eva bhAvanIyamiti / iti zrIprajJApanApadezavyAkhyAyAM caturthapadavyAkhyA samApteti / --*-- adhunA paMcamArabhyate, asya cAyamabhisaMbaMdhaH, ihAnantarapade nArakAdiparyAyarUpeNa sattvAnAmavasthitiruktA, iha tvaudayi kakSAyopazamikakSAyika bhAvAzrayaparyAyaparimANAvadhAraNaM pratipAdyata iti, iha vedamAdisUtram- 'kativihA NaM bhaMte ! pajjavA pa** paNatA ?' ityAdi, atha kenAbhiprAyeNa gautamakhAminA bhagavAnevaM pRSTaH 1, ucyate-uktamAdau prathamapade 'paNNavaNA duvihA paNNattA, taMjA - jIvapaNNavaNA ajIvapaNNavaNA ya', ato jIvAjIvadravyadvaividhyAd 'guNaparyAyavad dravya miti ca kRtvA dravyaparyAya medAvagamArthamevaM pRSTa iti, Aha-gautamo'pi bhagavAnityAdyAkSepaparihAraprapaMcaH pUrvavat, atra nirvacanasUtram - go0 1 duvihA paNNattA, taMjahA* 'jIvapajavA ya ajIvapaavA ya' tatra paryAyA guNA vizeSA dharmmA ityanarthAntaraM, Aha-sambandhaM pratipAdayatA iha tvaudayikAdibhAvA- * 118011
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA zrIhAri0 nArakaparyAyAH 5prajJA zrayaparyAyaparimANAvadhAraNaM pratipAdyata ityuktamatastattvato jIvaparyAyA eva gamyaMte, audayikAdibhAvAnAM jIvAzritatvAd, atra punarubhayathA'pyuktA ityevaM na sundaraH saMbaMdha iti, etadayuktaM, abhiprAyAparijJAnAta, jIvAjIvamedenaudayikamAvadvaividhyAta, tatrAjIvaudayikamAvaH pudgalavRttiritikRtvomayorapi kathamaviruddhamiti,adhunA saMkhyAparijJAnArtha pRcchati-'jIvapajavA NaM bhaMte! ki saMkhijjA' ityAdi, goyamA! No saMkhejA ityAdi nirvacanaM, se keNadveNaM bhaMte! evaM cucaI' ityAdi prapraznaH, atha kenArthena-1* kena kAraNena hetunetyarthaH, atra nirvacanaM-goyamA! saMkhejA neraiyA ityAdi, paryAyANAmAnantyAditi bhAvArthaH, se teNaTeNamityA-* di upanayanavAkyaM, tadanenArthena, anena kAraNenetyarthaH, teNa No saMkhejjA ityAdi nigamanaM, evaM sarvatra draSTavyaM, evaM tAvat sAmAnyena jIvaparyAyAH pRSTA nirvacanaM coktamidAnIM vizeSapraznamAha-'neraiyANaM bhaMte ! kevaiyA pajavA' iti, ko'svAbhiprAyaHsAmAnyaprazne paryAyANAmanantatoktA, yatra punaH paryAyiNAmAnantyaM nAsti tatra kathamiti pRcchati-NeraiyANamityAdi, atrApi nirvacanamanantA eva, se keNaTeNamityAdi, sa eva praznaH, goyamA! Neraie Neraiyassa davvaTThayAe tulle ityAdi, atha kenAmi-| prAyeNa bhagavatA evaMprakAra nirvacanamamihitaM ?, ucyate-ekameva dravyamanantaparyAyamityasya nyAyasya pradarzanArthamiti, tattha neraie |* neraiyassa davvaTThayAe tulle, kathaM, yasAdidamapi nArakadravyaM jIvenaikasaMkhyAvaruddhamidamapi nArakajIvadravyamekasaMkhyAvaruddhamiti, evaM tAvad dravyamevArtho dravyArtha iti tulyatvaM,Aha-padesaTTayAe tulyamityevaM kimucyate ?.dravyadvaividhyapradarzanArtha,yasAdvividhaM dravyaMpradezavadapradezavacca, tatra paramANurapradezaH, dvipradezikAdi tu sapradezaM pudgalAstikAye, zeSANi dharmAstikAyAdIni niyamAta sapradezAnIti, pradezA evArthaH pradezArthaH tasya bhAvaH pradezArthatA tayA, tathAhi-idamapi lokAkAzapradezAsaMkhyeyatayA'saMkhyAtapradezaM idama // 48 //
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA0 zrIhAri0 5 prajJA0 avagAhasthitiparyAyAH | pIti tulyaM, ogAhaNaTThayAe siya hINe ityAdi, tasyaiva nArakajIvadravyasya asaMkhyAtapradezasya avagAhanamavagAha:-zarIrocchyA , syAcchabdastu prazaMsA'stivivAdavicAraNAnekAntasaMzayapraznAdivartheSu draSTavyaH, iha tvanekAntadyotakasya grahaNaM, naikAntahInaH, tulyo. 'dhiko veti,kathaM , yasmAdvakSyati-yaNappamApuDhavineraiyANaM veubdhiyasarIrassa bhavadhAraNijassa jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhijaibhAgaM ogAhaNA, ukkoseNaM satta dhaNU tinni rayaNIo chacca aMgulAI,evaM duguNaM jAva sattamAe jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhijahabhAgaM ukoseNaM paMca dhaNusayAI ti, tatra yadi hInaH 'asaMkhejahabhAgahINa' ityAdi, kathaM 1, eko paMca dhaNusayAI uccatteNaM aNNo eyAI ceva aMgulassa asaMkhijaibhAgUNAI, jamhA aMgulassa asaMkhijabhAgo paMcaNDaM dhaNusayANaM asaMkhijaime bhAge vakRti, teNa asaMkhejaibhAgahINe, taha saMkhijabhAgahINA iti, teNa saMkhejabhAgahINe, taddA saMkhejaguNahINA iti, ego paNavIsaM dhaNusayagamuccaceNaM aNNo | paMca dhaNusatAI, jamhA paNuvIsaM dhaNusayaM cauhiM guNitaM paMca sayAI bhavaMti, teNa saMkhejaguNahINe, tahA asaMkhijaguNahINA iti, ego apajattagaddhAe aMgulassa asaMkhijaibhAgAvagAhe vaThThati, aNNo paMca dhaNusayAI uccatteNaMti, jamhA aMgulassa asaMkhe. jahabhAgo asaMkhijaeNa guNio paMca dhaNusayAI havaMti teNa asaMkhijaguNo iti / ThitIe cauTThANavaDie, tattha asaMkhejabhAgahINe ityAdi, egassa tettIsaM sAgarovamAiM annasseyAI ceva samayAdiUNayAI,jamhA asaMkhiljehiM samaehiM AvaliyA Nipphajati, saMkhijAhi AvaliyAhiM ussasAdi, tahA asaMkhijehi vAsehiM paliovamasAgarovamAI, teNaM samayAvaliyaUsAsamuhuttadivasAhorattapakkhamAsauduayaNasaMvaccharajugehiM UNA bIyaNAragadvitI asaMkhijjabhAgahINeti, tahA saMkhejjahabhAgahINei, ekkassa tetIsaM | sAgarovamAI aNNasseyAI ceva paliovameNa UNAdi, jamhA dasahi paliovamakoDI koDIhiM egaM sAgarovamaM bhaNNati, teNa saMkhi // 49 //
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrIprajJA zrIhArika 5prajJA0 kA avagAhasthitiparyAyAH jaibhAgahINe vA, tahA saMkhejjaguNahINatti, ekassa sAgarovamaM tassa tettIsasAgarocamaparimANaThitIo, ekasAgarovaThitIo ticIsasAgarovamaparimANaThitI saMkhijaguNA teNa saMkhijaguNahINe,tahA asaMkhejaguNahINeti egassa dasavAsasahassAI ThitI aNNassa sAgarovamAI tettIsasAgarovamANapaaMtA, jamhA dasavAsasahassaparimANaThitI asaMkhijaeNa guNiyA sAgarovamAI tettIsasAgarovamaparimANaThitI tullA bhavatitti teNa asaMkhijaguNahINe vA, ata ucyate-ThitIe cauThANavaDietti, evaM nArakajIvadravyasya pratiyoginArakajIvadravyaM prati dravyArthapradezArthato dravyatastulyatvamuktaM, tathA kSetrAvagAhaM prati hInAdhikatvena catuHsthAnapatitacaM, kAlato'pi sthititaH hInAdhikatvaM prati catu:sthAnapatitattvamiti, idAnIM bhAvAzrayahInAdhikatvapratipAdanAyAha-kAlavaNNapajjavehiM siya hINe ityAdi, yataH sarvameva hi jIvadravyamajIvadravyaM ca parasparato dravyakSetrakAlabhAvairviziSyate,yathA ghaTo dravyataH eko, mArtikaH anyastu kAMcano rAjatAdirvA, kSetrato'pi eka ihatyo'nyastu pATaliputrakAdiH, kAlata eko'dyatano'nyastvaiSamIyaH parucano vA, bhAvataH ekaH zyAmo'nyastu raktAdiriti, evamihApi, tatra pudgalavipAkinAmakarmAkhyajIvaudayikamAvAzrayaNaM pratIdamucyatekAlavaNNapajjavehItyAdi, tatra anantamAgahIna iti,avadhIkRtakRSNavarNaparyAyAgraM asadbhAvasthApanayA dasa sahasrANIti / 10000 tasya sarvajIvAnantakena zataparimANakalpitena mAge hRte bhAgalagdhaM zataM 100, dvitIyapratiyoginArakakRSNavarNaparyAyAnaM 100 | nava sahasrANi navazatAdhikAni 9900, pUrvabhAgalabdhaM zataM tatra pratikSita, jAtAni daza sahasrANi, sa tena sarvajIvAnaMtakahata- | mAgalabdhena zatena hIna ityanantamAgahInA, tathA asaMkhyeyabhAgahIna iti, pUrvoktakalpitaparyAyarAzerdazasahasrasya asaMkhyeyalokAkAzapradezaparimANakalpitena paMcAzatparimANena mAgahAreNa mAge hate bhAgalabdhaM dvizatI, pratiyoginArakakRSNavarNaparyAyAnaM // 50 //
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA zrIhArika 5prajJA nava sahasrANi aSTau zatAni 9800 pUrvabhAgalabdhA dvizatI tatra prakSiptA, jAtAni daza sahasrANi, sa tena asaMkhyeyalokAkAzapradeza- |* parimANAsaMkhyeyakena bhAga-200JhAreNa bhAgahatalagna dvizatyAtmakena rAzinA hIna ityasaMkhyeyabhAgahInaH, tathA saMkhyeya-|| sthAnakAni bhAgahIna iti, pUrvoktakalpitaparyAyarAzerdazasahasrasa utkRSTasaMkhyeyakaparimANaparikalpitena dazakaparimANena bhAgahAreNa mAge hRte bhAgalandhaM sahasraM, dvitIyapatiyoginArakakRSNavarNaparyAyAnaM nava sahasrANi, 2000 pUrvabhAgasahasra(dazaka)labdhaM sahasraM tatra prakSipta, jAtAni daza sahasrANi, tena utkRSTaparimANaparikalpitaparyAyarAzerdazasaha-|1000 srasya dvitIyapratiyoginArakakRSNavarNaparyAyAgraM sahasraM utkRSTasaMkhyeyaparimANaparikalpitena dazakaparimANena guNakAreNa guNitaH sahasro rAzirjAtA dazasahasrA iti, evametena utkRSTasaMkhyeyakaparimANakalpitena guNakAreNa hInaH saMkhyeyaguNahInaH, tathA asaMkhyeyaguNahIna iti, pUrvoktaparikalpitaparyAyarAzerdazasahasrasya pratiyoginAragakRSNavarNaparyAyAgraM dvizatI, asaMkhyeyaguNAkAzaparimANaparikalteina paMcAzatparimANAtmakena guNakAreNa guNito | dvizatiko rAzirjAto dazasahasrA iti,paMcAzatA'saMkhyeyalokAkAzapradezaparimANaparikalpitena guNakAreNa hIna iti,tathA anantaguNahIna iti, pUrvoktaparikalpitaparyAyarAzerdazasahasrasya dvitIyapratiyoginArakakRSNavarNaparyAyAnaM zataM 100, sarvajIvAnantakaparimANaparikalpitena zataparimANena guNakAreNa gaNite sarAzirjAto dazasahasra iti, evametena sarvajIvAnantakaparimANaparikalpitena zatena guNakAreNa hIna iti anantaguNahInA, evamadhikaSaTsthAnakazabdArtho'pyemirityavagAhamAgahAraguNakArairvyAkhyeya iti, mA caivaM maMsthAH SadsthAnakazabdArthanirUpaNaM kurvANenAcAryeNa svamanISikayA bhAgahAraguNakArAH kalpitA, kiMtu anyairapi tadvidbhirevameva bhAgahAraguNa // 51 // kArAH kalpitA iti kathaM ,yasAt karmamprakRtisaMgrahaNikAyAM padasthAnakazamdArthapratipAdakamidaM gAthAsUtram-"sambajiyANaMtamasaMkha
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA0 logasaMkheagassa jeTThassa / bhAgo tisu guNaNAisu chaDANamasaMkhyA logA // 1 // " iti, evaM zeSairapi nIlAdivarNagandharasasparzairhInAdhikazrIhAri0 SaTsthAnake vyAkhyeyaM iti / idAnIM jIvavipAkijJAnAvaraNIyAdikarmakSayopazamabhAvAzrayaNaM pratIdamucyate-AbhiNibohiyanANa5 prajJA0 * pajjavehItyAdi, SaTsthAnakazabdArthaH vyAkhyAta eva, atha kimarthaM punargautamakhAminA nArakANAM paryAyANAM mAnaM pratipAditaM 1, * * ucyate, astyatra kAraNaM, kiMnu 1, dRzyate dravyAdiSu tatra dravyatastAvadadhikRtanArakajIvadravyapratiyoginArakadravya yora viziSTatva* mabhihitaM yasmAd dravyaM hi saMmUrcchitasarvajIvapramedanirbhedavIjaM mayUrAMDakarasavadanabhivyaktaviviktadezakAlakramapratyayavadvizeSamedapariNatiyogya miti, tato viziSTamubhayorapIti ukto dravyArthataH paryAya medaH, kSetratastu vikasana saMkocanadharmmA Atmeti darzayatA asaMkhyeyamadezAvagAhadharmmA ca, tathA ca vikasanasaMkocayoH kSetrAzrayayorutkarSApakarSavRttiM darzayatA'vagAhanatazcatuHsthAnapatitatva. muktaM, na dravyataH pradezato vA, yasmAduktaM "vikasana saMkocayorna stokadravya pradezasaMkhyAyAH / vRddhihAsau staH kSetratastu tAvadAtmanastasmAt ||1|| kAlatastu nArakAdibhavopagrAhakamAyuSkakarmmasthitimadhikRtyAyuSkakarmmasthitibaMdha nivarttakAnAmadhyavasAya sthAnAnAmu* tkarSAyakarSAvRttiM darzayatA catuHsthAnapatitatvamuktaM, yasAccAyurvandhake sthitibandhAdhyavasAna prarUpaNAdhikAre trINyanuyogadvArANi * * sthiti prakRtijIva samudAhArAkhyAni, tatrApi sthiti samudAhArAzrayaNAnyamUni trINyanuyogadvArANi-pagaNaNA aNukaDI tibvamaMdayA ceti, tatra pragaNaNA prarUpaNe idaM sUtraM - ThitibaMdhe ajjhavasANANa ThANANa'saMkhiyA loyA / issA visesabuDI AyuNama saMkhaguNavuDDI // 1 // iti, kimuktaM bhavati 1, ucyaMte NANAvaraNiassa jahaNNiyAe ThItIe ThitibaMdha ajjhavasANANi asaMkhijjalogAgAsa padesa mittANi, * bItiyAe ThitIe asaMkheJjalo gAgAsapadesamittANi, evaM tatiyAevi asaMkhikhA jAva ukkosiyA Thititti, evaM sattaNhavi kammANaM, karmasthitva - nuyogAH 119211
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA zrIhAri0 tesiM ajjhavasAgaThANANa duvihA buDIparUvaNA-aNaMtarovaNihiyA paraMparovaNihiyA ya, tattha aNaMtarovaNihiyAe hassA visesabaDitti NANAvaraNijassa jahaNiyAe ThitIe ThitibaMdhajhavasAyaThANANi thovANi, bitIyAe ThitIe ThitIbaMdhajjhavasANANi visasAhiyAtti, tato visesAhiyANi jAva ukosiyA Thititti, evaM AyugavANaM sattaNhavi kammANaM, AUNamasaMkhaguNavaDittiAugassa jahaNiyAe ThitIe ThitIbaMdhajjhavasANayaThANANi thovANi, vitIyAe asaMkhejjaguNANi, tatIyAe asaMkhijaguNANi, jAba ukkosiyA Thititti, evaM tAva sthitibaMdhanirvartakAnAmadhyavasAyasthAnAnAmutkarSavRttidRSTA, tatkAryasya ca sthitibaMdhasyAsaMkhyeyasthAneneti, tasmAt sAdhUktaM-AyuSkakarmabaMdhasthitibaMghanirvartakAnAmadhyavasAyasthAnAnAM tatkAryasya sthitibaMdhasya utkarSApakarSavRttyA cataHsthAnapatitattvamiti, bhAvato'pi anubhAvasyotkarSApakarSavRttiM darzayatA padasthAnapatitattvamuktamiti, sA cotkarSApakarSavRttiH *kathaM , yasAdanubhAvabaMdhAdhikAre caturdazAnuyogadvArAtmake avibhAgapratichedaprarUpaNArtha saMgrahaNikAyAmiyaM gAthA-'gahaNasamayaMmi jIvo uppAeti tu guNe sapaccayayo / sambajiyANaMtaguNe kammapadesesu samvesu // 1 // etaduktaM bhavati-kammapoggale giNhamANo jIbo saMkilihovA giNhati visuddhovA,tattha saMkilesassa asaMkhejA medA,visohIevi asaMkhejjA bhedA, jahA tibbatarA tibbatamA tibvataratamA iti, jAriseNa ajjhavasANeNa jutto kammapuggale gehati tAriso tassa aNubhAvo bhavati, tAni ca saMklezavizodhisthAnAni kaSAyodayAdbhavaMtIti, 'aNubhAgaM kasAyao kuNati' itivayaNAo, tathA'nyatrApyuktaM-"kramazaH sthitAsu kASAyAkISu jIvasya bhaavprinntissu| ata evotpatanAddhA saMklezAddhA-vizodhyaddhe // 1 // " aNubhAgoci vArasotti vA egahu~, davavisesAto | * rasaviseso bhavati, athavA dravaNatullA anjhavasANA, taMdulatthANIyA kammapoggalA,tastha asubhassa ghosADatie raso aiha(Ahara)NaM-* // 53 //
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpajJA0 zrIhAri0 5prajJA0 jIvaparyAyAH nidarisaNaM subhassa mAhisaM khIraM aiha(Ahara)NaM,teNa gahaNasamaye-kammapoggalopAdANakAle saMklezavizodhyAtmakenAdhyavasAyavizeSeNa karmapudgaleSu guNAn-rasAnubhAvAnutpAdayati, khapaccayatotti-AtmapratyayAta,AtmahetukaM,kathaM, bhaNyate-saMklezavizodhito'nubhAvo bhavatItikRtvA, sA ya saMklezavizodhyaddhA jIvassa savvajahannA aNaMtaguNA iti, yasmAdvargaNAphaNDakakaNDakeSu ca anantaguNayA vRddhyA vRddhItaravizeSAH, ataH siddhamanubhAvAnAmutkarSApakarSavRttitvaM tatkAryasya ca kSayopazamasyotkarSApakarSavRciteti, yataH sthitikSayAt | prayogato vApi pacyamAnaM karma udaya ityucyate, udayazca vipAka iti, udIrNasya ca kSaya uvasamo vA bhavati, yastAvadudIrNasya yujyate, upazamaH katham ?,ucyate, iha yadasya jJAnAvaraNIyamudIrNa tadupakSINaM, yadanudIrNa taccopazAntaM, upazAntaM nAma viSkambhito. dayatvaM nItaM, adhikRtaH kSAyopazamikaH jJAnAvaraNasya, evaM ca tadiha pradezatayA anubhUyamAnamapi sat anubhAvatayA viSkaMmitodayamiti copazAntamityucyate,ato yadAdAvamamihitam 'astyatra kAraNa miti taddarzitaM, ayameva ca pratipAdanopAya itikRtvA,ekasyaiva jIvadravyasya ca paryAyANAmAnatyaM pratipAdayatA bhagavatA pratiyogidravyopanyAsaH kRta iti, evaM asurakumArAdiSvapi caturvizatidaM| Dake'yamevArtho'nusatavyo yathAyoga, yazcAtra vizeSaH so'bhidhIyate, dnnddkshc-neriyaasuregidiyvigliNdiypnnidiytirikkhaa| maNuyA joisiyAviya vemANiga daMDagakamo tu // 1 // tattha puDhavikAie puDhavikAiyassa ThitIe tiThANavaDie, kahaM 1, egassa bAvIsaM vAsasahassAI ThitI, annassa tANi ceva samaUNANi, teNa asaMkhijjabhAgahINA, saMkhejabhAgahINetti aNNassa tANi ceva aMtomuhutteNa UNAI teNa saMkhejabhAgahINe, ekkassa bAvIsaM vAsasahassA ThitI aNNassa aMtomuhuvAdi vAsaM vAsasataM vA teNa saMkhejjaguNahINe, ekkA asaMkhejaguNahINetti Nasthi, jeNa asaMkhijjavAsAuyaThitIsa ceva asaMkhaguNahINataNamasthi, Na aNNattheti, evaM // 54 //
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA zrIhArika 5 prajJA0 tAva nArakAdisAmAnyaprazne, vizeSe tu jaghanyotkRSTAvagAhanasthityAdike sUtrata evAnusaraNIyamiti, jo u viseso so bhaNNati-jahapaNogAhaNagassa Neraiyassa tiNNi NANA tiNNi aNNANA, kahaM 1, ganbhavatiyasaMNipaMceMdiyauvavAyaM paDucca, jeNa NeraiyaAupaDhamasa 4] paryAyAH mayasaMvedaNe ceva puvvagahiyaorAliyasarIrasavaparisADaM karaMti, taMmi ceva ya samae sammadidvissa tiNi NANAI iyarassa tinni |* aNNANAI samupajaMti, tao viggaheNa aviggaheNa vA gaMtUNa veubviyasarIrasavvasaMghAyaM kareMtitti jahaNNogAhaNao,samucchimaasa-* giNapaMceMdiyassa apajjattagassa vibhaMga Natthi, teNa aNNANANi bhayaNijANi do vA tiNi vA, beiMdiyANaM jahaNNogAhaNANaM do. NNi gANe, kahaM 1, bhaNNati-sAsAyaNaM paDucca tassa apajjattayassa do NANA lambhaMti, evaM jAva cauriMdiyA, jahaNNogAhaNagANa | paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM do NANA do aNNANA, asaMkhejAue paDucca jahaNiyA ogAhaNA Nasthi, teNa jo jahaNiyaogAhaNo so NiyamA saMkhijavAsAU, teNa ThitIe tihANavaDie do NANA do aNNANA,kiM nimittaM?, tassa apajattassa ohI ya vibhaMgo | vA Nasthitti, teNa se do NANA do aNNANA lanbhaMti, ukkosogAhaNao ThitIe tihANavaDie tiNi NANA tiNNi aNNANA la- * maMti, kiM kAraNaM?, jassa joyaNasahassaM sarIrogAhaNA so ukkosogAhaNato bhaNijati, so a saMkhijavAsAU, taM paDDucca ThitIe tiThANavaDio, so ya pajattao, teNa tiNNi NANA tiNNi aNNANA labhaMti, beiMdiyAi jAva paMciMdiyatirikkhajoNiyA jahaNNaThitIyA kiM kAraNaM aNNANI labbhaMti !, bhaNNati-jahaNNaThitIe sAsAyaNassa uvavAoNatthi, teNa so aNNANI ceva labbhati, ukkosaThitIyassa paMciMdiyatirikkhajoNiyassa kiM kAraNaM do NANA do aNNANA lanbhaMti?, bhaNNai-domAipaliovamaThitIo // 55 // * tassa doNNi NANA doNNi aNANA, jayA puNa chammAsAvasesayAU vemANiesu baddhAuo bhavati tadA tassa NiyamA do gANA
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA zrIhAri0 5prajJA jIvaparyAyAH lambhati, paMceMdiyatirikkhajoNio jahaNNaAmiNibohiyaNANI ThitIe cauTThANavaDio, to kiM kAraNaM', bhaNNati-soya asaMkhejavAsAU, asaMkhijavAsAuyassa jahaNNAmiNibohiyaNANasuyaNANANi labbhaMti, jassa ukkosayANi AmiNibohiyasuyanANANi so niyamA saMkhejavAsAuo teNa ThitIe tiThANavaDio, tiNNi NANA tiNNi ya daMsaNANi ya se lanmaMti, evaM aNNANANivi tini, joya gANI so aNNANI Na bhaNNati, ohivibhaMgesu niyamA ThitIe tihANavaDie, kiM kAraNaM 1, ohivibhaMgA asaMkhijavAsAuyassa Nasthici, jahaNNogAhaNagANaM maNussagANaM tiNNi NANA doNNi ya aNNANA lambhaMti, kiM kAraNaM, bhaNNati-jahaNiyAe ogAhaNAe titthayaro vA ahavA'NuttarovavAiyadevo vA jo appaDivaDiyaohiNANo uppajati, tassa jahaNNogAhaNagassa tiNi NANA lanbhaMti, ukkosogAhaNA jassa tiNNi gAuyAI tassa ohivibhaMgAI Na lambhaMti, jahaNNaThitIo maNusso NiyamA aNNANI, kiM kAraNaM , samucchimamaNussA jahaNNaThitIyA teNa se do aNNANA, NANANi se Nasthi, ukkosaThitiovi jaheva ukkosogAhaNao, jahaNNAmiNibohiyaNANissa maNUsassa do NANA do aNNANA, ohimaNapajjavaNANANi se | gasthi, ukkosAmiNibohiyaNANI ThitIe tiTThANavaDie, kiM kAraNaM ?, bhaNNati-so niyamA saMkhejavAsAuo, evaM suyaNANIvi, ohimaNapajavaNANe jahaNNae vA ukkosae vA ThitIe tiDhANavaDio, ohimaNapajjavAI saMkhejavAsAuyassa lanbhaMti, kevalaNAogAhaNaTTayAe cauTThANavaDie kevalisamugghAyaM paDucca, ThitIe tiTThANavaDie, na asaMkhejavAsAuyatti, kevaladasaNIvi evaM ceva, setaM jIvapajjavA, evaM tAva ete bhaNiyA jIvapajjavA, 'ajIvapajavA NaM bhaMte! kativihe tyAdi, etadatra nirvacanaM,goyamA duvihA paNNattA, taMjahA-rUviyajIvapajjavA ya ityAdi, atra sarvatra paryAyaparyAyiNoH kathaMcidamedakhyApanArtha itthaM sUtropanyAsa hati bhAvanIyaM, // 56 //
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA0 zrIhAri0 6prajJA0 | prAyo nigadasiddhaca gamya iti, navaraM lezataH kiMciducyata iti, tatra paribhASAdaMDakaH 'aNumAdiohiyANaM khecAdipadesasaMgatANaM ca / jahaNNavagAhaNAdINa ceva jahaNNAdidesANaM // 1 // dvAvapi ThitipradezAvagAhau tulyau, eko dvaye'vagADha eka ekatreti, hInAdhi*ko dvipradezikasya jaghanyAvagAhanA ekapradeze utkRSTA dvayoH, madhyaM nAsti, catuH(tri)pradezike jaghanyAvagAhanA utkRSTA madhyamA, | madhyamaikA,anantapradezikA utkRSTAvagAhanasthityA tulyA sajAtIyasya,yataH utkRSTAvagAhanA kRtsnalokavyApI,sa cAcittamahAskandhaH kevalisamudghAtakarmaskandho vA, tayozcaikakAlatA 'daMDa kavADe maMthaMtare ya0' paramANurekatvAdekarUpAdi,dvipradezikAnAM tu nAnAvarNatvamanekatvAt , tenocyate-avasesehiMto, jaghanyaguNakAlako'pi vivakSitaH, zItoSNasnigdharUkSANAM saMvAdidvayasparzaH paramANuH, di. pradezikAdayo'saMkhyeyabhAgAH samudAyAH zItAdicatuHsparzAH, anantapradeziko'STasparzaH, jahaNNapadesiyANaMti dvipradezikagrahaNaM, para| mANorapradezakatvAt , skandhadezAA, alaM vistareNeti / iti zrImajJApanApradezavyAkhyAyAM paMcamapadavyAkhyA samApteti / sAmprataM SaSThaM padaM Arabhyate, asya cAyamamisambandha:-ihAnaMtarapade audayikakSAyopazamikakSAyikabhAvAzrayaM paryAyapari| mANAvadhAraNaM matipAditam , iha tu bhAvatastatsAmyata eva sattvAnAmupapAtavirahAdayazcintyante, tatra dvAvevAdhikArI, saMgrahagAthA 'bArasa cauvIsA se aMtaraM egasamaya kaco ya / uvvaTTaNaparamaviyAuyaM ca adveva AgarisA // 1 // " nirayagatI NaM bhaMte ! kevaiyaM | kAlaM virahiyA uvavAeNaM paNNatetyAdi sUtra, tatra narakagatirityanena saptapRthivIparigrahaH, Namiti vAkyAlaMkAre, bhadaMta! ityA // 57||
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ birahA zrIprajJA zrIhAri0 6 padaM maMtraNe, kevaiyaM-kiyaMta kAlaM samayAdilakSaNaM virahiteti-zUnyA,kena ?-upapAtena, tatropapatanamupapAtaH, tadanyagatikAnAM sattvAnAM nArakatvena utpAda ityarthaH,tena,prajJaptA bhagavatA anyaizca RSabhAdimiriti, goyamA ! jahaNNeNaM eka samaya'mityAdi,prAyo nigadasiddha, gavaraM tiriyagaIe gambhavakatiyapaMciMdiyatirikkhajoNIe ahikicca viNNeyaM, maNuyagatIevi gambhavakratiyamaNusse ahikiJcatti, devagaiesuNa samve,bhavaNavaNajoivemANietti,tathA 'siddhigatI NaM bhaMte "ityAdi, tatra sidhyaMti-niSThitArthA mavaMtyasyAmiti siddhi:* lokAntakSetralakSaNA, tathA coktaM-'iha bodiM cahattANaM, tattha gaMtUNa sijjhati gamyata iti gatiH karmasAdhanaH, siddhireva gamyamAna-| tvAt gatiH siddhigatiH, sijhaNayAetti sikSyamAnatayeti, etad upapAtavyavacchedArtha,sakarmakANAM hi upapAta itikatvA, nirvacanaM | sUtrasiddhaM, etadurcanAvirahakAlo'pyavagaMtavya iti, evaM tAvat sAmAnyena narakAdigatyapekSayA jaghanyetaramedamina upapAtAdivirahakAlA prtipaaditH| sAmprataM sAmAnyasya vizeSAnugatatvAdvizeSANAM ca sAmAnyAzrayatvAdvizeSAmidhAnArthaH praznA, rayaNappabhApuDhaviNeraDyANa'mityAdi, tatreha rayaNappabhApuDhaviNirayagaI NaM bhaMte kevaiyaM kAlaM virahiyA uvavAeNa'mityevaM vaktavye 'rayaNappabhApuDhavineraiyANaM bhaMte / " iti yaduktaM tadaudayikamAvavidhyupadarzanArtha, uktaM ca-'odaie duvihe pannatte, taM0-udaye ya udayaNipphaNNe ya' tatrodayaniSpannamadhikRtya sUtropanyAsaH, jIvodayanipphaNNe neraie tirikkhajoNie ityAdivacanAt , atra bahu vaktavyaM tattu no- | cyate granthavistarabhayAdaprastutvAcca, zeSaM sUtrasiddhameva, NavaraM suddhaodago bhaNati-Na ya rayaNappamAdisu ekAevi puDhavIe bArasa- | muhuttigo paramo uvavAyavirahakAlo bhaNito, aviya caubbIsAdi chammAsA avasANAto, kahaM patceyamegavisesevi avijjati sAmaNNagatIe so bhavissati ?, ucyate-sarvagrahaNAditi,etya diluto-jahA egaMmi nagare satta mahApADagA, tattha egami pADageja- | // 58 //
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ cirahaH zrIprajJA0 haNyeNa samayaMtareNa ukloseNa cauvIsehiMto muhucehiM itthiyA dAragaM pasavati, vIyAdisu jahaNaM tullameva, ukkoseNaM sutbhaNiyaM sattazrIhAri0 ratcAdi, jai ya evaM tahAvi NagaraM paDucca vArasa muhuttA lamaMtitti bhAvanIyaM, yeSAM punarjIvAnAM nArakAdigatiSu vividha upapAto 6 padaM || varNitaH taiH jIvaiH pUrvabhava eva vartamAnairAyurvaddhaM sat pazcAdupapAtaH, kiyati ca pUrvabhavAyuSi zeSe baddhamityataH prazna:-neraiyA NaM |* bhaMte! katibhAgAvasesAuyA parabhaviyAuyaM pakareMtItyAdi gatArtha yAvat kativiheNaM bhaMte ! AuyabaMdhe pannatte iti, tatra narakAdyAyuSkakarmaniSedhakakAla eva tatsahabhAvinInAM karmocaraprakRtInAM jAtinAmagatinAmaavagAhanAprakRtInAmapi niSekaM karoti, niSiktamiti ca nidhattaM, karmApudgalAnAM pratisamayAnubhavanaracanetyarthaH, yasAduktaM karmaprakRtisaMgrahaNikAyAM sitibaMdhaprarUpaNAdhikAre-catvAryanuyogadvArANi-ThitibaMdhaDhANapasvaNA NisegahANaparUvaNA AhAkaMDagaparUvaNA addhAccheda iti, tattha nisegaparUvaNatthaM imA gAhA 'mottUNa sagamavAhaM paDhamAe~ ThitIeN bahutaraM davvaM / sese visesahINaM jAvukosaMti samvAsi // 1 // " ata: ucyate nArakAdyAyuSkaniSekakAla eva tatsahabhAvinInAM nAmakarmocaraprakRtInAmapi niSekaM karotIti, ata eva coktaM nirvacanavAkye-chavihe AuyabaMdha iti, jAtinAmaNihacAuyamityAdi, atha kimartha punarjAtyAdinAmakarmaNA AyurviziSyate ?, ucyate-A-* yuSkassa prAdhAnyopadarzanArtha, yasmAnArakAyurudaye sati jAtyAdinAmakarmaNAmudayo bhavati, nArakAdibhavopagrAhakaM ca Ayureva, yamAt pannattIe bhaNiyaM-"neraie NaM bhaMte ! geraiesu uvavajjati ? aNeraie ya neraiesu uvavajjati ?, goyamA! Neraie neraiesu uvavajati, no aneraie neraiesu uvavasaI" etaduktaM bhavati-nArakAyuHprathamasamayasaMvedanakAla eva nAraka ityucyate, tatsahacAriNAM ca paMcendriyajAtyAdinAmakarmaNAmapyudaya iti, tatra jAtirekendriyajAtyAdi, gatirnArakAdi, sthitiriti yat svAtavyaM tena bhAvena, // 59 //
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ * zvAsAnta avagAhanA yeSvAkAzapradezeSu nArakAdInAM vaikriyAdizarIramavagADhaM, padesanihattAue pradezAnAM tathA sambandhaH, anubhAgo vipAka iti, zrImajJA0 zrIhAri0 idAnIM sa punarjAtyAdInAmAyurbandhaH kiyadbhirAkarSairupAttAnAM karmmapudgalAnAM nivatIbhavatItyataH sAmAnyapraznaH - jIvA NaM bhaMte ! rAdi 7 prajJA0 * jAtinAma nihattAuyaM katihi AgarisehiM pagareMtItyAdi, tatra AkarSo nAma karmmapudgalopAdAnaM, yathA gAvI pANiyaM * pIyaMtI bhaeNa pugo2 AvRMhati, evaM jIvo tivveNa AuyabaMdhaajAvasANeNaM ekammi caiva jAtiNAmaNihacAuyAdi pagareti, * vipAka iti, maMdeNaM dohiM tIhiM vA, maMdatareNa tIhiM cauhiM vA, maMdatameNaM paMcahiM chahiM satahiM aTThahiM vA, zeSaM gatArtha, ayaM caikAdyAkarSaniyamo jAtyAdinAma karmmaNAmAyurvedhakAla eva badhyamAnAnAM na zeSakAlaM, AyurbandhaparisamAyuttarakAlamapi bandhaH, dhruvabandhinInAM ca jJAnAvaraNAdiprakRtInAM pratisamayameva nivRttirbhavati, etAstu parAvRtya vadhyaMta ityalaM prasaMgena / iti zrIprajJApanApradezavyAkhyAyAM SaSThapadavyAkhyA samApteti / ************** -* idAnIM saptamamArabhyate, asya cAyamabhisaMbaMdhaH - ihAnantarapade saccAnAmupapAta virahAdayaH pratipAditAH, idAnIM nArakAdi* bhAvenopapannAnAmAhArazarIrendriyaprANApAna bhASAmanaH paryAptAnAM yathAsaMbhavamucchvAsanizvAsakriyA virahakAlaparimANAvadhAraNArtha ci*ntA, tatredaM sUtram- 'NeraDyA NaM bhaMte / ityAdi,' prAyo nigadasiddhaM, navaraM yadevoktaM ANamaMti ya tadevoktaM UsasaMti tathA pANamaMti tadeva nIsasaMti, aNNe bhaNaMti-ANamaMti pANamaMti cetyanenAdhyAtmakriyA parigRlate, UsasaMti vA NIsasaMti vetyanena vAhmeti, puDhavikAiyA vimAyAe viSamA mAtrA vimAtrA, aniyataviraha kAlaparimANocchvAsetyarthaH, devAnAM yo yathA mahAyustasya tathA // 60 //
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImajJA0 zrIhAri0 8 saMjJA0 * 1 mahAnucchvAsakriyAvirahakAlaH duHkharUpatvAducchvAsakriyAyA iti / iti zrImajJApanApradezavyAkhyAyAM saptamapadavyAkhyA samApteti / -* idAnImaSTamamArabhyate, asya cAyamamisambandhaH - ihAnantarapade saccAnAmucchvAsaparyAptinAmakAyayogAzrayA kriyA virahA * ** virahakAlenoktA, adhunA vedanIyamohanIyodayAzrayAn jJAnadarzanAvaraNakSayopazamAzrayAMca AtmapariNAmavizeSAnevAghikRtya sAmAnyapraznamAha -kati NaM bhaMte ! saNNAo ityAdi, tatra saMjJA Abhoga ityarthaH, manovijJAnaM ityanye, saMjJAyate vA anayeti saMjJAvedanIyamohanIyodayAzrayA jJAnadarzanAvaraNakSayopazamAzrayA ca vicitrA AhArAdiprAptaye kriyetyarthaH, sA copAdhimedAdbhidyamAnA dazaprakArA bhavati, tadyathA - AhArasaMjJetyAdi, tatra kSudvedanIyodayAd kabalAdyAhArArtha pudgalopAdAnakriyaiva saMjJAyate anayetyAhAra* saMjJA, tathA bhayavedanIyodayAd bhayodbhrAntasya dRSTivadanavikAraromAMcodbhedArthA vikriyaiva saMjJAyate'nayeti bhayasaMjJA, tathA puMvedo* dayAnmaithunAya rUpAlokanaprasannavadanamanaH stambhitoruvepathuprabhRtilakSaNA vikriyaiva saMjJAyate anayeti (maithunasaMjJA, cAritramohavizeSo** dayAt dharmopakaraNAtiriktatadatirekasya vA AditsAkriyaiva) parigrahasaMjJA, tathA kroghodayAt tadAzayagarbhA puruSamukhanayanadaM tacchadasphuraNaceSTaiva saMjJAyate'nayeti krodhasaMjJA, tathA mAnodayAdahaMkArAtmikotsekAdipariNatireva saMjJAyate'nayeti mAnasaMjJA, tathA mAyodayenAzubhasaMkkezAdanRtabhASaNAdikriyaiva saMjJAyate'nayeti mAyAsaMjJA, tathA lobhodayAlAlasAnvitA sacitetaradravyaprArthanaiva saMjJAyate'nayeti lobhasaMjJA, tathA lobhodayopazamAcchandAdyarthagocarA sAmAnyAvavodhakriyaiva saMjJAyate anayeti oSasaMjJA, tathA ********* saMjJAsvarUpaM // 69 //
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMjjAvaruSa zrIpajJA.* tadvizeSAvabodhakriyaiva saMjJAyate anayeti lokasaMjJA, tatazcaughasaMjJA darzanopayogaH lokasaMjJA tu jJAnopayoga iti, vyatyayamanye, zrIhAri0 * anye punaritthamamidadhate-sAmAnyapravRttirodhasaMjJA, lokadRSTiokasaMjJA, etAzca sukhapratipattaye spaSTarUpAH paMcendriyAnadhikRtyoktA, 8 saMjJA0 ekendriyAdInAM tu prAyo yathoktakriyAnibaMdhanakarmodayAdiparimANarUpA evAvagaMtavyA iti, uktaM ca-"cauhi ThANehiM AhArasaNNA samuppajjati, taM0-omakoTThayAe chuhAveyaNijassa kammassa udayeNaM matIe tadaTThovaogeNaM, cauhi ThANehiM bhayasaNNA samuppajati, taM0-avaciyamaMsasoNiyayAe mohaNijassa kammassa udaeNaM matIe tadahovayogeNa ya, cauhi ThANehiM mehuNasaNNA samu. ppajjati, taM0-ciyamaMsasoNiyayAe mohaNijassa kammassa udaeNaM matIe tadavovaogeNaM, cauhi ThANehiM pariggahasaNNA samuppaati,taM0-avimuttayAe lobhaveyaNijassa kammassa udaeNaM matIe tadahovaogeNaM, kohAdisaNNA kohAdiveyaNijodayao bhavaMti, tahA neraiyA ussaNNakAraNaM paDucca bhayasaNNovauttatti, atra bahu alpaM bAhyakAraNaM pratItyeti, bhAvaM paDuca AhArasaNNovauttA ityAdi, ihAntarAnubhavabhAvaH saMtibhAva ityucyate, tatathAlpabahutvaciMtAyAM parigmahasaNNovauttA.saMkhejaguNatti yaduktaM tadapyavirudaM, sarIrakuMtAdisu prabhUtatarANAM parigrahasaMtrAsadbhAvAdihArthArthameva bhayasaMjJAsaMbhavAd ,evamanyatrApyuktAnusArato bhAvanIyamiti / iti zrImajJApanApradezavyAkhyAyAM aSTamapadavyAkhyA smaateti| // 6 // sAmprataM navamamArabhyate, assa cAyamamisambandhaH-ihAnantarapade sacAnAM saMjJApariNAmAH pratipAditAH, sAmprataM yonayaH |* | pratipAdyate, tatredamAdisUtraM-'kativihA NaM bhaMte! joNI tyAdi, tatra yoniriti kaH zabdArthaH1, yu mizraNe, yuktyasyAM jIvA
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA0 zrIhAra* * iti yoniH - taijasakArmaNazarIravantaH santaH audArikavaikriyazarIrayogyaskandhasamudAyena mizrIbhavantItyarthaH, "joeNaM kammaraNaM0" 9 yoniH gAhA, yoniriti ca sAmAnyaM, tasya sacitazIta saMvRttAdibhedAH, atastadbhedopadarzanArthaM tividhA yetyAdi, tatra nArakANAM yadupapAtakSetraM tacchItasparzapariNataM anyanna pariNataM, tatrotpannatvAcchItayonikAH uSNayonikAzca nArakA bhavatIti, bhavanavAsinAmupapAtakSetraM zIto ** SNasparzapariNataM tatrotpannatvAcchItoSNayonikAH, ekendriyANAmagnikAyavarjAnAM yAvat saMmUrcchana japaMcendriyatirazcAM sammUrcchanajamanu* pyANAM ca zItAditrividhasparza pariNAmamupapAtakSetramiti trividhayonikA bhavaMti evaM ganbhavakaMtiyapaMcidiyatirikkha joNiyANaM ganbha- ** *vakaMtiyamaNussANaM, vANamaMtarajoisiyavemANiyadevANaM jahA bhavaNavAsINaM, nArakANAM yadupapAtakSetraM tanna kenaciJjIvena parigRhItamiti *+ * acittA yoniH, satyapyekendriyasUkSmajIva nikAyasaMbhave, evaM bhavanavAsinAmapi, pRthivIkAyikAdInAM yAvat saMmUrcchanajamanuSyANAnupapAtakSetre parigRhIte cAparigRhIte cobhayarUpeNotpattiriti trividhA yoniH ganbhavatiyapaMcidiyatirikkhajoNiyA ganmavakaMtiyamaNussA ya yatra jAyaMte tatra acittA api pudgalAH zukrazoNitAdayaH saMtIti mizrA yoniH, vyaMtarAdayo yathA bhavanavAsinaH, nArakANAM yoniH saMvRtA, narakaniSkuDA saMvRtagavAkSakalpAstatra jAtA varddhamAnamUrttayastebhyaH pataMti, zItebhya uSNeSu uSNebhyazca zIteSu, * evamasura kumArAdInAmapi saMvRtA yoniH, 'devasayaNiaMsi devadUtarie aMgulassa asaMkhiJjaibhAgamettAe sarIrogAhaNAe uvavaSNA' * * iti vacanAt evaM sarvadevAnAM saMvRtA yonirekendriyANAM ca dvIndriyANAM caturindriyaparyavasitAnAM vivRtA yoniH, paMcidiyatirikkhajoNiyANaM maNussAANa ya saMvRtavivRtA yoniriti zeSaM prakaTArtha yAvat padasamAptiriti / iti zrIprajJApanApradezavyAkhyAyAM navamapadavyAkhyA samApteti / ** * yoniSyutpatyAdi // 63 //
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImajJA0 zrIhAri0 sAmprataM dazamamArabhyate, asya cAyamamisambandhaH - ihAnantarapade saccAnAM yonayaH pratipAditAH, sAmprataM yacat upapAtakSetraM ratnaprabhAdi tasya caramAcaramavibhAgapradarzanArthamidaM prakramyate, tatredamAdisUtraM - 'kaha NaM bhaMte! puDhabIo paNNattAo' ityAdi, nigadasiddhaM yAvat 'imA NaM bhaMte! rayaNappabhA puDhavI kiM carimA acarime tyAdi pucchA, atha keyaM caramAcaramaparibhASeti ?, atrocyate - carimaM nAma prAMtaparyantavarti, ApekSikaM caramatvaM yaduktamanyadravyApekSayA idaM caramaM dravyamiti, yathA pUrva- * * zarIrApekSayA caramaM zarIramiti, tathA acaramaM nAma prAntamadhyavartti, ApekSikaM cAcaramatvaM yaduktamanyadravyApekSayA idamacaramadravyaM, * yathA'nyazarIrApekSayA madhyazarIramiti, caramAI acaramAiMti bahuvacanapraznaH, carimaMtapradezA acarimaMtapadesati, caramAnyevAntavarttitvAdantAzvaramAntAH teSAM pradezA iti samAsaH, tathA acaramamevAntaH acaramAntastasya pradezA iti vigrahaH, acarimAntapradezA iti bhAvanIyaM, go0 ! No carimA No acarimA, carimAcarimatvametadApekSikaM, apekSA'bhAvAcca kathaM carimA bhavivyati, acaramatvamapyanyApekSayaiva bhavati, kathamanyApekSayA carimatvaM 1, yadi ratnaprabhAyA bAhyato'nyA pRthivI syAt tasyAmavasthAyA* macaramatvaM yujyate, na cAsti, tasmAnnAcaramA, ayaM ca vAkyArthaH - kimiyaM ralaprabhA pazcimA uta madhyameti, tadevat dvitIyamapi * yathA na saMbhavati tathoktaM, idAnIM nocarimAiMti noacarimAiMti, kahaM 1, yadA caramavyapadezA caiva natthi tadA carimAI kahaM bhavi *ssaMti, evaM acarimAiMpi, teNa NocarimAI NoacarimAI, NocarimaMtapadesA NoacarimaMtapadesatti, atrApi caramatvasyAcaramatvasya cAbhAvAt pradezakalpanAyA apyabhAva ityata uktalakSaNA NocarimaMtapadesANoacarimaMtapadesA ratnaprameti, kiM tarhi 1, niyamena acarimaM carimANi ya, etaduktaM bhavati- avazyaMtayaiva kevalabhaMgavAcyA na bhavati, avayavAvayavirUpatvAdasaMkhyeya pradezAva gADhatvAdyatho 10 carama 0 * / * caramAdisvarUpaM // 64 //
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ caramAdi zrImajJA0 * ktanirvacana viSayaiveti, tathAhi - ratnaprabhA tAvadanena prakAreNa vyavasthitA iti vineyajanAnugrahAya likhyate, evamavasthitAyAM yAni zrIabha0 * prAnteSu vyavasthitAni tadadhyAsitakSetra khaNDAni tAni tathAvizva viziSTaika pariNAmayuktatvAccaramANi, yat punarmadhye mahad ratnaprabhAkrAntaM * svarUpaM 10 carama 0 * kSetrakhaNDaM tadapi tathAvidhapariNAmayuktatvAdacarimaM, ubhayasamudAyarUpA ceyaM, anyathA tadabhAvaprasaMgAt, tathA pradezaparikalpanAyAM * tu carimaMtapadesAya acarimaMtapadesA ya, kahaM 1, je bAhirakhaMDapadesA te carimaMtapadesA je majjhakhaMDapadesA te acarimaMtapadesA iti, atra anye tu vyAcakSate - tathAvidhapraviSTetara prAntAkAnte pradeze'rddha zreNipaTala rUpANi carimANi, madhyastvacarima iti, na cetthamapi kazciddoSa iti carimaMtapadesA ya acarimaMtapadesA yati, pUrvavadekAntadurnaya nirAsapradhAnena nirvacanamUtreNa avayavAvayavi * rUpaM vastvityAha, tayozca bhedAbheda iti, evaM jAva ahesattamAe, IsIpanbhArAe, aloeNaM kiM carime acarime pucchA, goyamA ! acarime * carimANi ya, carimANi tAva jANi lokadaMta esu paviTThANi, zeSamanyadacarimaM, carimaMtapadesA ya acarimapaesA ya tathaiva, imI se NaM bhaMte ! * **zyaNappabhAe puDhabIe ahe0 carimassa carimANa ya carimaMtapadesANa ya acarimaMtaparasANa ya pucchA, goyamA ! savtrastho vA dabvaTTayAe ege carime, kathaM 1, skandhapariNAmaM pratItya, yatadacaramaM tat skandhapariNAmena pariNatatvAdekameva dravyaM tasyaiva skandhasya carimA davvA te asaM khijjaguNA, yasmAdaso mahAskandhaH tasmAdasaMkhyeyaguNo, idANIM carimANaM davvANaM acarimaM carimANi ya samuditAni kiM tullAI 9, carimA sAhiyA iti, ata Aha-acarimaM carimANi ya do visesAhiyAI, kahaM 1, jaM taM acarimaM dadhvaM taM carimadabvesu pakkhittaM * tAhe taM visesAhiyameva bhavati carimadavvANaM, padesaTTayAe puNa savvatthovA carimaMtapadesA, acaramapasA asaMkhijaguNA eva, caramaMtapa* desA stokAH pRthivInyAse'pyevameva dRzyante, carimaMtapadesA ya acarimaMtapadesA ya do visesAhiyA acarimaMtapadesehiMto, kahaM 1, carimaM * // 65 //
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA zrIhArika 10carama caramAdisvarUpaM tapadesA acarimaMtapadesarAsiMmi pakkhiyA samahiyA ceva acarimaMtapadesarAsIto, na duguNAiguNA ceti,teNa carimaMtapadesA acaramaMtapaesAya samudiyA dovi visesAhiyA dabaTThayAe padesaTTayAe samvatthovA,ege acarime carimAiM asaMkhejaguNAI,acarimaM carimANi ya dovi visesAhiyAI,carimaMtapadesA asaMkhijaguNA,kahaM ?,acarimasamudAyassa carimaMtapadesA asaMkhijaguNA danvasamudAyaM paDucca,jo acarimacarimadavvasamudAyo davvANaM tassa dabassa samudAyassa je carimadavvANaM padesA te asaMkhijaguNA, jamhA egameva davvaMasaMkhejapadesogADhaM,carimaMtapadesehiMto acarimaMtapadesA ya asaMkhijaguNA, jamhA acarimaM davvaM carime davvasamudAyassa asaMkhija. guNameva teNa padesehiMtovi asaMkhijaguNaM bhavissati,carimaMtapadesA je logadaMtesu paviTThA, acarimaMtapadesA ya te NavaraM aNaMtaguNA, kathaM , anantatvAdalokasya,logassa NaM bhaMte ! acarimassa ya carimANa ya pucchA, goyamA! sanvatthovA logAgAsassa davaTThayAe egamege acarime ya, lokasyApi dravyopacAreNa ekamacaramadravyaM, alokasyApyekamacaramadravyaM ekadravyatvAt sarvastokaM, logassa carimAiM asaMkhijAI, alogassa puNa tatohito visesAhiyAI, jamhA alogaMtapadesesu gaNijamANA pRthivInyAsena samatiriktA * dRzyante, teNa alogassa carimAI visesAhiyAI, logassa alogassa ya carimANi samuditANi visesAhiyAI, jamhA logcri| *marAsI vIsA ThAvio alogacarimAcaramarAsI battIsA, eyassa logAlogAgAsassa carimaacarimarAsI ya saMkhijanto vise sAhiyo bhavati, evaM battIsAe bAvaNNA visesAhiyA, padesaTTayAe praNa savvatthovA logassa carimaMtapadesA, alogassa | carimaMtapadesA visesAhiyA, jamhA logacarimaMtapadesesu alogacarimaMtapadesA pRthivInyAsena gaNyamAnAH samatiriktA evaM dRzyante, logassa acarimaMtapadesA asaMkhejaguNA alogacarimapadesehito, kathaM ?, yasAta kSetrameva tad bahu, kSetrabahutvAca // 66 //
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImajJA0 zrIhAri 0 10 carama 0 * pradezavahutvamapi teNa acarimaMtapadesA loyassa asaMkhiJjaguNA, alogassa puNa acarimaMtapadesA anaMtaguNA, logassa acarimaM- caramAdi* tapadese hito kathamanantaguNatA 1, kSetrasyAnantaguNatvAdeva, logassa alogassa ya carimaMtapadesA ya acarimaMtapadesA ya dovi * svarUpaM visesAhiyA, tathaiva pUrvanyAyena viMzatirdvAtriMzadvA saMkSepataH draSTavyaM davvapadesaTTayAe sabvatthovA logAlogassa davyaTTayAe * egamege acarime, yasmAttadekameva dravyaM skandhapariNataM, logassa carimAI visesAhiyAI, jamhA alogacarimaMtA logacari- * maMtarasu paviTThA gaNijamANA samatirittA eva dRzyante pRthivInyAse, logassa ya alogassa ya acarimAI carimANi ya dovi * visesAhiyAI, kathaM 1, alogacarimAcarimarAsI bacIsA buddhIe ThAviUNa logacarimarAsI bIsaM eto logacaramarAsiMmi * alogacarimarAsiM acarimANi ya duveNhaMpi egattha saMkhivejA, jAtA bAvaNNA, teNa samuditA visesAhiyA, visesAhiyA Na saMkhe* aguNA, jeNa duguNAvi na bhavaMti, logassa carimaMtapadesA asaMkhiJjaguNA, yasmAdravyaM pradezagaNanayA gaNyamAnamasaMkhyeyameva, aloga- * carimaMtapadesA visesAhiyA, jamhA carimaMtANi caiva samatiritcANi teNa padesA visesAhiyA, logassa acarimaMtapadesA asaMkhi- * khaguNA alokacarimAntapradesebhyaH yasmAt kSetraM ekameva tad bahu, alogassa acarimaMtapadesA anaMtaguNA, kathaM 1, yasmAdanantaguNameva tat kSetraM, lokasya alokasya ca carimaMtapadesA ya acarimaMtapadesA ya visesAhiyA, pUrvAbhihitenopAyena vaktavyaM, savva| davvANi visesAhiyANi / paramANupoggale NaM bhaMte! kiM carime acarime avvattara pucchAra chabbIsaM bhaMgA, te ya imeNa vihiNA ThA* vijaMti-carime acarime avvattavvara carimAI acarimAI avyattavvayAI, ete patteyabhaMgA, tato carime acarime caubhaMgI, tato carime * * ya avattabvae ya caubhaMgI, tato acarime ya avatantrae ya caubhaMgI, tato carime ya acarimeya avatantrae ya aDDa bhaMgA, evaM // 67 //
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ caramAdisvarUpaM zrIprajJA ete chabbIsaM bhaMgA, goyamA! paramANupoggalA Na carimeNa ityAdi, na carama ityekatvAdasahAyatvAdekapradezAvagAhatvAt , tathA zrIhArika tathA nAcaramaH amadhyatvAniravayavatvAt , kiMtu avattavvae, avaktavyako nAma caramAcaramavyapadezakAraNazUnyaH,sa ubhayathApi vaktumaza10carama04 kyatvAdavaktavyaka iti,asya sthApanA,No carimAiM ityAdi sUtrasiddhaM yAva dupaesipaNaM bhaMte ! ityAdi,atra nirvacanaM go0 siya carime No acarime siya avattambae,ayamatra bhAvArthaH-yadA dupadesio dosu padesesu samaseDhIe evamogAhati tadA carime,No acarimetti, sarghadravyANAmeva kevalAcaramatvasyAyogAt ,jayA puNa sa egaMmi padese evamogAhati tadA avattavbae,zeSa sUtrasiddhaM,yAvata tipadesieNaM bhaMte! ityAdi,atra nirvacanaM goyamA! siya carimaeNo acarime siya avattavvae,ayamatra bhAvArthaH yadA dupaesie dosu padesesu samaseDhIe evamavagAhati tadA carime No acarime ityAdi, atra lAghavArthamuktAnuktavidhimAnabhaMgopadarzanAya saMgrahagAthAmAha-'paramANummi yataH | tito paDhamo tatio ya hoi dupadese' tRtIyo'vaktavyakaH,sa darzita eva,paDhane caramo saddahito,tatioya avattabdhayAmihANo hoti dupaese khaMdhe, eevi darisitA ceva, 'paDhamo tatio Navamo ekkArasamo ya tipadese' iyamatra bhAvanA-jadA do ego ya, eesa paesesu samaseDhIe evamavagAhati tadA carimavavadesaM labhati, esa paDhamo bhaMgo, jadA puNa sa egami padesaMmi avagAhati tadA aba |* ttabaganavaesa pAvatitti esa tatio, yadA puNa sa eva tipaesio tisu paesesu samaseDhIe avagAhati tadA carimAiM ca aca. rime yatti amihANamAsAdeti, kahaM ?, ettha je aMtimellA do paramANU te paropparamasaMsattattaNato carimAiM, jo majjhe sa madhyavartitvAdevAcarama ityevaM navamaH,yadA puNa sa eva tipadesio tisu padesesu samaseDhiviseDhIe evamavagAhati tadA carimeya avattavyA yatti saMlappati, kahaM , je do paramANU samaseDhI sA abattadhvagatikaTTa ekkArasamo, etaM asaMmohatthaM bhaNiya, lakkhaNAvi aNu // 68 //
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA0 zrIhari0 | caramAdi. svarUpaM 10carama pucIDhavaNAe daMsijjati-paramANummi dupaesie tipadesietti bhAvArthaH, catupadezikabhaMgAn pratipAdayamAha-paDhamo tatio navamo dasamo ekkAraso ya bArasamo / bhaMgA cauppadese tevIsahamovi dahabbo // 1 // ayamatra bhAvArtha:-jayA cauppadesito domu padesesu samaseDhIe evamavagAhati tadA carimaMti bhaNNati, esa paDhamo, yadA puNa sa egaMmi padese evamavagAhati tadA avattavvayatti buccati, sa tatio, jayA puNa sa eva tisu paesesu samaseDhIe evamavagAhati tadA carimAI ca acarime yatti zabdyate, esa navamo, carimo bhAvitArtha eva, jadA puNa sa eva causu padesesu samaseDhIe evamavagAhati tadA carimAiM ca acarimAiM kIryate, kahaM 1, je aMtimillA do paramANU te carimAiMti, je majjhe do te acarimAiMti, esa dasamo, jayA puNa esovi timu padesesu samaseDhIvi. maseDhIe evamavagAhati tadA carime ya avattavbae yatti vyAkhyAyate, esa ekkArasamo, bhAvitArthaH, evaM jadA puNa sa eva jaM caumu padesesu do samaseDhIe do visamaseDhIe evamavagAhati tadA caramAI avattabvAiMti amilappate, kahaM ?, jaM samaseDhiyA do te carimAI je viseDhiyA te avattavvayAI, esa bArasamo, jadA puNa sa eva catuSpadesiyo causu padesesu samaseDhIviseDhIe evamavagAhati, tadA carimAiMca acarime ya avattavara ya,esa tevIsahamo,prakaTArthazceti,saMpatamete asamohatthaM bhaNiyalakkhaNAvi aNupubdhIThavaNAe daMsiJjae prathamAdayazcatuSpradeziketi gAthArthaH, paMcapradezikabhaMgAn pratipAdayannAha 'paDhamo tatio sattama nava dasa ekkAraso ya bArasamo / tevIsa caunbIso paNavIsaimo ya paMcamae // 1 // idamatra hRdayaM-jadA paMcapadesio dosu samaseDhIe evamavagAhati tadA caramaMti bhaNNaMti, esa paDhamo, jadA puNa sa egamegammi padese evamavagAhati tadA abattabagaMti vuJcati ema tatio,jadA puNa sa + eva paMcasu padesesu evamavagAhati tadA do carime acarime yati zabdhate, kayaM, ii ye carimA cacAri paramANU tesimega // 69 //
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA zrIhAri0 10carama caramAdi svarUpaM saMbaMdhaparigaNaNao egarUvattaM egavaNNattaM egarasattaM egaphAsattaM paDucca ekaTyapadezaH, ekavyapadezatve ca sati carimetti maNNati, jo puNa majjhe so acarimotti esa sattamotti, jayA puNa sa eva tisu padesesu samaseDhIe evamavagAhati tadA carimAiM ca avattavyae yatti kIya'te, eSa navamI, bhAvitArthameva, jayA puNa sa eva causu padesesu samaseDhIe evamavagAhati tadA carime ya ava-|| ttavvayAI ca, eso vArasamo vijJAtArtha eva, jayA puNa sa eva paMcasu padesesu samaseDhIvisamaseDhIe evamavagAiti tadA carimAI ca avattavyae ya, jayA do samasedIe tahiMpi do carimAiM jo ego visedIe so avattavvagaMti, esa terasamo, jayA puNa sa eva causu padesesu samaseDhIvisamaseDhIe evamavagAhati tadA carimAiM ca acarime ya avattavbae ya, ettha je aMtimillA te carimAiM, jo mApadeso so acarimaM, jo viseDhIo so avattadhvagaMti,esa tevIsaimo, jadA puNa sa eva paMcapadesio paMcasu padesesu samaseTivise Dhie evamavagAhati tadA carimAiM ca acarimAiM ca avattamcae ya, esa paNuvIsaimo, bhAvitArtha eva, sAmmatamasya spaSTa-17 saMvedanA'sanmohArthoktalakSaNA'pi vidhivadanukramasthApanayA dRzyante prathamAdayaH paMcapradezika iti gAthArthaH / vidhipratiSedharUpatvAcchAstrasya vidhinA aNuvyaNukAdInAM bhaGgakAnamidhAya sAmprataM pratiSedhabhaMgakaniSedhyadvAreNa SaTpradezikavidhIyamAnabhaMgopadarzanAye. damAha-"bicauttha paMca chaTuM paNNara solaM ca sattaradvAraM / vIsekavIsabAvIsakaM ca vajeja chaTuMmi // 1 // " etaduktaM bhavati-atra dvitI.* yAdayo yathoktA bhaMgA vajaMte, kiM kAraNaM?, ucyate-iha vitiyabhaMgo acarimo, acarimaM ca kevalaM caramarahiyaM davvameva Natthi, * prAntAbhAve caramAbhAvAditi bhAvanA, tathA cauttho carimAI, paMcamo acarimAiMti chaTTho avattayAI ca, paNNarasamo acarime ya avattavbayAI ca solasamo acarime ya avattavvayAI ca sattarasamo acarimAiM ca avatavvae ya aTThArasamo acarimAI ca avatta // 70 //
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA0 zrIhari0 10 carabha0 * vvayAI ca, eyapagAraM loe davvameva Natthi, kevalacaramAdInAmabhAvAdityata evopanyastabhaMga kadambakaM svarUpato bhAvanIyametaditi, vIsamo puNa carimeya acarime ya avattavyagAI catti eyArUvo sattapadesiyassevattikaTTu, evaM egavIsaimovi carime ya acarimAiM ca avattabbara yatti esovi eriso saptapradezika syaiveti kRtvA, bAvIsaimo puNa carime ya acarimAI avatavvagAI catti * eriso aTThapadesiyasseva bhavatittikRtvA parihiyate, ettha codago bhaNati - NaNu chaTuM maMgo avasavvagAI imeNa rUpeNa hoi, ettha *kiM paDisiddhA, dupaesiyA disu ya kiM No vihiyAIti 1, ucyate, Na, eyArUvaM davvaM natthi, kathaM jJAyate iti cedAcAryo pravRtti * yadi syAt pratipAdayet na ca pratipAditaM bhAve vA jAtiparanirdezAdinA tRtIyabhaMga evAntarbhAva iti, zeSAstu prathamabhaMgAdayo yathArthaM gamyate bhavatIti te'pi vineyAnugrahArthamupadazyata eva yadA sthApya eesiM dosu padesesu samaseDhIe evamavagAhati tadA sa carimo, sa eva jadA egaMmi padese evamavagAhati tadA avattabbae, sa eva jayA paMcasu padesesu egaparikkheveNa tadA acarime * carime, yadA puNa sa eva chasu paesesa egaparikkheveNaM egAhieNaM evamavagAiti tadA carime ya acarimAI ca, ettha ege Aya* riyA evaM bhaNati je aMtimillA cattAri paramANU te carimaM je majhillA do te acarimAI, aNNe bhaNati - caunhaM khettapadesa bhavA *uvahiyattaNao U Na egapariNAmo jutto tamhA Na bhavati ceva esa bhaMgo, paDisiddho ya sutte, jao bhaNiyaM-chahaM ca, eyassa atthopAyayaselIe imo chaTuM aTThamaM ca, ahAvi etArUvo chappaesio hoti tahAvi evaM gamiati-je egAboDhaMgA cattAri paramANU te tathaikapariNAmapariNatatvAt caramaMtaH tadadhiko'pi visamazreNyaiva pratibaddhatvAdatirikta ityekameva caramaM, punazca adhigaviDhito madhyavarttitvAdane kapariNAmatvAdvastuni acaramovi gheppati, tato acarimAivi havaMti, tadA na kazcidvirodhaH, anyathA caramAdisvarUpaM // 71 //
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA zrIhari0 10carama. * * * * caramAdisvarUpaM vA''gamAvirodhena bhAvanIyaM, yathA na doSaH, vicitrapariNAmasaMbhavAda,alaM prasaMgena, tavamatra kevalino vidaMti,viziSTazrutavidava, jadA puNa sa eva tisu padesesu samaseDhIe evamavagAhati tadA carimAiMca acarime ya,jayA puNa sa eva causu padesesa samavisamaseDhIe evamavagAhati tadA carimAiM acarimAiM ca, yadA puga sa eva titu padesesu samaseDhIviseDhIe evamavagAhati tadA carime ya avattabvae ya, yadA puNa sa eva ca usu padesesu samaseDhIviseDhI evamavagAhati tadA carime ya avattambayAI, jayA puNa sa eva paMcasu padesesu samaseDhIviseDhIe evamavagAhati tadA carimAiMca aprattanmae ya, yadA puNa sa eva chasu padesesu samaseDivisamaseDhIe evamavagAhati tadA carimAiM ca avattavyayAI ca, jadA puNa sa eva chasu padesesa egaparikkhevegaM egAhigeNaM evamavagAhati tadA carime ya acarime ya avattavbae ya, jadA puNa sa eva causu padesesu samavisamaseDhIe evamavagAhati tadA carimAiM ca acarime ya avatanvae ya, jayA puNa sa eva paMcasu padesesu samaseDhIvisamaseDhI evamavagAhati tadA carimAiM ca acarime ya avattabdhayAI ca, jadA puNa sa eva paMcasu padesesu samaseDhIe visamaseDhIe evamavagAhati tadA carimAiM ca acarimAiM ca avattatrae ya, jayA puNa chappaesio chasu ceva paesesu samaseDhivisamaseDhIe evamavagAhati tadA carimAiM ca acarimAiM ca avattadhvayAI, evaM tAva chappaesiyasa saMbhavabhaMgA NidaMsiyatti gAthArthaH / idANI sattapadesiyamahigicca bhaNNati-vicauttha paMca chahU~ paNNara solaM ca sattaradvAraM / bajiya bAvIsaimaM sesA bhaMgA u sattamae / / 1 / / idaM gAthAsUtraM vastuto bhAvitArthameva, navaraM bAvIsaimo bhaMgo aTThapadesiyassa havati teNa vajijati, daMsio ya so, sesA puNa sabakhaMdhesu ceva vajiaMti, darzitamidaM vineyajanAnugrAhArtha ThavaNAmeceNa ceva sesA puNa je bhavaMti te NidasiaMti; etesi bhAvaNA-jamhA satapadesiyassa egami padese domu tisu causuvi jAva satcasuvi // 72 //
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ caramAdi zrI prajJA zrIhari0 10 carama | svarUpaM avagAho bhavati teNa ete bhaMgA bhavaMtitti jANiyanvA idAnI aDDAdesiyamadhikRtyedamAha-bica utthapaMcachaTuM paNNara solaM ca sttr'haar| ete bajjiya bhaMgA sesA sesesu saMghesu // 1 // ayamamipAyo bhavitArtha eva, NavaraM sesA je sattapadesie ratitA bAvIsa timo ya eyArUvo, ete sesesu aTThapadesagAdisu bhavaMti, jamhA aTThapadesagANavi egAdipadesesu avagAho harati ceva, aNNe padaMti'ete vajjiya bhaMgA, teNa paramaDiyA sesA, kathaM ?, yasmAdasaMkhyeyapradezikasyApyanaMtapradezikasyApi ca skaMdhasya ekasminnapi pradeze'vagAhaH, dvagoryAvadasaMkhyeyeSvapi pRthak pRthag , anaMtevavagAho na bhavati, yasmAlloka eva asaMkhyeyapradezikA, Aha-kathamanantAnAM skaMdhAnAmanaMtapradezikAnAmasaMkhyeyeyavagAha iti !, ucyate, zuSirasvabhAvatvAdAkAzasya, yathaikasya pradIpasya gRhamadhye prajvAlitasya prabhAssarvameva gRhaM vyApnuvaMti tathA pradIpasahasrasthApi vyApnuvaMti, yasmAt puruSasya madhyAvasthitasya pRthaka 2 chAyA razyaMte, tathA gaMdhapudgalAH zItapudgalA:dhUmAzcAnyonyAvirodhAdvayApnuvaMti evamihApIti, tathA coktaM-"AvizAM dravyANAM bhAtyavakAzo yadanyapUrNe'pi / AkAzamiti niruktaM tena nabhastatra niravayava // 1 // " miti, tasmAdasaMkhyeyemvevAnaMtAnAmavagAha iti // kati NaM bhaMte ! saMThANA paNNattA, go.! paMca, parimaMDale baDhe taMse caurase Ayate, tattha parimaMDale NaM bhaMte ! saMThANe kiM saMkhijjapadesie asaMkhejjapadesie aNaMtapadesie, go! siya saMkhejjapadesie siya asaMkhijapadesie siya aNaMtapadesie, evaM jAva Ayae, parimaMDale NaM bhaMte ! saMThANe saMkhejjapadesie ki saMkhejapaesogADhe asaMkhejapadesogADhe aNaMtapaesogADhe pucchA, go0 ! saMkhijjapadesogADhe No asaMkhijjapadesogADhe No aNaMtapaesogADhe, jamhA te saMkhijjA eva padesA kahamasaMkheijasa vA aNaMtesu vA padesesu acamAhissaMti !,asaMkhijapadesie aNaMtapaesie ya saMkhijjesu vA asaMkhijesu vA, evaM jAva Ayae, parimaM // 73 //
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ * bhIprajJA0 * zrIhari0 11 bhASA0 Dale NaM bhaMte! saMpuSNaparimaMDale0 saMkhejjesu vA avagAhejA asaMkhije vA, agaMtapadesie0 saMkhejesu vA asaMkhejjesu vA, jo anaMtesu, jamhA logo ceva asaMkheapadesio, poggalANaM ca aNNattha gatI Natthi evaM jAna Ayae, parimaMDale NaM bhaMte / saMThANe saMkhejapadesie saMkhe apadeso gADhe kiM carime pucchA, jahA rayaNappabhAra vAgaraNaM tadA bhaNiyabvaM, evameteNaM gamaeNaM asaMkhej apadesie * saMkhijjapadesogADhe kiM carime 01 savyamaNugaMtabvaM, parimaMDalasma NaM maMte ! saMThANassa asaMkhi apadesiyassa asaM khijja diso gADhassa * * acarimassa ya carimANa ya pucchA, etadapyamihitameva jahA syaNappabhAe sabvamaNupaMtantraM sutAnusAreNaM, NavaraM saMkameNaM anaMta- * * guNatti khetaciMtAe daSvaciMtAsaMkameNANaM tItyarthaH / tahA neraiyANaM bhaMte! gaticarimeNati, gaticarimeNaMti gaticarimatayA, * puNa Naragesu aNuvava jaNa sAeci vRttaM bhavati, peraiyANaM maMtre ! pucchAe bahuvayaNato visesoci, gatiThinI gAhA, gati parime Thiticarime bhavacarime bhayo so carimeM ya ityAdi bhAvanIyamiti / prajJApana pradezavyAkhyAyAM dazamapadavyAkhyA | 10 // sAmpratamekAdazamArabhyate, aspa cAyamamisaMbaMdhaH - ihAnaMtarapade saccAnAM yadupapAtakSetraM ratnaprabhAdi tasya carama * vibhAgaH pratipAditaH, iha tu bhASAparyAptiparyAptAnAM satyAdibhASAvi bhAgopadarzanArthamidaM prastUyate, iha cedamAdivatraM - se NUNaM * bhaMte! maNNAmIti ohAriNI bhAsA ?, sezabdastatra zabdArthaH, sa ca vAkyopanyAse, nUnamupamAnAvadhAraNa tarkaprazna- * * hetuSu, ihAvadhAraNe, bhadaMta ityAmaMtraNe, manye avabudhya iti, evaM avadhAryate - avagamyate'nayetyavadhAraNI, avabodhavIjabhUtetyarthaH, * mAdhyata iti bhASA, bhASAyogyatayA pariNAmita nisRSTanissRjya mAnadravya saMhatiriti hRdayaM, eSa padArthaH, ayaM punarvAkyArtho varttate tatra bhadaMta ! evamahaM manye- avazyamavadhAraNI mASeti, na ca sakRt tadanAlocyaiva, kiMtu vivemIti, mohAriNIM bhASAM ciMta * bhASAsvarUpaM 119811
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA zrIhari0 11bhASA0 bhASA yAmIti paryAlocayAmi yuktivAreNApi iti-evaM yadUta avadhAraNI bhASeti pUrvavat , evaM nivedya khamabhiprAyamadhikRtArthanizca-* yAyaiva bhagavaMtaM pRcchati -aha mannAmIti odhAriNI bhASA, atha prakriyAmaznAnantaryamaMgale panyAsaprativacanasamuccayeSu, iha* svarUpaM prazna, tatazca kAkA'yamartho'vaseyaH-atha manye evaM yathA avadhAraNI bhASA, dvitIyAmiprAyanivedanamadhikRtya praznamevAha-aha ciMtemIti ohAriNI bhAsA, atha ciMtayAmyevaM yathA'vadhAraNI bhASA, sAdhvidamanavadyamityabhiprAya iti, avayavArtha ukta eva, adhunA matAlocitArthaviSayamaMzataH sAmyamaMzatazcAmAmyamapi saMbhAvayan samastamatAlocatArthAviparItatathAbhAvAvadhAraNAye. damAha-saha maNNAmIti ohAriNI bhAsA, tathA samuccayanirdezAvadhAraNasAdRzyapraiSyeSu, iha ca nirdeze, tatazca kAkA'yamartho' baseya:-tathA manye yathA pUrva matavAn , na kazcidvizeSa ityabhiprAyaH, kathamiti 1, evaM-yadutAvadhAraNI bhASA, taha taha ciMtemIti || ohAriNI bhAsA, tathA ciMtayAmi yathA pUrva ciMtitavAna, na kiMcittatra vitathaM, kathamiti !, evaM yadutAvadhAraNI bhASeti,* avayavArtho nidarzita eca, evaM gautamenAbhiprAyanivedane prazne ca kRte sati bhagavAnAha-haMtA goyamA ! maNNAmIti ohAriNI bhAsA, asya prAkRtazailyA chAMdasatvAccAyamartho'vaseya:-haMta saMpreSaNapratyavadhAraNavivA (pA) deSu, iha pratyavadhAraNe, haMtA gautama! nAsatyatvaM ityevaM yadutAvadhAraNI bhASeti,vemayahamidamityabhiprAyaH, tathA avikalaM manyasva yathA pUrva matavAnityevaM yadutAvadhAriNI bhASA, tathA'vikalaM ciMtayasva yathA pUrva ciMtitavAn ityevaM yadutAvadhAriNI bhASetyevaM tAvat pUjyapAdA vyAcakSate, anye punaranyathA, tadabhiprAyaM punaratigaMbhIratvAnna vayamavagacchAmA, ohAriNI Na bhaMte ! bhAsA ki saccetyAdi, apadhAryate - // 75 // nayetyavadhAraNI, Namiti vAkyAlaMkAre, bhadaMta ityAmaMtraNe, mAdhyata iti bhASA, kimiti paramAne, satA hitA satyA, saMto snyo|
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 zra prajJA0 zrIhariH bhASA svarUpaM 11 bhASA * guNAH padArthA veti, etadviparItA mRSA, satyAmRSobhayarUpA, paristhUlavyavahAranayamatAnusAriNI ceyamavaseyeti, asatyAmRSA tritayavinirmukA, vyavahAranayamatAnusAriNyevetyarthaH, goyamA siya saccetyAdi nirvacanaM syAtsasyA, sthAcchando'nekAMtayo takaH, zeSaM sUtrasiddhaM yAvat ArAdhanI saccetyAdi, tatrArAdhyate'nayetyArAdhanI-yathAvasthitavastvabhidhAyinI satyA, yathA astyAtmA sadasanityAnityAyanekadharmakalApAliMgita iti, virAdhanI viparItavastvabhidhAyinI mRSA, yathA nAstyAtmA sanneva vetyAdi, ArAdhanIvirAdhanI satyAmRSA,yathA adhikRtya kiMcinnagaraM pananaM vA asmin daza dArakA jAtA iti paMcasu jAteSveva mabhidadhataH, yA naivArAdhanItyAditrayavikalA sA asatyAmRSA, yathA he devadatta ityAdi, zeSaM strasiddha yAvat aha bhaMte ! gAumityAdi, ihArAdhanI yathAvasthitavastvabhidhAyinI satyetyuktamata ihoktalakSaNayogasaMzayApannastadapanodAya pRcchati-atha bhadaMta ! gAvaH pratItA: mRgA api pazava:-ajAH pakSiNaH pratItAH, prajJApanI tadarthakathanI, Namiti pUrvavata , epA satyA bhASA nepA bhASA mRti, ko'bhiprAya: ?-gAva iti gonAti pratipAdayati, tatra ca triliMgo'pyabhidheyo'rtho'sti strIpuMnapuMsakavedabhAvAt , evaM mRgapazupakSiSvapi bhAvanIyaM, na ca te zabdAstriliMgAbhidhAyakAH, tathA'zravaNAd , api tu pulliMgagarbhA eva, bhagavAnAha-haMtA * goyametyAdi, haMteti pratyavadhAraNe, gautametyAmaMtraNe, gAva ityAdi prajJApanI tadarthakathanI ArAdhanI yAvadeSA bhASA, na eSA bhASA mRSeti, ko'bhiprAyaH 1, gAva iti gojAti pratipAdayati, tatra ca triliMgo'pyabhidheyo'rtho'sti strIpuMnapuMsakavedabhAvAt , evaM mRgapazupakSijapi bhAvanIya, na ca te zamdAstriliMgAmipAyakAH, tathA'zravaNAda, api tu puMlliMgagarbhA eva, bhagavAnAha-daMtA goyamA! na mRSA jAtyabhidhAyitvAjjAtezca triliMgArthAvyatirekAttadabhidhAne ca vastuto liMgArthAnabhidhAnAcchandazaktisvAmAvyAt // 76 //
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ . auprajJA. bhohari. 11 bhASA0 bhASA svarUpaM tayA pratItidarzanAd vyavahArahetusvAdaduSTavivakSayA samutpatteH aparapIDAkarasvAcceti hRdayaM / aha bhaMte jA ya isthivayU ityAdi, atheti prazna, bhadaMta ityAmaMtraNe, yA ca strIvAk strIvacanamityarthaH, evaM puruSamapuMmakayorapi vAcyaM, zeSaM gatA yAvat praznastrAMtaH, ko'bhiprAya:, iha yadA khaTavAghaTA''todyAdau strIpuMnapuMsakavacanAni prayujyaMte na ca bAjho'rthaH tadAkAreNa pariNato'sti khaTvAdiH, kathaM', yasmAcchabdavidbhiridaM ruyAdilakSaNa muktaM-"yoni duttvamasthairya, sugdhatA klIvatA stanau / puMskAmiteti liMgAni, sapta strItve pracakSate // 1 // mehanaM kharatA dADharya, zauMDIyaM zmazru tRpttaa| zrIkAmiteti liMgAni, sapta puMstve pracakSate // 2 // stanAdizmazrukezAdibhAvAbhAvasamanvitam / napuMsakaM budhAH prAhurmohAnalasudIpitam // 3 // " tathA'nyatrApyuktaM-stanakezavatI strI sAdromazaH puruSaH smRtH| ubhayoraMtaraM yacca, tadabhAve napuMsaka // 4 // mityaadi| tadeyaM prajJApanI na vetyApanasaMzayastadapano. dAya pRcchati, atra bhagAnAhahaMtAgoyametyAdi, akSaragamanikA satrAMtaravadavagaMtavyA, bhAvArthastvayaM-prajJApanI, kathaM ,vyavahArataH khayAdivacanAnAmatire'pi pravRtte, pratipacihetarUpatvAt tatraiva pravRttidarzanAta aduSTavivakSAsamutpatteH aprpiiddaajnktvaacveti| * ahaM bhaMtetyAdi, praznasUtraM, asyAkSarArthaH satrAMtarAnvAkhyAnato'vagata eva, navaraM AjJApyate'nayetyAjJApanI, liyA * AjJApanI khayAjJApanI, evamiti re ayivAnye, abhiprAyastvayaM-ArAdhanI satyetyuktA, iyaM ca prajJApanI, viparItA mRti, AcApyamAnazvArthaH svayAdistathA kuryAnna bA, AjJAsaMpAdanakriyAyuktabAbhidhIyate bhASayetyata iyaM pradApanI na veti | saMzayApano vinizcayAya pRcchati atra bhagavAnAha-haMtA goyametyAdi, idamatra hRdaya-yA svaparAnubAbudyA sAdhyamaMtareNAmugmi-* kaphalaprasAdhanAya pratipannaihikaprayojanAlaMbanA vivakSitakAryaprasAdhanasAmarthyamuktavinItavineyajanaviSayA gIyate tatvatassaiva // 77||
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhIprajJA zrIhari. 11bhASA bhASA * prajJApanI, vyavahArato'nyeti, uktaM ca-"aviNIyamANa-to kilissatI mAmatI mamaM sahaya, ghaMTAlohaM jAuM ko kaDakaraNe pavajA // 1 // " kiriyA hi dravyaM vinayati nAdabyamityabhiprAyA, aha bhaMtetyAdi, vA ca vIprajJApanI, yathA || svarama yonirityAdi, yA ca puruSaprajJApanI mehanamityAdi, yA ca napuMsakaprajJApanI stanAdItyAdi, prajJApanIyaM bhASA mRSA, ko'mi prAyaH 1-rUpAdivacanAnAmarthAntare'pi pravRtteH pratipAditatvAd itthaM pratipAdane niyamAyomAt , haMtA goyametyAdi nirvacanaM, akha garbho vyavahArataH khasvityamapi prajJApane'parAdhAbhAvaH pabahArayogAva kutsitavivakSAdhyogAt * mAvAnatipAtAditi, anye tu vyApakSane-yA pakSI prajJApanetyAdi, atra yadA ruyAdipariNato'rtho bAbamartha ruyAdivijJAna* pariNataM prajJAyapati zamdanayadarzanena ca ma tasmAta prajJApyamAnAdAdaminastadupayogAnanyavAda yathA pumA purNasamamidadhataH *triyAH khiyaM napuMsakasya napuMsakamiti tadarthatA, yadApi pumAn striyamamidhatte tadApi tadupayogAnanyatvAt strIrUpa evAsAviti samAnaliMgateva, napuMsakamamidadhAno napuMsakameveti samAnaliMgatA, evaM khInapuMsakyorapyAyojanIyaM, saMgrahavyavahArAmiprAyAtu pAmArthAt kvanamAtmalAmaM lamate, yadi pAyo'rthastamA pariNato'sti tataH puMsaH puliMgavacanamamidapatassatyatA, cato'nyathA mRSAteti prApte mRDanayadarzanena prazne nirvacanaM vijAtiriti, strIliMgo'pi san pumAdivRttimanubhavati sarvaliMgasamAnAdhikara| jazca bhavati, strIliMgogadAlaya bhavati / aha bhaMte jAtItyAdi, jAtau strIvacanaM sattA tathA jAtau puMvacanaM bhAvaH tathA jAtau |* // 78 // * napuMsakavacanaM sAmAnya, prajJApanItyAdi pUrvavad, bhAvArtho'pi sanirvacanasUtraH pUrvaradeva, anye tu vyAcakSate-jAtau strIvacanaM yathA gRhakokiliketyAdi, jAtau puMvananaM kokilaityAdi, jAto napuMsakavacanaM AsanamityAdi, prajJApanI eSA, na eSA paSA,
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ | bhIprajJA. zrIhari0 11 bhASA. ko'miprAyaH 1- gRhakolikAzabdo hi triliMgayuktArthavAcakaH strInapusakasadbhAvAt , evaM kokilazabdo'pi, evamAsana. zabdo'pi maMcikAsandakapIThakAdiSu, haMtA gotametyAdi nirvacanaM, garbhArthaH pAgbhAvita eva, aha bhaMte! jAtIti itthi ANamaNItyAdi, pUrvoktAnusArana etroktodAharaNApekSayA bhaavniiy| aha bhaMte! jAtIti itthipaNNavaNItyAdi |strIjAtiprajJApanItyAdi, prAgavizeSeNa strIprajJApanyAH pratipAditatvAt sAMprataM jAtyA vizeSitatvAdapaunarutyamiti bhAvanIyaM, anyathA vA AgamAvirodhato bhedo vAcyA, evamanvarthasaMjJayA prajJApanIzabdamadhikRtyAnaMtagamaparyAyatvAt sUtrasya vyAkhyAtAni strANi, anye tu pAribhASikImasatyAmRSAM prajJApanIzabdamadhikRtya kathamapi sarvatra nigamanamamidadhati, tata | svabuddhayA bhAvanIyamityalaM prasaMgena / aha bhaMte maMdakumAra evetyAdi, maMdakumAraka-uttAnazAyako pAlaH so'nAmogikena *kAyavIryeNa bhASApudgalopAdAnaM kRtvA nisargakAle bruvan jAnAti -ahametat bravImIti?, atha ko'sya praznasyAvakAza iti ?, ucyate, pradezAMtare uktaM-"buddhIdive atthe jaM bhAsada taM sutaM matIsahitaM / " tatra matizrutajJAna medaprarUpaNaM kuNinAcAryeNa bahuprakAraM gAthArddha vyAkhyAyopasaMhanaM, athavA sAmAnyeneha matizrutAtmikA buddhiradhikriyate, tathA dRSTAnarthAn bhASata eva kadAcidapIti saMbhavamAtramaMgIkriyate, nAvazyaM bhASamANa eva, tadiha bhASamANasya mAvazrutamatos nyA matiH, matimahitamiti zrutavijJAnasahitamupayuktasyetiyAvata , yAn bhASate evAvazyaM kadAcidapi tacchutamanubhASamANasya * zrutameveti, yasmAnmatijJAnAlocitA api kecidvyazrutenocyate, avadhyAdijJAnAlocitAca, evaM sarvameva hi zrutajJAna dhvanipa|riNAmamiti, matijJAnaM cobhayapariNAmami yuktaM bhavati, ato vijJAnameva vAyUpApasamiti praznaH, tathA'nyairapyuktaM-"AtmA budayA // 79 //
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ | samarthyArthAnmano yuMkte vivacayA / manaH kAyAgnimAhaMti, sa prerayati mAruta ||1||" mityAdi, vyAkaraNaM No iNDe samaTThe | paryAptyAparyAptasyApi sataH manaHkaraNamapaTu, apaTutvAcca karaNasya kSayopazamo maMdaH, manaHkaraNaM ca zrutajJAnAvaraNasya kSayo11 bhASA0 * pazamahetustasmAnna jAnAti ahametat bravImIti, nAnyatra saMjJina iti, anyatrazabdaH parivarjanArthaH, yathA " anyatra droNamI- * zrI prajJA0 zrIhari0 * SmAbhyAM sarve yodhAH parAGmukhAH" bhISmadroNau vajrjayitvetyarthaH, evamihApi, tatra saMjJI avadhijJAnI jAtismarI vA evaM * kavalAhAraM AhAremANe, ammApiyaro bhaTTidArae iti, bhaTTI-sAmI tasma dArao-putto, marvatra saMjJinaM muktvA na jAnAti, atirAule dezI bhASayA svAmikulaM, zeSaM nigadasiddhaM yAvat aha maMte ! uDDhe goNetyAdi, atrApi bAlAvasthA gRhAta iti kecit, aha bhaMte puDhavIti itthiyANamaNItyAdi, atra karmmatayA AjJApanaM veditavyaM yathA pRthivIM kuvityeke, pRthivImAnayetyanye, evaM puruSanapuMsakayorapi bhAvanIyaM, puDhanIti itthIpaNNavaNitti, pRthivIkharUpaM strItvena prajJAyapati ya * iti vizeSapraznaH, bhAsA NaM kimAdIyA iti praznaH, nirvvacanaM - goyamA ! bhAsA NaM jIvAdIyA ityAdi, jIvAcA * * tathAvidhatatprayatna maMtareNa bhASAyA abhAvAt jIvamUletyarthaH, uktaM ca- "tivihaMmi sarIraMmI jIvapadesA havaMti jIvassa / jehi u * giNhati gahaNaM to bhAsati bhAsato bhAsaM // | 1 ||" ata eva zarIraprabhavA zarIrAdeva tadaMDanirgateH, vajjasaMThitA lokavyApitvAt * tathA saMsthAnAt lokAkAratvA lokavadvajjra saMsthiteti, logaMta pajjavasiyA lokavyASi vAdeva prajJapteti / bhAsA kuto ya pabhavA ityAdi praznaH, nirvvapanaM sarIrappabhavA bhAsetyAdi, tatra zarIrapyabhavA mAsA jamhA kAyayogeNaM, bhaMte! mAsAjogge pogale gevhisA bhAsatAe pariNAmitA bahajoeNaM Nisarati, dohiM samaehiM nisiriti- bhAsati, egaMtaraM giNhati niparati * || * bhASAsvarUpaM // 80 //
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASA svarUpaM zrIprajJA * egaMtaraM ceti, paDhamasamayagahie poggale bitiyasamae Nisirati, teNa dosamayA mAsA, cauppagArA saJcAdi, doNNi ya bhAsA | zrIhArika aNumayAo u-saccA asaccamosA ya, paryAptA-alaM samarthA arthapratipAdana prati, kativihA NamityAdi praznaH nirvacanaM. 11 bhASA0* pajjattikA ya apajjattigA ya, iha paJjattigA NAma jA avadhAreuM sakkati, jahA saccA mosA veti, jA puNa saccAvi mosAvi |* dupakkhagmAhiNI sA Na sakkati vibhAveuM jahA esA saccA mosA veti apajjattigA, zeSaM nigadasiddhaM yAvat jaNavatetyAdi, tatra janapadasatyaM nAma nAnAdezIbhASArU mapyavipratipalyA yadekArthapratyAyanavyavahArasamarthamiti, yathodakArthe koMkaNAdiSu | payaH picca nIrasudakamityAdi,aduSTavivakSAhetutvAnnAnAjanapadegviSTArthapratipattijanakatvAd vyavahArapravRtteH satyametaditi, evaM zeSeSvapi bhAvanA kAryA, sammatasatyaM nAma kumudakuvalayotpalatAmaramAnAM samAne paMkajasaMbhave gopAlAdInAM sammatamaraviMdameva *paMkajamiti, sthApanAsatyaM nAma akSaramudrAvinyAsAdiSu yathA mASako'yaM kArSApaNo'yaM zatamidaM sahasramidamiti, nAmasatyaM | nAma kulamavarddhayannapi kulavarddhana ityucyate dhanamabarddhamAno'pi dhanavarddhana ityucyate, apakSastu pakSa iti, rUpasatyaM nAma tadagu. Nasya tathA rUpadhAraNa rUpasatyaM, yathA prapaMcayateH pravajitarUpadhAraNamiti, pratItyasatyaM nAma yathA anAmikAyA dIrghatvaM ikhatvaM ceti, tathAhi tassAnaMtapariNAmasya dravyasya tattatsahakArikAraNasannidhAnena tattadrUpamamivyajyata iti satyatA, vyavahArasatyaM nAma dahyate giriH galati bhAjanaM anudarA kanyA alomA eDiketi, girigatatRNAdidAhe loke vyavahAraH pravartate, tathodake ca galati sati, tathA saMbhogajIvaprabhavodarAmAve ca sati, lavanayogyalomAbhAve caiti, bhAvasatyaM nAma zuklA balAkA,satyapi paMcavarNa| saMbhave, yogasatyaM nAma chatrayogAcchatrI daMDayogAiMDItyevamAdi, upamayA satyaM nAma samudravattaDAgaM, 'mosA dasabihA, kohAdi // 8 //
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImajJA0 zrIhAri0 11 bhASA0 * * * bhASAsvarUpaM NissiyA' krodhAmibhUto visaMvAdanabuddhayA asatyena paraM pratyAyayan satyamasatyaM vA vadati, tasyAzayavipratipattitaH ghuNAkSaramitra kadAcit satyaM tathApi tanmRSaiva, 'mANaNissiyA' jaM tu attukasseNa abhUtamapi aizvaryAdyanubhUtamiti prakAzayati, mAyAkArakavaccakSurmohena zakaTAdInAM mukhapravezanAdi mAyANissiyA, vaNijAdi kUDamANa samayakaraNaM vA lobhaNissiyA, atipremANaM dAso'* haM taveti peJjaNissiyA, paDinivihassa titthagarAdINavi apavAdabhAsaNaM dosaNissiyA, hAsyanisRtA narmAnRtaM bhayaniHsRtA * * taskarAdibhaye'samaMjasa vacanaM, AkhyAyikAnisRtA AkhyAyikA'saMbhavya midhAnaM, uSaghAtanisRtA abhyAkhyAnavacanaM / saccAmosA * dasavihA uSpaNNabhIsaga vigatamI sagAdi, uddisa gAmaM vA nagaraM vA damaNDaM dAragANaM jaMmaM pagA saMtassa UNesu ahiesu vA evamAdi * uppannamissiyA, emeva maraNakahaNe vigayamismiyA, jammaNasya maraNasma ya kayapariNAmassa ubhayakaraNe visaMvAdaNe uppA eNa vigata missitA, jIvaMta mygsNkhnngaadi| sidarisaNe aho mahaM jIvarAsitti maNaMtassa jIvaMtesu saccA maesa mosatti jI missitA, ettha caiva bahusu matesu aho mahaMto'jIvazasitti bhaNatassa maesa saccA jIvaMtesu mumA iti ajIvamissiyA, sacca mayamamayaM vA umayaM NiyameNa avavArayaMtassa visaMvAde jI jI missiyA, mUlakAdi anaMtakAyaM tasseva paDirikkayapaMhuMpatterhi aNNeNa vA * vaNassaikAeNa missaM daDUNa esa anaMtakAyotti bhaNaMtassa aNaMtamissiyA, tameva samudayaM karamette parittANaM amilANaM rAsI- * * kathaM parittamiti maNaMtassa paritamissiyA, addhA kAlo so divaso zmI nA, jo tammissiyaM kareti paraM turiyAveMto divasato * bhaNati - uTThehi rattI jAyatti, esA addhA missiyA, tasseva divasassa rAtIe vA egapadeso addhaddhA, taM paDhamaporisikAle taheva turiyaMto majjhaNDIbhUtaM bhaNaMtassa addhaddhamissiyA / asaccAmosA 'AmaMtaNI'tyAdi, he deva iti AmaMtaNI, esA kilApravartta - * // 82 //
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASAsvarUpaM kanivartakatvAt satyAdibhASAtrayalakSaNaviyogatazcAmatyAmRSeti, evaM svabuddhayA anyatrApi bhAvanA kAryeti, kajje parassa pavattaNa zrIprajJA jahA imaM karehitti ANavaNI, katthai vatthuvisesarasa dehitti maggaNaM jAyaNI, aviNNAyassa saMdivasa vA atthassa jANaNatthaM zrIhAri0 11 bhASA tadamijuttacodaNaM pucchaNI, viNIyassa uvaeso jahA-pANavahAuNiyattA havaMti dIhAuyA arogA ya emAdI paNNavaNI paNNacA vIyarAgehiM // 1 // jAyamANassa paDisehaNathaM paccavakhANI, kajjovavAtitassa tathA bhavatu mamavi paDhamamamippeyaMti icchANulomA, asthANamiggaheNaM bAlummattapalAvapahasitAdi aNabhiggahiyA, ghaDAtiasthapaDivAyaNamabhiggahiyA, eesa'vAyaNI aNabhiggahiyA saiva, cazabdaH samuccayArthaH, saiMdhava iva purisavacchalavAjisu pavattamANA saMsayakaraNI, ghaTAdilogapasiddhasadatthA vogaDA, atigaMbhIrasa hatthA lallakkharapauttA vA avibhAviyatthA adhogadA, zeSaM trasiddhaM, yAva NaNNastha sikkhApuvvagaMtI. tItyAdi, zikSApUrvakaM zukasArikAdayaH saMskAravizeSAt prAyaH caturvidhAmapi bhASAM bhASate, uttaraguNalabdhiM vA pratItya jAtismaraNAdau kutazcit kSayopazamavizeSAd , vikriyAkaraNavat , zeSaM prakaTArtha yAvat ThitAiM geNhatItyAdi, tatra sthitAni svasthAne, na | gamanakriyAvantItyarthaH, egasamayaThitiyAiMti sthitipariNAmaM prati,jAva asaMkhijjasamayaThitIyAiMti, kathaM ?,yasmAduktaM 'aNaMtapadesie NaM bhaMte ! khaMdhe kevaiyaM kAlaM see?, goyamA! jahaNNeNaM ikkaM samayaM ukkoseNaM AvaliyAe asaMkhijjaibhAgaM, Nireye MIjahaNaM eka samayaM ukkoseNaM asaMkhejja kAlaM' tato, tANi geNhamANo aNaMtarasamayaMmi ceva geNhati, gihaNANatarameva NisiraNabhAvAditi, Na tANi ya gamaNajogA, anye tvamidadhati-ekasamayasthityAdi bhASApariNAmA'pekSayocyate, yasmAt kila vicitrAH pudgalapariNAmA iti, tAnyevAnekadhA pariNAmamAsAdayaMtIti, 'gahaNe'tyAdi 'gahaNadabvAiM paDucca' iti tatra gRhyata iti * grahaNaM tacca tad dravyaM ca grahaNadravyaM, etaduktaM bhavati-jAI gahaNajoggAI tAI kayAI kAlAdivaNNapariNAmeNaM ekeNa dohiM tIhiM // 83 //
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIprajJA zrIhArika 11 bhASA bhASAsvarUpa caudi paMcahi ya bhaveja, savvagahaNaM paDucca iti yadA samudAyo vivakSyate tadA niyamApaMcavaNNAI, evaM tehiM tehiM gaMdharasaphAsehiM| mANiyavvaM / 'puTThA' iti AtmapradezaiH spRSTAni gRhNAti, 'ogADhAIti jesu AgAsapadesesu jIvapaesA ogADhA tesu ceva | * tAiMpi ogADhAI geNhati, aNaMtarogADhAiMti AtmapradezAnantarasthAni gRhNAti, naikAdivyavahitAni, bhASAyA AdimadhyAva-|* 24 sAneSu sarveSvapi gRhAti, savisaye giNhaitti viSayo-gocaraH sa eva spRSTAragADhAnantarAvagADhAkhyA tasmin gRhAti viSaye,* * ANupunvIe yathA'sannaM nAtikramya, sthitvApi gRhNAti, pratisamayapapi gRhNA ti, yadA sAntaraM gRhNAti tadA jaghanyata ekaM | | samayamaMtaraM kRtvA gRhAti, bhASApravRttasyaiva bhASamANasyedamantaraM cintyate. ekasmina samaye gRhItvA mokSasamaye vA anupAdAnaM kRtvA tRtIyasamaye punargrahIyAt , niraMtaragrahaNe tu jaghanyato dvau samayau niraMtarau, tadA prathamasamaye gRhAtyeva, na suMcatyapi, | dvitIyasamaye prathamasamayagRhItaca muMcatyanyAMzca vAkpudgalAnupAdatte, tRtIyasamaye tAneva dvitIyasamayopAttAna muMcatyava punarna | bhASate, utkarSeNa tvasaMkhyeyAna samayAna grahaNaM karoti, tatrAdye grahaNamevAtye mokSa eva, dvitIyAdiSu tu dvayamapi ca yugapat karoti, pUrvasamayagRhItAnAM yadaiva movastadaivottarasamayAnAM grahaNaM, evaM sarveSu madhyeSu, sthApanA ceyaM, anyArthaniyamitAni bhRzaM kSipta loSTavad, tesiM paMcavihe bhede paNNatte, taMjahA-khaMDamedeiti ityAdi yat cUrNIkRtAni mavaMti koSTavat , prataramede abhrapaTalabhUrjapatrAdivat , anutaDikAmede ikSutaDAgatarikAdi, chalyAdivata , cUrNikAmede kSiptapiSTavat ,utkarikAmede mRtpArthivavat / ajjhatthavayaNaM adhyAtma, ajjhatthAya yojanIyaM, vivakSA uttarakAlaparyataM bhavatItyanye, upanItavacanaM prazaMsAvacanaM apanItavacanaM | nindAvacanaM, upanItApanItavacanaM prazaMsitvA nindati, apanItopanItavacanaM ninditvA prazaMsatIti / / // prajJApanApradezavyAkhyAyAM ekAdazapadavyAkhyA samApteti // // 84||
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha prazastiH (zArdUlavikrIDitam) pAdAGguSThasucAlitAmaragiri-hastAstadevasmayaH, jihvAkhaNDitazakrasaMzayacayo vAGnaSTahAlAhalaH / sarvAGgINamahopasargadakRpA-netrAmbudattAJjaliH, dADhAdAritadivyayutsamavatAt zrIvardhamAno jinaH / / 1 / / (upajAti) zrIgautamasvAmi-sudharmadeva-jambUprabhu-zrIprabhavapramukhyAH / surIzapUjApadasUridevA, bhavantu te zrIguravaH prasannAH / / 2 / / (vasantatilakA) etnmhrssishucipttttprmpraajaan-aanndsuurikmlaabhidhsuuripaadaan| saMvignasantatisadIzapadAn praNamya, zrIvIradAnacaraNAMzca gurUn staviSye / / 3 / / zrIdAnasUrivaraziSyamatallikA sa, zrIpremasUribhagavAn kSamayA kssmaabhH| siddhAntavArivaravArinidhiH punAtu, cAritracandanasugandhizarIrazAlI / / 4 / / (zArdUlavikrIDitam) pratyagratrizatarSisantatisarit-sraSTA kSamAbhRnmahAn, gItArthapravaro varazrutayutaH sarvAgamAnAM gRham / tarke tarkavizuddhabuddhivibhavaH so'bhUt svakIye'pyaho, gacche saMyamazuddhitatparamatiH prajJAvatAmagraNIH / / 5 / /
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatkAlInakaragrahagrahavidhA-vabde hyabhUd vaikrame, tithyArAdhanakAraNena karuNo bhedastapAgacchajaH / kAruNyaikarasena tena guruNA satpaTTakAdAtmano bahvaMzena nivAritaH khakarakhau -SThe piNDavADApure ||6|| (vasantatilakA) tatpaTTabhRd bhuvanabhAnvabhidhazca sUriH, zrIvardhamAnatapasA nidhirUgrazIlaH / nyAye vizArada itIha jagatprasiddho, jAto'tivAkpatimati-rmatimaccharaNyaH ||7|| tasyAdyaziSyalaghubandhurathAbjabandhu-tejAstapaH zrutasamarpaNatejasA saH / paMnyAsapadmavijayo gaNirAT zriye'stu, kSAntyekasAyakavidIrNamahopasargaH / / 8 / / sarvAdhikazramaNasArthapatirmatIzaH, pAtA catuHzatamitarSigaNasya zasyaH / gacchAdhinAthapadabhRjjayaghoSasUriH, 'siddhAntasUrya' - yazasA jayatIha coccaiH || sadbuddhinIradhivibodhanabaddhakakSaH, vairAgyadezanavidhau paripUrNa dakSaH / sImandharaprabhukRpAparapAtramastu zrIhemacandrabhagavAn satataM prasannaH / / 10 / / kAruNyakamrAlayAnAM mahanIyamukhyAnAM mahomAlinAMlokopakAracaturANAM vairAgyadezanAdakSAcAryadeva - zrImadvijayahemacandrasUrIzvarANAM sadupadezena zrIjinazAsana ArAdhanATrasTa vihite zrutasamuddhArakAryAnvaye prakAzitamidaM grantharatnaM zrutabhaktitaH / / samatAsAgarapaMnyAsazrIpadmavijayapuNyasmRtau vi. saM. 2067 - padmamAlA vIra saM. 2537
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai zrutasamuddhAraka 1. bhAnabAI nAnajI gahA, muMbaI (preraka : pa. pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya bhuvanabhAnusUri ma. sA.) 13. bAbu amIcaMda pannAlAla AdIvara jaina Tempala cerITebala TrasTa, vAlakezvara, muMbaI-6. (preraka : pU. munirAjazrI akSayabodhi 2. zeTha ANaMdajI kalyANajI, amadAbAda vijayajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI mahAbodhi vijayajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI hiraNyabodhi vijayajI ma.sA.) 3. zrI zAMtinagara khetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda (preraka : pa. pU. tapasamrATa A. zrImadvijaya himAMzusUri ma. sA.) | 14. zrI zreyaskara aMdherI gujarAtI jaina saMgha, muMbaI (preraka : pU. munizrI hemadarzana vi.ma. tathA pU. munizrI ramyaghoSa vi.ma.) 4. zrI zrIpAlanagara jaina upAzraya TrasTa, vAlakAra, muMbaI (preraka : pa. pU. ga. A. rAmacaMdrasUri ma.sA.nI divyakRpA tathA / 15. zrI jaina zetAMbara mUrtipUjaka saMgha, maMgala pArekhano khAMco, zAhapura, amadAvAda (preraka : pa.pU. A. zrI rUpakacaMdra sUri ma.) pU. A. zrImadvijaya mitrAnaMda tU. ma. sA.) 16. zrI pAInAtha betAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, saMghANI esTeTa , ghATakopara (ve), muMbaI (preraka : pU. munirAjazrI kalyANabodhi 5. zrI lAvaNya sosAyaTI betAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda (preraka : pa.pU. paMnyAsajI zrI kulacaMdravijayajI gaNivarya) vijayajI ma.sA.) bAbubhAI sI. jarIvAlA hA. caMdrakumAra, manISa, kalpaneza (preraka : pa.pU. munirAjazrI kalyANabodhi vi. ma. sA.) | 17. zrI navajIvana sosAyaTI jaina saMgha, bombe senTrala, muMbaI (preraka : pU. munirAjazrI akSayabodhi vi.ma.) 7. kezarabena ratanacaMda koThArI hA. lalitabhAI (preraka : pa. pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijaya jayaghoSasUrIkharajI ma.) | 18. zrI kalyANajI sobhAgacaMdajI jaina peDhI, pauDavADA. (siddhAMtamahodadhi sva. A. zrImad vijaya premasUrIzvarajI ma.sA. nA 8. zrI vetAMbara mUrtipUjaka tapagacchIya jaina pauSadhazAlA TrasTa, dAdara, muMbaI saMyamanI anumodanArtha) 9. zrI muluMDa khetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, muluMDa, muMbaI (AcAryadeva zrI hemacaMdrasUri ma. sA. kI preraNA se) 19. zrI ghATakopara jaina zvetAMbara mUrtipUjaka tapagaccha saMgha, ghATakopara (ke), muMbaI (preraka : vairAgyadezanAdakSa pU.A. 10. zrI sAMtAkruja the. mUrti. tapAgaccha saMgha, sAMtAkuja, muMbaI (preraka AcAryadeva zrI hemacaMdrasUri ma.sA.) zrI hemacaMdrasUri ma.sA.) 11. zrI devakaraNa mUlajIbhAI jaina derAsara peDhI, malADa (vesTa), muMbaI (preraka : pa. pU. munirAjazrI saMyamabodhi vi. ma.sA.) 20. zrI AMbAbAhI gotAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda (preraka : pU. muni zrI kalyANabodhi vi.ma.) 12. saMghavI aMbAlAla ratanacaMda jaina dhArmika TrasTa, khaMbhAta (pU. sA. zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma. tayA pU. sA. zrI svayaMprabhAzrIjI | 21. zrI jaina vetAmbara mUrtipUjaka saMgha, vAsaNA, amadAvAda (preraka : pU. AcArya zrI nararatnasUri ma. nA saMgamajIvananI ma. tathA pU. sA. zrI divyayazAzrIjI ma. kI preraNA se mUlIyena kI ArAdhanA kI anumodanArtha) anumodanArthe pUjya tapasvIratna AcArya zrI himAMzusUrIzvarajI ma.sA.)
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI premavardhaka ArAdhaka samiti, dharaNidhara derAsara, pAlaDI, amadAvAda (preraka pU. gaNivarya zrI akSayabodhi vi. ma.) zrI mahAvIra jaina se mUrtipUjaka saMgha, pAlaDI, zeTha kezavalAla mUlacaMda jaina upAzraya, amadAvAda. (preraka pa. pU. AcArya zrI rAjendrasUri mahArAja sA.) zrI mATuMgA jaina he mUrtipUjaka tapagaccha saMgha aeNnDa ceriTIja, mATuMgA, muMbaI zrI jIvIta mahAvIrasvAmI jaina saMgha, nAMdiyA (rAja.) (preraka pU. gaNivarya zrI akSayabodhi vijayajI ma.sA. tathA munizrI mahAbodhi vijayajI ma.sA.) 26. zrI vizA osavAla tapagaccha jaina saMgha, khaMbhAta (preraka vairAgyadezanAdaza pa. pU. AcAryadeva zrI hemacaMdrasUri ma.sA.) 27. 28. zrI vimala sosAyaTI ArAdhaka jaina saMgha, bANagaMgA, vAlakezvara, muMbaI-7 (preraka AcAryadeva zrI hemacaMdrasUri ma.sA.) zrI pAlitANA cAturmAsa ArAdhanA samiti (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImad vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAja sAheba saMvata 2053 ke pAlitANA meM cAturmAsa prasaMga para jJAnanidhi meM se) 29. zrI sImaMdhara jina ArAdhaka TrasTa, amaralDa epArTamenTa, aMdherI (IsTa), muMbaI (preraka munizrInetrAnaMdavijayajIma.sA.) 30. zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, jaina nagara, amadAvAda (preraka munizrI saMyamabodhi vi. ma. ) 31. zrI kRSNanagara jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, saijapura, amadAvAda ( preraka pa. pU. AcArya vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sAnA kRSNanagara madhye saM. 2052 ke cAturmAsa nimitta pa.pU. munirAja zrI kalyANabodhi vijaya ma.sA.) 22. 23. 24. 25. 32. 33. zrI bAbubhAI sI. jarIvAlA TrasTa, nijAmapurA, vaDodarA (preraka pU. paMnyAsaprakara kalyANabodhi vijayajI ma.sA. ) zrI goDI pArzvanAthajI Tempala TrasTa, punA (preraka pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijaya jayaghoSasUrIzvarajI ma. sA. tathA pU. munirAjazrI mahAbodhi vijayajI ma.sA.) 34. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina zvetAmbara maMdira TrasTa, bhavAnI peTha, punA (preraka pU. munirAja zrI anaMtabodhi vijayajI ma.sA.) 35. zrI rAMdera roDa jaina saMgha, surata (preraka pU. paM. akSayabodhi vijayajI ma. sA.) 36. zrI zvetAmbara mUrtipUjaka tapAgaccha dAdara jaina pauSadhazAlA TrasTa, ArAdhanA bhavana, dAdara, muMbaI (preraka munizrI aparAjita vijayajI ma. sA.) 37. 38. zrI javAhara nagara jaina zve. mUrtipUjaka saMgha, goregAva, muMbaI (preraka pU. A. zrI rAjendrasUri ma. sA. ) zrI kanyAzAlA jaina upAzraya, khaMbhAta (preraka pU. pra. zrI raMjana zrIjI ma. sA. pU. pra. zrI iMdrazrIjI ma. sA. ke saMyamajIvana ke anumodanArthe pa. pU. sA. zrI vinayaprabhAzrIjI ma. sA. pa. pU. sA. zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma. sA. tathA sAdhvIjI zrI svayaMprabhAzrIjI ma. sA.) 39. zrI mATuMgA jaina zvetAmbara mUrtipUjaka tapAgaccha saMgha anDa cerITIja, mATuMgA, muMbaI ( preraka pU. paMnyAsapravara zrI jayasuMdaravijayajI gaNivarya) 40. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, 60 phuTa roDa, ghATakopara (IsTa) (preraka pU. paM. zrI varabodhivijayajI gaNivarya) 41. zrI AdinAtha zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, navasArI (preraka pa. pU. A. zrI guNaratnasUri ma. ke ziSya pU. paMnyAsajI zrI puNyaratnavijayajI gaNivarya tathA pU. paM. yazoratnavijayajI gaNivarya) 42. 43. zrI koImbatUra jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, koImbatUra zrI paMkaja sosAyaTI jaina saMgha TrasTa, pAlaDI, amadAvAda (pa. pU. A. zrI bhuvanabhAnusUri ma.sA. ke gurumUrti pratiSThA prasaMga para hue AcArya paMnyAsa gaNi padArohaNa dikSA vagere nimitte jJAnanidhi meM se) 44. zrI mahAvIrasvAmI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka derAsara, pAvApurI, khetavADI, muMbaI (preraka pU. munizrI rAjapAla vijayajI ma. sA. tathA pU. paM. zrI akSayabodhivijayajI ma. sA.) ||IV||
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45. zrI hIrasUrIzvarajI jagadguru betAMmbara mUrtipUjaka jaina saMgha TrasTa, malADa (pUrva), muMbaI (preraka vairAgyadezanAdakSa pU. A. zrI hemacaMdrasUri ma.sA.) 46. zrI pArzvanAtha se mUrti. pU. jaina saMgha, saMghANI ITeTa, ghATakopara (vesTa), muMbaI (preraka gaNivaryazrI kalyANabodhi vi. ma. ) 47. zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina zve. mU. pU. saMgha jaina nagara, amadAvAda ( pU. munizrI satyasuMdara vi. kI preraNA se jJAnanidhi meM se) 48. ratanabena velajI gAlA parivAra, muluMDa-muMbaI ( preraka pU. munizrI ratnabodhi vijayajI) 49. zrI marIna DrAIva jaina ArAdhaka TrasTa, muMbaI 50. zrI sahasraphaNA pArzvanAtha jaina derAsara upAzraya TrasTa, bAbulanAtha, muMbaI ( preraka munizrI sattvabhUSaNa vijayajI) 51. zrI govAlIyA TaiMka jaina saMgha, muMbaI (preraka gaNivarya zrI kalyANabodhi vi.) 52. zrI vimalanAtha jaina derAsara ArAdhaka saMgha, bANagaMgA, muMbaI 53. zrI vADIlAla sArAbhAI derAsara TrasTa, prArthanA samAja, muMbaI (preraka munizrI rAjapAla vi. tathA paM. zrI akSayabodhi vi.ga.) 54. zrI prInsesa sTrITa, luhAra cAla jaina saMgha (preraka gaNivarya zrI kalyANabodhi vi.) 55. zrI dharmazAMti cerITebala TrasTa, kAMdivalI (IsTa), muMbaI (preraka munizrI rAjapAla vijayajI tathA paM. zrI akSayabodhi vijayajI gaNivara) 56. sAdhvIjI zrI suryayazAzrIjI tathA suzIlayazAzrIjInA pArlA (IsTa) kRSNakuMja meM hue cAturmAsa kI Avaka meM se 57. zrI premavardhaka devAsa kSe. mUrtipUjaka jaina saMgha, devAsa, amadAvAda ( preraka pU. A. zrI hemacaMdrasUrijI ma. ) 58. zrI pArzvanAtha jaina saMgha, samAroha, vaDodarA (preraka paMnyAsajI zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivarya) 59. 60. 61. 62. zrI padmamaNi jaina zvetAMbara tIrtha peDhI pAbala, punA (preraka paM. kalyANabodhi vijayajI ke vardhamAna tapa so olInI anumodanAyeM, paM. vizvakalyANa vijayajI) 63. 64. zrI munisuvratasvAmI jaina derAsara TrasTa, kolhApura (preraka pU. munirAja zrI premasuMdara vi.) zrI dharmanAtha po. he jaina nagara zve. bhU. pU. saMgha, amadAvAda (preraka pU. puNyarati vijayajI mahArAjA) zrI dipaka jyoti jaina saMgha, kAlAcokI, parela, muMbaI (preraka pU. paM. zrI bhuvanasuMdara vijayajI gaNivarya tathA pU. paM. zrI guNasuMdara vijayajI gaNivarya) 65. 66. 67. 68. 69. 70. omakAra sUrIzvarajI ArAdhanA bhavana-surata (preraka AcArya guNaratnasUri ma.nA ziSya munizrI jinezaratna vijayajI ma. ) zrI goDI pArzvanAtha jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, nAyaDu kolonI, ghATakopara (IsTa), muMbaI zrI AdIzvara zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, goregAva (preraka vairAgyadezanAdakSa pU. A. zrI hemacaMdrasUri ma. sA.) : zrI AdIzvara khetAMbara TrasTa, sAlema (preraka pU. ga. A. jayaghoSasUrIzvarajI ma. sA.) zrI govAliyA TaeNka jaina saMgha, muMbaI (preraka pU. paM. pra. kalyANabodhi vijayajI ma. sA.) zrI vile pArale zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha aeNnDa ceriTIjha, vilepArle (pUrva), muMbaI zrI nensI kolonI jaina ve. mU. pU. saMgha, borIvalI, muMbaI (preraka pU. paMnyAsa pravara kalyANabodhi vijayajI ma. sA. ) mAtuzrI ratanabena narasI monajI sAvalA parivAra (pa. pU. zrI kalyANabodhi vi. nA ziSya muni bhaktivardhana vi. ma. tathA sA. jayazIlAzrIjInA saMsArI suputra rAjanajInI puNyasmRti nimitte haH suputro navInabhAI, cunIlAla, dilIpa, hiteza) 71. zrI sImaMdhara jina ArAdhaka TrasTa, amaralDa epArTamenTa, adherI (I) (preraka pa. pU. zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivarya) zrI dharmavardhaka the. mUrtipUjaka jaina saMgha, kArTara roDa 1, borIvalI (preraka pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMta 72. IIVII
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. tathA paMnyAsapravara zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivarya) 86. zrI zephAlI jaina saMgha, amadAvAda. 73. zrI umarA jaina saMghanI zrAvikAo (jJAnanidhi meM se) (preraka : pa. pU. munirAjazrI jinezaratna vijayajI ma. sA.) 87. zAntAbena maNilAla ghelAbhaI parIkha upAzraya, sAbaramatI, amadAvAda. (preraka : sA. zrI suvarNaprabhAzrIjI ma. tathA sA. 44. zrI kezarIyA AdinAtha jaina saMgha, jhADolI (rAja.) (preraka : pa.pU. mu. zrI merucaMdra vi. ma. tathA paM. zrI hiraNyayodhi vi. ga.) zrI ratnatrayAzrIjI ma.) 75. zrI dharmazAMti cerITebala TrasTa, kAMdIvalI, muMbaI (preraka : pa. pU. munirAja zrI hemadarzana vi.ma.sA.) 8. zrI Ahesara vizA zrImALI jaina dezavAsI saMgha (preraka : A. zrI kalAprabha sUrIzvarajI ma. sA.) 76. zrI jaina he. mU. sudhArAkhAtA peDhI, mahesANA 89. zrImad yazovijayajI jaina saMskRta pAThazAlA evaM zrI zreyaskara maMDala, mahesANA, 77. zrI vikrolI saMbhavanAtha vetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, vikrolI (IsTa), muMbaI ke ArAdhaka bahanoM kI tarapha se (jJAnanidhi) | 90. zrI tapAgaccha sAgaramaccha ANaMdajI kalyANajI peDhI, viramagAma (preraka : A. zrI kalyANabodhisUrIzvarajI ma.) 48. zrI ke. pI. saMghavI cerITebala TrasTa, surata, muMbaI (preraka : pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMta zrI vijaya hemacaMdra 91. zrI mahAvIra the. mUrtipUjaka jaina saMgha, vijayanagara, nAraNapurA, amadAvAda sUrIkSarajI ma.sA. tathA paM. zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivarya, suzrAvikA ratanabenanA 75 upavAsanI anumodanAtha) 92. zrI sImaMghara jina ArAdhaka TrasTa saMgha, aMdherI (pU.) (preraka : sA. zrI svayaMprabhAzrIjI ma.) 79. zeTha kanaiyAtAla bheramalajI ceriTebala TrasTa, caMdanavAlA, vAlakezvara, muMbaI 93. zrI cakAlA vetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha (preraka : A. zrI kalyANabodhi sUrIzvarajI ma.) zAha jesIMgalAla mohanalAla AsegAvAloM ke smaraNArthe (haH prakAzacaMdra je. zAha. AphrikAvAle) (preraka : paMnyAsapravara 94. zrI aThavAlAInsa khetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha evaM zrI phUlacanda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivarya) 15. zrI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka tapAgaccha saMgha-saMsthAna, pyAyara (rAjasthAna) (preraka : A. zrI puNyaratnasUrIzvarajI ma.sA.) zrI navADIsA the. mU. pU. jaina saMgha, banAsakAMThA 96. pAlanapura nivAsI maMjUlAbena rasikalAla zeTha (hAla-muMbaI). (preraka : A. zrI kalyANavedhisUrIzvarajI ma.) zrI pAlanapura jaina mitra maMDaLa saMgha, banAsakAMThA (preraka : pU. paMnyAsapravara kalyANabodhi vijayajI gaNivarya.) 97. zrIzaMkhetarapArzvanAtha se. mU. jaina saMgha, padmAvatIepArTamenTa, nAlAsopArA (I). (preraka :pU. pA.A.zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma.) 3. zrI umA jaina mahAjana, preraka : pU. paMnyAsapravara zrI aparAjita vijayajI gaNivarya tathA pU. munirAja zrI hemadarzana vi. ma.) 98. zrI RSabha prakAzabhAI gAlA, saMghANI ghATakopara (ve.), (preraka : pU. pA. A. zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma.) 84. zrI sImaMdhara jaina derAsara, emaralDa epArTamenTa, aMdherI (pUrva), muMbaI. (preraka : pU. sA. zrI svayaMprabhAzrIjInA ziSyA pU. sA. | 99. zrI pukharAja rAyacaMda ArAdhanA bhavana, sAbaramatI, amadAbAda (pa. pU. vyAkhyAnavAcaspati A. de. zrImadvijaya zrI tattvaprajJAzrIjI Adi) rAmacandrasUrIzvarajI ma. sA. kI divya kRpA se) 85. zrI bApunagara he. mU. jaina saMgha, amadAvAda, | 100. zrI kuMdanapura jaina saMgha, kuMdanapura, rAjasthAna ha zrI zAntilAla muthA ||VIII
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa prAcIna zrutasamuddhAra par3hAmAlA prakAzita graMthI padma graMtha nAma mUlakA TIkAkAra 1) You zrIdazavaikAlikasUtram zrI zayyaMbhavasUrIzvarajI pU. A. haribhadrasUrIzvarajI zrIpraznavyAkaraNasUtram zrI sudharmAsvAmI pU. A. abhayadevasUrIzvarajI 3) VOM zrIjIvAjIvAbhigamasUtram (bhAga - 1) zrI sudharmAsvAmI A. abhayadevasUrIzvarajI zrIjIvAjIvAbhigamasUtram (bhAga - 2) zrI sudharmAsvAmI pU. A. abhayadevasUrIzvarajI zrIpiNDaniyuktiH zrI bhadrabAhusvAmI pU. A. malayagirijI 6) Foom zrIjJAtAdharmakathAGgasUtram zrI sudharmAsvAmI pU. A. abhayadevasUrIzvarajI 7) Vom zrIupAsakadazAGgasUtram zrI sudharmAsvAmI pU. A. abhayadevasUrIzvarajI zrIprajJApanAsUtram (bhAga - 1) zrI zyAmAcArya pU. A. malayagirijI |VIII
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ kraM. 9) padma 10) * 11) * 12) 125 * 13) 13 14) 105 graMtha nAma zrIprajJApanAsUtram (bhAga - 2) zrIvyAkhyAprajJaptisUtram (bhAga - 1) zrIvyAkhyAprajJaptisUtram (bhAga - 2) zrIvyAkhyAprajJaptisUtram (bhAga - 3) zrIuttarAdhyayanasUtram (bhAga - 1) zrIuttarAdhyayanasUtram (bhAga - 2) 15) zrIuttarAdhyayanasUtram (bhAga - 3) 16) zrIaupapAtikasUtram *** 17) 175 zrIrAjapraznIyasUtram *** 18) zrIAvazyakaniyukti: (bhAga - 1) mUlakartA zrI zyAmAcArya zrI sudharmAsvAmI zrI sudharmAsvAmI zrI sudharmAsvAmI sthavira bhagavanta sthavira bhagavanta sthavira bhagavanta sthavira bhagavanta sthavira bhagavanta zrI bhadrabAhusvAmI TIkAkAra pU. A. malayagirijI pU. A. abhayadevasUrIzvarajI pU. A. abhayadevasUrIzvarajI pU. A. abhayadevasUrIzvarajI pU. bhAvavijayajI pU. bhAvavijayajI pU. bhAvavijayajI pU. A. malayagirijI pU. bhAvavijayajI pU. A. haribhadrasUrIzvarajI ||VIII||
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ kraM. padma graMtha nAma | 19) TAM zrIAvazyakaniyuktiH (bhAga - 2) 20) FROM zrIAvazyakaniyuktiH (bhAga - 3) 21) HRAM zrIAvazyakaniyuktiH (bhAga - 4) 22) paNa zrIuttarAdhyayanasUtram (bhAga - 1) 23) YOU zrIuttarAdhyayanasUtram (bhAga - 2) 24) paNa zrIuttarAdhyayanasUtram (bhAga - 3) / 25) YA zrInandIsUtram (mUlam) 26) You zrIsamavAyAGgasUtram zrIantakRddazAGgam-anuttaropapAtikadazAGgam-vipAkasUtram mUlakartA zrI bhadrabAhusvAmI zrI bhadrabAhusvAmI zrI bhadrabAhusvAmI sthavira bhagavanta sthavira bhagavanta TIkAkAra pU. A. haribhadrasUrIzvarajI . pU. A. haribhadrasUrIzvarajI pU. A. haribhadrasUrIzvarajI vAdivetAla zAntisUrIzvarajI vAdivetAla zAntisUrIzvarajI vAdivetAla zAntisUrIzvarajI sthavira bhagavanta zrI devavAcakagaNi zrI sudharmAsvAmI pU. A. abhayadevasUrIzvarajI zrI sudharmAsvAmI pU. A. abhayadevasUrIzvarajI ||IXII
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlakartA sthavira bhagavanta sthavira bhagavanta kraM. padma graMtha nAma zrIjambUdvIpaprajJaptiH (bhAga - 1) 29) FROVI zrIjambUdvIpaprajJaptiH (bhAga - 2) 30) VOM zrIsUryaprajJaptiH 31) YAAD zrIoghaniyuktiH 32) YAM zrInirayAvalikA 33) YOM zrIprakIrNakasUtrANi 34) TODM zrIkalpasUtram 35) YA zrIAcArAgavIpikA zrIsthAnAGgasUtram (bhAga - 1) zrIsthAnAGgasUtram (bhAga - 2) TIkAkAra maho. zAMticandrajI maho. zAMticandrajI zrI malayagirijI zrI droNAcAryajI zrI candrasUrIzvarajI sthavira bhagavanta zrI bhadrabAhusvAmI sthavira bhagavanta pUrvAcAryo zrI bhadrabAhu svAmI zrI sudharmAsvAmI zrI sudharmAsvAmI zrI sudharmAsvAmI upA. vinayavijayajI pU. A. zrI ajitadevasUrIzvarajI pU. A. abhayadevasUrIzvarajI ma. pU. A. abhayadevasUrIzvarajI ma.
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4] kra. padma graMtha nAma mUlakartA zrIsthAnAGgasUtram (bhAga - 3) zrI sudharmAsvAmI 39) VIOD sutrakRtAGgadIpikA (bhAga - 2) zrI sudharmAsvAmI 40) You aGgacUlikA (bhAga - 1) pUrvAcArya 41) YAM aGgacUlikA (bhAga - 2) pUrvAcArya * 42) paNa vargacUlikA pUrvAcArya 43) ya RSibhASitasUtram (bhAga - 1) pratyeka buddha maharSio 44) Y RSibhASitasUtram (bhAga - 2) pratyeka buddha maharSio 45) VOI prajJApanAsUtram (bhAga - 1) pU. zyAmAcArya ma. 46) Tom prajJApanAsUtram (bhAga - 2) pU. zyAmAcArya ma. AvazyakaniyuktidIpikA (bhAga - 1) pU. bhadrabAhusvAmI ma. TIkAkAra pU. A. abhayadevasUrIzvarajI ma. pU. harSakulagaNi ma. pU. A. kalyANabodhisUri ma. pU. A. kalyANabodhisUri ma. pU. A. kalyANabodhisUri ma. pU.A.kalyANabodhisUri ma. pU.A.kalyANabodhisUri ma. pU.A. haribhadrasUri ma. pU.A. haribhadrasUri ma. pU.A. mANikyazekhara sUri ma. |||||
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlakartA 48) AvazyakaniyuktidIpikA (bhAga - 2) pU. bhadrabAhusvAmI ma. * 49) 4 AvazyakaniryuktivIpikA (bhAga - 3) pU. bhadrabAhusvAmI ma. *50) 5 nandIsUtram pU. devavAcakagaNi ma. ** 51) 51 praznavyAkaraNam zrI sudharmAsvAmI * 52 ) (63) AcArAGgam (prathamaH zrutaskandhaH) zrI sudharmAsvAmI padma graMtha nAma 53) upadyanirbandhI + prajJApanAtRtIyapavasaGgrahaNI pU. A. abhayadevasUri ma. 54) ** 55) hAzie } *** 56) zrIyogazAstram (bhAga - 1) zrIyogazAstram (bhAga - 2) zrIyogazAstram (bhAga-3) kalikAlasarvajJa hemacaMdrasUrIzvarajI TIkAkAra pU.A. mANikyazekhara sUri ma. pU. A. mANikyazekharasUri ma. pU. A. malayagirisUri ma. pU. A. jJAnavimalasUri ma. niryukti - pU. bhadrabAhusUri ma. TIkA - pU. zIlAGkAcArya ma. pU. A. abhayadevasUri ma. kalikAlasarvajJa hemacaMdrasUrIzvarajI ||X1I||
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ kraM. 57) 58) **59) *** 60) 61) 62) 63) * 64) * 65) ** 66) padma graMtha nAma hemaprakAzamahAvyAkaraNam (bhAga - 1) hemaprakAzamahAvyAkaraNam (bhAga - 2) zrInyAyapravezaH Da zrIlokaprakAza: (bhAga - 1) zrIlokaprakAza: (bhAga - 2) zrIlokaprakAza: (bhAga - 3) zrIlokaprakAza: (bhAga - 4) zrIdvAtriMzat dvAtriMzikA (pUrvArdha:) upadezamAlA zrIdvAtriMzat dvAtriMzikA (uttarArdhaH) mUlakartA upA. vinayavijayajI ma. upA. vinayavijayajI ma. bauddhAcArya diGnAga upA. vinayavijayajI ma. upA. vinayavijayajI ma. upA. vinayavijayajI ma. upA. vinayavijayajI ma. maho. zrI yazovijayajI ma. maho. zrI yazovijayajI ma. zrI dharmadAsagaNi pU. siddharSigaNi maho. zrI yazovijayajI ma. maho. zrI yazovijayajI ma. TIkAkAra upA. vinayavijayajI ma. upA. vinayavijayajI ma. pU. A. haribhadrasUrIzvarajI ma. || ||XIII ||
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ kraM. padma graMtha nAma mUlakartA TIkAkAra nikSepaviMzikA pU.A. abhayazekharasUrIzvarajI divyadarzana prakAzita 68) VOL dharmabinduprakaraNam pU.A. haribhadrasUri ma. pU.A. municandrasUri ma. 69) YAAD namaskArasvAdhyAyaH (saMskRta) sampA. - pU. tattvAnaMda vi.ma. 70) YAD namaskArasvAdhyAyaH (prAkRta) sampA. - pU. tattvAnaMda vi.ma. 71) YOU senapraznaH pU.A. senasUri ma. saGkalita-pa.zubhavijayagaNi ma. 72) YADI tattvArthasUtram (prathamo'dhyAyaH) . pU. umAsvAmi ma... maho. yazovijaya ma. jambUdvIpasamahaNI+saMsAradAvAnalastutiH pU.A. haribhadrasUri ma. pU.A. prabhAnandasUri ma. pU.A. jJAnavimalasUri ma. 74) VAI SoDazakaprakaraNam pU.A. haribhadrasUri ma. pU.A. yazobhadrasUri ma. maho. yazovijaya ma. ||XIVII
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ kraM. 75) 76) 77) padma graMtha nAma mUlakartA sAmAcArI ArAdhakavirAdhakacaturbhaGgI maho. yazovijaya ma. pramANamImAMsA tattvArthasUtram *78) prazie zrAvakadharmavidhiprakaraNam 79) samyaktvasaptattiH 80) paJcAzakaprakaraNam 81) lie dharmasaGgrahaH (bhAga - 1) 82) pAya dharmasaGgrahaH (bhAga - 2) 83) **84) 1+1 aSTasahastrItAtparthavivaraNa gautamIyakAvyam TIkAkAra kalikAlasarvajJa hemacandrasUri ma. svopajJa pU. umAsvAti ma. pU. A. haribhadrasUri ma. pU. A. haribhadrasUri ma. pU. A. haribhadrasUri ma. upA. mAnavijaya ma. upA. mAnavijaya ma. maho. yazovijaya ma. pU. rUpacandragaNi vi. pU. A. haribhadrasUri ma. pU. A. mAnadevasUri ma. pU. saMghatilakAcArya ma. pU.A. abhayadevasUri ma. svopajJa svopajJa svopajJa pU. kSamAkalyANagaNi vi. ***** ||XV|||
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAkAra saM.kAzInAtha zarmA, zivadatta zarmA svopajJa svopajJa kraM. padma graMtha nAma neminirvANaH 86) YAAM pratimAzatakam 87) VAIT anekAntavyavasthAprakaraNam 88) VADM nayopadezaH 89) TAM nayarahasyam + mArgaparizuddhiH 90) INT lalitavistarA + hiMsASTakam . 91) YARI hIraprazna: 92) VAI prazamaratiprakaraNam 93) TAM jambUsvAmI caritram mUlakartA kavi vAgbhaTTa maho. yazovijaya ma. maho. yazovijaya ma. maho. yazovijaya ma. maho. yazovijaya ma. pU. A. haribhadrasUri ma. pU. A. hIrasUri ma. pU. umAsvAti ma. pU. A. jayazekharasUri ma. saGkalita-pU.kIrtivijayagaNi ma. pU.A. haribhadrasUri ma. IIXVIII