Book Title: Prabuddha Jivan 1998 Year 09 Ank 01 to 12
Author(s): Ramanlal C Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/525983/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - varSa : (50) + 9 7 aMka H 1 0 | 66 7 tA. 16-1-987 * zrI muMbai jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra prabuddha jIvana prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 0 0 0 vArSika lavAjama rUA. 80 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha Licence to post without prepayment No. 37 Regd. No. MH / MBI-South / 54 / 98 sva. lADakacaMdabhAi vorA sAyalAnA rAjasobhAga AzramanI sthApanAnA preraka, aneka mukSuonA gurudeva, 'bApujI'nA nAmathI bhaktomAM priya ane mAdaraNIya, sAyalAnA saMta tarIke khyAti pAmelA evA sva. vADakacaMdabhAi mANekacaMda vorAno maMgaLavAra, tA. 9mI Disembara 1997nA roja 93 varSanI vaye dehavilaya thayo. emanA svargavAsathI bamArI jema anekane adhyAtmamArganA eka anubhavI pathapradarzakanI khoTa paDI che. (sva. lADakacaMdabhAi vorAnA jIvana ane kArya vize ghaNuM lakhAyuM ane ghaNuM lakhI zakAya ema che, paNa A TUMkA zraddhAMjali lekhamAM yatve amArAM smaraNo, saMkSipta jIvanarekhA sAthe, tAjAM karIzuM. e .Te 'lADakacaMdabhAi'ne badale 'bApujI' zabda ja prayojIzuM.) bApujIno pahelo parokSa paricaya mane laMDananivAsI sudhAbahena nubhAi dvArA thayo hato. 1984nA julAimAM lesTarathI muMbai bhAvatAM ame laMDanamAM sudhAbahenane ghare rokAyAM hatAM. te vakhate potAnA dIvAnakhAnAmAM eka phoTo batAvI emaNe kahyuM, 'A sAyalAnA saDakacaMda bApA'. dhyAnamudrAmAM e phoTo hato. e jotAM ja koI bhAvazALI sAdhaka vyakti hoya evo khyAla Ave. sudhAbahena bhArata rAve tyAre sAyalA acUka jAya. temaNe lADakacaMda bApAne potAnA mAdhyAtmika guru mAnyA hatA. te vakhate ja manamAM icchA udbhavelI ke DAyalA javAnI taka maLe to sAruM. yunivarsiTInI adhyApakIya javAbadArI ane anya rokANone cAraNe sAyalA javAnuM tarata banyuM nahi, paNa 1988mAM lesTaramAM tiSThA hatI tyAre bApujI tyAM padhArelA ane tyAre emano pahelI vAra ricaya thayelo. te vakhate bApujI gaLAnI - svarataMtrInI takalIphane raNe bahu bolatA nahi, paNa emanA pavitra vyaktitvanI suvAsa namAM aMkita thaI gai hatI. tyArapachI, muMbai AvyA bAda, lIMbaDImAM pU. zrI ajarAmarajI rAmInI dvizatAbdInA kAryakramamAM javAnuM thayuM tyAre meM Ayojakone naMtI karelI ke thoDI vAra mATe paNa jo sAthe sAthe sAyalAnI mulAkAta ThavAya to jarUra goThavI ApavI. te goThavAi ane ekAda kalAka mATe yalAnA AzramamAM javAnI ane bApujIne maLavAnI taka maLI. pujI te vakhate sAdhakanivAsanI eka rUmamAM sAMja sudhI rokAtA. ame yalA gayAM tyAre mArA mitra laMDananivAsI zrI abhayabhAi mahetA meM tyAM ja hatA. bApujI sAthe amAre tyAre aMgata sarasa paricaya thayo. 1. eka divasa dAMtanA DaoNkTara DaoN. jItubhAi nAgaDA bahena mInaLane laine mAre ghare AvyA. DaoNkTare paricaya karAvyo. mInaLe vAta karI. kAma hatuM bApujIe karAvelA svAdhyAyanI keseTa uparathI pote je utAro karyo che tene chapAvavA mATe sudhArI ApavAnuM. Spoken Word ane Written Word vacce ghaNo pharaka hoya che. punaruccAraNo kADhI nAkhI, vAkyaracanA sarakhI karI, joDaNI sudhArI vyavasthita lakhANa karavAmAM ThIka ThIka samaya lAge evuM hatuM. sAmAnya rIte AvAM kAma karavAnuM mane game huM ke phAve nahi, to paNa DaoNkTara ane mInaLanA premabharyA Agrahane vaza thai e kArya meM svIkAryuM, paraMtu muMbainA vyasta jIvanamAM doDha varSa sudhI e kArya thai zakyuM nahi. keTalAMka zaMkAsthAno vize bApujIne pUchAvavAnuM paNa thatuM. paraMtu eka divasa bahena mInaLe sUcana karyuM ke jo sAyalA AzramamAM jaine rahuM to je kaMi pUchavuM hoya te bApujIne tarata pUchI zakAya ane kAma AgaLa cAle. bahena mInaLanuM e sUcana gamyuM. mArAM patnI ane huM sAyalA gayAM. A upAya saphaLa nIvaDyo, Teliphona nahi, TapAla nahi, chApuM nahi, mulAkAtIo nahi, vyAvahArika avarajavara nahi, eTale kAma jhaDapathI thayuM. pachI to jyAre jyAre sAyalA javAnuM nakkI karIe eTale bahena mInaLa cIvaTapUrvaka badhI vyavasthA goThavI Ape. pariNAme DAyarIonuM 'zikSAmRta' svarUpe prakAzana thayuM. sAyalAmAM te vakhate eka divasa bApujInA kahevAthI koipaNa eka viSaya para vyAkhyAna ApavAnuM svIkAryuM. mArA viSaya tarIke meM logassanA kAyotsarga dhyAnano viSaya pasaMda karyo. mArA vaktavyamAM mUlAdhArathI sahasrAra cakra sudhI logassanI sAta gAthAonuM ane covIsa tIrthaMkaronuM dhyAna kevI rIte dharavuM ane kuMDalinInI sAdhanAnI prakriyA logassasUtranA dhyAna dvArA kevI rIte karI zakAya te haribhadrasUrie batAvyA pramANe meM samajAvyuM. mArA vaktavyane aMte upasaMhAra karatAM bApujIe kahyuM, 'ramaNabhAie kuMDalinInI sAdhanAnI vAta karI che. paraMtu ahIM AzramamAM ApaNI sAdhanA paddhati judI che ane te vadhu sa2La che.' tyAra pachI bApujIe mane zAMta sudhArasanI prakriyAnI vAta karI ane kRpALudevanA vacanAmRtamAMthI keTalAka patro vaMcAvyA. kAyAvarohaNa tIrthanA svAmI kRpAluAnaMdanI athavA keTalAka kabIrapaMthI tathA anya paMthanA sAdhakonI je sAdhanApati che lagabhaga tevA ja prakAranI, gurugama dvArA bIjajJAnanI sAdhanA ahIM AzramamAM svIkArelI che. zrI sudhAbahena vinubhAinI preraNAthI A prakAranI sAdhanA bApujInA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' prabuddhajIvana tA. 16-1-98 mArgadarzana heThaLa karavAnuM meM svIkAryuM ane emAM yathAzakti pragati karI meTrika pAsa thayA te pahelAM bApujInI sagAI emanA pitAzrIe zakyo chuM. ' sarA gAmanA becaradAsanAM putrI samaratha sAthe karI hatI. 19mAM varSe paMdara divasa AzramamAM rahevAno amane eka sarasa anubhava thayo. emanAM lagna thayAM. lagna pachI kaMIka vyavasAya karavA mATe teo muMbaI bApujInI eTalI vyAvahArikatA ke amane vidAya ApavA jAte amArI AvyA. paraMtu sAyalAnA ThAkore AvA tejasvI yuvAnane sAyalAmAM ja moTarakAra pAse AvI pahoMcyA. bIjI vAra jaladI AzramamAM AvavA rAkhavAno vicAra karyo ane tAra karI emane pAchA sAyalAmAM bolAvyA mATe nimaMtraNa ApyuM. meM bApujIne kahyuM ke "ghaNe ThekANe pharavAnuM thayuM che. ane rAjyamAM nokarI ApI. teo zirastedAra banyA ane ema karatAM temAM sAyalAno ApaNo Azrama paNa eka evuM sthaLa che ke jyAM pharI AgaLa vadhatAM sAyalA rAjyanA nyAyAdhIzanI padavI sudhI pahoMcyA. pharI AvavAnuM mana thAya. ApaNA A AzramanI je keTalIka vAta mane AjhAdI pachI gujarAta sarakAramAM temanI nokarI cAlu rahI. teo vadhu gamI che temAM eka che svataMtra zikharabaMdhI jinamaMdira ane nityanA boTAda, mahuvA ane bhAvanagaramAM mAmalatadAra tarIke ane kramamAM caityavaMdanane sthAna. ApaNA A AzramamAM tIrthaMkara paramAtmAne bhAvanagaramAM esisTanTa kalekTara tarIke potAnuM kArya karatA rahyA hatA, gauNa karavAmAM AvyA nathI athavA "kaMpALa deva e ja amAre mana 1961mAM teo sarakArI nokarImAMthI nivRtta thayA hatA. tIrthakara, bIjA tIrthaMkaranI amAre jarUra nathI evI mAnyatA pravartatI sarakArI amaladArone Ama janatAnA vividha prakAranA kaDavAmIThA nathI. vaLI ApaNA A AzramamAM navakAra maMtranuM vismaraNa thavA dIdhuM anubhavo thatA. bApujIne paNa nyAyAdhIza hatA tyAre ane esisTanTa nathI. roje roja prArthanA, caityavaMdana, svAdhyAya vageremAM navakAramaMtra kalekTara hatA tyAre lAMca ApavA mATe prayatno thayelA. paraMtu teo ene bolAya che ane caityavaMdana pahelAM navakAramaMtranI eka mALA gaNAya che. vaza thatA nahi e ApanArane dhamakI ApatA ke pharI vAra evo prayAsa taduparAMta svAdhyAyamAM phakata vacanAmRta (upadezAmRta ane karaze to pote ene jelamAM besADaze. nyAyAdhIza tarIke eka gunegArane bodhAmRtasahita) sivAya bIjA kazAnuM vAMcana nahi ja evo Agrahane phAMsInI sajA ApavAnI, bIjA be nyAyAdhIzo sAthe potAne saMmati rAkhatAM, rojeroja vacanAmRtanA svAdhyAya uparAMta adhyAtmasAra, ApavI paDelI enuM emane pArAvAra duHkha thayeluM. jJAnasAra, AnaMdaghanajI, yazovijayajI, devacaMdrajI vagereno stavano, nyAyapriya nItivAna amaladAra tarIke bApujInI suvAsa jyAM jyAM sajAyo, padonA arthane paNa sthAna ApavAmAM AvyuM che. moTI pUjAmAM emaNe kAma karyuM hatuM tyAM tyAM prasarI hatI. sAyalAmAM pacIseka varSa kAma AtmasiddhinI pUjA uparAMta paMcakalyANakanI pUjA, aMtarAyakarmanI kareluM eTale sAyalAnA rahevAsIomAM te sauthI vadhu AdarapAtra hato. ' pUjA, snAtrapUjA vagerene paNa sthAna ApavAmAM AvyuM che. taduparAMta vayane kAraNe tathA AzramanI sthApanAnA preraka tarIke emanuM mAna svAdhyAya-vAMcana tathA prArthanA-stuti, padI gAvAM jevI pravRttimAM uttarottara vadhatuM jatuM hatuM. bApujI paNa pratyeka vyAvahArika prasaMge rAja mahilAo sahita judI judI vyaktione sthAna ApI darekanI zaktine darabAramAM. vaiSNava maMdiramAM tathA anya sthaLe jaI AvatA, khIlavavAnI sArI taka ApavAmAM Ave che. sAyalAnA AzramanI A paricitomAM mAMdagI aMge khabara kADhavA teo acUka gayA hoya ane viziSTatAo ane enI sAdhanApaddhatine kAraNe amane sAyalA yathAzakti Arthika madada paNa karI hoya. AthI sAyalAvAsIono paNa vAraMvAra AvavAnuM mana thAya evuM che.' bApujI pratye pUjyabhAva haMmezA nItarato raheto. ane A badhAmAM sauthI moTuM AkarSaNa te bApujInA sAnnidhyanuM bApujInuM gRhasthajIvana nirvyasanI, sadAcArI ane dharmaparAyaNa hatuM. emanuM jIvana evuM sabhara ane suvAsamaya hatuM. hatuM. sAyalA rAjyanI nokarImAM phAjala samaya maLato eTale bApujIno janma vi. saM. 1961nA phAgaNa suda bIja tA. 8mI savAra-sAMjanA navarAzanA samayamAM teo AdhyAtmika graMtho vAMcatA. mArca 1905nA roja sAyalA tAlukAnA coravIrA nAmanA eka nAnakaDA kRpALu devanuM vacanAmRta to teo aneka vAra sAdyata vAMcI gayA hatA. gAmamAM thayo hato. emanA pitAzrInuM nAma mANekacaMda ane mAtAnuM taduparAMta anya graMtho paNa teo vAMcatA. yuvAnonI satsaMgamaMDaLImAM nAma haribAI hatuM. coravIrAnuM A saMskArI jaina kuTuMba enI udAratA, teo jatA ane satsaMga karatA. AgamoddhAraka pU. zrI sAgarAnaMdasUri dayAbhAvanA, paragajuvRtti mATe jANItuM hatuM. vi. saM. 1956nA eTale (sAgarajI mahArAja)nA eka mukhya ziSya zrI mANekasAgarasUri jevA ke chappaniyA dukALa vakhate bhUkhe TaLavaLatA dukALiyAonI emanA AcArya bhagavaMte sAyalA jevA nAnA gAmanI cAturmAsa mATe pasaMdagI AMgaNe lAIna lAgatI ane teo saune khAvAnuM ApatA. bALaka karI hatI tenuM mukhya kAraNa te sAyalAnA adhyAtmaci dharAvatA yuvAno lADakacaMdamAM dharmanA saMskAra paDelA. emano kaMTha paNa bulaMda hato. hatA ane e yuvAnonA agresara te bApujI hatA. zrI mANekasAgara: (emanA nAnA bhAI nyAlacaMdabhAI ke jemane AzramamAM sahu kAkA sUrie cAturmAsa daramiyAna upAdhyAya zrI yazovijayajI kRta jJAnasAra, kahIne bolAve che temano kaMTha paNa evo ja bulaMda che.) jinamaMdiramAM adhyAtmasAra ane adhyAtma upaniSada jevA graMtho pasaMda karyA hatA ane savAre pUjA karavA ane sAMje AratI utAravA teo niyamita jatA. te cAturmAsa daramiyAna pUrNa na thatAM roSakALamAM AvIne pUrA karAvyA che temaNe pAsenA gAma sarAmAM ane pachI coravIrAmAM zALA thatAM hatA. e graMtho uparAMta AnaMdadhanajInAM stavanonA gUDha rahasyArtha paNa che coravIrAmAM prAthamika cAra dhoraNa sudhIno abhyAsa karyo ane tyArapachI emane samajAvyA hatA. bApujIne AnaMdadhanajInI covIsI kaMThastha hatI ? rAjakoTanI dazAzrImALa borDiMgamAM rahIne karaNasiMhajI skUlamAM tathA ane madhura bulaMda kaMThe teo gAtA. ophreDa hAIskUlamAM meTrika sudhIno abhyAsa karyo hato. vidyArthI tarIke sAyalA eTale kRpALu deva zrImad rAjacaMdranA parama sakhA emanI kArakirdI atyaMta tejasvI hatI. temaNe pAThazALAmAM jaina dhArmika sobhAgabhAinuM gAma. sobhAgabhAinA dehavilaya pachI paNa emanI zikSaNano paNa saMgIna abhyAsa karyo hato ane tenI parIkSAmAM prathama AdhyAtmika sAdhanAno vAraso sAyalAmAM jaLavAI rahyo hato. i.sa. naMbare AvI rAjakoTamAM bahumAna paNa meLavyuM hatuM. 1930nA gALAmAM sAyalAmAM kALidAsabhAi, vajAbhAi, choTAbhAI meTrika pachI temane AgaLa bhaNAvavAnI mAtApitAnI icchA vagere satsaMga karatA ane AdhyAtmika sAdhanA mATe puruSArtha karatA hatA. nahotI. e jamAnAmAM meTrika sudhI bhaNavuM e paNa ghaNuM agharuM hatuM ane e divasomAM eka vakhata koikanA maraNa prasaMge smazAnamAM jai, pachI bahu ochA vidyArthIo meTrika sudhI pahoMcI zakatA. kaoNlejamAM bhaNavA taLAve nahAvA gayA tyAre potAnuM dhotIyuM dhotA dhotAM kALidAsabhAIe mATe to bahAragAma javuM paDatuM, kAraNa ke samagra muMbaI ilAkAmAM pAMca bApujIne AtmasiddhinI gAthAo saMbhaLAvelI ane pachI emane yogya che zaheramAM ja kaoNleja hatI. pAtra jANI adhyAtmasAdhanA tarapha vALyA hatA ane satsaMga maMDaLImAM maNe pAThazALAmAM jene dhArmika sAdhanAno vAraso sAyalAma vajAbhAi, choTAbhAI Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-98 prabuddhajIvana joDAtAM choTAlAlabhAie bApujIne bIjajJAnanI prApti karAvI hatI gayA ane kAryakramamAM barAbara upasthita rahI zakyA. A manobaLane tyArapachI e sAdhanAmAM satata puruSArtha karI bApujIe AtmasAkSAtkAra kAraNe ja teo 80nI uMmara pachI IgleMDa, AphrikA, amerikA ekathI karyo hato. vadhu vAra jaI zakyA hatA. - bApujInI sAdhanA ekAMtamAM guptapaNe cAlatI hatI, paraMtu muMbaInA bApujI patravyavahAramAM sarakArI amaladAranI jema bahu zrI zAntilAla aMbANIne AtmajJAnI puruSanI zodha karatAM karatAM cIvaTavALA hatA. je koIno patra Ave ane emAM paNa koie bApujIno meLApa thayo. bApujIe potAnA guru zrI choTAlAlabhAi mArgadarzana mAMgyuM hoya ene acUka javAba lakhAyo hoya. roja ghaNuMkharuM vidyamAna che ane kalakattAmAM rahe che tyAM sudhI pote ajJAtavAsamAM ja sADA agiyAra vAge jamavA jatAM pahelAM jo TapAla AvI gaI hoya to rahevA icche che ema jaNAveluM. paraMtu choTAlAlabhAinA svargavAsa pachI tyAre ane nahi to pachI jamyA bAda badhI TapAlo bIjA pAse vaMcAvI zAntilAlabhAInA AgrahathI bApujIe jAheramAM AvavAnuM svIkAryuM. levAmAM Ave ane anukULatA maLatAM javAba paNa lakhAI jAya. ema thatAM 1976mAM sAyalA gAmamAM satsaMgamaMDaLa cAlu thayuM ane AphrikA, IgleMDa ane amerikAmAM kendro thatAM ane bhakto vadhatAM bApujInA gurUpade sAdhanA mATe mArgadarzana maLavA lAgyuM. sAdhakonI rojeroja videzathI koIka ne koIkano patra Avyo ja hoya. ane saMkhyA uttarottara vadhatI jatI hovAthI 1985mAM gAma bahAra, hAIve rojeroja javAbo lakhAvAtA jatA hoya. sAyalA jevA nAnA gAmanI pAse lagabhaga pAMca ekara jamInamAM "zrI rAjasobhAga Azrama'nI posTa ophisamAM agAu videza mATenA eraleTara javalle ja maLe, paNa sthApanA karavAmAM AvI, jemAM jinamaMdira, svAdhyAya hola, AzramanI sthApanA pachI videzano TapAlavyavahAra vadhatAM eraleTara bhojanazALA, sAdhakonA nivAsa mATenI suvidhA, gauzALA, bApujInI jyAre joIe tyAre maLavA lAgyA. kaTira. sobhAgasmRti vagerenI racanA karavAmAM AvI ane ema bApujI pAse bIjAnuM hRdaya jItavAnIsvAbhAvika kaLA hatI. teo Azramano uttarottara vikAsa thato rahyo che. samaya jatAM emAM netrayajJa, guNAnurAgI, guNaprazaMsaka hatA. bIjI bAju potAnI mahattAno bhAra anAjavitaraNa, chAza,ndra vagere anukaMpAnI pravRttiono paNa umero koine lAgavA detA nahi. pote uMmaramAM ghaNA moTA hatA. sAmAjika thato rahyo. IgleMDa, AphrikA, amerikA vagerenA mumukSuone AvIne darAnI daSTie esisTaMTa kalekTaranI padavI sudhI pahoMcelA hatA. rahevuM game evuM suvidhAvALuM tathA vRkSavanarAjivALuM, prasanna vAtAvaraNa AdhyAtmika sAdhanAmAM teo ghaNA AgaLa nIkalI cUkyA hatA. eTale AzramamAM nirmAyuM emAM bApujInAM preraNA ane mArgadarzana rahelAM che. emanI hAjarImAM bIjAo alpatA anubhavI zake. paraMtu bApujI kyAreya potAnI kAryasiddhinI vAta kare nahi. koi pUche ane kahevI paDe AzramanI sthApanA vakhate ja enA Ayojana mATe tathA bhAvi to emAM bIjAne prabhAvita karavAno Azaya hoya nahi. ene lIdhe jeo vikAsavRddhi mATe bApujIe vahIvaTI amaladAra tarIkenA potAnA emanA saMparkamAM Ave teo jema jema emane vadhu oLakhe tema tema anubhavane AdhAre tathA AMtarasUjhathI, vyavahAradakSatA ane emanA pratyeno AdarabhAva vadhato jAya. bApujI vyavahAradakSa paNa dIrdhadaSTipUrvaka keTalAka niyamo karAvyA hatA. bApujIe AzramanI eTalA ja. UThavA besavAmAM, khAvApIvAmAM darekanuM dhyAna rAkhe. ethI sthApanAnI preraNA ApI, paraMtu enuM TrasTIpada svIkAryuM nahi, ja emanA saMparkamAM AvelI vyakti emanA tarapha kheMcAyA vagara rahe vyavasthAmaMDaLamAM joDAyA nahi. pote AzramamAM savAre navathI sAMje nahi. pAMca-sADA pAMca sudhI rahevAnuM svIkAryuM. Azramane potAnuM kAyamI bApujI atyaMta saraLa prakRtinA ane nAnAmoTA, garIbatavaMgara nivAsasthAna na banAvatAM rAtre rahevAnuM (utsavanA prasaMgo sivAya) sau koine AvakAra ApavAnA svabhAvavALA hatA. emanuM vyaktitva potAnA ghare ja rAkhyuM. Azrama ujaDa na banI jAya e mATe TrasTIone vAge ke khUMce evuM nahotuM. koine paNa bApujIne maLavuM hoya to koThA vArApharatI paMdara divasa AzramamAM rahevAnuM pharajiyAta banAvyuM. vaTAvavA paDatA nahi, kAraNa ke koThA hatA ja nahi. sIdhA bApujI pAse sAdhakone viziSTa sAdhanA mATe saLaMga bArapaMdara divasa AzramamAM jaIne UbhA rahI zakAtuM. nAnAmAM nAnI vyakti AvI hoya ane rahevAnI bhalAmaNa thavA lAgI. sAdhAraNa sthitinA sAdhakone paNa bApujI satA hoya to paNa beThA thaine ja vAta karatA. mAMdagImAM paNa AzramamAM vadhu divasa rahevAnuM paravaDe e mATe, sarakhuM nibhAvaphaMDa teo beThA thavAno Agraha rAkhe to ApaNe nA kahevI paDatI. emanI karAvI, rahevA jamavAnA kharca peTe najIvI rakama levAnuM TharAvyuM ane sAthenI vAtacItamAM kyAreya emanA vyaktitvano bojo lAge nahi. AzramanA niyamo eTalA badhA kaDaka na rAkhavAmAM AvyA ke jethI sAdhaka emanI vANImAM "huM" zabda Ave ja nahi. sAmI vyaktine potAnA kaMTALIne bhAgI jAya. Azrama jIvaMta rahevo joIe e emanI mukhya kAryathI AMjI nAkhavAno bhAva kyAreya jaNAya nahi. ladhutAno ucca bhAvanA hatI. eTalA mATe emaNe potAnA AdhyAtmika uttarA- guNa emanAmAM haMmezAM jovA maLato. : zikArIo tarIke sau. DaoN. saddaguNAbahena sI. yu. zAhanI tathA zrI nirAmayatA, cittanI svasthatA tathA yogAdi sAdhanA mATe kAyAnI - nalinabhAi koThArInI nimaNUka karI dIdhI ane te pachInA uttarAdhikArI niyamitatA para teo bahu bhAra mUkatA. potAnA AhAra, nihAra, tarIke bahena mInaLa rohita zAha ane bhAI vikrama vajubhAI zAhanI vihAra, svAdhyAyanA rojiMdA kAryakrama mATe yathAzakya samayanI. paNa nimaNUka karI dIdhI hatI ke jethI sudIrgha kALa sudhI visaMvAda vinA niyamitatA teo jALavatA ke jethI kAyAnI niyamitatA jaLavAya. AzramanI pragati thatI rahe. teo kahetA ke ghare ane AzramamAM jeo mAro nityakrama jANatA hoya bApujInuM manobaLa ghaNuM moTuM hatuM. potAnI zArIrika asvasthatA teo muMbaimAM hoya, nairobI, laMDana ke amerikAmAM hoya, teo hoya to paNa agAu jo nirNaya karyo hoya to teno amala karavA- ghaDiyALa joIne kahI zake ke, "bApujI atyAre derAsaramAM pUjA karatA karAvavA mATe teo svastha thai jatA. temano puNyodaya eTalo prabaLa haze' athavA svAdhyAyamAM beThA haze athavA jamavA beThA haze ke hato ke potAnI icchAnusAra badhI pravRttio goThavAI jatI. AzramamAMthI ghare javA mATe gADImAM besatA haze.' sobhAgabhAinA dehavilayano zatAbdI mahotsava UjavavAnuM Azrama AzramamAM pahelI vAra ame gayAM tyArathI te chellI vAra gayAM tyAM taraphathI nakkI thayuM, paraMtu samAraMbha pahelAM ja bApujIne tAva Avyo sudhI bApujIe jANe amane vizeSAdhikAra Apyo hoya tema jamavA mATe hato. AzramamAM hovA chatAM samAraMbhamAM traNa kalAka teo besI zakaze haMmezAM potAnI bAjumAM ja besADatA. bahArathI koi mahAnubhAva maLavA ke kema e vize zaMkA hatI, paraMtu teo potAnA manobaLathI svastha thaI AvyA hoya ane ame AzramamAM hoIe to amane acUka sAthe rAkhe. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana tA. 16-1-98 prabuddha jIvanano mAro taMtrIlekha avazya vAMcI jAya ane maLIe tyAre AzramamAMthI ja savAre pUjAnAM kapaDAM paherInai jatAM ane doDhabe kalAkamAM enI vAta kADhe. sAMje koI vakhata kuTira pAse gharmasabhA yojAI hoya to pAchAM AvI jatAM. bApujIne amAre mATe keTalI badhI lAgaNI hatI teno udghoghana karavA mATe mane Agraha kare ja. AzramamAM ame jaIe tyAre tyAre pratyakSa anubhava thato. pahelA ane chellA divase pote amArI rUma para maLavA AvI jAya. vacce "zikSAmRta'nuM kArya cAlatuM hatuM te daramiyAna eka divasa bApujIe paNa kaMIka kAma hoya to bolAve nahi paNa jatAMAvatAM rUma para pote svAdhyAyanA kAryakrama daramiyAna mane upAdhyAya zrI yazovijayajIkRta AvI jAya. AthI keTalIka vAra amane kSobha thato, paraMtu bIjI bAju "adhyAtmasAra'nA thoDA zloko samajAvavAnuM kArya soMpyuM. azrima emanI saraLatA ane nirabhimAnitA mATe bahu Adara thato. ame taraphathI prakAzita "adhyAtmasAra' (vIravijayajInA TabA sahita)nA AzramamAM jaIe tyAre amArI badhI sagavaDa barAbara thaI che ke kema graMthamAM eTalI badhI chApabhUlo rahI gaI hatI ke juduM zuddhipatraka chapAvavuM tenI kALajI rAkhavA mATe potAnA putra dilIpabhAIne khAsa sUcanI paDayuM hatuM ane emAM paNa keTalIka azuddhio rahI gaI hatI. ApatA. ame AzramamAM lekhanakArya mATe jatA, eTale svAdhyAyamAM "adhyAtmasAra'nA svAdhyAya pachI bApujIe mane enA vize navesarathI upasthita rahevAnuM amAre mATe koI baMdhana rAkhatA nahi ane koI anuvAda ane vivaraNano graMtha taiyAra karI ApavA mATe kahyuM. meM e viziSTa svAdhyAya ke prasaMga hoya to agAuthI jaNAvatA ane potAnI mAnad kArya saharSa svIkAryuM. kAma dhAryA karatAM ghaNuM moTuM ane ThIka ThIka pAse besADatA. dara mahinAnI suda pAMcama sudhImAM derAsaramAM navasmaraNa samaya mAMgI le e prakAranuM hatuM. to paNa savA traNaso zlokanuM lakhANa bolAya. ame jyAre AzramamAM hoIe tyAre namiuNa stotra, prathama bhAga tarIke prakAzita karavAnuM meM nakkI karyuM ke jethI eTalA zloka ajitazAMti, bhakatAmara ane bRhadrazAnti mane kaMThastha hovAthI temAMthI para bApujInI najara pharI jAya. e pramANe thayuM ane emanI hayAtImAM koipaNa eka sUtra bolavA mATe khAsa yAda rAkhIne Agale divase ja prathama bhAga prakAzita thayo ane ene emaNe AzramamAM kahevaDAvI detA. svAdhyAya-vAMcanamAM dAkhala paNa karI dIdho. mAre mATe A parama saMtoSa ame koI koI vakhata divALI parva daramiyAna AzramamAM rahetA. ane AnaMdanI vAta hatI. e parvanI ujavaNI paNa sarasa rIte thatI. mahAvIra svAmInA nirvANa bhagatanA gAma tarIke oLakhAtA evA sAyalAnA apakIrtita kALanI mALA rAtanA bAra pachI ane gautama svAmInA kevaLajJAnanA nAmane laukika daSTae puna:pratiSThA apAvI AMtararASTrIya kSetra sudhI samayanI mALA savAre pAMca cha vAge karatA. bApujI A uMmare paNa rAtano jANItuM karavAmAM ane keTalAye rUDA jIvone mokSamArganI sAdhanA tarapha ujAgaro veThatA. ane badhA kAryakramomAM ullAsapUrvaka bhAga letA. vALavAmAM, jIvananI uttarAvasthAmAM bhAre puruSArtha karIne bApujIe tIrthayAtrA paNa bApujInI eka priya pravRtti hatI. eTale Azrama potAnA dIrdhAyuSyane sArthaka karyuM che ane zobhAvyuM che. taraphathI vakhatovakhata tIrthayAtrAnuM Ayojana thatuM. chellAM beeka varSamAM pUjya bApujIno dehavilaya thayo, paraMtu sUkSma svarUpe teo avAranavAra tAva Avato ane mAMdagI rahetI te sivAya teo haMmezAM anekanA hRdayamAM birAjamAna che. emanA puNyAtmAne natamastake vaMdana ame jyAre sAyalA AzramamAM gayAM hoIe tyAre pAse AvelA karIe chIe ! DoLiyAnI yAtrAe acUka laI jatA. DoLiyA javA mATe to D ramaNalAla cI. zAha iDaranI Atmavallabha hospiTala mATe nidhi-arpaNano kAryakrama |ahevAlaH tArAbahena 2. zAha zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI prati varSa gAmaDAMnI koi eka A prasaMge gujarAta rAjyanA bhUtapUrva maMtrIo zrI cuDAsamA tathA zrI, sevAbhAvI saMsthAne Arthika sahAya karavA mATenI yojanA hAtha dharavAmAM ramaNalAla vorA, kalekTara zrI bukhArI, jillA tathA tAlukA paMcAyatanA Ave che. gata paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna IDaranI zrI vizva kalyANa pramukho, vividha sahakArI saMsthAonA hoddedAro, amadAvAdanA kensaranA sosAyaTI saMcAlita zrI Atmavallabha hospiTala mATe Arthika sahAya niSNAta DaoN. devendra paTela, IDara tAlukAnA AgevAna DaoNkTaro, :: karavAnuM TharAvavAmAM AvyuM hatuM. te mujaba vyAkhyAnamALA daramiyAna hospiTalanA TrasTIo tathA AmaMtrita mahemAno ghaNI moTI saMkhyAmAM rUpiyA tera lAkha jeTalI sArI 2kama ekatra thaI hatI. upasthita rahyA hatA. saMgha vatI DaoN. ramaNabhAi zAha, zrI rasikabhAI zAha, A sahAyanidhi Atmavallabha hospiTalane arpaNa karavAno kAryakrama zrI nirubahena zAha, DaoN. dhanavaMtabhAI zAha, zrI tArAbahena zAha vageree ravivAra, tA. 14mI Disembara 1998nA roja iDara mukAme suprasiddha prAsaMgika vaktavya rajU karyA hatAM. sthAnika tathA jillAnA padhArelA * dAnavIra tathA divALIbahena mahetA TrasTanA sUtradhAra zrI maphatalAla mahAnubhAvoe suMdara pratibhAva rajU karyo hato ane sarvee zikSakadaMpatI mohanalAla mahetA (zrI maphatakAkA)nA pramukhapade yojavAmAM Avyo hato. zrI caMpakabhAI tathA zrI zAradAbahenanI ane emanA putra DaoN. atithivizeSa tarIke cakhodarAnI AMkhanI hospiTalanA sevAbhAvI dinezabhAInI sevAonI bhAre prazaMsA karI hatI. jillA kalekTare phAjala DaoNkTara ramaNIkalAla dozI (dozIkAkA) padhAryA hatA. sarakArI jamIna ApavAnI ophara karI hatI. judAM judAM gAmo taraphathI muMbaIthI saMghanA pramukha zrI rasikalAla laheracaMda zAha, DaoN. ramaNabhAi tathA dAnavIro taraphathI anAjanI, dUdhanI tathA rokaDa rakamanI jAherAta zAha, hodedAro tathA samitinA sabhyo ane AjIvana sabhyo A kAryakrama thai hatI. mATe IDara AvyA hatA. hospiTalanA TrasTIo paNa A prasaMge muMbaIthI kAryakramanA pramukha murabbI zrI maphatakAkAe hospiTalane mATe rUpiyA padhAryA hatA. be lAkhanuM dAna jAhera karyuM hatuM. A rIte hospiTalane kula rUpiyA paMdara zrI caMpakalAla parIkha, zrImatI zAradAbahena parIkha, DaoN. dinezabhAi lAkhanI sahAya thai hatI. parIkha vagere hospiTalanA kAryakartAoe saunuM benDavAjo sahita munizrI pU. dharmaratnavijayajIe AzIrvacana kahyA hatA. ' bhAvabhInuM svAgata karyuM hatuM. zrI caMpakabhAI parIkhe zrI muMbaI jaina yuvaka saMghane sanmAna patra arpaNa kAryakrama mATe sarasa sabhAmaMDapanI racanA karavAmAM AvI hatI. karyuM hatuM. DaoN. dinezabhAie AbhAravidhi karI hatI. A rIte iDaramAM zrImatI zAradAbahene sau mahemAnono paricaya karAvyo hato. DaoN. hospiTalane Arthika sahAya karavA mATe yojAyelo nidhi arpaNano zAnadAra dozIkAkAe dIpa pragaTAvI kAryakramanuM uddaghATana karyuM hatuM hatuM ane prAsaMgika kAryakrama yAdagAra banI rahe evo hato. ulbodhana karyuM hatuM. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-98 prabuddhajIvana kevaLajJAna--svarUpa aizvarya D paMDita panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI (gatAMkathI cAlu-6) matijJAna kevaLajJAnathI viruddha dazAvALuM hovA chatAM matijJAnamAM kevaLajJAnanA vizeSaNonI vicAraNA : AtmA+jJAna+nirAvaraNatA-kevaLajJAna. AtmA+jJAna+AvaraNatA=matijJAna. matijJAna eTale jJAnAvaraNIya karma arthAt pudgala-kArmaNavargaNA ane caitanya upayoganuM mizraNa. pAramArthika pratyakSajJAna eka mAtra kevaLajJAna je che, je atIndriya saMpUrNajJAna che. jyAre bAkI bIjAM badhAMya jJAna indriyajanita hovAthI parokSa jJAna che, kAraNa ke indriyo pote 52 che. avadhijJAna ane manaHparyavajJAna jo ke divya atIndriya jJAna ja hovA chatAM saMkalpapUrvakanuM sImitajJAna hovAthI te jJAna paNa sahaja pratyakSa jJAna nathI. kevaLajJAna pAramArthika pratyakSa jJAna hovA uparAMta te svAdhIna, avikArI, avinAzI pUrNa jJAna che. jyAre matijJAna indriyajanita, vikArI, vinAzI ane apUrNajJAna che. e avikalpaka jJAna che. chatAM AvA indriyajanita matijJAnanI alpatA-sImitatA hovA chatAM vizeSa ane vizeSa jANavAnI ane bhoga-sukha AnaMda mANavAnI icchA ane khoja je satata cAlu ja rahe che e ja batADe che-sUcave che ke jIvanuM jJAna asIma che, anaMta che ane jIvono AnaMda paNa asIma anaMta - che. kevaLajJAnano jevo nirvikalpa upayoga che tevo AkAra matijJAnanA upayogane niraMtara Apavo joie; kAraNa ke matijJAna vaDe ja kevaLajJAna prApta thai zake che. Ama matijJAnane-matijJAnanA upayogane je savikalpa che tene nirvikalpa upayogano ghATa Apavo e kevaLajJAnanI bhavya divya pUjA che. dhyAna e avikalpa matijJAnanA upayogane nirvikalpa kevaLajJAnanA upayogano AkAra ApavAnI prakriyA che. dvAdazAMgI pramANa zrutajJAna dvArA AtmAnA zuddha jJAna ane zAzvata AnaMdane satya svarUpe jANavAnAM che. anAdikALathI ApaNe jJAnathI kAma laie chIe. paraMtu nathI to jJAnathI jJAnane jANyuM eTale ke matijJAnathI kevaLajJAnane jANyuM che ke jJAnathI AnaMdane mANyo che, arthAt kevaLajJAnanA lakSya AtmalIna thai dhyAna dvArA AnaMdane mANyo-anubhavyo che. ApaNA matijJAnathI ApaNA kevaLajJAnane samajavuM e ApaNuM kharuM jJAnadhana che. tema kevaLajJAnane nirAvaraNa karavA rUpa sAdhanA karavI te sAcuM jIvana che, arthAt jIvana jJAnamaya ane dhyAnamaya hovuM joie. e na bhUlavuM joie ke matijJAna, kevaLajJAnane jANI to zake che paNa / mANI ke anubhavI zakatuM nathI. e to kevaLajJAna ja kevaLajJAnane vedI zake che-anubhavI zake che. mATe ja matijJAnanAM je kevaLajJAnathI viruddha OM vizeSaNa che jevAM ke indriyajanitajJAna, vikArIjJAna, vinAzIjJAna, alpajJAna, apUrNajJAna, savikalpa jJAna, kramika jJAna, parAdhIna, parokSajJAnamAMnI indriya AdhInatA, parAdhInatA, vikArItA, vinAzItA, alpajJatA, savikalpakatA, apUrNatA, kramikatAne kADhIzuM to ja jJAna, divya atIndriya jJAna, svAdhIna, pratyakSajJAna, avikArIjJAna, avinAzIjJAna, sarvajJatArUpa pUrNajJAna, akramika jJAna banAvI zakIzuM. arthAt kevaLajJAnuM pragaTIkaraNa karI zakIzuM. matijJAna jAte arUpI hovA chatAM matijJAnAvaraNIya karmanA saMbaMdhe bhAta rUpInI che. pota arUpInuM che paNa bhAta rUpI che. kevaLIbhagavaMta kevaLajJAnane vedI zake che jyAre ApaNe ApaNA matijJAnathI mAtra kevaLajJAnanA svarUpane jANI zakIe chIe. bhale 5 kevaLajJAnane vedI zakatA nahi hoie to paNa saMjJI manuSyabhavamAM kevaLajJAna arUpI tattvanuM mAnasacitra taiyAra karI zakIe chIe. je dhyAnanA kAmamAM Ave che. jJAna to caitanyanA hovApaNAnuM cihna che ane sukhanuM sAdhana che. AtmA lakSaNathI jema jJAnasvarUpa che tema kevaLajJAna svayaM paramAtma svarUpa che. jJAna parama tattva che. jJAna ja 5ramAtmA che. jIva kadI paNa jJAna vagarano nathI. eTale ke jaDa nathI. tema jIva kadI paNa sukhanI icchA vinAno nathI. mATe ja jJAnIe mithyAjJAnanI sAme samyajJAna prApta karIne pUrNajJAna - kevaLajJAna prApta karavAnuM lakSya ApyuM che. e ja karI sat, avinAzI, zAzvata, svAdhIna, anaMta evAM Atmasukhane pramANe asat, vinAzI, parAdhIna, mithyA sukha tyAgIne temAM viveka prApta karavAnuM lakSya ApyuM che. matijJAna, avadhijJAna, manaHparyavajJAna ane kevaLajJAna e cAra mUMgA jJAna che. abola, avAcya jJAna che. mAtra zrutajJAna ja vAcika zAna che-bola jJAna che. jyAre matijJAna e vicAra zAna che. zrutajJAnamAMthI matijJAnamAM javAnuM che. aMte matijJAnane kevaLajJAnamAM pariNamavavAnuM che. bolamAMthI abolamAM javAnuM che. zravaNa karI manana, ciMtana, maMthana, uhApoha, karI aMte nirvikalpa kevaLajJAna pAmavAnuM che. arthAt zrutajJAna vaDe matijJAnano vikAsa sAdhIne vikasita matijJAnathI zukala dhyAna dharI kevaLajJAnanuM pragaTIkaraNa karavAnuM che - kevaLajJAna anAvRta karavAnuM che. jJAnAcAranI parAkASTa dvAdazAMgI pramANa zrutajJAna che, jyAre jJAnanI parAkASTA kevaLajJAna che. matijJAnamAM smaraNa, vicAraNA, kalpanA hoya che, jyAre kevaLajJAnamAM smaraNa, vicAraNA, kalpanA nathI hotAM. sarva kAMi sahaja pratyakSa hoya che. kevaLajJAna kSetrAtIta ane kALAtIta hoya che. jyAre chadmastha mati, zruta, avadhi, deza kALanA bhedavALAM hoya che. manaHparyava e cAre ya jJAna deza (kSetra) kALa paricchinna hoya che arthAt AtmA sama svarUpa che. kevaLajJAna sama che. bAkInAM cAre ya jJAna viSama che. jemAM be bheda paDe che. arthAt jenuM paryAyAMtara - rUpAMtara thAya te viSama che. jeTalA upayoga eTalA bheda. sama evuM kevaLajJAna kyAre che prApta thAya ? cittavRtti nirodha yoga dvArA matijJAnanA upayogane sthira karavAthI sama evuM kevaLajJAna prApta thAya. 'samatvam yoga uccate' ApaNuM matijJAna to vartamAnamAM evuM che ke...kAMika vicArIe chIe, kAMika icchIe chIe, kAMika samajIe chIe, kAMika jANIe chIe, kAyAthI kAMIka karavA icchIe chIe ane kAMika kAMIka karI zakIe chIe. zuddha jJAna, brahmajJAna, kevaLajJAnanuM svarUpa matijJAna jevuM kAMika kAMika vALuM alpa, apUrNa, AMzika nathI. e to sarva che-pUrNa che. e kAMi deza tattva nathI. e to sarva tattva che. zuddha jJAna-kevaLajJAnamAM to eka ja samaye sarvakALanA, sarvakSetranA, sarva padArthonuM tenA sarva guNa-paryAya sahita pratibiMba paDe che-sarva samakALa jaNAya che. jema AkAza dravyane agni ke himanI, uSNatA ke zItaLatA AdinI leza mAtra koi asara thatI nathI tema zuddhAtmAne - 52mAtmAne vizvanA koi banAvanI leza mAtra asa2 thatI nathI. zUnya tattva eTale vastu-tatva abhAva nahi paraMtu zUnya tattva eTale arUpIne arUpInI koi viruddha asara nahi. arUpIne rUpInI koi viruddha asara nahi. tema rUpIne paNa arUpInI koi viruddha asara nahi, Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G prabuddhajIvana zUnyAvakAzane kAraNe ja tharmosa (Flask)mAM ThaMDI vastu ThaMDI rahe che ane garama vastu garama rahe che. bahAranI aMdaramAM koi asara nahi tema aMda2thI bahAramAM koi asara nahi. enA jevI A vAta zUnya tattvanI zUnyatAnI che. zUnya tattva to sthULa ane sUkSmathI para evuM arUpI tattva che. vyavahAramAM paNa zUnyane koi rakamamAM umero ke pachI koi rakamamAMthI bAda karo to te rakama tenI te ja rahe che ane zUnya paNa zUnya ja rahe che. AtmAnuM svarUpa pradezathI parama sthira che. ane upayoga temaja paryAyathI avinAzI che. AtmAnuM A je parama zuddha paramAtma svarUpa pradeza sthiratvatA ane paryAya-upayoga avinAzItAnuM che. tethI viparIta deha che. te pudgalano banela hovAthI asthira ane vinAzI che, tene dehabhinnatAe karIne prApta karavAnuM che. Aje AtmAnuM svarUpa che te ja kevaLajJAna-kevaLa caitanyatva che. jyAM 'para' ane 'jaDa' evAM dehAdi kazAnuM nAmanizAna nathI. mAtra zuddha caitanyatva ja che. abrahma arthAt jaDa ja cetanane eTale ke brahmane naDe che, mATe ja chadmastha avasthAmAM vedAMta darzane 'jhayam AtmA vrajJA' kahela che. jeo brahmasvarUpa-siddhasvarUpane pAmyA che teone jaDa-abrahma naDatA nathI. teone anUkULa ke pratikULa jaDanI koi ja asara thatI nathI, evI brahmAvasthAmAM-kevaLI avasthAmAM- paramAtmAvasthAmAM rahelAM mATe vedAMtamAM 'sarva haju phalama brahma kahela che. divyajJAna sthUla evAM zarIra, indriya ane sUkSma evAM prANa, mana ane buddhithI para che, kAraNa ke te atIndriya jJAna-divyajJAna che. jyAre zarIra jhUke che-name che. indriyo aMtaramukhI thai hoya che, prANa sama cAle che, mana zAMta - prazAMta hoya che ane buddhi buddha thai hoya che tyAre divyajJAnano saMparka thAya che ane paramAtmAe ApeluM jJAna divyajJAna banI jAya che. sthUla pudgaladravyanA je guNadharmo che tenAthI viruddha guNadharmo zUnya evAM AtmAnA che. tA. 16-1-98 zUnyatva eTale kAMi vastu abhAva ke jIvatva abhAva nahi paraMtu asara abhAva. pAMce astikAya sAthe siddha paramAtmA eka kSetrI vidyamAna hote chatAM je nirlepatA che te ja asara abhAva zUnyatva che. zUnyatva eTale zivatva ! mana pote potAne pakaDIne rame te UMcI sAdhanA che. enAthI apramattatA AvatI jAya che. manathI manane pakaDavA vaDe karIne bAhya sAdhano bhUlAya che, chUTatAM jAya che ane AgaLa AgaLanI sAdhanAnI bhUmikAe to svayaMno deha paNa bhUlAI jAya che ane dehAtIta dazA varte che. bhedajJAnathI mAtra sthULa dehanA ja nahi paraMtu sUkSmadeha eTale ke kAraNadeha ane mahAkAraNa arthAt avidhA-ajJAnanA paNa sAkSI banavAnuM che. bhedajJAnathI aMtaramanane jovAnuM che. jonArAthI jovAmAM AvatI cIja judI-bhinna hoya che. vinAzI vikalpa arthAt upayoga paNa 'sva' hovA chatAM te utpAda-vyaya yukta hovAthI eTale ke utpanna mana mATe lIlA ka2vAnI bhUmi, raMgabhUmi, raMgamaMca sthUla deha che. mana, dehane sukhanuM sAdhana mAnIne cAle che. manane-mohane ramavAnA 2makaDAM bhogasukhanI, dehanA-indriyonA bhogasukhanI sAdhana sAmagrI che. eTaluM ja nahi te manane galagaliyAM karAvanArI, mananA ahaMne (sphurita) thaine cAlI javAvALo hovAthI 'para' che. e kSaNika 'sva'poSanArI sAmagrI che. eTale sudhI ke lokeSaNAne paNa manano moha-mananA galagaliyAM kahela che. che. bIjI kSaNe 'para' che. jyAre avinAzI upayoga arthAt kevaLajJAna nitya 'sva' hovAthI AtmAthI kadI ya chUTo paDato nathI. evAM e avinAzI upayoga-kevaLajJAnanI prApti, vinAzI upayoganA vikalpanA sAkSI banIne avinAzI upayoga kevaLajJAna tarapha dRSTi karavAthI-lakSya rAkhavAthI prApta thAya che. mohanI asara sarvathA jAya eTale jIva, ziva bane che. arihaMta - kevaLI bhagavaMta bane che. kevaLajJAnanuM pragaTakIraNa che tyAre ya sthUla evo deha ane vedanIyanI asa2 to rahe ja che. dehabhAva, dehabhAna bhale cAlyuM gayuM hoya ane dehAtIta dazAmAM-videhI dazAmAM vartatA hoya to paNa kevaLIbhagavaMtone deha hoya che ane dehadharma hoya che, kevaLajJAna dhyAna ane samAdhithI para che. samAdhimAM mana sama thAya che. paNa mana rahe to che ja ! jyAre kevaLajJAnI bhagavaMtane yoga (mana-vacana-kAyA) rahyo paNa upayogamAMthI moha gayo, paraMtu jyAre vedanIyanI asara sarvathA jAya che ane adehI-azarIrI-niraMjana-nirAkAra- avasthAne eTale ke siddhatvane jyAre jIva - AtmA prApta kare che tyAre zUnyatva Ave che. jIva jIve che. emAM zarIra sthUla che; indriya skUla- sUkSma che; prANa sUkSma zarIra, indriya, prANa, mana, buddhi, citta ane ahaMkAranI sAthe che ane mana, buddhi, citta, ahaMkAra sUkSmAtisUkSma che arthAt sUkSma-sUkSma che. manamAM ja moha ane ajJAna rahela che. manoyoga pramANe ATheya karmono baMdha thAya che. mATe ja prathama sUkSmAtisUkSma zarIra eTale ke manane mAravAnuM che, manane manAvavAnuM che, mohane dabAvavAno che ane mArI haThAvavAno che. ane aMte amana, icchArahita, nirmohI, nirIhI, vItarAgI, sarvajJa banavAnuM che . manane khatama karI amana thavAnuM che. mohanIyakarmano prathama zrayopazama manane manAvIne sudhAravAnuM che. aMte sudharelA manathI, sumanathI karavAno che ane pachI mohano sarvathA kSaya karavAno che. sUkSma manathI zUnya evAM AtmAmAM jai sthira thavAnuM che. sUkSma saMbaMdhano abhAva thayA bAda (ghAtikarmono nAza thayA bAda) sthUla saMbaMdha (dehAdi)no (aghAtikarmIno) abhAva thAya che ane pachI zUnyamAM praveza thAya che-siddhatvanI prApti thAya che. mana sthUla evAM dehamAM rahela che. AtmAnA zuddha dravya, guNa, paryAya e ApaNuM zUnya tattva AtmA, e sUkSma manamAM rahela che ane sUkSma AtmAnI zUnyAvasthA che. je nirlepa, nirvikArI, niraMjana, nirAkAra, niSkaSAya, nirmaLa, nirIhI avasthA che, jene vizvanuM koipaNa tattva, koipaNa banAva, kyAreya paNa, kaze paNa, kazIya asara pahoMcADI zakatuM nathI. jyAre ethI viparIta saMsArI jIva sAMjana, salepa, samala, sAkAra, AvaraNa che je jIvanI azuddhatA che. jIva jyAre nirAvaraNa thAya che tyAre niraMjana nirlepa, nirmala, nirAkAra, nirAvaraNa bane che. bhAvamana eTale ke jJAnanA vikalponI sAdi-sAnta bhAvomAM cAlI rahelI paraMparA. TuMkamAM manamAM vartatAM rAga, moha, ajJAna e ja bhAvamana che. tIrthaMkara paramAtmAoe tathA kevaLI bhagavaMtoe potAnA bhAvamanano, kevaLajJAna thayethI nAza karela che. emane jyAM sudhI deha hoya che tyAM sudhI kevaLa dravyamana ja varte che. bhAvamanano nAza thayethI jIva nizcayathI duHkharahita, duHkhamukta thAya che. sarva duHkhono sarvathA anna thAya che. du:khAnta thAya che ane nitAMta sukha pAme che. kevaLajJAnanI, guNasthAnaka ArohaNanI, sAdhanAnI, svarUpa prAptinI e prakriyA Process che. AtmAnuM svarUpa kevaLajJAna e mAtra jJAna ane upayogarUpa che. jyAre matijJAna, zAna, dhyAna ane vikalparUpa traNa prakAre che. kevaLajJAnanA dhyAna vaDe matijJAna, kevaLajJAnamAM pariName che. dhyAna-samAdhi e matijJAnane ane kevaLajJAnane joDavA rUpa kaDI-madhyAvasthA che. dhyAna-samAdhi e svarUpa nathI paNa sAdhanA che. matijJAnamAM-buddhimAM svarUpa Avaze nahi, svarUpa samajAze nahi to vedAze nahi. matijJAnamAM kevaLajJAnanA svarUpane jeNe jANyuM teNe bodhi darzana karyuM kahevAya. ene bodha thayo lekhAya. svarUpane jANIne, svarUpane samajIne, svamAM svajJAnane vedIe tene cAritra kahevAya. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-98 prabuddhajIvana cAritra AvatAM buddhi chUTI jaze ane aMte kevaLajJAna thatAM matijJAna bane che, aMtarAyakarmanA kSaye jJAna pUrNa bane che. alpajJatA, sarvajJatAmAM emAM laya pAmaze. pariName che. darzanAvaraNIyakarmanA kSaye kevaLadarzana-svAdhIna darzana pragaTe kevaLajJAna jema sattA che tema matijJAna paNa sattA che. ApaNA che. je sAmAnya hoi vizeSa evAM kevaLajJAnamAM samAya jAya che. Ama matijJAna pramANe ja ApaNe prakRti ane rasa reDIe chIe. pachI e jJAna eno pUrNa svarUpamAM kevaLajJAnarUpe pragaTatAM cAreya ghAtakarmanA pudgala kAmaNavargaNA karma banI ApaNA upara caDhI besI ApaNA upara kSayathI pragaTatA guNo e kevaLajJAnanA vizeSaNa banI jAya che. sattA calAve che te vAta judI che. mULamAM ApaNe ja ApaNI sattA temAM darzananA be bheda, cakSudarzana ane acakSudarzana ema be bheda paDe ? sIMcIe chIe ane vAgha maTI bakarI banIe chIe. che. darzanAvaraNIyakarmanA nava bhedamAM cakSadarzanAvaraNIkarma, krodhAdi cAra kaSAyanI vikRtithI kevaLajJAnanI acasudarzanAvaraNIyakarma, avadhidarzanAvaraNIyakarma, kevaladarzanAmULa prakRti svarUpanI samaja varaNIyakarma, nidrA, nidrA-nidrA, calA-pracalA, viNaddhi che. jJAna-ajJAnano AtmA sAthe prakRti-vikRti saMbaMdha che jyAre karmasaMyoge jaDa evAM karmanI parAdhInatA vaDe padArzane jue che. jonAra, jJAnAvaraNIya Adi karma e baddha saMbaMdha che, AvaraNa che. vikatie darzana tattva svayaM Atmapradeza che. paraMtu jovA mATe to jaDa evI (ajJAna), prakRti (jJAna)no AdhAra lIdho che. vikRtino prakRtimAM laya indriyono ane karmano ughADa arthAtu kayopazamanI apekSA rahe che te karavAthI prakRti nirAvaraNa thAya che. vinAzI tattvo avinAzIne parAdhInatA che, je kevaLadarzananA pragaTIkaraNe, rahetI nathI ane svAdhIna AdhAre rahela che, je ApaNe jotAM nathI-vicAratA nathI. avinAzI darzana thAya che. tattva - satu tattva AtmA svayaM che. Atmasukha, AnaMda avinAzI che. AtmAnA svayaM guNo che je te AtmAno svabhAva che. e ja karmajanita sukhaduHkha ubhaya vinAzI che. vinAzIpaNuM kadI svayaMbhU na AtmAnI prakRti che. ghAtakarmothI AtmAnA je cAra guNo AvarAyela hoya. je svayaMbhU hoya che te avinAzI hoya che ane eno kadi nAza na che e AtmAnA vizeSaguNo che ane aghAtakarmothI je cAra guNo thAya. vikRti thaI hoya teno nAza thai rahe che. AvarAyela che te AtmAnA sAmAnya guNo che kemake dharma, adharma, adharmane Azaro dharma tattva Apela che. adharma, dharma vaDe TaLe che. AkAzAstikAyamAM paNa e guNo che. jeNe Azaro Apela che, AdhAra, Azraya Apela che, te pote ja apUrNa e pUrNano aMza che. pUrNanI nizAnI-jhalaka che. apUrNanuM Azritane, Adheyane, adhyasthane kADhI zake che. adharmane kADhIe eTale pUrNa sAthe aMze paNa sAmya hoya che. pUrNajJAna arthAtu kevaLajJAnanI sakriya, sahaja dharma thAya. dharmamAMthI adharma thayo to, adharma ja dharmarUpe chAMTa-chAyA mati, zrata, avadhi ane mana:paryava jJAnamAM hoya che. dekhAyo. ane dharma adharmarUpe dekhAyo je prakRtimAM thayela vikRti che. mati-zruta-avadhi-mana:paryaya jJAna kramathI jANe che. kevaLajJAnamAM * anitya, nityano AdhAra thaIne ja utpanna thAya che. ane nityane akramathI jaNAya che. kevaLajJAnamAM labdhi ane upayoganI abhedatA ja dabAve che, chUpAve che. bAMdhelAM karmo jIvanA svarUpane AvaraNararUpa hoya che. eTale ke kevaLajJAna upayogavaMta che. labdhi ane upayoga che. karma vipAkodayane vedavo paDe che, te arthamAM jIve kareluM koipaNa karma kevaLajJAnamAM eka sAthe ane eka sarakhAM hoya che. te chapAvI zakato nathI. paraMtu jIva cAhe to te karmano nAza karI zake che. krodha, mAna, mAyA, lobha e cAra kaSAya che. kaSAya e vikRti che. sAthe sAthe e paNa bhUlavA jevuM nathI ke karmo jIvanA svarUpane AvaraNarUpa jema moha e vItarAgatAnI vikRti che ema krodhAdi cAra kaSAya paNa che. te svarUpane chupAvI-dabAvI zake che paNa saMtu-avinAzI svarUpanI kevaLajJAnanA mULa svarUpanI vikRti che. abhAva to kyAreya karI zakatAM nathI. paraMtu dabAyelA-AvarAyelA kevaLajJAna je jyoti, teja, prakAza svarUpa che te saMsArI jIvane svarUpane sarva AvaraNa haThAvI pragaTa thaI zake che. jyAre AvaraNa arthAt AvaraNane kAraNe vikRta thaI krodha rUpe pariNamela che. krodhamAM vyakti karmono sarvathA abhAva karI zake che. badhAMne samAve evuM prematattva che. prema e sarva tattva che-makRti che. Agababulo thai jAya che. lAlacoLa thai jAya che. krodha e agnisvarUpa (1) premamAM jo vikRti, vikAra hoya to te dveSa che, (2) ane AnaMdamAM che je AdhArane ja bALe che. Ama kevaLajJAna je prakAzasvarUpa teja tattva koi vikAra hoya te sukhaduHkha che. (3) jJAnamAM jo vikAra hoya to te 1 che te krodharUpe vikRta thaI bahAra Ave che. ajJAna, apUrNajJAna che. AtmAnI sva svarUpa cIja be che. jJAna ane kevaLajJAna prakAza svarUpa to che ja paNa te sarvocca prakAza che. AnaMda, jJAna ane AnaMda enA mULa zuddha svarUpe nirmaLa che. jJAnane vizvamAM UMcAmAM UMcuM paramatatva paNa pUrNa prakAza sarvazapaNAne kAraNe AnaMda ubhaya koInA vaDe paNa nathI ane koinA bhoge paNa nathI jJAna che. kevaLajJAna prakAzanI e sarvocca prakAzarUpatA saMsArI jIvane jagata mATe para prakAzaka che ane potAne mATe AnaMdarUpa che. nirmaLa AvaraNane kAraNe vikRta thaI mAne rUpapariNamela che. mAna, abimAna. ' * evAM jJAna ane AnaMdane ApaNe malina karela che - sadoSa banAvela ghamaMDa e jIvanuM vikRta ucApaNuM-ahe che. koipaNa jIva saMsAramAM, che. pariNAme jJAna, ajJAnamAM pariNamela che. ane AnaMda sukha-du:kha vyavahAramAM saMpatti, samRddhi, kalA, zakti, hoya to abhimAna karI zake ke rUpe parivartita thayela che. che. paNa saMsAramAM raste rakhaDato bhikhArI dIna-hIna, zaktihIna zuM pUrNa tattva khaMDita thatAM aneka bhede, apUrNa svarUpe, khaMDita svarUpe - abhimAna kare? Apo mA-bApa kahIne bApaDo hAtha phelAvI Ubho rahe. pariName che. vItarAgatA khaMDita thatAM emAMthI rAga-dveSa jamyAM, jIva abhimAna kare te khoTuM che. paraMtu mULa prakRti sarvocca prakAza rAga-dveSamAMthI krodha, mAna, mAyA, lobha udabhavyA jemAMthI hAsyAdi che te vikRta thaI mAna-abhimAna rUpe bahAra Ave che. nokaSAya nIpajyA. Ama akhaMDa tattva khaMDita thatAM aneka khaMDomAM- kevaLajJAna prakAzarUpa che, kevaLajJAna sarvocca prakAza che tema TukaDAmAM vaheMcAI jAya che. akhaMDa ekarUpe hoya. khaMDa khaMDa anekarUpe hoya. kevaLajJAna sva-para prakAzaka paNa che. kevaLajJAnanI A sva-para cAra AMkaDAnI cAra kamano saravALo sAco eka ja hoya. khoTA javAba prakAzakatA saMsArI jIvane AvaraNane kAraNe vikRta thaI mAyArUpa aneka hoya. e TUkaDA-khaMDo bhegAM thai eka akhaMDa tattva banatAM tenA pariNAmela che. kevaLajJAnamAM sarva heya pratibiMbita thAya che. arIso pUrvasvarUpane prApta kare che. jemake..mohanIya karmanA Azraye vItarAgatA jyAre cakalInuM pratibiMba arIsAmAM pADe che tyAre cakalI, arIsAmAMnA Ave che. jJAnAvaraNIya karmanA kSaye jJAna pUrNaprakAza-kevaLajJAna bane che. potAnA ja pratibiMbane jIvaMta cakalI mAnIne cAMca mAre che. kramathI jANavAvALuM sakriya jJAna, akramika, akriya-avinAzI jJAna kevaLajJAnamAM sarva zeyanA pratibiMba paDe che. paraMtu te zeyanI kevaLajJAnane temAthe e paNa bhUlAvI zake che paNa bAyelAe Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana tA. 16-1-98 koI asara nathI tema te zeyane paNa kevaLajJAnanI koi asara pahoMcatI zANA, DAhyA, evAM gAMDA thaI gAMDI ceSTA karIe chIe. jema rAjAno nathI. jJAnamAM je zeya dekhAya che-jaNAya che tenAthI jJAna nokhuM-anokhuM hajurIyo rAjAnA nAme ja rAja upara potAnI sattA, potAnuM rAja calAve che. jevo hoya tevo dekhAya nahi tenuM ja nAma mAyA che. kevaLajJAnanI che tema vikRti, prakRtino ja AdhAra laine prakRtine ja dabAvIne, te A sva para prakAzakatAnI prakRti ja AvaraNane kAraNe vikRta thaI mAyA prakRtinuM astitva che ke nahi tenuM abhAna karAvIne potAnuM ja rAja rUpe pariName che jethI svayaMnA svArtha kAje saMsArI jIva anyane aMdhArAmAM calAve che-potAnI ja sattA calAve che. A to evI ajJAnadazA, rAkhI vyavahAra kare che. arthAt kapaTa kare che, mAyA kare che. abhAna-bebhAna dazA che ke chate paise bhikhArInI jema jIva svayaM kevaLajJAna prakAzarUpa, sarvocca prakAza, sva-para prakAzaka hovA sAthe paramAtmA hote chate potAnA paramAtmatvane AvaraNAdie karIne vedI sAthe sarvaprakAzaka che. kevaLajJAnanI A eka samayamAM sarva jaNAvAnI- zakato nathI. sarvaprakAzaktA, sarvajJatAnI prakRti ja saMsArIjIvane AvaraNane kAraNe jene zuddha thavAnuM che tenA mULamAM zuddhatA hovI joIe. ema hoya vikRta thaI lobha rUpe pariNamela che. jethI saMsArI jIva eka sAthe eka to ja azuddhi TALI zuddhatA bahAra lAvI zakAya. kapaDuM mULamAM je zuddha, ja samaye sarve padArthonI prAptinI IcchA kare che je lobha che. mULamAM zubhra, svaccha, sapheda che te meluM thayuM hoya to tene mela dUra karIne UjaLuM AtmA eka samaye badhuM ja sarva kAMI jovA-jANavAnI zaktivALo che sapheda dUdha jevuM zubhra banAvI zakAya che, kAraNa mULamAM kapaDuM mela vinAnuM ane vartamAnamAM AvaraNane kAraNe te mULa zaktinA abhAvamAM sukhanI UjaLuM, sapheda, sApha, svaccha, zubhra che. zuddhatAmAM azuddhatA bIjA IcchA karIne sukhane jhaMkhI rahyo che. vaLI lobhamAM ane icchAmAM enI padArthonA saMge hoya. para viruddha guNadharmavALA padArthanA saMbaMdhathI, para. paraMparA eTalI cAle che ke kyAMya teno aMta nathI Avato ane pUrNAhuti padArthanI asarathI azuddhi Ave. para padArthano saMyoga hoya che ane thatI nathI. uttarAdhyana sUtramAM kahyuM che ke lobha ane IcchAnuM kSetra AkAza saMyoga hoya teno viyoga hoya ja che. jeTaluM mahAna che. upAdhyAya zrI yazovijayajIe kahyuM che: kevaLajJAnanA bIjarUpa, aMzarUpa evAM matijJAnanI jI re mAre uttarAdhyayanane anaMta IcchA AkAza samI kahI jI. vartamAnakALamAM sAvaraNadazAmAM paNa evI zakti che ke...e matijJAna e paNa kahyuM che - vartamAnakALe anaMta bhUtavat (smRti), anaMta bhaviSyavatuM (kalpanA-soNalAM) ane parakSetre rahela dravya, cIja-vastu ane vyakti jalameM kumbha, kulmameM jala hai, bAhira bhItara pAnI; viSe vicArI zake che. e ja to apUrNa, adhUrAM evAM matijJAnamAM pUrNa phUTA kulma, jala hI jala samAnA, yaha ta kathau giyAnI. evAM kevaLajJAnanI chAyA che. -kabIrajI jJAnamAM ajJAna vikRti che. AnaMdamAM sukha-duHkha vikRti che. ane prakRti ane vikRtinuM AvuM ja kuMbhanA jala ane bahAranA jala jevuM premamAM moha vikRti che. svarUpabhAvamAM sthira thavAthI jJAnamAMthI che. kuMbha phUTatAM aMdaranuM jala bahAranA jalamAM bhaLI jAya che tema vikRti, ajJAna, AnaMdamAMthI sukhaduHkha ane premamAMthI moha nIkaLI jAya che. prakRtimAM laya pAmI jAya che e tattva jJAnI kahe che. krodha, mAna, mAyA, jJAna eTale ke kevaLajJAnamAM eka samaye sarva kAMI dekhAvuM, jaNAvuM, lobha, kaSAya je vikRti potAnI che te potAnI vikRti, kaSAyo nAza anaMta AnaMdamAM AtmAnA sarva svarUpaguNonuM vedana thavuM ane premamAM pAmatAM, prakRtimAM laya pAme che. 'piMDe to brahmAMDe je kahyuM che te A saMsAra-brahmAMDa samagranA prati samabhAva, vItarAgadazA AvavI e saMdarbhamAM che. svagata abhedatA che. svagata advaita che. rAgasukha e duHkha che. jyAre chatAMya prakRti je vikRti rUpe pariNamela che tethI anya jIvo krodha, vItarAgasukha e AnaMda che-prema che. jJAna ja AnaMda svarUpa che. mAna, mAyA, lobha kare to vicAravuM ke tenA mULamAM to prakRti ja rahela rAgamAMthI dvaSa nIkaLe che paNa premamAMthI kyAreya dveSa nIkaLato nathI. che ane te jIvo temanI vikRtine prakRtimAM laya kare ane potAnA vikRta ApaNA jJAna ane AnaMda abhinna hovA chatAM vartamAna kALe svarUpamAMthI prAkRtika svarUpamAM Ave ! virUpamAMthI svarUpamAM Ave. ApaNA moha, ajJAna, rAgAdi bhAvoe karIne te bhinna banI gayAM che. e to enA jevuM che ke nirdhana mANasa pUruM na thatuM hoya to corI kare emAM jJAna AnaMdathI vikhUTuM paDI gayuM che ane tethI ja AtmA, jJAna badhe zI navAi? carmaroga thayo hoya ane khaNaja UpaDatI hoya te khaMjavALe sukha-AnaMda zodhe che. prati samaye pratyeka AtmAmAM sukhanI icchA pravarte ane e rogI nirogI na thAya tyAM sudhI khaNajamAM ja AnaMda mAne che. ane te ja pratyakSa svAnubhUta sAbitI che ke jJAna AnaMdathI vikhUTuM emAMzI navAi? sakhata bhUkha lAgI hoya tyAre game te vastu te bhUkhyo paDI gayuM che. khAI nAMkhe emAM Azcarya zuM? zuM ApaNe ukaraDA phaMphoLIne peTano khADo svarUpanuM lakSaNa laine virUpa samajavuM joIe. kAraNa ke svarUpa pUranArA joyAM nathI? je virUpa thayo hoya, je vikRta thayo hoya, je zAzvata che, avinAzI che. jyAre virUpa to vinAzI che-ane tethI tenuM gAMDo thayo hoya te gAMDI ceSTa kare emAM te zI navAi? karoDapatinI koi lakSaNa ja nathI. vikRti kAMI svayaMbhU nathI. dharIne laIne paridha patnI ekI dhaDAke pAMca paccIsa lAkhanAM ghareNAM kharIdI nAMkhe emAM zuM samajavuM joIe ane paridha upara pherA mAravA choDI dharI-kendra tarapha Azcarya? mULamAM prakAzarUpa, sarvocca prakAzarUpa, svapara prakAzarUpa ane pragati karavI joie. nizcayanirapekSa vyavahArane nahi samajatAM nizcaya , sarvaprakAzarUpa evAM kevaLajJAnano ghaNI enA ajJAnamAM, virUpamAM, sApekSa vyavahArane samajavo joIe. jJAnanA aMtima zuddha nirapekSa vikatarUpamAM paNa mULa svarUpane anulakSIne ja vikata ceSTA ajANatAM svarUpa kevaLajJAnane lakSamAM rAkhI vartamAnanA vikArajJAnanI vikAritA ajJAna dazAmAM kare che te ja tenA mULa svarUpa aizvaryanA astitvanA samajavI joie ane samajAvavI joIe. apUrNane apUrNathI samajavuM sUcana svarUpa, lakSaNarUpa che. e to kevaLajJAna jema sattA che tema te maryAdita samajaNa che. pUrNathI apUrNa samajavuM te pUrNa samajaNa che. matijJAna paNa sattA che. ApaNA matijJAna pramANe ja ApaNe prakRti vAdaLAMe sUryano prakAza Avaryo che, paraMtu je paNa kAMI Acho ane rasa pudgalamAM reDIe chIe. pachI e pudgala, kAmaNavargaNA karma pAtaLo prakAza che te vAdaLAno nathI paNa sUryano ja che, je vAdaLa ADe banI ApaNA upara caDI besIne ApaNI upara ja sattA calAve che. hovA chatAM ApaNA sudhI pahoMcI rahyo che. te ja pramANe vikRta mULamAM ApaNe ja ApaNI sattA temAM sacIe chIe ane vAgha maTI svarUpe-apUrNa svarUpe-anityasvarUpe vilasatA AtmAmAM mULa saMskArI bakarI banIe chIe. anaMta svarUpa aizvaryanA ghaNI rAMka, garIba, pUrNa-nitya svarUpa ja raheluM che. nirdhana, bhikhArI banI bhIkha mAMgatA eMThuM jUThuM khAIe chIe ane (kramazaH) Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-98 prabuddhajIvana TAgora-sAhityamAM mRtya-nirUpaNa || DaoN. raNajita paTela (anAmI) svastha samAjano pAyo saMvAdI kuTuMbone saMvAdI kuTuMbanI kRtArthatA jANe nakha-mAMsano saMbaMdha ! posTa mAstara ratanane bhaNAve paNa sukhI gRhasthAzrama para nirbhara che. bhagavAna manue kahyuM cheH "jema vAyune che...kintu ekavAra mAMdagImAM posTamAstara paTakAI paDe che tyAre temanA AdhAre sarva jaMtuo jIve che, tema gRhasthane Azraye sarva Azramo rahelAM gRhanI smRti ati prabaLa banI jAya che. te vicAre che taddana ekalavAyA che. jema sarva nadIo ane nado (nAnI-moTI nadIo) samudramAM jaine A paradezavAsamAM bhara comAsAmAM mAMdA zarIrane jarA sevA-suzraSAnI Thare che, tema sarva AzramIo gRhastha pAse jaIne Thare che." (manusmRti). icchA thAya e svAbhAvika che. te vakhate tapatA kapALa para baMgaDIvALA AvA gRhasthAzramamAM daMpatIe kevo vyavahAra rAkhavo te mATe komaLa hAthano sparza yAda Ave che. AvA bhayAnaka paradezavAsamAM "yAjJavalakya smRtimAM kahyuM che: "bALaka, svavAsinI (potAnA gharamAM mAMdagIthI pIDAtI vakhate snehamayI nArIrUpe mAtA ke bahena pAse beThelI rahetAM bahena (dIkarI), vRddhajana, garbhavatI strI, kanyAo, atithio che evo khyAla karavAnuM manane game che ane atyAre A paradezavAsInA ane nokaro-eTalAMne jamADIne pachI daMpatI (gRhastha pati-patnI)e mananI abhilASA vyartha na gaI. bAlikA ratana have bAlikA maTI gaI jamavuM." Ama gharanA nokarone paNa kuTumbanA sabhyo tarIkeno che. te ja vakhate teNe jananInuM pada kabaje karI lIdhuM. te vaidyane bolAvI daro-mobho maLelo che. are, keTalAMka kuTumbomAM to mAtA pitA karatAM lAvI. vakhatasara davA pIvaDAvavA lAgI, AkhI rAta jAgatI ozIkA paNa nokaranI sevAcAkarI ne sAra-saMbhALathI bALako moTAM thatAM hoya AgaLa besI rahI, jAte ja pathya taiyAra karIne lAvI ane seMkaDo vAra che. TAgora-kuTuMbamAM nokara-cAkaronuM AvuM sthAna hatuM; keTalIka pUchavA lAgIH "hoM dAdAbAbu ! have kAMI sAruM lAge che?' A sthaLathI bAbatomAM to varcasva hatuM. kavivara ravIndranAthanA zizu-mAnasa para kaMTALI posTamAstare badalI mAgI je na maLatAM rAjInAmuM dharI dIdhuM. nokaronAvartana-vyavahArano khUba moTo prabhAva hato. "jIvanasmRti'mAM sthaLa choDatI vakhatano posTa mAstarano manobhAva kevo to marmana che ! teo lakhe cheH "amAro eka nokara hato-enuM nAma zyAma. varSe bamaNo "jyAre naukAmAM beThA ane naukA UpaDI-comAsAmAM be kAMThe chalakatI zyAma. mAthA para lAMbA vALa, khulanA jIllAno rahevAsI. te mane gharamAM nadI gharatInAM UbarAtAM AMsunI peThe cAre tarapha chalachala karavA lAgI eka nakkI karelI jagAe besADIne mArI cAre tarapha khaDI vaDe kuMDALuM - tyAre posTa mAstarane hRdayamAM koi UMDI vedanA thavA mAMDI. eka cItarI kADhato. pachI gaMbhIra moM karI, AMgaLI UMcI karI kaheto : sAdhAraNa grAmya bAlikAnI karuNa mukhachabI jANe koI vizvavyApI bRhatu - kuMDALAnI bahAra paga mUkyo to bhayAnaka Aphata jANaje." Aphata avyakta marmavyathAne pragaTa karavA lAgI. eka vakhata to ene evuM thaI Adhibhautika ke Adhidaivika te huM spaSTa samajato nahi, paraMtu mana khUba gayuM ke pAcho pharuM-ane jagatanA khoLAmAMthI tarachoDAyelI e anAtha bhayabhIta banI jatuM. kuMDALuM oLaMgavAthI sItAnI kevI durdazA thaI hatI bALAne sAthe leto jAuM.' te meM rAmAyaNamAM vAMcyuM hatuM, eTale sAva azraddhALunI peThe huM kuMDALAne vizva-kavi TAgoramAM baha-phaulaka para phelAyela Avo nirbheLa- 1 phagAvI daI zakato nahoto." nirapekSa mAnavatAno saMsparza virala nathI. AgaLa upara 'jIvanaspati'mAM lakhe che: "ame badhAM nokaronA ja khokAbAbAnuM punarAmagana" vAta to mRtya-vaphAdArInI zAsana heThaLa hatA...bahAranA gharamAM bIje mALa agnikhUNe nokarInA parAkASThA sUcave che. enI zarUAta A prakAranI che : "rAIcaraNa, vAsamAM amArA divaso jatA. gharanI bahAra javAnI amane manAI bAbuone ghera jyAre pahela vahelo nokarI karavA Avyo tyAre tenI hatI, eTaluM ja nahi, gharanI aMdara paNa badhe phAve tyAM ame jAva karI uMmara bAra varasanI hatI. yazohara jillAmAM tenuM ghara hatuM. mAthe lAMbA zakatA nahi. "be paMkhI' kAvya ane "DAka ghara'mAM A damita mana, kAvya- vALa (yAda karo zyAmane... mAthA para lAMbA vALa...') moTI moTI nATakamAM sarjanAtmaka abhivyakti pAmyuM che. AMkho ane camakato vAna. jAte kAyastha hato. enA zeTha paNa kAyastha TAgorane bALamAnasa jeTalo ja nahIM to jevo mRtya-mAnasano paNa hatA. bAbunA eka varasanA chokarAne saMbhALavAnuM tenuM mukhya kAma hatuM. paricaya che. "zizu'mAM bALamAnasanAM vividha pAsAMnI tAdaza A chokaro kALakrame rAIcaraNano khoLo choDIne skUlamAM gayo, skUla citrAvali che to TAgoranI aneka vArtAomAM ane koIka lekhamAM choDIne kolejamAM gayo ane chevaTe kolejamAM munasapha banI kacerImAM mRtya-mAnasanuM - nokaranI manodazAnuM alluM nirUpaNa che. "kAbulI" dAkhala thayo. rAicaraNa hajIye eno nokara che." nAmanI emanI prakhyAta vArtAmAM-be nokara rAmadayALa ane bhoLo viSe munasapha anakala bAbane paNa putraratnanI prApti thaI che ne e putrane * pAMca varasanI mInI zuM kahe che te sAMbhaLo : bApA! rAmadayALa daravAna ucheravAnI javAbadArI paNa rAhacaraNane zire che. rAIcaraNamAM utsAhathI kAgaDAne kauA kahe che, ene kazuM AvaDatuM nathI, nahIM?' ane bhoLA ene ramADato ne chokaro paNa rAicaraNane jotAM ja pulakita thaI jato. viSe: "bApA! bhoLo kaheto'to ke AkAzamAM hAthI rahe che te sUMDhamAMthI ekavAra sATInano jAmo, jarInI TopI, hAthe sonAnAM be kaDAM, pagamAM pAmI reDe che, tethI varasAda paDe che ! "o mA ! bhoLo kevuM khoTuM khoTuM jhAMjhara paherAvIne rAicaraNa navakumArane ThelaNagADImAM besADI padhAne bake che ! basa, bakyA ja kare che, rAta-divasa bakyA ja kare che.' kuMDALAnuM kinAre pharavA laI gayo. tyAM, kadaMbanA jhADe phUla jotAM navakumAre te anuzAsana pharamAvatA zyAma karatAM bhoLo kharekhara bhoLo che. svalpa levAnI 2Dha lIdhI. 2AicaraNa phUla levA gayo ne navakumAra tarkapradhAna, bAkI bakyA to mInI ja karyA kare che ! kelagADImAMthI UtarI paDyo. taTe gayo ne taNAI gayo. rAicarAne posTa mAstara' nAmanI TAgoranI eka vArtAmAM, kalakattAno eka nokarImAMthI pANIcuM maLyuM...te dezamAM gayo ne potAne tyAM nayakumAra zikSita navajuvAna, je kavijIva che, tenI nimaNUka eka dUranA gAmaDAmAM jevo ja putra janmyo. putrano nokaranI jema ja Uchera karI thoDAMka varSo thAya che. pANInI mAchalIne jamIna upara mUkatAM jevI sthiti thAya tevI bAda anukUlabAbune ghare AvI kahevA lAgyo, "mA! huM ja tamArA sthiti A bhadra-yuvAnanI thAya che, paNa tyaM tene bAra tera varSanI ratana chokarAne corI gayo hato. padmAye nahIM ane bIjuM koi nahIM ! paNa nAme eka chokarI jananI-svarUpe maLI jAya che. che to enI nokaraDI, huM ja nimakaharAma narAdhama-" daMpatIe dIkarAne svIkArI lIdho ne paNa ubhayapadI badho vyavahAra eTalo badho AtmIya banI jAya che ke rAIcaraNa dezamAM gayo. "mahinA pachI anukUle tenA dezanA saranAme Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prabudghajIvana tA. 16-1-98 kaMika jivAi mokalI paNa e rUpiyA pAchA AvyA...tyAM koI hatuM bIvAnuM koi kAraNa nathI ! sAMbhaLo, tame dezamAM pAchA jazo...ane nahIM.' mA-ThAkurANIne pharI jovA pAmazo.' haLavI, rasaLatI zailImAM lakhAyelA 'mana' nAmanA eka nibaMdhamAM TAgora lakhe che H 'sabhyatAne khAtara mANase mana nAmanA potAnA eka aMzane amaryAda lADa laDAvIne khUba bahekAvI mUkyo che. have tame kadAca ene choDavA jazo paNa te tamane choDe ema nathI'. A pachI khUba ja naisargika jIvana jIvatA emanA eka nokaranI vAta kare che. pelo eka mANasa taDako khALavAne mATe mAthe cAdara nAkhIne jamaNA hAthamAM zAlanAM pAMdaDAMnA paDiyAmAM thoDuM dahI laine rasoDA tarapha jAya che...e mAro nokara che. enuM nAma che nArAyaNasiMga. khAso hRSTapuSTa, nizcita, praphulla manano, sArI peThe khAtara maLelA, puSkaLa pAMdaDAMvALA, lIsA, suMvALA phaNasanAM jhADa jevo. evo mANasa A bahAranI prakRtimAM barAbara bhaLI jAya che. prakRti ane enI vacce jhAjhuM aMtara nathI. A jIvonI dhAtrI samI dhAnyathI bharapUra vasuMdharAnA aMga sAthe loTapoTa thai jaine e mANasa khUba ja sahaja bhAve jIve che. enA potAmAM leza paNa Atmavirodha ke visaMvAda nathI. peluM jhADa jema mULiyAMthI mAMDIne pAMdaDAMnI TIzI sudhI kevaLa eka sItAphaLanuM jhADa banI rahyuM che. bIjA kazAne vize tene kazI mAthAphoDa karavAnI nathI, te ja pramANe mAro hRSTapuSTa nArAyaNa paNa AdithI te aMta sudhI kevaLa mAtra eka Akho nArAyaNasiMga ja che.' : 'jUno noka2' nAmanA eka (kathA) kAvyamAM TAgore keSTA (kRSNakAnta) nAmanA eka jUnA vaphAdAra nokaranI hRdayabhedaka kathA AlekhI che. kAvyanI zarUAta AvI che : 'bhUtanA jevo eno cahero hato, tevo ja e mahAmUrkha paNa hato, kaMi khovAya to gRhiNI kahe beTo kesTo ja cora che. UThatAM besatAM huM ene gALo bhAMDuM chuM ke tAro bApu mare, paNa e sAMbhaLyuM na sAMbhaLyuM karI kADhe che. jeTalo e mArI khAya che eTalo to e pagAra khAto nathI...... ... traNa cIja ene ApI hoya to emAMthI eka rahe che ne bAkInI be kyAM gaI te e jANato nathI. ene jo eka ApI hoya to AMkhanA palakArAmAM (ene bhAMgIne) ekanI traNa karI lAve che......! pAjI, pAjI, abhAgiyA gadheDA kahI gALo dauM chuM paNa e to bAraNA AgaLa Ubho Ubho hasyA kare che...e joine mAro to pitto UkaLI jAya che, paNa to ya, enI mAyA choDavI mAre mATe muzkela che, kAraNa e mAro bahu jUno nokara che. A pachI kAvya AgaLa vadhe che.keSTAthI kaMTALIne gRhiNI ghara choDavA taiyAra thAya che tyAre gRhapatino pitto jAya che : ' pAjI ! Aje ja tuM ahIMthI cAlI jA. huM tane nokarImAMthI kADhI mUkuM chuM !'...e ghIre dhIre cAlI jAya che, paNa bIje divase savAre UThIne jouM chuM to beTo mUrakhano saradAra hAthamAM hukko laine te mArI sAme dharI Ubho che. enuM moTuM khuzakhuzAla che. choDavA chatAM paNa je choDato nathI, tenuM karavuM zuM ? e mAro bahu jUno nokara che.' 'e mAro bahu jUno nokara che.' e dhruvapadamAM kathA-kAvya AgaLa dhape che. eka varase dalAlImAM mAlikane sAro napho thAya che ne te keTalAkanI sAthe zrI vRMdAvana dhAma javA UpaDe che. keSTAne badale, gRhiNInA kahevAthI zeTha rAmanivAraNane sAthe lai jAya che. paNa bApa re ! vardhamAnamAM UtarIne jouM chuM to kRSNakAnta (keSTo) atyaMta zAMta citte hUko taiyAra karIne lAve che. paNa huM eno game eTalo doSa kADhuM to paNa mArA e jUnA nokarane joi mane khUba AnaMda thayo. zrI vRMdAvana dhAmamAM zeThane vasaMta (baLiyA) nIkaLe che. sau sAthIo choDIne bhAgI jAya che, bacavAnI koi zakyatA lAgatI nathI tyAre e (keSTo) mArA moMmAM pANI Tove che, kuzaLa pUche che, mArA mAthA para hAtha mUke che, cUpacApa Ubho rahe che, enI AMkhomAM UMgha nathI ....ane enA moMmAM anAjano dANo nathI...rahI rahIne e kahe che : 'mAlika ! tamAre kathA-kAvyano aMta Avo che : 'huM sAjo thaine UThyo, ene tAve pakaDyo...mArA kAlavyAdhino bhAra eNe potAnA deha para lai lIdho. bebhAna avasthAmAM teNe be divasa kADhyA, nADI baMdha thaI gaI. ATaATalI vAra huM tene choDavA gayo, paNa Aje ATale divase te mane choDI gayo ! ghaNA divasa pachI jAtrA pUrI karIne mAre ghera pAcho pharyo...paNa Aje cirasAthI mAro e jUno nokara sAthe nathI.' bahoLA saMyukta TAgora-kuTumbamAM, kavivara ravIndranAthanA dAdAnA samayathI aneka nokaro sAtheno gADha nAto cAlyo Avato hato. kizorakALamAM TAgorane bhAtabhAtanA nokarono bhinna bhinna prakArano kaTu-madhu anubhava thayo, to jamInadArI saMbhALyA bAda paNa pAkaTa vaye temane aneka nokarono vividharaMgI anubhava thayo. emanA mAnavatAvAdI daSTibindu ane jIvana vyavahAre A badhA nokaro pratye RRju samabhAvabharI rItI-nIti apanAvI che. kaTutAno kyAMya paNa anubhava thato nathI, kevA ahobhAvathI e sarala,bhoLA, azikSita paNa atIva kRtajJa samAjanuM temaNe surekha Alekhana karyuM che ! banI siddhi-maryAdAno nikhAlasa ekarAra karatAM suMdara kAvyamAM teo 'vRndAvana' nAmanA emanA eka AtmalakSI kAvyamAM, aMtarmukha kahe cheH 'A vipula pRthvInuM huM keTaluM to ochuM jANuM chuM...huM jANuM chuM ke mArI kavitA vividha mArge gai che, chatAM te sarvatra-gAmI thai nathI.' 'sarvatra-gAmI'no emano Adarza bhale sarvAzleSI hoya paNa 'vividhamArge' viharatI pratibhAnuM mUlya paNa zA mATe UbhuM AkavuM joie ? emanAM bAlamAnasane nirUpatAM kAvyo ane nRtya-sRSTinuM Alekhana karatuM sAhitya paNa anya sAhityanI tulanAe ochuM rocaka nathI. vAha saMgha-samAcAra sAputArAmAM roganidAna kempa saMghanA upakrame, DaoN. kumuda pravINa mahetA ceriTebala TrasTa dvArA sAputArAmAM tyAMnI RtaMbharA vizva vidyApIThamAM roganidAna kempanuM Ayojana ravivAra, tA. 4-1-1998nA roja karavAmAM AvyuM hatuM. premapurI AzramanA menejiMga TrasTI tathA RtaMbharAnA mu. zrI haribhAi DresavAlAe muMbaithI davAo, kapaDAM vagere lai javA mATe tathA saMghanA sabhyone javA AvavA mATe jIpagADInI vyavasthA karI ApI hatI, je mATe temanA AbhArI chIe. DaoN. pravINabhAi mahetA tathA DaoN. ramaNabhAi zAha, zrI nirubahena zAha, zrI 2mAbahena vorA, zrI bhUpendra jhaverI vagere saMghanA sabhyo sAputArA gayA hatA. RtaMbharA vizvavidyApIThanI 300 jeTalI vidyArthinIonI cAmaDInA rogo, kRminA rogo, AMkho, mAthAnA vALamAM lIMkha-jU vagerenI dRSTie tapAsa karI teone davA ApavAmAM AvI hatI. DAMga jIllAnA mathaka AhavAmAM svAtaMtrya senAnI zrI ghelubhAi nAyakanI A prasaMge mulAkAta levAmAM AvI hatI. DAMganI keTalIka zALAnA vidyArthIo mATe vastro vaheMcavAnI vyavasthA paNa karavAmAM AvI hatI. vastro mATe saMghane zrI prabhAvatIbahena hiMmatalAla zAha taraphathI rUpiyA traNa hajAra bheTa maLyA che teno sAbhAra svIkAra karIe chIe. ] maMtrIo Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-98 prabuddhajIvana samayasuMdaranI sarjaka pratibhAne mUlavato saghana zodhasvAdhyAya - ramaNalAla cI. zAha madhyakAlIna gujarAtI jaina sAhitya e mArA rasa ane abhyAsano viSaya rahyo che. emAM paNa vipula sAhityanA sarjaka kavivara samayasuMdara mArA atyaMta priya kaviomAMnA eka che. vastutaH madhyakAlIna gujarAtI sAhityanA saMzodhana-adhyayananA kAryamAM mAro praveza samayasuMdaranA sAhityathI thayo hato. naladamayaMtI vizenA sAhitya aMge mAro zodhaprabaMdha taiyAra karato hato tyAre i.sa. 1955mAM samayasuMdarakRta 'naladavadaMtI rAsa'nuM hastapratone AdhAre saMpAdana taiyAra karavAnuM prApta thayuM hatuM. samayasuMdaranI kavipratibhAno tyAre savizeSa paricaya thayo hato. eTale samayasuMdara vize DaoN. vasaMtabhAI davee zodhaprabaMdha taiyAra karyAnuM jyAre jANyuM hatuM tyAre ghaNo AnaMda thayo hato. A zodhaprabaMdha have prakAzita thAya che ane aneka abhyAsIone have te sulabha banaze, eTale ene AvakAratAM huM atyaMta harSa anubhavuM chuM. yunivarsiTInI kakSAe pIeaca.DI.nI upAdhi mATe bhinnabhinna viSayomAM taiyAra thatA ane svIkArAtA badhA ja zodhaprabaMdho graMtharUpe pragaTa karavAne yogya hotA nathI, keTalAka zodhaprabaMdho yunivarsiTInI upAdhi mATe yogya jaNAya to paNa temAM rahI gayelI keTalIka kacAza ke truTione kAraNe te prakAzita thavAne samartha hotA nathI. je thoDA prakAzita thavAne yogya hoya te paNa Arthika kAraNone lIdhe tathA maryAdita bhAvakavargane kAraNe prakAzita thai zakatA nathI. keTalAkanI sAmagrI, unavAM saMzodhano thatAM, thoDA vakhatamAM ja kAlagrasta banI jAya che. eTale bahu ochA zodhaprabaMdhone prakAzita thavAnuM sadbhAgya sAMpaDe che. DaoN. vasaMtabhAi daveno samayasuMdara vizeno A zodhaprabaMdha prakAzita thavAne sadbhAgI banyo che e enI guNavattAnI pratIti karAve che. yunivarsiTImAM pIeca.DI.nA abhyAsa nimitte taiyAra thayelA zodhaprabaMdhonI eka viSTa mudrA hoya che. zodhaprabaMdhane nimitte koipaNa viSayano UMDANapUrvaka parAmarza sArI rIte karavo paDe che. e mATe ThIka ThIka parizrama levo paDe che. e viSayamAM pUrve thayelAM kAryonuM sUkSma dRSTithI avalokana karI levuM paDe che. mAhitI ane saMdarbhonI cokasAi, tulanAtmaka tAratamya ane anyanA abhiprAyonI pUrvagraharahita cakAsaNI vagere zodhaprabaMdhanAM mahattvanAM lakSaNo che. DaoN. vasaMtabhAi davenA A zodhaprabaMdhamAM e supere nihALI zakAya che. vikramanA sattaramAM zatakamAM thai gayelA, vIsathI vadhu rAsakRtio, 550thI adhika pado tathA covIsI, chatrIsa, saMvAda vagere prakIrNa prakAranI kRtionA raciyatA, rAkhano te sautham e ATha akSaronA ATha lAkhathI vadhu artha karI batAvanAra (A 'aSTalakSI' graMtha 'anekArtharatnamaMjUSA'nA nAmathI 1933mAM sUratanA devacaMda lAlabhAi jaina pustakoAra saMsthA taraphathI pragaTa thayo che), saMskRta bhASAnA prakAMDa * paMDita, mogala bAdazAha akabaranA darabAramAM khyAti dharAvanAra, pacAsathI vadhu ziSyo-praziSyo dharAvanAra kavivara samayasuMdaranuM gujarAtI (ane rAjasthAnI) sAhityanA kSetre moTuM yogadAna rahyuM che. emanI ghaNI kRtio have prakAzita thai cUkI che. keTalIka haju aprakAzita che. emanI tIrthamALanA prakAranI stavanaracanA jaina maMdiromAM ane padmAvatI rANInI AloyaNA nAmanI racanA pratikramaNAdi dharmakriyAomAM Aja divasa sudhI jainomAM gavAtI AvI che e enI mUlyavattAnI pratIti karAve che. zodhaprabaMdhamAM lekhake AraMbhamAM ja samayasuMdaranA jIvana vize pramANabhUta mAhitI ApI che. sadbhAgye samayasuMdara vize ThIka ThIka mAhitI emanI kRtiomAMthI ane emanA vize lakhAyelAM gItomAMthI 11 upalabdha thAya che. jaina sAdhuo potAnA pUrvAzramanI vAta javalle ja karatA hoya che. eTale samayasuMdara vize paNa evI mAhitI khAsa na sAMpaDe e svAbhAvika che. paraMtu sAdhukavionI kRtiomAMthI emanI guruparaMparA ane ziSyaparaMparA vize, emanA cAturmAsanAM varSa ane sthaLa vize, vihAranAM sthaLo vize, dIkSAmahotsava, pratiSThAmahotsava vagere mahotsavo vize je chUTIchavAi mAhitI sAMpaDI hoya tene kramAnusAra goThavavAthI emanA jIvananI mahattvanI rUparekhA taiyAra karI zakAya che. samayasuMdare ghaNI badhI kRtionI racanA karI hovAthI emanA vize maLatI mAhitInuM pramANa ThIka ThIka che e A graMthamAM jIvana vizenA prakaraNa para najara pheravavAthI paNa joi zakAya che. samayasuMdare pote potAnI rAsakRti 'sItArAma copAi'mAM potAnA janmasthaLa sAco2no nirdeza karyo che. muja janama zrI sAco2mAMhI, tihAM cyAra mAsa rahyAM ucchAdi; tihAM DhAla e kIdhI eke ja, kahe samayasuMdara dharI heja. samayasuMdare lagabhaga 90 varSa jeTaluM dIrghAyuSya bhogavyuM hatuM. vi. saM. 1702mAM caitra suda 13nA divase mahAvIra jayaMtInA divase teo anazana karavApUrvaka kALadharma amadAvAdamAM, hAjA paTelanI poLanA kharatara gacchanA upAzrayamAM pAmyA hatA, e vize emanA eka praziSya kavi rAjasome nizcita nirdeza karyo che. aNasaNa karI aNasAra, saMvata saMtarasAya bIDottare; amadAvAda majhAra, paraloka pahuMtA ho caitra sudi terase. 1641mAM 'bhAvazataka'nI racanA karI hatI ane chelle vi. saM. samayasuMdarano kavanakALa cha dAyakA jeTalo hato. emaNe vi. saM. 1700mAM 'draupadI copAi'nI racanA karI hatI. A parathI joi zakAya che ke samayasuMdara satata sAhityasarjana karatA rahyA hatA. jinakuzalasUri, jinacaMdrasUri, jinasiMhasUri, samaya2Aja jevA mahAtmAonA sAnnidhyamAM ujjavaLa ane ullAsamaya jIvana pasAra karanAra ane ghaNI khyAti meLavanAra samayasuMdaranAM aMtima varSo eTalAM ulsAsamaya nahotAM pasAra thayAM evuM emanI kRtiomAMthI jovA maLe che. sAmAnya rIte parISaha-upasarga sahana karanAra jaina sAdhuo potAnI vANImAM potAnA duHkhanI vAta kare ja nahi. vastutaH bIjAne jaNAtuM duHkha emane duHkha tarIke dekhAya nahi. azubha karmanA vipAkodaya vakhate teo to samatAnA ghAraka ja hoya. paraMtu samayasuMdare potAnuM duHkha vyakta karyuM che e parathI e emane mATe keTaluM badhuM asahya banyuM haze eno khyAla Ape che. A duHkhanuM eka mahattvanuM kAraNa te vi.saM. 1687mAM paDelo bhayaMkara dukALa che. gharegharethI gocarI vahorI lAvanAra akiMcana, mahAvratadhArI jaina sAdhunI dukALanA vakhatamAM jyAre gocarI na maLe tyAre bhAre kasoTI thAya che. samayasuMdare 'satyAsiyA duSkALa varNana chatrIsI'mAM eno tAdaza citAra Apyo che. samayasuMdaranI anya paraMparAnusA2I kRtio karatAM A eka kRti taddana judI paDe che ane duSkALanI e aitihAsika ghaTanAnI sAkSI pUre che. A zodhaprabaMdhamAM lekhake e duSkALanI bhayaMkara vAstavikatAno khyAla ApatI je paMktio TAMkI che temAMthI thoDIka juo : lAgI lUMTAlUMTa, bhayai kari mAraga bhAgyA, le to na mukai laTha, nArInarani kari nAgA. X X X Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 dohilau daMDa mAthai karI, bhIkha maMgAvi bhIlaDA; samayasuMdara kahai satyAsIyA, thAro kAlo muMha paga nIlaDA. mUA ghaNA manuSya, rAMka galIe raDavaDiyA, sojo valyau sarIra, pachai pAja mAMhe paDiyA, kAli kalaNa valAi, kuNa upADai kihAM kADhI, tAMNI nAkhyA teha, mAMDi thai sagalI mAThI, X X X e vakhate cIjavastuonA bhAva kevA AsamAne caDyA hatA te kavie evI keTalIka vastuonA lakhelA bhAva parathI jANI zakAya che. sUMThi rUpaiyai sera, muMga aDhI sera mAThA, sAkara ghI triNa sera, bhUDo gUla mAMhi bhAThA. cokhA gehuM cyAra sera, tUara to na mile tehI, bahulA bAjarI bADa, adhika ochA havai ehI, zAli dAli dyuta ghola, je nara jImatA sAmaThau samayasuMdara kahai satyAsIyA, taI khavarAvyo bAvaTau 'varNana paratve kavi paraMparAne anusaratA hovA chatAM temanI AgavI mudrA temAMthI upasyA vagara rahetI nathI...pAtranA vyaktitvanI rekhAo kavi AbehUba upasAve che...tenA AlekhanamAM te dIrghasUtrI banatA nathI, eTaluM ja nahi, emanuM lAghava apUrNatAnI koi chApa paNa mUkI jatuM nathI...tatkAlIna rItarivAjo, mAnyatAo, khAdyasAmagrI, vastrAbhUSaNo, strIpuruSanA sAmAjika darajjAno paricaya karAvatI AvA A dukALanA samayamAM sAdhuonI kevI kaphoDI sthiti hatI ke vipula sAmagrI samayasuMdaranI racanAomAMthI maLe che. vividha te varNavatAM kavi lakhe che : racanAomAMnA padonI geyatAmAMthI pragaTatI kavinI saMgItaviSaya jANakArI tathA dezIo ane DhALa prayojavAnI kavinI zaktino paricaya, ApaNane emanI vividha kRtiomAMthI maLI rahe che.' A graMthamAM lekhake 'gItakAra samayasuMdara' nAmanA alaga prakaraNanI yojanA yogya rIte ja karI che, kAraNa ke samayasuMdara madhyakAlanA eka tejasvI gItakAra che. emaNe stavana, sajjhAya, gurugIta, hiyAlI, rUpakagIta vagere prakAranAM aneka pada lakhyAM che, jemAMthI 550thI adhika prakAzita thai gayAM che ane bIjAM keTalAMye haju aprakAzita rahyAM hovAno saMbhava che. ATalI vipula saMkhyAmAM vividha rAgarAgiNImAM ane ` dezIomAM bhAvasabhara gIto lakhavAne kAraNe ja emanA jamAnAmAM lokokita pracalita thai hatI ke 'samayasuMdaranAM gItaDAM, kuMbhArANAnAM bhItaDAM' athavA 'samayasuMdaranAM gItaDAM, bhIMto paranA cItarAM'. lekhake yogya rIte ja noMdhyuM che ke 'somasuMda2nAM gItonI saMkhyA ane vaividhya eTalAM to vizALa che, ke te eka svataMtra saMzodhanano viSaya banI rahe che.' samayakuMdaranAM gIto vize potAno mata darzAvatAM lekhaka lakhe che, 'temAM pAMDityano bhAra nathI, kazo zabdADaMbara nathI, zabdakhela paNa nathI...gItomAM kavihRdayanI UrmIo ghUMTAi cUMTAine AlekhAtI jovA maLe che. zabda ane bhAvanI phUlagUMthaNImAM madhyakAlIna jaina temaja kavacit jainetara gItakAromAM samayasuMdara advitIya che. emanI gItaracanAo madhyakALanuM eka mahAmUluM najarANuM che.' cele kIdhI cAla, pUjya parigraha parahau chAMDau, pustaka pAnA beci, jima tima amhanai jIvADau vastra pAtra becI karI, katoka to kAla kADhIyauM, AvA dukALanI sAdhusamAja upara paDelI mAThI asarane kAraNe tathA vRddhAvasthAmAM potAnA celAothI asaMtoSa thavAne kAraNe samayasuMdare potAnA mananI vedanAne vAcA ApatAM lakhyuM cheH celA nahIM tau ma ka2u ciMtA, prabhu jIvana dIsai ghaNuM cele paNi duHkha, tA. 16-1-98 pratIta thAya che, kavinI pAtrasRSTi kevI jIvaMta vaividhyasabhara che ane enA AlekhanamAM mAnavabhAvanAM vividha svarUpo kevAM nihALI zakAya che, kavinI kRtiomAM samAjajIvana kevuM pratibiMbita thayuM che, kavinuM bhASA paranuM prabhutva kevuM che vagerenI vizada, gahana, taTastha ane pramANabhUta chaNAvaTa lekhake karI che. potAnA abhiprAyanA samarthanamAM temaNe saMkhyAbaMdha udAharaNo avataraNa tarIke ApyAM che. samayasuMdaranI sAhityika pratibhA mATe emaNe ApelA abhiprAyomAMthI thoDIka paMktio joie H saMtAna karaMmi huA ziSya bahulA, X x X paNi samayasuMdara na pAyau sukha. joDa ghaNI vistarI jagata mai prasiddhi thai pAtasAha paryaMta, paNa ekaNi vAta rahI arita, na kriyau kiNa celai nizcanta. A zodhaprabaMdhamAM lekhake samayasuMdaranI 'nala davadaMtI rAsa', 'sItArAma copAi', 'zAMba-pradyumna rAsa', 'mRgAvatI rAsa', 'draupadI rAsa', 'siMhala suta priyamelaka rAsa', 'caMpaka zeTha copAi', 'puNyasAra caritra copAi', 'zatruMjaya tIrtharAsa', 'sAdhuvaMdanA rAsa', 'vastupAla tejapAla rAsa', 'puMjARRSi rAsa' vagere sarva rAsakRtio, tathA kSamA, AloyaNA, puNya, karma, saMtoSa ityAdi vividha viSaya paranI chatrIsIo, gItaracanAo tathA anya prakIrNa kRtiono savigata paricaya karAvyo che ane enI guNavattA tapAsIne enuM yogya mUlyAMkana karyuMche. 'naladavadaMtI rAsa'nA paricayamAM emaNe mahAbhAratanI nalakathA ane jaina paraMparAnI nalakathAno tathA 'sItArAma copAi'nA paricayamAM vAlmIki rAmAyaNanI rAmakathA ane jaina paraMparAnI rAmakathAno vigate tulanAtmaka abhyAsa Apyo che, jemAM emanI vidvatAno paricaya maLI rahe che. A zodhaprabaMdhanAM pariziSTomAM lekhake kahevato, rUDhiprayogo vagerenI tathA itara prakIrNa prakAranI mAhitI ApI che. Ama, samayasuMdara vizeno A mAhitIsabhara mUlyavAna zodhaprabaMdha e viSayanA abhyAsIone ane madhyakAlIna gujarAtI sAhityanA rasika vAcakone bahu upayogI thai rahe evo che. A zodhasvAdhyAyamAM enA lekhaka DaoN. vasaMtabhAi davenI madhyakAlIna sAhityanA abhyAsa mATenI sajjatA, rasikatA, niSThA ane yogyatAnI pratIti thAya che. samayasuMdaranI sAhityika pratibhAnuM yathAyogya mUlyAMkana lekhake vividha daSTikoNathI karyuM che. samayasuMda2nI kRtiomAM zRMgAra, vIra, karuNa, hAsya vagere rasanuM nirUpaNa kevuMka thayuM che, nagara, naranArI, yuddha vagerenA varNanamAM kavinI pratibhA kevI khIlI che, upamA, rUpakAdi alaMkAromAM kavinI maulika kalpanAzakti kevI mahore che, vividha dezIomAM DhALa prayojavAmAM kavinI saMgItapriyatA ane layasUjha kevAM vartamAna samayamAM TI.vI. ane anya prakAranAM pracAra mAdhyamonA vadhatA jatA moTA prabhAvane kAraNe sAhityanA viSayamAM ja jyAM rasa, ruci ane abhyAsanuM valaNa ghaTatuM jAya che tyAM madhyakAlIna gujarAtI sAhityanA eka kavi vize adhyayanagraMta prakAzita karavo e sAhasa che evuM keTalAkane lAgavAno saMbhava che. AvuM sAhasa sAhityaprItyarthe sahRdayatApUrvaka karavA badala DaoN. vasaMtabhAi dave dhanyavAdane pAtra che. na mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha A mudraka, prakAzaka : zrI cImanalAla je, zAhu che prakAzana sthaLaH 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004, phonaH3820296. mudraNasthAna * rilAyansa oNphaseTa prinTarsa, 69, khAMDiyA sTrITa, muMbaI-400008. lesaraTAIpaseTiMgaH mudrakana, muMbaI-400 092. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa: (50) +9 aMka: 20 0 tA. 16-2-980 Licence to post without prepayment No. 37 * Regd. No. MH / MBI-South / 54 / 98 000zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra000 prabuddha QUO6 000 prabuddha jIvana pAkSika 199thI 1989H50 varSa000 vArSika lavAjama rU. 80000 taMtrI ramaNalAla cI. zAha zerInAM saMtAno thoDA samaya pahelAM muMbaImAM tasavIronuM eka lAkSaNika pradarzana vaparAtuM AvyuM che, jemake street dog, street cow vagere. yojAyuM hatuM. eno viSaya koi cIlAcAlu nahi, paNa vibhinna ane duHkhanI ane zaramanI vAta e che ke have e vizeSaNa zerIomAM vilakSaNa hato. e viSaya hato : "The wonderful world rakhaDatA, AzrayavihoNA chokarAo mATe paNa vaparAvA lAgyuM che. of street children.' A pradarzanamAM tasavIro street street children mATe have ghaNI carcAvicAraNA ane yojanAo children-zerInAM saMtAnonI hatI. gharabAra vinAnA, raste rajhaLatA rASTrIya ane AMtararASTrIya stare thavA lAgI che. chokarAonuM jIvana keTaluM kaparuM gaNAya ! paraMtu emanA AvA kaSTamaya duniyAnA ghaNA dezomAM zerImAM rakhaDatA rahIne potAnuM gujarAna jIvanamAM thoDIka mojanI, AnaMdanI, mastInI kSaNo paNa rahelI hoya calAvatA chokarAo najare jovA maLaze. AvA chokarAo Arthika ' che. evI kSaNone kacakaDAmAM jhaDapI levA mATe InAmI spardhA rAkhavAmAM daSTie pachAta evA dezomAM ane temAM paNa enAM moTAM moTAM AvI hatI. vaividhyasabhara evI Azare baso tasvIronuM avalokana zaheromAM vadhu jovA maLe che. duniyAmAM eka moTo prazna te anAtha karIe to behAla sthitimAM paNa AnaMdanI choLo anubhavanAra bALakono che. A prazna sanAtana che. evo vakhata kyAreya nahi zerInAM saMtAno mATe ane evI vilakSaNa kSaNane jhaDapI lenArA Ave ke jyAre koi ja bALaka akALe anAtha na thAya, anAtha tasavIrakAro mATe mAna thAya. | bALakono moTo prazna gujarAtano che. anAtha bALako uparAMta A pradarzananuM Ayojana muMbainI roTarI kalabanA upakrame yojAyuM vezyAonAM bALako, raktapittano roga thayo hoya evAM mAtapitAnAM hatuM. mArA mitra roTeriyana zrI mahendrabhAI jI. mahetAnAM utsAha, bALako, gaMdAgIca vistAromAM rahetA daridra kuTuMbanAM bALako, potAnA dhagaza, daSTi ane cIvaTe A pradarzananA AyojanamAM mahattvanuM kArya mananI marajIthI kaMIka juduM jIvana jIvavA mATe nIkaLelAM bALako, 6 karyuM hatuM. pradarzananI A vAstavika tasavIro samajadAra jAgRta mANasane dekhAdekhIthI nIkaLelAM bALako, mAbApe gharamAMthI hAMkI kADhelAM vicAra karatI karI mUke evI hatI. pratyeka tasavIrane jANe kazuMka bALako, gharanA trAsathI bhAgI nIkaLelAM bALako-Ama vividha kahevAnuM hatuM. tasavIro bhAratanAM amuka zaheronA thoDAka vistAronAM prakAranA dasa bAra varSathI vIseka varSanAM saMtAno ghara choDIne peTa rajhaLatAM saMtAnonI hatI, paNa enI vAta samagra vizvane sparze evI bharavA nIkaLI paDe che. keTalAka potAnA zaheramAM ja rakhaDe che, to hatI. keTalAka najIka ke dUranA moTA zaheramAM jaine rahe che. anna, vastra jIvanano AnaMda mAtra dhanArA mANaso ja mANI zake evuM ane Azraya e traNenI samasyAvALAM AvAM bALako, keTalIka vAra nathI. kyAreka to dhanADhya mANaso vadhu ciMtita ane vyathita dekhAya to DhoranI jema Amatema rakhaDIne khAvAnuM zodhe che. keTalAka to che. AnaMda e jIvanuM lakSaNa che. eTale kaparI paristhitimAM paNa ethI vadhu kharAba sthitimAM hoya che. teo kacarAnA DhagalAmAMthI, mANasa potAnI kAno, potAnA svarUpano nirdoSa AnaMda ekalA eThavADamAMthI khAvAnAM dANAM vINe che ane moTI gaTaronA vistAromAM '. '' ke samUhamAM mANI zake che. nAnA chokarAone bhUtakALa ke bhaviSyakALa paDyA rahe che. emAMnA keTalAye apUratA poSaNane kAraNe ke rogano karatAM vartamAnakALa ja vadhu vahAlo hoya che. teo potAnI nirdoSa bhoga banavAne lIdhe akALe mRtyu pAme che. AvAM zerInA ramatagamatano, tophAnamastIno AnaMda mANatAM hoya che. kaMIka navuM saMtAnonI-street children nI samasyA vartamAna jagatanI eka jovA, jANavA maLe to teo paNa prasannatA anubhavI zake che. moTI samasyA che. viparIta saMjogomAM paNa teo jIvanano rasa lUMTI zake che. eka samAjamAM gharamAM rahetAM garIba bALako mATe sevAnuM kArya karavAnuM, te lekhake yogya ja kahyuM che ke, kSetra paNa ghaNuM moTuM che. vaLI yuvAna garIba bekAra mANasone rojI Children think not of what is past, nor what roTI maLI rahe te mATe sarakArI stare ane sAmAjika stare bhagIratha is to come, but enjoy the present time, which kArya karavAnI AvazyakatA che. sAmAjika kalyANa mATenA viSayo few of us do.' ane kSetro ghaNAM badhAM che. Arthika rIte saddhara gaNAtA dezomAM paNa jenuM koi mAlika na hoya, jene mAthe koI dhaNIdhorI ke dekhabhALa chokarA-chokarIonI jAtajAtanI samasyAo hoya che. ajJAna, rAkhavAvALuM na hoya. jenI pAse rahevA mATe nizcita vyavasthita aMdhazraddhA, kurivAjo, vRddhAvasthA, anAtha bALako, maMdabuddhinAM AzrayasthAna na hoya, je harAyAM hoya, je zerImAM, khullA rastAnA bALako, jAtajAtanI bImArIothI pIDAtA mANaso ema aneka kSetro Azraya laI game tyAM sUI rahetAM hoya evAM kUtarAM, bilADAM, gAya, mAnavatAvAdI kArya karavA mATenAM che. badhAM badhuM karI zakatAM nathI. dhoDA vagere mATe aMgrejImAM jUnA vakhatathI 'street'nuM vizeSaNa eTale ja keTalAka potapotAnI bhAvanA, ruci, zakti, sAdhano, Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bALaka para zI ke A eka potAnuM e prabuddhajIvana tA. 16-2-98 kAryakartAonI saMkhyA ItyAdi anusAra potAnuM nAnakaDuM sevAnuM kSetra hoya to anekanA zikArano bhoga bane che. evI rIte AvelI pasaMda karIne emAM saMgIna kArya kare che. keTalIye chokarIo kAcI uMmaramAM anItinA dhaMdhAmAM sapaDAI jAya mAnavatAbharI sevAnAM kAryakSetro badalAtI paristhiti anusAra che. e vyavasAyamAM paDelA dalAlonI najara AvI chokarIone zodhI samaye samaye badalAtAM rahe che. jamAne jamAne navI navI daSTivALAM kADhe che. raste rajhaLatI chokarIo mATe rastA para rAtavAso rahevAnuM navA navA samAjasevako vividha prakAranI yojanAo hAtha dharatA rahe salAmata nathI. baLa ane pralobhano AgaLa tene jhUkI javuM paDe che. che. chellA thoDA dAyakAmAM vizvanAM rASTro najIka AvyAM che. potAnAM mAbApa paNa zaheramAM phUTapAtha para rahetAM hoya evI AMtararASTrIya vyavahAra vadhyo che. have mANasa potAno ja deza, nAnI chokarIo divasa daramiyAna paracUraNa majUrI karI rAtre potAnI ja koma ke potAnI jJAti ke potAnA zaheranA amuka samAja mAbApanI sAthe ja rahetI hoya che. kyAreka bepAMca kuTuMbo sAthe pUratI sImita daSTi na rAkhatAM AMtararASTrIya stare vicArato thayo phuTapAtha para rahetAM hoya ane rAMdhI khAtAM hoya evAM kuTuMbanI che. ethI ja eka dezanI samajakalyANa-social WelfarenI yojanA chokarIo bhegI maLIne AsapAsanA gharomAM kaMIka kAma zodhI kADhe bIjA dezane kAma lAge che. eka dezanI ApattimAM bIjA dezo che ane thoDI kamANI karI le che. evI nAnI chokarIo mATe paNa sahAyabhUta thavA doDI jAya che. judA judA dezanI judI judI zArIrika ane mAnasika evA ghaNA prazno UbhA thAya che. samasyAonA adhyayana mATe abhyAsIonI TukaDIo AkhI ardhavikasita ke avikasita dezomAM aneka kuTuMbone potAnuM duniyAmAM pharI vaLe che ane potAnI bhalAmaNo taiyAra kare che. AvI gujarAna kema cAlAvavuM e moTo prazna hoya che. evAM bhUkhe maratAM rIte ja keneDAnI roTarI klabanA eka sajjanane vicAra Avyo ke kuTuMbonA nAnA saMtAno bahAragAma jaine jo potAnuM peTa bharI zake duniyAmAM zerImAM rakhaDatA bALakonA uddhAra mATe kazuMka karavuM joIe. to kuTuMbane ethI rAhata ja anubhavavA maLe che. keTalAMka kuTuMbo evuM e mATe emaNe taiyAra karIne vahetI mUkelI yojanAne bhAratamAM icche paNa che. kuTuMbane madadarUpa thavAne badale bhArarUpa banelAM apaMga muMbaInI roTarI klabe paNa jhIlI lIdhI che ane pAMceka varSathI e bALako paNa nIkaLI paDe che. kyAreka chokaro ekalo pote athavA dizAmAM eNe ThIka ThIka saMgIna kArya cAlu karyuM che, kAraNa ke bIjA becAra mitro maLIne koIka zaheramAM pahoMcI jAya che ane tyAM dezo karatAM bhAratamAM zerInAM saMtAnonI saMkhyA ghaNI moTI che. potAnI hoMziyArIthI kaMIka peTiyuM kUTI kADhe che. bhAratamAM paNa sauthI vadhu AvAM saMtAno muMbaImAM che. muMbai, kalakattA, moTAM moTAM zahoromAM zerInAM bALako mATe potAnuM astitva madrAsa, dilhI, paTaNA, banArasa vagere moTAM moTAM zaheronAM rakhaDatAM TakAvI rAkhavA mATenA jeTalA upAyo hoya che eTalA nAnAM gAmaDAMo saMtAnonI saMkhyA be karoDathI vadhu thAya che. hotA nathI. nAnAM gAmaDAMomAM raste rakhaDatuM bALaka tarata oLakhAI. duniyAnA je pradezomAM asahya ThaMDI paDe che tyAM ziyALAmAM bahAra zake che. konA gharanuM e bALaka che ane bharaNapoSaNanI javAbadArI rastA para sUI rahevAnuM zakya nathI. rastA para sUI rahenAra vyakti kayA kuTuMbanI che e paNa khabara paDI jAya che. e kuTuMbane zaramAvI . ThaMDImAM mRtyu pAme. evA pradezomAM anAtha rakhaDatAM bALako na hoi zakAya che. gAmamAM gAmanuM ja bALaka hoya che. bIjA gAmathI AvelAM zake evuM nathI, paNa tyAM kAM to e koI AzrayasthAna meLavI le bALako ochAM hoya che. gAmanuM e bALaka kaMIka majUrI karIne, che ane kAM to mRtyune zaraNa thAya che. yuropanA, amerikAnA, AjIvikAnuM sAdhana meLavIne, kyAMka oTalA para, koIka chAparA keneDAnA, raziyAnA ThaMDA pradezomAM A samasyA eTalI moTI nathI. nIce sUIne potAnA divaso gujAre che. AjIvikA na maLe to e eziyA ane AphrikAnA dezomAM A samasyA ugrapaNe pravarte che. bhIkha mAMgIne potAno nirvAha kare che. dayAbhAvanAvALA loko ene pAzcAtya dezomAM gharabAra choDIne bhAgI nIkaLelA chokarAo khAvAnuM ApatA rahe che. hoMziyAra chokaro hoya to koIka ene potAnuM koika AzrayasthAna zodhI le che. jAhera sthaLomAM jyAM potAnI dukAne, kArakhAnAmAM ke khetaramAM kAme lagADI de che. kanaDagata na hoya ane mAthe chAparA jevuM kaMIka hoya eve sthaLe gAmaDAMomAM AvA chokarAo ekaladokala hoya che. emanuM koI AvA chokarAo paDyA rahe che. kuTuMbanI garIbIne kAraNe chokarAne jUtha baMdhAya eTalI moTI saMkhyA sAmAnya rIte hotI nathI. teo peTa bharavA mATe bahAra nIkaLavuM paDe evuM tyAM AochuM che. mAtApitAe gAmanA lokothI DarIne cAle che. corI vagerenI gunAkhorImAM ochA chokarAne kADhI mUkyo hoya athavA mAtApitAnA trAsathI athavA saMDovAya che. vyasanomAM kyAreka koIkanAM ThUMThAM phUMkavAnI Teva paDI mAtapitAnAM mAMhomAMhenA kalaha, chUTAcheDA vagerene kAraNe chokaro jAya che, paNa ethI vadhu kharAba Adata teone pramANe ochI paDe ghara choDIne bhAgI gayo hoya athavA zrImaMtAithI kaMTALI gayo hoya che. evA banAvo vadhu bane che. vaLI tyAM paNa sarakhesarakhA chokarAonI zaheramAM cAlyA AvelA rakhaDatA chokarAonI koi oLakha-- dostIne kAraNe ekabIjAne sAtha ApavA chokarAe ghara tyajI dIdhuM Identity anya nAgariko mATe ekaMdare hotI nathI. Aje ahIM, hoya athavA carasagAMjA ke evAM kephI padArthonA vyasanane kAraNe ghara to kAle bIjA vistAramAM teo rakhaDe che. emanI oLakha na hovAthI choDI dIdhuM hoya evA banAvo vadhu bane che. eTale pAzcAtya dezomAM emane koinI zarama naDatI nathI ke nathI lAgato koIno Dara. ghara choDI devA mATe Arthika kAraNa karatAM sAmAjika kAraNo vadhu alabatta, badhAne potAnI dhAraNA pramANe jIvavAnuM nathI maLatuM. jovA maLe che. je moTI saMkhyA eziyAnA dezomAM rakhaDatA chokarAonI keTalAkanI dazA vadhu varavI banI jAya che. che teTalI saMkhyA pAzcAtya dezomAM nathI; to paNa evA chokarAonI, rakhaDatA chokarAonuM eka moTAmAM moTuM AzrayasthAna te relave khAsa karIne mAdaka davAonA vyasanI rakhaDatA chokarAonI samasyA sTezana che. duniyAnA ghaNA dezomAM ane vizeSataH bhAratamAM aneka tyAM sarakAra ane samAja mATe mAthAnA dukhAvArUpa hoya che. hippI AzrayavihoNAM lokone mATe te AzrayanuM sthAna baneluM che. relavenA .' thaI gayelA chokarAono eka Akho yuga tyAM AvI gayo ane sTezananA pleTaphorma para ane bahAranA bhAgamAM musApharo, majUro, hajupaNa enI asara varatAya che. Aje paNa zikAgo, sAnDrAnsisko, bAvAo, bhikhArIo vagere jema rAta gujAre che tema rakhaDu chokarAo - laMDana, leninagrADa jevAM moTAM zaheromAM street childrenno prazna paNa ADIavaLI majUrI karIne, kaMIka vecIne ke kaMIka khoTA dhaMdhA ujha che. karIne potAnI rAta relave sTezanamAM gujAre che. relavenuM A dizAnuM zerInAM saMtAnomAM mukhyatve chokarAo ja hoya che. chokarIonuM yogadAna ghaNuM ja moTuM ane noMdha levA yogya che. yuropanA eka pramANa nahivatuM ja hoya che. gAmaDAmAMthI potAnA gharamAMthI bhAgIne lekhake to phakta relave sTezana para rakhaDatAM ane kaMIka AjIvikA zaheramAM doDelI chokarIo koIka ja hoya che. emAM ekaladokala meLavatAM chokarAo upara khAsuM saMzodhana karyuM che. relave sTezana, Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ly prabuddhajIvana 5 tA. 16-2-98 basa sTezana, thiyeTaro, maMdiro, masjido, devaLo vagere prakAranA dharmasthAnakomAM ke enI AsapAsa AvA chokarAone AzrayasthAna maLI rahe che. zaheromAM doDI AvatA chokarAomAM hiMmata to hoya ja che. ajANyA sthaLe ajANyA loko vacce kazA ThAmaThekANA vagara rahevAno vicAra sAmAnya rIte to koIpaNa nAnA chokarAne gabharAvI mAre evo che. paraMtu jenuM potAnuM bhAvi Ama paNa kaThora hoya che tene potAnA bhAvinI ciMtA rahetI nathI. vastutaH ghaNA to moTI AzAmAM zaheramAM Ave che. zaheranI zerImAM rakhaDatA chokarAone maLIne, vizvAsa jItIne emanA jIvanano abhyAsa karanArA jaNAve che ke zaheromAM doDI AvatA moTA bhAganA chokarAo upara calacitronI mAThI asara hoya che. acAnaka zrImaMta thavAnA svapnAM sevIne teo zaheramAM Ave che. ApaNAM calacitromAM avAstavika ghaTanAonuM pramANa ThIka ThIka hoya che. garIba chokaro acAnaka zrImaMta banI jAya, vaibhavazALI jIvana jIvavA lAge, zeThanI dIkarI DrAivaranA ke gharanokaranA premamAM paDI hoya ane ghara choDIne bhAgI jatI hoya, nokaro gharamAM jalasA karatA hoya evAM evAM dazyo garIba bhUkhemaratA chokarAonI kalpanAzaktine utteje che ane te ghara choDIne moTA zaheramAM doDI Ave che. vaLI calacitramAM jovA maLatAM moTAM zahero najare jovAnAM pralobhano temane paNa hoya che. zaheramAM kaMi kAmadhaMdho nahi maLe to bhIkha mAgIne paNa peTano khADo pUro karI zakAze AvI zraddhAthI teo zaheramAM AvI pahoMce che. potAnA gAmano eka chokaro gayo hoya to te joine bIjAne javAnuM mana thAya che. athavA anubhavI chokaro potAnA gAmaDe jaine bIjA becAra chokarAne zaheramAM bolAvI lAve che. AvI rIte emanI jamAta vadhatI jAya che. gharethI bhAgI nIkaLelA chokarAone thoDA vakhata potAnAM mAtApitA, bhAibhAMDu yAda Ave che, paNa pachI navI jiMdagImAM te evo otaprota thai jAya che ke ghara sAMbharatuM baMdha thAya che. tene potAnI svataMtra rIte jIvana jIvavA maLe che ane potAnI kalpanA pramANe amanacamana karavA maLe che eTale ghara mATenI enI lAgaNI buThThI thai jAya che. bIjI bAju gharanI rajA lai zaheramAM vyavasthita rIte nokarI karavA AvelA chokarAo vAraMvAra gharane saMbhAre che, ghare jAya che ane bacelI rakama mAbApane Ape che, paraMtu bhAgI nIkaLelA ke tarachoDAyelA chokarAonuM evuM kazuM anusaMdhAna ghara sAthe rahetuM nathI. raste rakhaDatAM bhUkhe maratA chokarAomAM corInuM vyasana vaheluM Ave che. jema anubhava thAya tema enI hoMziyArI ane hiMmata vadhatAM jAya che. moTA anubhavI chokarAMo, ToLakInA saradAro emane khissA kApavA mATe, strIonA gaLAnI cena jhUMTavavA mATe mAlasAmAnanI uThAMtarI karavA mATe tAlIma ApatA rahe che. pukhta uMmaranA thatAM teo lUMTa-corInA moTA moTA kissAomAM saMDovAtA jAya che. Ama, zerInAM keTalAMka saMtAno samaya jatAM samAja mATe - dUSaNarUpa, bhayarUpa banI jAya che. 3 moTI lAlaca ApIne corI, lUMTa, dANacorI, khUna jevAM moTAM gunAhita kAryomAM kheMcI jAya che. ekalA ekalA rakhaDatA chokarAone potAnI majUrInA kAmamAMthI koivAra ochI Avaka thAya to koi vAra aNadhArI vadhu Avaka thAya. keTalAka to potAnA rojanI khAdhAkharacI karatAM paNa vadhu rUpiyA kamAtA hoya che. A vadhArAnI Avaka kyAM rAkhavI ? ghara nathI, sAcavavAnI ke saMtADavAnI jagyA nathI. eTale paisA AvatAM AvA chokarAomAM mojazokha cAlu thAya. calacitro jovAnI, cA, pAna, sigareTanI Teva paTe che. jUgAra ramAya, zarAba pivAya ane vezyAgRhomAM javAnuM paNa cAlu thAya. majUrI karIne kamAya, paNa pachI jiMdagI dhULadhANI thatI jAya. nAnI kAcI uMmaramAM aziSTa kuTevo AvavA mAMDe. moTA chokarAomAM to guMDAgIrInuM jora paNa vadhatuM jAya, aMdhArI AlamanA mANaso paNa evA jabarA chokarAone zaheromAM AvelA keTalAka chokarAo ekaladokala rakhaDatA hoya che, to keTalAka potAnI ToLI jamAve che. ToLImAM ekAda moTo chokaro emano saradAra banI bese che ane lAlaca, dhamakI ApIne temane vaza rAkhe che. AvA ToLakIvALA chokarAo pachI polisane, paNa gAMThatA nathI. uMmaramAM moTA thatAM, jabarA thatAM ane phAvatA jatAM AvA keTalAMka chokarAMo moTA gunegAro banI jAya che. duniyAbharamAM karoDo evA rakhaDatA zerInA saMtAno-street ChildrennA jIvanane sudhAravA mATe zuM kazuM na karI zakAya ? pratyeka dezamAM sarakArI stare je yojanAo thAya te apUratI ja rahevAnI, sAmAjika stare paNa saMgIna kArya e dizAmAM avazya thai zake. A vize kazuMka karavAnI bhAvanA keneDAvAsI eka sajjanane thai. emaNe vizALa ghoraNe eka sarasa Ayojana vicAryuM ane potAnA projekTa mATe nAma ApyuM Street Kids International. emaNe AphrikA ane eziyAnAM keTalAMka moTAM zahero e mATe pasaMda karyA. kizoro ane UgatA yuvAno mATe emaNe vividha prakAranI yojanAono ane bhalAmaNono judAM judAM kendro dvArA pracAra karyo. muMbaimAM roTarI kalabanAM AvA prakAranA Ayojana mATe Project Mainstream evuM nAma rAkhavAnuM zrI mahendrabhAI mahetAe sUcaveluM. A yojanAno Azaya e che ke samAjamAM bhadra lokono je mukhya pravAha-mainstream che emAM raste rakhaDatA chokarAone sudhArIne bheLavavA joie ke jethI teo paNa bhadra samAjanuM eka aMga banI rahe. teone jo bheLavavA hoya to teone keLavavA paDaze. teone jo yogya rIte keLavavA hoya ane tenuM tAtkAlika sAruM pariNAma joituM hoya to teone emanI vaya ane paristhiti anusAra evA prakAranI judI tAlIma ApavI joie. rakhaDu chokarAone sudhAravA hoya to emane sAruM zikSaNa ApavuM joie, emane zALAmAM dAkhala karAvI bhaNatA karI devA joie evo vicAra ApaNane tarata Ave. mAbApa sAthe gharamAM rahetA chokarA rakhaDu thai gayA hoya to temane mATe Avo vicAra amuka dRSTie kadAca yogya gaNAya. paNa raste rakhaDatA, rIDhA thayelA, na dhaNiyAtA chokarAo mATe zALAnuM bhaNatara tarata kAma na paNa lAge. anubhavane AdhAre Project MainstreamnA Ayojakono evo mata baMdhAyo che ke A chokarAone phInI madada karI zALAmAM dAkhala karAvI zikSaNa ApavAnI sagavaDa karI ApavAmAM Ave to te bahu saphaLa nahi thAya, kAraNa ke je jAtanI AvA chokarAone Teva paDI hoya che ethI teone zALAnA zikSaNamAM rasa nahi paDe. zALAmAMthI bhAgI javuM emane mATe eTaluM ja saraLa che. temano mukhya Azaya to peTa bharavAno, raLI khAvAno che. vaLI teomAM hoMziyArI che paNa sAdhana ane sagavaDano abhAva che. corI karIne, khissA kAtarIne ke paracuraNa majUrI karIne potAnI AjIvikA meLavanArane vadhu gauravavALI kamANImAM rasa paDe ane te jaldI grahaNa karI zake evA kAmanI tAlIma ApavI joie. projekTa meinasTrIma taraphathI evA rakhaDatA chokarAono saMparka karIne, vizvAsa jItIne, temane cA banAvatAM, samosA, kacorI ke senDavica banAvatAM, phUlanA gajarA banAvatAM tathA anya prakAranAM kAmo vyavasthita korsa pramANe zIkhavavAmAM Ave che. evI tAlIma barAbara te lai le te pachI ene potAno vepAra karavA mATe sAdhano apAvavAmAM Ave che. Arthika lona ApavAmAM Ave che. Ama karavAthI chokarAmAM potAnI zakti mATe AtmavizvAsa vadhe che. navuM kaMika zIkhyAno tathA potAnI mahenatanI kamANI meLavyAno anero AnaMda te anubhave che. vadhu hoMziyAra chokarAo hoya to temane DrAiviMga zIkhavavAmAM Ave che. liphaTamena, vocamena, Teliphona opareTara ke moTara mikenikanuM kAma Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana tA. 16-2-98 paNa zIkhavavAmAM Ave che. chokarIone gharakAma karatAM, nAnAM bALako javAnI AvaData hoya che. evI bALavatsala vyaktio AvI ke mAMdAM vRddhone sAcavatAM, Teliphona para vAta karatAM, gharanAM mazino yojanAmAM mAnadda ke savetana kAryakartA tarIke joDAya che. calAvatAM zIkhavavAmAM Ave che. AvI rIte eka veDaphAI jatI ane AyojakonI eka suMdara yojanA evI paNa che ke AvA samAja mATe bojArUpa, ciMtArUpa banatI jiMdagIne bacAvI levAmAM chokarAMonI je ToLakIno vizvAsa jItI zakAyo hoya e ToLakImAM Ave che. A yojanA heThaLa muMbaimAM chellAM traNa varSamAM cAra hajArathI chokarAMo rAtre jyAre sUvA mATe ekatra thatA hoya tyAM prauDha mahilA vadhu chokarAone emanI manapasaMda tAlIma ApavAmAM AvI che. kAryakartA temanI pAse jaIne temane mAtAtulya vAtsalya ApI, gIto - A yojanA heThaLa je chokarAo pote kaMIka nAnuM prakIrNa kAma gAi, vArtAo kahI, temanI sAthe bhaLI jaI tema sAMskArika tAlIma karIne potAnI rojI raLavA IcchatA hoya ane emanI pAse dhana ke Ape che ane temanI corI ke anya vyasanonI aMgata, khAnagI sAdhanano abhAva hoya tevA chokarAone nAnI kamanI lona ApIne mAhitI meLavI temAMthI choDAvavA temane mArgadarzana Ape che. A emane kAmadhaMdhe lagADavAnA prayAso thAya che. e mATe yogya ghaNuM kaparuM kAma che. mahilA kAryakartAomAM paNa evI naitika himata chokarAnA pasaMdagI thAya che, cakAsaNI thAya che, ane zALAnu hovI jarUrI che. Ayojako mAne che ke A dizAmAM jo saMgIna kArya prAthamika zikSaNa apAya che ane e je jAtano vyavasAya karavA Na apAya che ane e ja jAtanA vyavasAya karavA thAya to enA bhAvi pariNAma ghaNAM sArAM AvI zake. ya to e. icchato hoya tenI tAlIma apAya che. A prAthamika bhUmikAnI Ama, zerInAM saMtAnone svamAnabhera svanirbhara jIvana jIvavA taiyArInI ghaNI jarUra rahe che ke jethI binaanubhavI chokarAo niSphaLatA maLatAM pharI potAnI aniSTa pravRttimAM pAchA na cAlyA mATe, rASTranA eka uttama nAgarika banavA mATe yogya taka pUrI jAya chokarAone kamAvAmAM para eTaa ene zo cho ka pADavAnA AzayathI AMtararASTrIya stare Ayojano thavA lAgyAM che. bacAvavA ane beMkamAM khAtuM kholIne mUkavA mATe paNa tAlIma apAya samAja mAM ne beMkamAM khAtuM kholIne makavA mATe paNa tAlIma apAya samAja mATe A eka ujavaLa nizAnI che. potAnI meLe koI kharAba che ke jethI chokarAo svacchaMde caDI vyasanI na banI jAya. hotuM nathI. ene yogya taka ApavAmAM Ave to enuM jIvana paNa AvuM kAma ekale hAthe to thAya nahi. e mATe kAryakartAonI dIpI UThe. kayA puruSo nAsti, yogatatra dukha ! AvA tathA sAmAjika sahakAranI paNa jarUra paDe ja. e mATe Ayojakone niHsvArtha yojaka thavuM e paNa eka moTuM sAmAjika yogadAna che. je bALako-kizoronA kSetramAM kAma karatI doDhasothI vadhu sAmAjika samAjamAM AvA yojako vadhu te samAja rugNa thatAM bacI jAya che. saMsthAoe sahakAra ApavAnuM cAlu karyuM che. keTalIka vyaktiomAM D ramaNalAla cI. zAha kudaratI rIte ja bALaka mATe vahAla hoya che. emanI sAthe bhaLI re bhAi, zabada rahI gayo ramato ! 1 DaoN. kanubhAI jAnI eka kavinI vAta karatAM medhANI kahe che : para rAkhI kaMTha para ramavuM te-kaMThaparastI; bIjI, gItamAM-gAtAM pharavuM re bhAi, zabada rahI gayo ramato ! te-sUraparastI; e banne lokagItadIdhI dIkSA. pachInAM lakSaNomAM eka skaoNTiza kavinI vAta kare che meghANI. e skoTiza kavi kahe saraLa 0 A 2 saraLatA-bhAvanI ne zabdanI bannenI; pachI, pravAhitA : bolacAlanI ke "mane mArA dezanI lokagItanI vANImAM gAvA do; pachI chone GS 'ja bAnI-vahetI vANI. pachI ? hRdayanI saccAI-je lAge te phaTa kAyadA jene ghaDavA hoya te ghaDe." "vadhu na mAguM' nAme e gItamAM ka laIne, bhArapUrvaka kahevuM- dabAtAM dabAtAM nahi. emAMthI Ave che meghANI mANe che : soMsaravApaNuM. buddhinA teja karatAM, kaLAnA zilpakAmanI bArIkI vatana kane basa vadhu ne mAguM karatAM, emAM hRdayanuM khullApaNuM, je haiye te tarata hoThe hoya evuM gAvA do mane ghara ghara ! nidabhapaNuM vizeSa anubhavAze. kavi alaga paDI javAne badale saunAM ne pachI kyAreka tamArI kavitAno mahAlaya thAya tyAre, bhale saMvedanone potIkAM karI de che ne ema sahabhAgI bane che ne bhAva paNa sahabhAgI banAve che. vAraMvAra kahevAtI AvelI hakIkata che ke emAM nahi to enI galIne nAke, eka gokha hoya to nArAja na ApaNI kavitA gAMdhayugamAM baLavattarAyanI pUrI asara nIce, arthaghana thatAM : galI gIca koI gokha khUle to ane ageya banatI hatI, ane evI kavitAnI ja pratiSThA ane nava karajo koI khaphagI ! prazasti hatAM, tyAre meghANIe kaMThane mokaLo mUkyo eTaluM ja nahi, re bhAi, zabada rahI gayo ramato ! vyaktimattA ne maulikatAnI mahattA hatI tyAre lokasaMvedanone, moTe bhAge paraMparAgata DhALomAM vahAvavAnuM kAma karyuM. chaMdonI phAvaTa emane zabda svabhAve ja kaMThavAsI che. kAgaLa para to e cUpa thaI jAya nahotI ema nahi; ! cittanI vastu bane !-je mULe sUranI vastu hatI, hRdayanI vastu zI rIte jAgiyo A hatI, vahetI vastu hatI te kAgaLa paranuM sarovara ke vAva jarUra bane, ajagara sarakho sukha totiMga deza? kalakala ninAdabharI nadI na bane. kavitAnA mahAlaye meghANIno - X X X gokha acUka haze te A ja kAraNe-e jAgyo mAro virATaH zabada rahI gayo ramato !' amIbhara nayano UghaDyAMkharekhara e zabada thaI gayo ramato ! 1928mAM emano pahelo loka jAgyo ! saMgraha bahAra paDyo "veNInAM phUla'; ne 1944mAM chello- a adhUrA chedanA sahaja sacoTatAthI koNa ajANa che ? chatAM ravIndravINA', prakAzananI daSTie emanI A sattara varSanI vRtto ya sUrInA AvartanovALAM banyAM. emAM prAdhAnya to lokabAnInuM kAvyayAtrA. emAM, nava saMgrahomAM thaIne kula 248 kAvyo granthastha na enI laDhaNanuM rahyuM. prajAdhabakArane prajAvANIe emaNe maDhayA. thayAM. e sivAyanAM graMthethI chaTakI gayelAM nigraMtha becAra kharAM. ema ' gujarAtanA sAMskRtika samakAlIna prajA itihAsanI sAthe emanI aDhIsokanI saMkhyA thAya. A kavitAnI pahelI khUbI-kAgaLane bAju kavitA jANe samAntare cAle che ! keTakeTalA yAdagAra prasaMgo ne - Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-98 prabuddhajIvana prakaraNonA paDaghA emanI kavitAmAM che ! rAjAonI vAta hoya, prajAnI sabaLAi ke nabaLAinI vAta hoya, aMgrejI zAsananI vAta hoya ke gAMdhI ke anya sevakonA vartananI vAta hoya, hindu-muslima ramakhANanI vAta hoya ke bIjA kAmaThANanI vAta hoya, sainikanA chellA zvAsanI vAta hoya ke gAMdhIe briTana para ke bIjA trIjA para mUkelA aMdhavizvAsanI vAta hoya, vATAghATonI ke anazananI vAta hoya - itihAse noMdhela na noMdhela prajAnA bhAvodrekono sismogrApha ahIM to-A kavitAmAM-A kavihRdaye to AlekhAyAM ja kare che ! jANe rASTracitta cakarAve caDyuM che ! tyAre, rASTranA atItanA Alekho paNa kavitA rUpe prajAne TapAre che : khAMDavavananuM dahana karyuM emAM samagra nAga lokonuM nikaMdana vALyuM'tuM arjune ! yAda che ? are, rAma jevA 2Ame zUdrakano ziraccheda karyo 'to ! yAda che ? A atyAcArothI tame valovAyA nathI ? hajI ye AvuM cAlu ?- A vedanAne, yogya rIte ja, gAMdhInA mukhamAM mUkIne meghANI evuM kavitArUpa Ape che ke emanuM eka zreSTha kAvya bane che H 'chellI salAma'. komI cukAdA sAme 1933mAM mahAtmAjIe anazana AraMbhyAM. e jevI tevI cintA nahotI. samagra dezanI cintA hatI. sAmrAjyanI senAonI sAmeno A vanamena phorsa' eka jaNano mukAbalo hato. e zaktinAM ne e cintAnAM darzana A kavitA karAve che : gAMdhInI vAta to spaSTa hatI : 'Ai heva leiDa DAuna mAya lAipha ina dha ilsa opha jasTisa' : e vAtane A kAvye kevI amara karI mUkI che : TIpe TIpe zoNita mArAM toLI toLI ApuM to ye pUrAM jenAM prAchata kadI ye jaDaze na jI, so so re salAmuM mArAM bhAMDuDAMne ke'jo re ! jhAjherAM juhAra jagane dejo hojI | AvA to keTalAMya prasaMgonA paDaghA emanI kavitAmAM kalAthI kaMDArAyA che chatAM e prAsaMgika nathI. be kAraNe : emAM prasaMga nimitte thatuM cintana ne saMvedana che e darzana banIne Ave che - hRdayanI anubhUti-saMvedanabharyo dhabakAra thaI jAya che. pariNAme A racanAo Aje ya ciraMjIva prajAkIya saMsmaraNo banI gayAM ! 'chellI prArthanA' ke 'chello kaToro' ke A 'chellI salAma' chellAM nathI rahetAM, prajAcitte pahelAM caDe che. e atItanuM nahi, AjanuM bhAthuM bane che. Ajeya kahevuM paDe ema che : evA pApadAvAnaLamAM jale che janetA mArI, dilaDAnA DuMgara saLagyA Tharaze na jI --so so re salAmuM mIrAMnI mAphaka emane ya dile dava lAgela hato. enI jhALo zabdo banIne pragaTatI hatI ne prakAzatI paNa hatI. e zabda emane sahaja hato, kAraNa ke e emano sahajAta baMdhu hato-Alter Ego-52ma sakhA. sarasvatIne koi svAmI na hoya-zabdane ya svAmI na hoya. e na gAMThe svAmItva, zabda to kavino aMtaratama mitra-parama sakhA. bolAvyo bola de; smare ke hAjara, kavinI ananyAbhUtino jIvato sAheda-e kaMThe caDIne, laya laine saMvedanamAM vilaya thai jAya. AgaLa to kare anubhUtine ja. anubhUtine sthApI Ape. anubhUtinuM yuddha jItADI Ape.e svAmI nahi, mitra. hRdayanI ekatA e be vacce. vicitte zabda vase na zvase-paNa kavi ne zabda banne Akhare to ananyAnubhUtinAM nimittarUpa ! anubhUtinuM darzana thayuM ke banne alopa ! eTale ja mane to zabda ne kavi banne ajoDa baMdhu lAge che Alter Ego ! meghANIno zabda jJAna ke zAstra ke vidvatAmAMthI nathI Avato, 5 jIvananA saMparkamAMthI Ave che e enI vizeSatA. e rIte meghANIe emanI A kavitA dvArA eka bahu moTuM kAma karyuM - bolAtI vANInI kalAkSamatA siddha karI ApavAnuM. emanI kAvyapravRttinAM traNa moTAM paribaLo H lokagItanI laganI, yuga cetanAno saMga ane baMgALI-aMgrejI kavitAno nAda. A traNenAM udAharaNo bahu jANItAM che. nAnAlAla pachI meghANI ja eka evo kavi che jeNe gujarAtane pharIthI guMjatuM karyuM. kavitA jyAre kevaLa adhikArI vartuLamAM pharatI hatI tyAre e vartuLa bahAra ene vistArI. loka sAmAnyanI rucimAM eno praveza karAvyo. lokagIto sAtheno saMparka to tUTI ja gayo hato; pachI kavitA sAtheno nAtoya tUTyo; tyAre ene saMghADI Apyo. e rasadharma bajAvyo; to, lokajAgRtino yugadharma paNa bajAvyo. narmade ema karyuM hatuM. pachI, kaMika vadhu kaparA kALamAM, vadhu sabaLa rIte, ne vadhu tyAgathI ne premathI meghANIe kAma karyuM. emAM patrakAratvanI anivAryatAo, kaMThanI izvarI bakSisa ane lokagIto- lokaDhALonI hRdayasaMpatti-e traNeya emane preratA ne doratAM rahyAM. ema je thayuM te zuddha kalAdaSTie kevuM che ? e viSe to khuda meghANI je carcA karI che te emanA kaDakamAM kaDaka vivecakane ya mahAta kare evI che. AvuM kaDaka 'selpha-esesamenTa'AtmaparIkSaNa, nirapavAda, bIjA koinuM nathI, potAne prayogakAra kahe che, kavitAkAra kahe che-saMvedanono darzAvaka, bahu bahu to uttama kasabI chatAM 'kuzaLa kasabIpaNuM paNa kaMi rastAmAM paDyuM che ? e to yoga che'. 'eka tAro'nI prastAvanAmAM potAnI mAtra cha ja kRtione kaLAkRti tarIke oLakhAve che : 'zabadanA sodAgarane', 'varSA', 'takadIranI trophanArI', 'morapIMchanAM mUla', 'garaja kone ?' ane 'dhImAM ghImAM locana kholo'. potAne hrAima2-layakAra ja gaNe che ! hA, eka abhilASa hato !...je (bhASAdhana) prAMtika hatuM tene samagra gujarAtanuM bhASAdhana banAvavAno', potAnuM citra pote AMkI Ape che H 'yugavaMdanA' ane 'ekatAro'nA mukhapRSTha paranAM citromAM. virATa yugapuruSa ke virATanA ekatArA samakSa eka nAnakaDo gAyaka beThelo che. hA, palAMThI lALIne beTho che. upAsaka che. ne hA, enI pAse eka gaThaDI che-nAnakaDI. darekane hovAnI. karmanI, javAbadArInI, saMvedanAnI je gaNo te kamANI A-je eNe ja nibhAvavAnI : ApaNa kAMdhe lai gaDiyAM UpaDa dhaNIne duvAra... jI jI zabadanA vepAra ! bera dhAya ona krosa'. tAre ja tArA jIvananI A gaThaDI upADavAnI. enI khumArIye tArI ne khuvArIe tArI. gAvAnuM kAma tAruM. kevI rIte gAvAnuM ? haiyA kerI dhAraNe tAre ura UThe je sUra jI, e ja sUronA imAnI bhAi, gAyA kara cakacUra... jI jI zabadanA vepAra. ema ja emaNe gAyuM-jIvanadharma gaNIne. gAvAnuM AvyuM'tuM emane phALe mATe yugadharma gaNIne-lokadharma gaNIne, emanI kavitAno hajI to AraMbha ja hato, (be ja varSa mAMDa thayAM hatAM) tyAM enA zabdanI zaktino paraco aMgrejI hakUmatane thai gayo | 'siMdhuDo' japta karyo. hajI to e abhidhAnI ja zakti hatI ! paNa e sIdhI vANI pANIdAra hatI : baLakaTa abhidhA hatIH tuMthI ko na joradAra, khAlI khA na Dara mane 'tuMthI' e premabharyo, ekatAne ehasAsa karAvanAra tuMkAro, ne 'khAlI khA' e DaranI nirarthakatAne khaMkherI nAMkhanAro-banne prayogo bolInA evI ja hAkala : Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAgo re janasamAja arine karavA avAja insAphI takhta para karAla kAla jAge ! e insAphI takhta paranA karAlakAlanI jAgRtinA citramAM kavitA che; e pachI pelI abhidhA jANe A kALanA mukhanI vANI bane che- muktiyajJanuM ijana : prabuddhajIvana raheje makkama maraNa laga mauta bicAruM koNa ? tuM marate jIvavuM game, evo kAyara koNa ? Avo sabaLa kAkUvizeSa cheka hemacaMdranA samayathI lokagIte vaheto Avyo che, e pAcho meghANInI kavitAmAM yo are, tAre jIvate jIvata tArI pitRbhUmi anyane page caMpAya!' jA ppikI bhUMhaDI caMppinnai avareNa' to to tuM jevo puttara ho tethI zo lAbha ne na ho to zuM phera paDe ? putte jAe kavaNa guNa avaguNa kavaNu mUeNa jA bappikI bhUMhaDI caMmpii avareNa ? e ja haNahaNATa | te dai dai paDaMkAra bhAgI phojuM bheDavI !' ema emaNe yuvAnone sAbadA to karyA. e kAme ya saheluM nahotuM. umAzaMkarane : 'badhe murdAnI gaMdha Ave che' to meghANIno jamAno ya kAMi bahu judo nahoto : meghANI to kahe che : ahIM koi nathI bAkI prabhusarjela mAnavI, nathI murdA, nathI mATI, ahIM sarva karoLiyA ! ghIrI, dhIMgI, mUMgI mUMgI dhANI bhayanI phare; orANI sau javAMmardI eraDInAM biyAM pare ! chatAM evuM kAMika hatuM ne hajIye che meghANInI kavitAmAM je asara karI jAya che. zuM che ? ASADhI megha ane thoDIzI vIjaLI jaine beThela haze brahmA : bhUlakaNA deva ! tame paMkhIDuM vIsarI thaDI kema mAnavInI kanyA ! e vIjacamakAra yuvAnone jagADe che to varSAjaLa ne vAdaLalIlA bALagopALane nacAve che ne mAtAonAM ghara prasannatAthI bharI paNa de cheH bALakone ne mAtAone prakRti samAjanAM sauMdaryo emaNe pAyAMH 'sAgararANo' yAda karo. jUhunA dariyAne joine racAyeluM. enI kalpanAlIlA juo. ghaTamAM ghoDA thanagane Atama vIMjhe pAMkha, bhajano juo ! 'takadIrane trophanArI' juo, meghANInI kavitA jIvananA AMtarabAhya beya pradezomAM pharI vaLI che ne badhe ja enI pelI bolAtI gujarAtI baLakaTa bAnInI mudrA to evI pADatI jAya vaNadIThelI bhoma para yauvana mAMDe AMkha ! A ThAlAM udbodhano nathI. haiyAMnI vedanAne laI pragaTela oratA che ke, kahevAnuM mana thAya ke premAnaMda pachI kavitAmAM gujarAtI bAnInuM che. AvuM-ATaluM sthApana bIjA koImAM maLatuM nathI, aMgrejI, baMgALI anusarjano juo. namUnA lekhe sAva sAdI kRti lo : ' jutA AviSkAra' ravindranAthanI vANI to kathA mAMDe tyAMya saMskRtADhyA rahe che. mULa sAthe meghANInI joDAnI zodha' sarakhAvo : hakIkate emanA caudeka kathAkAvyono alaga vicAra hajI bAkI che. 'rAtAM phUlaDAM' juo. mULamAM charIthI bALaka haNAya, mA devaLe jAya tyAM anya bALaka joine vedanA thAya-e vigatone sthAne ahIM Doka maraDAya, ekAdazIno upavAsa hoya, devaLano ullekha ja na hoya, hiMDoLAtuM bALaka jue. sAgararAjAne eka bAga-emAM be mALI : cAMdo ne sUraja, ne e ugADe tArA ! ne enA kyArAne sIMce nadIo, ne pachI sAga2rANA phUlaDAM gUMthe--e vAtamAM kathA che ne kalpanA che H nAnAlAlIya uDyana che. A dharatInA kavie prakRtine ya pIdhI che enI pratIti AvAM ghaNAM kAvyomAM che : phUlaDAM gUMthI gUMthI lAve, sAgara rANo, mALA... Aghe Aghe enI anupama vADI cAMdo sUraja rUDA rAkhyA be mALI, vidha vidha velaDI vAve, sAgara rANo.... UDe pAtALe gALyA eNe kyArA, ropyA rAtalaDInA raMgata tArA, navalakha nadIo siMcAve-sAgara rANo tA. 16-2-9 eka ja zabdanI be be punaruktithI enuM mahattva, sAdI saraLa rasAtmaka lokabAnI, kyAre thato ucca kalpanAvihAra, raNakatA atyAnuprAsa ne camaka, rUpakanI nyAtmakatA ne kalpanAnI lIlA, ane coTadAra Teka ke dhruvapaMkti-AvAM gItone ApoApa kaMThe caDAve che. 'hAthIonAM ToLAM hAMkatI rAjabAla 'varSa' juo ke cotarapha pharakatI prakRtinI rAtI 'cUMdaDI'nI zodha juo : umAzaMkare gIta gotyuM to meghANI kahe che : cUMdaDI cauda lokamAM gotuM... AbhamAM gotuM geMbamAM gotuM... sAcuM che. 'rAtAM phUla'mAM gAya che : eka nAra mAthe cUMdaDalI cUMDaDIe rAtAM phUla | bhammara re raMge Dolariyo ! thaDakyAM thAnolAM thaMbhI gaI re rAtAM phUlaDAM hAM re bAinI chAtImAM chalachala dUdha vanarAmAM gala rAtAM phUlaDAM. ahIM 'vanarAmAM gala' e rUpaka ja mukhathI A kAvyane alaga pADI de che. chelle to A mAtAne kRSNayazodA sAMbhare che ! Ama meghANInI kRti purI bhAratIya banI jAya che. AvuM ghaNuMkhare sthaLe banyuM che. meghANI anuvAdaka nathI, anusarjaka bane che. chelle meghANInI ja eSaNA : A zabdasarjano-A kavitA zuM che ? 'Abhane pAdara' Avela sarjanadevanuM nimaMtraNa to AvyuM che. paNa pote ApohyA nathI. ene bolAvavA AvanArane kahe che : bhAI mArA vatI e citArAne kahejo ke mane eka mo2pIMchuM cItarI Ape, hoM ! Abhane pAdara raMgacitArAne ATaluM ke'jo re jI re bhAi ATaluM ke'joH ATaluM ke mune cItarI Ape moranuM pIMchuM re nAnuM eka moranuM pIMchuM ! e pIMchuM to gujarAtI kavitAnuM choguM che ! amArA ekatArAnI e raMgabharI sUrAvali che. eno zabada to hajI rame che : re bhAI zabada rahI gayo ramato ! Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-97 prabhu jIvana ApaNAM gAmanAmo para eka najara D DaoN. dharmendra ma. mAstara (madhuram) ApaNAM gAmanAmo pAchaLa koi ne koi rahasya ne viziSTatA rahelI hoya che. keTalAMka gAmanAmo para tene vasAvanAra vyaktino prabhAva aMkita hoya che, to koi para itihAsa, vRkSa, koma ke dharma, saMpradAya yA guNanI asara hoya che. keTalAMka gAmanAmonI pAchaLa 'AbAda' arthAt vasAveluM ke vastIthI bharapUra evo zabda rahelo najare paDe che. kyAMka teno 'AvAda' zabda thai gayo che. haijarAbAda, gAjhiyAbAda, auraMgAbAda, sikaMdarAbAda, phattehAbAda, pharIdAbAda, dhanAbAda, nasIrAbAda, zAhAbAda, brahmAbAda, alhAbAda, suMdarAbAda, murAdAbAda, pharUkhAbAda, phaijhAbAda, nijhAmAbAda, hosaMgAbAda, jehAnAbAda, khalIlAbAda, jhApharAbAda, zikohAbAda, vikAsAbAda, tugalakAbAda Adi enAM daSTAMto che. amadAvAda ane mahemadAvAda jevAM gAmanAmomAM 'AbAda' zabda AvAda' thai gayo che. keTalAMka gAmanAM nAmomAM aMte 'gaMja' arthAt jaththAbaMdha anAjanuM bajAra'no zabda Avelo hoya che. caMdrAvatIgaMja, kezavagaMja, svarUpagaMja, AjhimagaMja, phorbasagaMja, dalyonagaMja, anavaragaMja, kaptAnagaMja, kAsagaMja, kIzanagaMja, zAhIbAgaMja, vardhAgaMja ane zAhagaMja enAM udAharaNo che. vaLI 'rAmagaMja maMDI', gAmanAmamAM to 'gaMja'no samAnArtha zabda 'maMDI' paNa umerAyo ne bevaDAyo che. A nAmomAM ene sthApanAra vyaktinAM nAmo joDAyelAM jovA maLe che. keTalAMka gAmanAM nAmamAM chevaTe nagara artha dharAvato pura, temAMthI OM vyutpanna thayela para, purI, parA yA pora zabda Avelo hoya che. jamazedapura, vIrapura, mAdhopura, amarapura, Adipura, udayapura, durgApura, Amalapura, jabalapura, mAdhavapura, kAdarapura, khalIlapura, amarApura, khAlIpura, pAlanapura, gaMgApura, geratapura, choTAudepura, jayapura, tArApura, DuMgarapura, jetapura, jetalapura, jesalapura, tAjapura, bhATapura, jalAlapura, jodhapura, jAmajodhapura, nabIpura, khAMsIpahADapura, bArIpura, mohamadapura, vejalapura, zujAlapura, sakhapura, bahAdarapura, mekhalapura, sAraMgapura, sAMtalapura, saijapura, siddhapura, haripura Adi A prakAranA 'pura' nAmanA aMtavALAM gAma che to amalapurA, kaMvalapurA, kanakapurA, raNachoDapurA, karamAliyApurA, karanapurA, kAzIpurA, kisamAnapurA, khArIpurA, gaMbhIrapurA, gaNapatapurA, gulAbapurA, jagatapurA, gautamapurA, chuchApurA, taiyabapurA, durgApurA, dhAnapurA, dhanapurA, jItapurA, jesApurA, rAvalapurA, rUstamapurA, lAbhupurA, lakSmIpurA, vagere gAmanAmomAM chevaTe 'purA' zabda Ave che. dhArApurI, igatapurI, jagannAthapurI, chAyApurI, gopAlapurI, ichApurI, bicapurI, vagere gAmanAmomAM 'purI' arthAt nagarIvALo zabda saMlagna che. to amarelIparA, bhAvanagaraparA, bhAska252A, mAloda52A jevAM gAmanAmomAM 'parA' zabda ane sApara, Amala52, Adi nAmomAM 'para' zabda aMte Avelo che. vaLI pora, jalAlapora, vejalapora, - jhAjhapora, hAMsApora jevAM gAmanAmo 'pora' zabda dharAve che to kadamAM jarA enAthI nAnA evA gAma poraDA, dolata poraDA ane rANIporaDA jevAM nAma pAmyAM che. keTalAMka gAma 'gaDha' jevAM hovAthI temanAM nAmomAM chelle 'gaDha' zabda Avelo daSTigocara thAya che. goviMdagaDha, jUnAgaDha, iDaragaDha, kizanagaDha, ikabAlagaDha, citoDagaDha, dhanadayALagaDha, amIragaDha, navalagaDha, navAgaDha, nahAragaDha, pAvAgaDha, bajaraMgagaDha, zAmagaDha, TiTalAgaDha, paratApagaDha, devagaDha vagere AvAM gAmanAmo che to enAthI nAnA kadavALAM gAmo gaDhaDA ne gIragaDhaDA jevA nAmo dharAve che. vaLI eno samAnArthI 'koTa' zabda aMte dharAvanAra gAmanAmomAM dhanakoTa, rAjakoTa, jekoTa, ajamAvatakoTa, citrakoTa (dhAma) Adine gaNAvI zakAya. 7 keTalAMka gAmanAmone aMte 'nagara' zabda tenA sthApaka ke anya padArtha ke prabhAvita nAma sAthe joDAine vaparAyelo najare paDe che. vAstanagara, maNinagara, avikAnagara, zrInagara, Adarzanagara, kRSNanagara, kIDiyAnagara, karuNanagara, jAmanagara, gAMdhInagara, bhAvanagara, vIsanagara, vaDanagara, jorAvaranagara, dAmanagara, paTelanagara, prItamanagara, phattehanagara, pratApanagara, bhaktinagara, sirigaMgAnagara, Adi A prakAranAM gAmanAmo che. 'nagara' parathI nera' ke 'nAra' thaine ya keTalAMka gAmonAM nAmonA aMte Avela che. AvAM gAmanAmomAM nAra, cAMpAnera, vAMkAnera, amalanera, bhAnera, jobanera, badanera, jAmanera, sAMganera, saMgamanera, koDInAra, Adine gaNAvI zakAya. gAMva eTale ke 'gAma' arthavALo zabda aMtamAM vaparAyelo hoya tevAM gAmanAmo ghaNAM maLI Ave che. khATagAMva, jalagAMva, guragAMva, naugAMva, mAMgaliyAgAMva, dharanagAMva, banagAMva, zAhadorAgAMva, cAlIsagAMva, naMdagAMva, nyu boMgAigAMva, rAjanAMdagAMva, phUlagAMva Adi A prakAranAM che to enA samAnArthI 'gAma' zabdAMtavALA gAmanAmo paNa ApaNe tyAM che. pudagAma, miyAgAma, vaDagAma, viramagAma, bAmaNagAma, jaMbugAma, gothaNagAma, tulasIgAma, devagAma, dahegAma, navAgAma, belagAma, umaragAma, naDagAma vagere AnAM udAharaNo che. enI sAthe evA ja arthavALo grAma zabda aMtamAM vaparAyo hoya tevAM gAmanAmomAM yulagrAma, gAMdhIgrAma, sevAgrAma, kolvAgrAma, jhAragrAma, phakIrAgrAma, saradAragrAma, Adino samAveza thAya che. 'grAma' zabdArthano khyAla ApatAM dhAma 'zabdAMtavALuM' 'gAMdhIdhAma' jevuM gAmanAma paNa ahIM smaraNIya che. keTalAMka gAmanAmone aMte dharmaprabhAve 'izvara' ke 'deva' zabda yojAyelo hoya che. koTezvara, maMgaLezvara, rAmezvara, amalezvara, nArezvara, jhADezvara, bhuvanezvara, aMkalezvara, trinetrezvara (taraNetara), piMgalezvara, bIlezvara, kedArezvara, gaLatezvara, utkaMThezvara, raphALezvara, garuDezvara vagere 'izvara' zabdAMtavALA che. gumAnadeva, rakhanadeva, dADhadevI ane sAranAtha, bhImanAtha, vaidyanAtha, rAmanAtha, gopanAtha, somanAtha, koTanAtha jevAM gAmanAmo kramazaH deva, devI ne nAtha zabdAMtavALAM gAmanAmo che. gopAlaroDa, cArabhujAroDa, tryaMbaka ane saMtarAmapura jevAM gAmanAmo ya Avo ja dharmabhAva sUcavI jAya che. saMskRta zabda 'sama' (sadma) arthAt raheThANa parathI 'sad' zabda thayo te keTalAMka gAmanAmone aMte Avelo jovA maLe che. karamasada, borasada, vIrasada, vAsada jevAM gAmanAmo A prakAranAM che to evA ja arthavALo 'vAsa' zabda aMtamAM hoya tevAM gAmanAmo tarIke karanavAsa, kAThavAsa, devAsa, bhArAvAsa, bIrAlavAsa, rUpavAsa, haLadharavAsa, rANAvAsa, haladharavAsa, mAMgaliyAvAsa vagere noMdhapAtra che. bhArata khetIpradhAna deza hovAthI 'kUvA' 'kUi' 'taLAva', 'kuMDa', 'pANI', 'vAva'nuM mahattva gAmamAM ghaNuM gaNAya. e zabdAMta dharAvatAM gAmanAmo paNa maLI Ave che. bAMdIkUI, kujhIkUi, pharatIkui, kIkAkUI, bhurAkui, maraghAkUI jevAM gAmanAM nAmo eka tarapha che to bIjI tarapha dhoLAkUvA, kUvAthala, dhoLIkUvA, bAmaNakUvA, rAnakUvA, khAnakUvA, jozIkUvA, DhUMDhAkUvA jevAM gAmanAmo paNa che. vaLI tena-taLAva, kALItaLAvaDI, kuMvala Tenka, kAkatIyA taLAva, talAvaDI, pAMcataLAvaDI roDa, taDAtaLAva jevAM gAmanAmonI sAthe kAlAkuMDa, kuMDa, rAnIkuMDa saraha, pIpaLApANI, pAtAlapAnI, galagAva, vAvaDI, vApI, sajanavAvaroDa, mIThIvAla, kuMkAvAva, kApaDIvAva, vAvaDIkhurda, khAMDIvAva, jhaMkhavAva, rANAvAva, ujavAva, copaDavAva, zeraDIsAgara, kAzIpurAsarAra jevAM gAmanAmo paNa prApta thAya che. 'sara' eTale ke sarovara' zabdAMtavALA gAmanAmo paNa maLe che. vakasa2, bhImAsara, moTA kaMpAsara, rAvaLasara, bhurAkiyA-bhImAsara, Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAsaNa, AdagAna sonAsaNa rUpa pAmIyala eTale ke ja prabuddhajIvana tA. 16-2-98 kalamasara, jetalasara, amRtasara, dahIMsara, amarasara, ADesara, nAmathI jANIto pradeza paNa ahIM smaraNIya che. "kacchapAraDI' Tamasara, moTAkAMdhAsara, mAlasara, sImasara, DaDusara, ghoDAsara, gAmanAmamAM paNa 'kaccha+5" zabda ja 'kAchaba'mAM rahelo che. citrAsara jevAM gAmanAmonI sAthe chANasarA, lunasariyA, sarosarA kaccha+pallI eTale nAnuM gAma' parathI ja "kacholI' gAmanuM nAma jevAM gAmanAmo paNa sarovaranuM nAnuM kada darzAvatAM maLI Ave che. banavA pAmyuM che. temAM 'pallI' parathI vallI thaI "ullI banI "olI' vaLI toraDIsAgara ne bhupalasAgara jevAM gAmanAmo paNa che. thayuM che. AvAM bIjAM 'pallI' zabda parathI AvelAM gAmanAmomAM saMskRtanA mULa zabda "vATa' "vATaka' parathI gujarAtImAM 'vADa" pAnolI, raNolI, marolI, narolI, vaDolI, kaDolI, DIDolI'ne vaDe racAyela jamIna" arthavALA "vADa'ne 'vADA' zabdAMtavALAM gaNAvI zakAya. vaLI "vallIparathI 'vela' zabda thaIne bAmaNavela, gAmanAmo ApaNe tyAM ThIka ThIka maLe che. bheDavADa, maravADa, coravADa, sAdaDavela, khuDavela, kaDavela, panavela, cAMcavela jevAM gAmanAmomAM mAravADa, dhAravADa, jhAlAvADa, khoravADa, kasuMbAvADa vagere "vADa' rahelo che. zabdAMtavALA ane vijayavADA, adhevADA, udavADA, kukaravADA, gADha jaMgala artha dharAvatA saMskRta zabda "valaka' parathI "vala" jaravADA, jakhavADA, delavADA, dAsalavADA, dosavADA, dhanakavADA, rUpa banIne ApaNAM anAvala, caDAvala, sIMgAvala, vIravala, pIpalavADA, boTAvADA, charavADA, sonavADA, kukavADA Adi "vADA" vahevala, netAvala jevAM gAmanAmomAM AvyuM che. dariyAi musApharone zabdAMtavALAM gAmanAmo che. "vADA' parathI 'vArA" ane "bADA-bArA' doravAnuM kAma karanAra gAma "dAMDI" tarIke oLakhAyuM ane tenI thaine ya keTalAMka gAmanAmone chevaTe e zabda Apelo che. pAsenA "ajhAnI" gAmanAmamAM "ajhAna" eTale "namAjhanI bAMga aliyAbADA, khAMDabArA, baMdhanavArA, becIvArA, sAgabArA Adi pokAranAra muslimono khyAla maLI jAya che. sarAI eTale ke AvAM gAmanAmo che to nAnA vistAra sUcavatA "vADI' zabdAMtavALAM "dharmazALA' zabda parathI "sarI' zabda thayo ne te "sarIbajaraMga' ne vADI, mANekavADI, nasavADI, kavaEvADI, surabArI (vADI), "sarIbujharga" (moTI sarAivALuM gAma), sarIkhurda (nAnIsarAivALuM kahAnavADI, sonavADI, hAthiyAvADI, zAmaLAvADI jevAM gAmanAmo gAma) jevAM gAmanAmomAM vaparAyo che. paNa upalabdha thAya che. vaherI eTale vIraDo zabda parathI "verI' rUpa thayuM ne te saMkta "asu" dhAtu parathI Avela 'besavAnI jagyA' arthavALo "rAnaverIkallA" ne "rAnaverI khurda" jevAM gAmanAmomAM saMlagna thayuM Asana' zabda paNa keTalAMka gAmanAmone chevaTe Avelo hoya che. che. bIbIno hajIro dharAvanAra gAma hajIrA' tarIke jANItuM thayuM. kapAsana, jorAvAsana, vijayAsana, jevAM gAmanAmo tathA "Asana'nuM saMskRta "sthala" eTale ke "jagyA' artha dharAvatA zabda parathI "thala AsaNa" thaIne vaparAyelAM AMbaliyAsaNa, zobhAsaNa, sonAsaNa, rUpa pAmI ApaNAM vaDathala', kherathala, kUvAthala, sanAthala jevAM jhulAsaNa, valAsaNa, ghumAsaNa, bocAsaNa, Adi gAmanAmo AnA gAmanAmone aMte lAgyo che. sUcaka che. 'citrAsaNI" gAmanAmamAM ladhutA sUcanarUpe "AsaNI" gAma artha dharAvatAM saMskRta 'padraka' ne "padra' parathI "vadara' ne. thaI gayuM che. "vada rUpa pAmIne ApaNAM keTalAMka gAmanAmone aMte joDAyeluM che. 'gAmaDuM' arthavALA saMskRta "kheTa' "kheTaka' zabda parathI kheDa, bhAyAvadara, vIsAvadara, jhAjhAvadara, sAjiyAvadara, veLAvadara, thaine keTalAMka gAmanAmone aMte Avelo jovA maLe che. kheDA, mANAvadara, siMdhAvadara vagere vadara aMtavALAM to haLavada, sanAvada, lImakheDA, siMhakheDA, saMkheDA, mAlAkheDA, rUnakheDA, cAMdakheDA, kALAvada, jevAM 'vada aMtavALAM gAmanAmo ApaNe tyAM upalabdha nAjhakheDA, hakamIkheDA, surabaMDakA kheDA, gholAjIkA kheDA, jevAM che . gAmanAmo A prakAranAM che. kyAreka tenuM laghutArUpa "kheDI' ane 'Ada' aMtavALAM gAmanAmomAM peTalAda, naDiyAda, boyada, tenA parathI thayela "kherI' paNa gAmanAmamAM maLe che, dhuMvAkheDI, bholAda, bolADIyAda, pAlIyAda, vachanAda, maNiyAda ne gaNAvI nImALakheDI, samarakheDI, sunerAcIrakheDI, nImArakherI, udhAnakherI, zakAya ane "AdarA" aMtavALA gAmanAmomAM danAdarA, sanAdarA, haniyAkherI vagere gAmanAmo AnAM tarUpa che. kyAreka 'cAvala punAdarA, vaTAdarA, cIkhodarA, cIlodarA, aTalAdarA, kaDiyAdarA, kheDe' gAmanAmamAM "kheDe' zabda aMtamAM to "kheDabrahmA' gAmanAmamAM kuNAdarA, nanAdarA Adino samAveza karI zakAya. kheDa' zabda AraMbhamAM Avyo che. te ja arthavALA "sthAna' zabda "eja' zabdAMta dharAvatAM gAmanAmo ApaNe tyAM varateja, sAleja, parathI "thAna" ke "thANA" thaIne ya "thANA'ne nImakA thANA" jevAM pAleja, pariceja, kAvaDeja, kAmareja, bhAleja, daheja, dUdhareja, gAmanAmomAM vaparAvA pAmyo che. - sarakheja, rAMteja, sAMkheja, asteja Adi che. saMskRta "pATaka' eTale "moTo mahollo-vistAra' arthavALA zabda "u" zabdAMtavALAM gAmonAmo bhacAuM, DabhAle, bIsAle che parathI prAkRtamAM "pADa thaine pADo' rUpe ApaNAM keTalAMka to "raNa" zabdAMtavALA gAmanAmo hathuraNa, bhAdaraNa, dhuvAraNa Adi gAmanAmomAM vaparAyelo che. ciMcavADA, jAmanapADA, kAkaDApADA, che. deDiyApADA, umarapADA vageremAM A zabda to "AditapArA" "IyA' aMtavALAM gAmanAmo tarIke arakhiyA, akodiyA, gAmanAmamAM "pADA' parathI Avelo "pArA' zabda aMte Avelo che. caMderiyA, goraDiyA, alatiyA, paDavANiyA, araniyA, kaMthAriyA, saMskRta "pattana" arthAtu zahera zabda parathI "paTTana" thaIne AjanuM gojhAriyA, jhariyA, gIrahakamatiyA, goriyA, khIjaDiyA, guriyA, "pATaNa' gAmanAma AvavA pAmyuM che. bhATiyA, vAghoDiyA, laMbiyA, mAMgaliyA gAMva, baraDiyA, bhaTAkiyA, marAThI bhASAmAM "AI' eTale ke mAtAjI, devI evo artha lusaDiyA, bhAMgaroliyA, jAMDapiyA, gIravAniyA, bAmaniyA, gharAvato zabda paNa ApaNAM keTalAMka gAmanAmomAM rahelo che. muMbai, rANiyA, vIraNiyA, sutariyA, bhuMgaLiyA, pAMkhiyA, pIpariyA Adi unAi, vaDAi, ukAI, bAralAI, vasAi, bIvAI, pIlavAi, gaNAvI zakAya. vadhAI, damalAi, naDabAi, javAi baMdha Adi AvAM udAharaNo che. 'erA" aMtavALAM gAmanAmo "gajerA, bhAverA' che to "ela" saMskRta 'duha' arthAtu jharatAM pANIno dharo zabdAMtavALA gAmanAmomAM aMtavALA gAmanAmo "bhATIela", "kANIela' che. "ola" godharA, pIpaladharA, goladharA, cAMpaladharA ne soladharAne gaNAvI aMtavALA gAmanAmo pADagola, AkhaDola, pAmola, rAmola, zakAya, * aNamola che ane "daNa" aMtavALAM gAmanAmo jasadaNa, jagudaNa che. saMskRta "kaccha' zabda eTale ke "jaLathI vIMTaLAyela ke tenI ApaNA gAmanAmonAM ahIM keTalAMka daSTAMta ApyAM che. evAM najIkano vAsa" paNa keTalAMka gAmanAmone aMte Avelo che. temAM bIjA aneka daSTAMto maLI zake. bhRgukaccha purAtana nAmavALuM AjanuM bharUca mukhyatve che. vaLI "kaccha' A rIte ApaNAM vividha gAmanAmo paranI najara rasaprada ne parathI mAtra "ca" rahIne mINakaca, boriyaca, UMDAca, Daca, vAghareca, jJAnavardhaka thai paDe che. nImaca, lIMca, veDaca, bharUca jevAM gAmanAmo banyAM che, "kaccha Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-98 prabuddhajIvana kevaLajJAna--svarUpa aizvarya I paMDita panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI (gatAMkathI cAlu-) kevaLajJAna saMbaMdhI nityAnitya-pUrchApUrNa vicAraNA: dravya-guNa-paryAya saMbaMdhI zAstrIya vyAkhyA 'guNa paryAyavat dravyam' che. guNa sahabhAvI eTale ke nitya che ane paryAya kramabhAvI eTale ke anitya paNa che ane nitya paNa che. dravya eTale astikAya je nitya che. e mULAdhAra che ane e Adheya che. dravya vinAno svataMtra guNa hoI zake nahi. guNanA judA judA bheda e paryAya che. jema dravya nitya che tema guNa paNa nitya che. paraMtu paryAyanA be bheda paDe che. eka bheda nitya paryAyano che ane bIjo bheda che anitya paryAya. w che. paraMtu e pudgalaparamANuno dharma sthAnAMtara karavAno che. tema e pudgalaparamANumAM rahela varNa-2sa-gaMdha-sparza guNamAM rUpAMtara dharma che. jyAre dharmAstikAya adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane jIvAstikAyanuM je mULa zuddha siddha svarUpa che, tenA pradezano dharma kSetrAMtara gamanano nathI hoto. te cAreya astikAyanA pradeza sthira rahe che. te kSetrAMtara gamana-sthaLAMtara karatAM nathI. te sarva pradezasthiratva guNadharmavALA hoya che. tema te cAreya astikAyanA pradezamAM rahela je paramabhAvarUpa guNadharma che, temAMya rUpAMtaratA-parivartanazIlatA ke vinAzItA hotAM nathI, paraMtu te te astikAyanA pradezamAM paramabhAvarUpa 2hela guNa nitya-avinAzI hoya che. Avo mahattvano ane siddhanA jIvo vacce che. jIvadravya viSe anAdikALathI saMsAramAM moTo bheda pudgalAstikAya ane bAkInA cAra dharma, adharma, AkAza rahelA jIvo pudgaladravyanA banelAM deha ane tenA saMyogavALA che. e saMyogasaMbaMdhe karIne pudgaladravyanA pradezanuM kSetrAMtaragamana ane guNanuM rUpAMtaragamana jIvane paNa lAgu paDI gayela che. enA eTale pudgalanA saMyoge jIvane cauda rAjalokano rajhaLapATa-kSetrAMtaragamana ane jJAnAdiguNamAM kramikatA, anityatA AvI gayela che. te paNa jIve potAnA guNa jJAna-darzanAdie bhogavRtti ane sukhabuddhi karI pudgaladravyanA varNa-gaMdha-rasa- sparzAdi je rUpAMtaragamanavALA che temAM tethI ja jIvanA-zAna darzanAdi guNane rUpAMtaragamana-anityatAparivartanazIlatA-vinAzItA-sakriyatA-kramiktA lAgu paDI gayAM. pudgaladravya to bApaTuM kahe che ke..... ke pudgala dravya vize eka paramANuthI mAMDIne dareka skaMdhamAM varNa-sa-gaMdha-sparzAdi aneka paryAyonI anityatA, kramikatA, utpAda-vyaya yuktatA, parivartanazIlatA, paribhramaNazIlatA, sakriyatA che. paraMtu pudgala sivAyanA bAkInA cAra astikAyanA guNanI sthiti AvI nathI. e astikAyanA guNamAM koi bheda paDatA nathI. jyAre pudgalAstikAyamAM kSetrakSetrAMtaratA arthAt asthiratA ane rUparUpAMtaratA arthAt anityatA eTale ke paribhramaNazIlatA ane parivartanazIlatA sadA cAlu ja rahe che. kSetrAMtaragamanamAM pudgala paramANu ke pudgalaskaMdhanA pradezanuM paribhramaNa-kSetrAMtara-sthaLAMtara thAya - che paNa te paramANu ke pradezano vinAza ke abhAva thato nathI. jyAre rUpAMtaratAmAM-parivartanazIlatAmAM je guNanI avasthA phare che te avasthA-hAlata-paryAyano nAza thAya che. have ahIM prazna e UThe ke jIvAstikAyano guNa jJAna che. ane e jJAnaguNanA mati, zruta, avadhi, mana:paryava, kevaLajJAna Adi bheda paDe che to zuM tyAM anityatA nahi ? AtmAnA jIvanA jJAnaguNanA pudgalasaMyoga karIne arthAt jJAnAvaraNIya karmanA kAraNe bheda paDI gayA che. AtmAnuM AtmAthI abheda evAM svayaM abheda kevaLajJAnaguNa mati, zruta, avadhi, mana:maryavAdi bhedarUpa thayela che te jJAnAvaraNIya karmanA kAraNe ja thayela che. AtmAnI gati-gamana to bhedamAMthI abheda tarapha, anityamAMthI nitya tarapha paramAtmatattva tarapha ja che. jJAnAvaraNIya karmano nAza thatAM matijJAnAdi ja kevaLajJAnarUpe pariName che. vikRtino prakRtimAM laya thAya che. karmano nAza eTale ke karmanA baddha saMbaMdhano abhAva, karmanA sattA saMbaMdhano abhAva ane karmanA udaya saMbaMdhano abhAva. sarvathA karmamukta avasthA. lAkaDAM bALo to chevaTa rAkha rahe paNa kapUra bALo to vAMhe (pAchaLa) kAMi rahe nahi. dariyAnA mojA dariyAmAM laya pAme. anutpannamAM ja je utpanna thayela che teno laya thAya che arthAt avyayamAM ja laya pAme che te vyaya che. jIve cauda rAjalokanA pratyeka kSetre :: kSetrAMtaragamana karyuM paNa aMte potAnA svarUpamAM AvIne dehAtIta guNo rUpAMtaradharmavALA vinAzI hoya. thaine lokAgra zikhare siddhazilA upara potAnA AtmapradezanI avagAhanA pramANa AkAzAstikAyamAM sAdi-anaMta sthira rahe che. A pramANe anaMta zaktinA dhAraka evA tIrthaMkara paramAtmA paNa eka pudgala paramANune eka AkAzapradezamAM sAdi-anaMta sthira bhAve mUkI zake nahi. eka pudgala paramANu je AkAzapradeze rahela che tyAMthI utkRSTa asaMkhya kALe paNa kSetrAMtara karaze ja ! A ja to pudgaladravyanI asthiratA che. pAMce astikAya pradezatvadharmathI-pradezapiMDathI nitya che. e pudgala paramANu paNa anAdi-anaMta, anutpanna, avinAzI, svayaMbhU 9 he jIva! teM mArI pAse mAgyuM. tArA jevo pAMceya astikAya ane banIne ye dravyomAM mahAna sarvopari mAre AMgaNe, mArI pAse yAcaka mAMgato Avyo to huM pudgala tane nA kema pADI zakuM ? pAse to sukha che ja nahi, je mArI pudgalanI pAse hatuM te meM tane jIva! teM mArAmAM (pudgalamAM) sukha joyuM ane sukha mAMgyuM paNa mArI dai dIdhuM. je mArI pAse hatuM te he jIva ! tane meM ApyuM. guNe, guNa u52 daSTi karI che. pradeze, pradeza upara daSTi nathI karI, chatAM guNa je pudgalanA hatAM te upara jIvanA guNe bhogavRtti ane sukhabuddhithI daSTi karI, tethI pudgala saMyoge jIvana jJAnAdi guNa rUpAMtaragamanavALA, anitya ane vinAzI thayAM. siddhAMta e che ke,... je dravyanA guNo vinAzI dharmavALA hoya te dravyanA pradezo kSetrAMtaradharmavALA asthira hoya. tema . je dravyanA pradezo kSetrAMtaradharmavALA asthira hoya te dravyanA ane je dravya pradezo sthira hoya tenA guNa nitya-avinAzI hoya. tema je dravyanA guNa nitya-avinAzI hoya te dravyanA pradezo sthira hoya. 'utpAda vyaya dhruva yukta sat' utpAda hoya eno vyaya hoyaja paraMtu je kAMI utpAda-vyaya hoya te dhruvanA-anutpannaavinAzI-nitya-svayaMbhUnA AdhAre ja hoya! utpatti, anutpannanA AdhAre hoya ane vyaya, avyayamAM ja laya pAme, bharatI dariyAmAM Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ja AvatI hoya che ane oTa paNa dariyAmAM ja laya pAmatI hoya che. sAgaramAMthI UThatAM taraMga-mojA sAgaramAM ja vilIna thAya che. dariyAva kI lahara dariyAva hai jI, dariyAva aura lahara meM bhinna koya na -kabIrajI mAtra AtmAnI eka oghazakti evI che ke ekavAra vyakta thayA bAda sadA evI ne evI nitya rahe che ane kyAreya vikRta thatI nathI, bagaDatI nathI, nAza pAmatI nathI. vyaya thato nathI. AtmAnI e anupama odhazakti che kevaLajJAna! tenA sivAyanI oghazakti AtmAmAMthI vyakta thAya che ane AtmAmAM ja vilIna thAya che, jema upara jaNAvyA mujaba sAgaranA taraMga sAgaramAM laya pAme che. mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajIe gAyuM che ke.... je upAya bahuvidhanI racanA, yogamAyA te jANo re, zuddha dravya guNa paryAya dhyAne, ziva diye saparANo re.. mana mohana svAmi. -aranAtha prabhunuM stavana, zuddhatA dhyAna ema nizcaye ApanuM, tuja samApatti auSadha sakala pApanuM, dravya anuroga saMmati pramukhathI lahI, bhakti vairAgya ne jJAna dhariye sahI, prabuddhajIvana -DhALa-16 sADA traNaso gAthA. (samApatti-sarvaroga nAzaka rasAyaNa) guNakAryane paNa paryAya kahevAya che ane guNabhedane paNa paryAya kahevAya che. je je dravyo che tenA jeTalA jeTalA guNo che tene dravyAMza paryAya kahevAya. zarIranA eka eka bhAgane jema zarI2nuM aMga ke zarIrano avayava kahIe chIe te pramANenI A vAta che. paryAya eTale sthiti-hAlata-avasthA. e be bhede che. nitya ane anitya. dravyAMza e dravyano eka guNa rUpAMtaragamana che. mahAmahopAdhyAyajIe pharamAvyuM che ke aMza paNa navi ghaTe pUrNa dravyanA, dravya paNa kema kahuM dravyanA guNa vinA, akala ane alakha ema jIva ati taMtathI, prathama aMge vadhu apadane pada nathI. Ama AtmAnA jJAnaguNano kevaLajJAna paryAya nitya che jyAre matijJAnAdi paryAya anitya che. ApaNuM chadmasthanuM jJAna paNa nitya che. paraMtu asthira che, kAraNa ke sAvaraNa che, karma sApekSa che. tethI ja chadmasthanuM jJAna kramika che, khaMDita che. mATe tenI asthiratA, kramikattA, khaMDitatAne kAraNe anitya che. eTalA mATe ja upara jaNAvyA mujaba prathama anityajJAna nitya kai rIte che e samajIzuM to svarUpamAM sthira thavAze. jIvanuM lakSaNa je jJAna che, e jJAna nitya tyAre ja bane jyAre te krama abhAva eTale ke akramika, kALa abhAva eTale akAla ane nitya kAryarUpa bane. eja kevaLajJAna che. kevaLajJAna anAdi anaMtatAe che. e AvatuM nathI. jatuM nathI. banatuM nathI. ke eno utpAda-vyaya nathI. e to AvRta che jene anAvRta karavAnuM che. kevaLajJAna to prAptanI prApti che. kevaLajJAna sattAe prApta che. paNa vedana nathI e apekSAe aprApta che. rasavedana ane jJAnaprakAza e apekSAe kevaLajJAna aprApta che. mATe ja prAptanI prApti kahevAya che. jeTaluM jeTaluM karmajanita che te aprAptanI prApti che ane vaLI aMte aprApta ja rahe che. jyAre je je sattAgata che te nirAva2Na thaye prAptanI prApti che e svarUpaguNo hoya che. ane te rasavedanarUpa anubhavagamya hoya che te prAptanI prApti sAdi-anaMta nitya hoya che. tA. 16-2-98 kevaLajJAna je prApta che te sAvaraNa che. paDadA pAchaLa che. eno paDado haThAvI-AvaraNa haThAvI nirAvaraNa karavAnuM che, arthAt anAvaraNa ka2vAnuM che. jyAre matijJAna to temAM utpAda-vyaya hovAthI sAdi-sAnta pUrvaka anAdi-sAnta che, ke je matijJAnamAM saMskRti-vikRti ane hAni-vRddhi che. kevaLajJAna anAdi-sAnna sAvaraNa upacarita che. kevaLajJAna sAdi-anaMta nirAvaraNa anupacarita che. kevaLajJAnanI sattA anAdi-anaMta che. kevaLajJAnanI viSayazakti anaMta che. kevaLajJAna saMbaMdhI nityAnitya viSayamAM ATalI vicAraNA karyA bAda kevaLajJAna saMbaMdhI pUrNa-apUrNa viSaye vicArIzuM. pUrNa jyAre apUrNAvasthAmAM-apUrNadazAmAM hoya che tyAre pUrNanA guNo viruddhatAne pAmatA jAya che, jemake... pUrNa-apUrNa avikArI-vikArI akhaMDa-khaMDa avinAzI-vinAzI abheda-bheda advaita-zveta (1) (2) (3) (4) akriyasakriya akramika-kramika agurulaghu-gurulaghu. asyAd-syAd akAla-kAlagrasta nirapekSa-sApekSa nirAvaraNa-sAvaraNa nirAkAra-sAkAra nirvikalpaka-savikalpaka niraMjana-sAMjana nirAlaMbana-sAlaMbana nirmaLa-samaLa amUrta-mUrta arUpI rUpI atindriya-indriyasahita ayogI-sayogI anupacarita-upacarita svAdhIna-parAdhIna....ityAdi. pUrNa jyAre vikArI bane tyAre abhAva ane apUrti utpanna thAya ane tethI aMtarAyakarma yukta bane. pUrNa jyAre vikArI bane tyAre mohanIya karmayukta bane. pUrNa jyAre apUrNa bane tyAre vizeSanI sAme sAmAnya bane eTale ke darzanAvaraNIyakarma yukta bane, sarvadarzI alpadarzI bane. pUrNa jyAre apUrNa bane tyAre sarvajJa, alpajJa bane, eTale ke sarvane akramathI jANanAra kramathI alpa jANanAra bane. jJAnAvaraNIyakarma yukta bane. pUrNane sarva zeya enA jJAnamAM dekhAya, jaNAya. jyAre apUrNa anaMtamAM bhAganuM dekhe ane jANe. apUrNane jovA, jANavA javuM paDe ane je jue ane je jANe te kramathI jue jANe. zrutakevaLI paNa anaMtamAM bhAganuM jANe. avadhijJAnI ane mana:paryavajJAnI paNa divyajJAnI hovA chatAMya, kSayozama labdhi hovA chatAM ya te anaMtamAM bhAge ja jANe che. jyAre jJAna pUrNa, avikArI, nirvikalpaka, akramika bane che tyAre jJAnamAMnI apUrNatA jAya che ane kevaLajJAna pragaTe che. jJAnamAM rahelo vikAra eTale mohanIyakarma khatama thai jAya che tyAre zAna u52nuM AvaraNa jJAnAvaraNIyakarma, darzana u52nuM AvaraNa darzanAvaraNIyakarma, jJAnanI alpatA-apUrNatA eTale ke aMtarAyakarma paNa sAthe sAthe samakALa khatama thai jAya che. vaLI sAmAnya upayoga TaLI jaI vizeSa upayogarUpa jJAna bane che. cAreya ghAtikarmanA nAzathI kevaLajJAna guNa pragaTe che. ane upayoga aphara-avinAzI bane che. jyAre cAreya aghAtikarmo nAmakarma, gotrakarma, AyuSyakarma, vedanIyakarmanA nAzI arUpI guNa pragaTe che. anAmI-arUpI-amUrta, agurulaghu, akSaya-ajarAmara, avyAbAdha guNa pragaTe che ane Atmapradezo sthiratAne prApta kare che. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iMdriyo che ni ane AnaMda che. ane tenI nikalAkA-jhAMkhI parAdhIna bane evAM te sukha che. paNa te sukhapara vaLajJAnI bhagave che. evuM nitAMta jazayane sama mAM to sukha-AnaMdayamAM sukha zodhavA tA. 16-2-98 prabuddhajIvana 11 pUrNa jyAre apUrNatvane pAme che tyAre aneka rUpane-aneka bhedane cAlu rahe che. vedanano svayaM AdhAra hovAthI abhedarUpe che paNa nAza dhAraNa kare che. khaMDita thaI TUkaDA TUkaDA thaI jAya che. paraMtu mULamAM thato hovAthI bhedarUpe che. jJAna ane AnaMda chavsthAvasthAmAM je pUrNa che te tenI pUrNatAne prApta kare che tyAre abheda bane che. jJAna ekabIjAthI vikhUTA paDI gayA hoya che tethI ja chabasthanuM jJAna prAptinuM sAdhana jema indriyo che tema bhoga ane vedananuM sAdhana paNa niraMtara harahaMmeza AnaMdane-sukhane zodhatuM hoya che. vaLI je kAMI teja indriyo che. e ja batADe che ke jJAna ane AnaMdavedana sukha prApta thAya che te chAghasthika avasthAnuM sukha svAdhIna maTIne pUrNAvasthAmAM abheda che. ane tenI nizAnI-jhAMkhI- jhalaka parAdhIna baneluM hoya che. e apUrNa ane parAdhIna-parAvalaMbI sukha apUrNAvasthAmAM uparokta rIte jaNAya che. pUrNanI jhalaka-jhAMkhI-chAMTa hoya che. ethI ja evAM te sukhanI AgaLa ane pAchaLa to duHkha apUrNamAM hoya che, kAraNa ke apUrNa e pUrNano aMza che eTale pUrNanI hoya che. paNa te sukha paNa duHkhanI chAMTavALuM, duHkhamizrita vividha jhalaka apUrNamAM jovA maLe ja! bhAMgyuM bhAMgyuM to ya bharUca ! khaMDiyera bhedavALuM sukha hoya che. jyAre kevaLajJAnI bhagavaMtanA sukhamAM koI to ke mahelano, eTale e khaMDiyeramAM mahelanI jhalaka jovA maLe ja bheda paNa nathI hoto ane duHkhano chAMyo ya hoto nathI, evuM nitAMta ! avazeSa-bhaMgAramAM enA pUrNa akhaMDita rUpanI jhalakanA darzana thAya aNIzuddha AtyaMtika svAdhIna sukha hoya che. sarva kevaLIbhagavaMtonuMja! kevaLajJAnanA bIjarUpa-aMzarUpa evA matijJAnanI vartamAnakALamAM siddha paramAtma bhagavaMtonuM sukha sadA sarvadA eka sarakhuM sama hoya paNa bhAMgyuM bhAgya to ya bharUca e nyAye evI zakti che ke... che. ekanuM caDhiyAtuM sukha ane ekanuM UtaratuM-nimna kakSAnuM sukha e matijJAna vartamAnakALe anaMtabhUtavata (mRtirUpe), anaMta evuM nathI hotuM. pUrNa sAmya hoya che. sAco sAmyavAda tyAM hoya bhaviSyavahu (kalpanArUpe) ane dUrasudUra parakSetre rahela dravyono che. sarva kevaLIbhagavaMtanuM sukha, samakakSAnuM sukha hoya che. vAstavika samayamAtramAM vicAra karI zake che tema bhAvabhAvAMtara karI zake che je to e pUrNa parAkASTAnuM, TocanuM, AtyaMtika anaMta sukha che, eTale apUrNa adhUrAM evAM matijJAnamAM pUrNa evAM kevaLajJAnanI chAyArUpa tyAM kakSAne ke taratamatAne koI avakAza ja nathI. AnaMda vedananA arthamAM sukha zabdano prayoga thAya tyAre anaMtasukha rUpe levuM. rasavedana jJAna ane AnaMdanI vAta vicArIe to pUrNajJAna arthAta kevaLa paNa anaMta ane avinAzI hovAthI paNa te anaMta hoya che. e jJAna hoya che tyAre zeya jJAnamAM DUbe che ane jJAna AnaMdamAM DUbe sahabhAvasthAmAM AnaMda ja AnaMda hoya che! sukha daihika hoya che jyAre che. jyAre apUrNa-chaprasthajJAnamAM jJAna, zeyamAM DUbe che eTale ke : - AnaMda Atmika hoya che. kevaLajJAnI bhagavaMtone jJAna ane AnaMda apUrNajJAna, zeyane jovA jANavA jAya che ane sukha mATe paNa zeyane samakALa che. sukha kahetAM AnaMda ane jJAna kALathI tyAM abheda hoya kSetra tema sukhanuM sAdhana banAvI zeyamAM sukha zodhavA kAMkA mAre che. che ane akrama hoya che. ethI viparIta chadmasthAvasthAnuM jJAna ane * hakIkatamAM to sukha-AnaMda e jJAnanuM kArya che. jJAnanuM pariNAma che A sukha kALa bheda hoya che ane kramabheda hoya che. te yugapada samakALa che-jJAnanuM phaLa che ane nahi ke ke zeyanuM. apUrNajJAnamAM AnaMdanI nathI hotu. vartamAnanuM ApaNuM matijJAna evuM che ke.... jhaMkhanA pratikSaNe che. kevaLajJAnanA jJAnamAM-pUrNajJAnamAM AnaMdanI kAMIka vicArIe chIe, koIka IcchIe chIe, koika karavA koI jhaMkhanA nathI kemake te jJAnarasAnaMdamAM taraboLa che. jJAna e joIe chIe, koIka joIe chIe, kAMIka jANIe chIe, kAMIka jIva-AtmAnA hovApaNAnuM cihana-lakSaNa-nizAnI che. tema samajIe chIe, kAMIka karavA jaIe chIe ane kAMIka kAMika, kazuMka AtmAnaMda svarUpAnaMda je che e jJAnanuM kArya-pariNAma phaLa che. kazuMka, kyAreka kyAreka karI zakIe chIe. - jJAna-prema-sukha e kAMi bahArathI meLavavAnI cIja nathI. e kevaLajJAna sivAyanA bAkInA sarva jJAno ghaNAM ghaNAM bhede che to aMdaramAM-aMtaramAM-aMtaHkaraNamAM AtmAnA svabhAvamAM paDelI ane zakti paNa anaMtamAM bhAganI alpa hoya che. jyAre kevaLajJAna AtmAnA gharanI potAnI ja svAbhAvika cIja che. kastarIyuga jevI to eka bheda hoya che. ekAnta hoya che. advaita hoya che ane zakti jIvanI vyAkuLa dazA che. potAmAM ja rahelI potAnI cIja-potAnI paNa anete hoya che. sugaMdha arthAtu potAnA svarUpane te jemAM nathI, te jyAM nathI temAM jIva kadI paNa jJAna vagarano hoto nathI eTale ke jaDa hoto ane tyAM bahAranA para padArthamAM zodhavAnA phogaTa phAMphA mAre che nathI. tema jIva kadI paNa sukhanI icchA vinAno hoto nathI. jIva ane je zodhe che te maLatuM nathI eTale hAMphaLo phAMphaLo-AkuLa vyAkuLa mAtra sukha icche che. saMsArI jIva anAdikALathI jJAna vagarano nathI thAya che. sukhane zodhavA nIkaLelo sukhIne badale duHkhI duHkhI thAya eTale ja jJAnAvaraNIyakarmano kSayopazama kahela che paraMtu udaya kahela che, vyathita thAya che ane duHkhane vede che. nathI, jyAre anAdikALathI saMsArIjIva premavihoNo che eTale paraghara jotAM re dharma tame pharo, nijaghara na ho re dharma. * mohanIyakarmano udaya kahela che. anaMtAnubaMdhIno kaSAyarasa AtmAnA jima navi jANe re mRga kasturIo, mRga mada parimala marma. premathI, AtmanA zuddha svarUpanA lakSya jJAna ane dhyAnathI nAza pAme zrI sImaMdhara sAhiba! che. jenA phaLa svarUpe samyakatva thayethI darzanamohanIyano prathama kSayopazama thAya che ane aMte sarvathA kSaya thAya che. prema ane jima te bhUlo re mRga dizi dizi phare, levA mRgamada gaMdha, vItarAgatA eka ja arthamAM che. dehasukha e rAga che-e moha che. tima jaga DhaMDhe re bAhira dharmane, mithyAdaSTi re aMdha. je sakAma bhAvarUpa che. jyAre Atma svarUpano AnaMda e prema tattva zrI sImaMdhara sAhiba! che. prema e niSkAmabhAvarUpa che. mATe ja jJAnI bhagavaMtoe mahAmahopAdhyAya savAso gAthA mithyAjJAnanI sAme samyagajJAna prApta karIne pUrNajJAna-brahmajJAnapUrNajJAna arthAtu kevaLajJAnamAM jJAna ane AnaMda ekarUpa che kevaLajJAna prApta karavAnuM lakSya ApyuM che. e ja pramANe abhedarUpe che. eTale te avasthAmAM sukhanI icchAno prazna ja ubhavato asata-vinAza-AbhAsI-mithyA sukha tyAgIne temAM viveka karIne nathI kemake te avasthA vRddhAvasthA, sahajAvasthA, pUrNakAma avasthA, * satu-avinAzI-sAcA-zAzvata evAM Atmasukhane-AtmAnaMdanepUsukhAvasthA, pUrNAvasthA hoya che. kevaLajJAnI bhagavaMtanA jJAna svarUpAnaMdane prApta karavAnuM lakSya ApyuM che. satu tattvano Agraha ane AnaMda abheda thayAM hoya che, jyAre cha sthAvasthAmAM jJAna rAkhavo, kAraNa ke samAM daitaaddha nathI. eTale ja emAM kadI bhUla ane AnaMda bhinna hoya che. jJAna ane AnaMdavedana bhedabhedarUpe " ja nahi nIkaLe. apUrNane apUrNathI samajavuM te maryAdita samajaNa che. che. kevA ke zenA ja che. zAnanAra che. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prabuddhajIvana tA. 16-2-98 pUrNathI apUrNa samajavuM arthAtu pUrNa tattvane daSTi samakSa rAkhI apUrNatA duHkhakAraka che-duHkharUpa che. paraMtu dhyAnAvasthAmAM tema lokakevI ane keTalI che te samajavuM e pUrNa samajaNa che. kevaLI Azrita kalyANAdinA bhalAinA-paropakAranA kArya karavAmAM je nirdoSa vikalpo karavA jethI Agraha rahe nahi ane aham thAya nahi. mATe AnaMda, AtmasaMtoSa thAya che te nirdoSa sAruM sukha che. ja ApaNe tyAM tattva cheva|i| zabdaprayoganI prazasta praNAlikA badhAM duHkha kharAba nathI.' saMyama ane tapanI sAdhanA vakhate che. e zabdaprayogathI pUrNa tattvano to svIkAra karIe chIe paNa je pariSaha, upasargAdi kaSTa sahana karavo paDe che, te du:kha naraka pUrNa tattvane mAthe rAkhavAnI sAthe sAthe ApaNI apUrNa chabastha ane tiryaMca gatinAM ati bhayAnaka duHkhathI bacAve che, mATe sArA dazAno ekarAra paNa karIe chIe. eja ApaNo arpaNabhAva che ! che. koIkanA bhalA mATe jAtane niSkAma ghasI nAMkhIe chIe, te jJAna zakti ane rasa ubhaya che. sukha mAtra rasarUpa che paNa du:kha paNa kharAba nathI. zaktirUpa nathI. jJAna rasarUpa bane to sukhano rasa maLe. rasanuM "badhAM jIvo sArA nathI.' jIva mAtra brahmasvarUpa-siddhasvarUpa svakSetre vedanA hoya che. zAna mAtra zaktirUpa bane to sukharasa davA hovA chatAM kAMI badhAMya jIva sArA nathI hotA. je jIva kevaLa durjana nahi maLe. paraMtu jJAnano ahaM ane tophAno thayAM kare. jJAnaguNa ja che ane aneka prakAranA durAcaraNonuM sevana karI duSTa jIvana jIve ane jJAnarasa e mohanIyakarmano kSayopazama bhAva che. tyAM AtmAno che te jIva bhale sattAthI brahmasvarUpa-paramAtmasvarUpa hoya to paNa. anubhava-AtmAnubhUti thAya che. e jJAnadazA che. jyAre jJAnakaLA te jIvane sAro kema kahevAya ? ane zAnazakti e zAnAvaraNIya kamanA tayAparAma che. zAnadA- "badhAM pudgala kharAba nathI.' pudgala para, vinAzI ane jaDa jJAnaguNa-jJAnarasa e svasaMvadha-svAnubhUti-AtmAnubhUti che. hovA 80. nirasa a svasavA-svAnubhUti-AtmAnubhUti che. hovA chatAM kAMI badhAMya pudgala kharAba nathI. je pudgula skaMdho jJAnakaLA ane jJAnazakti e paMDitAI che je jagata mATe tema kyAreka po. mokSanI sAdhanAmAM, paramAtmapada prAptimAM upakaraNarUpa, AlaMbanarUpa loka manaraMjanAdi mATe paNa hoya zake che. arthAt sAdhakane sAdhyanI prAptinA sAdhanarUpa bane che te pudgalo ApaNuM jJAna jeTaluM nirdoSa, jeTaluM nirmaLa, jeTaluM pavitra, jeTaluM darzanIya ane pUjanIya banI jAya che. kemake te mokSa mArge zAMta, jeTaluM sthira, jeTaluM prasanna, jeTaluM ekAgra, jeTaluM ekakAra sahAyaka-upakAraka che. mATe jaina darzana ja eka evuM darzana che ke je teTaluM ja sukha! darzanamAM ujamaNuM karavAnI prazaMsanIya prazasta praNAlikA che. emAM nityAnitya, pUrNapUrNanI vicAraNA kevaLajJAnane anulakSIne sAdhaka-mokSa mArganA yAtrI evAM caturvidha saMghane mokSa prAptinI karI paNa sAthe sAthe keTalAMka anitya tattva, pudagalAdi paNa sAdhanA karavA mATe pudgaladravyane je AkAra ApavAmAM Ave che paramAtmapada prAptimAM keTalAM upayogI che te paNa vicArIe. tene upakaraNa kahevAmAM Ave che, jeno kevaLa niSpApa sAdhanA mATe "badhuM anitya kharAba nathI.' cothA samyakatva guNasthAnakathI ja upayoga thai zake che, evAM mokSaprAptinI sAdhanAmAM anakaLa laI vikAsakramamAM je vikAsa thAya che te kramika ane aniya che. pugalaskaMdho-upakaraNo, je caturvidha saMghanA sAdhyaprAptinI sAdhanAnA paraMtu nitya sudhI pahoMcADanAra che. arthAta aniya che paNa nityanI sAdhano che, tenI zobhA-sajAvaTa karavAmAM Ave che. tenA saha koI jananI che. sAdhakane sAdhanAnI parama uccadazA jo koI hoya to te sAdhako darzana vaMdana kare che ane te te upakaraNo prati potAnI kSapakazreNi che, je paNa anitya che. chatAM nityatA. vItarAgatA. kRtajJatA-upakRtatA vyakta kare che. enuM ja nAma ujamaNuM che. mULa, nirvikalpakatA, sarvajJatA, pUrNatA, je nityAvasthA che tenI Next zabda ughApana che, jenuM apabhraMza ujamaNuM thayuM che. sAdhanAnuM najIkamAMnuM to next anaMtara pUrvAvasthA che. pahelAM guNasthAnake jeTalI sAdhana che tethI te dharmasAdhano upakaraNa kahevAya che. athavA upakAra anityatA, ajJAna, moha, sukha-dukha vedanamAM je aniyatA che. karanAra karaNa-sAdhana che tethI upakaraNa che. jIvano ughAta karI. teTalI kharAba che. bIjA trIjA guNasthAnakane levAno artha nathI urdhvagAmI banAvI udaya pamADanAra dharmopakaraNa che tenI racanA karI. kAraNake te paDatAnA-patananA guNasthAnaka che. ane teno kALa paNa tenA darIna karI hAtha jADAe chIe. bhagavAnanuM samAsaraNa, alpa che. kiMmata nathI chatAM ghaNI kiMmata che. sarvajJa paramAtmA thanAra bhagavAnanI pratimA, ogho caravaLa, muhapanI, AsanAdi, zAstro. koIpaNa sAdhaka jIvAtmA pahelAM guNasthAnakathI cothA gaNAsthAnake e badhAya pudgulano banelo che. deha-mana-kAyA paNa 'padgalano. ArohaNa kare ke pachI cothA gaNasthAnakethI pahelAM guNasthAnake pAcho banelo che je vaDe sAdhanA karI sAdhyathI abheda thavAya che, mukta. paDe temAM alpakAlIna AvI sUkSma avasthA bIjA trIjA gaNasthAnakanI thaI paramAtmA banAya che. hoya che, je kevaLajJAnI bhagavaMta joI zake che te temanA kevaLajJAnanI aMte kavi banArasIdAsanA jIvasvarUpa ane jIva ajIva viSenA balihArI che ane temanI sarvajJatAnI sAbitIrUpa che. AvAM dohA joizuM to nityatva ane pUrNatvanI vizeSa spaSTatA thaze. alpakAlIna sUkSmabhAva koNa joI zake? ApaNe pote paNa te jIvasvarUpa: cetanavaMta anaMta guna, paraje sakati anaMta, guNasthAnake ane te bhAvamAM hoie chatAM ApaNane paNa tenI khabara alakha akhaMDita sarvagata, jIva darakha virataMta nahi paDe. UMghI gayo hoya te "huM UMghI gayo chuM' ema bole nahi tenA jevuM A che. athavA to prasUtA kahe ke prasUti veLAe mane jIva lakSaNaH samatA-ramatA uraghatA, gyAyaktA sukhabhAsa, jagADajo enA jevuM che. e to prasUtA ja prasUti veLA bIjAne vedakatA caitanyatA, e saba jIvavilAsa. jagADI mUke tevI tenI paristhiti hoya che ane tenI te dazA pote pahelAM paNa jANatI nathI ane pachI paNa jaNAvI-varNavI zakatI ajIva lakSaNaH tanatA manatA vacanatA, jaDatA jaDa samela, ladhutA, gurUtA gamanatA, ye ajIva ke khela 'badhAM sukha sArAM nathI." indriyajanita bhogasukha vinAzI ane -kavi banArasI dAsa parAdhIna che. vaLI te koI jIvanA bhoge bhogavAya che mATe pariNAme || saMkalana-sUryavadana ThAkoradAsa gAMdhI. cothA sabhya anitya che, sAdhano che, tenI mAlika: zrI muMbaI janayuvaka saMgha mudraka, prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha prakAzana sthaLa 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400004, phona: 3820296, mudrAkSasthAna : rilAyansa ophaseTa prinTarsa, 19, khAMDiyA sTrITa, muMbaI-400008, lesaraTAIpaseTiMga : mudrAMkana, muMbaI-400 092, Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 varSa : (50) + 9 0 aMka H 3 0 tA. 16-3-98 7 > zrI muMbai jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra prabuddha jIvana prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 0 0 0 vArSika lavAjama rU. 80 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha Licence to post without prepayment No. 37 Regd. No. MH / MBI-South / 54 / 98 sva. paMDita panAlAla ja. gAMdhI 'prabuddha jIvana' niyamita joi janAra vAcaka, paMDita panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhInA nAmathI paricita haze ja. chellA sAta mahinAthI 'kevaLajJAna-svarUpa aizvarya' nAmanI emanI lekhamALA 'prabuddha jIvana'mAM prakAzita thAya che. sAmAnya rIte 'prabuddha jIvana'mAM lekhamALA chApatA nathI, paraMtu paMDita panAlAla gAMdhI mATe ApaNe yogya rIte ja apavAda karyo. keTalAye tattvajijJAsuo, vizeSataH sAdhu-sAdhvIo emanA lekhanI AturatApUrvaka rAha jue che. 'prabuddha jIvana' potAne na maLatuM hoya evA keTalAye A lekhamALAvALA jaiaMko maMgAve che. paMDita panAbhAi pote lakhavAnI prakRtivALA nahi, paNa emanA ziSyavargomAMnA eka zrI sUryavadana ThAkoralAla jhaverIe panAbhAInA svAdhyAyanI noMdhanA AdhAre ene lekhita svarUpa ApI, panAbhAI pAse vaMcAvI, maMjUra karAvIne prakAzita karavA mATe ApaNane ApyuM che. agAu paNa e rIte emaNe panAbhAinA lekho 'prabuddha jIvana'mAM prakAzita karAvyA hatA, je 'trikAlika AtmavijJAna'nA nAme graMtharUpe prakAzita thayA hatA. kevaLajJAna vizenI lekhamALA zarU thai tyAre panAbhAI svastha hatA. muMbaImAM hoya tyAre temanI sAthe phona para vAta thatI. vatana dhrAMgadhrAmAM teo hoya to tyAMthI temano patra Avato. paNa lekhamALA pUrI thayelI ke graMtha svarUpe prakAzita thayelI jovA teo ApaNI vacce na rahyA. paMDita panAlAla gAMdhIe. vi. saM. 2054nA mahA suda 7 ne budhavAra tA. 18-2-98 nA roja potAnA vatana dhrAMgadhrAmAM 77 varSanI uMmare samAdhipUrvaka deha choDyo. emanA javAthI eka AtmajJAnI mahAtmA ApaNe gumAvyA che. potAno aMtakALa AvI rahyo che e panAbhAi jANatA hatA. emane keTalAka samaya pahelAM peTamAM kensaranI gAMTha thai hatI. muMbaimAM emanA eka cAhaka ane kensaranA niSNAta DaoNkTara zrI azokabhAi mahetA pAse oparezana karAvyuM. tabiyata sArI thai. dhrAMgadhrA gayA. tyAra pachI dhrAMgadhrAthI emano patra mArA para hato. temAM lakhyuM hatuM ke 'pahelAM karatAM AhAra sArI rIte lai zakAya che. harAya-pharAya che.' paraMtu thoDoka vakhata sAruM rahyuM. kensare pharI Uthalo mAryo, te bahu prasarI gayuM. bIjA oparezananI have zakyatA nahotI. DaoNkTaroe AgAhI karI dIdhI hatI ke have A vadhatA jatA kensaramAM be aDhI mahinAthI vadhu samaya kheMcI zakAya evI zakyatA nathI. paraMtu eka mahinAmAM ja emanA jIvanano aMta Avyo. pote aMta samaya sudhI pUrI svasthatA dharAvatA rahyA hatA. tIvra darda thatuM haze paNa te tarapha emano 'upayoga' rahyo nahi. bolavAnuM dhImuM thai gayuM hatuM. avAja nIkaLato nahoto. avasAnanA thoDA divasa pahelAM zaMkhezvaranI pUnama yAtrAnA emanA mitro ane cAhako zaMkhezvara jatI vakhate temane maLavA dhrAMgadhrA gayA hatA. e badhAMnI sAthe panAbhAIe bhAvathI vAta karI hatI ane potAno AdhyAtmika zubha saMdezo nIce pramANe lakhIne vaMcAvyo hatoH sarva jIva che siddha sama, paNa svarUpa bhUlI bhamyA kare. svarUpa bhajanA karo niraMtara vahAlA zrI vItarAga vade, kensara vadhatAM dhIme dhIme panAbhAinI badhI indriyo zAMta paDatI gai ane 18mI phebruArIe savAre 6-35 vAge teo anaMtanI yAtrAe cAlI nIkaLyA. AjIvana bALabrahmacArI paMDita panAbhAI dIkSita thai sAdhu thai zakyA nahotA, paraMtu emanI ucca AtmadazAne vRkSamAM rAkhI dhrAMgadhrAnA lokoe emanI pAlakhI kADhI hatI ane utsavapUrvaka emanA mRtadehanA aMtima saMskAra karyA hatA. panAbhAi sAthe mAro pahelavahelo paricaya 1967nA arasAmAM thayelo. muMbaimAM copATInA upAzraye zrI kSamAsAgarajI mahArAjanuM tyAre cAturmAsa hatuM. ame eja makAnamAM u52 rahetA. te vakhate emane bhaNAvavA mATe panAbhAi AvatA hatA. mahArAjazrIe emano mane paricaya karAvelo. panAbhAI paMDita hatA, paNa emane jotAM teo paMDita che evuM lAge nahi eTalI sAdAi ane eTalI saraLatA emanAmAM hatI. caherA upara paNa pAMDityano ke moTAino DoLa nahi. panAbhAI mahArAjazrIne je rIte samajAvatA ane emanI zaMkAonuM samAdhAna karatA te parathI lAgyuM ke teo zAstronA ghaNA sArA jANakAra che. vyAkhyAna ApatA sAdhubhagavaMtane bhaNAvanAranI sajjatA keTalI badhI hovI joie e samajI zakAya evuM che. mahArAjazrInA cAturmAsa pachI panAbhAinuM AvavAnuM baMdha thayuM ane amAruM maLavAnuM paNa khAsa rahyuM nahi. rastAmAM maLIe to hAtha UMco karIe eTalo ja paricaya rahyo hato. tyArapachI varSo sudhI paraspara maLavAnuM khAsa banyuM nahi, paraMtu kyAMka paNa emanI vAta nIkaLe to emane maLanAra gauravabhera emane yAda kare. zrI panAbhAI gAMdhIno janma saurASTramAM dhrAMgadhrAmAM vi. saM. 1976nA mahAvada 4 ne tA. 25-1-1921nA roja thayo hato. emanA pitAnuM nAma jagajIvanadAsa somacaMda gAMdhI ane mAtAnuM nAma pArvatIbahena hatuM. pitAnI Arthika sthiti sAmAnya hatI. emanA traNa dIkarAmAM vacalA te panAbhAi hatA. panAbhAinI Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana tA. 16-3-98 bAlyAvasthA ane kizorAvasthA dhrAMgadhrAmAM vItI hatI. emaNe "zuM kIdhuM ? pharIthI kahuM chuM." athavA phakta "pharIthI' ema kahIne dhrAMgadhrAnI zALAmAM aMgrejI cothA dhoraNa sudhIno (hAlanA AThamA teo vicArane barAbara spaSTatAthI bIjItrIjI vAra rajU karatA. dhoraNa sudhIno) abhyAsa karyo hato. emanuM zarIra sudaDha hatuM. dravyAnayoga dravya, guNa, paryAya) emano viSaya hato ane vyAyAmazALAmAM teo niyamita vyAyAma karatA. dhrAMgadhrAnI emAM ja emane rasa hato. eTale jaina itihAsanI, jaina sAhityanI pAThazALAmAM emaNe dhArmika sUtro vagereno abhyAsa sAro karyo hato. ke zilyanI vAta karIe to teo nikhAlasapaNe kahetA ke emAM dhrAMgadhrAmAM AvatA sAdhu-sAdhvIonA gADha saMparkamAM teo AvatA. potAnI e viSe adhikata jANakArI nathI. eno abhyAsa karavAmAM pa. pU. zrI kapUravijayajI mahArAjanuM cAturmAsa dhrAMgadhrAmAM hatuM tyAre potAne rasa ocho paDe che kAraNa ke e viSayo saikAlika nathI. panAbhAIe emanI sArI vaiyAvacca karI hatI. I. sa. 1982mAM jaina yuvaka saMghanuM pramukhapada mAre svIkAravAnuM panAbhAInA moTAbhAI bahAragAma jai, zALA ane kolejamAM AvyuM tyAre saMghanI vividha pravRttio cAlu karavAnAM sUcanomAMnuM abhyAsa karI dAktara thayA. paNa panAbhAIne zALA kolejanA eka sUcana saMghanA upakrame AdhyAtmika viSayanA vargo cAlu karavAnuM abhyAsamAM rasa na paDyo. kuTuMbanI nabaLI Arthika sthitine kAraNe hatuM. mArA mitra zrI pravINabhAI maMgaLadAse e mATe paMDita panAbhAInuM yuvAvasthAmAM panAbhAI AjIvikA mATe muMbaI AvyA, cAMdI bajAra nAma sUcavyuM, kAraNa ke emanA jamAI zrI sUryavadana jhaverI ane bIjAM bajAromAM vyavasAya karyo paNa khAsa phAvyA nahi. tevI panAbhAInA ghare cAlatA svAdhyAya vargamAM niyamita jatA hatA. eka prakRti paNa nahi. te daramiyAna teo pa. pU. zrI labdhisUri mahArAja divasa huM panAbhAIne ghare pahoMcyo. mAro paricaya Apyo ane ane 5. pU. zrI premasUri mahArAjanA gADha saMparkamAM AvyA hatA.. : copATInA upAzraye maLelA e jUnI smRti tAjI karAvI. mArAM patnI baMnenA teo kRpApAtra banyA hatA. baMne pAsethI emaNe sAruM che tArAbahena dhrAMgadhrAnA vatanI che ane tyAM sakaLazA zerImAM emanuM zAstrajJAna prApta karyuM hatuM. tyArapachI teo 5. pU. paMnyAsa zrI piyara che e jANIne emane AnaMda thayo. emaNe bahu saraLatAthI bhadraMkaravijayajIne maLyA hatA. emane teo potAnA guru tarIke amAruM nimaMtraNa svIkAryuM ane saMghanA kAryAlayamAM AdhyAtmika mAnatA ane emanI pAsethI mArgadarzana meLavatA. viSayanA svAdhyAya vargo cAlu thayA. traNeka mahinA dara guruvAre 5nAbhAine dhArmika viSayamAM rasa hato. emanI satI vadhatI bapore emaNe A rIte sevA ApI hatI, jatI hatI. eTale emaNe vyavasAya tarIke ghArmika viSaya bhaNAvavAnuM panAbhAI goLadevaLathI zrIpALanagara rahevA AvyA. tyAM teo cAlu karyuM. judAM judAM gharomAM emane e prakAranuM kAma maLI rahetuM., * potAnA ghare savAre ke bapore niyamita niHzulka svAdhyAya ghaNAM varSa pote ekalA hatA eTale bahu moTI AvakanI jarUra paNa nahotI. . sudhI karAvatA rahyA hatA. mUrtipUjaka ane sthAnakavAsI sAdhu-sAdhvIo muMbaimAM goLadevaLa pAse eka cAlInI oraDImAM teo rahetA ane paNa emanA svAdhyAyamAM AvIne besatAM. keTalAyanI zaMkAonuM alagArI jIvana jIvatA. samAdhAna tarata teo karI ApatA. potAne kaMIka pUchavuM hoya to te panAbhAi AjIvana bALabrahmacArI hatA. emanI yogasAdhano teo panAbhAI pAse pahoMcI jatAM. huM paNa koI koI vakhata e ghaNI UMcI koTinI hatI. padmAsanamAM teo ghaNA kalAka sudhI besI rIte jato, paraMtu vizeSa to rAtre nava-dasa vAge aThavADiyAmAM zakatA. emaNe upadhAna tapa karyA hatAM. dasa varSa sudhI emaNe eka-be vakhata jato ke jyAre emanI sAthe nirAMte ekalA besI ekAsaNAM karyAM hatAM. paryuSaNamAM teo cosaTha pahorI pauSadha karatA. zakAya. emaNe mana padano saLaMga jApa sudIrgha kALa sudhI karyo hato. ethI panAbhAI sAthe pachIthI eTalI AtmIyatA thaI hatI ke teo emanI cetanA zakti kuMDalinI jAgrata thaI hatI. emanA atyaMta amArI sAthe sArA nikaTanA paricayamAM AvanArane A koi brahmajJAnI mahAtmA che , pAlanapura, pAlItANA, boMtera jinAlaya (kaccha), cArUpa vagere sthaLe evo bhAsa thayA vagara rahe nahi. ekAsaNAnI tapazcaryA pachI paNa teo AvyA hatA ane emanI jJAnagoSThIno lAbha saune maLyo jIvananA aMta sudhI teo prAyaH savAre eka ja samaya AhAra letA '. hato. teo koi nibaMdha lakhIne lAvatA nahi, paraMtu maukhika vaktavya ane sAMje eka glAsa dUdha letA. AyaMbila karavAnI zakti rahI ApatA. emanA vaktavya mATe ame khAsa judI beThaka rAkhatA, para tyAM sudhI dara mahine eka AyaMbila karatA. 1986mAM pAlanapuramAM teo vibhAgIya beThakanA adhyakSa hatA. panAbhAine pUrvanA koI asAdhAraNa kSayopazamane kAraNe aMdarano cArUpanI beThakamAM 5.pU. zrI jebavijayajI mahArAje emane sAMbhaLyA ughADa ghaNo moTo hato. ene lIdhe svarUpajJAna ke Atmatattva vize, pachI panAbhAine pharIthI sAMbhaLavA mATe potAnI icchA darzAvI hatI guNasthAnaka vize ke paMcAstikAya ke SaDadravya vize teo bolavAnuM ane e pramANe pAchaLathI pharIthI cArUpa jaine e kAryakramanuM Ayojana cAlu kare tyAre pravAha vahevA lAge. emanuM samyagudarzana vizuddha hatuM. karyuM hatuM. ' padArthone jadA judA nayathI ghaTAvavAmAM emanI maulika zakti dekhAI pAlItANAmAM emanA vaktavya vakhate sAdhu-sAdhvIno vizAla AvatI. UMDA svarUpaciMtana vagara AvuM bane nahi, samudAya emane sAMbhaLavA mATe ekatra thayo hato. kacchamAM emane dravyAnuyoga vize varSothI ciMtanamanana karatA rahevAne kAraNe mATe alaga beThaka rAkhavAmAM AvI hatI. tyAM paNa sAdhu-sAdhvIoe.. panAbhAine eka eka mudA vize vistArathI samajAvavAnuM rahetuM. emane pharIthI kacchamAM bolAvavA mATe jAheramAM mAgaNI karI hatI. * pariNAme samaya jatAM emanI svAdhyAyazailI evI thaI gayelI ke panAbhAI gharamAM ekalA rahetA, paNa Akho divasa satata koi eka muddAnI vAta karatAM karatAM bIjA trIjA muddA upara kyAMnA kyAM ne koI emane maLavA AvyuM hoya. Ave eTale jJAnagoSThI cAlu . teo nIkaLI jatA. gahana viSayane saraLa bhASAmAM, gharagaththu dAnto thAya. varSonA anubhavane lIdhe tattvajijJAsu mANasane pArakhavAnI dvArA rasika rIte tarkabaddhatAthI samajAvavAnI emanI pAse viziSTa emanAmAM zakti hatI. mAtra dalIlabAjI karavA AvelA mANasanI zakti hatI. potAno viSaya ghaNo gahana che ane potAne jeTalI khabara paDe ke tarata teo mauna thaI jaI pachI bIjA viSayanI vAta spaSTatAthI samajAya che eTaluM bIjA badhAMne kadAca tarata na samajAya karatA. jyAre koipaNa na hoya tyAre teo potAnA Atma svarUpamAM e teo jANatA hatA. ethI ja jyAre teo svAdhyAya karAvatA masta banatA, roja amuka nizcita karelo maMtrajApa acUka karI jatA. hoya te daramiyAna jyAM jyAM kaThina vAta Ave tyAM teo bolatA, teo pArzvanAtha ane padmAvatI mAtAno jApa karatA. tevI rIte Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana tA. 16-3-98 mANibhadravIrano jApa karatA, roja savAre snAna vagerethI paravArIne jinapUjA karavA jatA. emano rojano krama barAbara goThavAi jato. panAbhAi lagabhaga pAMca dAyakA jeTalAM varSo muMbaimAM ekalAM rahyA, paNa hAthe rasoI karI nahotI ke loja-vIzImAM jamavAnuM baMdhAvyuM nahotuM vastutaH bhojana mATenAM niyaMtraNone teo pahoMcI zakatA nahi. koika ne koIka ghare emanuM jamavAnuM goThavAi ja gayuM hoya. e batAve che ke emano ziSyavarga ane cAhaka varga keTalo badho vizALa ane bhAvavALo hato. emanI suvAsa keTalI badhI prasarelI hatI. khaMbhAtanA keTalAka zreSThIo sAthe emane ghara jevo saMbaMdha thai gayo hato. baMsIbhAi, bhANAbhAi, girIzabhAi, DaoN. azokabhAi vagere keTalAye mitro emane potAne ghare rahevA bolAvatA. keTalAka pravAsamAM ke tIrthayAtrAmAM emane sAthe lai jatA. amArI vinaMtIne mAna ApI panAbhAi eka aThavADiyuM amAre dhare paNa rahevA AvyA hatA. e aThavADiyA daramiyAna emanA satata sahavAsano amane lAbha maLyo. e samayamAM pU. upAdhyAya zrI yazovijayajI kRta 'dravyaguNaparyAyano rAsa' teo amane samajAvatA hatA. alabatta, Akho rAsa pUro na thayo, to paNa emanI pAsethI tattvanI ghaNI sAMrI samajaNa sAMpaDI hatI. panAbhAi sAthenI maitrIne lIdhe eka moTo lAbha e thayo ke emanA svAdhyAyanI emanA ziSyoe lIdhelI noMdho athavA utArelI keseTo parathI vyavasthita lekho taiyAra karAvavAnuM mAruM nimaMtraNa emaNe svIkAryuM. teo kahetA ke lakhavAnuM emane phAve evuM nathI, kAraNa ke e prakAranI zakti pote khIlavI nathI. vastutaH e dizAmAM emanuM lakSya ja gayuM nathI. paraMtu mArI vinaMtIthI emaNe e kArya zrI sUryavadanabhAI jhaverIne soMpyuM. noMdhone AdhAre lekho taiyAra thayA. ane e badhA lekho 'prabuddha jIvana'mAM chapAyA ane 'trikAlika AtmavizAna' e nAmathI graMtharUpe prakAzita thayA. navakAra maMtra vizeno emano maulika ciMtanAtmaka sudIrgha lekha 'svarUpamaMtra' nA nAmathI svataMtra pustikA rUpe pragaTa thayo che. lekho mATe panAbhAine 'prabuddha jIvana' taraphathI dhIrajalAla dhanajIbhAI pAritoSika be vAra maLyuM hatuM, paNa dareka vakhate emaNe e rakamamAM potAnA taraphathI eTalo ja umero karI te 'prabuddha jIvana'ne pAchI bheTa tarIke ApI hatI. A rIte panAbhAie jaina darzananA siddhAnto vize jIvanabhara je manana ciMtana karyuM ane je svAdhyAya karAvyo e lekhita svarUpe prApta thayo e emane mATe tathA tattvajijJAsA dharAvanAra sau koi mATe AnaMdano viSaya rahyo che. ke chellAM keTalAMye varSathI panAbhAi pUnamanI zaMkhezvaranI yAtrA karatA, muMbaimAM keTalAMye maMDaLo che je pUnamanI, besatA mahinAnI ke pUnama pachInA ke amAsa pachInA ravivAranI zaMkhezvara, mahuDI pAlItANAnI yAtrAe nIkaLe che. pUnamanI zaMkhezvara tIrthanI yAtrA karanAra AvA eka maMDaLamAM panAbhAI joDAi gayA hatA. be divasanA tyAMnA rokANamAM teo pUjA kare ane jeone rasa hoya teone svAdhyAya karAve. Ama varSo sudhI emaNe pUname zaMkhezvaranI yAtrA panAbhAino anya darzanono abhyAsa paNa sAro hato. eTaluM ja nahi, anya darzananA siddhAntone jaina darzananI daSTie ghaTAvavAnI emanAmAM AgavI maulika sUjha hatI. hiMdu sAdhu-saMnyAsIo sAthe paNa temane gADha saMbaMdha hato. emanAmAM mithyA matAgraha nahoto. ethI ja svAmI madhusUdanajI, svAmI mAdhavatIrtha, svAmI zaraNAnaMdajI vagerenA gADha saMparkamAM teo rahetA hatA. jyAre teo temane maLe tyAre teo panAbhAine bahu Adara-bahumAnapUrvaka bolAvatA. karI hatI. ekavAra panAbhAi sAthe huM zaMkhezvaranI pUnamanI yAtrAe gayo hato. e vakhate 5. pU. zrI kalApUrNasUri zaMkhezvaramAM birAjamAna hatA. ame emane vaMdana karavA gayA. panAbhAi sAthe doDha be kalAka jJAnagoSThI cAlI. te vakhate jaNAyuM hatuM ke pa. pU. kalApUrNasUrine punAbhAi mATe atyaMta Adara che. teo jyAM cAturmAsa hoya ane anukULatA hoya to potAnA ziSya-ziSyAnA parivAra mATe bAra-paMdara divasa ke mahino svAdhyAya karAvavA mATe panAbhAine bolAvatA panAbhAI taMtravidyAnA, jyotiSazAstranA ane nimittazAstranA paNa sArA jANakAra hatA. alabatta, A zAstrone teo loka- vyavahAranI dRSTie ja mahattva ApatA. AtmajJAnanI dRSTie A zAstronuM bahu mUlya nathI ema teo jANatA ane samajAvatA. duHkhathI bahu ja mUMjhAyelA jIvo hoya ane emane AvuM kaMika AlaMbana levuM ja hoya to te aMge teo mArgadarzana ApatA. dakSiNAvarta zaMkha ane rudrAkSa vizenI emanI jANakArI Azcarya pamADe tevI hatI. pote pAse zaMkha rAkhatA ane rudrAkSanI mALA gaLAmAM paheratA. koine joie to maMgAvI ApatA. vividha prakAranAM ratno vizenI paNa emane ThIka ThIka mAhitI hatI. plAsTikanI ke sAmAnya paththaranI 7 navakAravALI karatAM rudrAkSanI navakAravALI gaNavAthI sparzamAM je pharaka paDe che tethI japa-dhyAnamAM keTalo vizeSa lAbha thAya che te teo kahetA. rudrAkSanA sparzathI Arogya paNa sAruM rahe che e vize graMthomAMthI vaMcAvatA, hiMdu saMnyAsIo hajAro varSathI rudrAkSanI mALA paheratA AvyA che. jaina sAdhu-sAdhvIo paMcamahAvratadhArI hoya che eTale emane rudrAkSanI ke bIjI kazAnI mALA na khape. paNa gRhastha mATe rudrAkSano spaSTa niSedha zAstra graMthomAM karavAmAM Avyo hoya evuM kyAMya vAMcavAmAM AvyuM nathI. panAbhAie rudrAkSanI eka navakAravALI amane paNa ApI hatI je emanI smRti rUpe ame sAcavI rAkhI che ane niyamita gaNIe chIe. 5nAbhAi eka vakhata svAmI mAdhavatIrthane maLelA tyAre emaNe svAmIjIne kaheluM ke 'tame tamArA pustakamAM jaina darzananA sApekSavAdane ane AinsTAinanA sApekSavAda (Theory of Relativity)ne eka gaNyAM che, paraMtu baMne vacce mahattvano pharaka che. AinsTAinanA sApekSavAdamAM apUrNatAnI apUrNatA sAthenI sApekSanI vAta che, paraMtu jaina darzana pUrNane kendramAM rAkhI apUrNatA sAthenI sApekSatA samajAve che. svAmIjIne panAbhAinI e vAtamAM ghaNo rasa paDyo hato ane potAnI vicAraNAmAM rahelI kSati svIkArI hatI. panAbhAinI be bahenoe dIkSA lIdhI hatI. paraMtu panAbhAi dIkSA nahotA lai zakyA. aMgata parimitatAne kAraNe dIkSA levAnA eTalA tIvra bhAva paNa nahotA. bIjI bAju potAnA vyavahAru gRhasthajIvananI maryAdAo mATe tathA kyAreka AgrahI banI jatA potAnA svabhAva mATe teo sabhAna hatA. khAsa to nAnI uMmaramAM paDelI pAna khAvAnI Teva chUTatI nahotI. pAna, kAtho, cUno ne sopArI teo sAthe rAkhatA. hAthe pAna banAvatA. emanA keTalAka cAhakone panAbhAinA hAthe baneluM pAna khAvAnuM gamatuM. huM paNa maLavA gayo houM ane mane pAna khAvAnuM kahe to hAthe na banAvatAM kaheto ke 'tame banAvI Apo to khAuM. pAna khAvAnI mane Teva nathI, tema enI bAdhA paNa hamaNAM nathI. paNa, tamArA hAthanuM pAna khAvAmAM judo ja AnaMda che.' huM panAbhAie muMbaimAM zrIpALa nagaramAM Avelo potAno phleTa vecavAno vicAra karyo. eka vakhata emaNe mane kahyuM ke mArAM varSo have pUrAM thavAmAM che. acAnaka kaMi mane thai jAya to phUleTa konA hAthamAM jAya ane tenuM zuM thAya te kaMi kahevAya nahi. kAraNa ke mAre AgaLa pAchaLa koi che nahi, eTale A phleTa veLAsara vecI kAyama mATe dhrAMgadhrA rahevA javuM che. phleTanI rakamamAMthI dhrAMgadhrAmAM bhAInuM Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha vana tA. 16-3-98 ghara sarakhuM karAvI levuM che ane temanI sAthe rahevuM che. taduparAMta baMne panAbhAi dhrAMgadhrA rahevA gayA eno eka viziSTa lAbha e sAdhvI baheno have vayovRddha thayAM che ane emanAthI vihAra thato thayo ke muMbaI karatAM tyAM emane nirAMta vadhu maLatI. avarajavara nathI. eTale emane sthiravAsa mATe amadAvAdamAM jagyA laI ApavI ochI rahetI. ethI teo dhyAnamAM besI AtmaciMtana karatA. emaNe che ane muMbaImAM borIvalI ke virAramAM nAno phuleTa rAkhavo che ke chelle chelle phakta kevaLajJAnanA viSaya para ja mananaciMtana karyuM. zrI jethI potAne muMbaI AvIne rahevuM hoya to rahI zakAya. A rIte sUryavadanabhAIe emanI pAse jaIne A badhuM emanuM ciMtana zabdastha panAbhAie zrIpALa nagaranuM ghara choDyuM, paNa mahinAmAM aDadhA karI lIdhuM. divasa dhrAMgadhrAmAM ane aDadhA divasa muMbaImAM rahevAnuM thayuM. teo A rIte panAbhAInA aMtima divaso emanI IcchAnusAra muMbai Ave tyAre dasa paMdara divasa rahe ane zaMkhezvaranI pUnamanI AtmasvarUpamAM lIna thavAmAM ane kevaLajJAna vize manana citanamAM jAtrA karanArA maMDaLamAM joDAi, zaMkhezvaranI yAtrA karI tyAMthI sIdhA pasAra thayA. dhrAMgadhrA cAlyA jatA. muMbaImAM teo potAnA ghare UtaratA, paNa paMDita panAlAla ja. gAMdhInA svargavAsathI ApaNe eka ghaNuMkharuM koIka ne koIka cAhaka bhAI-bahenane tyAM rahetA. emano, AtmajJAnI-tattvajJAnI mahAtmA gumAvyA che. emanA AtmAnI cAhaka varga vizALa hato ane potAne tyAM rahevA mATe Agraha thato. sagati ja che ane e mATe ja ApaNI prArthanA che ! || ramaNalAla cI. zAha jenadarzana ane sAMkhya-yogamAM jJAna-darzanavicAraNA | DaoN. kAntibhAI bI. zAha ApaNAM bhAratIya darzanomAM khAsa karIne jainadarzana, bauddhadarzana tiryaMcagati, nArakagati ane devagati, AtmAnA A vibhAva ane sAMkhya-yogadarzana paratve bhAratIya dArzanikonuM ciMtana bahumUlya dravyaparyAyo che. AtmA svabhAve amUrta che, sukhadu:khano kartA che, rahyuM che. A traNe darzanomAM jJAna ane darzananI vibhAvanAnI UMDI svadehaparimANa (je zarIrane dhAraNa kare te zarIranA jevaDo rahe) che, ane sUkSma vicAraNA karavAmAM AvI che. A traNa darzanomAMthI bhoktA che, pratizarIra bhinna (Atmabahutva) che ane svAbhAvika vizeSataH jainadarzana ane sAMkhya-yogamAM jJAna ane darzana paratvenI Urdhvagati karanAra che. vibhAvanAno tulanAtmaka abhyAsa rajU karato eka vicArapreraka sAMkhyayogamAM jJAna ane darzana baMnenuM dhAraka eka tattva nathI. saMzodhanagraMtha jaina darzana ane sAMkhya-yogamAM jJAna-darzana vicAraNA' ahIM jainadarzanathI sAMkhya-yoga alaga paDe che. sAMkhya-yoga anusAra " DaoN. jAgRtibahena zeThe pragaTa karIne dArzanika sAhityamAM mUlyavAna darzanano dhAraka puraSa (AtmA) che ane jJAnanuM dhAraka citta che. pradAna karyuM che. sAMkhyayoga puruSa (AtmA)nuM svataMtra astitva mAne che. paNa A jainadarzana ane sAMkhyayoga - A be darzano uparAMta bauddhadarzana, eka bAbatane bAda karatAM anyathA AtmAnI bAbatamAM jaina mata upaniSado, gItA ane nyAya-vaizeSika darzanamAM jJAna ane darzana ane sAMkhya-yogamAM samAnatA jaNAtI nathI. vize je kAMI kahevAyuM che enuM paNa nirUpaNa A graMthamAM karavAmAM jaina mate AtmAnA svarUpa tarIke jJAna, darzana, cAritra ane AvyuM che. vIrya svIkArAyAM che, jyAre sAMkhyayogamAM AtmAnA svarUpa tarIke , , A graMthano mukhya udeza, jainadarzana uparAMtanA anya bhAratIya kevaLa darzana svIkArAyuM che. jaina mate AtmA pariNAmanitya che, darzanomAM jJAna ane bodharUpa darzanano jo svIkAra hoya to enAthI sAMkhya- yogamAnya AtmA phUTasthanitya che. jaina mate AtmA kartA emane zuM abhipreta che e darzAvavAno temaja A viSayamAM anya ane bhoktA che, sAMkhya-yogasaMmata AtmA akartA ane abhoktA matonI-khAsa karIne sAMkhya-yoganI vicAraNAnA talanAtmaka che. jaina paraMparAmAM AtmA svadehaparimANa che, jyAre nA adhyayanano rahyo che. jJAna-darzana aMgenAM A be maMtavyonI tulanA "sAMkhyayogasaMmata' AtmA vibhu arthAtu sarvagata che. jaina paraMparAmAM -sau prathamavAra ja A saMzodhanagraMthamAM karavAmAM AvI che; temaja AtmA gati kare che, sAMkhya-yogamAM AtmA gati karato nathI. paNa . jainadarzananAM zAna-darzanane samajavAmAM sAMkhyayogasaMmata sAMkhyayogamAM cittanA svarUpa tarIke darzana sivAya bAkInAM traNeya jJAna-darzananuM adhyayana upayogI nIvaDyuM che eno nirdeza lekhikAe - jJAna, cAritra, vIrya svIkArAyAM che. jaina AtmAnI jema ja prastAvanAmAM karyo che. sAMkhya-yogasaMmata cittamAM kartRtva ane bhoknatva che. jaina AtmAnI lekhikAe pahelA prakaraNamAM bhUmikA rUpe upaniSada ane gItAmAM jema sAMkhyayogamAM citta pratizarIra bhinna che. 'zAne ane darzana aMge je nirUpaNo thayAM che temano saMkSipta paricaya A rIte sAMkhya-yogasaMmata citta ane jainasaMmata AtmA vaccenuM | karAvI bIjA prakaraNamAM emano mukhya abhyAsa - jainadarzana ane atyaMta sAmya e sUcave che ke jainasaMmata AtmA e citta ja che. . v] sAMkhyayoga anusAra jJAna ane darzana aMgenI vizada rajUAta karI jaina mata cittane ja "AtmA' nAma Ape che. sAMkhyayoga cittathI para evA AtmA yA puruSatattvane svIkAre che tema jaino cittathI para - , : jaina mata anusAra jJAna ane darzana banneno dhAraka AtmA che. AtmA yA puruSatatvane svIkAratA nathI; kemake jaina mata anusAra - kI jaina mata AtmAnA svataMtra astitvano svIkAra kare che. eTaluM ja cittane ja jJAna ane darzana bane che. nahIM, jaina paraMparA AtmAne eka svataMtra dravya mAne che. jJAna, trIjA prakaraNamAM, lekhikAe banne darzano anusAra jJAna ane , darzana, cAritra ane vIrya AtmadravyanA guNo che ane kramabhAvI bodha rUpa darzananI vicAraNA vistArathI karI che. jainonA parivartano thA vikAro enA paryAyo che. AtmAnA karma sAthenA AcArAMgasUtramAM nirdiSTa darzana, zravaNa, manana ane vijJAna (viTuM saMyogathI AtmadravyaparyAyo utpanna thAya che, jevA ke manuSyagati, suta mAM virya) ane bRhadAraNyaka upaniSadamAM nirdiSTa darzana, na che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana tA. 16-3-98 zravaNa, manana ane nididhyAsana (AtmA vA ane draSTavyaH zrotavya: mantavyaH nividhyAsitavyaH) nI tulanA karavAmAM AvI che. emAM AcArAMga- sUtragata vijJAnane bR-upaniSadagata nididhyAsana sAthe ekArya gaNyuM che. prathama darzana eTale zraddhA. zraddhAthI prerAine guru pAse je upadeza sAMbhaLe te zravaNa-zruta. pachI tenA upara manana-mati. manana karyA pachI sthira thayelA satya upara dhyAna dvArA te satyano sAkSAtkAra karavo e ja vijJAna ke nididhyAsana, paNa lekhikAne mate A vastu uttarakALe bhulAi gai lAge che ane pariNAme zruta pachI AvatA matino krama ulaTAvI devAmAM Avyo che; temaja vijJAnane sthAne avadhi, mana:paryAya (mana:paryava) ane kevaLajJAnanuM tritaya uttara kAlInoe mUkI detAM badhAM maLIne mati, zruta, avadhi, mana:paryAya ane kevaLajJAna e pAMca prakAronI carcA thai che. tattvArthasUtrakAra matijJAnamAM indriyapratyakSa, smRti, pratyabhijJA ane ciMtAno samAveza kare che. zrutajJAna, matijJAnapUrvaka che arthAt matijJAna zrutajJAnanuM kAraNa che, paNa te upAdAnarUpa nahIM, nimittarUpa samajavAnuM che. indriya ane mananI sahAya vinA AtmAne rUpI padArthonuM sAkSAt jJAna te avadhijJAna. indriya ane mananI sahAya vinA bIjAnA mananA paryAyone sAkSAt jANatuM jJAna mana:paryAya. jyAre jIva saMpUrNa vItarAga banatAM - kaSAyothI saMpUrNa mukta banatAM, jJAna uparanAM sarva AvaraNono kSaya thatAM je pUrNajJAna pragaTe te kevaLajJAna. A jJAna sarva dravyonA sarva paryAyone jANe che. Ama kevaLajJAna e sarvajJatA che. jaina mata anusAra jema jJAna pAMca prakAranAM, tema darzana cAra prakAranAM che. 1. cAkSuSamatijJAna pUrvenuM je cAkSuSa darzana tene cakSudarzana kahe che. 2. bAkInAM matidarzanone acAkSuSa darzana kahe che. 3. avadhijJAna pUrve thato sAmAnya bodha avadhidarzana che. 4. kevaLajJAna pUrve thato sAmAnya bodha kevaLadarzana che. ahIM jJAna ane darzana vacceno bheda e che ke darzana sAmAnya bodha che, jyAre jJAna vizeSa bodha che. jo ke jJAna ane darzananA A bhedaka lakSaNa vize matabheda to che ja. je bodha viSayano AkAra dhAraNa kare te jJAna, ane je bodha viSayano AkAra dhAraNa na kare te darzana. bodha viSayano AkAra be rIte dhAraNa karI zake. (1) viSayanA AkArane pariNamIne, ane (2) viSayanA AkAranuM pratibiMba grahaNa karIne. zAkhya-yogamAM jJAnanuM dhAraka citta (buddhi) che, puruSa nahIM. arthAt jJAna cittano dharma che, puruSano nahIM. citta viSayanA AkArane pariNamIne ghaTapaTAdi viSayone jANe che ane puruSanA AkAre pariNamI puruSane jANe che. cittanA A viSayAkAra pariNAmane cittavRtti ke jJAna kahe che. prazna thAya ke citta to acetana che, jaDa che, to tene jJAna kyAMthI hoya ? Ano eka javAba e che ke cetananA sAmIpsane kAraNe acetana hovA chatAM cetanAvALuM hoya evuM te jaNAya che. arthAt cetananA prakAzathI prakAzita citta cetananI jema varte che. yogadarzanamAM cittavRttionuM-jJAnonuM vargIkaraNa pAMca vibhAgamAM karavAmAM AvyuM che. 1. pramANa, 2. viparyaya, 3. vikalpa, 4. nidrA, ane 5. smRti. 1. pramANa : citta jyAre viSayAkAre pariName che tyAre jo cittamAM Avelo AkAra bAhya viSayanA AkAra jevo ja hoya to te cittavRtti yA jJAna pramANa kahevAya che. 2. viparyaya : te mithyAjJAna che. te vastunA yathArtha rUpane nahIM paNa tenAthI UlaTA rUpane darzAve che. 3. vikalpa : zabda sAMbhaLyA ke vAMcyA pachI utpanna thanAruM, jenuM astitva ja nathI evA viSayanA AkAravALuM ane jene AdhAre cAlato vyavahAra bAdha pAmato nathI evuM jJAna te vikalpa. (zAnAnupAto vastuzUnyo vijJaH / (yogasUtra 1.9) 4. nidrA : jAgrata ane svapnanI avasthAmAM udbhavatI cittanI vRttiono suSuptinI avasthA vakhate cittamAM laya thAya che. jAgrata ne svapnanI avasthAmAM zakya zAnomAMnuM koipaNa jJAna suSuptimAM hotuM nathI. AnuM kAraNa cittamAM prabaLa baneluM tamodravya che. A tamodravyane jANanArI cittanI vRtti te nidrA kahevAya che. vinA 5. smRti H jeno anubhava thayo hoya e viSayanuM kaMipaNa umerA yAda AvavuM te smRti che. thatuM puruSa daSTA che. tenA darzanano viSaya cittavRtti che. Ama puruSane cittavRttinuM jJAna e ja darzana che. lekhikA jJAna-darzana viSayaka sAMkhya-yogamatano niSkarSa ApatAM jaNAve che ke A mate cittavRtti e jJAna che. jevI cittavRtti (jJAna) utpanna thAya che tevI ja te puruSamAM pratibiMbita thAya che. A cittavRttinuM puruSe pratibiMba rUpe dhAraNa karavuM te puruSanuM darzana che. puruSa sAkSAt cittavRttine dekhe che, ne cittavRttinA mAdhyamathI bAhya arthane dekhe che. A sAkSAt dekhavuM te sAkSIpaNuM che ane cittavRttinA mAdhyamathI dekhavuM te dRSTApaNuM che. puruSa draSTA che, citta jJAtA che. puruSa dekhe che. paNa kadI jANato nathI, citta jANe che paNa kadI dekhatuM nathI. jaina mata A bAbate sAMkhya matanuM khaMDana kare che. cittane (puruSane) bAhya padArthanA jJAnathI rahita karavuM e paraspara viruddha che. e ja rIte buddhine jaDa arthAt acetana mAnavI e paNa viruddha che. buddhi jaDa mAnavAmAM Ave to buddhithI padArthano nizcaya thaI zake nahIM. buddhi acetana hovA chatAM cetanAzaktinA sAnnidhyane kAraNe cetana darpaNamAM pratibiMba paDavAthI buddhimAM cetanatA AvI jatI nathI. A jevI lAge che ema kahevuM barAbara nathI. cetana puruSanuM acetana samagra khaMDana dvArA jaina ciMtaka kahevA mAge che ke jJAna ane darzana banne eka cetanatattvane ja hoi. spaSTa karIne kahIe to jainadarzana ane sAMkhya-yoga baMne jJAna ane darzana evI be mULabhUta zaktio svIkAre che; paraMtu jainadarzana eka cetana tattvamAM ja te beya zaktio mAne che jyAre sAMkhya-yoga jJAnazakti acetana cittamAM ane darzanazakti cetana puruSamAM mAne che. che to cothA prakaraNamAM baMne darzano anusAra jJAna ane zraddhAnarUpa jo trIjA prakaraNamAM jJAna ane bodharUpa darzananI vicAraNA thai darzananI vicAraNA karAi che. ApaNe AgaLa joyuM tema, jainonA AcArAMgasUtranA 'vi... ane upaniSadanA AtmA vA maLe...' vAkyomAM 'darzana' zabdano artha 'zradhdhA' ja che. upaniSadamAM be prakAranI zraddhAnuM sUcana che. zravaNa pUrvenI ane zravaNa pachInI (manana pUrvenI) zraddhA. A vicAraNA upayogI thAya che. lekhikAe ahIM 'zraddhA' nA vividha artho samajAvyA jainonI naisargika zraddhA ane Adhigamika zraddhAne navesarathI samajavAmAM che. e artho paikI be artho mahattvanA che. 1. zraddhA=cittano prasAda (zuddhi, vaizava, pAradarzitA), ane 2. zraddhA=vizvAsa. te pachI lekhikAe tattvArthasUtra, bhASya ane siddhasenIya TIkAnA AdhAre samyagdarzananI vistRta vicAraNA karI che. naisargika zraddhA ane Adhigamika zraddhA e eka ja vyaktine thatI be kramika bhUmikAo che. ane upaniSada prApta be zraddhAonI mAnyatA A arthaghaTanane Teko Ape che. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana tA. 16-3-98 A bodharUpa darzana ane zraddhAnurUpa darzana vacceno saMbaMdha zo koTi te yaugika koTi. bauddha mata anusAra ajJAna ane adarzananAM che? satyazodhakane koI siddhAMta ke mata satya jaNAya tyAre tenuM darzana pAMca kAraNone pAlinikAyamAM pAMca nIvaraNo kahevAmAM AvyAM che. (zraddhA) sAkAra bane che. pachI jyAre e satyano sAkSAtkAra thAya che bauddha matamAM jaina samyagdarzananA samAna arthavALI "sammAdiddhi che, tyAre saMzayo dUra thavAthI citta zuddha ane mukta thAya che. A sAkSAtkAra samyagu daSTi ane zraddhAne samAnArthaka mAnavAmAM AvyAM che. te bodharUpa darzana che. pahelAM satyane svIkAravAnI tatparatA hoya che. te pachI lekhikAe nyAya-vaizeSika mate AtmAnuM nirUpaNa karyuM pachI satyano sAkSAtkAra hoya che. eTale bIjI rIte ema kahI zakAya che. A mata anusAra AtmA kacchaniya che. nyAya-vaizeSika cittano ke tatparatAnA arthavALuM darzana (zraddhAna) chevaTe dhyAnamAM thatA satyanA tadana asvIkAra kare che. buddhi, sukha Adi nava guNo AtmAnA sAkSAtkAranA arthavALA bodharUpa darzanamAM ekAkAra thaI jAya che. vizeSa guNo che. guNa ane mokSamAM dravyano atyaMta bheda che, tethI dhyAnamAM pUrNa satyanuM bodharUpa darzana thavAthI pUrNa samyagdarzana thAya AtmagaNo AtmAnuM svarUpa nathI. pariNAme AtmAne jJAna paNa che. nathI ke sukha paNa nathI. AtmAnA guNa tarIke jJAnane svIkAryuM che, bIjo mata enAthI UlaTA krame cAle che. e kahe che ke satyazodhakanuM paNa darzanane svIkAryuM nathI. zraddhAnarUpe darzana pUrNa tyAre bane che jyAre te saMpUrNapaNe rAgadveSathI paNa rAgadhathI A graMthanuM nUtana pradAna zuM che ? lekhikAe ja A graMthanI A vaMzana nanana para mukta thAya che. prastAvanAmAM jaNAvyuM che te anusAra- umAsvAtine mane samyagdarzana e matijJAna ja che. paNa lekhikA 1, sAMkhya-yogasaMmata ane jainadarzanasaMmata jJAna-darzananuM kahe che ke umAsvAtie zraddhAnane avadhAraNa tarIke varNavyuM tethI ghAna tulanAtmaka adhyayana ahIM sauprathama rajU thayuM che. emane mate jJAnathI abhinna che evo artha tAravavo yogya nathI. 2. sAMkhya-yoganI jJAna-darzananI vibhAvanA jainadarzananI jJAnalekhikAe ahIM umAsvAti uparAMta siddhasenagaNi, siddhasena divAkara, darzananI vibhAvanAne samajavAmAM keTalI sahAyabhUta thai che tenuM jinabhadra, pUjyapAda devanaMdi, akalaMka vagerenA samyajJAna ane nidarzana thayuM che. saggadarzananA bheda-abheda vizenAM maMtavyo TAMkI tenI carcA karI che. te 3, jainasaMmata AtmA sAMkhyayogasaMmata AtmA sAthe sAmya sAMkhya-yogamAM zraddhAnA arthamAM "darzana' zabdano prayoga thayo nathI dharAvato paNa sAMkhyayAga saMmata citta sAthe atyaMta sAmya nathI, paNa sIdho "zraddhA' zabda ja prayojAyo che. zraddhA cetana: dharAve che e darzAvyuM che. saMpraHEA (vyAsabhASya, 1-20) lekhikAe ahIM sAMkhya-yoganI zraddhA vizenI mAnyatA vyAsa, vAcaspati mizra ane vijJAnabhikSunA 4. upaniSadagata catuSTayamAM "darzana'no artha "zraddhA' che e bhASya, tattvavaizAradI ane vArtikane AdhAre spaSTa karI che. zraddhAthI AMtarika purAvAothI siddha karyuM che. vIrya, vIryathI smRti, smRtithI samAdhi, samAdhithI prajJAviveka ane 5. jainadarzanamAnya naisargika zraddhA ane Adhigamika zraddhA e prajJAvivekanA vairAgyathI asaMprajJAta samAdhi evI kAryakAraNanI sAMkaLa vikalpa nahIM, kramika bhUmikAo che te puravAra karyuM che. racAya che. Ama zraddhA samagra yogasAdhanAnI prasavabhUmi che. zraddhA 6. mana:paryAya darzanano asaMbhava kema te darzAvAyuM che. pAyo che. temAMthI ja kramazaH yamAdi sahita dhAraNA, dhyAna, samAdhi 7. aindriyaka darzanonI yugapatu utpatti temaja jJAna ane darzananI - vagere ATha aMgo siddha thAya che. yugapatu utpattinI bAbatamAM banne darzanonAM maMtavyonI tulanA thaI lekhikAe prakaraNanA aMtamAM zraddhA vize jainadarzana ane sAMkhya che. -yoganI tulanA karI, be matonA bhedo tAravI batAvI ene spaSTa 8. bauddhonI jJAna-darzananI vibhAvanAne vizadatAtI samajAvI karI ApyA che. jainadarzanamAM maLatI zraddhAnI be koTi (naisargika ane ? adhigamaja) sAMkhya-yogamAM spaSTapaNe sUcavAI nathI. zraddhA ane 9bauddha dharmadarzanamAM zraddhAnI vividha bhUmikAono svIkAra zAnanA bheda-abhedanI je vistRta carcA jaina dArzanikoe karI che ? che te spaSTa karI ApyuM che. tevI koI carcA sAMkhyayogamAM nathI. jainadarzana mithyA zraddhAnuM paNa jo 10. jainadarzanamAM pUrvakALe AdhyAtmika daSTie zruta ane mahino vizleSaNa kare che. sAMkhya-yogamAM mithyA zraddhAno ullekha paNa nathI. artha zavaNa ane gayA. artha zravaNa ane manana hato, paraMtu uttarakALe pramANazAstrIya daSTie pAMcamA prakaraNamAM bauddhadarzana ane nyAya-vaizeSika darzana anusAra temano vicAra thatAM krama UlaTAI gayo ane temano arta vizeSa jJAna, darzana ane zraddhAnI vicAraNA thai che. sau prathama bauddha mate prakAranAM pramANajJAno-matijJAna ane zrutajJAne thayo. ' AtmAnuM nirUpaNa thayuM che. bauddhI cittathI para Atmatavana vAkAta lekhikAne pIeca.DI. mATeno A mahAnibaMdha taiyAra karavAmAM nathI. temane mate citta kSaNika che. ane cittakSaNonI eka saMtati che, * emanA mArgadarzaka zrI dalasukhabhAI mAlavaNiyA jevA prakAMDa paMDitanI, - cittakSaNonI bIjI saMtatithI pRthaka che. Ama bauddhonI cittakSaNasaMtati vidvattAno, temaja lA.da.bhAratIya saMskRti vidyAmaMdiranAM bhUtapUrva jainanA Atmadravya sadaza che ane cittakSaNo AtmaparyAyo sadaza che. adhyakSa ane lekhikAnA pitAzrI DaoN. nagInadAsa jI. zAha sAthenI A jainonI jema boddho paNa cittane prakAzasvarUpa gaNe che ane jJAna-darzanane bharapUra carcA vicAraNAno lAbha maLyo che jene kAraNe A AkhAye . teno svabhAva mAne che. Agantuka maLo dUra karI cittanuM svasvabhAvamAM mahAnibaMdhamAM thayelo abhyAsa AdhArabhUta, vizada ane buddhigamya AvavuM e ja nirvANa che, mokSa che. banI zakyo che. Avo tulanAtmaka abhyAsagraMtha pragaTa karI dArzanika :-;" bauddhadarzanamAM jJAna-darzananI be koTio svIkAravAmAM AvI che kSetre mahattvanuM pradAna karavA badala bahena jAgRti zeTha saunAM " 1. aitrika koTi ane 2. yaugika koTi, aiyika koTinAM darzana abhinaMdananAM adhikArI che. AzA rAkhIe ke emanI pAsethI A ane jJAna anukrame nirvikalpaka indriyapratyakSa ane savikalpaka kSetrano vadhu abhyAsa sAMpaDato rahe ! indriyapratyakSa che. dhyAna kesamAdhinA phaLa rUpe prApta thatI jJAna-darzananI che. ' ane Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1+ tA. 16-3-98 prabuddhajIvana kevaLajJAna--svarUpa aizvarya - sva. paMDita panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI [ amane jaNAvatAM kheda thAya che ke paMDita zrI panAlAla gAMdhInuM tA. 18-2-98nA roja dhrAMgadhrA mukAme 77 varSanI vaye avasAna thayuM che. A lekhamALA zarU karI tyAre teo taddana svastha hatA, paraMtu keTalAka samaya pahelAM teo kensaranI jIvaleNa bImArImAM sapaDAyA ane emaNe samatApUrvaka deha choDyo. sadbhAgye AkhI lekhamALA pUrI karIne temaNe ApaNane ApI che. sadgatanA AtmAne zraddhAMjali arpIe chIe. -- taMtrI ] (gatAMkathI cAlu-8) - saptabhaMgithI kevaLajJAnanuM lakSya : saptabhaMgi kevaLajJAnanuM lakSya karAve che ane kevaLajJAnanuM svarUpa samajAve che. chadmasthajJAnamAM jevuM ane jeTaluM jANIe tevuM ane teTaluM jagata nathI ke tevA ane teTalA jagatanA bhAvo nathI. vaLI jeTaluM jANIe chIe te badhuM kramikatAe jANIe chIe. je kAMi jANIe chIe tenAthI anaMtaguNAbhAvo ApaNe jANatA nathI, je jagatamAM rahelA che. AvuM lakSya syAdvAda-saptabhaMgi karAve che. enAthI lAbha e thAya che ke je jANIe teTalA jJAnamAM baMdhAie nahi. jo baMdhAi jaie to rAga agara dveSa thayA karaze. rAga-dveSa ghaTatAM jAya, ochAM thatAM jAya, dUra thatAM jAya, ahaM Ave nahiM, matijJAna mokaLuM ke ane mukta thai kevaLajJAnamAM pariName, e sAbhaMgi-syAdvAdano uddeza che, rahasya che, marma che, lakSyArtha che. saptabhaMgithI jJAna ane kALano vicAra karavAno che. jJAnamAM kALa kema ghUsI gayo te vicAravAnuM che. smAr eTale kathaMcitaM kaMika, dezathI, asarva. syAdvAdazailIthI padArthanuM sarvAMgI darzana karavAnuM che, jene mATe te padArthanuM sAta prakAre avalokana karavuM paDe che. e sAta prakA2ne sAta bhAMgA arthAt sAbhaMgi kahe che. e sAta bhAMgA nIce mujaba che. mukhya to traNa ja bhAMgA che. syAd asti, syAd nAsti, ane syAd avaktavya, e mukhya traNa bhAMgAnuM vistRtikaraNa sAta bhAMgA che. (1) syAt asti-(che.), (2) syAt nAsti-(nathI.), (3) syAt asti-nAsti-(che-nathI.), (4) svAt avaktavya (kahI zakAtuM nathI.), (5) syAt asti avaktavya-(che paNa kahI zakAtuM nathI.), (6) syAt nAsti avaktavya (nathI ane kahI zakAtuM nathI.), (7) syAt asti-nAsti-avaktavya. (che-nathI ane kahI zakAtuM nathI.) AkhuM ya vizva jema jIva-ajIva, rUpI-arUpImAM samAi jAya che, tema zeya-jJAnamAM paNa AkhuM ya vizva AvI jatuM hoya che. jIva-ajIva, rUpI-arUpI ane jJeya-jJAna e traNa bhAgamAM vizeSatA e che ke zeya ane jJAnamAM jema jJeyanuM svarUpa jANavAnuM hoya che, tema jJAnanuM vAstavika zuddha svarUpa zuM che te temAM phalita thAya che. te jIvanuM svarUpa jJAna che. paraMtu jJAnanuM svarUpa zuM ? te svataMtra rIte samajIe to khyAla Ave. mATe samabhaMgImAM prathama traNa bhAMgA kSeya pradhAna che te batAvIne bIjAM cAra bhAMgA jJAna pradhAna batAvyAM che. tenuM rahasya nIce pramANe che ! cha zeyanA prathama traNa bhAMgAmAM sva dravya-kSetra-kALa-bhAvanI apekSAe astirUpa che. ane pAMce astikAya anAdi-anaMta yugapada astitva dharAve che tethI yugapada asti-nAsti dharmo ghaTI zake che. have cotho bhAMgo je avaktavyano che temAM vaktavya eTale vacanayoga. vacanayoga bane che bhASAvargaNAnA pudagalono, paraMtu jIvanA upayoga vaDe karIne ja bhASAvargaNAnA pudgalo vacanayogarUpe pariName che. Ama vacanayoganA mULamAM jIvano upayoga mukhya che. mana, vacana ane kAyAnA yoga bane. te che pudgalanA, paNa hoya jIvane. eTalA mATe tattvArthanA pAMcamA adhyAyamAM 'yopayonA nIvetu' jaNAvela che. jJAnanA mukhya traNa bheda che. sAvaraNa-nirAvaraNa, kramikaakramika ane pUrNa-apUrNa (sarva-alpa). emAM nirAvaraNa, akramika, pUrNa jJAna je che te kevaLajJAna che. ayogI kevaLIbhagavaMtano vacanayoga paNa kramika che. ane chadmastha jJAnIno ke saMsArIjIvano vacanayoga paNa kramika che. kAraNa ke vacanayoga bane che bhASAvargaNAnA pudgalathI ane pudgaladravyanuM paryAya svarUpa kramika ja hoya che. sarvajJa ke asarvaza chadmastha vyakti pudgala sAthe bhaLIne kriyA kare agara kriyA thAya to te kramika ja hoya. paraMtu jJAnamAM mahattvano moTo bheda e che ke sarvajJa kevaLI bhagavaMtano upayoga akramika hoya che ne vacanayoga kramika hoya che. jyAre asarvajJa chadmasthano upayoga paNa kramika hoya che ane vacanayoga paNa kramika hoya che. sarvajJa hoya ke asarvajJa je koine paNa vacanayoga che te, bhASAvargaNAnA pudgala naimittika hovAthI, kramika ja hoya 1 asarvajJa chadmasthanuM jJAna, jJAnAvaraNIyakarma sApekSa hoya che ane jJAnAvaraNIyakarma pudgalanuM baneluM che. ane pudgaladravyanA svasattAnA bhAvo badhAM potAnA hovA chatAM paNa kramathI hoya che. arthAt yugapadasamakALa nathI hotA. jyAre pudgaladravyane choDIne dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya temaja zuddha svarUpe jIvanA-kevaLI bhagavatanA, siddha bhagavaMtanA sarva bhAvo akramika-yugapada-samakALa hoya che. A ja moTo pharaka rUpI ane rUpI dravyano che. jJAnAvaraNIyakarma pudagalanuM baneluM hovAthI jJAnAvaraNIya karmasApekSa jJAnane paNa pudgaladravyanI kramika avasthA lAgu paDe che. tethI ja matijJAnAdi bAkInA cAra kramika kArya karI zake che. AtmA eTale zuM ? 'huM', 'meM' ane 'mAruM' e AtmA che. nAmadhArIpaNuM e 'huM' nahi. 'huM', 'meM' ane 'mAruM' e bhAva paNa che ane vacanayoga paNa che. viharamAna sarvajJa tIrthaMkara bhagavaMta, kevaLajJAnI bhagavaMtane vacanayoga hoya che, paraMtu teo bhAvAtIta hovAthI temane bhAvarUpa 'huM', 'meM' ane 'mAruM' na hoya. matijJAna, avadhijJAna, manaHparyavajJAna ane kevaLajJAna e cAra mUMgA jJAna che-avAcya jJAna che. mAtra zrutajJAna e vAcika jJAna che. matijJAna e vicArajJAna che. jyAre zrutajJAna e bolazAna che. bolamAMthI abola thavuM joie. paramatattva-paramAtmatattva vacanathI agocara che-anirvacanIya che. kAraNa ke vacana kramika che, jyAre paramAtmatattva-kevaLajJAna akramika che. manathI paNa te agocara che. kramikatattva-saMsArI jIva, akramika tattva-paramAtma tattvane samajI zake mATe kramika tattve potAnI kramikatAne samajIne potAnA e kramikatattvano akramikatattva sAthe saMbaMdha sthApI W te vacana dvArA vacanAtItane pakaDavAno che ane mana dvArA manAtItane akramika tattvanI nizrAe svayaM akramika banavAnuM che. pakaDavAno che. manane ane vacanane sat evAM paramAtma tattva sAthe joDIne manoyoga ane vacanayogano sadupayoga karatAM karatAM svayaM manAtIta, vacanAtIta thavAnuM che. svarUpane vicAravuM. manathI paramAtmatattvanuM manana, ciMtana karavuM ane mana ane vacanathI sat, vacanAtIta, manAtIta evAM paramAtma vacanathI, vicArathI paramAtmatattvanI vicAraNA karI ane emanA guNa-gAna gAvAM. jethI karIne sat tattva sAthe abheda thavAya-svayaM sat banAya ane sat tatvanuM vedana-anubhavana-AsvAdana levAya. paramAtmatattva e vedavAnI cIja che-anubhavavAnI-AsvAdana levAnI ! Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bolavuM pAsa thI kha ga Apo to Apa Apava prabuddhajIvana tA. 16-3-98 cIja che. e kAMI bolavAnI ke kahevAnI cIja nathI. samajavuM ane dhAraNa karanAra kevaLajJAnI-sayogI kevaLajJAnI bhagavaMtane badhuM jaNAya samajAvavuM e apUrNa tattva che. phakta anubhavana-AsvAdana-vedana- bhale akramathI, paNa bole to kramathI ja ! TUMkamAM akramathI jANanArA, saMvedana e pUrNa tattva che. anubhava tattvathI abhinna hoya-abheda sayogI sarvajJa kevaLajJAnI bhagavaMta hoya ke pachI asarvajJa chAstha hoya. kabIrajI kahe che ke bolavAnI bAbatamAM ApaNe zuM kahIe. jJAnI hoya. ubhayano vacanayoga to kramika ja hoya che. ubhayane bolavA jaie chIe tyAM ja bolavAnuM che tenuM tattva nAza pAme che. lAgu paDe te mATe thaIne vaktavyanI samabhaMgi racI. paraMtu sAdhake to bolanakA kahIe re bhAI ! bolatA bolatA tatu na sAMI' vacanayoganA mULa evAM jJAnane laine jJAnanuM mULa svarUpa kevuM che yato vAco nivartante, na yatra manaso gatiH / enuM lakSya karavuM joIe te apekSAe samabhaMginuM tattvajJAna ApaNA zuddhAnubhavasaMvedyaM, tadUpaM paramAtmana : || svarUpanuM-pUrNa svarUpanuM-pUrNa jJAnanuM-sarvajJatAnuM lakSya karAvanAra, (paramAtmadarzana paMcaviMzati - mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajI) hovAthI paramopakArI tIrthakara vItarAga sarvajJa paramAtma bhagavaMte, jyAM vANI eTale sarva prakAranA vacanonuM bolavuM pAchuM paDe che, ApelA tattvajJAnathI sarva padArthonI aMdara AkhAya vizvane joya ne arthAta jyAM koipaNa vANInuM prayojana nathI, jyAM mananI gati leza jJAnamAM samAvI jIvane bhAna karAve che, ke tArA jJAnanuM sAcuM zuddha mAtra paNa pravRtti karI zakatI nathI, arthAta jyAM mana paNa nirarthaka pUrNa mULa svarUpa kevuM che. AvI rIte lakSyArthathI tattvanA mArmika-hArdika che, kevaLa zuddha nirmaLa cidAnaMda svarUpI evA AtmAnA pragaTa ) bhAvone pakaDIne ApaNe ApaNA sAcA zuddha pUrNa mULa svarUpane anubhava vaDe karIne ja AtmAne gamya che te paramAtma svarUpI devane jANIe-pIchANIe-samajIe to ApaNA mULa svarUpanI smRti, namaskAra thAo ! prIti, lakSya sahaja ja thAya ! AvuM tattva ApavAmAM e vItarAga tethI cothA bhAMgA "syAd avaktavyano lakSya artha e karavAno sarvajJa paramAtmAnI ApaNA upara kevI ane keTalI badhI asIma che ke vaktavyanuM eTale ke vacanayoganuM mULa je upayoga che te kramika kRpA che ke e tattvathI ApaNA svarUpanI smRti, prIti, lakSya banI ane akramika ema be prakAre che. Ama pachInA cAra bhAMgA lakSya na rahe-svarUpasaMdhAna thAya jIvanI mAMga-jIvanI cAha avinAzI AnaMdanI che, je arthathI jJAnanI dazAnuM svarUpa samajAve che. ane temAM paNa pradhAnatAe kevaLajJAna ApI zake che. arthAta nirAvaraNa akramika jJAna ApI kevaLajJAnanuM svarUpa kevuM Akramika che te lakSamAM Ave evo uddeza zake che. jJAnanI pUrNatAmAM pUrNa sukha maLe ! akramika jJAna e jJAnanI che. tethI chAghasthika jJAnane syAd avaktavyAdi cAra bhAMgA lAgu paDe. paraMtu kevaLajJAnane te lAgu nahi paDe. pUrNatA che. akramika evAM pUrNajJAnanuM lakSya karavA mATe bhagavaMte je zeya padArtho che te kramika che ke akramika te vicAravAnuM che. syAdvAda, saptabhaMgI Apela che. saptabhaMgithI kevaLajJAnanuM svarUpa kevuM che tenuM jANapaNuM prApta thAya che ane e jANapaNA upara sAta je utpAda-vyaya ane hAni-vRddhivALuM che te kramika che. pudgaladravya nayonI daSTi tathA sAdhanA che, je vaDe kAryasiddhirUpa kevaLajJAnanI ane sAMsArika jIvonI avasthA kramika che. prApti karavAnI che. mATe kevaLajJAnane kAryasiddhino viSaya banAvavo jevI rIte dhamastikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya paNa * joIe, kemake sAta naya yukta ApaNuM jIvana che, samabhaMgi yukta potAnA svabhAva pramANe pUrNa kArya kare che tevI rIte ja AtmAnA ApaNI daSTi che ane cAra nikSepA vaDe ApaNo vyavahAra cAle che. prakAzasvarUpanuM arthAta jJAnasvarUpanuM kArya paNa pUrNa thavuM joIe. saptabhaMgimAM pUrNa ane sAcI daSTi karavAnI che, sAta nathI te athati jJAna eTale jaNAvuM to AtmAne potAnA jJAyaka dharma pramANe daSTi pramANe sAdhanA karavAnI che. samabhaMgithI AtmAnA upayogane sarva dravyonA sarva bhAvo eka ja samayamAM jaNAvA joIe. to ja nirmohI-vItarAga banAvavAno che. saptabhaMgithI AtmAe daSTimAM tenuM kArya pUrNa lekhAya, jevuM AkAzAstikAya Adi dravyanuM kArya che sAkSIbhAva-akartAbhAva lAvavAno che ane jJAnamAM kartAbhAvake...AkAza avagAhana Ape che to te sarva dravyane sarva kSetre bhoktAbhAva hoya to tene kADhavAno che. jyAre sAta naya e sAdhanA avagAhanA Ape che. evuM nathI ke AkAza amuka dravyane avagAhanA che jenAthI AtmAne pUrNatAe pahoMcADavAnI rUci keLavavAnI che. Ape ane amuka dravyane nahi Ape. tema amuka kSetre ane amuka svAdathI kevaLajJAnanuM asyAspaNuMH kALe avagAhanA Ape ane amuka kSetre ane amuka kALe avagAhanA kevaLajJAnamAM sarva dravya-guNa-paryAyanuM astitva eka ja samaye nahi Ape. AkAzAstikAyano avagAhanA pradAnatAno je guNa che arthAt yugapada-samakALa vidyamAna che. tenA astitvathI "spAdu te gaNakArya pramANe te sarva dravyone, sarvakSetre, sarvakALamAM eka sarakhI asti" samajavAnuM che. te ja pramANe chabasthajJAnamAM sarva dravya-guNaavagAhana Ape che. e AkAstikAyanA sva svabhAva pramANenuM paryAya eka ja samaye samakALa vidyamAna nathI tenA nAstipaNAthI pUrNa kArya che. paraMtu anAdikALathI jIva je vikata dazAmAM che ane syAd nAsti samajavAnuM che. potAnA guNanuM kArya karI zakato nathI te tenI apUrNatA che, je tene . - "syA eTale ke kaMIka, kathaMcita, dezatatva, asarvatatva, Few, * Litle. "asyA eTale je svAdu nathI te arthAtuM je sarva che. duHkharUpa che-kalaMkarUpa che. e enI hINapata che. kevaLajJAna e sarvanuM jJAna che-sarvajJatA che. sarvanuM jJAna hovAthI vacananuM mULa jJAna che ane jJAnanuM jANapaNuM che. to jIvanuM te kevaLajJAna abhyAda kevaLajJAna asyA che. kevaLajJAna sivAyanA bAkInAM mati, zrata, jANapaNuM kevuM hovuM joIe ? jIvanuM jANapaNuM-zAyakatAdharma- avadhi, mana:paryava jJAna ghaNAM ghaNAM bhede che ane zakti alpa che. * prakAzasvarUpa evuM hovuM joie ke jevuM dharma, adharma ane AkAzanuM jyAre kevaLajJAna eka ja bhede che. tethI te ekAnta che-advaita che. 'temanA guNa pramANenuM pUrNa kArya che. jIva duHkhI kema che? eno paNa zakti anaMta che. Ama kevaLajJAna asyA che jyAre bAkInAM javAba e che ke jIvanI upara jaNAvyA mujabanI tenI sarva cAra jJAna sAdu che. chatAMya mati, zruta, avadhi ane mana:paryava adhurapa-apUrNatA ja tene duHkharUpa che. jJAnanA astitvanI apekSAe kevaLajJAna paNa sAduM che. paraMtu saptabhaMgI vacanayoga eTale ke svAdu vaktavyanI banAvI che tema, kevaLajJAnanI upayoga zakti sva kArya karavAmAM asyAd arthAta bolavuM e paNa jJAnadharma che, ema jANavuM e paNa jJAnadharma che, to sarvarUpa che-pUrNa che-akramika che-nitya che-avinAzI che. - pachI jJAtavyanI saptabhaMgI kema banAvI nahi ? jJAna kramika ane svAduM zabdanuM prayojana karavA dvArA ApaNA sahunI apUrNatAnuM ' akramika be prakAre che. sAvaraNa jJAna kramika kriyA kare che jyAre bhAna karAyela che. ApaNane spA kahevA dvArA coMkAvela che, ke nirAvaraNa jJAna akramika kriyA kare che, je jJAnanuM pUrNa kArya che. ApaNe chAstha, apUrNa ane ajJAnI chIe. ahIM ajJAnano artha che. jJAtavyanI saptabhaMgI nahi mUkatA vaktavyanI saptabhaMgI ja mUkI te jJAnano abhAva nathI, paraMtu kevaLajJAnI paramAtma bhagavaMta je jANe eTalA mATe ke akramika evAM nirAvaraNa jJAna arthAtu kevaLajJAnane che tenAthI anaMtamAM bhAganuM paNa ApaNe jANatA nathI. te arthamAM ane amuka dravyane mAtra ane amuka kAraNa che arthAta javAnuM che. te ja pramANe, Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - kaNabAla che. sAva samari vizvamAM ja svarUpa guNa, nAnA bhAga tA. 16-3-98 prabuddha jIvana kahela che. svAduvAda darzana ApavA dvArA paramAtmAe pUrNanuM lakSya sAta naya batADela che. dazya padArtha uparanA ApaNA matijJAnanA karAvavA sAthe sAthe tattvane samyagu prakAre samajavAnI cAvI ApI upayoganuM nAma ja naya che. Ama naya e daSTi che. chatAM sAthe sAthe naya e kartA mATe kArya sudhI pahoMcavAno vikAsakrama che. jeTalAM - pUrNatatvane sAthe rAkhIne apUrNa tattvane samajIzuM to barAbara prakAranAM vacana che teTalA prakAranA naya che. "jAvaiA vayavahA samajAze. nahitara apUrNa tattva paNa barobara samajAze nahi. ane tAvaUA ceva hoMti zayavAyA, jAvaUA savAyA tAvaUA yeva enI apUrNatAno pUro khyAla Avaze nahi. pUrNane sAthe ane mAthe parasamayA" ema siddhasena divAkarajIe sanmatitarka nAmanA graMthamAM : rAkhI arthata pUrNane najara samakSa rAkhI, tattvane samajavuM tenuM ja pharamAvela che. nAma syAdvAda. sAduvAda eTale kevaLajJAnI-pUrNajJAnI bhagavaMtanI eka padArthane aneka dharmo hoya che. padArthanA eka dharmano jevo nizrAe vidhAna karavA-vAto karavI ane svayaMnA ahaMne ogALavo. ane te sivAyanA bIjAM dharmono apalApa (avagaNanA) karavo nahi svAduvAda eTale vaDhIyamuM. sAduvAda eTale saLaMga daSTi tene "naya" kahevAya che. paraMtu jo padArthanA anya dharmono apalApa rAkhIne jovuM. khaMDita nahi jovuM. svAduvAda eTale sarvatomukhI darzana karavAmAM Ave to te nayAbhAsa kahevAya che. syAdavAdathI khoTA ahamu kADhavAnA che. nyAyAdhIza nathI banavAnuM ApaNe chabastha ekI sAthe badhuM jANI zakatA nathI. ane ekI paNa aspAdu evAM paramAtma tattvanuM zaraNa svIkAravAnuM che. sAthe badhAthI (sarvajJa kevaLI bhagavaMta sahita badhAthI) badhuM bolI vItarAga sarvajJa tIrthaMkara paramAtma bhagavaMta svayaM to pUrNa che. zakAtuM nathI. AvA chabasthanA kramika upayoganA vikalpanuM nAma chatAM emaNe je dharma prakAzyo-jharUkho-sthApyo te, ApaNe chapastha tathA bhASAvargaNAnA pudgala nimitte thatAM kramika vacanavyavahAranuM svAdu-aMzarUpa hovAthI ApaNI apekSAe, sAduvAdadarzana- nAma naya che: naya e ApaNuM buddhitattva che tema naya e ApaNI daSTi paNa che. kramathI jyAM jANavAnuM hoya tenuM nAma naya. che jIva ! samaSTi vizvamAM sarva pAMce astikAya eka kSetrI che indriyonI madadathI athavA to indriyonI madada sivAya utpanna ane vizva saMcAlanamAM potapotAnA svarUpa guNa, svabhAva pramANe thayela atIndriya jJAna jyAre koI vastune yathArthapaNe, vastune vastarUpe guNakArya karatAM thakI samaSTi vizvanuM kArya thavAmAM potapotAnA bhAga prakAzita kare che tyAre te pramANa" kahevAya che. paraMtu pramANa dvArA bhajave che, phALo Ape che. pratyeka dravya, potapotAnuM je kArya che te prakAzita thayelI vastune ke tattvane zabda dvArA vacanayogathI anyane ja kArya karI zake che ane prati samaye potAnuM guNakArya karavAmAM jaNAvavA mATe te tattvanA viSayamAM je aMzane sparzatI mAnasika kAryazIla, kAryarata che, jemAM eka kSaNanuM paNa aMtara paDatuM nathI. vicArakriyA thAya che te naya. arthAt zabdamAM utArAtI ke utAravA samagra vizvamAM eka eka dravya samaSTi vizvano eka vibhAga che, lAyaka je jJAnakriyA te "naya" ane teno purogAmI cetanAvyApAra arthAta dezatatva che. paraMtu sarvarUpa nathI mATe ja syAd che. chatAMya te "pramANa". naya pramANabhUta jJAnanuM aMzabhUta jJAna che. pramANa potAnA guNakAryano phALo ApavAmAM sarvadravyo pratye sarvakSetre, vyApAramAMthI ja naya vyApAranI dhArAo pragaTe che. pramANaSTi sarvakALe sAdu nathI arthAtu evuM nathI ke koI dravyane kAma Ape che vastane akhaMDarUpe grahaNa kare che ane vastunA judA judA dharma paratvenI ane koI dravyane kAma ApatA nathI, koI kSetre kAma Ape che ane mukhya pradhAna) daSTi e nayadaSTi che. eka vastune eka vyakti koI kSetre kAma ApatA nathI. athavA to koI kALe kAma Ape che ekarUpe jue che ane samaje che jyAre anya bIjI vyakti bIjArUpe ane koi kALe kAma ApatA nathI. sarva astikAya potapotAnI jue samaje che. tethI ja judI judI vyakti judo judo abhiprAya kSetra vyAptimAM sarva dravyone, sarva kALe eka sarakhuM svabhAva kArya kare bAMdhe che. vyaktino abhiprAya vyaktinA vastu-tattva pratinA che, tethI te apekSAe asyAd che. abhigama, valaNa, daSTikoNa anusAra hoya che. eka vyaktinI - he jIva! tuM svayaM paNa samaSTi vizvanI aMdarano pAMcamo bhAga samajanI bIjI vyaktine jANa hotI nathI. baMnene ekabIjAnI bhinna (pAMca astikAya paikInuM eka astikAya) che ane tAruM guNakArya bhinna prakAranI samaja mAluma paDe to ekamekanI adhurI samajanI', tArA svabhAva pramANe jANavA ane jaNAvavAnuM, prakAzita thavAnuM parti thAya ne jo baMne jijJAsa hoya to arasaparasanA daSTibiMdune ane prakAzita karavAnuM che je kArya tuM sarva rIte karato nathI. jANavAno yogya rIte samaje ane. ta karavAnuM che ja kavi tu sava rAta karatA nathI. jANavAnA yogya rIte samaje ane svIkAre. kAryamAM tane svayaM jaNAvuM joie tene badale tuM jANavA jAya che ane " jema "pramANa" eTale zuddhajJAna tema "naya" eTale paNa zuddha je kAMI jANe che te adhUruM kaMIka kaMIka jANe che, kramathI jANe che, 3 jAna. bheda eTalo ja che ke je zuddha jJAna akhaMDa vastune sparze che. mA anaMta jANato nathI, anaMtA kALathI kaMIka kaMIka jANato Avyo che te "pramANa jJAna" che. jyAre bIjuM je jJAna paNa zuddha hovA chatAM te kama samuccayathI anaMta che ja paNa tAre te jANeluM pAchuM bhUlI vastanA mAtra aMzane sparze che te 'nA' che. maryAdAnuM tAratamya che. jAya che. mATe tAre e syAd svarUpa che ane je tAruM asyA svarUpa chatAMya bane jJAna zuddha che. pramANa rUpa zuddha jJAnano upayoga niya" che te apragaTa che. Ama che jIva ! tuM syAmAM svAduM cho ! jyAre dvArA thAya che. kAraNa ke pramANarUpa zuddha jJAna jyAre bIjAnI AgaLa tArA sivAyanA bIjAM badhAMya dravyo svAdamAM syAd nathI. paraMtu vyakta karavAmAM Ave che tyAre te khAsa maryAdAmAM AvI javAthI syAmAM asyAd che. naya banI jAya che. vastunI eka bAbata-aMzane sparzanArI eka : he jIva! tuM jIvarUpI dravya bIjAM badhAM dravyone prakAzita karanAra nayadaSTine e ja vastunI bIjI bAbata arthAtu bIjA aMzanI jANa prakAzaka cho ! badhAMya dravyone khyAti ApanAra, nAmakaraNa karanAra, hoya paNa kharI ane na paNa hoya. jo jANa hoya to paNa potAnA '. prakAzita karanAra mahAna prakAzaka tatva he jIva tuM che ! ethI ja ja viSayane sparzavAnI enI maryAdA che. kAraNa ke vyavahAramArga . jIva ! tuM sarvadravyono uparI, sarvopari cho ! he jIva ! tuM tAruM evo ja hoya che. udAharaNa tarIke jJAnanI mahattA ane upayogitA ' tArApaNuM, tAruM svayaMnuM biruda tuM bhUlI gayo cho ! tArA e birudane, batAvavI hoya tyAre jJAnanuM mahattva ja varNavAya te zAnadaSTi rUpa : prakAzaka svarUpane tuM saMbhAra ane spAmAM svAdu banI nahi rahetAM jJAnanayane AbhArI che. e vakhate kriyAne paNa sthAna che enI jANa ' asyA thA ! ane svAdumAM aspAdu bana ! badhAM sAranA sArarUpa hovA chatAM jJAnanaya prasaMgAnusAra jJAnanI ja mahattA varNave temAM te A ja sAra che. badhA satyanA satyarUpa A ja satya che. sarva duHkhanA kazuM khoTuM karato nathI. hA ! khoTuM tyAre kahevAya ke jyAre potAnI ! bhAganuM parama sAdhana assAdurUpa thavApaNuM che, je thatAM aMte sarvamukha vAtane gAvAnI dhUnamAM kriyAnI upayogitAnA sthAnane naSTa karI svarUpa tuM jevo che tevo tuM tane tArAmAM anubhavIza, tuM tane vedIza. nAMkhe. A ja vicArasaraNInA anusaMdhAnamAM ApaNA jIvana, - naya nikSepA atIta kevaLajJAna : vyavahAramAM paNa e kahevatanuM calaNa thayuM che ke... lagananA gIta syAdavAdazailI tattva nirIkSaNa mATe jema sarvajJa bhagavaMte lagana vakhate gavAya" ke pachI. 'lagana vakhate lagananA ja gIta saptabhaMginuM pradAna karela che tema sAdhakane sAdhanAmAM vikAsa mATe gavAya'. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAthA chee be naya vya A kAraNane lIdhe ja parivartananI ghaTamALamAM 10 prabuddhajIvana tA. 16-3-98 vastumAM eka gharma nathI paNa ekathI adhika aneka dharmo che. jJAna, cAritra, tapa, vIrya e sva hovAthI, sva-rUpa hovAthI, sva-bhAva tethI ja vastugata bhinna bhinna dharmone lagatA jeTalAM abhiprAyo teTalA hovAthI paMcAcAra pAlanA rUpa dharma-vidheyAtmaka dharma batADavA sAthe nayo' che. jagatanA vicAronA AdAna-pradAnano badho vyavahAra sAthe paMcamahAvratarUpa vairAgya dharma ane dAna, zIla, tapa, bhAva rUpa "naya" che. anekAnta daSTithI vastu enA vyApaka svarUpamAM e kevAM cAra prakArano tyAgadharma je niSedhAtmaka dharma che e paNa batADyo. dharmono-guNono bhaMDAra che te samajAya che ane vyavahAranA vakhate ratnatrayInI ArAdhanA batADavA sahita parane choDavArUpa tyAgadharma emAMnI samayocita bAbata (dhama)no upayoga karavAmAM Ave che, paNa te nayano pradeza che. udAharaNa tarIke AtmA nitya che e niHzaMka che paNa batADyo. | nayonuM nirUpaNa eTale vicAronuM vargIkaraNa. nayavAda eTale che, kemake AtmAno kadI nAza thato nathI. AtmA anAdi-anaMta, anutpanna, avinAzI, svayaMbhU che. paraMtu AtmA tenA saMsArI | vicAramImAMsA. Ama vikalpadaSTi ke jene naya kahevAya che te nayanA paryAyamAM haMmezA parivartanane pAmato rahe che. AtmA kyAreka pazu : anaMtA bheda che. e anaMta nayono samAveza mukhya sAtaso nayomAM jIvanane pAme che, kyAreka manuSya jIvanane pAme che, kyAreka thAya che ane e sAtaso nayono samAveza mukhya sAta nayomAM devabhUminA devanA jIvanane pAme che, to kyAreka narkamAM nArakIpaNe * karavAmAM Ave che je zAstrIya paripATI che. e sAta no nIce utpanna thAya che ke ekendriyapaNAne paNa pAme che. eka ja bhavamAM, pramANe che. (1) naigama naya (2) saMgraha naya (3) vyavahAra naya (4) jusUtra naya jenA peTA vibhAga skUla ane sUkSma che. (5) eka ja zarIramAM paNa AtmAnI anaMta pratinI yAtrA kAMI ochI zabda naya (ka) samabhirUDha naya (7) evaMbhUta naya. A sAta nayono parivartanazIla nathI. avasthA, vicAra, vedanA, bhAvanA, harSa, pAcho be ja naya, dravyArthika ane paryAyArthika naya tathA vyavahAranaya viSAda AdinA bAhya tathA AMtarika keTakeTalAM parivartana thAya che ! ane nizcayanayamAM saMkoca thAya che. kaSAyone haNI adhikArI, dehadhArI AtmA satata parivartananI ghaTamALamAM pharato rahe che. A avinAzI, vItarAgI banI pAramArthika evaMbhUta naya eTale ke teramAM ja kAraNane lIdhe nitya dravyarUpa AtmAne kadAcita anitya paNa sayogI kevaLI guNasthAnake pahoMcADanAra naya sunaya che, jyAre mAnI zakAya, chatAM pramANajJAna to AtmAne ekAnta nitya ke : dehabhAva, saMsArabhAva tarapha dorI janAra naya kunaya che. padArthanA ekAtta anitya nahi kahetAM nityAnitya kaheze. bauddhadarzananuM maMDANa guNadharmone anulakSIne sunaya-kunayanA bheda nathI. padArthane joIne "jagata zreNika che-anitya che" evAM anityamata-kSaNikavAda upara, enA sva paratve kevA bhAva karIe chIe e uparathI saMsArabhAva ke thayela che. jyAre vaidika darzananuM maMDANa, "brahma satya jagata mithyA' mokSabhAva samajavAno hoya che. mATe ja dehabhAva e kunaya che ane e nityatAnA mata upara eTale ke nitya evAM AtmA sivAya kazuM ja nathI, evAM daSTikoNa upara thayela che. vAstavika to pramANajJAnanA AtmabhAva e sunaya che. koIpaNa padArthane rAgapUrvaka jovo jANavo. nahi ane joyA jANyA bAda rAga karavo nahi e "sunaya daSTi' che. vidhAnathI, ke je sarvajJapraNIta jainadarzanano mata che, te anusAra jJAtA daSTa bhAva e "sunaya daSTi' jyAre rAgabhAva haThAvavA te jagata nityAnitya che. jagata pravAhathI anAdi-anaMta hovAthI nitya sunaya' che. ethI viparIta saMsAramAM jeTalAM jeTalAM ApaNA che. paraMtu jagata sthitithI, ghaTanA, banAvo AdithI sAdi-sAnta dehabhAva-mohabhAva che, te saghaLAM "naya" che ane te mithyAdarzana , hovAthI, parivartanazIla hovAthI anitya che-RNika che-mithyA chevinAzI che. mATe ja pramANa vidhAna e che ke jagata sAdi-sAntapUrvaka che. AtmabhAva, AdhyAtmika bhAva sunaya che. A sAta no e kartA-bhoktAbhAvavALA jIvonA jIvanamAM anAdi-anaMta che arthAta ke nityAnitya che. sAta pagathiyAMrUpa sIDI che, je sAdhanA paNa che ane jIvana paNa - sAdhakanuM sAdhya vItarAgatAnI prApti che kemake vItarAga thavAya to nirvikalpakatA ane sarvajJatAnI prApti ApoApa thAya ane A sAta nayanI vAta che. vaLI jema sAta naya che, tema daSTinuM paNa che. jene daSTi maLela che te daSTi kare che evA saMsArI jIva mATenI paramAtmA banAya. sAdhakane matalaba vItarAgatA prApta karavAthI che. ATha daSTimAM vibhAjana karela che. te paNa vikAsamanA ATha vakhanA vinAzI arthAtu anitya svarUpane lakSamAM laI vinAzane ja che. e ATha daSTi (1) mitrA (2) tArA 3) balA (4) diptA duHkharUpa samajIe ane te pratye vairAgya keLavI te vinAzI padArthathI (5) sthira () kAntA (7) prabhA ane (8) parA, pUrva maharSI chUTavAnI, 5ra thavAnI sAdhanA sAdhaka karI zake ane vItarAga banI haribhadra sUrIzvarajI mahArAjazrIe emanA yogadaSTi samuccaya nAmanA zake. e ja pramANe sAdhaka vastunA nitya svarUpane lakSamAM laI graMthamAM A viSayamAM vigate vicAraNA karela che. daSTi to eka ja nityatA-avinAzitAmAM ja sukha che, ema samajIne nitya svarUpanI che. paraMtu cittanA ATha doSo je che te ATha doSo ekeka karIne prAptinI sAdhanA karI sAghaka nityathI anAdi thaI zake arthAta jatAM daSTimAM je sudhAro thAya te anusAra te daSTinA ATha nAma vItarAga banI zake. AmAM prathama vikalpa niSedhAtmaka che, jyAre jaNAvela che. saMsArI jIvane bhaviSya che ane bhaviSya che eTale bIjo vikalpa vidheyAtmaka che. jaina darzanamAM ubhaya vikalpathI sAdhanA. saMskRti ane vikRtinA prazno che. saMskRtimAM uttarottara vikAsa kema mArga batADavAmAM Avyo che. nitya che tene nitya svarUpe batADela thAya te sUcavanArA sAte naya che ke ATha daSTi che. je padArthamAM che ane anitya che tene anitya svarUpe batADela che. anityathI kAla 0 kAryakAraNanI paraMparA che tyAM naya mImAMsA che. jyAM prayojana che, jyAM saMkalpa che, jyAM kArya che ane jyAM lakSya che tyAM sAta naya chUTavA ane nityathI joDAvA jaNAvela che. "svamAM vasa ane parathI che. kAryasiddhi-evaMbhU naya sudhI pahoMcADanArA vikAsanA tabakkAne khasa' temaja "svane bhaja ane parane taja' e A saMdarbhamAM ja sUcavanArA e sAta naya che. te sAta sopAna che. paraMtu aMtima pharamAvela che. svabhAva "sva' che. te avinAzI che je AvavA javAnA kAryasiddhi pachI jyAM kArya-kAraNano aMta che tyAM kRtakRtyatA che, che ane svabhAvavALuM nathI, jyAre "para' che te vinAzI che, jeno saMyoga parNatA che. ekAntikatA che. AtyaMtikA che ane tyAM nayono virAma paNa che ane viyoga paNa che. "para" che te AvavA javAno dharma che. eTale ke nayonA bhedane pachI tyAM koI avakAza nathI ane vALe che. ane aprApta che. jyAre "sva" to sAthe ja che, sva rUpa che AvazyakatA nathI. kevaLajJAnanA pragaTIkaraNa pachI e aMtima - ane prApta ja che. mAtra e AvRta che jene anAvRta karavAnuM che. kAryasiddhi hovAthI, kRtakRtyAvasthA hovAthI kevaLajJAna nayAtIta che, arthAt prAptanI prApti karavAnI che. eTale ke prAmanuM vartamAnamAM je kAraNa ke kevaLI bhagavaMto to pote pUrNa jJAtA-daSTa, sarvajJa, sarvadarzI, vedana nathI tene vedanamAM lAvavAnuM che. Ama jaina darzane vItarAgatA vItarAga che. dezavirati, sarvavirati rUpa cAritradharma, mokSamArga, taraphanuM be pAMkhe uthana batADela che, ke jenAthI lakSane zIgha AMbI sAdhanAmArga sarva nayAzrita che. A badhA guNo AtmabhAva rUpa che. zakAya che. jaina darzane sva nityanuM lakSya karavA ane para evAM jyAre zuddha svarUpa Atmadharma e sarva nayAtIta che ane sarva pramANarUpa pudgaladravyanI anityatA prati vairAgya keLavavA pharamAvela che. darzana, cha. hovAthI anAvo Adi zI nitya zatA daLa bhAyA bAda rAga tibhAva . eka yuga karI Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-98 prabuddhajIvana pramANa, prameya ane pramAtA eTale ja zAna, zeya ane jJAtA. thaze. caitra suda terasa (janma kalyANaka), vaizAkha suda dazama (kevaLajJAna vAstavika pramANa jo koI hoya to te jJAna ja che arthAtuM jJAna ja kalyANaka), aSADha suda chaTha (cyavana kalyANaka) Adi bhagavaMtanA pramANa che ane temAMya mAtra kevaLajJAna ja pramANabhUta che, kAraNa ke vyavahArakALanA saMbaMdhita divasothI bhagavaMta sAthe ja nAto joDAya kevaLajJAna koI anya pramANa vaDe pramANita nathI, kevaLajJAna svayaMsiddha che. bhagavaMte jevAM sAdhaka bhAva sAdhanA daramiyAna upasarga, pariSaha ane svasaMvedya che. jyAre kevaLajJAna sivAyanA pramANa anya pramANe sahana karatAM sevyAM hatAM, caMDakauzika sAtheno upazamabhAva. saMgama vaDe pramANita che. bIjAM pramANa bAbata to evuM bane che ke vastu pratino karuNAno bhAva, savi jIva karuM zAnasarasIno bhAva tathA joie kAMI ane smaraNa karIe kAMi. dAkhalA tarIke sapheda sADalo kevaLajJAna pragaTa thayA bAdanA svarUpanI vicAraNA Adi bhAvo viSe paherela mahilAvRMdane jotAM smaraNa kokanA maraNanuM thAya. ahIM dazya vicAratAM bhagavAna ja tAdaza thAya che. paryuSaNAparva daramiyAna ane smaraNa judAM che. kevaLajJAna sarvapramANa che, kAraNa ke kevaLajJAna kalpasUtranA ane bArasAsUtranA vAcanathI bhagavAna mahAvIra svAmInI to sAkAra, nirAkAra, ekAkAra, sarpAkAra ane zUnyAkAra che ane dranileSAthI pUjA thatI hoya che. e ja pramANe padArthamAM rahela guNa tethI ja svayaMsiddha che ane pramANabhUta che. ethI ja avadhUta yogI paryAyane te padArthano bhAva eTale ke bhAva nikSepo kahevAya che. zrI AnaMdaghanajI mahArAjAe gAyuM che ke... ' pudgaladravyanA bhAva nipAmAM kramika,vinAzI, parivartanazIla evAM naya nikSepe re jeha na jANIe jihAM prasare na pramANa. varNa, gaMdha, rasa, sparza, bhAva Ave che, tathA tenAthI cAlatuM jagata naya dezatatva che jyAre pramANa pUrNatattva, sarvatattva che. chatAM Ave che. jIvanA bhAva te te jIvanA guNa-doSa rUpa tamasa, rAjasa, AvA pramANa jJAnane, kevaLIbhagavaMtoe vacanayoganA mAdhyamathI sAttvika bhAvo ane caitanya lakSaNarUpa jJAna, darzana, cAritra, tapa, bhASAvargaNAnA pudagalone grahaNa karIne kAma levAnuM Ave che tyAre vIrya bhAvo temaja sukha, du:kha, AnaMdanA bhAvo bhAvanipAmAM naya Azrita vyavahAra hoya che, kAraNa ke pudgalathI thato vyavahAra Ave che. dharma, adharma, AkAzAstikAmAM te te dravyanA paramabhAvarUpa kramika hoya che. mATe ja tIrthaMkara vItarAga sarvajJa bhagavaMtonI dezanA lakSaNa evAM gati, sthiti, avagAhanA- dAyitva te te dravyonA dravyArthika paryAyArthika naya Azrita hoya che . ' anukrame bhAva nikSepa che. bhagavAnanA svarUpaguNonI vicAraNA, jema naya vikAsanA tabakkAne sUcavanAra che tema nikSepA e ciMtavanA, stavanA, e bhagavAnanI bhAvanikSepe karAtI pUjanA, padArthanI sthiti che. saMsArI jIvono jIvanavyavahAra nikSepaNathI che. arcanA che. ATheya karmanA kSayathI prApta thayela bhagavAnanuM niraMjana, nikSepAnA cAra bheda che. vizvamAM je koi padArthanuM astitva hoya nirAkAra, anAmI, arUpI, nirAvaraNa svarUpa ke pachI cAreya tenuM nAmakaraNa hoya ja ! kemake nAmakaraNa hoya to ja teno vyavahAra ghAtakarmanA kSayathI prApta thayela aSTa prAtihAryo sahitanuM sAkAra zakya bane. zabdoccAra vaDe ja vyavahAra thato hoya che. saMjJi paMcendriya arihaMtasvarUpa, tIrthakara svarUpa te bhagavAnanA bhAva nikSepo che. jIvone cAra nipAthI vizeSa saMbaMdha che. emAM paNa manuSyayonimAMno ahIM e jANI levuM jarUrI che ke bhagavAnanuM samovasarasa, bhagavAnane nikSepathI thato jIvanavyavahAra vizeSe vicAraNIya che. ApaNuM jIvana kevaLajJAna pragaTa thayA pachI ja devo race che, mATe samovasaraNa ane paNa A nipAnA bhedathI cAra bhedavALuM che. vyavahAramAM ApaNe kevaLajJAnano avinAbhAvi saMbaMdha che. samovasaraNa e upacarita nAma che. tema ApaNuM rUpa paNa che ane te rUpanI hUbahU pratikRti satya che. tIrthakaranA jIvone kevaLajJAna thAya eTale samavasaraNa eTale pratimA, tasvIra Adi che. pratikRtithI oLakhapatra Identity racAya ane tethI samovasaraNa thAya eTale kevaLajJAna thayuM che ema CardthI ApaNI oLakha prasthApita thAya che. e ja pramANe cihno, samajavuM. Ane dvipakSI avinAbhAvi saMbaMdha kahevAya. mudrA, simbola (pratIka), logo, sIla, eblema, vijhiTiMga kArDa bhagavAnanuM nAmasmaraNa e nAma nikSepo che. bhagavAnanuM vagere vagere hoya che te sarva sthApanA nikSepAnA prakAra che. ApaNe darzanasmaraNa e bhagavAnano sthApanA nikSepo che. bhagavaMtanI pote dravya (jIvadaLa-AtmapradezapiMDa) chIe ane vaLI ApaNe pote jIvanakathA zravaNasmaraNa e bhagavAnano dravya nikSepo che. ane anya jaDa cetana dravyanI sAthe saMbaMdhamAM AvIe chIe. je dravya, bhagavad svarUpa smaraNa e bhAvanikSepo che. kSetra, kALa, bhAva sAthe saMbaMdhamAM AvIe te saMbaMdha dvArA kendramAM jenuM jIvana apUrNa che, chAsthika ane vyavahArayukta che, bhinna, ApaNe hoIe chIe tethI ApaNI ja smRti e dravya, kSetra, kALa, bhinna dezakALa bAdhita saMbaMdhita che, tenuM jIvana nilepAya che. sarva bhAva, sAthenI vicAraNA karatAM tarata ja cittamAM upasI Ave che ke jIvanavyavahAra, pratimAM, pratIka, pratikRti, pratinidhithI cAle che. ubharI Ave che. A dravya nikSepo che jenuM svarUpa khUba ja vicAraNIya paraMtu jenI avasthA pUrNa che, je kRtakRtya che, tene nilepa lAga, che. koIpaNa eka vyaktine kendramAM rAkhI pachI tenA saMbaMdhamAM AvanAra che vanAra paDatA nathI. arthAta nipAnA bheda tyAM samApta thAya che kemake teo anya jaDa ke cetana dravya tathA eNe sparzanA karela kSetra, eno nikSepAtIta bane che. ApaNe je bhagavAnanA nikSepo kahIe chIe vyavahArakALa rahela te vyaktinI yAda smRtipaTa, mAnasapaTa upara ke ghauM vINe che. vAstavika to ghauMmAthI kAMkarA vINI vINIne judA te vyavahAranayanI vyavahArabhASA che ke jema vyavahAramAM kahIe chIe chavAI jAya che. A to sarvanA jAta anubhavanI vAta che. udAharaNa kADhe. ApaNI je dazA hoya te dazA pramANenI vAta che. ApaNI tarIke bhagavAna mahAvIra svAmIne kendramAM rAkhI temanA dravyanikSepAnI dazA ja ApaNuM sAdhana bane che. nikSepA ApaNo jIvana vyavahAra : vicAraNA karIe to bhagavAna mahAvIra emanA jIvanakALa daramiyAna che. ApaNA netAonA, ApaNA mahApuruSonA, ApaNA pUrvajonI je je jIvonA saMbaMdhamAM AvyA te te jema ke temanAM mAtA trizalA, pratimAo banAvIe chIe, pALIA sthApIe chIe tema ApaNA : - devAnaMdA, pitA siddhArtha, bhAI naMdIvardhana, bena sudarzanA, putrI bhagavAnanI pratimA bharAvI sthApanA nikSepe ApaNe pUjA karIe : priyadarzinI, jamAi jAkAli, gautamasvAmI, sudharmAsvAmI, chIe. te ApaNI dazAmAMthI niSpanna thayeluM sAdhana che je vaDe ApaNe meghakumAra, gozALo, saMgama, caMdanabAlA, mRgAvatI, sulasA, revatI, sAdhanA karIe chIe. pratimA, sthApanA nikSepo e ApaNuM sAdhana zreNika, puNiyo, caMDakauzika AdinuM nAma letAM ja temano bhagavaMta che. e pratimA pUjAya ke apUjita rahe, yA koI kALe koI kAraNe sAtheno saMbaMdha ane bhagavaMta mahAvIra svAmI tarata ja sahaja yAda khaMDita thAya to tethI bhagavaMtanA bhagavad svarUpamAM, bhagavadUbhAvamAM, ; AvI jAya che. e ja pramANe bhagavaMte je je kotranI sparzanA karI te svarUpabhAvamAM, kevaLajJAnamAM koI bheda paDato nathI, lezamAtra pharake . kSatriyakuMDa, vaizAlI, apApApurI -pAvApurI, rAjagRhI, paDato nathI. bhagavAna to nikSepaNathI para che. nipAtIta che. nirlepAra, kolAkasaMniveza, ajavAlikA Adi sarva kSetronA nAmoccArathI che bhagavAnanA paNa te che ApaNA mATe, ApaNI sAdhanAnA sAdhana. bhagavAna mahAvIra svAmI sAthe saMbaMdha sthApita thaze, athatu emanuM AlaMbana tarIke. bhagavAna to nayAtIta che, nipAtIta che.' nAmasmaraNa thaze. bhagavaMta mahAvIra svAmI sAthe joDANa-anusaMdhAna saMkalanaH sUryavadana ThAkoralAla jhaverI Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana tA. 16-3-98 ane cAra cAra jAtinA visakhalAla rIta hato gata zatakanA zrAvaka kavi manasukhalAla I DaoN. kavina zAha jaina sAhityanA sarjana ane vikAsamAM sAdhukavionuM vizeSa 28mA adhyayanane anulakSIne mokSamArganI DhALabaddha racanA karI che. pramANamAM pradAna che. tema chatAM zrAvaka vargamAMthI paNa sarjana tarapha kezI-gautama svAmI praznottara, tera kriyA ane anAthI muninI puruSArtha karyo hoya tevA kavio-lekhakonuM pramANa alpa saMkhyAmAM sajajhAyanI racanAo che. kavie stavana racanA "caityavaMdana ane che. AvA ja eka zrAvaka kavi manasukhalAlano paricaya jaina sAhityanA stuti covIsI tathA gahuMlIonI racanA karIne potAnI kavitva kaviomAM noMdhapAtra bane tema che. manasukhalAlano janma saMvata zaktino vizeSa paricaya karAvyo che. taduparAMta jainadarzananA pAyAnA 1899nA mahAvada 14nA divase godharAmAM thayo hato. mAtA jayaMtI siddhAMtanuM svarUpa samajAvatI navatattva viSayaka DhALo ane viSayaane pitA harilAla pAsethI jaina kuLanA AcAravicAranA saMskAra vAsanA parihArane lagatA vicAronI kAvyavANImAM abhivyakti karI prApta karIne temaNe khAnagI zALAmAM paraMparAgata zikSaNa prApta karyuM che. sumativilAsa zuddha jJAnamArganA pratIka samAna che. jyAre sumatihatu. taAa bAlyAvasthAmAM dAdA abAIdAsanA sAtha upAzrayamA vyavahAra jJAna ane bhaktino samanvaya karIne, upadezoka valaNa. vyAkhyAna zravaNa dvArA saMskArone vadhu daDha karyA hatA. godharAnI vIzA dharAve che. nImA jaina jJAtimAM vepAra dhaMdhAnA sAhasa dvArA siddhi meLavanArA ghaNA che. paNa jaina darzanamAM UMDo abhyAsa karanAra te kavi manasukhalAla navapadapUjAdisaMgrahamAM temaNe navapadanI pUjAnI paraMparAgata che. 13 varSanI vaye temanAM lagna thayAM tyAre jJAtinA rivAja mujaba racanA karI che. temAM vividha pado, gahuMlIo, stavanono saMcaya che. lagnavidhimAM pAnabIDuM ane kaMsAra apAya. paraMtu manasukhalAle teno : to kavi devacaMdrajInA sAhityathI prabhAvita thayA hatA eTale temaNe tyAga karyo hato. temaNe jIvananirvAha arthe godharA zaheranA mukhI nayana jAvana cAvALAnA bAlAvabAtha, aSTa pravacana mAtA ane zeTha IsmAIlajI gulAmahusena sAheravAlAne tyAM nokarI karI ane prabhUjanAnI sajajhAyano saMcaya karIne A graMthane vividha viSayothI chevaTe dalAlIno dhaMdho zarU karyo hato. musalamAna zeThane tyAM nokarI samRddha kayo che. jJAnabhakti ane karmayogano triveNI saMgamano. daramiyAna kurAnano paNa emaNe abhyAsa karyo hato. uMmara moTI uparokta graMtha che. thatAM kavie potAnA moTA dIkarA maganalAlane dhaMdhAnI javAbadArI sumatiprakAzamAM temaNe tattvArthasAra, karmanuM svarUpa, sAmAyika, soMpIne jJAnopAsanAmAM samaya vyatIta karavAno nizcaya karyo. jaina mokSamArga vize vicAro vyakta karyA che. mamatva parihAra vize kavi dharmano abhyAsa karyo. tenA tattvajJAnamAM temane vadhu jijJAsA jAgI. dvata vilaMbita chaMda prayogamAM racanA karatAM jaNAve che ke "vimala emaNe vicAryuM ke sAcA nigraMthane ja guru mAnIne vaMdana karIza. Atama dharmasudAyaka, acala mokSa sukha ziva vinAyarka, namiya svayaMprajJAthI zAstrAbhyAsa karIne jJAnamArgamAM teo AgaLa vadhyA. AdIzvara zivadAyaka, sukha zuddhAtma bhogata sAyaka. emanI kavi abhyAsa daramiyAna samakti ane guNasthANaka vize vadhu jijJAsA tarIkenI pratibhAnI keTalIka vizeSatAo nIce mujaba che. thaI tyAre tenA samAdhAna mATe hukama munino paricaya thayo. emanI kavino sarjanakALa saM. 1957thI 1966 eTale ke 11 varSano sAtheno satsaMga thatAM ane sAcA gurunI prApti thatAM ne darzanazAstramAM dha che. emanI jJAnamArganI racanAo gahana gaMbhIra ne rahasyamaya che temanI zraddhA vadhu daDha banI. to bhaktipradhAna racanAo janasAdhAraNa sudhI pahoMcavAnI kSamatA kavie AcArAMga, jIvAbhigama, uttarAdhyayana, naMdI sUtra, dharAve che. svavana, caityavaMdana, stuti, gavuMlI, pada, gajhala, duhA, 1 mahAnizItha jevA Agama graMthono, aSTa pAhuDa ane dravyAnuyogano paNa abhyAsa karyo. tenA jJAnamArganA prakhara abhyAsI banyA. teo DhALa, pUjA jevA kAvyaprakAromAM jJAna ane bhakti viSayaka vicAro potAnA snehI ane mitrone dharmopadeza ApatA hatA. A pravRttimAMthI temaNe vyakta karyA che. taduparAMta bAlAvabodhanI racanA karIne darzana svayaMskuraNA dvArA emaNe vividha kAvya prakAromAM sAhitya sarjana karyuM zAstranA kaThina vicAronuM saMkramaNa karavAno puruSArtha karyo che . kavie akSarameLa tathA mAtrAmeLa chaMdono prayoga karIne kAvyane ' kavinI kalamanI prasAdIno prAraMbha saM. 1957mAM thayo hato. - anurUpa laya sAdhyo che ne sAthe sAthe pracalita dezIono prayoga emanA graMtho "sumativilAsa', "sumativyavahAra', "navapadapUjAdi karIne kAvyamAM geyatAnuM tattva siddha thayeluM jovA maLe che. saMgraha' ane "sumatiprakAza" pragaTa thayA hatA. harigIta chaMdanI eka racanAno namUno nIce mujaba che.' sumativilAsamAM jJAna paramAtmAsvarUpa adhyAtma tathA jaga parama sukhakara durita duHkhahara sahaja dharama zuddhAtamAM ' dravyAnuyoganA viSayone sparzatI, DhALa, pada, duhAnI racanAo che. vikalpa tajI thira dhyAnamAM nija dhyAI to paramAtamA zAstrajJAna prApta karavA mATenI bhUmikArUpe A graMthanuM sarjana thayuM pacAstinI je pariNati te sahaja bhAve pariName hatuM. kavinA zabdomAM A graMthanI mAhitI joie to tasa rokavA nahIM anya sAratha kAMInI paNa koi same 1/' 'vimalasumati maMgalakaraNa AzrI sumativilAsa sumatiprakAzanI keTalIka kAvyaracanAomAM zabdapasaMdagI S' . hari abogha bhAnu pare kare sujJAna prakAza. varNAnuprAsane anusarIne kAvyatattvanI jhAMkhI karAve che. che . jainadarzananA paraMparAgata vicArone zAstra anusAra pragaTa karatAM "parama paMca parameSThI vaMdI sumana raMga umaMgamAM - - teo jaNAve che ke : jaLa bharI thApo kuMbha amRta amRta ANA jinabhavi saMgamAM." zAsana rahe jina ANathI, AjJAe vyavahAra; vimalanAthanA stavananI prAraMbhanI paMktimAM prabhudarzananI dhanyatA - a. nijamaMta kalpita je kahe, te na lahe bhavapAra." anubhavatA kavi sahaja rIte bolI UThe che ke " sumativyavahAra graMthamAM vyavahAra ane nizcayanayanA vividha dhanya tuM ! dhanya tuM ! dhanya jinarAja tuM, " vicAronuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. temAM uttarAdhyayanasUtranA dhanya tuja zakti bhakti sanUrI 'hatuM. anurUpa laya sAthe navapadajAtI Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-98 prabuddhajIvana 13 kArya kAraNa dazA sahaja upajharatA jJAtinA eka pratiSThita kavi tarIke emaNe gauravavaMtu sthAna prApta zuddha kartutva pariNAma pUrI. ! dhanya che 1| bhagavAna mahAvIranA chappAmAM vizeSaNayukta abhivyakti saMsArI hovA chatAM jaLakamaLavat rahIne vyavahAra ane nizcayano kalAtmaka banI che. samanvaya karatI emanI kavitA arvAcIna jaina kAvyasAhityanI aitihAsa dhaTanA tarIke noMdhapAtra bane che, arvAcIna sAhitya gadyamAM mahAvIra jinarAja, anaMta catuSTayadhArI vizeSarUpe pragaTa thaI rahyuM che, tyAre paraMparAgata kAvyazailImAM racanA naya nikSepa pramANa siva padayuta avikArI dvArA sAhityane samRddha karIne saMskArapoSaka saMvardhaka sAhityamAM kavinA zuddha prarUpyA arthajJAna saMyamanA kAraNa graMtho AdaraNIya, anukaraNIya ane anumodanIya che. khaci jehathI thAya, karma ariaSTa nivAraNa emanA upadezathI vizA nImA jJAtinA bhakto kavi pratye lAbha teno lahI vinIta jana nijabhAve je thira rahe upakAranI bhAvanAthI satata bhaktibhAvathI sanmAnanI lAgaNI pragaTa lahI labdhi paMthanija zivapure sAdi anaMta sukha lahe.' karIne jIvananI kRtakRtyatA anubhavatA hatA. godharA, vejalapura ane (AmAM pratyeka paMktino prathama akSara letAM kavinuM nAma dAhodamAM AvA bhakto vizeSa hatA. samaya jatAM AMkho nabaLI manasukhalAla vaMcAya che.) thatAM ane zarIranI taMdurastI sArI na rahetAM teo dAhodamAM sthAyI thayA hatA. emanuM AyuSya aMdAje 77 varSanuM hatuM. emanA avasAnane dharmamAM vinaya pradhAna che. te vizenI gahulInI paMktio nIce divase dAhoda zaheramAM pAkhI pALavAmAM AvI hatI. ane sAdharmika mujaba che. bhakti rAkhavAmAM AvI hatI. janazruti anusAra emanA nazvara deha ratnatraya ArAdhavA sahIyara morI, vinaya bhajo mahAmaMtra raho pratye pUjya bhAvanA ane AtmAnI pavitratAne anulakSIne pAlakhImAM sahIyara morI, besADIne aMtimavidhi karavAmAM AvI hatI. kavi manasukhalAlano nAse duraguNa taMga che-sahaja saluNI mArI cetanA,sahIyara morI paricaya zrAvaka vargane jJAnamArganI upAsanAmAM preraka nIvaDe tema che. samasukha lInI mArI, cetanA sahIyara morI emanuM jIvana ane kArya vizA nImA jaina jJAtinuM gaurava vadhArIne vinaya karo sukha kaMda ho... . sAhitya jagatamAM amara kIrti prApta karAve che. kavinI abhivyaktimAM varNa ane layano samanvaya sadhAyo che. kavinA padomAM madhyakAlIna pracalita rAga ane dezIono prayoga netrayajJA thayo che. sAraMga rAganI paMkti nIce mujaba che. mere nAtha ko bola amola hai, amola atola saha ko lahe | saMghanA upakrame, cikhodarAnI AMkhanI hospiTala dvArA, sva. jANe mAne, dhyAne rAkhe kAmIta pUraNa sou ." jyotsanAbahena bhUpendra jhaverInA smaraNArthe eka netrayajJanuM Ayojana ravivAra tA. 29mI mArca 1998nA roja zivarAjapura samakAlIna prabhAvathI prerAine kavinI racanAomAM keTalIka (ji. vaDodarA) mukAme karavAmAM AvyuM che. gajhalo sthAna pAmelI che. udAharaNarUpe -- | maMtrIo jainavANa ratnakhANa guNanidhAna bAIe zukaladhyAna laganatAna Atma pragaTa pAie prabhuddha jIvana na vibhAva rAga roSa lAga moDyo na sAIye (rajIsTrezana opha nyujha peparsa rulsa 1956nA anvaye) na anya kAma saguNa lAga dhyAna rIjhayo ramAIe.' phorma naM. 4). emanAM stavanomAM prabhunA sauMdarya varNana guNagAnanI sAthe | | 'prabuddha jIvana" saMbaMdhamAM nIcenI vigato pragaTa karavAmAM Ave che. ' | 1. prasiddhinuM sthaLa : rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, 385,T. bhaktanA uddagAranI yAcanA darzAvavAmAM AvI che. suvidhinAthanA saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400004. stavananI paMktio joIe : 2, prasiddhino krama : dara mahinAnI soLamI tArIkha. pyArA puSpadaMta jinarAya, haro bhava pIra hamArI | 3. mudrakanuM nAma : cImanaMlAla je. zAha kayA dezanA : prItanI rIta lahayA viNa meM to tumase prIta na dhArI bhAratIya | ThekANuM : rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, 385, athira capaLa pudgala pariNatimAM pUraNa prIta vicArI 1' saradAra vI. pI. roDa, muMbaI -400004. - uparokta udAharaNone AdhAre emanI kavipratibhAno paricaya |4, prakAzakanuM nAma : cImanalAla je. zAha thAya che. viSaya vaividhyanI sAthe rAga-chaMda ane dezIonI vividhatAthI kayA dezanA : bhAratIya zuddha jJAnamArga ane bhaktimArganI racanAo emaNe karI che. kavinA ThekANuM : rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, 385; | kendravartI vicAro jainadarzananA hovAthI keTalAka paribhASika zabdonI saradAra vI. pI. roDa, muMba-40004. 5. taMtrInuM nAma : samajutI vagara abhyAsa thai zake tema nathI. te daSTie kavie AvA DaoN. ramaNalAla cI. zAha kayA dezanA: bhAratIya zabdono paricaya graMthane aMte pariziSTamAM ApIne tattvajJAnanA ThekANuM : rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, 385, .. vicAro grahaNa karavA mATe mArga mokaLo karI Apyo che. usUtra saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400004. | prarUpaNA na thAya te mATenI satata kALajI rAkhIne kalama calAvI che. 6. mAlikanuM nAma zrI muMbai jaina yuvaka saMgha, 385, saradAra vI. e koipaNa guru ke paMDita pAse abhyAsa karyA vagara sahaja phuraNAthI ane saranAmuM : pI. roDa, muMbaI-400004. darzana- zAstranA kaThina vicArone kAvyamAM vyakta karIne madhyakAlIna huM ramaNalAla cI. zAha AthI jAhera karuM chuM ke upara ApelI vigato samayanA jJAnamArganI kavitAne arvAcIna kALamAM paNa mUrtimaMta rIte | mArI jANa ane mAnyatA mujaba barAbara che. sAtatya jALavI rAkhavAno emaNe puruSArtha karyo che. vizA nImA jaina | tA. 1-3-98 ramaNalAla ca. zAha Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 prabuddhajIvana tA. 16-3-98 evuM ja che. kiMmatI ApI dhanya utkalA kare chattinI vAta na thAya. lIma pratikULa pariSi paNa nakara suvarNa ane loha 1 DaoN. raNajita paTela (anAmI) Ama to anya aneka ghAtuonI jema suvarNa ne loha - loTuM - siMhaNa keruM dUdha hoya te paNa dhAtuo ja che, paNa vyavahAramAM ke kAvyamAM jyAre tulanAno prazna siMhaNa-sUtane jereAve che tyAre suvarNanI sAthe tAMbu, pittaLa, jasata ke elyuminiyamanI kanakapAtra pAkhe sahu dhAtu tulanA karavAmAM AvatI nathI, paNa loha ke loDhAnI ja tulanA thAya koDIne nIsare premarasa..." che. Ama kema haze vAru? Ama to agnimAM khUba tapAvIne ogALyA ApaNI kahevatomAM paNa jeTaluM mAna-sthAna suvarNanuM che teTaluM vinAnAM suvarNa ne lohabaMneya ghaTTa, kaThANa ne nakkara hoya che, paNa lohanuM nathI ja. saradAra paTelane lokhaMDI puruSa kahyA ane kavie gAyuM. amuka DIgrIno tApa ApatAM, lohanI tulanAe suvarNa pramANamAM vaheluM "dhanya che loha-puruSa bhAratanA ane kahevatamAM "loDhAnuM ne ghoDAnuM ogaLI jAya che, vaLI raMga ke varNanI daSTie lohanI tulanAe suvarNanI mUla nahIM', enI tulanAe suvarNa aMgenI kahevato ghaNI badhI che. camakadamaka vizeSa prabhAvaka hoya che; je ke khANa ke UMDI dharatImAMthI dA.ta. : sonA karatAM pINuM zuM ?' "sonA-kaTArI bheTe bAMdhavAnI, khodI kADhavAmAM Ave che tyAre to baMne mATI mizrita ja hoya che, peTamAM mAravAnI nahIM", "sonAne sAmatA nahIM', "sonuM kasavA kasoTI, paNa zuddhikaraNanI prakriyAmAMthI pasAra thayA bAda baMneyanuM mUlya vadhI. mANasa kasavA mAmalo', "sonuM jANI saMgharyuM, nIkaLyuM sAva kathIra', jAya che, chatAMye amuka grAma suvarNanA amuka rUpiyA, paNa amuka grAma sonAmAM sugaMdha' vagere vagere. suvarNa ane loDhAnI, kahevato ane loha nahIM paNa amuka Tana lohanA amuka rUpiyA-ema grAma ane TanamAM kAvyomAM sahopasthiti paNa jovA jevI che. dA. ta.: "sonAnI thALImAM ubhayanI kiMmata aMkAya che. loDhAnI mekha". pArasamaNinA sparze loDhAnuM suvarNa thAya. DholAmArUnI - saMskRtamAM eka suMdara subhASita che. eno bhAvArtha evo che ke vArtAmAM nAyaka-nAyikAnI kAntinI vAta karatAM e yugala kevuM zobhe savarNa jema agninI bhaThThImAM khUba khUba tape che, tapIne lAlacoLa thAya che tenI prati lokSA kare che. DhIlo eTale nAyaka lokazAmaLo che ne che. eraNa para jorathI TIpAya che, pramANamAM thoDuMka narama, A thAya dhanyA-nAyikA-mArU caMpAvartI che. e kevAM zobhe che-jANe ke che tyAre emAMthI manapasaMda ghATa ghaDAya che ane kiMmatI AkarSaka kasoTI-paththara para aMkita savarNa-rekhA. AbhUSaNo sarjAya che. mAnavInuM paNa evuM ja che. kasoTInA agnimAM rASTrIya-AMtararASTrIya ramata-spardhAomAM suvarNacandraka rIpyacaMdraka, tapyA vinA ane pratikULa paristhitinA ghaNanA ghA khamyA vinA mAnavInuM , 1nA mAnava kAMsyacaMdraka hoya che, lohacaMdrakanuM jANyuM-sAMbhaLyuM nathI. jIvana vikAsanA paNa nakkara ghaDatara thatuM nathI. vidhAnA sAtha vinaya bhaLatA loko, "suvarNaniyamo' hoya che, "loha niyamo' hotA nathI. sAdhAraNa rIte lohamAM sugaMdha bhaLI' ema kahetA nathI, paNa suvarNamAM sugaMdha bhaLI' na bA piMjaruM loDhAnuM hoya che paNa piMjarAnI bhasnenA karavA suvarNa-rUpAne ema zAthI kahetA haze? lohanuM avamUlyana karavA ane suvarNanuM mUlya : * paNa kavi vacamAM lAvyA vinA raheto nathI: vadhAravA mATe. sonAnuM ke rUpAnuM, piMjaruM te piMjaruM'. Ama juo to suvarNa ane lohano saMbaMdha saMskRti ane sabhyatAnA ane lokasAhitya ane paMcataMtramAM to suvarNa-mahAbhyanI je vAto udayakALa jeTalo prAcIna ane avinAbhAvI paNa che. Ave che temAM keTalI badhI atizayoktio hoya che ! "uMdara loDhuM "lUMTI zakatA gharA kerI cIrIne chAtI je vIro, khAI gayA' e eka ja. vAta "paMcataMtra'mAM loDhA-viSayaka che jyAre rahelI gupta lakSmIne zake te bhogavI ghIro." suvarNa kAjenI ? "sonAnAM pIMchAM ApanAra haMsa', " suvarNanI vijhA . e be paMktiomAM, gharatInI chAtI cIrIne emAM rahelI gupta karanAra pakSI', "kaMkaNanA lobhathI maraNa pAmelo pathika' 'suvarNamudhanAM, lakSmIne bhogavatA je vIronI vAta che te rAjA mahArAjA ke samrATo kathA', 'bhikSuonA mAthAM phoDanAra vALaMda' (suvarNanA lAbha-lobhesto. gaNIe to emanA ziranA suvarNa-mugaTonI rakSA kAje bakhtara ke toponI !) "dhanabhaMDAranI zodhamAM nIkaLelA cAra mitro' ane "siMhAsana AvazyakatA anivAryapaNe rahevAnI ja ! ane saMbhava che ke ko'kavAra batrIsI'mAM 'paDu paDu'nI vArtAmAM paDato khAsso moTo suvarNa puruSa. lohanAM zastrothI ja savarNanA rAjakaTa paNa dhULa cATatA thaI jAya ! 'janma-jAta saMskAra darzAvavA kAje, eka samaye eka kSatriya rAjA, suvarNanA sauMdarya para lohanI kudaSTi thatAM vAra keTalI? - keTalAMka ramatAM bALakone prazna pUche che : - bhAratIya sAhityamAM, kAyAne "kacanavaNI" kahI che ane gopIcaMda 'tujane sopuM rAja to kema kare tuM rAja ?'-tyAre dalapatarAmanA. menAvatI'nA lokagItamAM paNa, snAna karatA rAjA gopIcaMdane mAtA kAvyano hajAma javAba Ape che :menAvatI kahe che : sonAno sajAyo ne zalADIe sonAnI karuM AvI re kAyA tArA bApanI hatI jo cAMdIno to cIpiyo karAvIne vatAM karuM. evI re kAyAne mRtyu AvyAM re bharatharI !' naraNIe laTakAvuM lUmakhAM hIrAmotInAM - "AvI re kAyA'-eTale ke kaMcanavaraNI kAyA, ane irAnI kAtara ne kAMsako karAvuM UMcA kuMdanano. . sAhityamAM paNa, umara khayyAma enI priyatamAne kahe che : kothaLI to kInakhAbanI vizeSa vAvaruM , "nahIMtara chevaTe hAlI ! kanakanuM kAma A mAruM maLe rAjagAdI to A khAdIno rUmAla khoI, divasa je tUTIne TukaDA thaI maLaze dharA bheLuM !" umadA ekAdI sAla pAtharaNe pAtharuM'. ahIM "jAmanA be artha che...zarAbanuM pAtra ane "kaMcanavaraNI, sonakezIne sonaparInI vArtAo kaI bhASAnA bAlasAhityamAM . ' 'kAyA" paNa. nathI? rAmAyaNanI khisakolI ane mahAbhAratanA noLiyAne paNa suvarNa ' , " 'prama' nAmanA gAyakavALA eka kAvyamAM bhAkA bhAra choDyAM nathI ane sItAmAtAnI kanakanI kAMcaLInI vAta kyAM ajANI, "prema' nAmanA zIrSakavALA eka kAvyamAM bhaktakavi dayArAma, ', anya dhAtuonA tulanAe suvAnA tharAtA A dAvA karAI che che? eka arvAcIna kavie daMbha choDavAnI vAtanA saMdarbhamAM IyuM cheHje koI prema-aMza avatare "dhAryA sadA valkala rAmanAM ne prema-rasa tenA uramAM Thare. mArI A-mAyAthI na mukti pAmyA ! Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-98 prabuddhajIvana 15 suvarNano mRga sItAjI kAmyAM ! pAzera loDhAnuM tALuM tane, pelI peTI viSe pUrI deze...sonA ! tane... pratAraNA tArI zake na koine." baMduka-topane barachI thakI badhe loDhuM ja rAja kare che, , AnA virodhamAM, jaina dharmanA ahiMsAnA siddhAMtane anurUpa evI loDhAnI khyAtithI lAja dharIne huM khUNe chupAtuM kare che...sonA ! tane... metAreja muninI vAta paNa yAda karavA jevI che. sonIne ghare voravA Ajano yuga paNa suvarNa ane loDhAnA saMgharSano yuga nathI? DaoN. gayelA metAraja muni 5ra suvarNanA javanA dANA coryAno AkSepa Ave surezabhAi joSIe "zravanu'nAmanA emanA pustakamAM atratatra" nAme che tyAre e dANA pakSI caNI gayuM hovA chatAM-jANavA chata-muni eka lekha lakhyo che. temAM rilkanI eka kavitAno bhAvArtha ApatAM pakSI-hatyAnA nimitta banatA nathI-mauna sevIne-ne pote mRtyu pasaMda lakhe che: "sonuM mAnavI AgaLa kAkalUdI karIne kahe che : kare che, mane pharIthI khANamAM saMtAI javA do. mArI kahevAtI azuddhine i. sa. 1914mAM pragaTa thayela "subodha garabAvalI'nA kavizrI zuddha karavA tame kasoTI karI, paNa tame je navI azuddhi umerI che tethI bApAlAla bhAIzaMkara bhaTTa "sonA ane loDhAno saMvAda' lakhyo che. to zaramanA mAryA mAre dharatImAM samAI gayA vinA chUTako nathI. eka divasa, abhimAnanA garvamAM bhUkuTi caDhAvIne suvarNo loDhAne kahyuM: rAjAonA sikkA, dhanikonI lobhI AMgaLInI chApa, garIbonA AMsu, loDhA ! tane gaNatImAM koNa gaNe che? hatyArAoe reDela loha-badhuM mArA aMga parathI zI rIte dhoI zakAze? tAruM rAMka ja rUDuM bhaNe che...loDhA tane...' rilkanA kAvyanA bhAvArthanA samarthanamAM, suvarNacaMdrakonA pradAnanI mugaTa banI huM to nRpazira besuM, tuM kodALa bhoMya khaNe che, sAMprata gerarItione lakSya banAvIne pachI kahe che :- "Ama Aje nANAM ghareNAnuM huM adhikArI, ojAra tArAM bane che.'...loDhA! tane... suvarNacaMdrakonuM sonuM paNa azuddhine kAraNe dharatImAM samAI javA Icche raMga rUpALo ne teja ghaNuM mAruM, tAruM to moTuM che kALuM, che. enA para paNa lolupa daSTinA DAgha che. durupayoganuM kalaMka che." zobhe na tuM muja sAthe tathApi, pAmara jANIne pALuM...loDhA ! tane... suvarNa para lolupa daSTinA DAgha che ne durupayoganuM kalaMka che to abhimAnI suvarNane loDhuM javAba Ape che : loDhuM paNa kyAM zuddha rahyuM che? enA para paNa lohInA DAgha kyAM ochA sonA ! tane zAne abhimAna vApyuM? che.? ane enA kALA raMga jevAM kALAM karatUtonI kathA to na kahI sahI. suvarNanI ghelachA ane loDhAnI saMhArazaktithI ja saMskRtinuM tane meM ja abhaya-pada ApyuM...sonA ! tane... satyAnAza jaze. ubhayano sadupayoga mAnavanItino uddhAraka banI zake, phaTa bhUMDA ! tAro tora na tUTyo, meM chINI mUkI mUkI kApyuM. paNa vo dina kahAM...? eraNa, hathoDAthI TIpI TIpI tane rAMka gaNI rUpa ApyuM...sonA ! tane zera-bazeranI taravAra, so maNa sonAne kabajAmAM leze. che sarasvatIcaMdra viruddha pramAdadhana - I DaoN. gulAba deDhiyA satata phezanamAM rahevAnI phezana che ane phezana pratye nAka caDAvI dekhAze, kAraNa ke jinsa phezana che. yuniphormano anAdara karI zako aNagamo vyakta karavAnI paNa phezana che. paNa phezananI ANa lopavI azakya. phezana mane to sUryaprakAza jevI lAge che. emAM tAjagI che, sAmAnya rIte bhadra vargamAM evo khyAla kharo ke kapaDAM mApasaramAM emAM haMpha che, utsAha che, uSmA che, ziyALAnI savAre kUNo taDako joIe, raMga phIko ke Utarelo na cAle. phATelAM, lAMbA-TUMkA, barachaTa bhAve tema bIjAthI AgaLa nIkaLI javAnI, judA tarI AvavAnI kapaDAM na cAle. paNa jinsa to A badhAM virodhI sulakSaNothI sajja phezana bhAve che. paNa phezana mATe je bhAva cUkavavo paDe te e jarIka che. phezana devIe varada hAtha mUkyo. zramika varganI jinsa zrImaMta agharuM che eTaluM kabUlI laie. varganI-bahujananI zobhA banI gaI. sAruM thayuM. roja dhoyelAM, IstrI phezana nyApI rAjA jevI che athavA kadaratanI sahacarI che. phezana karelAM, sughaDa kapaDAM paheravAnA burjavA khyAlano jinne bhUkko bolAvI kahe che, khamI khAo. saunA divaso Avaze. dhIraja dharo. huM dIdho. vArApharatI saune mAthe mugaTa mUkIza. sauno phezanAbhiSeka thaze. pAghaDI phezana taLeupara karavAmAM mAne che. je Toca para che tene taLiye salAmata rAkho mAthuM maLI raheze. jUnuM, nakAmuM, prastuta ke apriya ne je taLiye che tene zikhare pahoMcADe che. A krAMti hoMze hoMze thAya kazuM nathI. sAcavI rAkho. dhIrajanAM phaLa phezanebala hoya che. che. "vadhu sagavaDabharyuM" jevuM choguM badhA tarka-vitarkane zAMta pApamu zALAe jatA vidyArthIone sauthI moTo kaMTALo yuniphorma kahI de che. paheravAno hoya che. ema kahevuM na joIe, paNa mahA kaMTALo to mane eka phezana vadhu gamI che, jeno hAla prAdurbhAva thayelo che. emane bhaNavAno ja hoya che !) roja ekasarakhAM enAM e ja gaNaveza sAdA zabdomAM kahIe to hAla e phezana pracalita che. paraMtu enA .. paherI, zista ane samAnatAmAM rahevAno DhoMga gamato nathI. je vize lakhatAM ALasa Ave che. e phezana te ALasanI pratiSThA. divase raMgaberaMgI vastro paherI zALAe javAnI chUTa maLe tyAre tame bhale vadatovyAghAta mAno paNa ALasa vize zrama karIne huM A bALako khuzakhuzAla hoya che. lakhI rahyo chuM. eTale huM kharo ALasu to na ja kahevAuM. cAlo, koleja ane yuniphorma? asaMbhava. koI evuM vicArI paNa zake? prayatna karIza. kolejiyano te mATe laDI levA sadAya taiyAra hoya che. zALAnA varSonA yuniphormano virodha ahIM manapasaMda paheravezathI thAya che. ' ApaNe atyAra sudhI pramAdane bahu ThapakAryo, pramAdIne nakAmo, paNa e ja kolejiyanone dUrathI jozo to khabara na paDe tema anADI, ALasuM, jaDasu, bhArarUpa vagere vagere kahyo. paNa have tyAM paNa yuniphorma dekhAze ja. dazamAMthI ATha vidyArthIo to jinsa samajAya che ke pramAda e to pramoda che. emAM modaka che. ALasa penTamAM eka ja sTAilamAM kolejamAM (eTale ke koleja bahAra !) e je AnaMda che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 prabuddhajIvana bahu kAmaDhAM thayAM, ati kAryadakSa banyA, kAmamAM pravINa ane kuzaLa cho thayAM, paraMtu phezane kAryakuzaLatA parathI kuzaLatApUrvaka UtarI jaine pramAdano saMga karyo che. AjanuM sUtra che ALasu bano to ja sukhI banazo. utAvaLa choDo, hAyavoya choDo. ArAma pharamAvo. ArAmamAM ja rAma che loko jene 'yogA' kahe che e yogamAM 'zavAsana' ke yogamudrA zuM che ? rileksezana zuM che ? zabanI jema cattApATa sUi jAo. koinuM na sAMbhaLo. UMDA zvAsa lo. kAma karavAnuM choDo. yogamAM to hajAro varSothI A kahevAeluM paNa ApaNe phezananI vANIthI ja samajyA. pahelAM loko paropakAravaza ALasunI TIkA karatA, ene vaDhatA, dhRNA karatA, dayA khAtA, ene bodha pamADavo potAnuM kartavya samajatA. ene kAme lagADavA jatAM pote nakAmA thai jatA. * pahelA 'huM bahu kAmamAM chuM, mane jarAya phurasada nathI', e vAkyonI pratiSThA hatI. have to pharavAnI, haravAnI, ochAmAM ochuM kAma ane vadhumAM vadhu vekezana enI phezana che. TI.vI.e pramAdane puSTi ApI che. parasevo pADavAnuM choDo. sukhAsane birAjo. krikeTa ramo nahi, juo. kAle koI ema zodhI kADhaze, saMzodhana karIne ke paryAvaraNanA rakSaNa mATe pramAda sevo. pramAdI ocho hiMsaka che, ALasu ocho upadravI che. pramAdI kudaratI rIte ja saMtoSI hoya che. te ati mahattvAkAMkSI nathI. mahattvAkAMkSI loko ja pradUSaNa vadhAre che. teo ja spardhA ne sarakhAmaNImAM rAce che. vijJAnanuM kAma paNa ApaNane kAmamAMthI mukti tarapha lai javAnuM che. badhI navI navI zodhakhoLono Azaya to vadhu sukhasagavaDa, ArAma, vizrAma, zramamukti ja che ne ! mane lAge che ke badhI zodho ALasu mAnavInA mahAna dyutivaMta magajanI pedAza che. jyAre mANasane cAlavAno kaMTALo Avyo haze tyAre gADI, ghoDA, moTara, vimAna vagerenI zodha thai haze. pahelAM badhuM kaMThastha zAna hatuM. jJAna jihvAgre hatuM. pachI pothI AvI, pustako AvyAM, have kampyuTara badhuM yAda rAkhe che. enI 'memarI' sArI joie. ApaNA magajane ravivAra. AMkanA pADA gokhI gokhIne kaMTALo Avyo ja haze ne tamane! 'bAra bAre cumAlaso' yAda na rahyuM haze evA ThoTha ALasu vidyArthIe kelkyuleTaranI zodha karI haze. mANasane TI.vI. svica baMdha karavA UbhA thavAno pramAda Avyo teno lAbha thayo rimoTa kanTrola rUpe. meM kyAMka vAMceluM ke pattAMnI ramata ramatAM ramatAM sahelAithI, ochI mahenate khAi zakAya ane khAsa to banAvI zakAya evI vAnagInI jarUra hatI. tenA suphaLa rUpe senDavIca zodhAI. tamane nathI lAgatuM je divase koi gRhiNIne rasoi karavAno kaMToLo Avyo haze ne je kaMI gharamAM hatuM tene bheguM karyuM ne 'bheLa'nI mahAna zodha thai. pramAda badhuM sahelAithI bheLavI Ape che. pANI uparanI sapATIthI nIce Ave che. bhASA agharA zabdo choDI saraLa zabdo apanAve che. mAnavInuM aMtima lakSya paNa ArAma ka2vAnuM ja che ne ! ALasu loko to pahelAM paNa sukhI ja hatA. paNa emanI AbarU ke pratiSThA na hatI. te have phezane apAvI che. tA. 16-3-98 Ama jarAka bArIkAithI jovA jAva to badhI ja kaLAo zuM che! pramAda tarapha gati. kAma choDo, saMgIta sAMbhaLo. citrane mANo, kavitA gaNagaNo. navalakathA lakho ke vAMco, bhale tame ene sAttvika pramAda kaho paNa che to kAmamAMthI chUTakAro meLavavAnI rUpALI rIta. dareka sAMskRtika pravRtti nATaka, philma, nRtya, saMgIta, pravAsa, sabhA badhuM ja lIlayA che, krIDA che, khela che, ramata che. sarasvatIcaMdre kumudasuMdarIno tyAga karyo e to puruSapradhAna samAjanuM ja pratibiMba vaLI ! asala paurANika sTAila, anyathA kumudasuMdarI paNa sarasvatIcaMdrane nA pADI zakata. kAraNa majabUta hatuM. sarasvatIcaMdre potAnI vidvatA batAvatA kevA agharA premapatro lakhyA hatA ! bicArI kumuda zuM, koipaNa kanyA AvI bhArekhama bhASAthI kaMTALIne nA ja pADI de. sarasvatIcaMdra kAmaDho hato. utAvaLo hato. navInacaMdra jevuM nAma dhAraNa karyA pachI paNa te hAre che. jIte che pramAdadhana, govardhanarAma tripAThInI nAmAMkana kaLA mATe to mAna thAya ja. kevuM lADakuM sohANuM nAma che 'pramAdadhana'. sarasvatIcaMdrane bhaTakavuM paDe che, pramAdadhana svagRhe ja rahe che. go.mA.tri. to khoTuM gujarAtI bhASAnI mahAna navalakathAmAM paNa pramAdanI ja pratiSThA na bole. kumuda zuM kahe che, 'pramAdadhana muja svAmI sAcA,' joyuM ne thai che. narasiMha mahetAe paNa gAyuM ke, 'huM karuM huM karuM e ja ajJAnatA,' udAratA che. pramAdI to mAne che ke huM ja karuM evo Agraha zA kAma pote ja karavuM e ahaMkAra che. bIjAne taka ApavI e ja mATe! bhale ne bIjo koi kAma karIne rAjI thAya. kAmane adhUruM choDavuM eTale anya mATeno pUrNa AzAvAda. purAtattvathI mAMDIne dareka kSetramAM adhUrI kaDI mUkavAmAM Ave che, jethI bIjA saMzodhana karI zake. mahimA pUrNano nahi apUrNano che. adhUruM choDo, AgaLa vadho, tAMbApittaLanAM vAsaNo khaTAzathI mAMjavAmAM Ave to camake che tema phezana badhAne camakAve che. phezana varavAne naravuM banAve che. phezanamAM niyama na cAle, magaja na cAle. phezana pote ja cAle pachI jamAno enI pAchaLa pAchaLa cAle. gAMdhI bApue AjIvana kAma karIne dezane jagADavA bhagIratha prayatna karyo. ApaNe emanA janmadine rajA pADIne, moDA UThIne kaivI bhavya aMjali ApIe chIe ! gAMdhIjIe kaheluM, 'have pachI koine svecchAe joDaNI ka2vAno adhikAra nathI'. gujarAtI prajAe have moDe moDe e vAtane kevI mULamAMthI jhIlI che. have gujarAtIo gujarAtI bhASA bhaNatA ja karavAnI vAta. na 2he bAMsa na baje bAMsurI te A. nathI, pachI na Ave lakhavAnI vAta. na Ave svecchAe joDaNI loko have mULa sudhI javAmAM mAne che. phaLa pratye anAsakta rahevuM e to ThIka che paNa enA mULa sudhI jaine kAma pratye ja anAsakata thai javuM e kaMI jevI tevI vAta che ! TekarI para caDIne AjubAju jouM chuM to laherAtAM lIlAchama dekhAya che. lIlIchama rajAo vacce kAmanA divaso paNa mAMDa mAMDa khetaro vaccethI pasAra thatI nAnI moTI vAMkIcUMkI keDIo mAMDa mAMDa ja dekhAya che. lIlo raMga AMkhone tAjagI bakSe evo che ! t nA mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha mudraka, prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha phona- 3820296, mudraNasthAna * rilAyansa oNphaseTa prinTarsa, 69, khAMDiyA sTrITa, muMbaI-400008, lesaraTAIpaseTiMga: mudrAMkana, muMbaI-400 092, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004, Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 varSa : (50) + 9 2 aMka : 4 7 7 tA. 16-4-98 7 zrI muMbai jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra Licence to post without prepayment No. 37 @ Regd. No. MH / MBl-South / 54 / 98 prabhuH jIvana prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa vArSika lavAjama rU. 80 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha . jaM channaM taM na vattavvaM / bhagavAna mahAvIra (je gupta rAkhavA jevuM hoya te kahI na devuM) mahAvIra jayaMtInA upalakSamAM bhagavAna mahAvIranAM vacanomAMthI ke vartana paNa enI cADI khAya che. kyAreka potAnI aMgata khAnagI uparanA vacana vize thoDo vicAra karIzuM. vAta madada meLavavA mATe garaje bIjAne jaNAvavAnI jarUra UbhI thAya che. bhagavAna mahAvIre sAdhuone zikhAmaNa ApatAM keTalIka vyavahAru bhalAmaNo karI che, je teone AdhyAtmika sAdhanAmAM paNa upayogI thAya evI che. koinI gupta mAhitI pragaTa na karI devA vize bhagavAne munione mATe kahelI vANInA saMyamanI A vAta gRhasthoe paNa eTalI ja lakSamAM rAkhavA jevI che. . vyavahAru jIvanamAM manuSyane aneka prasaMge keTalIye vAto bIjA AgaLa jatI aTakAvavI paDe che. samAjamAM rahetA mANasane TIkAniMdA ke apakIrtino bhaya rahe che. enAthI bacavA mANasa potAnI aMgata vAta chAnI rAkhavA prayatna kare che. aMgata vAta dareka vakhate durAcAranI moTI ghaTanAnI nathI hotI. keTalIka vAra to khAvApIvAnI, sUvAUThavAnI ke haravApharavAnI koIka vicitra Teva jevI nAnI bAbata paNa hoI zake che. paNa mANasane bIjA AgaLa potAnI chApa bagADavI gamatI nathI. ethI ja te potAnI ke potAnAM svajanonI ke kuTuMbanI keTalIka vAta khAnagI rAkhavA icche che. bIjI bAju pratyeka samAjamAM vighnasaMtoSIono toTo nathI hoto. teo gupta mAhitI meLavIne bIjAnAM sArAM kAryone dhULamAM meLavI de che. ema na thAya e mATe paNa vAtane apragaTa rAkhavAnI AvazyakatA UbhI thAya che. kuTuMbamAM mAla-milakatanI vaheMcaNInI vAta ke sagAIsaMbaMdhInI ke dhaMdhAnI levaDadevaDanI vAta paNa vahelI bahAra paDI javAthI baMne pakSane uzkeranArA irSALu mANaso pravRtta thai jAya che. manuSya jyA2thI vastra paherato thayo tyArathI ke enI paNa pahelAMthI ene kazuMka chupAvatAM AvaDavA lAgyuM che. manuSyamAM rahelI A vRtti Ama joie to janmajAta che. nAnA bALakane potAnuM ramakaDuM bIjA bALakane na ApavuM paDe mATe saMtADI devAnuM zIkhavavuM paDatuM nathI. e enuM kudaratI lakSaNa che. gAmanA pAdare ke vagaDAmAM kUtarAo paNa khADo khodIne potAnuM vadheluM khAvAnuM chUpAvI de che. dhana ke kImatI vastu jamInamAM dATavAnI prathA anAdi kALathI cAlI AvI che. zarIranI ceSTAo ke vacananA udgArone saMtADavA karatAM paNa mananA vicArone saMtADavAnuM kSetra atyaMta vizALa che. koi samAja evo kyAreya hoi na zake ke jyAre e samAjanI koi ne koi vyaktine kazuMka chupAvavAnuM na hoya. pratyeka prasaMge chupAvavAno Azaya duSTa ja hoya evuM nathI. ekanuM chupAveluM bIjA na jANI jAya evuM nathI. ajANatAM bIjAnI najara paDe che ane vAta pakaDAI jAya che. mANasanA hAvabhAva samAjamAM bIjAnI khAnagI vAto jANanArA vargamAM patrakAro avazya Ave. paraMtu sAdhusaMto pAse paNa ghaNI gupta vAtonI jANakArI hoya che. pharaka eTalo che ke patrakAro potAnI pharaja rUpe, vyAvasAyika dho2Ne vAto zodhI lAve che. sAcA sAdhusaMto koine sAmethI pUchatA na hovA chatAM keTalAye loko jAte AvIne potAnI ke bIjAnI aMgata vAto temane kahI jAya che. patrakArone bIjAnI vAta pragaTa karI devAno utsAha ane AnaMda hoya che. sAdhusaMtone bIjAnI vAta gopavyAno saMtoSa hoya che. mATe ja sAdhusaMtonuM kartavya caDiyAtuM gaNAya che. eTale ja sAcA sAdhuoe koinI khAnagI vAta bIjAne na kahI devI joie ema bhagavAna mahAvIre kahyuM che. bIjAnI vAta kahI devI ene bhASAnA-vacananA doSamAM gaNAvavAmAM Ave che. sAdhuoe bhASAsamitino arthAt vANI paranA saMyamano barAbara upayoga karavo joie. bhASAsamiti vize 'sUtrakRtAMga'mAM kahyuM che : tatthimA taiyA bhAsA, jaM vidittA'NutApati / jaM channaM taM na vattavvaM esA ANA NiyaMThiyA || (1-9-26) [ sAdhue trIjI bhASA na bolavI joie, je bolyA pachI anutApa (pazcAttApa) thAya tevI bhASA na bolavI joie tathA je vAta gupta rAkhavAnI hoya te na kahI devI joie. A nigraMthanI - (bhagavAna mahAvIranI) AjJA che. ] ahIM 'trIjI bhASA' na bolavAnuM kahyuM che eno zo artha thAya? eka apekSAe bhASAnA mukhya cAra prakAra pADavAmAM Ave che : (1) satya, (2) asatya, (3) mizra ane (4) vyavahAra. AmAM asatya na bolavuM e to spaSTa ja che. satya ja bolavAnuM hoya. paNa kyAreka asatya mizrita satya athavA satya mizrita asatya bolavA mATe mANasanuM mana lalacAi jAya che. kyAreka 'naro vA kuMjaro vA' jevI vANI uccarAi jAya che. evI vANIne trIjI bhASA tarIke ahIM oLakhAvavAmAM AvI che. sAdhuoe evI saMdIgdha vANI na bolavI joie. vaLI bhASAnI bAbatamAM 'sUtrakRtAMga'mAM kahyuM che : Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 bhAsamANe na bhAsejjA, Neva baMphejja mammaNaM / mAiThANaM vivijjejjA, aNuciMtiya viyAgare // prabuddhajIvana (1-9-25) (muni guru bolatA hoya tyAre vacce na bole, bIjAnA marmane prakAzita na kare, mAyAkapaTathI na bole. je bole te vicArapUrvaka bole.) bhASAsamiti aMge 'sUtrakRtAMga'nI bIjI eka gAthAmAM kahyuM cheH holAvAyaM sahIvAyaM, goyAvAyaM na vade / tumaM tumaM ti amaNunnu, savvaso taM na vattaha // (1-9-27) muni koine paNa niSThura vacanathI, halakAM vacanathI ke khuzAmata bharelAM vacanathI na bolAve, tathA koine paNa te tuMkArIne, tucchakArathI amanojJa vacanathI na bolAve.) Ama bhagavAna mahAvIre jude jude samaye je bodha sAdhuone bhASAsamiti vize eTale ke vANI paranA saMyama vize Apyo che. temAMthI 'sUtrakRtAMga'nI A traNa gAthAo ahIM ApI che. bhagavAnanuM pratyeka hitavacana arthasabhara hoya che. emAMthI ahIM ApaNe eka ja sUtrano vicAra karIzuM : jhUMchamAM tuM na vattavaM / bIjAnI chAnI vAta, gupta vAta koIne kahI devI, cADIcugalI karavI te adharma che. vaizunyane moTA pApasthAnaka tarIke gaNavAmAM Ave che. bIjAnI chAnI vAta koine na kahevI joie emAM vyavahAradRSTie keTaluM badhuM DahApaNa raheluM che ! paraMtu AjanI duniyA enAthI UlaTI dizAmAM cAlI rahI che. bIjAnI chAnI vAta zodhI kADho e jANe ke vartamAnakALanAM pracAra mAdhyamono eka mukhya uddeza banI gayo che. jo ke Investigative Journalism thI lAbha paNa thAya che. khAsa karIne jAhera jIvanamAM pahelA mANaso kaMipaNa chAnuMchapanuM karatAM Dare che. ayogya, hIna, gupta AcaraNa pragaTa thavAthI samAjane yogya nyAya maLI rahe che. e daSTie samAjane eTalo lAbha avazya thAya che. keTalAMye mANasonAM karatUko bahAra AvatAM teone yogya zikSA adAlata dvArA thAya che ane ghaNIvAra jemane anyAya thayo hoya ane e vyakti jo vidyamAna hoya to ene yogya nyAya ke vaLatara maLI rahe che. pracAramAdhyamothI mANasa Darato rahe che. ke duniyAbharamAM moTA moTA sattAdhIzonAM aziSTa yauna saMbaMdho nANAMkIya kaubhAMDo jyAre pragaTa thAya che tyAre ApaNane Azcarya thAya che ke aho, AvA sajjana gaNAtA puruSe paNa kevuM adhama AcaraNa karyuM hatuM ! * corI, khUna, lUMTa, lAMcarUzvata, baLAtkAra, garbhapAta, vyabhicAra, niMdAkuthalI, rAjyadroha, vyaktidroha, bhAMgaphoDa, nanAmA patro vagere aneka prakAranI gupta ghaTanAo duniyAmAM banatI rahe che. evI keTalIye ghaTanAo parathI kyAreya paDado UpaDato nathI. saMsAramAM keTalAMye gupta pApo, kAyamane mATe vilIna thai jAya che. keTalAMye rahasyo kyAreya pragaTa thatAM nathI. (alabatta A sAmAjika dRSTi che, dhArmika ke AdhyAtmika dRSTie to dareke dareka pApano hisAba cUkavavo ja paDe che.) e AcAranArAo ane emanI AkhI peDhI cAlI jatAM vAta bhulAI paNa jAya che. navA kALasaMdarbhamAM enuM bahu mUlya paNa rahetuM nathI. duniyAmAM gunAhita kRtyo asaMkhya prakAranAM hoya che. evAM kRtyo karanAra pahelAM to ema mAne che ke potAnI vAtanI koIne tA. 16-4-98 paNa khabara paDavAnI nathI, eTalI badhI takedArI teo rAkhe che. paraMtu ema kahevAya che ke corI karanAra kazIka to potAnI nizAnI mUkato jAya che ke jenI ene potAne paNa khabara nathI hotI. aneka vAto pAchaLathI pakaDAI jAya che. bIjA vizvayuddha daramiyAna banelI aneka ghaTanAo pacAsa varSe paNa prakAzita thai che. mANasane gupta rAkhavA jevI bAbato zubha, zreSTha, hitakArI vagere prakAranI sAmAnya rIte nathI hotI. hoya to paNa e pragaTa karI devAmAM sAmAnya mANasone anaucitya nathI jaNAtuM. ethI khAsa khAsa kaMI nukasAna thatuM nathI. kyAreka to lAbha thAya che. sArI sAcI vAtano pracAra thavo joie evo bhAva ghaNAMne rahe che. koika mANase moTuM gupta dAna ApyuM hoya, koino jIva bacAvyo hoya, koine pApathI aTakAvyo hoya, koinAM durAcArI vyasano choDAvyAM hoya ne enA kartRtvano yaza potAne na ja joito hoya-ityAdi prakAranI gupta vAto eka athavA bIjA srotathI prasare ja che. emAM kazuM ajugatuM lAgatuM nathI. paraMtu mANase jo khoTAM kAma karyAM hoya athavA prAmANika bhUla thaI gaI hoya to enI evI vAtamAM thai jAya che. AvI vAtothI samAjanuM vAtAvaraNa kaluSita thAya che. bIjAone bahu rasa paDe che. manuSyano niMdaka svabhAva tyAre pravRtta khoTA dAkhalA bese che. kalaha, saMgharSa thAya che. evI keTalIka vAto pracchanna rahe e vyakti tathA samAjanA ja hitamAM che. jyAre koi vyakti irAdApUrvaka bezarama banIne vAraMvAra adhama kRtyo kare che tyAre tene ughADo pADavAmAM samAjanuM hita raheluM hoya che. tyAM vyaktie koine vizvAsamAM rAkhIne potAnI gupta vAta pazcAttApapUrvaka karelI nathI hotI. eNe potAnI vAto saMtADelI hoya che. duniyAne zI khabara paDavAnI che ? - evo dhRSTatAbharyo bhAva enAmAM hoya che. khabara paDaze to huM paNa joi laiza'-evo mithyAbhimAnano huMkAra enA avAjamAM hoya che. evI vyakti pakaDAya ane ene sAmAjika ke sarakArI prakAranI zikSA thAya to emAM to sAmAjika nyAya rahelo che. . samAjamAM sauthI vadhu gupta vAto rAjakAraNamAM thAya che ane eTalI badhI vAto ughADI paNa thai jAya che. asatya paNa eTaluM ja bolAya che ane khoTA AkSepo paNa eTalA ja thAya che. rAjakAraNamAM paDelA mANasoe to potAnuM moDhuM kholatAM pahelAM bahu vicAra karavo joie. potAno bIjAnI AgaLa bolAyelo eke eka zabda moDovahelo jAhera thai ja javAno che evI mAnasika pUrvataiyArI eNe rAkhavI ja joie. rAjakAraNamAM koi kAyamanA mitra rahetA saMbaMdho goThavIne sattA hAMsala karAtI hoya te rIte teo sattA nathI ke nathI hotA kAyamanA zatru. je samaye je rIte rIte svArthamUlaka meLavavA mathatA hoya che. eTale Aje ApelI gupta rahasyamaya bAtamIne AvatI kAle jAhera karIne eno durupayoga karanArA rahevAnA ja. have to avAja ane dazyanuM potAne khabara paNa na paDe e rIte rekarDaMga thai jAya che. kompyUTaranI madadathI khoTAM banAvaTI paNa sAcAM lAge evAM dazyo batAvI zakAya che. bhIMtane paNa kAna hoya che ane havA paNa vAta lai jAya che e jUnI vyavahAru zikhAmaNa Aje paNa eTalI ja sAcI ane upayogI che. saMpUrNa pAradarzaka jIvana jIvavAnuM ghaNuM duSkara che. mANasane dhana, strI, sattA, kIrti vagere mATenI jAtajAtanI eSaNAo hoya che. e badhI ja spaSTapaNe bIjAnI AgaLa vyakta karAtI nathI. mANasane vividha prakAranI khAvApIvAnI, sUvAbesavAnI, raheNIkaraNInI suTevo ke kuTevo hoya che. mananA khUNAmAM keTalIye vAsanAo paDelI hoya che jenA phakta ekamAtra pote ja sAkSI hoya che. paraMtu saMjogavazAt mANasanI e vAtanI jANa kyAreka bIjAne jo thai jAya che tyAre mANasa zaramAya che ke ciMtita ke bhayabhIta thai jAya che. saMskRtamAM eka vyavahA2vacana che : SaT Le madyate vArtA / cha kAna je vAta sAMbhaLe te vAta bhedAi jAya che, te gupta rahetI Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana tA. 16-4-98 nathI. cha kAna eTale traNa vyakti. jyAM sudhI be vyakti vacce - arthAt cAra kAna vacce vAta thAya che tyAM sudhI te gupta rahevAnA saMjogo sabaLa hoya che. bemAMthI ekanI mati bagaDe tyAre te vAtane phoDI nAkhe che. phoDanAra tyAre jAhera thaI jAya che. traNa vyakti vacce vAta thaI hoya tyAre bAkInA bemAMthI koNe vAta pragaTa karI dIdhI haze tenI khabara na paDe. vAta phoDanAra paNa bIjAnA upara Aropa mUkIne kahe ke pote vAta phoDI nathI paNa bIjAe phoDI che. mATe DAhyA mANase potAnI gupta vAta eka sAthe be ke vadhAre vyakti upasthita hoya tyAre na karavI joie. be vyaktine kahevA jevI hoya to paNa te darekane aMgata rIte ekAMtamAM judA judA bolAvIne kahevI joie ke jethI e vAtano bIjo koi jANakAra che evo vahema sAMbhaLanArane na paDe. keTalAMye kuTuMbo varSo sudhI potAnI kauTuMbika svabhAvanI ke sukha-duHkhanI nAnImoTI vAtane gupta rAkhI zake che, paraMtu ekAda be dIkarA-dIkarInAM lagna thatAM e kuTuMbano gaDha bhedAi jAya che. ghara poluM thai jAya che. vAto bahAra javA lAge che. navI aNasamaju putravadhU potAnI mAne vAta karyA vagara rahe nahi ane mA potAnAM sagAMsaMbaMdhIne vAta karyA vagara rahe nahi. keTalAMka zrImaMta kuTuMbonI vAta gharanokara, rasoiyo, DrAIvara vagere dvArA chatI thai jAya che. keTalAka duzmano vAta meLavavA potAnA mANasone bIjAne tyAM gupta rIte nokarIe rakhAvI de che, ane enI mAraphata bAtamI meLavatA rahe che. keTalAka DrAivarone khabara hoya che ke potAnA zeTha kyAM kyAM, kone kone ghare ke ophise jAya che, zeTha kone vAraMvAra 'liphTa' Ape che, kone teDavA mATe khAnagImAM gADI mokalAve che. potAnA zeTha konI sAthe paisAnI herApherI kare che, dANacorIno mAla saMtADe che, ADo vyavahAra rAkhe che, zastro pUrAM pADe che vagere vizenI bAtamI DrAivaro jANatA hoya che. evA DrAivarone moTI bakSisanI, moTI nokarInI ke bIjI koI lAlaca batAvIne ke dhamakI ApIne emanI pAsethI sahaja rIte vAtavAtamAM vAta kaDhAvI levAnI catura mANasone mAnasazAstrIya paddhati AvaDatI hoya che. jAsUsone jAsUsI karavA mATe dareka dezamAM vaijJAnika paddhatinI tAlIma apAya che. 3 . mAhitI sogaMdavidhi pachI ja apAya che. AvI kALabaddha maryAdAnI gupta vAta agAuthI jo koi jAhera karI de to yojanA bagaDI jAya che, pariNAma dhAryuM AvatuM nathI athavA UlaTuM Ave che. ghaNI garabaDa macI jAya che ane duzmano geralAbha uThAvI jAya che. AvI gupta vAto jo jANatA hoie to paNa te pragaTa na karI devI joie. keTalAka mANasonI prakRti ja vAta kaDhAvavAnI ane cagAvavAnI hoya che. 'prema, zI navAjUnI che ?' athavA 'tame sAMbhaLyuM ?' jevAM vAkyo vAraMvAra uccAranArA bIjAnA moMDhAmAM AMgaLA nAkhIne vAta kaDhAvavAno prayatna kare che. praznonI jhaDI teo zarama rAkhyA vagara varasAve che. thoDo vakhata teo samAjamAM lokapriya kadAca thAya che, paraMtu saravALe vagovAya che ane sau emanAthI aMtara rAkhe che. keTalIka vAra ghaTanA ja evI rIte bane che ke bIjI trIjI vyaktine ajANatAM khAnagI vAtanI khabara paDI jAya che. to keTalIka vAra DaoNkTara, vakIla, polIsa ke evo vyavasAya karanAra AgaLa garaje potAnI khAnagI vAta karavI paDe che. keTalIka vAra jenI sahAya vinA ukela Ave ema na hoya evA mANasa AgaLa sAme cAlIne javuM paDe che ane potAnI vAta kahevI paDe che. AvA anapekSita saMjogomAM bIjI trIjI vyakti jyAre eka vAta jANI jAya che tyAre ene cUpa 6 rAkhavA mATe kiMmata cUkavavI paDe che. kyAreka enA 'blekameila'nA - dhAkadhamakInA bhoga thavuM paDe che. keTalIka gupta bAbato samayabaddha hoya che. amuka nizcita samaya sudhI ja te gupta rAkhavAnI hoya che. pachIthI e gupta rAkhanArAo taraphathI ja enI jAherAta thAya che athavA ApoApa te pragaTa thai jAya che . koikanI sagAi ke lagnanI vAta, koika dhaMdhAnI levaDadevaDanI vAta, ghara, gADI ke bIjI koI kharIdInI vAta, koIkanA oparezananI, koika dIkSAnI, saMnyAsanI, gRhatyAganI vAta, koikanA adAlatanA khaTalAnI vAta, parIkSAnAM pariNAmonI vAta, rAjakIya dAvapecanI vAta nirdhArita kALa sudhI gupta rAkhavI paDe che. saMrakSaNanA viSayamAM zastronI, sainikonI TukaDIonI herapheranI, AkramaNanI vAta atyaMta gupta rakhAya che. sarakArI pradhAnone keTalIka keTalAka mANaso eTalA jUThA ane eTalA hoMziyAra hoya che ke na hoya evI vAta upajAvIne aMgata vartuLomAM eno pracAra kare che ane pachI evI na banelI vAto paNa loko mAnavA lAge che. eTalA mATe mANase potAnuM jIvana ja evuM svaccha ane svastha rAkhavuM joie ke kyAreka koI khoTuM ALa mUkIne pracAra karavA jAya to te bhoMTho paDe. loko e mAnavA kyAreya taiyAra na thAya. sAdhusaMtonuM jIvana khullI kitAba jevuM, svaccha ane pAradarzaka hoya che. mana, vacana ane kAyAnI ekarUpatA emanA jIvanamAM hoya che. AtmakalyANa ane lokakalyANanI emanI bhAvanA bahu prabaLa hoya che. emane potAnuM kazuM chupAvavAnuM hotuM nathI. eTale emane mATe karAyelA khoTA AkSepo ke emanA jIvanarUpI sUryanA prakAzane melo karavAnA prayatno vRthA nIvaDe che. keTalAka mANaso potAnAthI thayelI bhUlane potAnA hRdayamAM jhAjho vakhata rAkhI zakatA nathI. eno emane evo pastAvo thAya che ke jyAM sudhI e vize teo hRdaya kholIne koine kaMi vAta na kare tyAM sudhI temane cena paDatuM nathI. pApano ekarAra ane prAyazcitta e manuSya jIvananuM svAbhAvika lakSaNa che. mANase potAnI peTachUTI vAta koIne karavI ja hoya to yogya pAtrane, yogya samaye ja kahevI joie. jagatamAM badhA ja mANaso kharAba nathI hotA. keTalAye bIjAnI vAtone jIvanabhara sAcavI rAkhe che. paraMtu adhakacarA, aNasamajavALA, utAvaLiyA svabhAvanA, vAtaDAhyA, ati utsAhI, jaza khATavAnI vRttivALA, niMdaka svabhAvanAM, vairavRttivALA, bIjAnI caDatI joi kheda anubhavanArA, be jaNane laDAve nahi tyAM sudhI saMtoSa na anubhavanArA, svArthaghelA, saMkucita manovRtti dharAvanArA-evA koikane jo koika khAnagI nabaLI vAtanI khabara paDe to teno geralAbha uThAvyA vagara teo rahI zakatA nathI. evA mANasa AgaLa potAnI aMgata vAta karatAM pahelAM mANase so vakhata vicAra karavo joie. samAjamAM keTalIye evI saMniSTha, prAmANika, nItimAna, AdarapAtra vyakti hoya che ke je badhAMno vizvAsa dharAve che. enI AgaLathI koinI vAta bIjA pAse jatI nathI. evI vyakti khAnagI rAhe sAcI salAha paNa Ape che. hRdaya kholIne potAnI aMgata gupta vAta karavA mATe sAdhusaMto jevuM anya koi sthAna nathI. sAdhusaMto koinI gupta vAta chatI karatA nathI eTaluM ja nahi, koinI aMgata vAta jANavAmAM emane rasa paNa nathI hoto. prazno pUchIne vAta kaDhAvavAno ke bIjAne zaramAvavAno temano svabhAva hoto nathI.. eTale ja samAjamAM teo sauthI vadhu vizvasanIya manAya che. bhAratIya saMta paraMparAmAM hiMdu, jaina, bauddha e traNe dharmamAM pApanA ekarAranI prathA che. guru samakSa ekAMtamAM mANasa potAnAM pAponI 'AlocanA' kare che ane guru mahArAja kahe e pramANe prAyazcitta levAya che. potAnA doSonI kabUlAta guru samakSa kyAre ane kevI rIte karavI enA niyamo bahu jhINavaTapUrvaka ApaNAM zAstromAM ApelAM che. 'AloyaNA'no viSaya eka svataMtra viSaya che. khristI dharmamAM ekarAra (Confessions)nI prathA hoya che. mANase koi pApa karyuM hoya to devaLamAM jaI pAdarI pAse teno ekarAra kare che ane pAdarI kahe te pramANe prAyazcitta le che. eka kebina jevI racanAmAM pAdarI bese che. pAdarInA kAna pAse kebinanA lAkaDAmAM eka kANuM kareluM hoya che. ekarAra karanArI vyakti ghUMTaNIe paDI bahArathI e kANAmAM bole che je pAdarI sAMbhaLe che. pApano ekarAra karanArI vyaktine pAdarIe joi nathI hotI ke ekarAra Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana tA. 16-4-98 karanArI vyaktie pAdarIne joyA nathI hotA. Ama koNe konI pAse jeo tyAgI che, nispRha che teo to badhI vAta hRdayamAM rAkhI ekarAra karyo tenI khabara nathI paDatI. (ekabIjAne joi-jANI zake zake che. potAnA hRdayamAM bIjAnI khAnagI vAta che evo aNasAra e rIte paNa ekarAra thAya che.) AvI ekarAra karavAnI prathAmAM paNa teo bIjA AgaLa AvavA detA nathI. sAdhune koinI khAnagI paNa ekarAra sAMbhaLanAra pAdarI kAcI uMmarano na hovo joie, te vAta bIjAne kahI devAnuM prayojana ja na hovuM joie. vastutaH je ekarAra karanAra pApI strI-puruSano tana, mana, dhanathI geralAbha sAdhaka che tenuM to e dizAmAM lakSya ja hotuM nathI. eka daSTie UThAvanAra na hovo joie, ekarAranI vAtane chatI karI de evo joIe to bIjAnI gupta vAtane potAnI pAse jIvananA aMta sudhI kSullaka manano ke abhimAnI te na hovo joie, pApIne akAraNa guptapaNe sAcavI rAkhavI e paNa ghaNI kaThina sAdhanA che. keTalAka vadhAre paDatI sajA karanAra na hovo joie, pApIne mAnasika rIte to prANa jAya paNa vAta javA na de evI koTinA hoya che. sAcA trAsa ApanAra ke gulAma banAvI denaoNra na hovo joIe - vagere sAdhako to ethI paNa ghaNA AgaLanA tabakkAnI sAdhanA karavAvALA bAbato vize bahu ja cIvaTa rAkhavAmAM Ave che. roje roja keTalAye hoya che. potAnI pAse koinI gupta vAta che eTalI sabhAnatA paNa mANasonAM pApono ekarAra sAMbhaLanAra pAdarInA mukhamAMthI kyAreya temane rahetI nathI. koI prasaMge khAsa e vAta karavAnI AvazyakatA kyAMya eka zabda paNa nIkaLato nathI ke potAne ghaNAMnAM pAponI UbhI na thAya to e vAta emanA jIvanamAM vismaraNa jevI banI khabara che evI sabhAnatAno bhAsa emanA caherA para Avato nathI. jAya che. teonI pAse ghaNAMnI ghaNI nabaLI vAto guptapaNe AvatI A ja emanI mahattA che. rahetI hoya che to paNa teo to saMsAranI viSamatA vize ane saMtanI saMtapaNAnI kasoTI AvI gupta vAtonA pragaTIkaraNa jIvonAM zubhAzubha karmonA udaya vize, sAkSIbhAve ciMtana karatA vakhate thatI hoya che. game tevI viparIta paristhitimAM paNa saMta hoya che. jeo jJAtAdAnI dazA sudhI pahoMce che temane mATe AvuM mahAtmAo bIjAnI pracchanna vAta koIne kahetA nathI. samAjamAM bhAvaciMtana sahaja ane sAdhanAmaya banI jAya che. jyAre koIka vyakti potAnI TIkAniMdA karavAnuM cAlu kare che tyAre jeo saraLa che, nispRha che, nirabhimAnI che, svastha che, mANasane enI varSothI sAcavelI gupta vAta pragaTa karIne ene sIdho satyaniSTha che, uccattama AdhyAtmika dhyeyane varelA che, teone karI devAnuM mana thAya che. potAne koI Arthika nukasAna thayuM hoya, potAnA jIvanamAM kazuM chupAvavA jevuM hotuM nathI. jemane kazuM chupAvavAnuM bIjA dvArA apakIrti thatI hoya, khoTA AkSepo potAnA para thatA nathI hotuM teo nirbhaya hoya che. jeo bIjAnI aneka khAnagI hoya, jAtajAtanI dhamakIo maLatI hoya tyAre vera levAnA bhAvathI, vAto jANavA chatAM nirlobhI che, nirAkAMkSI che, kSamAzIla che, bIjAne parAjita ane zAnta karI devAnA AzayathI enI moTI hitecchu che, saMsAranA svarUpanuM ciMtanamanana karavAvALA che teone gupta vAta prakAzita karI devAnI lAlaca mANasa rokI zakato nathI. bIjAnI guhya vAta prakAzita karavAnuM koI prayojana hotuM nathI. ema karavAthI paristhiti tarata ja potAne anukaLa thai javAnI bIjAnI guhya vAtone potAnA peTamAM AjIvana samAvI daIne saMbhAvanA hoya che. paraMtu eve vakhate ja mANasanA sattvanI kasoTI saMta banavuM e saraLa kArya nathI. thAya che. T ramaNalAla cI. zAha sva. vasanajI lakhamazI zAha | ramaNalAla cI. zAha mArA mitra ane jaina samAjanA eka AgevAna tathA saMniSTha tyArapachI amAro paricaya thayo hato. teo paryuSaNa vyAkhyAna- mALAmAM kAryakara zrI vasanajI lakhamazI zAhanuM 69 varSanI vaye tA. 12mI AvatA. aneka jAhera kAryakramomAM teo upasthita hoya, e rIte emane phebruArI 1998nA roja muMbaImAM avasAna thayuM. vAraMvAra maLavAnuM thatuM. temanA saraLa, nikhAlasa ane maLatAvaDA zrI vanasajIbhAi chellA keTalAka vakhatathI kiDanInA rogathI pIDAtA svabhAvano A rIte sarasa paricaya thayo hato ane uttarottara e hatA. aThavADiyAmAM traNa vakhata DAyAlisisa mATe hospiTalamAM jatA vikasato gayo hato. hatA. tyAra pachI dAktaroe salAha ApI ke kiDanI TrAnsaplAnTa amArI maitrI vadhu gADha thatI gai 1980nA gALAmAM. I.sa. karAvavI. emanAM dharmapatnI zrI kAntAbahenanI kiDanI yogya jaNAI. 1983mAM paryuSaNa vyAkhyAnamALA pUrNa thaI tyAra pachI vasanajIbhAI te TrAnsaplAnTa thai. thoDA mahinA sAruM rahyuM, paNa pachI tabiyata bagaDatI eka divasa ghare AvI pahoMcyA. temaNe kahyuM ke "tame zrI mahAvIra jaina gaI ane hospiTalamAM dAkhala thayA. divase divase zarIra ghasAtuM gayuM vidyAlaya taraphathI jaina sAhitya samAroha yojo cho. te have amArA ane ema karatAM chevaTe emanA jIvanano dIpa bujhAI gayo. kacchamAM yojavA mATe nimaMtraNa ApavA Avyo chuM.' emanI darakhAstathI . 1997nuM varSa vasanajIbhAI mATe bahu bhAre rahyuM. vAraMvAra mane harSa thayo. acalagaccha taraphathI ane potAnA taraphathI badho ja hospiTalamAM DAyAlisisa, oparezana, sAravAra mATe javAnuM rahyA karyuM. kharca ApavAnI tatparatA emaNe batAvI. vadhumAM vadhu lekhakone nimaMtraNa daramiyAna emanAM mAtuzrI ratanabAinuM avasAna thayuM. taduparAMta ApavA ane rAjasthAna tathA uttara pradezamAMthI paNa lekhakone bolAvavA ' 'jamAInuM paNa ghaNA divasa bebhAna rahyA pachI avasAna thayuM. jamAinA emaNe sUcana karyuM. paraMtu eTale dUrathI AvatA lekhakone bhADuMbharyuM - te avasAnanA samAcAra vasanajIbhAine AghAta na lAge e mATe ApatAM bajeTa keTaluM badhuM vadhI jAya ! paNa emanI bhAvanA ghaNI UMcI '', ApavAmAM AvyA na hatA. to paNa emanI lAMbA samaya sudhInI hatI. vaLI emaNe kahyuM ke ATale dUra dUrathI loko kaccha AvatA hoya " bebhAna avasthAne kAraNe teo ciMtita hatA. ane kacchamAM tIrthonI yAtrA karyA vagara jAya te kema game? potAnA , ', ' vasanajIbhAinA kaTuMba sAthe mAro paricaya to TheTha 1955nA taraphathI bhadrezvara ane paMcatIrthInI yAtrA paNa goThavAi. (boMtera jinAlaya * gALAmAM thayo hato, kAraNa ke emanAM nAnAM bahena zrI suzIlAbahena mATe tyAre jamIna levAI gaI hatI, e sthaLanI paNa mulAkAta goThavAI tathA bhAI zrI mULacaMdabhAi jheviyarsa kolejamAM mArA vidyArthI hatAM. hatI.) Ama, kaca7mAM mAMDavI khAte yojAyelo jaina sAhitya samAroha, tyAre teo ghATakoparamAM rahetAM. paraMtu e saMbaMdha adhyApaka ane vidyArthIne sarva samArohamAM sauthI vadhu yAdagAra banI gayo hato. zrotAonI ane hoya tevo aupacArika hato. vasanajIbhAi sAthe tyAre mAro paricaya sAdhusAdhvIonI saMkhyA paNa ghaNI ja moTI hatI. samArohamAM nibaMdho nahi. e thayo 1975nA gALAmAM.' sArI saMkhyAmAM vaMcAyA. bhojana, utAro vagerenI vyavasthA paNa suMdara vanajIbhAIe mAtApitA ane bhAionI saMmatithI pArivArika hatI. kacchamAM pharavAmAM gAmegAma vAjategAjate moTuM sAmaiyuM thatuM. vyavasAya choDI jAhera jIvanamAM, sevAkAryanA kSetramAM jhaMpalAvyuM. sthAnika AgevAno badhA hAjara rahetA. sabhAo thatI. prAsaMgika Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana tA. 16-4-98 vaktavyo rajU thatAM. badhA kAryakramomAM vasanajIbhAinI sUjha, kAryadakSatA, Ayojanazakti ane dIrghadaSTi to rahelAM hatAM ja, paNa e badhAMthI vadhu to emanI maheMkatI suvAsa hatI. emanuM kAma karavA sau tatpara ane sau rAjI. sAmAnya rIte jaina sAhitya samArohamAM thatAM kharca karatAM ghaNuM vadhAre kharca emaNe karyuM, paNa padhArelA mahemAno, sthAnika saMgho ane sAdhu-sAdhvIo saune atyaMta saMtoSa thayo. vasanajIbhAInI evI bhAvanA hatI ke huM muMbai yunivarsiTImAMthI nivRtta thAuM te pahelAM acala gacchanAM koi sAdhu-sAdhvIne mAre pIeca. DI.no abhyAsa karAvavo. e mATe ochAmAM ochI snAtakanI DigrI hovI jarUrI che. daramiyAnaM sametazikharamAM yojAyelA itihAsasaMmelanamAM huM gayo hato. mArA mitra zrI nemacaMdabhAi gAlA paNa sAthe hatA. tyAre vasanajIbhAi paNa zikharajI AvelA. pa. pU. gacchAdhipati zrI guNasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAheba sAthe emane carcA thaI. pIeca.DI. karavAnI yogyatA koNa dharAve che enI tapAsa thai ane pU. sAdhvI zrI mokSaguNAzrIjInuM nAma AvyuM. huM to emane maLelo paNa nahi, bIje divase savAre saMgha zatruMjayanI yAtrA mATe prasthAna karavAno hato. sau ekatra thayA hatA. te samaye pU. gacchAdhipatie jAhera karyuM ke 'DaoN. ramaNabhAi sAdhvI mokSaguNAzrIjIne pIeca.DI.no abhyAsa karAvaze.' huM to Azcaryasahita AnaMda anubhavI rahyo. A saMgharSa, vivAda, kalaha, huMsAtuMsI vagere vasanajIbhAine gamatAM nahi, e emanI prakRtimAM nahotAM. badhAMnI sAthe banADavuM, badhA rAjIva badhI yojanAmAM vasanajIbhAino utsAha ja kAma karI gayo. zatruMjayanI rahe evuM kArya karavuM e emanI nItirIti hatI. mAla-milakatanA jhaghaDA hoya, lagna ke vicchedanA prazno hoya, bhAgIdArInI samasyAo hoya, keTalAMye kuTuMbo vasanajIbhAine viSTikAra tarIke nimatA ane emano nirNaya svIkAratA. 'kajiyAnuM moM kALuM' evuM mAnanArA, kyAreya UMce sAthe na bolanArA, koIne kaDaka zabdomAM Thapako na ApanArA vasanajIbhAi saunI sAthe haLIbhaLI jatA, ethI emanA cAhako svAbhAvika rIte emanA pratye AdarabhAva dharAvatA. mane lAvavA-lai javAnI javAbadArI vasanajIbhAie svIkArI lIdhI. yAtrA pachI sAdhvIjI muMbaimAM padhAryAM. teo jyAM vihAramAM hoya tyAM sAdhvIjIe paNa mana mUkIne kAma karyuM. cAra varSamAM emaNe mahAkavi zrI jayazekharasUri para zodhaprabaMdha taiyAra paNa karI lIdho. pIeca. DI.nI DigrI maLI. zodhaprabaMdha graMtha rUpe be bhAgamAM prakAzita paNa thayo. vasanajIbhAI milanotsuka prakRtinA hatA. badhAMne maLe. sAmethI bolAve. khabara aMtara pUche. teo vyavahAra bahu sAcavatA. emanAM sagAMsaMbaMdhIo eTalAM badhAM, mitravartuLa paNa eTaluM moTuM ane vividha saMsthAonA sahakAryakartAo sAthenI dostI paNa vizALa, darekane tyAM sagAi, lagna, mAMdagI, maraNa vagere prasaMge vasanajIbhAi pahoMcyA ja hoya. e bAbatamAM jarA paNa ALasa temanAmAM jovA na maLe, nAnA moTA saunI sAthe eka banIne rahe ane darekane jAte madadarUpa thavAno athavA bIjA dvArA madada karAvavAno prAmANika prayAsa karI chUTe. ethI samAjamAM emano mobho ghaNo UMco thayo hato. vasanajIbhAie vyavasAyamAMthI nivRtti lIdhI hatI eTale ghaNI saMsthAomAM teo samaya ApI zakatA hatA. pramukha, maMtrI, khajAnacI, TrasTI ke kAryavAhaka samitinA sabhya tarIke saMkhyAbaMdha saMsthAomAM teo sakriyapaNe bhAga letA hatA. e saMsthAomAM javAnuM, enI kAryavAhImAM 2sapUrvaka bhAga levAnuM, prasaMge rakama lakhAvavAnuM, kAma karIne ghasAi chUTavAnuM emane gamatuM. uttarottara anubhava vadhato jatAM jhaDapathI kAma karavAnI ane AgevAnI levAnI sUjha paNa emanAmAM AvI hatI. pote mukhya sattAdhIza hoya to bIjAne khUMce nahi evI rIte kAma karAvavAnI dakSatA emanAmAM hatI. badhI vAtane AvarI letuM prAsaMgika vaktavya rajU karavAnI emanI zakti khIlI hatI. vasanajIbhAi dharmapriya hatA. sAdhu-sAdhvIo pratye emane atyaMta AdarabahumAna hatAM. ame ghaNe ThekANe sAthe pravAsa karyo che. jyAM jaIe tyAM derAsaramAM darzana karavA javAnuM teo avazya yAda rAkhe ja. vaLI tyAM koi sAdhu-sAdhvI che ke nahi tenI tapAsa kare ane hoya to emane vaMdana karavA javAnuM cUke nahi. pote badhAM sAdhu-sAdhvIne nAmathI oLakhe ane teo paNa vasanajIbhAine jotAM ja harSa anubhave. emanAM eka saMsArI bhAbhI te pU. punitaguNAzrInI sukhazAtA pUchavA teo vAraMvAra jatA. 5 vasanajIbhAi nokaracAkaro sAthenA vyavahAramAM paNa potAnuM moTApaNuM dAkhavatA nahi. garIbo ane tavaMgaro-sarvanI sAthe temano vyavahAra saMvAdamaya raheto. ethI ja garIbomAM, vizeSataH kacchanA gAmaDAMonA garIbonA hRdayamAM teo anokhuM sthAna dharAvatA. pravAsa e vasanajIbhAinI eka priya pravRtti hatI. anivArya kAraNa na hoya to teo nirdhArita pravAsamAM avazya joDAyA ja hoya. pravAsamAM teo badhAMnI sAthe haLabhaLe ane badhAMnI sagavaDanuM dhyAna 7 rAkhe. judA judA kAryakramo ane yojanAo mATe sarerAza mahine ekAda vakhata to kacchamAM javAnuM temane thAya. emanA pragADha mitra zrI dAmajIbhAI enkaravAlA ghaNuMkharuM emanI sAthe hoya. ghATakoparanA DaoN. ela. ema. zAha ane emanA dharmapatnI nirmaLAbahena vasanajIbhAinAM khAsa mitra. DaoNkTare himAlayamAM badrI kedAranA pravAsanuM Ayojana karyuM hatuM tyAre mane paNa nimaMtrama ApyuM hatuM. DaoNkTara, vasanajIbhAi tathA anya mitro sAtheno dasa divasano amAro e suyojita pravAsakAryakrama kharekhara smaraNIya banI gayo hato. vanasanajIbhAInA dharmapatnI kAntAbahena paNa eTalAM ja premALa ghaNuMkharuM vasanajIbhAI ane kAntAbahena sthAnika kAryakramomAM bahAragAmanA pravAsomAM sAthe ja hoya. kiDanInI takalIpha zarU thayA pachI kAntAbahena emanA khAvApIvAnuM bahu dhyAna rAkhe. baMnenuM dAmpatyajIvana bIjAne preraNA levA jevuM gaNAya. vasanajIbhAI jyAre zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA jinAgama TrasTanA pramukha thayA tyAre baMdha paDelI jaina sAhitya samArohanI pravRtti emaNe pharI pAchI cAlu karAvI. eka vakhata zikharajI ane be vakhata kacchamAM-ema traNa vAra emanI preraNAthI sAhitya samAroha yojAyo. emanuM nAma moTuM, saMbaMdho gADha ne suvAsa paNa eTalI ke badhe ja badhI vyavasthA tarata goThavAi jatI. emanuM kAma upADI levA emanA mitro tatpara. e badhAM uparAMta mane emanI sauthI vadhu sparzI gai te udAratA. mAre bajeTanI maryAdAmAM rahIne kAma karavAnuM rahe. eTale jyAM kharca vadhavAno saMbhava hoya tyAM pahelethI ja teo mane kahI de, 'e kharcanI phikara na karazo. e mArA taraphathI che.' Ama, kyAreka to samArohanA bajeTa jeTalI ja rakama aMgata rIte teo bhogavI letA ane chatAM e vize jarA paNa ullekha kyAMya thavA na detA. potAno aMtakALa najIka AvI rahyo che evo khyAla emane AvI gayo hato. eTale ja pote pUrA bhAnamAM hatA tyAre je je saMsthAone dharmAdAnI 2kama pote ApavA icchatA hatA te badhAnA ceka svahaste lakhIne ApavAnuM cAlu karI dIdhuM hatuM. huM hospiTalamAM maLavA gayo tyAre amArA jaina yuvaka saMgha mATe emaNe rUpiyA ekavIsa hajArano ceka potAnA hAthe lakhIne mArA hAthamAM mUkyo. emanI A zubha bhAvanAthI huM bhAvavibhora thai gayo hato. hato. temaNe bhAna gumAvI dIdhuM hatuM. chellA zvAsa cAlatA hatA. rAta vasanajIbhAie deha choDyo e divase bapore huM emanI pAse ja divasa emanI sevAcAkarI karanAra kAntAbahena, putra pIyUSabhAI, putravadhU prItibahena, putrIo, bhAIo zrI dhanajIbhAI ane zrI mULacaMdabhAI tathA parivAranA anya sabhyo, svajano vagerene khyAla AvI gayo hato ke have emanA jIvanano aMta AvI rahyo che. hospiTalamAMthI huM ghare pahoMcyo tyAM to pIyUSabhAino phona Avyo ke vasanajIbhAie deha choDI dIdho che. vasanajIbhAie pArthiva deha choDyo, paNa emanI saurabha cAre tarapha prasarI rahI. emanA avasAnathI samAje eka saMniSTha, sakhAvatI, sevAbhAvI kAryakara gumAvyo che. mane eka parama mitranI khoTa paDI che. emanA puNyAtmAne zAnti ho ! // // // Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana kevaLajJAna--svarUpa aizvarya -- sva. paMDita panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI (gatAMkathI cAlu-9) dravya-kSetra-kALa-bhAva atIta kevaLajJAna bhAva e mananI sthiti che, hRdaya spaMdana che, lAgaNI che, vedana che, anubhUti che. AtmA enI paramAtma avasthAmAM, zuddhAvasthAmAM, svabhAvadazAmAM hoya che je AtmAnI saccidAnaMda avasthA che, masta avasthA che, sahajAnaMda avasthA che, vItarAga dazA che. jyAre vibhAvadazAmAM, azuddha dazAmAM rAga-dveSa, sukha-du:kha, guNa-doSa, puNya-pApa, harSa-zoka mizrita avasthA hoya che. kevaLajJAna ekarUpa evuM ne evuM ja che. jyAre eka pachI bIjo khavAto koLiyo evo ne evo kharo paNa e ja nahi, nadIno pravAha eja paNa pANI enuM eja nahi. jagatanuM vaheNa anAdi anaMta, paNa jagata enuM eja nahi. e to pratipaLa palaTAtuM, badalAtuM sAdi-sAnta dazya jagata che. aMdaramAM ApaNI apUrNa avasthAnuM adazya jagata arthAt bhAva jagata paNa badalAtuM ane palaTAtuM jagata che, jene jaina darzanamAM chadmasthatA-chadmastha avasthA kahela che.. paramAtma tattva-kevaLajJAna e deza-kSetra (Space) ane kALasamaya (Time)thI atIta che. 'Soul is beyond time & Space'. jema aMtarIkSamAM choDavAmAM Avela-tarato mUkavAmAM Avela upagraha Satelite gurutvAkarSaNamAMthI bahAra nIkaLI jAya che tema ahIM kevaLajJAnI bhagavaMta-52mAtma bhagavaMta deza ane kALanA baMdhanamAMthI mukta thai jAya che. paraMtu dravya ane bhAva rahe che. AtmapradezarUpa dravya ane kevaLajJAnarUpa-svarUpaguNa-bhAva rahe che, eTale teo dravya-bhAva ubhayAtmaka che. emanA dravya ane bhAva eka che ane abheda che. jyAre chadmastha * saMsArI jIvonuM jIvadaLa, Atmadravya, jIvadravya, kSetra, kALa ane bhAva Azrita che, jemAM kSetra-kSetrAMtaratA ane rUpa-rUpAMtaratA arthAt paribhramaNa ane parivartana hovAthI dravya ane bhAva parivartanazIla che, te kAraNathI e bhedarUpa che. je dravyanA pradeza sthAnAMtaragamana nahi kare te kSetrAtIta kahevAya. je dravyanA pradeza rUpAMtaragamana nahi kare te kALAtIta kahevAya. ApaNA kartA-bhoktA bhAva, ajJAnabhAva, mohabhAva, dehabhAva, dehAdhyAsa aMge kSetra, kALa ane bhAva ApaNe UbhA karela che. e paramArthathI nathI. jo kartA-bhoktA bhAva Adi kADhI nAMkhIe to dravya ane bhAva eka thaI jAya. dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya e traNe dravyo mAtra dravya ane bhAva rUpa che ane tethI kSetrAMtIta ane kALAtIta thAya che. ApaNe AkAzAstikAyamAM avagAhanA laine rahyAM chIe. ApaNuM kada nAnuM che tethI kSetra bhedanI kalpanA karIe chIe, jene dezAkAza tarIke oLakhIe chIe. kada nAnuM moTuM thatuM hoya che mATe kalpanA karela che. kalpa (advaita) eka hoya ane kalpanA aneka hoya. 'jevuM jJAna tevuM jJeya !' ApaNuM jJAna vinAzI ane kramika che te jo avinAzI ane akramika banI jAya to zeya paNa jJAna jevuM avinAzI banI jAya. zeya anAdi-anaMta eka avinAzI che. philma proDyusarane AkhI philma akhaMDa eka dekhAya. jonAra prekSaka paDadA upara kramathI jue che te tenI dazA che. e apekSAe saMsAra anitya zuM ? saMsAra asAra zuM ? mAtra ApaNI kalpanA che-svapna tA. 16-4-98 che. jAgRta thatAM-kevaLajJAna thatAM kevaLajJAnamAM badhuM eka akhaMDa nitya banI rahe che. he bhagavAna ! je tamArI dazA nathI, saMsAra je tamane nathI, saMsAra tamArA jJAnamAM asAra nathI-anitya nathI teno tamo amone upadeza Apo cho ? hA ! bhagavaMta te tamo upakArI amArI chadmastha saMsArI jIvonI dazAnI apekSAe upadeza Apo cho ! mATe ja kevaLajJAnanI vyAkhyA amArI chadmastha saMsArI jIvonI dazAne anulakSIne karela che. kevaLajJAnI bhagavaMto kevaLajJAnane vede che. e svasaMvedyarUpa che-svasaMvedana che. kevaLajJAnI bhagavaMta sva svarUpane vede che jyAre para dravya-kSetra-kALa-bhAva to kevaLajJAnamAM jaNAya che. kemake sarva jJeya padArtho kevaLajJAnamAM-cidAdarzamAM jhaLahaLe che, pratibiMbita thAya che. cAra jJAna zeyane jANavA jAya che. jyAre kevaLajJAnamAM sarva zeya jaNAya che. vaLI e sarva zeyo jevaDAM hoya che tevaDAM ja dekhAya che e sidgha jJAtA-daSTA bhAva che. kevaLajJAna upayogavaMta hoya che jyAre bIjAM cAra jJAna matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna upayoga mUkavA rUpa che. arIsAmAM jema pratibiMba paDe che tema kevaLajJAnamAM sarva pratibiMbita thAya che, jyAre bAkInA cAra jJAnamAM upayoga mUkavo paDato hovAthI te citArAnA citrAmaNa jevAM che. 'kaivaLajJAnI bhagavaMtanuM kevaLajJAna utpanna thAya tyArathI prathamathI ja sarva dravya-kSetra-kALa ane bhAvone bhUta-bhaviSya ane vartamAna traNene eka ja samaye sArI rIte jANI zake che ane joi zake che.' kevaLajJAnanI je A vyAkhyA karI che te chadmastha saMsArI jIvone samajavA mATe ane chadmastha saMsArI jIvo samajI zake te apekSAe karavAmAM AvelI vyAkhyA che. para vastunA bhoktA evA chadmastha saMsArI jIvanuM jJAna traNe kALanA bhedarUpa che. 'eNe jANyuM', 'e jANe che' ane 'e jANaze' evAM kriyAnA kALathI traNa bheda tyAM pADavA paDe che. jyAre kevaLajJAnI bhagavaMtanuM jJAna, jIvana ane vedana traNa ekarUpa ane abheda che. para vastunuM bhoktatva nIkaLI jatAM kevaLajJAna thAya che. 52 vastunA bhoktatvanA kAraNe ja kALanA traNa bheda, bhUta-vartamAna-bhaviSya paDI jAya che. mATe ja chadmastha saMsArI jIvonA jJAna, jIvana, ane bhogavedana traNa kALarUpa-bhUtabhaviSya-vartamAnarUpa arthAt bhedarUpa banI jAya che. mATe ja kevaLajJAna mana:paryava e cAra zAna deza (kSetra) ane kALa kramanA bhedavALA kSetAtIta ane kALAtIta che. jyAre chAnnasthika mati-zruta-avadhijJAna che. AtmA enA paramAtma svarUpamAM deza ane kALarUpa nathI. AtmA enA paramAtma svarUpamAM mAtra dravya ane bhAva svarUpa che. vaLI dravya ane bhAva paNa abhedarUpa che. saMsArI chadmastha AtmAmAM to dravya ane bhAvanI vacce kSetra ane kALa ghUsI gayAM che. jethI dravya ane bhAva bhedarUpa thai azuddha thayAM che arthAt dezakALathI " paricchinna-khaMDita thayA che. je padArtha dezanA baMdhanamAM hoya che te ja kALanA baMdhanamAM paNa hoya che. traNe kALamAM dharmamAM 'bhAva'nuM pradhAnatva che. jyAre saMsAramAM traNe kALamAM 'dravya'nuM pradhAnatva che. paramAtmA kevaLa bhAva svarUpa che. 5ramAtmA ane kevaLajJAna dravyAtIta, kSetrAtIta, kALAtIta che, AtmAnA zuddha sva dravya, sva kSetra, sva kALa, sva bhAvanuM jJAna ane dhyAna thAya to A kALamAM paNa jIva nizcayathI AtmasukhanI jhalaka meLavI zake che-jhAMkhI karI zake che. AtmA sva dravya, kSetra, kALa, bhAva bhoktA bane to sukhI thAya. AtmA 52 dravya, kSetra, kALa, bhAvano bhoktA banyo raheze to duHkhIno duHkhI raheze. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-98 paramAtmAne deha saMbaMdha jatAM adehI banavAne kAraNe ane niSkamAM banyA te apekSAe teo dravyAtIta che. ApaNI chadmastha dazA pudgaladravyanA banelA deha sahitanI sadehI-sayogI-sakarmA avasthA che, dravyAtIta nahi, paramAtmAnA Atmapradezo sthira che ane paryAyaupayoga-avinAzI che arthAt paryAya avinAzItA ane pradeza sthiratAne kAraNe paramAtmA kSetrAtIta ane kALAtIta che. ApaNA chadmasthanA Atmapradezo dehanA baMdhanathI baMdhAyela asthira che jethI kSetra-kSetrAMtaratA-paribhramaNa cAlu ne cAlu ja che. vaLI temAM samaye samaye rUpAMtara thayA ja kare che. hAlata, avasthA, sthiti badalAtI ja rahe che. paLe paLe upayogamAM pheraphArI thatI ja rahe che. arthAt paryAyanI pheraphArI-rUparUpAMtaratA-parivartana cAlu ne cAlu ja che. uparAMta paramAtmA saMsAranA sarva mithyA ajJAna mohabhAvathI atIta che ane mAtra zuddha-vizuddha svarUpabhAva-svabhAvanuM vedana che, te apekSAe bhAvAtIta che. prabuddhajIvana sthirAvasthAnI prApti thayA bAda temane rUparUpAMtaratA arthAt parivartanazIlatA eTale ke kALa nathI raheto ane kSetrakSetrAMtaratA arthAt paribhramaNazIlatA eTale ke kSetranA bheda rahetAM nathI. jIvadaLa, Atmadravya, Atmapradezo parama sthirAvasthAmAM evAM ne evAM ja sthira rahe che ane guNa-paryAya bhAva paNa evo ne evo avinAzInitya rahe che. mAtra dravya, bhAvAtmaka cidAnaMda-dhanarUpa sahaja svAbhAvika nityAvasthA-svarUpAvasthA hoya che. th sva dravya-kSetra-kALa-bhAva rUpa kevaLajJAna H sva dravya eTale jIvanA Atmapradezo; svakSetra eTale jIvanA Atmapradezono gherAvo-kada-hada arthAt jIvanA Atmapradezoe avagAhela-rokela-Occupy karela AkAzakSetra. svakALa eTale jIvano paryAya-hAlata-avasthA-dazA ane sva bhAva eTale jIvanA guNa. bhAva nitya hoI zake ke anitya hoI zake. nityatA hoya tyAM kALa-rUparUpAMtaratA-parivartanazIlatA-kramikatA-sakriyatA hoya nahi. jyAM kramikatA-sakriyatA-parivartanazIlatA-rUparUpAMtaratA hoya tyAM kALa hoya che ane anityatA hoya che. vinAzItA hoya che. AkAzakSetranA eka vibhAga dezAkAzamAM jIvanA Atmapradezo rahelAM hoya che. paraMtu jIvanA bhAva eTaleke guNa-paryAya to jIvanA AtmapradezamAM rahelAM hoya che. mATe guNaparyAyanuM svakSetra arthAt guNaparyAyanuM sthAna (AkrAza)-kSetra jIvanA potAnA Atmapradezo che. AkAza e kSetrAkAza che jyAre svakSetra-svaAkAza e jIvanA guNaparyAyanA abheda AdhArarUpa Atmapradeza che, jene cidAkAza kahI zakAya. sAkara baraNImAM rahela che. paNa sAkaranI mIThAza to sAkaramAM ja rahela che ane nahi ke baraNImAM. baraNI cAkhavAthI mIThAza nahi maLe. e to sAkarane cAkhavAthI, sAkaramAMthI ja mIThAza maLe, tenA jevuM AkAza, temAM rahelAM dravya (Atmapradeza) ane dravyamAM rahelA bhAva (guNa-paryAya)nuM che. kevaLajJAnI bhagavaMto zailezIkaraNa karIne AyuSyanA aMte cAre ya aghAtikarmo khapAvIne siddha bhagavaMta thAya che. nirvANa samayanI dehAkRtinI kadanA Atmapradezo be tRtIyAMza bhAganA ghanasvarUpa thai jai, e cina lokAgra zikhare siddhizilA upara ArUDha thaI jatAM, te Atmapradezo tyAM sthira thaI jatAM, kSetrAMtara TaLI jAya che. arthAt kSetra ane dravya (cina-Atmapradezo) anaMtakALa sudhI sAdi-anaMta bhAMge eka thaine rahe che eTale ke mAtra dravya rahe che. eja pramANe kevaLajJAnanA pragaTIkaraNa sAthe ja kevaLajJAnI bhagavaMtono upayoga nitya bane che. arthAt bhAva (guNa-paryAya) bane che. jyAM nityatA che tyAM kALa nathI. Ama mAtra bhAva ja 2he che. kevaLI bhagavaMto-siddha bhagavaMto kSetAtIta ane kALAtIta che. kevaLajJAnI bhagavaMtanuM kevaLajJAna-upayoga nitya, avinAzI, akriya ane akramika che ane zailezIkaraNanI prakriyAthI siddhazilA sthita thayA bAda arUpI, adehI, azarIrI, anAmI, amUrta, akSaya, avinAzI, agurulaghu, avyAbAdha, akriya, akramika, parama AtmA enI zuddha-siddha-svarUpa avasthAmAM svayaMbhUsvAnubhUtirUpa-sarvAnubhUtirUpa ane svasaMvedyarUpa che. AtmA anAdianaMta, anutpanna ane avinAzI che tethI svayaMbhU che. AtmA svayaM svakSetre svAtmasukhanI anubhUti kare che arthAt AtmA pote potAnuM ja sukha vede che. nathI to enA sukhane koi bIjA vedI zake che, ke nathI to koi bIjAM enA sukhane vedI zake che, mATe AtmA sva saMvedyarUpa che ane svAnubhUtirUpa che. vaLI AtmA svayaMnI sarvajJatAne kA2Ne sarva zeyapadArthone tenA sarva kSetra-kALa-bhAva sahita jANe che, mATe AtmA sarvAnubhUti che. vaLI te sarvadA ekarUpa hovAthI ekAMkAra che, sarvadarzI-sarvajJa hovAthI sarvAkAra che ane dazyarUpa-zeyarUpa thatAM arthAt kevaLajJAnamAM pratibiMbita thatAM sarva zeyathI enA kevaLajJAnane koi bAdhA (asa2) pahoMcatI nathI tema pratibiMbita thatAM zeyane paNa koi asara thatI nathI mATe zUnyAkAra che. jo AvI apUrNAvasthAmAM paNa kALa saMbaMdhI koi nizcita mApa Tu pramANa nathI ke je jyAM nathI te kALathI vyavahA2 thAya che ane tenI akaLAmaNa thAya che to pachI jyAM Avo vyavahAra je bhramabhrAMtirUpa che tyAM kALano zuM vicAra karavo ? vAstavika to ApaNuM apUrNajJAna, alpajJAna, kramikazAna, bhrAmikajJAna, mAyikajJAna che te kALa che. ajJAna-alpajJAna to eka samayane anAdi anaMta bhUta bhaviSyakALa rUpa banAve che. jyAre kevaLajJAna anAdi anaMta kALane eka samayarUpa banAve che. (kALa viSayamAM vadhu jANavAnI icchA dharAvanAra jijJAsue 'traikAlika Atma vijJAna' pustakamAMno 'kALano nikAla' lekha avazya joi jovo evI bhalAmaNa che.) utpatti, prApti, pravRtti, saMskRti, vikRti e pAMcathI atIta kevaLajJAna : jyAM utpAdana che tyAM utpatti arthAt utpAdana karIne tene prApta karavAnI pravRtti karavAno prazna Ubho rahe che. paraMtu jenI utpatti ja nathI, je anAdi-anutpanna, avinAzI, svayaMbhU hoya che, tenI prApti ke prApta karavAnI pravRtti karavAno prazna udbhavato ja nathI. e to nitya prApta ja hoya che, kemake svayaMbhU che. je svayaMbhU hoya tene meLavavAnuM na hoya, paraMtu te prApyanuM pragaTIkaraNa karavAnuM hoya che. enI uparanuM AvaraNa haThAvI tene anAvRtta karavAnuM hoya chenirAvaraNa karavAnuM hoya che. e to prAptanI ja prApti che. jo prApta ja che to pachI prApti zenI karavAnI ? A praznanuM samAdhAna e che ke je prApta che te sattAgata che. e tAruM tArAmAM dharabAyeluM paDeluM che. e tAruM tArAmAMthI tAre bahAra lAvIne vedana ka2vAnuM che-anubhavavAnuM che. eka kapaDuM che te meluM thayuM che. kapaDuM ane kapaDAMnI saphedAi, zubhatA to prApta ja che. kapaDAM uparano mela dUra karIne te kapaDAMnI zubhratAne bahAra lAvavAnI che. ajJAna ane mohanI bhUlathI Atmavedana upara je karmamela jAmI gayo che te karmamala dUra karIne eTale ke jJAnI banI, vItarAga thaine, karmamala-karmAvaraNa haThAvI, Atmavedana karavAnuM che, eja prAptanI prApti che. joto hoya te jonAro dazya padArthathI bhinna hoya. tamAruM je tamArAmAM hoya te tamArAthI abheda hoya. tenI tamAre prApti karavI, Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 eTale ke AvaraNa haThAvI tenuM vedana karavuM. AtmAnA je je svarUpaguNo ApaNAmAM sattAgata paDyA che, tenuM vedana thavuM, te prAptanI prApti che. jyAre jeTalI jeTalI karmajanita avasthAo-bhogAdi che te aprAptanI prApti che. mohanIkarma e maLa che. darzanAvaraNIya ane jJAnAvaraNIya karma vikSepa che ane aMtarAyakarma AvaraNa che. maLa sApha karIne vItarAga thai, vikSepa dUra karIne tathA AvaraNa haThAvIne svarUpano bhoga karavAno che. nijAnaMda, sahajAnaMda, jJAnAnaMda, svarUpAnaMda, cidAnaMda, AtmAnaMdane jANavAno che-vedavAno che. prabuddhajIvana tA. 16-4-98 guNa dravya bhedaka che. arthAt oLakha enA guNathI che. sAkara ane phaTakaDI e be padArthomAMthI, je sAkara che te sAkara ja che, evI oLakha te sAkaranI mIThAzane kAraNe che. ane phaTakaDI je che te tenI turAzathI che. Ama guNa e dravya bhedaka che to paryAya e guNa bhedaka che. jIvAstikAyamAM, Atmapradeza-jIvAstikAya e dravya che. jJAnatva e guNa che ane jJAnAMtara e paryAya che. athavA to guNanA jeTalAM bheda che te guNanA paryAya che ane guNakArya che te paNa paryAya che. pudgalAstikAyamAM pudgalAstikAya e dravya che. varNatva, gaMdhatva, rasatva, sparzatva e guNa che ane varSAMtara kALo, dhoLo, lAla, pILo e paryAya che. varNaguNanA te te varNa paryAya che. dravya-guNaparyAya saMbaMdhI ATalI pUrvabhUmikAne AdhAre have kevaLajJAna e guNa che ke paryAya te saMbaMdhI vicAraNA karIzuM. e kevaLajJAnI bhagavaMtano AtmA e dravya che. jJAna e AtmAno, kevaLI bhagavaMtano tema sarva jIvano guNa che. jJAnatva e guNa che. jJAna kevuM che ? matijJAna che, zrutajJAna che, avadhijJAna che, mana:paryavajJAna che ke kevaLajJAna che te AtmAnA jJAnatva guNanA paryAya che. Ama kevaLajJAna je ApaNe kahIe chIe te kevaLajJAna e AtmAnA jJAnaguNano paryAya che arthAt kevaLajJAnI bhagavaMtanA jJAnaguNano paryAya kevaLajJAna che. kevaLajJAna anAdi anutpanna, avinAzI, nityaprApta, svayaMbhU che. ApaNI sAthe ja sarvadA ApaNA Atmapradezo rahela che. e to prApta ja che. enI upara caDhI gayela jJAnAvaraNIyakarmane haThAvI tene nirAvaraNa karI, anAvRta karavAnuM che. udghATana-pragaTIkaraNa karIne sasaMvedya banAvavAnuM che arthAt vedanamAM lAvavAnuM che. je Ama kevaLajJAnanI kAMi utpatti nathI, tenI prApti paNa nathI, kemake e kAMi aprApta nathI. prApta ja che. eTale prApti mATenI pravRtti nathI paraMtu tenI uparanA AvaraNa haThAvavA pUratI pravRtti che, pravRtti pAchI nivRtta thavAnI, jeTalI jeTalI bhedarUpa avasthAo che tethI dUra thaIne abhedamAM javAnI-akriya thavAnI samiti-guptinI ja pravRtti che. dhyAna samAdhimAM javAnI, svAvalaMbI-nirAvalaMbI thavAnI, nirvikalpa thavAnI-vItarAga banavAnI ja pravRtti che, ke je sakriyatA-siddhAvasthAnI sakriyatA tarapha lai janArI pravRttithI atIta evI zAnAvasthA-cidAnaMdAvasthAmAM-AnaMdaghanadazAmAM, cina tarapha dorI janAra che. have jyAM prakRti, vikRta thai che tyAM ja te vikRta thayela prakRtine susaMskRta karIne vikRtine dU2 ka2vAnI hoya che. jJAna je jJAnAvaraNIya karmathI AvRtta thayela che-AvarAyela-DhaMkAyela che-kharaDAyela che arthAt jJAna je vikArI thai gayuM che te jJAnamAMthI vikAra dUra karIne avikArI jJAna banAvavA mATe sudhArAnI-saMskaraNanI, saMskRtinI jarUra che ane te saMskaraNanI, zuddhikaraNa-saMskRtikaraNanI prakriyA daramiyAna vikRtithI bacavAnI AvazyakatA che. paraMtu eka vakhata vikAra pUrNapaNe sarvathA haThI gayA pachI. arthAt vikArI jJAna, avikArI jJAnavItarAga jJAna-kevaLajJAna thayA bAda saMskRti ke vikRtino prazna raheto nathI. zikhare pahoMcI gayA bAda caDavA ke paDavAno savAla raheto nathI. kAraNa ke kevaLajJAna pragaTIkaraNa e ekAMtikatA, AtyaMtikatA, kRtakRtyatA, pAramArthikatA, evaeNbhUta naya che, je thayAM pachI AgaLa kAMi thavApaNuM, karavApaNuM, banavApaNuM ke bagaDavApaNuM rahetuM nathI. kevaLajJAna pragaTIkaraNanI sAthe ja sahajAnaMdAvasthA, jJAnAnaMdAvasthA, svarUpAnaMdAvasthAnuM pragaTIkaraNa che, ke jenI sthiti sAdi-anaMta che. anaMtakALa sudhI-zAzvata enI e, evI ne evI svarUpAvasthA rahe che. pachI na to banavApaNuM che ke na to bagaDavApaNuM che. mATe ja pachI nathI to saMskRti ke nathI to vikRti. e to prakRti-svabhAvadazA zuddhAvasthA che. e sthitinuM jJAnIe varNana karyuM che... egam, advitIyam zuddham, nityam, satyam, pUrNam; nirduLa, niSkriya, zAMtama, nivadyuM, niSnanam / ' kevaLajJAnane guNa kahevo ke paryAya tenI vicAraNA : dravya-guNa ane paryAyamAM, dravya e mULAdhAra che. ane guNa e Adheya che. dravya vinAno svataMtra guNa hoI zake nahi tema dravyano potAno Agavo viziSTa guNa-paramabhAva hoya nahi tevuM saMbhave nahi. sAkaranI mIThAza sAkaranA AdhAre che. arthAt sAkaramAM che. mIThAza sAkara vinA svataMtra hoya nahi ane sAkara mIThAza vinAnI hoya nahi. Atmapradeza e dravya tattva che. jyAre upayoga e bhAva tattva che. Atmapradeza e AdhAra che jyAre upayoga-kevaLajJAna e Adheya che. sAdhanAnI prakriyAmAM pahelAM upayoga (bhAva) zuddhi che. arthAt upayoga mukti eTale ke kevaLajJAna pragaTIkaraNa che ane te cAra ghAtikarmonA kSayathI teramA guNasthAnake pragaTe che. pachI Atmapradeza zuddhi che arthAt dravyazuddhi che eTale ke Atmapradeza mukti che, je cAra aghAtikarmonA kSayathI caudamA guNasthAnakanA aMte prApta thatI siddhi, siddhadazA-siddhAvasthA che-siddhatva che. jyAM jyAM Atmapradeza tyAM tyAM vedana eTale ke jJAna, sukha, AnaMda, cetanA ! ane Atmapradeza ! jyAM jyAM jJAna, sukha, AnaMda, cetanA, vedana tyAM tyAM kevaLajJAnane sAdhya kahevAya ke lakSya kahevAya te saMbaMdhI vicAraNA : jJAna jIvano guNa kahevAya kAraNa ke jJAna lakSaNa che. arthAt jIvanA jIvapaNAnuM jIvajAtinuM cihna che. jJAnaguNanA bhedo paryAya kahevAya che. jJAnaguNanI parAkASTA-carama sImA eTale kevaLajJAna. e guNaparyAya jJAnaguNano nityaparyAya che. kevaLajJAna sivAyanA bAkInA cAra jJAna sAdisAnta sthitivALA hovAthI, e jJAnaguNanA anitya paryAya che. chatAMya te anityaparyAyavALA jJAna, kevaLajJAna prAptinA sAdhanarUpa che. AtmAnA lakSaNarUpa evuM jJAna bIjAone ApavAmAM Ave to te kaLArUpa che. paraMtu e jJAna jo svarUpane samaje ane svarUpane prApta karI Ape to te guNarUpa banI jAya che. samyajJAna e atyaMtara sAdhanaguNa che. mithyAjJAnane TALavAnuM sAdhana che. e ja samyajJAna kSAyika banI jatAM pragaTa thatuM jJAna-kevaLajJAna-pUrNajJAnasarvajJatA, e AtmAno sAdhyaguNa arthAt svarUpaguNa che, je AtmAnuM lakSya Target che. AtmAno svabhAva to zeThAino che, mAlika hovAno che. majUrIno ke nokara, dAsa, majUra thavAno svabhAva nathI. avadhijJAna, manaHparyavajJAna ke pachI bhaNI gaNIne zrutakevaLI thavuM e prayatnapUrvakanuM jJAna che, kAraNa ke e jJAna viSe AtmAe upayoga Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane svanuM tajavAM gANa kare donA nAma ja lAla, kevaLaza tA. 16-4-98 prabuddhajIvana mUkavAnI, saMkalpa karavAnI kriyA karavI paDatI hoya che. kevaLajJAna thavuM-grejyueTa thavuM-DigrI meLavavI e sAdhya che, paraMtu lakSya to e to sahaja svAbhAvika jJAna che, ke jemAM upayogavaMtatA che, zeThAI DigrInA AdhAre jIvanamAM sthAyI thavAnuM-AjIvikA raLIne sukhI che, sevaka nirapekSa svayaM svAmitva che. kevaLajJAnamAM kazAya prayatna thavAnuM che. vinA, sakriya thayA vinA akriya rahete chate sarva kAMI tenA sarva sukha-AnaMdanuM lakSaNa jJAna che tema AnaMda-anaMtasukha e jJAnanuM bhAva sahita dekhAya che-jaNAya che. manaH5ryavajJAna, avadhijJAna ke phaLa eTale kArya paNa che. lakSya anaMtasukha-AnaMda prApta karavAnuM che. vacanasiddhi e to prabhAvanA che. AMzika zuddhi, pavitratA, unnati, lakSaNa lakSyamAM hoya che. kevaLajJAna-AnaMdaprApti e lakSya che ane pragatinA e e eMdhANa che, lakSaNa che. e kAMI AtmAnuM lakSya jJAna lakSaNa che. jJAna jema lakSaNa che tema jJAna e guNa paNa che, nathI. AtmAnuM lakSya to kevaLajJAnanuM pragaTIkaraNa che. mana:paryava- svarUpa paNa che ane svabhAva paNa che. vaLI jJAna AnaMda paNa che jJAnAdi to labdhi-prabhAva che. e kAMI svabhAva nathI. e to ane tethI jJAna lakSya paNa che. matijJAnAdi jJAna lakSaNa-guNa che dharmopadeza-zravaNa janArane maLatI prabhAvanA tulya che. vyAkhyAna- jyAre kevaLajJAna svarUpa che, svabhAva che, lakSya che. zravaNe javuM eTale AtmAe potAe potAnI sattAnA svarUpane jJAnI ane ajJAnImAM bheda zuM ? daSTi, bhAva ane lakSyano jANavA-samajavA javuM ane nahi ke prabhAvanA levA javuM. jJAna bhaNavuM bheda, jJAnI ane ajJAnImAM che. jJAnInI daSTimAM, jJAnInA bhAvamAM, eTale ke bhaNatAM bhaNatAM zrutakevaLI thavuM. ane tema karatAM karatAM jJAnInuM je kAMI lakSya hoya te vItarAgatA Azrita, svarUpa Azrita, avadhijJAna, vacanasiddhi, mana:paryavajJAna paNa vacagALAmAM thaI jAya ane satu Azrita hoya che, kAraNa ke vItarAgatA je sAdhya che te. to te kAMI itizrI nathI. zrutakevaLI-mana:paryavajJAnI thaine paNa svanuM jJAna, svanuM bhAna, ane svanuM lakSya eTale ke kevaLajJAnanA AgaLa kevaLajJAnI thavAnuM che. lakSya (Goal-Target) to lakSya vinA keLavAtI nathI. gaNadhara bhagavaMta jevAM gaNadhara bhagavaMta kevaLajJAnI thavAnuM che. jene mATe vItarAgI thavuM jarUrI che. mATe gautamasvAmI prabhu paNa mane kyAre kevaLajJAna thaze ? mane kyAre kevaLajJAna e sAdhya nathI paNa lakSya che. sAdhya to vItarAgatAnI- kevaLajJAna thaze? enI pharI pharI vArevAra bhagavaMta mahAvIra svAmine nirmohitAnI prAptinuM che. pRcchA karatAM hatAM. satata kevaLajJAnanI prAptinI tAlAvelI, talapa, guNasthAnakanA badhAM ya bheda pagathiyAM-sopAnanAM nAmo, taDapa hatI. kevaLajJAna dAtAra gautama gaNadharane kevaLajJAnanuM AvuM mohanIyakarmanA-mohabhAvanA uttarottara je bheda che, tenA nAmathI ja lakSya hatuM, chatAM aMte lakSyane teo tyAre ja AMbI zakyA jyAre che. ane uttarottara kramAroha e mohanIyanA bhedonA nAzanI ja ja teo guru bhagavaMta mahAvIra svAmi prabhu uparano anurAga choDI sAdhanA che, ke jenI sAme mohanA badhAM bhedonA nAze vItarAgatA vItarAga thayo ! anurAga e bhakti che. prazasta rAga che, chatAM te paNa vItarAga banavAmAM avarodharUpa che. sAthe sAthe e bhUlavA jevuM sAdhya bane che. A vItarAgatA avinAzI tattva che. rAgarUpI nathI ke tIrthaMkara pratyeno anurAga vItarAgatA lAvIne ja rahe che. che vikRtino mUlAdhAra vItarAgatA che. vikRtino nAza thaI zake che. prakRtino nAza thaI zakato nathI. vItarAgatAnI vikRtie ja jJAnanI jJAna nirvikalpa ke dhyAna nirvikalpa saMbaMdhI avikAritAne vikArI banAvela che, jJAnanI avinAzitAne vinAzI kevaLajJAnamAM vicAraNA banAvela che-anitya banAvela che ane jJAnanI svAdhInatAne parAdhIna - pAMca prakAranA jJAnamAM kevaLajJAna sivAyanA cAra jJAna, banAvela che, jJAnanI sarvajJatA, alpajJatAmAM parivartita thayela che. jema saMsAranA vyavahAramAM arthaprApti evI cIja che ane artha : - matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna ane mana:paryavajJAna che. te sarva 5 upayogapUrvaka, sakriya, kramika, sAvaraNa ane saMkalpa-vikalpapUrvaka (paisA-dravya)no abhAva evI cIja che ke arthanA abhAvavALAne koI bhogya sAmagrI prApta thaI zakatI nathI. arthasaMpanna kriyA to hovAnA kAraNe, te cAreya jJAna savikalpaka che. te ja pramANe dhyAna paNa savikalpaka ja che, kAraNa ke dhyAna, vinAzitA sUcaka-krama sUcaka che. kartA apUrNatA sUcaka che. ane karma dhyeyanuM dharavAmAM Ave che. tema dhyAna dvArA dhyeyathI abheda thavAno milanatA sUcaka che. kartA hoya tyAM ja kriyA ane karma hoya ane dhyAtAno je vikalpa che, te dhyAna dharavA daramiyAna cAlu rahe che. jyAM kriyA hoya tyAM ja karma hoya ane teno kartA hoya che. AtmA dhyAnamAM mana, vicAra, buddhi, kAyA arthAta manoyoga, vacanayoga, akata che ane svarUpa akriya, akarma che. vyakti potAnI kAyayoganI sthagitatA che. vaLI dhyAna e kriyA che, sAdhanA che. ! arthasaMpatti-dravyasaMpatti pramANe vastune meLavI zake che. Ama kAma mi kAma eTale teTalA pUratI sakriyatA che. dhyAnamAM kAMI sahajatA, saMkalpaeTale ke cIja vastunI prApti-sAdhana sAmagrInI prApti-sukha rahitatA ke upayogavaMtatA nathI. uparAMta dhyAna e matijJAnano sagavaDa-bhogavilAsa e lakSya che ane arthaprApti e sAdhya che. paryAya che. rAga je vItarAgatAnI vikRti che, tene jJAnanA mULa svarUpanA pratisamaye ApaNA chaghasthano chAsthAvasthAmAM matijJAnano je bhAvo avinAzitA, svAdhInatA, ane sarvajJatA che tene vinAzI, upayoga-matijJAnAvaraNIyakarma, matijJAna, mohanIyakarma, mohabhAva, - parAdhIna ane alpajJa banAvela che te vItarAgatAnI prAptie, e manovargaNAnA pudagalo ane sukhaduHkha vaidanano banelo hoya che. ja traNa bhAvo potAnA svarUpamAM AvI jAya che. sAdhyanI siddhie matijJAnanA upayogamAM ja zrapakazreNi mAMDIne kevaLajJAnanuM pragaTIkaraNa : , lakSyanI pUrti thaI jAya che. sAdhyane sAdhanA sAthe saMbaMdha che. sAdhyanI karI zakAya che. avadhijJAna ane mana:paryavajJAnanA upayogamAM zreNi siddhi thatAM lakSyanI pUrti ApoApa thaI jAya che. paudgalika bhoga mAMDI zakAtI nathI. ane bhoganI tRpti kALAMtare che jyAre kevaLajJAna thatAM ja AnaMdavedana, vikalpa e vastu nathI. caitanya bhAvo paNa kramika che ane A svarUpavedana samakALa che. bahAranA dazyo je nAnA (vivigha) prakAranAM che te paNa anitya che. - bAramA guNasthAnake mohanAza thatAM vItarAgatA Ave che, jethI jyAre kevaLajJAnamAM sahajatA che. kevaLajJAna e sahaja upayoga vikArI jJAna avikArI bane che. arthAtu kevaLajJAnanuM pragaTIkaraNa thAya hovAthI athatu avasthAmAM upayogavaMtatA hovAthI koI che. pahelAMthI laIne bAramAM guNasthAnaka sudhInI je sAdhanA che, te saMkalpa-vikalpa hotA nathI ke upayoga mUkavAnI kriyA karavI paDatI sAdhanAmAM sAdhya to vItarAga banavAnuM che. bAkInuM badhuM ApoApa nathI. mATe ja kevaLajJAna nirvikalpaka che. tyAM upayoganI sahejatAthAya che-sahaja ja bane che. jemake jIvanamAM AnaMda-pramoda, svAbhAvikatA e siddha jJAtA-daSTa bhAva che. kevaLajJAnI bhagavaMtone sukha-sagavaDanI prApti e sAdhya che ane te lakSyane AMbavA AjubAju, AgaLa pAchaLa ke upara nIce jovApaNuM hotuM nathI. temAM arthaprAptinI pravRtti e sAdhanA che, jemAM arthaprApti sAdhya che. zuM? kyAre ? kema ? koNa ? kevuM? keTaluM? evuM pUchavApaNuM paNa vyavahArika bhaNataramAM paNa bhaNIgaNIne taiyAra thavuM-snAtaka hotuM nathI. dharAmAM sAba to vItara che jemake jIvanamAM zAne AMbavA a zara Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 vikalpa traNa prakAranAM che. (1) vikAra vikalpa (2) AvaraNa vikalpa ane (3) vedana vikalpa. vikalpa jJAnadhAtu-cetanadhAtu che. te jIva ja karI zake che. e vicArazakti, buddhizakti, meghA che. matijJAnano upayoga che. jIvanA upayogamAM je kramikatA che te ja vikalpa che. matijJAna jANavA jAya che te tenI sakriyatA che ane matijJAna kramathI jANe che te tenI kramikatA che. vaLI je jANe che te jJAnAvaraNIyakarmanA kSayopazamathI jANe che. eTale AvaraNa vikalpa che. je jANe che te rAga-dveSapUrvaka jANe che ane je jaNAya che tenI jANathI paNa rAga-dveSa thAya mATe vikArI vikalpa che. uparAMta jANavA javAmAM ane jANelAMthI je sukhadu:kha vedana thAya che te paNa kramathI thAya che ane te vedana hovAthI vedanavikalpa che. jyAre akramathI badhuM yugapada samakALa jaNAya te nirAvaraNa nirvikalpakatA che. je jaNAya te vItarAgatApUrvaka jaNAya to te avikArI nirvikalpakatA che ane eka sarakhA anaMta sukhaneAtmAnaMda-jJAnAnaMda-svarUpAnaMdane vede te vedana nirvikalpakatA. prabuddhajIvana mati-zrutajJAnAdi krama samuccaya By & By che. jyAre kevaLajJAna samasamuccaya All at a time che. mATe vikalpa anaMtAnaMta bheda hoya che ane nirvikalpa eka ja bheda hoya che. vikAra vikalpanA nAzathI avikArI nirvikalpakatA Ave che. je vItarAgatA che. emAM mohanIyanA koi bheda vikalparUpe hotA nathI. e bAramuM guNasthAnaka che. pUrNatA tA. 16-4-98 AvaraNa vikalpanA nAzathI nirAvaraNa nirvikalpakatA Ave che. eTale ke jJAnAvaraNIyakarma, darzanAvaraNIyakarma, aMtarAyakarmano nAza thAya che ane kevaLajJAna, kevaLadarzana, sarvajJatA, sarvadarzitA, pUrNatArUpa nirAvaraNa nirvikalpakatAnuM pragaTIkaraNa thAya che. avinAzI kevaLajJAnanuM prAgaTya thAya che. te guNasthAnaka teramuM hoya che. sukhadu:kha kramathI koinA bhoge parAdhInapaNe vedIe chIe te vedanavikalpa che. vItarAgatA AvethI kevaLajJAnanA pragaTIkaraNanI sAthe ja AnaMdavedananI anubhUti thAya che, je avinAzI, zAzvata, svAdhIna, Atmika, svAbhAvika, sahaja, nirbheLa-nirmaLa anaMtarasa rUpa sukhAnubhUti-AnaMdAnubhUti che. Ama aupacArika rIte mana, vacana, kAyAnA yoganI sthagitatAe karIne dhyAnadazAne ke samAdhi avasthAne (dIrghakAlIna dhyAnane samAdhi kahe che) bhale ApaNe nirvikalpakatA kahetAM hoie paraMtu vAstavika nirvikalpakatA-sAcI nirvikalpadazA-sahajatA-svAbhAvikatA to kevaLajJAna avasthA ja che, ke jyAM koi saMkalpa vikalpa ke upayoga mUkavApaNuM-kramikatA ke sakriyatA nathI, tema te avasthAmAMthI pAchA pharavApaNuM paNa nathI. dhyAna-dazAmAM pAchA pharavApaNuM che, kAraNa ke dhyAnadazAmAMthI vyutthAnadazAmAM pAchA AvavApaNuM hoya che. dhyAnane kALamaryAdA che. kevaLajJAnAvasthA kAlAtIta, kAyama, sAdi-anaMta hoya che. potIkI ane pArakI I pU. AcArya vijaya pUrNacandrasUrijI eka garbhazrImaMta mAnavI potAnA dehane dara-dAgInAthI zaNagArIne pharavA nIkaLe ane eka garIba mANasa bhADethI AbhUSaNo lAvIne enAthI deha zaNagAre ane pachI pharavA nIkaLe ! A banne vyaktionI bAhya-dekhItI zobhA samAna hovA chatAM emAM eka moTo bheda samAyelo che. enuM khUba ja mArmika darzana 'jJAnasAra' nAmanA ciMtanakAvyamAM pU. upAdhyAyajI zrI yazovijayajI gaNivare karAvyuM che : pUrNataH yA parovAyeH mA yAcita'nam / pU. upAdhyAyajI mahArAjanuM kahevuM evuM che ke, je pUrNatA-zobhA bAhya padArtho para AdhArita hoya, e sAcI pUrNatA ja nathI. e to bhADethI mAMgIne lAvelA AbhUSaNonI zobhA jevI bhADUtI pUrNatA che. . garbhazrImaMtanI ane sAmAnya mANasanI zobhAne ApaNe A dRSTikoNathI mUlavIe. garbhazrImaMtane evo pUro khyAla che ke, A AbhUSaNo potAnI mAlikInAM che ethI ene paheranArA zrImaMtanA mukha-mana upara A zobhA je AbhA relAvatI hoya che, e anokhI ja hoya che. enI to sAmAnya mANasa mATe kalpanA ya na thAya. enI sthiti to tamAco mArIne gAla lAla rAkhavA jevI hoya che. kemake ene pUro khyAla che ke, pote paherelAM AbhUSaNo bhADUtI che ane samaya-maryAdA pUrI thatAM ja A AbhUSaNo utAryA vinA potAne cAlavAnuM nathI ! Ama, ekanI zobhA enI potAnI che, bIjAnI zobhA uchInI, bhADethI mAMgI lAvelI che. be zobhA vacceno A bheda ja zobhAthI pedA thatI AbhAne ya bhedavALI banAvI jAya che. ethI AbhUSaNa paheratA zrImaMtanA manamAM koi DaMkha nathI hoto, jyAre sAmAnya mANasanuM mAnasa DaMkhathI mukta hoi zakatuM nathI. A thai upamA, A thayuM daSTAMta ! Ane have ApaNe svAbhAvika pUrNatA ane vaibhAvika pUrNatA sAthe sarakhAvIe, je 'jJAnasAra'nI gItAnA nAyakane mana iSTa che. ApaNI AbhA potAnA guNothI je pUrNatA pAme che, e svAbhAvika hoya che. e guNonI mAlikI enI potAnI hoya che. e guNa-samRddhi bhADethI ke uchInI lAvavI paDe evI nathI hotI. AthI A guNapUrNatA ja sAcI pUrNatA gaNAya. ene dhAraNa karanArane paLe-paLe koi DaMkha ja anubhavavo paDato nathI hoto. u52thI e to paLe paLe vadhu ne vadhu prasanna ane samRddha banato jato hoya che. A prabhAva e guNasamRddhine varelI svAdhInatAno hoya che. ethI (kramazaH) ] saMkalana : sUryavadana ThAkoralAla jhaverI Atma-guNo dvArA pUrNatAnI thatI AbhA-anubhUtine zrImaMtanA AbhUSaNo sAthe sarakhAvI zakAya. mAnavI je rIte guNothI gaurava anubhave che, e rIte bAga-baMgalA, lADI-vADI-gADI ane bhautika samRddhithI paNa e anubhavato jovA maLe che. paNa A gaurava, A pUrNatA sAcI rIte jovA jaie to bhADUtI che. pudgalonA pUtaLAo pAsethI bhIkhI-bhIkhIne mAMgI lAvelI AvI uchInI cIjone potAnI mAnI-manAvIne ethI anubhavAtI pUrNatA sAcI kai rIte mAnI zakAya ? kemake samaya maryAdA pUrI thatAM ja A badhI cIjo enI rahevAnI nathI. ethI jema pArakI cIjonI mAlikIthI malakATa na anubhavAya, ema AvI parApekSa-pUrNatA paNa gaurava levA jevI cIja na gaNAya. A duniyAnA jIvone be vibhAgamAM vaheMcIe, to eka vibhAgamAM guNavAna Ave, bIjAmAM dhanavAna Ave ! guNavAna paNa pUrNatA pAmavA mathe che, dhanavAna paNa pUrNatA pAmavA mathe che. A arthamAM bannenuM dhyeya ekasarakhuM ja hovA chatAM bannenA rAha alaga-alaga che. guNavAna potAnI mAlikIno guNakhajAno karmanA karajamAMthI choDAvavAnA sAcA mArge kaTibaddha banIne kadama uThAve che, jyAre dhanavAna bahArathI uchInuM mAgI lAvI lAvIne bhADUtI-cIjothI gharane samRddha banAvavAnA khoTA mArge caDI gayo che, ane e ja mArge doTa mUkI rahyo che. A jAtanA puruSArtha pachI guNavAnane ya pUrNatA sAMpaDe che, dhanavAnane ya pUrNatA sAMpaDe che. paNa jenI pAse sAcI diSTa hovAnI, e to guNavAnanI pUrNatAne sAcI pUrNatA mAnavAno! kema ke e enI potAnI mAlikInI che. temaja dhanavAnanI pUrNatAmAM to ene pUrNatAno aMze ya nahi dekhAvAno, kAraNa ke e bhADUtI che. karaja karI karIne e meLavelI che. 'mUlaDo thoDo ne bhAI vyAjaDo ghaNo' jevI enI hAlata hovAthI DAhyo mANasa to dhanavAnanI e pUrNatAne pUrNatA mAnavAnI bhUla nahi ja kare. Ama, guNathI meLavAtI pUrNatA ne dhanathI meLavAtI pUrNatA : A be vacce rahelI virATa bhedarekhAne darzAvato 'jJAnasAra'no A saMdeza ApaNane sparzI jAya to to ApaNe ya gharanA gharanI guNasamRddhi meLavavA kaTibaddha banI jaie ane bhADUtI bhavyatA kharIdavAnI ApaNI ghelachA nAmazeSa banI gayA vinA na rahe ! Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinA gati-gavana ane upamAone vadhAva tA. 16-4-98 prabuddhajIvana mRtyu viSe umarakhayyAma || DaoN. raNajita paTela (anAmI) bharajuvAnImAM jyAre umara khayyAmanI rubAIyAta vAMcelI tyAre sukha-nidrA jevuM prazAMta ane manohara hatuM. jIvana ane maraNano temAMnI A paMktio vinA prayatna khAsa yAda rahI gayelI ane taphAvata AMkhe cokhkho dekhAyo nahi." mRtyunA mukhamAM paTakAI paDelA enA nazAmAM svapno sevI masta thaI pharatA: putranI upasthitimAM TAgora emanA mananI sthiti nirUpatAM lakhe 'ahIM A jhADanI nIce priye! sukhamAM jaze cAlyA che. "tyAM nahoto aMdhakAra, nahoto prakAza, hatuM mAtra zAMtinuM gaMbhIra kaTu dino jIvananA je haze hArA ane mArA. UMDANa, caitanyano eka niHsIma sAgara jemAM nahotuM mojuM, nahoto najIka jo pAtra surAnuM, jamaNamAM roTalo baTaku avAja. mane dekhAyuM ke mAro putra anaMtanA hRdayamAM poDhelo che ! ane madhu chaMdanI kavitA, na hoya to bhale bIjuM! "DAkaghara'mAM paNa rAjAnA maMgala bhavya AgamanarUpe mRtyune vadhAvyuM tuM mArI pAse besIne madhuru gAna jo gAye, che ane "gItAMjali'mAM to be atibhavya upamAo dvArA mRtyune marUbhUmiya raMbhora ! raDeruM svarga thaI jAye." paNa dhanya karyuM che. jIvana ane mRtyunA be caraNe cAlatAM ja ane have jyAre jIvananA anekavidha anubhavo sAthe navamA mAnavabAlanI gati-pragati thAya che. vaLI jIvana ane mRtyu e to vizvarUpI jananInA be stana che. eka stana dUdha khUTatAM, vadhu poSaNa. dAyakAmAM zvasI rahyA chIe tyAre tenI A paMktionI kaThora ApavAnA zubha AzayathI mAtA bIjA payayuSTa stane zizune lagADe - vAstaviktA samajAya che : che, paNa ajJAnane kAraNe prathama stana choDatAM bALaka raDe che. evuM mane Azcarya lAge che ghaNAye ApaNI pUrve ja jIvana-mRtyunuM che. mRtyu paNa jIvananA vikAsane poSaka che. gayA che zUnyamAM pahoMcI tarI aMdhAra dezone, khamrAmanI vAta karIe to tenI eka rUbAyatamAM te kahe che : ' na kahetAM koI AvIne, nizAnI dena e pathanI ! 'tame Aje rAha joI bhale mAnI 'tame' nijane, chatAM zA mATe akkeke jatAM levA khabara tenI ?" zuM karazo kAla ? rahezo nA, tame pote "tame" jyAre? prema ane mRtyune Avo nikaTano AtmIya nAto haze enI bhasmIbhUta dehatha punarA+manama taH ' jevI ja jo sthiti jANa pramattAvasthAmAM to kyAMthI ja hoya ? hoya to "Ajano lhAvo lijiye re kAla koNe dIThI che? manuSya maya e khayAmane mana Azcaryano viSaya che...ne kone mATe kevaLa paMcabhUtanuM pUtaLuM ja che. pRthvI dhAtu pRthvImAM, Apo dhAtu e nathI? dhAro ke vizvanI badhI prajAono AyuSyAMka so sAlano jalamAM, tejo dhAtu tejamAM, vAyu dhAtu vAyumAM ne Idriyo AkAzamAM che ...to eka zatakamAM pAMcaso karoDa, khapyAmanA zabdomAM kahIe bhaLI jAya che. mRtyu pachI emAnuM kazuM ja bAkI rahetuM nathI. A to e "aMghAra deza'mAM alopa thaI jAya che ne bIjA eTalA ja ke badhI to mATInI lIlA ne mAyA che. khayyAmanI DajhanathI paNa vadhu ethI adhika A duniyAnI raMgabhUmi upara potAno pATha bhajavavA rUbAyatomAM, pratyakSa ke parokSa rIte, ghaNIvAra mATI ane kuMbhAranA hAjara thaI jAya che ! A ochA AzcaryanI vAta nathI ja. eno saMvAda dvArA, ghaNIvAra mRttikAnAM vAsaNo sAthenA saMvAda dvArA "mATInuM artha e ke mRtyu karatAM paNa jIvana vadhu prabaLa che. mRtyunA e gahana tattvajJAna' nirUpyuM che. to pachI A saMsAra ane saMsAramAMnA A paMthe prayANa karelAmAMthI koipaNa e gahana aMdhAriyA dezanI bhALa jIvanano zo artha ? potAnI priyAne udezIne eka rUbAyatamAM te ApavA pAcho pharyo nathI ne chatAMye mAnavanI e sanAtana mRgayA kahe che. hajI cAlu ja che. mRtyanI A kaThora-naThora anivAryatAne adhyAma "abhinaya phakta be paLano priye ! bhajavAya che jagamAM, praNayanA anulakSamAM vAraMvAra tAra svare gAya che. thatI e raMgalIlA jyAM pUrI, paDadA pachADI tyAM, mRtyu e manuSyane mATe kharekhara yakSaprazna che. mahAbhAratamAM yale praveze naTa-naTI baMne bhayAnaka cira aMdhAre dharmarAjane pUchelo che. tyAM paNa uttaramAM Azcaryano bhAva to vyakta thatAM avasAna jIvananuM, khatama thAto abhinaya e thayelo ja che ! eTale nAstiko, Astiko, rahasyavAdIo, mA te ekalo karavA abhinaya A race pote azeyavAdIo, cAvakavAdIo, thiosophisTa ane kavi abhinetA ya pote chuM ane che dazaka pote...., tattvavettAo mRtyunuM game tevuM nirUpaNa ne rahasyadarzana kare to paNa enI gati-vidhi AzcaryavatuM ja rahevAnI. tarka ane pramANanI tIkSaNa eTale ja betamAthI e gAya che : jIvananA jApanA divaso sarA-saMgItamAM cAlyA, dhAre vastuno vicAra karI nirNaya para AvanAra be mahAnubhAvo te sokreTisa ne bhagavAna buddha. jherano pyAlo pIvAnI thoDIka kSaNo hRdaya saMtoSa jo mAne nadI tIra jhADa-chAyAmAM, adhika sukha icchuM nA jagamAM na paravA vaibhavonI che, pahelAM paNa te to AnaMdathI tattvacarcAmAM mazagula hatA. mRtyune game tevuM amUluM ho na cAhuM puNyanA phaLane temaNe maMgala ke amaMgala svarUpe nahIM paNa jIvananA svAbhAvika haze je svarga to paNa te samajajo ke jagatamAM che, kramamAMja svIkAryuM hatuM. jyAre buddha emanA eka ziSyane, anubhava bhIrunuM svapna e narka na paravA che mane lagIre." vinA koI vAta karato nathI ema kahI vAtane TALI hatI ane kisA ane jo A nAzavaMta jIvanane saMsAramAM svarga ja utAravuM hoya ! gotamInA kissA dvArA mRtyanI anivAryatA pratipAdita karI hatI. to . vedamAM yamanI cA Ave che temAM tene mAnava-jAtino "karIne pAna surAnuM utAro svarga pRthvImAM, Adi puruSa kahyo che. teNe ja mAnava-jAtinuM "asala ghara' zodhI tamAruM dhyeya jo bhAI ! phakta che svarga bhogavavA." kADhyuM che. te bhayaMkara nahIM paNa maMgalakArI che. mahAkavi kAlidAse jIvanamAM gharma-adharma, nIti-anIti, pApapuNyathI svarga ane paNa mRtyune jIvAtmAnI prakRti kahI che ne khuda jIvanane ja vikRti narka maLe che ema loko mAne che ne dharma-nIti ane puNyane pratApe kahI che, paNa A baMneya karatAM kavivara TAgoranI mRtyanI kalpanA svarga prApti thAya che, jyAM surA-pAna, amRta-pAna ane suMdarIonuM atizaya suMdara bhavya che. mAtAnA mRtyu aMge 'jIvana smRtimAM lakhe nRtya puNayAtmAo mANe che. pAyAnA A tarkane baLe umara dalIla che : "paraMtu mRtyu bhayAnaka hovAnuM koI pramANa e zarIra para hatuM kare che : nahIM. te divase prabhAtanA ajavALAmAM mRtyunuM je rUpa meM joyuM te kahe che svargamAM nitye sarAnuM pAna cAle che, Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana . tA. 16-4-98 apasarA gAya che gIto hRdaya rejita karavAne, "huM Avyo pANInI mAphaka, jaiza vAyunI sama hAvAM." kaho tyAre ahIM zAne karyo niSedha baMneno ? vizva-pathano paricayahIna ko'ka musAphira ajANyA sthaLe AvI vRthA mAno surA-premI jage ku-karmane karato paDe ne jagatarUpI taravaranI chAMye thAka utAravA, visAmo levA thoDAka amasyA bhaya gaNI kaho cho surAne pApanuM bArU divasa rokAya ane pachI ko'ka ajJAta-gahana vAyunI lahare, UMDA tamAro kAyado A che! phakta tama cApa sattAnuM !' jalamAM mRta mAchalAMnI mAphaka alopa thaI jAya evI mAnavanI ane jo mRtyu anivArya ne nizcita ja che ane mRtyu pachI ghora niyati che ! ane A jagata ? "jagata che zUnya jUThANuM.' kAraNa ? aMdhakAra ja che to tuM surApAna kAje AvatIkAlanuM AmaMtraNa zA 'bhAgyanI jALe caraNa baMdhAya sAMkaLathI mATe Ape che? Ajano lhAvo Aje ja zAne na levo? epiriyana thayuM che sthira mama AtmA taNuM bhUta bhAvI te dinathI ane cArvAkavAdInI adAthI te potAnI mAzukane udbodhana karata have kaMI phera thAya nA, nathI huM yatna paNa karato, kahe che : ajita e bhAgyane AdhIna thaIne huM sadA pharato." - "nathI jo kAlano bharoso, tuM AmaMtraNa dIe zAne? ane sArarUpe kahe che : surA tuM A ja pAIne mA nA mANatI zAne ? jIvana che alpa mAnavanuM chIe kSaNa-sthAyI ApaNa to.' haMmezAM candra Ave che, chatAM tuM candra ajavALe eTale ja : pI lene, kemake maLato na Avo yoga ApaNane.' kahuM chuM tethI premethI surA pyAlo sukaramAM laI, Aja-kAlanI kALanI vibhAvanA umarane praNayanA saMdarbhamAM vadhu hRdayanI sarva vyAkuLatA DUbavAne palaka mAMhI." vyathita ne calita kare che. ane Ameya mAnasazAstranI daSTie paNa Ane palAyanavAda kahevo, zUnyavAda kahevo ke asAravAda ? praNaya ane mRtyuno nAto vadhu ghaniSTa che. khayyAma enI preyasIne irAnI-islAmI sUphI kavionI izke hakIkI ane izkakahe che mijAjInI vibhAvanAne asalarUpamAM samajIe ane paramatattvane 'lIlI ne lIlI A paraNI rahetI hoya jo nitya, pAmavA mATenAM emaNe kahyuMlAM pratIko jevAM ke surA, sAkI, mayakhAnA, jIvana-Ayu manuonuM thatuM kSINa hoya nA kadiye.. Azaka mAzuka, bulabula vagerenA karelA viniyoganuM aucitya marazna-bhaya premane nA jo, sadA jo sAkI rahe pAse, svIkArIe to emAM bAhyadaSTie varatAtAM sthUla vilAsa ane pIvAnuM pAtra jo vhAlI ! satata surA bhareluM rahe." kabhuktAnI mAtrA sahya bane. khayyAma eka rUbAyatamAM kahe che : praNayanI pipAsAno ToTo pIsatAM mRtyuno oLo kavine satata, sUrA che aMganI zakti ane khorAka AtmAno, aharniza udvigna kare che. dAkhalA tarIke : ukelAtI ghaDI mAMthI saraLatAthI gahana gUMco, 'priye ! padamAM gharA sundara, upara nabha vAdaLAMvALuM, nathI OM dharmanI vAto bIjA jaganI jarI paravA ! paraspara mugdha karavAmAM tuM,' 'huM'nuM che, jIvana jIvyuM, surAnA ghuMTaDAthI A ane paraloka be maLatAM." yuvAnA udadhi tIre - Ugyo ravi premano pUro, karma ne punarjanmanA siddhAMtamAM mAnanArAone AghAta Ape pItAM A svAda lAge che kharekhara kALa che bhaMDo. evI matyu paratvenI A be-tamAM vicAraNA che. paNa surAnI A akALe niMdamAM paDelI priyAne kahe che : Asaktie ja ene jindagIbhara badanAma karyo che ema paNa khagrAma 'jIvana kSaNa mAtra che tyAre tuM zAne niMdamAM paDatI ? kahe che : thaze atyArathI zaiyA zuM hArI mRtyu-lIlAnI ? priye ? tyajI niMda UbhI thA, vRthA rUpa jAya che tAruM, mane eNe ja pADayo che ghaNo halako manu najare, majethI nida leje ne jIvana-laya thAya tyAre tuM.' namAlA eka pyAlAe mane badanAma kIdho che. praNayanI paNa tRpti thatI nathI, praNayanI abhilASa jatI nathI" madhu saMgItanA sUro satata zravaNe bharIne meM evI dolAcala ane dvidhAbharI cittanI sthitimAM maraNiyA banIne dIdhuM vecI jagata mAMI hatuM sunAma mAruM te.' khapyAmanI premanI jIvananI kSaNekSaNane mANI levAnI ane mATInuM tattvajJAna vAgoLe che. sakhIrI ! Aja mATInA DhaLIzuM Akhare khoLe ! mRtyunI vibhAvanA A rUbAyatamAM yugapada rIte vyakta thAya che. kahuM chuM tethI jaga-sukho priye ! sau bhogavI lene ! madhurI dIti yuvAnI te aMge jeTalA dina che zarIra A mATInuM mATI-gRhe jaIne maLI jAze karI le harSa bharatImAM navina vapu-nAva dekhAze. ane dhULa-bhAra dhULa sAthe samajaje ke, bhaLI jAze gharAnuM prANahIna mRtyu laI niHzabda caraNone, surA ke sura yA gAyaka are ! A loka sarve che tane nija bAthamAM levA pratikSaNa doDatuM Ave. nakAmuM, mRtyu mukhamAM je paDelo deha che tene ! UbhuM rahe AMgaNe tArA maraNa AvI, agADI te samayanA oTa-bharatIthI sadA jIvana vahe jaladI, karI le janma-sArthakatA alaukika premathI, bhadre !' divAlo deha maMdiranI kame kSINa thAya che tArI. IrAnanA A dArzanika ane khagoLavettA zAyaranI aneka divasa be bAda ApaNane sUvAnuM che maraNa-rauye rUbAIyAtanuM pazcimanI aneka bhASAomAM bhASAntara thayuM che. eDavaMrDa na jANyuM koNa A take bhajavaze pATha AvIne ! phiTjharalanA anuvAda ane saMpAdane khayyAmane khUba prakAzamAM ANyA kabIrajInI jema, "ko jAne palakI, mUrakha bAta kare kalakI' ema che. mulataH nirIzvaravAdI ke jaDavAdI nahIM chatAMya upaniSadanA ' khayAma paNa kahe che.za paNa baMneyanI jIvanadaSTimAM pAyAno bheda che. brahmavAdanI vicAraNothI-janma janmottara ane paralokanI mAnyatAmAM kabIrajInI vAtamAM satvare parama tattvanI prApti mATenuM udabodhana che judApaNAthI nirIzvaravAdI ne jaDavAdI gaNAi-manAI gayelA khayAma jyAre umara vAta kare che: mRtyanI pele pAra ghana rahasyamaya aMdhakAra sivAya kazuM ja nathI ane 'bharI pUruM adhara mAre tuM pyAluM Apane lalanA kevaLa vartamAna ja satya che-e bhAya ane vicArane ghUMTI ghUMTIne maTe bhUtakALanAM duHkho ane sau bhAvinI ciMtA, punarAvartananA doSe paNa gAya che. 'Death the leveller' nAmanA na kara tuM kAlanI vAto, nathI bharUso ghaDIno jyAM kAvyanA AMgla kavinI jema khayyAma paNa gAya cheHkavacit kAle gayo houM huM nirdaya kALanA mukhamAM ! mare ko, koI mAre che tathApi atta samaye te jIvananA ko'ka kALe khayAme paNa dhyAnanA kSetramAM jJAnanuM bIja mUkI de mRtyanA mukhamAM karIne ekaThA saune .' vAveluM. ghaNI mahenata bAda te bIja aMkurita paNa thayeluM ane eno paraMtu Izka daphataramAM lakhAyuM nAma che jeNe, alaukika pAka pAkelo...e pAkano sAra umara eka ja paMktimAM darzAve thayo te mukta dojhakhathI ane behistathI nize." Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-98 prabuddhajIvana zatAdhika varSanA zrAvakavaryanI mulAkAta (jIvyuM dhanya tehanuM) ] jayendra zAha upAdhyAyajI zrI yazovijayajIe racelA 'adhyAtmasAra'nA tRtIya prabaMdhanA 'samatA adhikAra'mAM kahyuM che : jarA maraNa dAvAgni jvalite bhavakAnane / sukhAya samataikaiva pIyUSa ghanavRSTivat // jarA ane maraNarUpI dAvAnaLa vaDe saLagelA A saMsArarUpI vanane viSe sukhane mATe amRtamaya meghanI vRSTi samAna eka mAtra samatA ja che. ' anukULa ane pratikULa, iSTa ane aniSTa pratye priya apriyapaNAnI vRttino abhAva tenuM nAma samatA. tamAma dharmakriyAonuM lakSya samatA che.. samatA vinAnI sAdhanA niSphaLa che. samatAnA Azraye tamAma guNo khIlI UThe che. samatA dvArA sAcAM sukha-zAMtino anubhava thAya che ane sAdhanAmAM AgaLa vadhatAM samatA ja mokSanuM sukha prApta karAve che. thoDA divasa pahelAM samatAmUrti vayovRddha zrAvakavarya zrI cImanalAla amRtalAla zAhanuM darzana karavAnuM saubhAgya mane prApta thayuM. nepiyansI roDa para temanA putra bharatabhAine ghera temanI mulAkAtano avasara sAMpaDyo hato. vaDIla zrI cImanalAlabhAi - 'prabuddha jIvana'nA taMtrIzrI ane prasiddha sAhityakAra mu. DaoN. ramaNalAla zAhanA paNa pitA che. DaoN. ramaNabhAi dvArA mArI A mulAkAta goThavAi hatI. 13 zrAvaka ziromaNi zrI cImanalAla zAhane jotAM A paMktimAM AlekhAyelI puNyavAna vyaktinAM paNa darzana thayAM ema mane lAgyuM. temane meM prathama uMmara saMbaMdhI prazna pUchyo tyAre temaNe mane kahyuM, 'uMmara to zarIranI gaNAya. AtmAnI nahi. AtmA to anaMta kALathI che. tenI koi uMmara che ja nahi. huM mArI jAte kaMi ATaluM jIvI rahyo nathI. AyuSya che tyAM sudhI jIvavAnuM che. maraNa mATe haMmezAM taiyAra chuM. AtmAne karmamukta banAvavo e ja eka lakSya che. A janma pachI navo janma thaze. temAM paNa eja lakSya rAkhavAnI bhAvanA che. krodha, mAna, mAyA ane lobha e cAra kaSAyo AtmAnA zatru che. temane jItavAnA che.' temanA A sahaja udgAromAM jaina dharmanuM tattvajJAna anAyAse pragaTa thatuM hatuM. temanuM mULa vatana pAdarA. (ji. vaDodarA), gAyakavADanA e jamAnAmAM rU ane anAjanA vyApAramAM pAdarAnuM bhAratamAM mahattvanuM sthAna hatuM. temanA pitA amRtalAla vanamALIdAsa zAhe pAdarAne vepAramAM mahattvanuM sthAna apAvyuM hatuM. zrI cImanalAlabhAi 30 varSanI uMmara sudhI pAdarAmAM rahyA. te vakhate pitAjInI jAhojalAlI joi hatI. temanI janma saMvata 1953 (i .sa. 1897)mAM thayo. e ja varSamAM vizvAmitrI sTezanathI pAdarA sudhInI nerogeja relavenI lAina naMkhAi hatI. te temane barobara yAda che. vyAvahArika abhyAsa aMgrejI cAra dhoraNa sudhI karyo, paraMtu dhArmika abhyAsamAM khUba AgaLa vadhyA. ujamazI mAstara temanA dhArmika zikSaka hatA. teo saMgIta paNa sAruM jANatA. A zikSake pAchaLathI AcArya zrI nItisUrijInA samudAmAM dIkSA lIdhI hatI ane teo A. zrI udayasUrijI tarIke jANItA thayA hatA . tA. 18-2-98nA roja 102mA varSamAM praveza karanAra A dharmAnurAgI bhaktiparAyaNa vaDIlanA mukha para pUrNa zAMti chavAyelI joi. sAmAnya rIte vRddhonA mukha para jovA maLatAM cIDa, nirAzA, vedanA ke asaMtoSanuM koi cihna temanA caherA para na hatuM. teo ghaNuM kharuM spaSTa uccArathI bolI zakatA hatA, sAMbhaLI zakatA hatA, vAMcI zakatA hatA ane jUnI ghaNI vAto cokasAipUrvaka yAda karI zakatA hatA. temanI sAthe lagabhaga savA kalAka meM vItAvyo, te mArA mATe dhanya avasara banI rahyo, kAraNa ke comera kalaha ane azAMtinA vAtAvaraNamAM eka samatAbhAvI sajjana sadehe mArI samakSa upasthita hatA ! A anubhava AnaMdamaya ane yAdagAra hato. temanI sAthe praznottaranA rUpamAM je vAto jANavA maLI tenA AdhAre ahIM temanuM zabdacitra ApavAno prayAsa karyo che. alabatta, pratyakSa mulAkAta vinA emano paricaya vAcakane mATe adhUro ja gaNAya. saMta manoharadAsajInA eka padamAM eka paMkti che : 'dAsI AzA pizAcI thai rahI kAma-krodha te kedI loka, jIvyuM dhanya tehanuM !' temanA akSara suMdara ane maroDadAra hatA. temaNe ghaNAM varSo AzArUpI pizAcI jenI dAsI thai rahI hoya ane kAma-krodhane sudhI nAmuM lakhavAnuM kAma karyuM hatuM. chevaTe kApaDanI svataMtra dukAna jeNe kedI banAvyA hoya tenuM jIvyuM dhanya che ! paNa karI hatI. zrI cImanalAla zAhe svarAjanI laDatamAM paNa bhAga lIdho hato. amRtalAlazeThanA jinamAM Aga lAgatAM rUnI gAMsaDIo baLI javAthI dhaMdhAmAM moTuM nukazAna thayuM. tethI zrI cImanalAlabhAI pAdarA choDIne muMbaimAM nokarI karavA AvyA. temane cha putro ane be putrI che. DaoN. ramaNalAla zAha temanA cothA naMbaranA putra thAya. muMbaimAM khetavADImAM siMdhI galInA nAke AvelI eka nAnI rUmamAM dasa jaNAnuM kuTuMba rahetuM hatuM. muMbaimAM mArakITanI baMdhiyAra havAmAM nokarI karavAne lIdhe temane lagabhaga cAlIza varSanI uMmare damano vyAdhi thayo. paraMtu te temaNe bahu cIvaTapUrvaka dezI davAthI evo maTADyo ke te pachI dama ke anya koi roga Aja divasa sudhI temane thayo nathI. atyAre paNa temanA zarIramAM koi vyAdhi nathI. DaoNkTaranA kahevA pramANe hArTa enlArja thavAnI sAmAnya zarUAta thai che. te mATe goLIo levAnuM kahyuM che. paraMtu zarIramAM koI takalIpha ke pIDA nathI. 92mA varSe temanA mAthA para koI koI vALa kALA dekhAvA lAgyA hatA, te haju paNa che. 90 varSanI uMmare AMkhe motiyo Avyo hato te utarAvyo hato. baMne AMkhe barAbara vaMcAya che. temanAM dharmapatnI revAbahenane 1973mAM lakavA thayo hato. ane chelle hRdayarogano humalo thatAM 1975mAM 75 varSanI uMmare temanuM avasAna thayuM. patnInI mAMdagImAM zrI cImanalAlabhAie kALajIpUrvaka temanI sevA karI hatI. 'kama khAo, gama khAo, nama jAo' e sUtra temanA jIvanamAM vaNAi gayeluM che. ghaNAM varSothI uNodarI tapa temane sahaja banI gayuM Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 che. Arogya jALavavAno e niyama che ema teo kahe che ane eka joDakaNAmAM Arogya jALavavAno niyama A rIte samajAve che : AMkhe triphalA, dAMte lUNa peTa na bharIe cAre khUNa.' temaNe jIvanamAM koipaNa jAtanuM vyasana rAkhyuM nathI. chokarAo paNa vyasana mukta rahyA che. parivAramAM nAnAthI mAMDI moTAM saune teo bahuvacana vAparI mAnathI bolAve che. pautra-pautrI, dohitra-dohitrI varga maLI so jeTalA sabhyonA vizALa parivAramAM sAro saMpa che. zrI cImanalAlabhAi rAtre 11 vAge sUine savAre cha, sADA cha vAge UThI jAya che. divase kyAreya sUtA nathI ke ADA paNa paDatA nathI. kudaratI hAjata para saMpUrNa aMkuza che. temAM paNa niyamitatA che. rAtanA UThavuM paDatuM nathI. eka UMghe savAra thAya che. savAramAM UThatAM ja pathArImAM beThAM beThAM eka kalAka sudhImAM 12 navakAra gaNIne stotra, chaMda tathA bhagavAnanAM stavano gAvAno niyama che. zrI AnaMdadhanajI, zrI devacandrajI, zrI yazovijayajI, zrI mohanavijayajI vagerenAM stavanomAMthI doDhaso jeTalAM stavano to emaNe kizorAvasthAmAM kaMThastha karyA hatAM, je haju paNa yAda che. roja anukrame tIrthaMkaranAM stavano bolavAno niyama nAnapaNathI che. mArI sAme temaNe nIcenAM stavano gAi saMbhaLAvyAM. 'ara jinezvara, manamohana svAmI' 'dhAra talavAranI sohalI, dohyalI caudamA jina taNI caraNa sevA' malli jinezvara rAkhyo raMga' 'tAra ho tAra prabhu, muja sevaka bhaNI' divasamAM lagabhaga Akho vakhata zrI pArzvanAtha bhagavAna, zrI gautamasvAmIjInuM smaraNa, temanAM nAmano maMtrajApa kare che. zrI logassa sUtra tathA zrI uvasaggaharaM stotrano lagabhaga baso vAra pATha kare che. temanA jIvanamAM bhaktiyoga jovA maLe che. satata tIrthaMkara paramAtmAnuM smaraNa rahevuM e saheluM nathI. samagra jIvana paramAtmAnuM smaraNa karyuM hoya tyAre chellI avasthAmAM te sAhajika bane. gRhastha rahIne samatAyoganI sAdhanAmAM khUba ja AgaLa rahelA zrI cImanalAlabhAI nikaTabhavI che, thoDA bhava pachI mokSagAmI banaze-temAM mane jarA paNa zaMkA nathI. temanA jIvanamAM sauthI mahattvanuM sthAna temaNe dharmane ApeluM che. nyAya-nItithI vyavahAra karavo, upakArIno upakAra na bhUlavo. dharme ja mArI lAja haMmezA rAkhI che, ema teo kahe che. gacchAdhipati AcArya zrI vijaya rAmacaMdrajIsUrijI mahArAja sAheba saMsArI avasthAmAM dhArmika vargamAM temanA sahAdhyAyI hatA. zrI cImanalAlabhAI paMca pratikramaNa, jIva-vicAra, navatattva, daMDaka vagere mULa tathA artha sAthe bhaNyA che. atyAre roja nava smaraNano pATha kare che. koi koi zloka bhulAijavAthI temane pustakanI madada levI paDe che. varSo sudhI temaNe jinapUjA, sAmAyika, pratikramaNa vagere niyamita karavAnuM rAkhyuM hatuM. have zarIranI maryAdAne kAraNe temAM niyamitatA rahI nathI. prabuddhajIvana tA. 16-4-98 bhAgyazALI ja kahevAya.) rAtre be kalAka chApAM vAMcavAnI Teva kharI. TAimsa opha IMDiyA' paNa vAMce. temanA jamAnAnI aMgrejI cAra copaDInuM jJAna evuM che ke aMgrejI sArI rIte samajI zake che. temana smRti sateja che. emanA pitAzrI amRtalAlabhAinA vepA2ne kAraNe gujarAta, rAjasthAna, yu.pI., madhyapradezanA ADatiyAonAM nAma haju paNa temane yAda che. meM namUnArUpa bhAvanagara, sihora, godharA vagere gAmonA ADatiyAonAM nAmo pUchyAM to tarata temaNe te kahI saMbhaLAvyAM. .koi sAdhu ke AcAryane tame guru pade sthApyA che ? evo prazna pUchatAM temaNe kahyuM, meM koI ekane ja guru banAvyA nathI. paraMtu AcArya zrI buddhisAgarasUrijI pAdarAmAM ghaNIvAra padhAratA tethI temano saMparka vadhu rahyo hato.' sAduM jIvana jIvatA zrI cImanalAlabhAIne bhojana mATe koi khAsa Agraha hoto nathI. thALImAM je pIrasAya te ja jamI levAnuM. traNa joDI kapaDAMthI vadhu kapaDAM teo rAkhatA nathI. gAMdhIjInI asarathI nAnapaNathI pADelI Teva pramANe potAnAM kapaDAM hAthe ja dhovAno Agraha haju paNa rAkhe che. (jenA gharamAM AvA vaDIla hoya te paNa temanI pAse anubhavono bhaMDAra che tevI ja rIte jUnI kahevato ane joDakaNAMno paNa bhaMDAra che. temaNe nIce pramANe keTalAMka joDakaNAM saMbhaLAvyAM. 'dUdha ne roTalo, dahIM ne bhAta, lADavA ne vAla, khAo mArA lAla,' pAvalAnI pADI, adhelo carAi, khADAmAM paDe to rUpiyo kaDhAi.' sarate (dITha) karaDe kUtaro bina sarate (pIThe) karaDe vAgha, vizvAse karaDe vANiyo caMpAyo karaDe nAga.' temanA nAnA kAkA DAhyAbhAI AvAM aneka joDakaNAMo jANata ane jAte banAvatA paNa kharA. zrI cImanalAlabhAI pAsethI AvavuM. joDakaNAMno saMgraha karI levAya to gujarAtI bhASAnI samRddhino vadhu paricaya ApaNI navI peDhIne thAya ema mane lAge che. meM temane chello prazna pUchyo, 'tamArA jIvanamAM koi AzA adhUrI rahI gai che evuM tamane lAge che ?' temaNe kahyuM, 'nAnapaNathI 30 varSa sudhI khUba sukha bhogavyuM hatuM. pitAjInI jAhojalAlI joyelI che. chelle paNa putrona jAhojalAlI joi rahyo chuM. koI AzA adhUrI rahI nathI. dharmamAM mArI saMpUrNa zraddhA che.' aMte, mArI vinaMtithI temaNe mAMgalika pATha saMbhaLAvyo. meM temano caraNasparza karyo. A saraLa, nirabhimAnI, niHspRha ane dharmaparAyaNa sadananA sAthe AMtarika guNavaibhava AgaLa bAhya vaibhava jhAMkho lAgato hato. dhanyatA vidAya letAM 'jIvyuM dhanya tehanuM !' e paMktikhaMDanuM guMjana mArA manamAM vAraMvAra thai rahyuM hatuM. cAlo mArA sva. dhIrajalAla dhanajIbhAi zAha pAritoSika 'prabuddha jIvana'mAM varSa daramiyAna pragaTa thayelAM lakhANomAM zreSTha yogadAna ApanAra lekhakane sva. dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha pAritoSika apAya che. amane jaNAvatAM AnaMda thAya che ke 1997nA varSa mATenuM pAritoSika paMDita panAlAla ja. gAMdhInA lekho mATe ApavAnuM nirNAyaka samitie nakkI kareluM che. (e duHkhanI vAta che ke A jAherAta thAya te pahelAM paMDita panAlAla ja. gAMdhIno svargavAsa thayo che. gayA aMkamAM emane vize zraddhAMjali lekha pragaTa thayo hato.) A pAritoSika mATe nirNAyaka tarIke DaoN. ramaNAlAla cI. zAha, zrI ghanazyAmabhAI desAI tathA zrI dIpakabhAi dozIe sevA ApI che, je badala ame temanA AbhArI chIe. nirubahena esa. zAha DaoN. dhanavaMta TI. zAha maMtrIo Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-98 prabuddhajIvana - 15 vAta vAtonI | DaoN. gulAba deDhiyA gAmanuM loka bole thoka. moTA sAde bole. nakarI zAMtinA ' lAkaDI lai oTale beThelA vayovRddhone AvatAM jatAM sau bolAve. cosalAne khaseDI emAMthI mAraga karavA bolyA vagara ArovAro vaDIlone e gameya kharuM. koI parabhAruM hAlavA mAMDe to ene vaDIlanA nahi, bolavA mATe haMmezA kAraNa hoya evuM jarUrI nathI. jAtane be veNa sAMbhaLavAM paDe. . sadhiyAro devAya mANasa bole. bolacAla vinA ene cena na paDe. loko jamavAnuM jatuM kare paNa sAthe saMgAta na choDe. saMghAtasathavAro. gAmaDAnuM mANasa khAvAmAM ochuMvadhu calAvI le. bhojanarasa karatAM e to musApharInuM aneruM baLa. cAlatAM cAlatAM vAtono je rasa hoya vAnarasano rasiyo. vAtoDiyApaNuM e Aphata nahi Adata. vAtomAM e to jeNe pIgho hoya e jANe ! gulatAna thavuM, enI sahaja prakRti. lAjALu mANasa paNa vAtomAM lItAmAM lagnanI jAna eka rAta, be rAta rokAya to utAre je vAtonI khIle tyAre rUDo lAge. kAmaDhA mANasane to sau mAna de, paNa che dha, pachI choLo UDe e ja to jAnaiyAonI kharI mahephila ! mAnavajAtane vAtoDiyAne paNa enI jagA maLe. jAta vagara vAto karyA vagara kyAM cAle che? jAta sAthe vAto na mAsI, mAmI. koi ke anya koI sagAMvahAlAM pAMca-sAta gAu karI hoya evo jaNa to bhAgye ja maLe. dvArikA jatAM ane AvatAM daranA gAmathI Ave, Ave ne vAto zarU thAya. pagarakhAM pachI utAre vipra sudAmAe jAta sAthe kevI goThaDI karI haze ? sItAjIne vanamAM ne thAka paNa pachI utAre. vArtAlApathI ghara bharyuMbharyuM lAge. vAtonI choDIne pAchA ayodhyA tarapha vaLatAM rAmAnuja lamaNe mana sAthe zI havA gharane dhabakatuM karI de. TANAavasara jevuM lAge. vAto taDajoDa karI haze ? alakamalakanI. AkhA khalakanI. vAtomAMthI vAto phUTatI jAya ane '' mAtra mAhitInI lenadena, mAtra manoraMjana ke "gosipa' lekhe. vAtonA aMkoDA gUMthAtA jAya. adharAta sudhI pathArImAM paDyA paDyA , vAto nathI thatI. mUMgA mUMgA pajavatA khAlIpAne pAMkhuM karavA vAto mahemAno sAthe vAto cAlyA kare. jarUrI che. abhAvonA vAdaLo vaccethI DokiyuM karavA, be ThIka zvAsa mahAkavi premAnaMdanAM AkhyAno jevo dhArApravAha cAle, badhA bharavA gAmamAM vAto thatI hoya che. vadhI paDatA vakhatane bharavA mATe rasa relAya. rasasaMkrAMti ya thAtI rahe. viSayAMtara to evuM jabaruM ke vAto ja kAma lAge. amArA phaLiyAmAM eka ekaloaTUlAM mAjIe mULa vAta kayA viSayanI hatI e ja visarAI jAya. gheghUra vaDalAnI bilADI pALI hatI. emanA meDIvALA khAlI gharamAM emanI sAthe vaDavAio ane mULa thaDano bheda na rahe evuM ja. gajabanuM bilADIo aTavAtI rahe. bilADI sAthe vAto kare, emane vaDhe, dUdha bhASAbhaMDoLa. kahevato, rUDhiprayogo, atizayokti, vyaMga, AkSepa, corIne pIvA jAya to e bilADIone mAjI dhamakAve. pachI pote upAlaMbha, ApavaDAI, TIkA, niMdA, khaNakhoda, bhaMbheraNI, gALo, ja thoDuM dUdha dharI de. jUnI yAdo ane bilADIo sAthenI vAto saMbhAraNAM, aphasosa, salAha, khaTako zuM zuM nathI hotuM vAtomAM ! sivAya A khAvA dhAtI bhozImAM bharavA emanI pAse kaMI nahotuM. hAtha kare kAma ne jIbha kare vAto. paga paNa cAle ne jIbha paNa sAMjanI madhura smRtiono paTAro kholuM chuM. unALAnI sAMjane cAle, gAma paragAmamAM ghaTatI nAnI moTI ghaTanAo nokhA nokhAM yAda karatAM mana bolI UThe che zobhA salUNI sAMjanI...e salUNI rUpa dharIne lokonI jIbhe caDI bese. kyAreka to lAge ke kAmanA saMdhyAomAM lUNa jevuM kaMI mIThuM hoya to te gharaAMgaNAmAM ukaLATa thAka-kaMTALAnuM mAraNa A vAtalaDI che. namatAM moTA lIMbaDAnA saMge goSThino DAyaro jAmato te hato. dAdI kheDu baLado sAthe vAto kare. govALa gAyo sAthe malAvo kare. vANa bharelA khATale bese. bA pATale bese. koI ekaDhALiyAnI panihArI bharelAM beDAMno bhAra visArI sakhI maLe to zerI vacce pALIe bese. koi dhULamAM ja dhAmo nAkhe. koI mAMcI para besI vaLage. lagna prasaMga pahelAM pApaDa, seva vaNAtAM hoya, anAja sApha paga laMbAve dhULamAM. bALako ahIM tyAM ramavAmAM, dhULamAM ke khoLo thatuM hoya, lADu vALavAnA hoya tyAre lagnagIto TahukI UThe. e khUMdavAmAM hoya. taDakAne savAranI mRdutA sAMbhare. rAtanA pralaMba lagnagIto paNa vAtonuM ja ghaNuMkharuM padya rUpa. eTalAM ja sAhajika mokaLA meLAvaDA ke savAranI ati TUMkI vAto jevI e na hoya. ne saraLa. e samUhagAnamAM koI strI vaccethIya bhaLI zake ne chUTI gAyo carIne jAve, nizALiyA Ave, bogharaNAmAM pahelI sero paDI zake. saMbhaLAya. ame bALako e oghavALuM dUdha pItA. zamatA oghane : 3 zaherIjana phariyAda karatA hoya che ke amane AgaLa AvavA joI rahyAnuM smaraNa che. amAro govALa ja mitabhASI hato. e taka nathI maLatI. pleTaphorma nathI maLatuM. mane to lAge che ke gAmaDAnI vadhu vAto karI na zake. gAma AkhAnI gAyo dohavA ghare ghare ; oTalA yunivarsiTI'mAMthI bhaNIne Avyo hoya tene sTeja na maLyA pahoMcavAnuM hoya. meM e govALane kadI cAlatAM nathI joyo, doDamAM jevuM na lAge. gAmaDAnA mokAnA eka eka oTalA pAse potAnuM ja hoya. AgavuM vAtapurANa hAjara. oTalA jIvatI jaNasa. moTA peTanA rAtane mAnuM peTa kahyuM che. rAta eTale nirAMta, mokaLAza, hAza; peTArA. rAta eTale udAratA, vAtsalya ane mana khAlI karavAnuM ThAma. paga savAranA pahoramAM ghara pAse kacaro vALatAM paDozI sAthe be vAta vALIne besavAnuM ThekANuM. thAya. jarAka divasa caDe ke zerImAM AvatA rojanA paricita koI koI vAtarasiyA to eka oTale ke DelIe meLAvaDo rANo zAkavALAo sAthe bhAvatAla, vAto, rakajhaka, khabaraaMtaranuM thAya ke bIje moTe meLAvaDe jaI bese. kacchImAM ene mATe eka kahevata che AdAnapradAna thAya. kAgaLapatara AlyA vagara haiye jatA TapAlIne che ke "sija khUTe paNa bija na khUTe' [ sUrya (samaya) khUTe paNa bIja Thapako sAMbhaLavo paDe. je kuTuMba nAnakaDA manIorDarane AdhAre jIvatuM (vAtonAM bI) na khUTe ]. nabhatuM hoya temano manIorDara moDo ne moDo thato ja jAya to e e vAtomAM unALAnI rAtanI dhAma pachI zItaLatA bhaLe, '' caherAone avagaNIne jatA TapAlIne paNa vasamuM lAge. cAMdanIno ghaTa madhura prakAza bhaLe, ziyALAnI ThaMDI sAthe hUMpha bhaLe, Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 tApaNoM taNakhA khare, dUra ziyALavAMnI lALI bhaLe, dUra saMbhaLAtA lagnanA Dholano avAja bhaLe. ghuDavano DarAmaNo avAja bhaLe. tamarAMno satata Avato avAja bhaLe. ga bALako vAto ke vArtA sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM ja khoLAmAM poDhI jAya. ghaNAMkharAM bALakonI pahelI mIThI madhura nIMdara vaDIlonA khoLAmAM ja pAMgare, pathArIe to pachI poDhADavAM paDe. khoLAmAM poDhyAnuM sukha keTalAya apasukhane bhulAvI de. prabuddhajIvana koine ghare paragAmathI mahemAna AvyA hoya, e gharano koi kamAu dIkaro paradezathI Avyo hoya athavA paradeza sidhAvavAno hoya to e saune maLavA, mAna ApavA, khabara aMtara pUchavA aDozIpaDozI jarUra Ave. mahemAnonI kakSA pramANe emAM ziSTAcAra umerAi jato paNa jovA maLe. amArA eka mAsAbApA Ama to paradeza eTale muMbaimAM 2he. cha-bAra mahine dezamAM eTale vatanamAM Ave. ekAda be divasa amAre ghare paNa acUka Ave. emanuM Agamana AkhAya ghara mATe koi parava banI rahe. premALa, hasamukhA, vAtaDAhyA ane amastAya vhAlA lAge evA. gharanI DelImAM zetaraMjI pAtharI che. bapore thoDuM bhAre jamaNu jamIne mAsAbApA moTA takiyAne aDhelIne beThA che. dilathI moTA ane DilIya moTA. gharanA vaDIlo vayapadahoddAnusAra emane vIMTaLAine beThA che. koi jarAka ADe paDakheya thayuM che. UMce peDhe AvelI DelImAM laherakhIo doDI Ave che. vAtonI ramya sUrAvalio relAya che. e vAto vAtAvaraNamAM maMda sumadhura guMjArava karatI hoya evI surakhI sau cahere AMkI de che. e vAtomAM DahApaNa che, bhUtakALa che, anubhava che, dakSatA che, AvaData che. kuTuMbaparivArano kAvyazAstravinoda kahIe to cAle evI rasanI lhANa che. ame bALako to emAM keTaluM samajIe ? vismayathI Akho ThATha jotA rahIe. anubhavI Tharela bhadrika mANasanI vAto e to sarovaranA zAMta nIra para havAnI laherakhInuM cAlavuM. vArtAnI jema vAtanI mAMDaNI kare, pAtro Ave, saMvAda Ave, citra Upase, kathArasa jAme, saMskAra ghaDataranI samajaNanI AchI saurabha vAtAvaraNane UMcA stare lai jAya. grAmyajIvanamAM upalabdhio maryAdita, vastuo gaNIgAMThI, abhAva to sthAyI hatA. samayanI chata hatI. hoMkAro denAra maLI rahe. zaheramAM suNanArAnA ja sAMsA. vAta konI sAthe karavI ? zI karavI ? zaheramAM aMtara ThAlavAnA ThekANAM ochAM. loko pArTI mahephilomAM kevA uparachallA maLe che. samayanI achata emane vyagra ne vyasta rAkhe che. avasAda-DiprezanathI chUTavAno upAya haiyAgoSThi che, paNa zahera to e bAbatamAM rAMka. TI.vI. to covIse kalAka bole che, paNa emAM ApaNane aMtaramAM sparze evuM keTaluM ? mANasa svabhAve ja svajanabhUkhyo hoya che. priyajanonA viyogamAMthI je jhUraNa ne jhaMkhanA jAge che, je abhAva varatAya che temAMthI janme che AvakArano bhAva. emAMthI ja nAnakaDA utsava racAya che. meLAvaDA jAme che. DAyarA Dole che. mahephilo maMDAya che. kAvAkasuMbA kaDhAya che. ujAgarA jAgaraNamAM palaTAya che. vAto vAtAyana banI rahe che ne tyAM beThuM manapaMkhI manamojanuM gAna relAve che. eka kacchI duhAmAM yogya ja kahyuM che ke svajana pAse vAta karavAmAM banne bAjuthI lAbha hoya che. adhUrA koDa pUrA kare che ane pUrA thayelA kAma mATe zAbAzI de che. tA. 16-4-98 grISmanI madhyAhne nIrava zAMtimAM thatI vAtomAM lUnI laherakhI Ave che. aMgeaMga dajhADe che. dhULanI nAnakaDI DamarI caDe che. kUDo-caro-pAMdaDAM caDe paDe che. vAto vacce jhINI jhINI khe AvI paDe che. e vakhate vAtomAM pralaMba aMtarAla Ave che. ekAda vAkya uccArAya pachI maunano lAMbo paTa Ave che. pharI be vAto thAya na thAya ke cUpakIdI zabdomAM cUpacApa jagA meLavI le che. vAtoneya potAnuM saMgIta hoya che. vAto ya vruta ane vilaMbita hoya che. emAM Avartana ne tAnapalaTA hoya che. ramajhaTa hoya che. Aroha, avaroha para jaine sama para AvavuM paDe che. vAto aTakyA pachIya vAto cAlyA karatI hoya che. vAto pUrI thatI nathI; kyAMka ApaNe choDI devI paDe che. varasatA nevAM jevI vAto, ramatiyALa jharaNAM jevI vAto, dhasamasatI nadI jevI vAto, sUkAtI talAvaDI jevI vAto, zAMta sarovara jevI vAto, ghUghavatA sAgara ane jhAMjhavAnA jaLa jevI vAto ApaNane jIvatA rAkhe che. mANasa vAtothakI baLiyo ane vAto ja enI nabaLAi, bolatAM to kadAca ene AvaDe paNa sAMbhaLatAM AvaDe to varadAna. varSo pahelAM bacapaNamAM rAtanA meLAvaDAmAM eka vArtA sAMbhaLI hatI. hajI e bhUlI zakyo nathI. eka mANasane acAnaka dUrane gAma javuM paDe che. sAMja DhaLI cUkI che. potAnI pANIlI sAMDhaNI palANe che. nirjana raste sAMDhaNI doDavato jAya che. manamAM jAtajAtanA vicAronI dhArA cAle che. paMtha lAMbo che. khUTyo khUTato nathI, sUmasAma vATamAM sAmethI rAtane utAvaLe AvatI jue che. enA manamAM camakAro thAya che. sAMDhaNInI rAza hAthamAMthI choDI de che. rAta pAse pahoMcI ke tarata ja tene vinaMtI kare che, 'are o rAtabAI ! A rAza to mane hAthamAM dai de. mane moDuM thAya che. UMTaDIne besADIne huM UtarIne rAza levA jaiza to vadhu moDuM thaze. bhagavAna tAruM bhaluM kare.' rAtane to rojanI jema jaladI jaladI javuM hoya che paNa A UMTasavAra para dayA lAvI ene rAza hAthamAM de che. jhapa daine UMTasavAra to rAza sAthe rAtane ja pakaDI le che. rAta kahe che, 'bhAI mane choDa, mane moDuM thAya che.' e mANasa to koi vAta sAMbhaLato ja nathI. rAta ene vinave che, karagare che. pelo asavAra koi vAta kAne nathI dharato. sAMDhaNI doDAvato ja jAya che. eNe to ho phATe te pahelAM pahoMcavuM che. rAta enA kabajAmAM che. Akhare lAMbI majala kApI e pelA gAmanA pAdaramAM pahoMce che tyAre rAtane choDe che. rAtane A rIte rajU karavAmAM kevI kamAla che ! adbhuta vAta che. rAtaH eka jIvaMta vyakti jevI lAge che. samayane rokavAnI vAta paNa kharI romAMcaka che. rAtanI A vArtA rAte ja sAMbhaLIe tyAre judI ja anubhUti thAya. mane thAya che ke vAtarUpI sAMDhaNIsavAra A rIte ja thoDA samaya mATe paNa samayane ja rokI le che. ane chelle, koi ekAkI mANasanI svagatokti kAne paDe cheH 'hAlya jIva ! ghaNuM moDuM thayuM che. UTha jIva ! have UThIe.' jAtane ja saMbodhavI ene tAdAtmya kahevuM ke ekalatA ! ? mA. mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha che mudraka, prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha 7 prakAzana sthaLa: 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI 400 004. phonaH 9820296. mudraNasthAna H rilAyansa aphiseTa prinTarsa, 69, khAMDiyA sTrITa, muMbaI-400008. lesaraTAIpaseTiMga H mudrAMkana, muMbaI-400 092. B Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa: (50) + 90 aMka: 50 Licence to post without prepayment No. 37 * Regd. No. MA / MBI-South / 54 / 98 0 tA. 16-5-980 0 zrI muMbai jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra000 000 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 50 varSa000vArSika lavAjama rU. 80000 taMtrI ramaNalAla cI. zAha 4 nA nimaMtraNathI mane che. graMthAlayamAM laga hevAno ane tyAM thI pArzvanAtha vidhApITha, vArANasI-" - tA. 5, 6, 7 eprila 1998nA roja vArANasI (banArasa)mAM vidyArthIo ane adhyApako mATe nivAsasthAna vagerenI sarasa suvidhA AvelI pArzvanAtha vidyApIThanA hIraka mahotsava prasaMge vidyApIThanA che. graMthAlayamAM lagabhaga trIsa hajAra jeTalA graMtho che ane virala adhyakSa ane mArA mitra zrI nRparAjajI jainanA nimaMtraNathI mane tyAM hastaprato che. prAcIna jaina avazeSonuM sarasa saMgrahasthAna paNa che. upasthita rahevAno ane tyAM yojAyelA parisaMvAdamAM bhAga levAno 60 varSanA gALAmAM vidyApIThe sArI siddhio meLavI che. avasara prApta thayo hato. mArI sAthe mArA mitra zrI mahendrabhAI atyAra sudhImAM 54 jeTalA vidyArthIoe pIeca.DI.no abhyAsa mahetA, zrI gulAbabhAI zAha ane zrI bipinabhAI jaina paNa AvyA karyo che. ane 150 thI adhika prakAzano thayAM che. hatA. pArzvanAtha vidyApITha uparAMta tyAMnI vividha sAMskRtika pArzvanAtha vidyApIThanuM mukhapatra "zramaNa' che. A mukhapatra koI saMsthAonI mulAkAtathI amAro vArANasIno pravAsa yAdagAra banI sAmAnya patrikA nathI. koIpaNa yunivarsiTInA jarnalanI barAbarI gayo hato. karI zake evuM sarasa enuM dhoraNa rahyA karyuM che. ucca kakSAnA abhyAsa - hIraka mahotsavanuM udghATana briTana khAtenA bhUtapUrva hAi kamiznara lekho meLavavA ane zuddhipUrvaka mudraNa-prakAzana karavAmAM keTalo badho zrI ela. ema. siMghavInA haste thayuM hatuM. A prasaMge vidyApIThanA parizrama uThAvavo paDe che e to e kSetramAM kAma karanArAo jANe. DAyarekTara DaoN. sAgaramala jainanuM tathA saMsthAnA maMtrI zrI bI. ena. che. jainanuM abhivAdana karavAmAM AvyuM hatuM. A kAryakramamAM DaoN. DaoN. sAgaramala jaine A vidyApIThanA DAyarekTara tarIke hodo mArutinaMdana tivArI, DaoN. kamaleza datta tripAThI, DaoN. zrIraMjana sUri saMbhALyA pachI sattareka varSanA gALAmAM vidyApIThamAM evuM saMgIna deva, pro. Ara. Ara. pAMDeya, DaoN. zrI prakAza pAMDeya vagere vidvAnoe kArya karyuM ke jethI ene DEEM UNIVERSITYnI mAnyatA maLI tathA zrI neminAtha jaina, zrI indrabhUti baraDa vageree prAsaMgika zake. vaktavyo raju karyA hatAM ane vidyApIThe meLavelI siddhionI ' DaoN. sAgaramala jaine ema, phila ane pIeca.DI.nA vidyArthIone anumodanA karA hatA. banArasa hiMdu yunivarsiTInA vAIsa cAnselara mArgadarzana ApI sArI saMkhyAmAM vidyArthIone taiyAra karyA. jaina paNa prAsaMgika udbodhana karyuM hatuM. DaoN. sAgaramalajI jainano paricaya adhyayananA kSetre A ghaNuM moTuM yogadAna che. pArzvanAtha vidyAzrama ApavAnI javAbadArI mane soMpavAmAM AvI hatI. taraphathI zAstrIya, saMzodhanAtmaka ane UMcI kakSAnA viddhabhrogya - pArzvanAtha vidyApIThanI sthApanA i. sa. 1937mAM thaI hatI. - graMthonuM prakAzana hAtha dharAyuM. chellA eka-doDha dAyakAmAM DaoN. tyAre enuM nAma "pArzvanAtha vidyAzrama' hatuM. muMbaInA bhUtapUrva zerIpha sAgaramalajI jaine pArzvanAtha vidyApIThane jaina vidyAsaMsthAomAM zrI zAdIlAlajI jainanA vaDIloe A vidyAzramanI sthApanAmAM mokharAnuM sthAna apAvyuM che. - mahattvanuM kArya karyuM hatuM. parama pUjya AcArya bhagavaMta zrI - DaoN. sAgaramalajI jaine vidyArthIone mArgadarzana ApavA uparAMta sonahalAlajI mahArAjanI smRtimAM A saMsthAnI sthApanA thaI hatI. pI pote saMgIna lekhanakArya karyuM che. emanA potAnA saMzodhana lekho . paMjAbanA vatanIoe A saMsthA paMjAbamAM na sthApatAM vidyAdhAma ane iLo sArI saMkhyAmAM prakAzita thayA che. e draSTie emaLe. 'kAzImAM sthApavAnuM TharAvyuM e yogya ja thayuM hatuM. e mATe emane saMsthAnA vikAsamAM ghaNuM moTuM yogadAna ApyuM che. emaNe pAnAtha preraNA karanAra paMDita sukhalAlajI hatA ke jeo tyAre banArasa hiMdu vidyApIThanA nAmane AMtararASTrIya stare jANItuM karI dIdhuM che. A nivarsiTImAM prAkRta bhASA ane jaina dharmanA viSayanA adhyApaka rIte emaNe potAne maLelA hodAne zobhAvyo che. hatA. eTalA mATe vidyAzrama mATenI jamIna paNa yunivarsiTInA hIraka mahotsavanA eka bhAgarUpe "jaina adhyayana-samIkSA ane kempasanI bAjumAM ja levAmAM AvI hatI ke jethI paraspara lAbha saMbhAvanAo" e viSaya para parisaMvAda yojavAmAM Avyo hato, maLI zake. vidyAzramane paMDita sukhalAlajI uparAMta AcArya narendra jemAM sthAnika ane bahAragAmathI padhArelA ghaNA vidvAnoe bhAga deva, DaoN. vAsudeva zaraNa agravAla, paMDita dalasukhabhAi mAlavaNiyA, lIdho hato ane potAnA vicAro darzAvyA hatA. paMDita becaradAsa dozI, DaoN. nathamala TAMTyA, DaoN. mohanalAla mahetA jaina vidyAnuM kSetra vizALa che. dharma ane tattvajJAna, citrakalA vagere mahAnubhAvonuM mUlyavAna mArgadarzana maLyuM che. ane zilpakalA tathA sAhityanA kSetre adhyayana ane saMzodhana mATe cAra ekara jamInamAM sthapAyelA vidyAzramamAM graMthAlaya, ghaNo ja avakAza che. jaina bhaMDAromAM vIsa lAkhathI vadhu hastaprato vidyArthIonA abhyAsa mATe khaMDo, kAyamI pradarzana mATe hola, che. duHkhanI vAta eTalI che ke jaina koma mukhyatve vaNika koma hovAthI dit Bit to El Castle Bride Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra prabuddhajIvana vepAra-udyogamAM ene jeTalo rasa paDe che teTalo vidyAkIya pravRttiomAM paDato nathI. AthI ja jaina vidyA saMsthAonuM teja jeTaluM vadhavuM joie teTaluM vadhatuM nathI. pArzvanAtha vidyApIThane DEEM UNIVERSITYnI mAnyatA maLI zake eTalI sajjatA enI pAse che. paraMtu e mATe yu.jI.sI.nI eka zarata che ke cAra karoDa rUpiyA enI pAse kAyamI bhaMDoLamAM hovA joie. paraMtu vidyApITha pAse eTalI moTI rakama nathI, eTalI rakama meLavavAnuM ane kAyamI bhaMDoLa tarIke rAkhavAnuM kAma dhArIe eTaluM saraLa nathI. pArzvanAtha vidyApIThanA vahIvaTakartAo sAthenI vAtacItamAMthI jANavA maLyuM ke dara varSe rUpiyA paMdara lAkhathI vadhu kharca thAya che. anusnAtaka vidyApITho eTale Avaka nahi jevI ane kharca gaMjAvara, dAtAonA dAna para ja te nabhI zake. anusnAtaka kakSAe adhyApakonA pagAra asaMtoSakAraka hoya tojo paNa te UMcI zreNInA pagAro hoya che. bIjI bAju vidyarthIonI phI dvArA thatI Avaka nahi jevI ja hoya che. vahIvaTI kharca paNa ghaNuM badhuM rahe che. AthI anusnAtaka vidyAsaMsthAonuM bajeTa ghaNuM moTuM rahe che. eTale saMsthAonuM kAyamI bhaMDoLa sarakhuM moTuM hoya to ja A badhA kharcane te pahoMcI vaLe. varSane aMte thayelA kharcanI sarakhAmaNImAM thayelA vidyAkAryathI, vahIvaTakartAone jAheramAM na bole to paNa manamAM to asaMtoSa ja rahe ke kharcelA nANAMnuM pUruM vaLatara maLyuM nathI. hAle je hoya enA e kAyamI bhaMDoLa sAthe saMsthA calAvavAnI javAbadArI adhyApako pote upADI le to paNa teo be-cAra varSamAM ja thAkI jAya. vartamAna samayamAM anusnAtaka vidyAsaMsthAo calAvavAnuM kArya ghaNuM kaparuM che. yunivarsiTIo potAnA anusnAtaka vibhAgo calAvI zake che kAraNa ke teone adhyApakono pagAra yunivarsiTI grAnTasa kamizana ane sarakAra taraphathI maLato rahe che. e na maLe to yunivarsiTIonA vibhAgo baMdha thAya. evI sahAya vagara vidyAsaMsthAo calAvavI e TrasTIo mATe mAthAno duHkhAvo puravAra thAya tema che. ApaNo deza vikAsazIla che. pAMceka varSamAM cIjavastuonA bhAva bamaNA thai jAya che. jIvana-nirvAhanuM dhoraNa UMcuM caDatuM jAya che. eTale AjanI dRSTie kareluM Arthika Ayojana dasa varSamAM khoTuM paDe che. saMsthA calAvanArAoe dIrgha daSTithI Ayojana karavuM joie. TrasTIonI eka peDhI vidAya le pachI navI peDhInA TrasTIone hAthamAM AvelI mAMdI saMsthAo calAvavAmAM rasa ke utsAha eTalA rahetAM nathI. tA. 16-5-98 bhAratamAM yunivarsiTIomAM adhyApakonA pagAra saMtoSakAraka rahyA nathI. pariNAme vadhAre tejasvI vyaktio AvA vyayasAya tarapha na AkarSAya e dekhItuM che. hAlanA tabakke ghaNI yunivarsiTIomAMkaoNlejomAM ane anusnAtaka kakSAe nabaLA prAdhyApako jovA maLe che ke jeo potAnA viSayamAM pAraMgata to nahi, paNa susajja paNa nathI hotA. eTaluM ja nahi keTalAyanuM e tarapha lakSa paNa nathI hotuM. vadhAre kaThe evI vAta to e che ke keTalAye adhyApakomAM potAnA viSaya mATenI niSThA paNa nathI hotI, eka sArI sarasa nokarImAM goThavAi gayA pachI ane surakSita tathA nizcita thai gayA pachI aMgata vikAsa mATe teo kazuM karatA nathI. keTalAka to mAtra samaya pasAra karyA karatA hoya che. ja anya pakSe koi eka dRSTihIna vepArInA hAthamAM saMsthAnuM sukAna AvI jAya che to te adhyApako pratye potAnA gumAstA jevuM valaNa dharAvatA ane vyavahAra karatA thai jAya che ane pachI laghutAgraMthi ane gurutAgraMthi vacce saMgharSa cAle che. pariNAme bhogavavuM paDe che saMsthAne jaina vidyAsaMsthAonI eka moTI vAstavika kasoTI e che ke enA sthApaka dAtA pote koI eka phirakAnA hoya ane jo potAnA phikA mATe custa hoya to enA vighAkAryomAM ane prakAzanomAM potAnA phirakAnI ja mahattA darzAvAya. enA saMzodhanakAryomAM, parisaMvAdomAM, eja sUra rahyA kare. paraMtu saMniSTha vidyAsaMsthAoe enA TrasTIgaNe ane enA adhayyakagaNe AvI saMkucita manovRttimAMthI bahAra AvI, sarva pakSane potapotAno mata muktapaNe rajU karavAnI svataMtratA ApavI joie. koikane kadAca ema lAge ke potAnA phirakAmAM ja eTaluM badhuM kArya karavAnuM che tyAM bIjAnI vAtane zA mATe cheDavI ? vaLI ema karavA jatAM vivAda Ubho thavAno saMbhava rahe. pote to udAra dila rAkhI zake, paNa samAjamAM keTalIka pratiSThita vyaktio ene moTo muddo banAvI cakacAra UbhI kare. jo ema thAya to saravALe saMsthAne ja hAni pahoMce ane vakhata jatAM saMsthA baMdha karavAnI veLA paNa Ave. keTalAkane Arthika ke sAmAjika sahakAra maLato hoya to te jo AvAM kAraNe baMdha thAya to saMsthA ja nabaLI paDI javAno saMbhava rahe. AvI paristhitimAM paNa be pakSa jovA maLe che. keTalAka TrasTIo kahe che ke ame aMgata rIte udAra daSTivALA chIe. anya phirakA sAthe amAre koi vaimanasya nathI. pUro sadbhAva che, paNa saMsthAe to potAnAM nirdhArita nItiniyamo pramANe cAlavuM joie, to ja enuM mALakhuM sacavAi rahe, kAraNa ke saMsthAmAM to judI judI mativALA juduM juduM kahe. paNa saMsthAnA nItiniyama pramANe cAlavAnuM hoya to duniyAmAM sarvatra vidyAsaMsthAo eTale (thoDIka apavAdarUpa saMsthAo bAda karatAM) khoTa khAtI saMsthAo ja hoya che. ghaNAkharA dezomAM lazkaranA bajeTa pachI bIje naMbare moTuM bajeTa zikSaNa kSetranuM hoya che. zikSaNano A vyavasAya evo che ke jemAM sarakArI grAnTa vagara yunivarsiTIo ke keTalIye kaoNlejo nabhI na zake. vaLI zikSaNamAM prAthamika, mAdhyamika, snAtaka ke anusnAtaka keLavaNImAM kone prAdhAnyamAMhomAMhe saMgharSa thatA aTake che. A eka dRSTibiMdu thayuM. bIjI bAju ApavuM joie e paNa dezakALanI paristhiti anusAra bhinna bhinna keTalAka ema paNa kahe che ke ame amArA phirakA pramANenI mAnyatAmAM matano viSaya che. ApaNe tyAM anusnAtaka kakSAnI vicAraNA chellI bahu custa chIe. paNa e amArI aMgata vAta che. saMsthA thAya eTale thAya e svAbhAvika che, kAraNa ke jyAM prAthamika ane mAdhyamika saMsthAnI daSTie ja vicAravAnuM rahe. emAM saMkucita dRSTi na cAle. zikSaNa mATe paNa jo pUratA nANAM na phALavavAmAM AvatAM hoya tyAM amane gamatuM na hoya, mAnya na hoya to paNa saMsthAnuM e kArya che. anusnAtaka zikSaNa mATe kyAMthI vadhu rakama phALavI zakAya ? vaLI mATe moTuM mana rAkhI nabhAvI levuM joie. zikSaNanA ucca stara pramANe zikSaNa moMghuM hoya che ane bIjI bAju lAbha lenAranI saMkhyA ghaNI alpa hoya che. pArzvanAtha vidyApIThanI eka mahattA e che ke eNe potAnA vahIvaTI kAryamAM, vidyAkIya kAryamAM ke enAM prakAzanomAM koipaNa eka saMpradAyanI saMkucita daSTi rAkhI nathI. saMzodhananA kSetre je satya hoya te ja svIkAravuM rahyuM. je koi abhiprAya darzAvavAmAM Ave ene mATe zAstrIya AdhAra hovo ja joie. anusnAtaka kakSAe paNa vinayana, vANijya ane vijJAnanA viSayomAM vinayanane ochuM prAdhAnya apAya e dekhItuM che ane temAM paNa jaina dharmano vistRta abhyAsakrama dAkhalava karavAnuM to keTalI yunivarsiTIone paravaDe ? amerikA ke yuropanI yunivarsiTIone anusnAtaka kakSAe jaina dharma ane sAhityano viSaya vistRta dhoraNe dAkhala karavAnuM paravaDe che, kAraNa ke e yunivarsiTIo saddhara che. bhAratamAM yunivarsiTIone evI saddharatA prApta karatAM hajuM aDadhA saikAthI vadhu samaya lAgaze. pArzvanAtha vidyApITha ApaNe gaurava lai zakIe evI ApaNI eka vidyAsaMsthA che. enA poSaNa-saMvardhananI javAbadArI jaina samAje upADI levA jevI che. D ramaNalAla cI. zAha Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-98 prabuddhajIvana kevaLajJAna--svarUpa ezvarya sva. paMDita panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI (gatAMkathI cAlu-10) zukaladhyAnanA pahelAM be pAyA eTale pRthakatvavitarka sapravicAra arUpI evAM cAra dravyonI guNaprakriyA saMbaMdhI vicAraNA ane ekatvavitarka apravicAra. zukaladhyAnanA e prathama be pAyA cAra arUpI dravyo che. jIvAstikAyamAM siddha paramAtmAnA daramiyAna bhAvamana arthAta matijJAnano upayoga, je vinAzI ane jIvo, AkAzAstikAya-dharmAstikAya ane adharmAstikAya e cAreya anitya che, te bAremAM guNasthAnake vItarAgatA AvatAM avinAzI. dravyo arUpI che. e cAra dravyomAM mAtra jIvAstikAya ekamAtra nitya, avikArI ane nirvikalpaka upayoga bane che ane temAM cetanadravya che. jyAre bAkInAM dravyo arUpI hovA chatAM jaDa che. guNasthAnake kevaLajJAnanuM pragaTIkaraNa thAya che. chatAM A tabakke siddhaparamAtmAnA jIvo cetana ane arUpI che. saMsArI jIvo cetana athotuM teramAM guNasthAnake dravyamana rUpa manoyoga to Ubho ja rahe che. temanI jAta arUpInI che paraMtu tenI upara bhAta rUpInI che-pota che. to have A zeSa rahelAM dravyamana rUpa manoyoganA dhairyakaraNaarUpInuM paNa bhAta rUpInI evI saMsArI jIvanI cetana avasthA zailezIkaraNano prazna Ubho rahe che. pahelAM upayoga je anitya-vinAzI hato tene avinAzI-nitya - A cAreya dravyano potapotAno Agavo viziSTa paramabhAva che banAvyo. nityAnitya arthAtu vinAza-avinAzIno saMbaMdha kALa sAthe che. mATe upayoga nitya thatAM kALa upara vijaya thayo. chatAM svarUpa guNa che. vaLI te guNa pramANenuM kArya paNa che. e guNakArya Atmapradeza ke jenA AdhAre kevaLajJAna rahela che te adhiSThAtA- .. anya prati che-paraprati che. arthAta guNakArya anya mATe thaIne che-bIjA AdhAra evAM AtmapradezanI sthiratAno prazna to Ubho ja rahe che. mATe che. guNa potAno paNa upayoga eno anyane ! phaLa jhADanuM. e praznano ukela caudamA guNasthAnake Ave che, ke je guNasthAnake jhADa oLakhAya phaLane nAme ! paNa jhADa kAMI phaLa potAnA chatAMya a I u 22 lu" e pAMca hrasvasvarAkSaronA uccAra jeTalAM alpakhAya nahi. phaLano upayoga anya pazu-pakSI-mAnavI kare. chAyA samayamAM ja yogakriyAno abhAva-yoga vyApArano abhAvavRkSanI, paNa visAmo e chAyAmAM anya jIvo le. adharmAstikAyano zailezIkaraNI sahaja ja prakriyA thAya che. e sahaja svAbhAvika prakriyA gaNa sthiti-sahAyakatAno che, te guNanuM kArya sthiti pradAnatAnuM che. daramiyAna AtmapradezonI kAyayoganA baMdhanamAMthI mukti thAya che. tenA e guNa mujaba kArya thAya che. e guNakAryathI te anya dravyone pariNAme muktAvasthAnI-siddhAvasthAnI prApti thAya che. lokAgra zikhare sthira thavAmAM nimittabhUta, sahAyabhUta thAya che. e ja pramANe siddhazilA upara sAdi-anaMtakALa siddhAvasthAmAM sthira thavAya che. - dharmAstikAyano guNa gatisahAyakatAno che ane akAzAstikAyano paramasthirAvasthAnI prApti thAya che. upayoganI avinArazitAe guNa avagAhanA dAyitvano che. e guNa potAno, paNa e guNakArya paryAya avinAzitA to hatI ja ! have pradeza sthiratvanI paNa prApti anya dravyo prati. tema jJAnaguNa-kevaLajJAna guNa jIvAstikAya thAya che. -jIvadravyano che, paNa te guNa mujabanuM guNakArya anya dravyone prakAzamAM vItarAgatA AvethI mohamukta thavAyuM te bAramA guNasthAnake lAvavAnuM arthAtu anya dravyonuM nAmakaraNa tathA te te dravyonI oLakha, banyuM, pachI teramA guNasthAnake upayoganI avinAzitAe upayoga te te dravyonA guNa, paryAyAdinI jANa bIjA sarva sahita anya jIvo mukta thai upayogavaMta banAyuM eTale ke paryAya avinAzitA AvI mATe thaine che. phaLa jhADanA, phUla kapAsanuM, pANI nadInuM, jaLa ane aMte caudamAM guNasthAnake zailezIkaraNanI sahaja prakriyAthI meghanuM, chAyA vRkSanI, prakAza sUryano, ane paropakArInuM paropakArapaNuM AtmapradezanI mukti thatAM pradeza sthiratna AvyuM. jIvAstikAya e sarva potAnAM, paNa kAmamAM Ave bIjAne. tethI paNa te guNa sivAyanA bAkInA cAreya astikAyane upayoga nathI mATe te kahevAya che. jIvanA jJAnano prakAza je che te sva-para prakAzaka che. astikAyo viSe upayoganI avinAzitAno koI prazna che ja nahi. paraMta vedanane para sAthe saMbaMdha nathI. vedana svanuM hoya che. jIva rahI vAta pradezanI ! to dharmAstikAya, adhamastikAya ane svano- svarUpano vedaka che. arUpInA A guNakAryano bodha to e AkAzAstikAyanA pradezo to anAdi anaMta sthira ja che ane che ke te jIva ! tuM bIjAM mATe che ! tAruM jIvana bIjAnAM pAlana, 5galAstikAya to tenA svabhAvathAsvarUpathI vinAzI ane asthira poSaNa, rakSaNa, saMvardhana, upakAra mATe che ! para kalyANa mATe che ! ja che, kemake rUparUpAMtaratA ane kSetraletAMtaratA arthAta parivartanatA para kalyANathI ja sva kalyANa che. tuM bIjA badhAMnA mATe che ! tArA ane pArazramaza e tA5galAstikAyanA guNadhama che. jene kAraNe mATe koI nahi ! e vItarAgatA che-e paramAtma tattva che. Aja to avinAzI ane sthira evA jIvAstikAyanI vinAzI ane saMdarbhamAM to jJAnIe kahyuM che ke "rAgI koIno nahi, paNa vItarAgI asthira dazA thayela che, temAMthI bArame guNasthAnake pahoMcI vItarAga sarvanA' kavie paNa gAyuM che ke thai, teramA guNasthAnakanI sayogI kevalI avasthAmAMthI pasAra thai, taruvara-saravara-saMtajana-cothA varase meha, caudame guNasthAnake zailezIkaraNanI sahaja prakriyAthI, sAdi anaMta parama muktAvasthA-siddhAvasthA-sthirAvasthAne prApta karavAnI che. je para upakArane kAraNe, cAre darIyo deha. siddhadazA siddhatvamAM che te sthiratvane siddhAvasthAnI anaMtara zukala dhyAnanA cAra bhedomAM chellA be pUrvAvasthAmAM sAdhake prApta karavAnI che, je sthiti pachI sAdi-anaMta nA pAyA saMbaMdhI kevaLajJAnamAM vicAraNA bhAMge cirakALa sadA sarvadA kAyama thAya che. TUMkamAM sAdhyanA svarUpane dhyAna eTale yogadhairya arthAtu yoga vyApAra (yogakriyA)no sAdhake sAdhanAvasthAmAM utArI sAdhyathI abheda thavAnuM hoya che. nirodha. yoga traNa prakAranA che. manoyoga, vacanayoga ane kAyayoga. siddhAMta e che ke... mananA pAchA be bheda che. dravyamana ane bhAvamana. bhAvamana eTale sAdhyanuM ja svarUpa hoya te sAdhaka potAnI sAdhanAmAM utAre to ! matijJAnano upayoga arthAt aMtaHkaraNa. pratisamaye ApaNI chAstha ja sAdhyathI abheda thAya. avasthAmAM matijJAnano upayoga matijJAnAvaraNIyakarma, matijJAna, Aja siddhAMtane anusarIne ApaNI ArAdhanAmAM mohanIyakarma, mohabhAva, manovargaNAnA pudgalo ane sukhaduHkha kAyotsarga-kAusagna karavAnI vidhi Thera Thera prAyaH badhI ja vedanano banela hoya che. ArAdhanAomAM che. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janmavuM game chekoIne halakA thavuM, nIcA ba jagavaMtone ApoApa, sahaka kSayanI sahaja ja je kAMi ghaTanA bhagavaMtonuM azatAnaMda svarUpane hoya che, paraMtu emane sanmAraka accherApa mathata jJAnAnaMda prabuddha jIvana tA. 16-pa-98 upayogano saMbaMdha kALa sAthe che, to pradezano saMbaMdha kSetra sAthe yukta kAmaNazarIra (2) sthUla audArika zarIra-deha (3) kevaLajJAna che. upayoga avinAzI thatAM kALa upara vijaya prApta thAya che, jyAre ane (4) Atmapradeza. jovAnI khUbI to e che ke Atmapradezo AtmapradezanI paramasthiratAnI prAptithI cauda rAjalokamAMnA aghAtikarmothI malina che, chatAM te aghAtikarmo kevaLajJAnane koI rajhaLapATano aMta thAya che arthAtu kSetra upara vijaya prApta thAya che. asara pahoMcADatA nathI ane kevaLajJAna jhaLahaLe che. kAraNa e che Ama dravya, kSetra, kALa, bhAvamAM dravya ane kSetra eka thAya che to ke mohanIyakarmano nAza thai gayo che. deha rahyo paNa dehabhAva nIkaLI bIjI bAju kALa ane bhAva eka thAya che. eTale ke dravyamAM kSetra gayo che evI videhI, dehAtIta dazA yogI kevaLajJAnI bhagavaMtanI samAI jatAM dravya-kSetra abheda bane che. ane bhAvamAM kALa samAI hoya che. mohanIyakarma bhale ghAtakarmano bheda che, paraMtu te ghAtakarmamAM jatAM bhAva-kALa-abheda banI jaIne mAtra dravya ane bhAva arthAt rahela mohanuM lakSya to aghAtikamAM che. kevI rIte ? e have paramabhAva-svabhAva rahe che, je kSetrAtIta ane kALAtIta evI joIe.... svarUpAvasthA-siddhAvasthA hoya che. zuM maravuM game che? nahi, jIvavuM game che. jIvavAno A moha zakala dhyAnanA chevaTanA be pAyAnI A sUkSma prakriyA apratipAdita te AyuSyakarma ! zuM koine halakA thavuM, nIcA banavuM, nIca gotramAM ane samucchama kriya che. zukaladhyAnanA e chevaTano be pAyAnuM dhyAna janmavuM game che ? nA, sahane UMcuM pada, UMcApaNuM, ucca gotra game caudamA guNasthAnake kevaLI bhagavaMtone ApoApa, sahaja ja thatI che. A uccagotrano moha te gotrakarma ! zuM koIne du:kha game che ? svAbhAvika prakriyA che, ke jenAthI AtmapradezonI paramasthiratAnI nA sahu koine sukha-suvidhA-sagavaDa-anukULatA priya che. A sukhano prApti thAya che. e kAMi dhyeya prAptinA lakSyathI saMkalpa-vikalpa pUrvakanuM tra moha te zAtAvedanIyakarma ! nAmakarmanI prakRtiomAMthI badhI puNyadharAtuM dhyAna nathI, kemake kevaLajJAnI bhagavaMto to sAdhanAtIta ane prakRtio-zubha nAmakarmanI prakRtio ja sahune game che. te zubha dhyAnAtIta che. e to tathAbhavyatAnusAra, sahaja ja ApoApa thatI nAmakarmanI prakRtiono moha che. Ama je dehabhAva che te ja prakriyA che, ke jema vItarAgatA AvethI bAkInA zeSa traNa ghAtakarmono mohanIyakarma che. mATe ja zrImadjIe gAyuM che ke... eka sAthe ja kSaya thAya che. sAdhanA mohano nAza karI vItarAga thavAnI che. darzanAvaraNIyakarma, jJAnAvaraNIyakarma ane aMtarAyakarmanA nahi tRSNA jIvyA taNI, maraNayoga nahiM kSobha, kSayanI svataMtra sAdhanA nathI. mohanIyakarmano nAza thatAM zeSa traNa mahApAtra te mArganA, paramayoga jita lobha. aghAtikarmo je dehapradhAna ane Atmapradeza pradhAna hovAthI, sayogI kevaLI bhagavaMto viSe je kAMI ghaTAvavAnuM hoya che te kevaLajJAnI bhagavaMtone paNa zAtA vedanIya ane kyAreka accherArUpa sarva aghAtikarmomAM ja ghaTAvavAnuM hoya che. jvaLajJAnI bhagavaMtonuM azAtAvedanIyano udaya hoya che, paraMtu emane vedana to kevaLajJAnanuM sthala audArika zarIra e aghAtakarmomAM zarIra nAmakarmano eka bheda athata jJAnAnaMda-svarUpAnaMdanuM ja hoya che ! emane karmonI koI che. paMcendriya jAti e jAtinAmakarmano eka bheda che, bole che te asara hotI nathI. karmo baLelI sIMdarI jevAM hoya che, ke je dezA - vacanayoga je che e bhASApati ane manovargaNAnA pudgalone zrImada rAjacaMdrajIe "apUrva avasara'mAM varNavI che, grahaNa karavAnI, pariNAvavAnI tathA tene visarjana karavArUpa je zakti te manaHpati ubhaya paryAmi nAmakarmanA bheda che. dravya ane vedanIyAdi cAra karma varte jahAM, baLI sIMdarIvat AkRti mAtra jo; dravyano kSetra kSetrI bhAva hoya che, tema dravya ane bhAva arthAta te dehAyuSa AdhIna jenI sthiti che, AyuSya pUrNa, maTiye daihika pAtra jo. guNa-paryAyano paNa kSetra kSetrI bhAva hoya che. AkAza sarvatra phelAyela apUrva avasara.... mana, vacana, kAyA ne karmanI e vargaNA, chUTe jahAM sakaLa pudgalasaMbaMdha jo; che eTale ke sarvavyApI che. AkAza bAkInA cAra astikAyone evuM ayogI guNasthAnaka tyAM vartatuM, mahAbhAgya sukhadAyaka pUrNa baMdha jo. avagAhana Ape che eTale ke AkAza e kSetra che ane e kSetramAM apha apUrva avasara..... avagAhanA laIne rahelAM dravya kSetrI che. Ama AkAza sarva vyApI, eka paramANumAtranI maLe na baddhatA, pUrNa kalaMkarahita aDola svarUpa jo; che, jyAre anya dravyo dezavyApI che. paraMtu AkAzakSetramAM rahelAM te zuddha niraMjana caitanyamUrti ananyamaya, agurulaghu, amUrta sahajapadarUpa jo. te kSetrI dravyono potAno bhAva to potAmAM eTale ke potAnA pradezamAM apUrva avasara... rahela che, te apekSAe potAnA guNaparyAyane mATe te te dravyanA pUrva prayogAdi kAraNanA yogathI, Urdhvagamana siddhAlaya prApta susthita jo, pradezo kSetra che ane guNaparyAya kSetrI che. jema ke siddhaparamAtmA svayaM sAdi anaMta anaMta samAdhisukhamAM, anaMta darzana, jJAna anaMta sahita jo. AkAzamAM rahelAM che eTale AkAza e kSetra ane siddha paramAtmA apUrva avasara... kSetrI,. paraMtu te siddha paramAtmAnuM jJAna-kevaLajJAna temanA je pada zrI sarva vedya ApamAM, kahI zakyA nahIM paNa te zrI bhagavAna jo; AtmapradezamAM rahela che, mATe Atmapradeza kSetra che ane jJAnaguNa- te svarUpane anya vANI te zuM kahe, anubhavagocara mAtra rahyuM te jJAna jo. kevaLajJAnaparyAya, je AtmapradezamAM rahelA che te kSetrI. Ama apUrva avasara... kSetra-kSetrI bhAva dravya ane dravyano tathA dravya ane guNaparyAya ema mahAmahopAdhyAyajIe paNa gAyuM che ke... ubhaya prakAre che. kevaLajJAna AkAzamAM rahela che evuM nahi kahevAya. Atmapradeza AkAzamAM che ane kevaLajJAna Atmapradeze che. siddhAMta cetana Apa sabhAva java thAya, te cetana parabrahma kahAyA, e che ke... 'guNa guNI (dravya) vagarano svataMtra hoya nahi ane dravya parama pavitra nija dhAma banAyA, jeha atIndriya sukha savAyA. kyAreya guNa vinAnuM nahi hoya' e to enA jevuM che ke sAkara TuMkamAM zukaladhyAnanA chevaTanA be pAyA sUkSmakriyApratipAtI, - baraNImAM rahela che ane mIThAza sAkaramAM rahela che. mIThAza baraNImAM ane suparatakriya anivarti e pradezasthiratArUpa dhyAnano prakAra che. nathI rahela paraMtu mIThAza baraNImAM rahelI sAkaramAM rahela che. ATalI hemacaMdrAcArye yogazAstramAM kahyuM che ke jema jJAnIo chadmasthonA kSetra-kSetrI viSayaka vicAraNA bAda sayogIkevaLI ane aghAtika mananI sthiratAne dhyAna kahe che, tema kevalIonA aMganI nizcalatA. AdinI ekotrIyatA viSe vigate joIe. te temanuM dhyAna kahela che. sayogI kevaLI bhagavaMtonA Atmapradeze cAra padAtho ekatriI bAkI sayogI kevaLajJAnI bhagavaMtanA traNe yoga svayaMsaMcAlita abheda rahela hoya che ! (1) kAmaNavargaNAnuM banela aghotika che ane ekAnta jIvonA kalyANa mATe hoya che. enA mULamAM 'savi Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-pa-98 prabuddhajIvana jIva karuM zAsanarasI'nI-"savi jIva bhava zivanI-jIva mAtranA hoya che ane utkRSTathI mohanIyakarmano kALa sIttera koTAkoTI kalyANanI sarvocca bhAvanA hoya che. kevaLIbhagavaMtanuM AyuSya hoya sAgaropamano hoya che. mATe ja kevaLajJAnI bhagavaMtone zatAvedanIya tyAM sudhInuM zeSa jIvana mahAna karmayoga hoya che. jIvonA kalyANano karmano eka samaye baMdha thAya ane bIjA samaye udayamAM AvI ; mahAyajJa hoya che. deha-kAyayogathI eka kSetrathI bIjA kSetre vicare pradezodayathI ja kharI jAya, jharI jAya, nirjarI jAya. eTale vedana che-vihAra kare che-vividha kSetranI sparzanA, tathAbhavyatAnusAra vidha hoya ja nahi, rasa to reDyo ja nathI to pachI rasaMbaMdha to kyAMthI vidha jIvonA kalyANa mATe thaine kare che. vacanayogathI jinavANIno hoya ? ane jo rasabaMdha nathI to rasavedana zenuM karavAnuM hoya? A dhodha vahAve che-dezanA-upadeza Ape che. manoyoga vaDe dUra anya ja to kevaLajJAnI bhagavaMtonI nirmohitA-vItarAgatAno tArkika kSetre rahela labdhidhArI-vizeSa karIne AhAraka labdhivaMta buddhigamya purAvo che, je karmasAhityamAM maLe che ane te sarvajJa munibhagavaMtonI zaMkAnuM manovargaNAnA pudgalothI samAdhAna kare che. bhagavaMtoe Apela che. sarvajJa hoya te ja AvuM sUkSma ApI zake vartamAnakALamAM vaijJAniko vigere pulanI banela yaMtra sAmagrIo ne ! TelIphona, selyulara phona, vokITokI mazIna, vAyaralesa, IlekaTronika Ama mumukSa sAdhaka mohamukta thatAM vItarAga thavAya che. pachI mela, kekSa mazIna AdithI jema saMdezAnI Apa-le kare che, tema upayoga mukata bane che ati upayogathI avinAzitAkoipaNa jAtanA vaijJAnika sAdhano vinA, labdhidhArI upayogavaMtatAnI prApti thAya che, ane aMte yogamukta bane che. Ama labdhivaMta-labdhipuruSo, potAnI labdhithI sarvajJa kevaLI bhagavaMtonI Atmamukti arthAta paramAtmAvasthA-siddhAvasthAnI prAptinA traNa sAthe manovargaNAnA pudgalonA mAdhyamathI vArtAlApa karatA hoya che. tabakkA che. (1) moha- mukti (vItarAgatAnI prApti) (2) arthAtu zaMkA samAdhAna karatAM hoya che. A prakriyA vaijJAnikonI upayogamukti (upayogavaMtatA- kevaLajJAnanI prApti) ane (3) pahoMcanI bahAra che. chatAM kAMI TADhAporanA gappA nathI. e to Atmapradeza bhakti yoga mukti-pradeza sthiratvanI prApti). sarvano jIvanAnubhava che, ke ekamekathI dUra dUra rahetAM hovA chatAMya pahelAM upayoga spaMdana jAya eTale sarva ghAtikarmomAMthI mukti jIvano jIva sAthe saMbaMdha prasthApita thato hoya che. vyavahAramAM maLe ane aMte yogaspaMdana jAya eTale adhAtikarmomAMthI mukti maLe. che aMtarAza jAya tyAre kahIe chIe ke koIe yAda karyA ! AMkhanA. arthAtu AtmapradezonI akaeNpitA eTale ke AtmapradezonI sthiratAnI pharakavAthI zubhAzubhano saMketa maLato hoya che, TelIpathIthI ekamekanA prApti-siddhAvasthAnI prApti thAya che. TuMkamAM pahelAM mohanIyakarmano manamAM eka samAna vicAraNA huratI hoya che athavA to ghaTanA nAza thAya che ane mohanIyakarmanA nAze zeSa traNa ghAtakarmono nAza eka kSetre ghaTe che ane anya kSetre rahela vyaktine te ghaTanAno saMketa thAya che. pachI aMte cAra aghAtikarmono nAza AyuSyakarmanI pUrNatAe tatkALa maLe che ityAdi, ityAdi. ApoApa ja thAya che. kevaLajJAnI bhagavaMtonuM, tIrthakara sarvajJa bhagavaMtonuM jeTaluM dIrgha Azrava cAra prakAranA che. (1) mithyAtva (2) avirati (3) AyuSya teTaluM, te kSetranA, te kALanA jIvonuM puNya. tIrthakara ka kaSAya ane (4) yoga e cAra Azrava che. mithyAtva, avirati bhagavaMtano sayogI kevaLIpaNAno paryAya pAMca varSano alpa hoya, ane kaSAya upayogamAM hoya che. jene upayoga kaMpana ke upayoga ke pAMcaso varSano dIrgha hoya, emane te viSe koI bheda nathI. tIrthaMkara kira aMdana kahevAya che. jyAre Atmapradeza kaMpana kAyayogAdi yoga vaDe nAmakarmano udaya tIrthaMkara bhagavaMtone hoya che paNa eno lAbha hoya che. jene yogaspaMdana-yogakaMpana kahevAya che. dravyamana ApaNane jana samudAyane hoya che. e to enA jevuM che ke maDadu (manoyoga), vacanayoga ane kAyayoga e traNa Atmapradeza kaMpanamAM konuM? maranAranuM ke vAMhe jIvatAM rahenArAnuM? maDaduM bhale maranAranuM nimitta hoya che. nimitta hoya che. pradezanuM satya zuddha svarUpa parama hoya paNa enI sAthe ene koi levA ke devA nahi. e maDadAMnI sthiratA che, jyAre upayoganuM satya zuddha svarUpa svAdhInatA, aMtima saMskArAdi kriyA mATe ghaTatI kAryavAhI to vAMhe jIvatA avikAritA, avinAzitA, pUrNatA che. rahenArA sagA saMbaMdhIoe ja karavAnI rahe che. cothA guNasthAnake mithyAtva jAya ane samyakta Ave. bAramA kahe che ke kevI bhagavaMtone zAtAvedanIyakarma eka samaye baMdhAya guNasthAnake vItarAgatA AvethI mohanIyakarmano kSaya thatAM nirmohI. che ane bIjA samaye udayamAM AvIne kharI jAya che. to ahIM have banAya. arthAt mohamukta thavAya. teramA guNasthAnake kevaLajJAnanA jijJAsune prazna e udbhave ke kevaLajJAnI bhagavaMtane saMkalpa-vikalpa pragaTIkaraNanI sAthe ja upayoga avinAzI banatA upayoga mukta ke rAga-dveSa nathI to pachI karmabaMdha kevI rIte thAya? thavAya-upayogavaMta banAya. chevaTe caudamA guNasthAnakanA aMte * karmabaMdhanA cAra prakAra che (1) pradezabaMdha (2) pratibaMdha (3) ayogI. adehI, azarIrI, anAmI, arUpI, amUrta thavAya ane sthitibaMdha ane (4) rasabaMgha. pradezabaMdha eTale kArmaNavargaNAno siddhAvasthA-siddhadazA-siddhatva-siddhapadanI prApti thAya ! jatho-kAzmaNavargaNAnuM pramANa (Quantity). prakRtibaMdha eTale ATha samagra sAdhanA prakriyAne cauda guNasthAnaka Azrita vicArIe prakAranA karma arthAtu karmanI prakRti (Nature). sthitibaMdha eTale to , to prathama cothA guNasthAnake mithyAdaSTi mukti che, chaThThA guNasthAnake kALa arthAt karmanI sattA. ane udaya ane uditakarmanuM je vedana che AraMbha-samAraMbha, parigraha, bhoga e traNe je aviratirUpa che tenAthI tenI tIvratA-maMdatA e rasabaMdhanuM kArya che. A cAra prakAranA je mukti che, jenuM nAma sarvavirati che. bAramA guNasthAnake vItarAgatA baMdha che tenI vaheMcaNI be vibhAgamAM thatI hoya che. eka yoga AvethI mohanIyakarmano nAza thAya che arthAta mohamukta thavAya che Azrita hoya che ane bIjI upayoga Azrita hoya che. pradezabaMdha te vItarAgatA kevaLajJAnano paramaguNa che, ke je guNane aMge tathA prakRtibaMdha yogapradhAna che jyAre sthitibaMdha ane rasabaMdha upayoga kevaLajJAnanA bIjA guNo nirvikalpakatA ane sarvajJatA tathA pradhAna che. kevaLajJAnI bhagavaMtano upayoga vItarAgarUpa hovAthI sarvadarzitA, jJAnAvaraNIya karma, aMtarAyakarma ane darzanAvaraNIyakarma karmano rasabaMdha ane sthitibaMdha thato nathI. paraMtu yogakaMpanathI e traNa zeSa ghAtakarmano nAza thatAM utpanna thAya che. arthAtu nirAvaraNa AtmapradezanA kaMpanathI pradezabaMdha ane prakRtibaMdha thAya che. Ama thAya che-karma AvaraNa haThI jatAM nirAvaraNa thAya che. ahIM utpanna sthitibaMdha thato nathI. eTale karma sattAmAM rahI zakatA nathI, kAraNa. zabdano prayoga sAvaraNa je che te nirAvaraNa thAya che te apekSAe ke karmagraMthamAM jaNAvyA mujaba sthitibaMdha jaghanyathI asaMkhya samayano thayo che. utpAda-vyayanI apekSAe nahi. utpAdavyaya to pAcanathI lAbha thaze jaththo-kAzmaNavAranI prakRti (Natur). je vedana che AraMbha-samAraMbha, Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana tA. 16-5-98 karIe, to je paNa AgA2nA doSa saMbaMdhI chUTanI vAta thai che te badhAMya deha saMbaMdhI che-yoga saMbaMdhI che, kAraNa ke yoga-dehasaMbaMdhe ApaNe parAdhIna chIe, jyAre upayoga saMbaMdhe ApaNe svAdhIna chIe. tethI to annattha sUtramAM aMte parAkASTAmAM 'appANaM vosirAmi' kahevA dvArA AtmAne paNa vosirAvavAnI TocanI vAta karI ke huM AtmA chuM-ahaM brahmasmino vikalpa paNa na rahe evo nirvikalpa huM rahuM. pudgaladravyamAM che. kALo kolaso baLIne lAla devatA thAya che ane aMte rAkha thatAM sapheda varNano thAya che. ahIM kolasA bAbatamAM kAM rAkhano zveta varNa devatAnA rakta raMga vaDe AcchAdita hato ke raktavarNa zyAmavarNathI AcchAdita-Avarita hato tevuM nathI. varNa e pudgalano guNa che ane zveta, rakta, zyAma Adi pudgaladravyanA varNaguNanA paryAya che. siddhAMta e che ke... 'potAne potAno dharma kadi AvI zake nahi'. A AkhIya sAvaraNamAMthI nirAvaraNa thavAnI, zeSa traNa ghAtikarmanA kSayanI prakriyA teramA guNasthAnake thatAM, upayoga (saMkalpa vikalpa) mukta thavAya che-upayogavaMta banAya che. aMte caudamA guNasthAnake svayaMsaMcAlita ApoApa sahaja svAbhAvika thatI prakriyA vaDe AyuSya pUrNatA samaye zeSa cAra aghAtikarmo nirjarI jai kSaya pAme che. aghAtikarmonA nAzanI koi prakriyA nathI, jevI ghAtikarmono nAza karavAnI prakriyA che- sAdhanA che. eTale ja ApaNe jo kAyotsarga pUrvenA 'annattha sUtra' arthAt AgArasUtrano sUkSmatAe vicAra bhAvanA ane saMbhAvanA -- pU. AcArya vijayapUrNacandra sUrijI vibhAvanA ane saMbhAvanA : A be judI judI cIja che. bhAvanAnuM kSetra AkAza karatAM ya vadhu asIma che, saMbhAvanAnI sImAo khUba ja sAMkaDI che. bhAvanA ApaNAM haiyAnI pAtratA-vizALatAmAMthI pedA thatI sRSTi che, jyAre saMbhAvanAnI janmabhUmi sAmA pAtranI yogyAyogyatA che. bhAvanA narI azakyatAonA saharAnA raNamAM paNa potAnuM udyAna UbhuM karI zake che, jyAre saMbhAvanA to zakyatAnuM moM joi joine AgaLa vadhanArI cIja che. Ama bhAvanA - saMbhAvanA A bannenA prabhAva-svabhAva sAva ja judA judA che. . eka saMskRta subhASitamAMthI bhAvanAnuM uthana karavAnI preraNA pAmavA jevI che mATe haju jarA vadhu vistArathI bhAvanA-saMbhAvanAnuM svarUpa vicArI laie H bhAvanA azakyanI paNa thai zake che, jyAre saMbhAvanA to zakyanI ja thAya. bhAvanA to taraNuM ya ugI zake ema na hoya, evI ujjaDa dharatI para naMdanavananuM kalpanAzilpa sarjI zakatI hoya che, jyAre saMbhAvanA mATe AvuM zilpa sarjavA haryuMbharyuM upavana apekSita hoya che. bhAvanA eTale zakyatA-satyatAno vicAra karyA vagara thatuM pAvana uDDayana ! saMbhAvanA eTale zakyatA-satyatA tapAsIne thato pA-pA pagalIno pravAsa ! eka draSTAMtathI A vAta samajIe. kensaranA koi dardInI chellI ghaDIo gaNAI rahI hoya, tyAre enA dIrgha jIvananI koi ja zakyatA na hovA chatAM dIrgha jIvananI bhAvanA bhAvI zakAya che. jyAre AvI saMbhAvanA sevI zakAtI nathI. saMbhAvanAmAM to enA AyuSyanI ghaDI be ghaDI ja gaNAvI zakAya. kAraNa ke zakyatA ATalI ja che. kensaranA mRtyumukhI dardI mATe bhAvanA dIrgha-jIvananI thai zake, saMbhAvanA to ghaDI-be ghaDI karatAM vadhAre na karI zakAya. A eka ja dAkhalA 52thI bhAvanA-saMbhAvanA vaccenI bhedarekhA barAbara samajAi jAya evI che. have muLa muddA para AvIe. saMbhAvanAnuM pAsuM vicAryA vinA jo bhAvanAnI pAMkhe ApaNe AkhA AkAzamAM chavAi javuM hoya ane emAM saunA hitane samAvI levuM hoya, to kai vicArasRSTinuM nirmANa karavuM joie ? AnuM mArgadarzana ApatAM e subhASita ApaNane kahe che ke, Ama prathama samIi banAya pachI virakta-vairAgI-udAsIna thavAya, tyArabAda vItarAgI banI sarvajJa thavAya ane aMte niraMjana (aMjana=AvaraNa rahita), nirAkAra ( mUrta mUrtItara rahita ekAkAra pradezapiMDAkRti) banAya che. mATe ja paramAtmAne vItarAga, sarvajJa, niraMjana, nirAkAra tarIke oLakhAvAya che. (kramazaH) [saMkalana : sUryavadana ThAkoralAla jhaverI bhAvanA jo bhAvavI ja hoya, to evI bhAvavI joie ke, dharmano vijaya thAva, adharmano parAjaya thAva, sadbhAva saunA jIvanamAM prANabhUta bano ane samasta vizvanuM maMgala thAva ! // // // dharmano saMpUrNa vijaya ane adharmano saMpUrNa parAjaya; saunA jIvanamAM sadbhAvanAnI prANa-pratiSThA ane vizva-samastanuM maMgala : A cAre cIjo koi eka kALe vyApaka stara 52 ane pUrNa rIte saMbhavita ja nathI. evI saMbhAvanAno A viSaya na hovA chatAM bhAvanAno viSaya to jarUra banI zake che. ane A jAtanI bhAvanA guNanA pakSapAtane temaja guNapriyatAne majabUta banAvanArI hovAthI jIvanamAM jarUra AvakAravA jevI che, kemake aMte to bhAvanA ja bhavanAzinI banI zakavAnI che ne ? dharmano vijaya icchIne adharmano parAjaya icchavo. A ApaNI bhAvanAnuM prAthamika uDyana che. A uDyana pachI sara thatAM zikharo : sadbhAvanAnI prANa pratiSThA ane vizvanuM maMgala ! maMgalano artha thAya che H bhavano bhUkko bolAvI daine jIvanuM zivasvarUpa pAmavuM ! sAcuM. mAMgalya to jIvane bhavamAMthI bahAra kADhIne zivamAM pratiSThita karavAmAM ja samAyuM che. che joie. sadbhAvanAo prANabhUta tyAre ja thAya, ke jyAre adharmano A jAtanuM mAMgalya pAmavA sadbhAvanAo prANabhUta banavI parAjaya thAya. A parAjaya mATe dharmano vijaya apekSita che. Ama, A bhAvanA zilpamAM jIvane ziva banAvato sAdhanA-mArga paNa AbehUba kaMDArAyo che. AvI bhAvanA bhAvavAthI ApaNA haiyAmAM dharmanI pAtratA vizALa banatI jAya che. A bhAvanAonA baLe ja dharmarAga, adharmatyAga, sadbhAvanA-sneha ane vizvamAMgalyanA manoratha ApaNAmAM vikAsa sAdhI zake che ane A rIte bhAvanA ApaNA mATe bhavanAzinI banI zake che. A bhAvanA saMbhAvanAmAM to sAmA pAtronI yogyatA mujaba ja palaTAtI hoya che, chatAM ApaNe jo ghArIe to A bhAvanAone ApaNAmAM to saMpUrNa saMbhAvanAmAM avazya palaTAvI na zakIe zuM ? saMskRtanuM e subhASita nIce mujaba che : dharmasya vijayo bhUyAd adharmasya parAjayaH / sadbhAvanA prANabhUtA bhUyAd vizvasya maMgalam // ` mA Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-pa-98 prabuddhajIvana saMskArI koNa ? DaoN. raNajita paTela (anAmI) eka krUra bAdazAha ane enA DAhyA gulAma ahemadInI vAta madhura saMvAda sAdhavAmAM niraMtara madada kare. ApaNe evI keLavaNInI vAMcavAmAM AvelI. ekavAra bAdazAhe gulAma ahemadIne bIjA eka sAdhanA-upAsanA karIe. gulAmanI kiMmata pUchI. ahemadIe vinayapUrvaka javAba ApyoH baso zAstra-vacana che : janmanA jAyate zUdraH saMskAraeNTvija ucyate | denAra, bAdazAha !" Azcarya vyakta karatAM bAdazAhe kahyuM : "basa! janmathI ja mANasa dvija nathI...janmathI to te zudra ja che paNa baso ja dInAra ! baso dInAranuM to A mAruM aMgarakhuM che." saMskArathI ja e dvija bane che, matalaba ke eno bIjo janma thAya kutUhalavazAt bAdazAhe ahamadIne pUchayuM: "to ahamadI ! mArI che. ahIM "zudra' ane dvija' zabdano viveka karavAno che. kiMmata tuM samaje che ?' ahemadIe namratAthI paNa spaSTatAthI kahyuM: uccArasAmyane kAraNe "zudra eTale "mudra' evo artha samajavAno gustAkhI mApha, nAmadAra ! paNa Apa nAmadAranI kiMmata baso nathI, paNa je saMskArathI vaMcita rahI gayo che, ene ya saMskAra prApta dinAra.' bAdazAhe khIjAIne kahyuM : "meM tane kahyuM nahIM ke baso thAya to te 'dvija' banI zake. "dvi' eTale bIjIvAra ne "ja" eTale dInAranuM to mAruM aMgarakhuM che.' ahemadIe makkamatAthI kahyuM : 'huM janme che te...pakSInuM DuM te prathama janma. emAMthI pakSI thAya te paNa enI ja kiMmata AMkuM chuM, nAmadAra. bAkI ApanI kiMmata to teno bIjo janma.... dvi-ja'. upanayana-saMskAravihIna dvija eTale zUnya AMku chuM.' e pachI ahemadIe potAnA mUlyAMkananA dhoraNanI ke brAhmaNa paNa zudra ja kahevAya...paNa saMskAraprApti bAda "zudra' vAta karatAM kahyuM : "je bAdazAha bAdazAha thaIne potAnI raiyatane ane "ji" baMneya brAhmaNa...ane brAhmaNa eTale brAhmaNakuLamAM raMjADe che, gulAmonI sAthe durvyavahAra kare che, are gulAmone mAnavI janmelo te nahIM paNa je vidyArthI jJAnathI, prajJAthI, zIlathI vikasIne paNa gaNato nathI enI zuM kiMmata hoI zake ?' brahmanI caryA ne aMte prApti kare te sAco brAhmaNakuLa, dravya, sattA, kahevAnuM tAtparya e che ke sUkSma saMvedanAne prerita karaNAbharyo jJAnanI paNa kazI ja kiMmata nathI jo enAmAM zIlathI vibhUSita jIvana-vyavahAra e ja saMskAra- saMskArI jananuM paramocca lakSaNa. prajJA na hoya to. zIla vinAnI prajJAnI paNa jhAjhI kiMmata nathI. ApaNAM zAstroe jyAre kahyuMH mAtmavat sarvabhUteSu che tyAre e ja zIla ane prajJAno madhura saMvAda sarjAya tyAre mANasa sAcA arthamAM karuNAno moTA phalaka upara upadeza hato. bhagavAna mahAvIre jyAre saMskArI kahevAya. bAkI manue to vidyA vinAnA brAhmaNa mATe paNa ahiMsAnI vAta karI tyAre enA hArdamAM to nirbheLa karaNA ja, kahyuM che: "jevo lAkaDAno hAthI, jevo cAmaDAno mRga (ramakaDAM) tevo abhipreta hatI. bhagavAna buddha brahmavihAranI vAta karI tyAre maitrI, vagara vidyAno brAhmaNa-A traNeya mAtra nAmanA ja samajavAnA." karuNA, upekSA ane muditAmAM mukhyatve to karuNAbharyA vyavahAranI sabhyatAnA zaMkhanAda vacce Aje saMskAritAnI vINAnA madhura jhaMkAranI ja vAta karI che. bhagavAna Izue jyAre kahyuM : 'Love thy savizeSa AvazyakatA che. neighbour' tArA paDozIne prema kara-tuM tane prema kare che tevo ja-tyAre paNa A ja karuNAnI vAta hatI. ekavAra AkAzamAM traNa vAra "da' zabdano uccAra thayo. devo, zrI muMbai jena yuvaka saMgha dAnavo ane mAnavoe 'da' zabdano uccAra sAMbhaLyo. devo rahyA vArSika sAmAnya sabhA bhogapradhAna-eTale "da' zabdano artha temaNe Idriyo para damana karo evo karyo. dAnavo rahyA svabhAve krUra...eTale "da" zabdano artha saMghanI vArSika sAmAnya sabhA zanivAra tA. 30-pa-98nA roja temaNe "dayA karo' evo karyo. mAnavo rahyA svabhAve lobhI...eTale | sAMjanA 5-00 kalAke saMghanA paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM maLaze | da' zabdano emaNe artha karyo : "dAna karo." Ama devo, dAnavo vakhate nIce pramANe kAmakAja hAtha dharavAmAM Avaze. ane mAnavoe nijI prakRti pramANeno AkAzavANIno artha karyo; (1) gata vArSika sAmAnya sabhAnI minisanuM vAMcana ane bahAlI. paNa sarvanA mULamAM dayA-karuNAnuM tattva garbhita che. saMta kavi | (2) gata varSa 1996-97nA saMgha temaja zrI maNilAla mokamacaMda zAha tulasIdAse to dayAne ja dharmanuM mULa kahyuM. volTare jyAre kahyuM : '| sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlayanA vRttAMta tathA oDiTa want to know what were steps by which men passed thayelA hisAbo maMjUra karavA. from barbarism to civilization'-jaMgaliyAtamAMthI saMskAritA (3) saMghanA padAdhikArIo temaja kAryavAhaka samitinA 15 sabhyonI sabhyatA taraphanI mAnavajAtinI AgekUcamAM kendrasthAne-nAbhisthAne cUMTaNI. Avo karuNAbharyo jIvana-vyavahAra ja abhipreta hoI zake. (4) saMdha tema ja vAcanAlaya-pustakAlayanA 1997-98nA varasa mATe sabhyatA ane saMskAritAnI TUMkAmAM TUMkI ane ka aMze sAcI oDiTarsanI nimaNuMka karavI. vyAkhyA A pramANe cheH 'Civilization is what we have' ane (5) pramukhazrInI maMjUrIthI anya rajUAta.' * 'Culture is what we are.' sabhyatA (Civilization)no vikAsa | upara jaNAvelI vArSika sAmAnya sabhAnA anusaMdhAnamAM jaNAvavAnuM to Azcaryajanaka thayo che. paNa enA pramANamAM saMskAra-saMskAritA | ke saMghano vRttAMta tathA saMgha temaja vAcanAlaya ane pustakAlayanA oDiTa (Culture)no vikAsa thayo che ? 'what we have'vALo vadhu | thayelA hisAbo saMghanA kAryAlayamAM rAkhavAmAM AvyA che. tA. 26-pa-98 dayALu, karuNAbharyo thayo che ? 'what we are' mATe darpaNamAM thI tA. 28-5-98 sudhInA divasomAM baporanA 2 thI 5sudhImAM koIpaNa jovAnI jarUra nathI. jarUra che kevaLa aMtaranA arIsAmAM najara | sabhya tenuM nirIkSaNa karI zakaze. koine A sAmAnya sabhAmAM hisAbo nAkhavAnI. moTara, baMgalo, phrija, mobAIla phonavALo sabhya .. aMge prazna pUchavAnI icchA hoya to vArSika sAmAnya sabhAnA be divasa | asaMskArI hoI zake ne sabhyatAnA e uparachallAM upakaraNo vinAno | agAu lekhita mokalavA vinaMtI. sAmAnyajana ke daridrI paNa saMskArI hoi zake. saMvedanabuThThI sabhyatA vArSika sAmAnya sabhAmAM sarva sabhyone upasthita rahevA vinaMtI che. karatAM mAnavajAtine Aje karuNA, maitrI, muditAnA paTe rasAyelI nirUbahena esa. zAha saMskAritAnI jhAjhI ane tAtI jarUra che. pazu ane mAnavanuM DaoN. dhanavaMta TI. zAha bhedaka-tattva kevaLa sAcI keLavaNI che, je sabhyatA ane saMskArano maMtrIo Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'prabuddhajIvana tA. 16-pa-98 phAguno kAvyaprakAra L.L ramaNalAla cI. zAha prakRtinI lIlA aparaMpAra che. manuSyajIvananA ghaDataramAM gayelAM, ghasAi gayelAM, lapaTAM paDI gayelAM, camatkRtivihIna banI prakRtinAM tattvo paNa mahattvanA paribaLa tarIke kAma kare che. manuSyanI gayelAM kAvyasvarUpomAM navI prajAne, navA kavione tathA navA cAmaDIno varNa, AMkha, nAka, kAna, vALa sahita manuSyanI mukhAkRti, bhAvakone rasa na paDe e kudaratI che. kAvyasarjananA kSetre navInatA zarIrano bAMdho ane UMcAI vagere to prakRtinA niyama pramANe, sthaLa ane kAlagrastatAnI A prakriyA niraMtara cAlatI rahe che. alabatta, ane kALanI paristhiti anusAra rahe che. manuSyanI AMtarika cetanAnA keTalAMka kAvyasvarUpone jIrNatA jaladI lAgatI nathI. kavitA tarIke prAdurbhAva ane vikAsano AdhAra paNa keTaleka aMze prakRti para rahe je zreSTha che te jUnI thatI nathI. che. kudaratamAM Rtucakro enA niyama pramANe cAle che. sUrya, caMdra, madhyakAlIna gurjara sAhityamAM (gujarAtI ane rAjasthAnImAM) nakSatro, vAya, vAdaLAM potapotAnA niyama pramANe kAma kare che ane vasaMtaRtane anulakSIne je eka kAvyaprakAra khIlyo te 'phAgukAvya" eno prabhAva manuSya jhIle che. RtuonuM parivartana niyamAnusAra che. vikramanA caudamA zatakathI aDhAramA-ogaNIsamAM zataka sudhImAM thAya che. pratyeka Rtu enA svAbhAvika svarUpamAM sohAmaNI che. A kAvyaprakAra ThIka ThIka vikAsa pAmyo. emAM vividha prakAranA taparivartana thatAM, navI RtunuM Agamana thatAM mAnavacittamAM ullAsa prayogo thayA. keTalAka uttama kavione hAthe lakhAyelI zreSTha manohara janme che. varSA, zItalatA, uSaNatA enA naisargika sahaja kramika kAvyakatio ApaNane A yugamAM sAMpaDI che, jemAM kAvyatattvanI. svarUpamAM AvakArya bane che, ullAsapreraka thAya che, paNa enI daSTie eka zreSTha kRti te suprasiddha 'vasaMtavilAsa' che. atizayatAmAMthI mukta thavAnuM manuSyane mana thAya che. atizayatA lita phAgukAvyo savAsothI adhika ApaNane prApta thayAM che. bIjAM. kAra kyAreka saMhAraka svarUpa paNa dhAraNa kare che. paNa maLavAno saMbhava che. emAMnA ghaNAkharA kavioe pote ja RtuomAM vasaMta Rtune RtuonA rAjA tarIke gaNavAmAM Ave potAnA kAvyane phAgu' athavA 'kAga' tarIke oLakhAvyuM che. eTale che. gItAmAM kahyuM che : Rtu vasumAra manuSyanI pravRttione A kAvyasvarUpanA nAmakaraNa vize koI saMdigdhatA ke vivAda nathI. sthigita karI nAkhanArI asahya ThaMDI pachI vAtAvaraNamAM jyAre dhIme vaLI kavionA potAnA manamAM paNa A kAvyaprakAra vize nizcita dhIme uSNatAno saMcAra thAya che tyAre mANasanuM mana AnaMdathI nAcI khyAla baMdhAI gayelo che. UThe che. ziyALAmAM vRkSo parathI pAMdaDA kharavA lAge che. paraMtu vasaMtaRtune nimitte phAgukAvyo lakhAyAM che ane vasaMtaRtumAM vasaMtaRtunuM Agamana thatAM vRkSo navapallavita thavA lAge che vanarAja vasaMtaRtunuM Agamana thatA vRkSo navapallAvata thavA lAge che. vanarAja sauthI mahattvano mAsa te phAgaNa che. phAgaNa suda pUrNimA e hoLIno khIle che. keTalAMka puSpo to A traDhatuM daramiyAna maghamagha che. utsava eTale ke vasaMtaRtanI parAkASThA. 'phAgu' ane 'phAgaNa' e. AzramaMjarInI tIvra sugaMdha cittane bharI de che. koyala enAthI hAra thai be zabdo vaccenA sAmyane kAraNe ane e be vaccenA saMbaMdhane kAraNe prabhAvita thaI Akho vakhata TahukAra kare temAM navAI nayA, "phAgu' zabda "phAgaNa' uparathI Avyo haze evuM anumAna karavA vasaMtaRtunA vAyumAM ane enA sacAramAM ja kaIka anokhuM tevuM che koI prerAya, paraMtu vidvAno batAve che te pramANe 'phAgu' zabda dezya je cittane harI le che. vAtAvaraNa praphullita ane matsAhita banA zabda "pha" parathI Avyo che. phAgaNa mATe saMskRtamAM "phAlgana" jAya che. pakSIono madhura kalarava emAM umero kare che. zabda che ane e mahinAnA nakSatra mATe "phAlganI' zabda atyaMta - bhAratIya upakhaMDamAM (vastutaH pRthvInA uttara goLArdhamAM) phAgaNa prAcIna kALathI lokonI bhASAmAM ane vADmayamAM pracalita che. ane caitra mAsa vasaMtaRtunA mahinA tarIke gaNAyA che. mahAsuda phAgaNa mahinAmAM, vasaMtaRtumAM gItanRtyAdi sAthe utsava pAMcamane vasaMtapaMcamI tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. tyArathI manAvavAnI praNAlikA paNa prAcIna kALathI cAlI Ave che. "daDapAtA AraMbhAyelI vasaMtaRtu enA zreSTha svarUpe phAgaNamAM jovA maLe che. phAlganI' evo ullekha "amarakoza'mAM che, eTale ke phAlvanI nakSatramAM jagatanA bhinna bhinna dezomAM potapotAnA samayAnusAra vasaMtaRtunA "daMDapAta thAya che. A "daMDapAta" eTale zuM ? khagoLavidyAno koi Agamanane vadhAvavAmAM Ave che. koI prajA evI nathI ke jyAM pAriSASika zabda che ? athavA daMDa eTale dAMDiyo. eTale hoLInA vasaMtaRtuno koI utsava UjavAto na hoya. koI sAhitya evuM divasomAM dAMDiyA vaDe ramAya che evo artha kadAca thato haze. nathI ke jemAM vasaMta vize kavitA na lakhAI hoya. 'vasaMta' nAmano AdivAsIomAM paNa hoLInA utsavanI evI praNAlikA che. eTale eka zAstrIya rAga paNa che. phAgaNa-phAlvana mahinA sAthe "phAgu'ne saMbaMdha che e nirvivAda che, - bhAratIya sAhityamAM AraMbhathI ja Rtuone mahattvanuM sthAna paraMtu vyutpattinI daSTie 'phAgu' zabda kevI rIte Avyo tenI apAyuM che. kavitAmAM RtuvarNana thAya che ane RtuvarNana vize vicAraNA thayelI che. prAkRta sAhityamAM "phAgu' zabda eka viziSTa svataMtra kAvyo paNa lakhAya che. saMskRta sAhityamAM kAlidAsanuM kAvyaprakAranA arthamAM vaparAyelo jovA maLato nathI. RtusaMhAra' kAvya enuM suprasiddha udAharaNa che. saMskRtamAM "phaltha' zabda paNa che. phalyu eTale 'vasaMta', enA kavitA yuge yuge judA judA svarUpe AviSkAra pAme che. keTalAka bIjA bIjA artha che : halakuM', 'nirarthaka', "nAnuM', 'asAra', pratibhAsaMpanna kavio svarUpalakSI koIka navatara prayoga kare che ane "eka nadInuM nAma. paraMtu vidvAno mAne che ke "phaltha' zabda eTalo e kAvyarasikomAM dhyAnArha banatAM bIjA kavio ene anusare che. prAcIna nathI. hemacaMdrAcArye "dezInAmamAlA'mAM 'kugu' zabda teo badhA navI navI siddhio dAkhave che ane e rIte eka navA vasaMtotsavanA arthamAM Apyo che. emaNe lakhyuM che "phugu kAvya prakArano yuga pravarte che. pharI navI sAmAjika, rAjakIya, mahucchaNe..." phagu eTale madhu utsava arthAtu vasaMtotsava, bhoje dhArmika, Arthika vagere prakAranI paristhitinA saMdarbhamAM vaLI navA "sarasvatI kaMThAbharaNa'mAM paNa "phagga" zabda madhu-utsavanA arthamAM tejasvI kaviono navo yuga zarU thAya che ane jUnAM kAvyasvarUpono prayojyo che. paraMtu hemacaMdrAcAryuM ke bhoje "phagu' eTale eka viziSTa yuga asta pAme che. eka ja ghareDamAM baMdhAi gayelAM, jUnAM thai kAvyaprakAra evo artha Apyo nathI. eTale ke hemacaMdrAcAryanA hinA sAthe kAna jAna paraMtu ke che ane tava thI lakhAya che RtusaMhAra A Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-98 samayamAM, vikramanI bAramI-teramI zatAbdImAM vasaMtotsava vize kAvyo lakhAtAM haze, paNa 'phAgu' nAmano viziSTa kAvyaprakAra tyAre pracalita thayo nahi hoya. 'phalgu' zabdano eka artha thAya che 'halakuM'. keTalAMka azlIlatAmAM sarI paDelAM phAgu halakAM prakAranAM gaNAya che. eTale phAgu eTale halakuM evo artha karIne e zabda 'phalgu' 52thI Avyo haze .evuM anumAna karAya che, paNa evA anumAnamAM tarkasaMgatatA nathI. emAM durASkRSTatA jaNAya che. ke 'phAgu'no eka artha 'vasaMta' thAya che ane eka artha jemAM vasaMtotsava varNavAyo che evuM kAvya' paNa thAya che. phAgu athavA phAga zabda hoLInAM zRMgArI, azlIla gIto mATe ane bIbhatsa apazabdo mATe paNa vaparAya che. 'phAgu' uparathI 'phagavo' eTale hoLIno gheraiyo evo artha Avyo che, ane hoLI mATe rakama cIjavastu ugharAvAya te mATe paNa vaparAyo che. 'phAgu' uparathI rAjasthAnI-hiMdImAM 'phaguA' (hoLInA utsavamAM apAtI cIjavastu ke saMbhaLAvavAmAM AvatuM azvIla gIta), 'phaguAnA' (raMga chAMTavo athavA azlIla gIta gAvuM), phaguhArA (hoLI khelanAra ke gIta gAnAra puruSa) vagere judA judA zabdo pracalita thayelA che. ke Ama 'phAgu' zabda kAvyanA eka prakAranA arthamAM rUDha thayo te pUrve vasaMtaRtu, hoLI, azlIla gIta vagerenA arthamAM te pracalita rahyo haze. vartamAna kALamAM paNa te pracalita jaNAya che. 'phAgu'no kAvyaprakAra geyatvathI sabhara che. Ama joie to madhyakAlIna kavitA mukhyatve geya prakAranI rahI che. je jamAnAmAM mudraNakalA nahotI ane moMghI hastaprato sarvasulabha nahotI te jamAnAmAM koIka vAMce ane bIjAone te saMbhaLAve evI prathA anivArya hatI. eve vakhate laMbAvIne dIrgha svare gavAtI kavitA sAMbhaLanArane jo sahelAithI samajAya to ene emAM rasa paDe ane ene yAda rAkhavAnuM, kaMThastha karavAnuM mana thAya ane te saraLa bane. gAvAthI kavitAnA saMkramaNanuM pramANa vadhAre rahe che. prabuddhajIvana phAguno kAvyaprakAra UrmipradhAna che. eTale emAM geyatva naisargika rIte Ave ja. phAgukAvyo madhyakAlIna yugamAM gavAtAM e spaSTa che. mANasa ekalo paNa gAya ane samUhamAM paNa gAya. phAgukAvyo gavAtAM, gAvA mATe ja lakhAtAM, gAvA sAthe khelavA-ramavAnI pravRtti paNa thatI ane evI pravRtti vAjiMtro sAthe sAmUhika utsavarUpe paNa thatI-evA vividha ullekho madhyakAlIna sAhityamAM jovA maLe che. ekanuM eka phAgukAvya mANasa ekalo paNa gAi zake ane samUhamAM paNa gAI zake; nRtya vagara gAi zake ane nRtya karatAM karatAM, ramatAM ramatAM paNa gAi zake; nRtya samaye vAjiMtro paNa vagADI zake ane vAjiMtra vagara paNa nRtya karI zake. nRtya vartuLAkAre tALIo sAthe garabAnI jema ghUmIne karAya, dAMDiyA sAthe karAya ane judAM judAM jUtha ke joDImAM paNa judI judI rIte karI zakAya. je gavAya te 2mAya nahi athavA je ramAya te phakta gAi na zakAya evI koi bhedarekhA " nahotI. gAvuM, ramavuM ane vartuLAkAre dAMDiyA sAthe ramavuM-emAM trIjAmAM pahelA beno samAveza thai jAya che. Ama chatAM kavioe pote potAnA phAgukAvyamAM karelA nirdezonA vargIkaraNanI dRSTie mAtra thoDAka ja namUnA joizuM. phAgukAvya ekalA ke vRMdamAM besIne phakta gAvAnI praNAlikAnA je ullekho thayA che temAMthI nIcenA keTalAka juo : deva sumaMgalaputtaphAgu, gAyau bho bhaviyA. (ajJAta kavikRta bharatezvara cakravartI phAga) X X X gAi abhinava phAga, sAcavai zrI2Aga. X X X (nArAyaNa phAgu) phAga phAguNi gAuM kRSNa kerA, phala jouM phokaTa Talai pherA (caturbhujakRta bhramaragIta) X X X eha phAga je gAisaI, te ghare maMgala cyAra. (ajJAtakRta vAhananuM phAga) X X X phAga gAi vi goraDI, jaba Avai madhumAsa. (jayavaMtasUkita sthUlibhadra-kozA premavilAsa phAga) X X gAI je navaraMga phAga e, lAgae navi pApa leva.. (AgamamANikyakRta jinahaMsaguru navaraMga phAga) phAgu jema gavAtA hatA tema gAtAM gAtAM 2mAtA hatA evA ullekho phAguomAM enA AraMbhakALathI ja jovA maLe che. evAM saMkhyAbaMdha udAharaNomAMthI thoDAMka juo : khelA nAcai caitra mAsi, raMgihi gAvevau. (jinapadmasUriSkRta sthUlibhadra phAgu) X X X malahArihiM rAyasiharasUrikiu phAgu ramIjai. (rAjazekharasUrikRta neminAtha phAgu) X X bhaMbhalabholiya bAla raMga, nava phAgu ramaMte. (jayasiMhasUriSkRta prathama neminAtha phAgu) X X X phAgu vasaMti khelai, velai suguna nidhAna (ajJAta kavikRta jaMbusvAmI phAga) X * X phAgu ramaI te phari ri, nemi jijJesara bAri. (padmakRta neminAtha phAga) X e phAgu ucharaMga ramai je mAsa vasaMte. (kIrtiratnasUri phAga) phAgu je ramAtA ane khelAtA temAM vividha prakAranAM samUhanRtyo haze. AvA keTalAMka phAguo phakta ramanArA pUratA ja maryAdita 2hetAM, athavA emAM koika mAtra prekSaka tarIke paNa rahetA. paraMtu samaya jatAM A kAvyasvarUpe eka jAhera manoraMjaka kAryakramanuM rUpa dhAraNa karyuM haze. vividha rAgarAgiNImAM, vAjiMtro sAthe phAgu prekSaka samudAya samakSa gavAtAM-khelAtAM haze, eTaluM ja nahi, evA kAryakramo eka karatAM vadhu divasa sudhI cAlatA rahetA haze ! nIcenA keTalAka ullekho parathI e joi zakAze : veNA vaMsa vajAvai e, bhAvai paMcama rAga, raMga bhari ika khelaI geliI jiNavara phAga, (rANapuramaMDana caturmukha AdinAtha phAga) X X veNA yaMtra karai Ali viNi, karai gAni te savi suramaNI; mRdaMga saramaMDala vAjaMta, bharaha bhAva karI ramai vasaMta. (ajJAta kavikRta cupai phAgu) X X X vAje jhAMjha pakhAja ne, sAhelI rame phAga. tAlI daii tAruNI, gAya navalA re rAga. (premAnaMda kRta 'bhAsa') X X X kivi nAcai manaraMgi, kevi khelai tihi phAgo; kivi vAyaMti vasaMta, nAmi, payaDiya vara rAgo. (puruSottama pAMca pAMDava phAga) A gAmamAM nA kara Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prabuddhajIvana Ama, phANu gAvA ane ramavA vizenA ullekho phAgukRtiomAMthI ja sAMpaDe che. eTale enAM e lakSaNo vize bahAranA koi AdhAranI apekSA rahetI nathI. pratyeka navo kAvyaprakAra potAno viziSTa paghadeha dhAraNa karIne avatare che. samaya jatAM emAM parivartano paNa thAya che. e padyadeha vizeno eka sAmAnya khyAla kaviomAM ane enA bhAvakomAM rUDha thai jAya che. ghaNA kavio jyAre e prakAranA padyadehane anusare che tyAre enAM mULa UMDAM jAya che. phAgunA kAvyaprakA2no vicAra karIe tyAre sau prathama ApaNe e khyAlamAM rAkhavuM joie ke yuvAna haiyAMonI Urmione vyakta karatI A geya racanA che. phAgu gAvA mATe jeTalAM che teTalAM vAMcana ke paThana mATe nathI. bhAva ane lahekAthI gAvAmAM vadhAre AnaMda anubhavI zakAya che. tanmaya thavAya che. vaLI jo e samUhamAM gavAya to AnaMdanI ora vRddhi thAya che. phAguno viSaya ja evo che ke e gAvAvALA mAtra vidagdhajano ja nahi, sAmAnya loko paNa hoya che. eTale zabdaracanAnI daSTie paNa emAM ochevatte aMze saraLatA rahelI hovI joie. saraLa ane geya evA chaMdomAM mAtrAmeLa chaMdo ane temAM paNa dUho vadhu anukULa gaNIe...', 'are...', 'aha...' vagere pAdapUrako uccAre che. pachI zakAya. vaLI dUho judI judI laDhaNathI Arohaavaroha sAthe gAi to kavi paNa evA pAdapUrakovALI racanA karavA lAgyA. samudhakRta zakAya che. dUdhanI saLaMga badhI ja kaDIo eka ja DhALamAM ke rAgamAM neminAtha phAgu', ajJAta kavikRta puruSottama pAMca pAMDava phAga', gAvAnI anivAryatA nahi. DhALamAM ke rAgamAM paNa vaividhya AthrI guNacaMdrasUrikRta 'vasaMta phAgu', 'hemaratnasUri phAga' vageremAM AvAM zakAya. AthI ja dUho phAgukAvya mATe kavione anukULa jaNAyo. pAdapUrako jovA maLe che. haze, dUhAnI sAthe eTalI ja mAtrAno roLA chaMda gAi zakAya. eTale dUhA ane roLAnI kaDIomAM phAgukAvyanI racanA AraMbhakALamAM thayelI jovA maLe che. eka kaDI dUhAnI ane be traNa ke cAra kaDI roLAnI - ema eka ekama gaNIne ene 'bhAsa' evuM nAma apAyuM. AraMbhanAM phAgukAvyo A rIte cAra, pAMca ke vadhu 'bhAsa'mAM lakhAyelAM jovA maLe che. kavio ane kyAreka gAyako paMkti zarU karatAM pahelAM 'ahe...', dUho dIrgha layathI lalakArI zakAya evo chaMda hovAthI kyAreka bIjI bAju saLaMga dUhAnI kaDIomAM paNa racanAo thavA lAgI. AvI racanAo paNa AraMbhakALamAM ja ApaNane jovA maLe che. jinapadmasUriSkRta 'sthUlibhadra phAgu', rAjazekharasUriSkRta 'neminAtha phAgu', prasannacaMdrasUriSkRta 'rAvaNi pArzvanAtha phAgu', ajJAta kavikRta 'puruSottama pAMca pAMDava phAga' jevI phAgukRtionI racanA 'bhAsa'mAM thayelI che, to ajJAta kavikRta 'jaMbUsvAmI phAga', merunaMdanakRta 'jIrApallI pArzvanAtha phAgu' jevI kRtio phakta dUhAnI saLaMga kaDIomAM thayelI che. kavi jayasiMhasUrie to neminAtha vize eka phAgukAvyanI racanA 'bhAsa'mAM karI che ane bIjI racanA saLaMga dUdhAmAM karI che. Ama, emaNe baMne prakAranI racanAno prayoga karyo che. bhAsaracanAnI zailI AraMbhanA saikAmAM jovA maLe che, paraMtu pachIthI dUhAnI saLaMga kaDIovALAM phAgukAvyo ja vizeSa pracalita banyAM hatAM. tA. 16-5-98 lakhyuM hoya to te AMtarayamakavALA dUhAnI ja racanA che evI mAnyatA rUDha thai gai. alabatta, ApaNe e lakSamAM rAkhavuM joie ke phAjhukAvyanA dUhAmAM AMtarayamakanI racanA anivArya gaNAtI nahotI. padmakRta 'neminAtha phAgu' tathA 'vasaMta phAgu', 'mohinI phAgu' vagere keTalAMka phAgukAvyomAM AMtarayamakanI racanA nathI, bIjI bAju evAM phAgukAvyo paNa lakhAyAM ke jemAM phAgunI dezI hoya ane chatAM emAM vasaMtavarNana na hoya. phAgukAvyamAM sAdA dUhAne vadhu raLiyAmaNo banAvavA mATe aMtyAnuprAsa uparAMta AMtarayamakanI yojanA AvI. A AMtarayamakathI alaMkRta thayelA dUhAnI zobhA kharekhara vadhI. zabdo ke akSarone arthaphera sAthe bevaDAvavAthI dUho vadhu AsvAdya banyo ane kavione paNa potAnuM zabdaprabhutva dAkhavavAnI taka maLI. AthI AMtarayamakavALA dUhA vadhu lokapriya ane kavipriya banyA. 'vasaMtavilAsa' jevI zreSTha, suprasiddha phAgukAvyanI racanA AMtarayamakavALA dUhAmAM thayelI che. enI lokapriyatAe tyArapachInI phAguracanAo para ghaNo moTo prabhAva pADyo che. samaya jatAM AMtarayamakavALA dUhAnI racanA mATe 'phAgu' zabda paryAyarUpa banI gayo. evI racanA mATe 'phAganI dezI' athavA 'phAganI DhALa', jevAM nAma apAvA lAgyAM, eTale ke 'phAganI dezI' ema kavie phAgukAvyomAM vividha kathAnakonuM nirUpaNa karavAne kAraNe kAvyaracanA sudIrgha banatAM, nirUpaNamAM vaividhya lAvavAnI dRSTie keTalAka kavio dUhA athavA phAgunI dezI uparAMta rAsaka, aMdolA, aTaiyA, kavita ityAdimAM keTalIka kaDIonI racanA karavA lAgyA. bhramaragItA, rAjagItA, brahmagItA vagere 'gItA' nAmadhArI racanAomAM kavioe phAgunI dezI uparAMta anya chaMdono paNa upayoga karyo che. keTalAka kAvyaprakAromAM kyAreka jovA maLatI evI eka lAkSaNikatA phAgukAvyanI padyaracanAno vicAra karatAM jaNAya che ke madhyakAlIna phAgukAvyamAM paNa jovA maLe che. keTalIka phAgukRtiomAM mULa kAvyanI kaDIonA vaktavyane anurUpa vacce vacce saMskRtamAM zloko ApavAmAM AvyA hoya che. AvI zlokaracanA koikamAM mAtra AraMbhamAM ane aMte, koikamAM taduparAMta vacce vacce kyAMka kyAMka ane koikamAM pratyeka kaDI pachI ApavAmAM AvI che. AvI zloka2canAnuM avalokana karatAM nIce pramANe jANavA maLe che : (1) koi koi kAvyomAM saMskRta uparAMta prAkRtamAM paNa zlokaracanA thayelI che. (2) A zlokaracanA kavinI potAnI ja hoya evuM anivArya nathI, kavie pote zlokanI racanA karI hoya athavA kavie bIjethI uddhRta karelA zloko ApavAmAM AvyA hoya. (keTalIka zlokaracanAmAM vyAka2NanI dRSTie kaMika azuddhi jovA maLe che. zloka jevo sAMbhaLyo hoya tevo utAryo hoya to evuM banavAno saMbhava vizeSa rahe che, jo kartA pote saMskRtajJa na hoya to.) (3) pratyeka zloka svayaMparyApta hoya che, keTalAka to suprasiddha kRtiomAMthI levAyA che. keTalAka zloka te suprasiddha subhASita che. keTalIka kRtiomAM kAvyamAM viSayavastunA nirUpaNamAM sAtatya jALavavA mATe, vacce AvatA zloko anivArya aMgarUpa banI gayA che. koika kAvyamAM zloka2canA gujarAtImAM lakhelI kaDIonA vaktavyanI puSTi arthe ja mAtra che. e kADhI levAmAM Ave to rasabhaMga thato nathI ke sAtatya tUTatuM nathI. zloko kADhI lIdhA pachI paNa mULa kAvyano rasAsvAda sAdyaMta mANI zakAya che. 'vasaMtavilAsa' enuM suprasiddha udAharaNa che. keTalIka kRtiomAM zloka racanA be kaDIo vaccenA anusaMdhAna rUpa che ane kAvyAsvAdamAM te anivArya che. kavie pote ja evI racanA karI che evuM tyAM spaSTa jaNAya che. AvI (pa) (4) Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-98 prabuddhajIvana 11 zlokaracanA evA kavio ja karI zakatA ke jeo pote saMskRtanA adyApi paryata rojeroja gavAtAM rahyAM che. keTalAMye stavano paMDita hoya ane kavitAkalAmAM kuzala hoya. kAvyaracanAnI daSTie paNa uttama koTinAM che. taduparAMta jaina kavionuM (6) keTalIka kRtiomAM zlokaracanA kavie pote na karI hoya, paNa moTuM yogadAna te rAsAsAhityanuM ane phAgusAhityanuM che. enI hastaprata taiyAra karatI vakhate lahiyA dvArA ke paThana rAsa ane phAgu e baMne kAvyaprakAra sahodara jevA gaNAyA che. karanAra anya koi dvArA te umerAI hoya. nAnI rAsakRti ane sudIrgha phAgukAvya ekabIjAnI sImAne sparze Ama "nemIyaracarita phAgabaMgha", "devaratnasUri phAga'. che. vasaMtaRtunA varNanavALo rAsa athavA vasaMtaRtumAM gavAto rAsa raMgasAgara nemiphAga'. 'vasaMtavilAsa', "nArAyaNa phAguvagere te phAgu ema koI kahI zake eTalA najIka A baMne kAvyaprakAro keTalAMka phAgukAvyomAM saMskatAdi bhASAmAM saMmatisacaka, arthasaMvardhaka paraspara AvelA che. rAsa paNa gavAtI ane ramAtA, phAgakAvyo ke puSTikAraka glo karacanA jovA maLe che, je kavinI tathA paNa gavAtAM ane rAsanI jema vartuLAkAre dAMDiyA vaDe khelAtAM. kAvyarasikonI vidagdhatAnI sAkSI pUre che ane kAvyAsvAdane vadhu rAsamAM nRtyanI daSTie tAlArAma ane lakuTArAsa evA be prakAronA rucikara banAve che. ullekho maLe che. tAlArAsa eTale tALI vaDe ramAto rAsa. saMskRta vasaMtaRtu, vasaMtakrIDA, vanavihAranuM nirUpaNa ane te nimitte lakuTa eTale daMDa, dAMDiyo, lakuTA rAsa eTale dAMDiyA vaDe ramAto saMyoga zRMgAra ane vipralaMbha zRMgAranuM nirUpaNa e phAgukAvyano rAsa Sii rAsa. (dAMDiyA mATeno lakuTA zabda, phano lopa thatAM ane Tano Da thatAM, sAmyane kAraNe vakhata jatAM azlIlatAmAM sarI paDyo ane mukhya viSaya che. vasaMtanA arthamAM ja "phAgu' zabdanI sArthakatA che. keTalAMka phAgukAvyonAM to nAma ja 'vasaMta' zabdavALAM che, jemAM niSiddha thaI gayo.) evI rIte phAgu paNa tALI sAthe ane dAMDiyA vasaMtavilAsa' sukhyAta che. keTalAye kavioe potAnI kRtimAM sAthe ramAtAM ane gavAtAM. AvA samRddha rAsAsAhitya ane vasaMta'no spaSTa nirdeza paNa karyo che. u. ta. phAgusAhityanI bhinna bhinna daSTikoNathI tulanA thaI zake che. pahanIya zivarati samarati, diva ritutaNIya vasaMta. - madhyakAlIna gUrjara sAhityamAM RtuvarNananAM kAvyomAM phAgu (vasaMtavilAsa) uparAMta bAramAsI nAmano prakAra jovA maLe che. phAgukAvyo mukhyatve L x x x jaina kavione hAthe lakhAyAM che, jyAre bAramAsI prakAranAM kAvyo gAinuM mAsa vasaMta huuM, bharakhesara naraviMdo. jaina-jainetara ema baMnene hAthe ThIka ThIka pramANamAM lakhAyAM che. (bharatezvara cakravartI phAga) alabatta, saMkhyAnI daSTie phAgukAvyo bAramAsI karatAM vadhu lakhAyAM madha mAdhava riti kAmani kaMta, ratipati ramII rAuvasaMta. che. phAgukAvyamAM mukhyatve vasaMtaRtunuM (kyAreka apavAdarUpe (cupaI phAgu) varSARtunuM) varNana thayeluM che. bAramAsImAM enuM nAma sUcave che te pramANe bAra mahinAnuM (adhika khAsa hoya to tera mahinAnuM) phAgu vasaMti ji khelaI, belaI suguna nidhAna. kramAnusAra varNana hoya che. emAM AraMbha kArtika mAsathI ja karavAnuM (jabusvAmI phAga) 'anivArya nathI. bAramAsI kAvyaprakAra kadamAM nAno ane UrmipradhAna keTalAMka phAgukAvyomAM kevaLa vasaMtaRtu ane vAsaMtika krIDAonuM che. pratyeka mAsanI ochAmAM ochI eka kaDI ema bAra kaDIthI ja nirUpaNa thayeluM che, paraMtu A kAvya prakAranA AraMbhakALathI ja mAMDIne 72 kaDI ke tethI vadhu lAMbA kAvyo lakhAyAM che. emAM sAmAnya emAM kathAnakonuM AlaMbana levAtuM rahyuM che. neminAtha ane sthUlibhadranA rIte virahiNI nAyikAnI uttarottara vadhatI jatI virahavyathAnuM, vRttAntanA nimitte vasaMtavarNana (ka varSovarNana) emAM AlekhAyuM che. vipralaMbha zRMgAranuM, te te mahinAnI lAkSaNikatA sAthe nirUpaNa hoya kAga kAvyomAM ema uttarottara vaNarya viSayanI sImA vistaratI gaI che. koIka sukhAnsa bAramAsImAM aMte nAyaka-nAyikAnuM milana che. neminAtha uparAMta AdinAtha, vAsupUjya, zAntinAtha, pArzvanAtha varNavAya che. phAgukAvyamAM mukhyatve vasaMtaRtunuM ja varNana karavAnuM vagere tIrthakaro, gaNadhara bhagavaMta gautamasvAmI, kevalI bhagavaMta hovAthI ane emAM kaDIonI koi maryAdA na hovAthI savigata : jaMbusvAmI tathA jinacaMdra, gharmamUti, sumatisuMdara, kItiratna, nirUpaNa karavAno kavine sAro avakAza sAMpaDe che. bAramAsI mukhyatve hemavimala, puNyaratna, padmasAgara, hIravijayasUri vagere gurubhagavaMto UrmipradhAna kAvya che.jyAre lAgumAM kavi kathAnakanuM savigata nirUpaNa tathA rANakapura, citoDa, khaMbhaNAvADA, jIrApallI vagere tIrtho vize karI zake che. Ama kAga ane bAramAsI vacce Avo keTalo mAno. taphAvata che. alabatta, koIka ajJAta kavie to potAnA "neminAtha phAgukAvyo paNa lakhAyAM che. ane lokakathA para AdhArita phAgukAvyo phAgu'mAM, bAramAsI ane phAguno samanvaya karIne, emAM bAramAsI paNa lakhAyA che. pAMcasAta kaDIthI mAMDIne traNaso kaDIthI moTAM paNa gUMthI lIdhI che. kavione koNa rokI zake? niraMjIrA vayA phAgukAvyonI racanA thayelI che. savAsothI adhika je phAgukAvyo hAla upalabdha che, temAM jaina sAdhu kavione hAthe jaina viSaya para vasaMtaRtunuM varNana karato, paNa phAgukAvya karatAM kadamAM nAno lakhAyelAM phAgukAvyo mukhya che. zrIkRSNa viSayaka vaiSaNava paraMparAnAM evo "dhamAla' nAmano eka kAvyaprakAra madhyakAlIna sAhityamAM vikAsa pAmyo hato. "dhamAla' khAsa vasaMtaRtumAM gAvA mATe lakhAyA phAgukAvyo, "nArAyaNa phAgu' ke "harivilAsa phAgu' jevAM kAvyo pramANamAM jUja ja che. hatA. dhamAla (athavA 'DhamAla') nAma ja sUcave che te pramANe emAM ! gAvA sAthe vAjiMtrono kalanAda paNa eTalo ja mahattvano che. Dhola, madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM jaina sAdhu kavioe rAsa, gaMga, jhAMjha, maMjIrAM vagerenA dhvani sAthe, gAtAM gAtAM vAtAvaraNane prabaMdha, copAi, vivAha, phAgu, bAramAsI, stavana, sanmAya, gajavI mukavAno ane e rIte potAnA hRdayoddhAsane pragaTa karavAno chaMda, chatrIsI, pada vagere vividha prakAranI kAvyaracanAo karI che.. emAM Azaya hoya che. samUhamAM gavAtA A kAvyaprakAramAM, A badhA prakAromAM keTalAka Aja paNa gavAtA rahelA che. e prakAromAM zAnA nA gAnArAo tAnamAM AvIne svecchAe nRtya paNa karavA lAgI jAya ! stavana mukhya che. madhyakALamAM jaina kavione hAthe lakhAyelAM stavanonI che. dhamAlamAM A rIte samUhanRtya paNa hoya che. dhruvapadanI ekanI saMkhyA traNa hajArathI paNa vadhu che ane emAMnAM keTalAMye stavano, eka paMkti ane tevI rIte bIjI keTalIka paMktio vAraMvAra gavAya vizeSataH yazovijayajI, AnaMdaghanajI ane devacaMdrajInAM stavano che. "dhamAla'mAM paMktio ochI hoya che, paNa enuM raTaNa vAraMvAra phAgukAvyo paNa lA ke che. Ama phAgu ane bAramAsI vacce che che. vaLI, rUpakaulInAM AdhyAtmika - phAgukAvyo che, temAM jaina sAo viSayaka jevAM kAvyo hatA. dhamAlatono kalanA Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 thAya che. phAgu karatAM dhamAlamAM nAda ane layanuM mahattva vadhAre hoya che. tA. 16-5-98 zailInAM phAgukAvyo paNa lakhAyAM. vaLI, jemAM zRMgA22sanuM thoDuMka nirUpaNa karI aMte saMyamano mahimA darzAvAya evAM kathAnako pasaMda thayAM. emAM nemikumAra ane rAjulanuM kathAnaka sauthI vadhu anukULa lAgyuM. ethI e vize sauthI vadhu phAjhukAvyo lakhAyAM che. taduparAMta sthUlibhadra ane kozAnuM kathAnaka tathA jaMbusvAmInuM kathAnaka paNa levAyuM che. phAgaNa-caitramAM tIrthayAtrA mATe nIkaLatA saMghomAM paNa dhArmika phAgu gAvA-khelavAnuM dAkhala karAyuM. potAnA gurubhagavaMte saMyamanI ArAdhanA kevI sarasa ka2I che tathA kAmavAsanA 52 emaNe kevo sarasa vijaya meLavyo che eno mahimA batAvavA mATe guru bhagavaMta vize phAgukAvyo lakhAyAM. bahAra gavAtA halakAM phAguo ane A phAguo vacce keTalo badho taphAvata che e teoe potAnAM phAguomAM batAvyuM ane sAcAM sArAM phAgukAvyonI uttama phalazruti dAkhavI che. 'vAsupUjya manorama phAga'mAM kavi kalyANe kahyuM che : vasaMtaRtune kAmadevanI RRtu tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. madanotsavanA A divasomAM vAtAvaraNa evuM mAdaka bane che ke jemAM kAmadevane potAnAM Ayudho tIkSNa karavAnI sarasa taka sAMpaDe che. phAga phAMga paNa riyA nahI, chAsi dholI nai dUdha dholuM sahI, jevaDuM aMtara meru si2zavai, tima jinaguNa ava2 kathA kavyai, emAMthI thoDIka paMktio joie : phalazruti batAvatAM phAguno Avo mahimA ghaNA kavioe gAyo che. e phAgu ucharaMga ramai je mAsa vasaMte, tiNi maNinANa pahANa kItti mahiyala pasaraMte. (kIrtiratnasUri phAga) eTale ja vasaMtaRRtu ane zRMgArarasano saMbaMdha parApUrvathI cAlyo Ave che. paraMtu aucitya ane gaurava e zRMgArarasanA AbhUSaNo che. anya rasanA nirUpaNa karatAM zRMgAra2sanA nirUpaNamAM vadhu jokhama raheluM che, kAraNa ke rasanirUpaNa ka2nA2 tAnamAM AvI jaine kyAre maryAdA oLaMgI jaine aucityabhaMga karI besaze te kahI zakAya nahi. khuda nirUpaNa ka2nA2ne paNa eno khyAla na rahe. aucityabhaMga thatAM rasabhaMga thAya che. kAvyarasa apa2samAM pariName che. vyAvahArika jIvanamAM paNa zRMgArarasanI vAtone eka sAMskArika maryAdA hoya che. maryAdAbhaMga sAmAjika TIkAniMdAne pAtra gaNAya che. paraMtu kAmAturane bhaya ke lajjA hotAM nathI. AthI ja zRMgAra2sanuM nirUpaNa karatAM keTalAMye phajhukAvyo ughADA sthUla zRMgA22samAM sarI paDavA lAgyAM. keTalAke irAdApUrvaka evuM nirUpaNa karyuM che. AvAM kAvyo jAheramAM nahi paNa khAnagImAM veMcAya ke gavAya. madhyakALamAM 'gaNapati phAgu' ane evAM bIjAM keTalAMka azlIla phAguo lakhAyAM che, je sAmAjika daSTie niSiddha gaNAyAM che ane sAhityika draSTie tenuM kazuM mUlya nathI. prabuddhajIvana phAgukAvyamAM zRMgA22sanuM nirUpaNa thAya che. paraMtu madhyakALamAM saMyamanA ArAdhaka, brahmacarya vratanA upAsaka evA jaina sAdhu kavioe ATalAM badhAM phAgukAvyo lakhyAM ethI Azcarya nathI thatuM ? potAnI atRpta vAsanAne vyakta karavA mATe emane phAgukAvyanuM eka bahAnuM maLyuM ema nathI lAgatuM ? nA, jarA paNa nahi, kAraNa ke emanI phAgukRtiomAM zRMgA22sanuM evuM nirUpaNa jovA maLatuM nathI. emanI saMyamanI ArAdhanAne bAdhaka thAya evI koi vAta emAM AvatI nathI. keTalAMka phAgukAvyo to 'nArInirAsa'nA prakAranAM che. vastutaH jaina sAdhukavio phAgukAvya lakhavA tarapha vaLyA temAM keTalAMkamAM kAvyasarjananI preraNA karatAM sAmAjika ane dhArmika kartavyanI bhAvanA vizeSa rahelI che. hoLInA divasomAM ullAsanA pratIka rUpe abIla-gulAla ekabIjA upara uDAvavAnI, raMga chAMTavAnI raMganI picakArI choDavAnI prathA che. paraMtu jyAre te adhamatAmAM sarI paDe che tyAre loko chANa ane kAdavano paNa Azraya le che. hoLInA divasomAM keTalAka vargomAM khAnagImAM mAMhomAMhe azlIla gALo bolavAnI, azlIla kahevato kahevAnI ke gIto gAvAnI prathA che. tevAM citro paNa dorAya che. ane nanAmA azlIla patro paNa lakhAya che. madhyakALamAM gujarAta, rAjasthAna ane uttara bhAratamAM hoLInA divasomAM yuvAnomAM azlIla phAga gAvAnI prathA pracalita thaI hatI, je keTaleka aMze hAla paNa pracalita che. amuka vistAramAM ke amuka komanA lokomAM tenuM pramANa vadhAre jovA maLe che. eTale ja azlIla gALa mATe 'phAga' ane sabhya samAjamAM jAheramAM na gAi zakAya evA azlIla phAga mATe 'bephAga' jevA zabdo rUDha thai gayA che. yuvAnone bahAvarA banAvanAra ane emanA mAnasane asaMskArI ane vikRta karanAra AvAM phAguo jyAre jora pakaDatAM jatAM hatAM tyAre kevaLa zikhAmaNathI sanmArge na vaLanAra yuvA peDhIne vikalpe sArAM sugeya phAguo ApIne sanmArge vALavAnuM kArya jaina sAdhukavioe karyuM che. dharmamArge vaLelA loko calita na thAya e mATe adhyAtmarUpI hoLI-horI vadhAre caDiyAtI che e batAvavA rUpaka X X phAgu re suNataha guNataha, pApu paNAsai ri. (jayasiMhasUriSkRta dvitIya neminAtha phAgu) X X X gAi je navaraMga phAga e, lAgae vi pApa leva. (jinahaMsaguru navaraMga phAga) zrI laSamIvallabha ko racyo hau, ihu adhyAtma phAga; pAvatu pada jinarAja ko ho, gAvata uttama rAga. X X Ama, madhyakALamAM gujarAta ane rAjasthAnamAM pAMca saikAthI paNa vadhu samaya sudhI pracalita rahelA phAgunA kAvyaprakAre keTalIka uttama kAvyakRtio dvArA sAhityanA kSetre temaja sAmAjika kSetre janamanaraMjananuM temaja saMskAra-ghaDataranuM uttama viziSTa kArya karyuM che, je aitihAsika daSTie paNa eTaluM ja mahattvanuM che. t asthi sAravAra kendra | zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame niSNAta asthi cikitsaka DaoN. je. pI. pIThAvAlA dvArA hADakAnAM rogonI nizulka sAravAra dara ravivAre savAranA 10-30 thI 1-30 suthI zrI paramANaMda kApaDiyA sabhAgRha, 385, saradAra vallabhabhAI paTela mArga, rasadhArA kaoN-oNpareTIva hAusiMga sosAyaTI, bIje mALe, vanitA vizrAmanI sAme, muMbaI-400 004, (phona : 3820296) khAte ApavAmAM Ave che. DaoN. je. pI. pIThAvAlA dvArA uparokta sAravAra vinA mUlye apAya che. jarUriyAtavALA daradIo avazya lAbha uThAve tevI vinaMtI che. jayAbena vIrA saMyojaka nirUbena esa zAha DaoN. dhanavaMta TI. zAha mAnad maMtrI mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha A mudraka, prakAzaka : zrI cImanalAla je, zAha prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004, phona: 3820296, mudraNasthAna * rilAyansa oNphaseTa prinTarsa, 69, khAMDiyA sTrITa, muMbaI-400008, lesaraTAIpaseTiMga H mudrAMkana, muMbaI-400 092, Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 7 varSa : (50) + 9 0 aMkaH 67 7 tA. 16-6-98 7 zrI muMbai jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra prabuddhe jIvaThA prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 50 varSa 0 0 0 vArSika lavAjama rUA. 80 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha padmavibhUSaNa DaoN. uSAbahena mahetA bhArata sarakAre DaoN. uSAbahena mahetAne padmavibhUSaNano ilakAba svataMtratAnI suvarNajayaMtI prasaMge ApIne emanuM yogya gaurava to karyuM ja che, paNa sAthe sAthe sarakAre pote potAne paNa gaurava apAvyuM che. DaoN. uSAbahena mahetAne svataMtratAnI suvarNa jayaMtInA avasare A ilakAba maLyo che te samayocita ane gauravapUrNa gaNAya. uSAbahene AjhAdI pUrve jelajIvana bhogavyuM hatuM ane pachIthI paNa rASTrabhaktinA kAryamAM saMniSThAthI lAgelAM rahyAM che e paNa eTalA ja AnaMda ane gauravanI vAta che. sarakAre pacAsa varSe paNa kadara karI e moTA saMtoSanI vAta che. mArI jema keTalAkane ema avazya lAgyuM haze ke uSAbahenane A ilakAba ghaNo vahelo maLavo joito hato. sarakAra sArA avasa2nI rAha jotI hatI ema kahevA karatAM uSAbahene e mATe kaMi prayatno nathI karyA ema kahevuM ja vadhu yogya che. uSAbahenanuM e sadbhAgya che ke svataMtratAnI suvarNajayaMtI jovA teo vidyamAna rahyAM che. uSAbahenanI saraLa, niHsvArtha, nirdabha, niSThAvAna prakRtino paricaya emAMthI maLI rahe che. AvuM sanmAna maLe to ya zuM ane na maLe toya zuM ?-evo ja udAra, samatvayukta pratibhAva emano 2he che. Licence to post without prepayment No. 37 @ Regd. No. MH / MBI-South / 54 / 98 huM evA keTalAka mitrone oLakhuM chuM ke jeoe potAnA jIvanano ghaNo moTo bhoga dezanI AjhAdI mATe Apyo hovA chatAM svAtaMtrya sainikanuM pramANapatra meLavavA mATe paNa teoe arajI karI nathI, to te mATenA bhaththAnI ke relavemAM erakaMDizana kalAsamAM mitrane sAthe laine maphata pravAsa karavAnI (ke tevA pravAsa karAvavA dvArA kamANI karavAnI) to vAta ja zI ? 'koipaNa prakAranA badalAnI apekSA vinA ame mAtRbhUmi mATe balidAna ApyuM hatuM. eno AnaMda eja amAre mATe ilakAbarUpa che.' AvuM evA svAtaMtrya sainiko pAsethI sAMbhaLIe chIe tyAre harSa-romAMca anubhavIe chIe ane tyAre ema lAge ke gAMdhIjIno AtmA haju paNa keTalAMkanA haiyAmAM vaselo che. DaoN. uSAbahena mahetAnuM nAma to meM 1942nI laData vakhate pahelI vAra sAMbhaLyuM hatuM. koMgresa reDiyo para emano avAja sAMbhaLyo. hato. teo pakaDAyAM ane emane sajA thai e samAcAra tyAre chApAmAM vAMcyA hatA. paraMtu uSAbahenane rUbarU maLavAnuM to 1948mAM emanA ghare thayeluM. emanA vaDIlabaMdhu DaoN. candrakAnta mahetA gujarAtI viSayanA adhyApaka. 1948mAM bI.e.nI parIkSAmAM uttIrNa thai meM gujarAtI viSaya sAthe ema.e.no abhyAsa cAlu karyo tyAre DaoN. candrakAnta mahetA paNa, bIjA adhyApako sAthe, amArA varga letA. te vakhate vidyArthIne kaMi mArgadarzana joituM hoya to teo potAne ghare bolAvatA. operA hAusa pAse lakSmI bilDiMgamAM emanuM saMyukta kuTuMba rahe. e vakhate uSAbahenane maLavAno prasaMga prApta thato. 1970mAM muMbai yunivarsiTImAM gujarAtI vibhAganI sthApanA thaI. e vibhAganA adhyakSa tarIke yunivarsiTIe mArI nimaNuMka karI hatI. e vakhate meM rajisTrAra zrI cidambarane pUchyuM mAre kayA rUmamAM besavAnuM che ? to emaNe jaNAvyuM ke 'tamAre DaoN. uSAbahena mahetAnA rUmamAM besavAnuM che, kAraNa ke uSAbahenano DipArTamenTa have sAMtAkrujha khAte kAlinA kempasamAM khaseDavAmAM Avyo che.' Ama, muMbai yunivarsiTImAM joDAtAM ja uSAbahenanA rUmamAM besavAnuM maLyuM ethI mane ghaNo AnaMda thayo. ene huM mAruM sadbhAgya mAnuM chuM. pachI to uSAbahenane yunivarsiTInI ghaNI miTiMgomAM maLavAnuM thatuM, sAthe kAma karavAnuM thatuM. uSAbahena sAtheno paricaya yunivarsiTIne nimitte vadhu gADha thayo. pachI to aMgata rIte paNa teo amArA kuTuMbanA sarva sabhyo sAthe vaDIla svajana jevAM banI rahyAM, * uSAbahena mahetAno janma 1920nA mArcamAM surata jillAmAM sarasa nAmanA gAmamAM thayo hato. emanA pitA hariprasAda mahetA nyAyAdhIza eTale sarakArI karmacArI. emanAthI AjhAdInI laDatamAM bhAga na levAya. paNa kuTuMbanA badhA sabhyo laDatanA raMge raMgAyelAM hatAM. sarasa eTale dariyAkinArA taraphanuM gAma. jyAre aMgreja hakumate mIThA para karavero nAkhyo tyAre gAMdhIjIe dAMDIyAtrA kADhelI ane e kAyadAno bhaMga karelo. uSAbahenanAM dAdImAe dariyAnuM pANI hAMDAmAM lAvI, cUle garama karI emAMthI mIThuM pakAvI, pote sarakArI kALA kAyadAno bhaMga karyo e vAte anahada AnaMda anubhavelo. AvuM vAtAvaraNa A kuTuMbanuM hatuM. lokajAgRti mATe gAMdhIjIe surata jillAmAM eka gAmamAM eka zibira yojelI, tyAre kizorI uSAbahena gAMdhIjIne maLavA gayelAM, satyAgrahamAM emane bhAga levo hato paraMtu gAMdhIjI emanI sAthe bolyA nahi, kAraNa ke maunavAra hato. paNa hAthanA izArAthI gAMdhIjIe nA pADI kAraNa ke uSAbahene khAdI paherelI nahi. pachI bIje divase khAdInAM vastro dhAraNa karIne uSAbahena gayAM tyAre gAMdhIjIe emanI sAthe sarasa vAta karI hatI. satyAgrahamAM joDAvuM hoya to gAMdhIjIe zarata mUkI ke AjIvana brahmacarya pALavuM paDaze; apariNIta rahevuM paDaze. uSAbahene e zarata kabUla karelI. A Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana tA. 16-6-98 chokarIo bahu nAnI che. emane evuM AkaruM vrata na apAya, ema pahoMcADavA mATe guNa patrikAo roja nIkaLatI ane ghare ghare pahoMcatI gAMdhIjIne kahevAmAM AvyuM tyAre gAMdhIjIe tevuM vrata na ApatAM karavAmAM AvatI. enI sAthe A vAyaralesa TrAnsamizananI pravRtti lagna karavAnI chUTa ApelI, paNa e zarate ke pati khAdI paherato paNa cAlu thai. eka bhAie vAyaralesa seTa banAvI Apyo. A hoya ane lagnamAM koI dAyajo le nahi. paraMtu uSAbahena to pote kAryamAM DaoN. rAmamanohara lohiyA, azruta paTavardhana vagere paNa, lIdhelA brahmacaryanA vratamAM ja aDaga rahyA. teo AjIvana apariNIta joDAyA. roja sAMje nizcita samaye reDiyo vAgato : "This is rahyAM. gAMdhIjInI bhAvanAne temaNe zobhAvI. gAMdhIjInI dezabhakti congress Radio, speaking somewhere in India from ane dharmabhAvanA sAthe teo oprota banI rahyAM. " - 42.34 meter.' uSAbahenanI zaikSaNika kArakirdI atyaMta tejavI hatI. emanA amArI kizorAvasthAmAM ame patrikAo vaheMcavA jatA ane pitA nyAyAdhIza hatA ane emanI badalI thatI, eTale uSAbahene rAtanA reDiyo paNa sAMbhaLatA. yaravaDAnI jelamAM bApu sAthe rahelA prAthamika ane mAdhyamika zALAnuM zikSaNa kheDA, bharuca, muMbaI vagere mahAdevabhAI desAI jyAre avasAna pAmyA, tyAre briTIza sarakAre sthaLe lIdhuM hatuM. kaoNlejanuM zikSaNa emaNe muMbaInI vilasana kaoNlejamAM e samAcAra dabAvI dIdhA. chApAmAM e vize kazuM AvyuM nahi paNa lIdhuM hatuM. temaNe bI.e.mAM tattvajJAnano viSaya lIdho hato ane koMgresa reDiyoe e samAcAra meLavIne prasArita karyA tyAre. 1939mAM muMbaI yunivarsiTImAM prathama naMbare pAsa thayAM hatAM. tyAra chApAvALAone khabara paDI hatI. pachI e samAcAra chApAMomAM pachI emaNe kAyadAzAstrano abhyAsa karyo ane 1941mAM teo chapAyA hatA. ela ela.bI. thayAM. emanA pitA nyAyAdhIza hatA eTale emanAM reDiyonI A pravRttimAM bAbubhAi, viThThalabhAI, caMdrakAMtabhAI, saMtAnone kAyadAzAstramAM rasa paDe e svAbhAvika che. ' moTavAnI vagere joDAyA hatA. dara dasa paMdara divase teo jagyA uSAbahena bharUcanI zALAmAM abhyAsa karatAM hatAM tyAre koMgresamAM badalatA ke jethI polIsa pakaDI na zake. chevaTe pArekhavADImAMthI emane svayaMsevikA tarIke paNa joDAyAM hatAM. choTA saradAra tarIke jANItA pakaDavAmAM AvyAM hatAM. emAM uSAbahenane cAra varSanI ane emanA bharUcanA zrI caMdulAla desAInI AgevAnI heThaLa prabhAtapherI, moTA bhAI caMndrakAntabhAIne eka varSanI sajA thaI hatI. emane jhaMDAvaMdana, saraghasa, satyAgraha vagere je pravRttio cAlatI temAM pUnAnI yaravaDA jelamAM rAkhavAmAM AvyAM. A badhA anubhavo bAlikA tarIke uSAbahena paNa sakriya bhAga letAM hatAM. emaNe romaharSaNa hatA. bhAratamAtA mATe ullAsapUrvaka bhoga ApavAnI potAnA saMsmaraNomAM noMdhyuM che ke polIsano lAThImAra thAya to paNa tamannA gAMdhIjIe dezanA karoDo lokomAM jagAvI hatI. dhvajane nIce paDavA na devAya. 'jhaMDA UMcA rahe hamArA', athavA uSAbahene potAnA jelanA anubhavo paNa noMdhyA che. pote calAva lAThI, calAva IMDA, jhaka na sakega amArA jhaMDA" jevA pAMjarAmAM saMtAIne jelanA adhikArIone kedIonI gaNatarImAM pokAro karatA karatA teo dareka potAnA jhaMDA sAthe AgaLa vadhatA. kevI thApa khavaDAvI hatI enuM paNa rasika bayAna emAM vAMcavA maLe eka vakhata eka chokarI behoza banIne paDI gaI ane enA hAthamAMno che. jhaMDo nIce paDI gayo. emAM to jhaMDAnuM apamAna ane polIsano - uSAbahena cAra varSa jelamAM gALIne chUTyAM ane ghare AvyAM vijaya thayo kahevAya. ema na thavA devuM hoya to have zuM karavuM ? tyAre emane joine emanAM bA raDI paDyAM hatAM. cAra varSa jelamAM | uSAbahene caMdabhAine upAya sUcavyo ke hAthamAM jhaMDA rAkhavAne kAMkarIvALA roTalA khAIne uSAbahenanI tabiyata khalAsa thaI gaI, badale amAro gaNaveza ja jhaMDAnA raMgano karI nAkho. tarata khAdInA emanuM zarIra gaLI gayuM hatuM. emanI pAcanazakti bagaDI gaI hatI. * tAkA levAyA. sapheda, kesarI ane lIlA raMganI khAdImAMthI vastro AvuM pAtaLuM nAjuka zarIra e to briTIza sarakAranI bheTa che' ema evI rIte banAvAyAM ke te jhaMDA jevA lAge, have lAThImAra thAya to teo haLavI rIte kahe che. emanuM zarIra pharI kyAreya vaLyuM nahi, paNa jhaMDo polIsa jhUMTavI nahi zake ke pheMkI nahi de. e samayanA kazakAya uSAbahenanuM naitika baLa eTaluM moTuM che ke AvI kAyA chatAM laData mATenA utsAhanI bharatI kizora-kizorIomAM paNa keTalI temaNe sevAnuM satata kArya niSThApUrvaka karyA karyuM che. badhI hatI te A prasaMga batAve che. laData mATe caMdulAla desAIe chokarAonI vAnarasenA taiyAra 1946mAM uSAbahena jelamAMthI chUTayAM. dezane AjhAdI maLI karI to uSAbahenanI bhalAmaNathI chokarIonI "mAMjArasenA' paNa te pachI emaNe potAnuM lakSa adhyayana-adhyApana tarapha rAkhyuM. teo taiyAra karI. chokarA polIsane hUpa hUpa kare to chokarIo myAMu ema. e. thayAM ane muMbaimAM vilasana kaoNlejamAM tattvajJAna ane pAMu kare. eka sAthe aneka chokarA-chokarI laData laDavAnA bhAvathI tarkazAstranA adhyApikA tarIke kAma zarU karyuM. 1947thI 1949 AvA pokAro karatA haze tyAre e dazya hAsyajanaka nahi paNa sudhI e kArya karyA pachI eka varSa mATe teo rAjakoTanI dharmendrasiMhajI zUratApreraka banI jatuM haze ! kaoNlejamAM adhyApikA tarIke kAma karI AvyAM. muMbaI pAchAM AvIne bI. e. thayA pachI uSAbahene ema.e.no abhyAsa muMbaI emaNe "mahAtmA gAMdhIjInI sAmAjika ane rAjakIya vicArasaraNI ke yunivarsiTImAM rAjyazAstra-Political scienceno viSaya laIne e viSaya para pIeca.DI.nI DigrI mATe mahAnibaMdha lakhyo. tyAra cAlu karyo hato, paraMtu te daramiyAna svataMtratAnI caLavaLa jora pakaDatI pachI teo muMbaI yunivarsiTInA rAjyazAstranA vibhAgamAM jatI hatI eTale emaNe abhyAsa choDI laDatamAM sakriya bhAga levAnuM adhyApikA tarIke joDAyAM. ahIM emanA vibhAganA DaoN. Alubahena cAlu karyuM. dastura sAthe gADha paricaya thayo. pachI to Alubahena ane uSAbahena, 1942nI 'hiMda choDo'nI laDatamAM uSAbahenanuM mahattvanuM kArya baMne ghaNI yunivarsiTIonI ane yunivarsiTI grAnTasa kamizananI te gupta rIte koMgresa reDiyo'nI pravRtti calAvavAnuM hatuM. 194ranI samitiomAM sAthe ja hoya. yunivarsiTInA kSetre traNa dAyakA jeTaluM caLavaLamAM gAMdhIjI, saradAra, nahera, maulAnA vagerene jelamAM emanuM adhyApana kArya bahu saMgIna rahyuM che. muMbaI yunivarsiTI uparAMta pUravAmAM AvyA te vakhate bIjI trIjI haroLanA ghaNA netAo anya yunivarsiTIomAM paNa pIeca. DI.nA mArgadarzaka tarIke kArya bhUgarbhamAM cAlyA gayA. e badhAMnI pravRttinA ahevAla ekabIjAne karatAM rahyAM hatAM. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-6-98 - prabuddhajIvana muMbaI yunivarsiTImAM adhyApikA tarIke joDAyA pachI temane amerikAmAM abhyAsa karavA mATe 1953-54nI kula bAITa kAryavAhaka samiti 1998-9 ziSyavRtti mATe temanI pasaMdagI thaI hatI. temaNe e varSomAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya sabhA zanivAra, amerikAnI kornela yunivarsiTImAM rAjyazAstrano abhyAsa karyo hato. tA. 30-5-98nA roja saMghanA kAryAlayamAM maLI hatI jemAM | gAMdhIjInI bhAvanAne custapaNe anusArI alpasaMkhya vidyamAna 1998-99nA varSa mATe kAryavAhaka samitinI nIce pramANe racanA vyaktiomAM uSAbahena eka mukhya gaNAya. temanI gAMdhIsmAraka karavAmAM AvI hatI. nidhinA pramukhapade varaNI, thaI e sarvathA yogya ja thayuM. teo niyamita maNibhuvanamAM jai potAnI sevA ApatAM rahyAM che. emane hoddedAro potAne managamatuM kArya maLI gayuM. eka mizanarInI jema teo A pramukha : zrI rasikalAla laheracaMda zAha kArya karatAM rahyo che. upapramukhaH zrI caMdrakAMta dIpacaMda zAha ' uSAbahenanA gharamAM zuddha gujarAtI bhASAnuM vAtAvaraNa. emanA maMtrIo : zrImatI nirUbena subodhabhAI zAha : vaDIla baMdhu DaoN. caMdrakAntabhAI gujarAtI viSayanA adhyApaka. eTale zuddha saMskarI gujarAtImAM bolavuM, lakhavuM emanA kuTuMba mATe sahaja. DaoN. zrI dhanavaMta tilakarAya zAha uSAbahena rASTrabhASA pracAra samitinA kAryamAM joDAyelAM. hiMdImAM koSAdhyakSaH zrI bhUpendra DAhyAbhAi jhaverI kovidanI parIkSA prathama naMbare pasAra karelI. eTale hiMdI upara paNa sabhyo : DaoN. zrI ramaNalAla cImanalAla zAha emanuM eTaluM ja prabhutva. hiMdI sAhityanA vAMcanano emane zokha zrI cImanalAla jeThAlAla zAha paNa kharo. vaLI vilasana kaoNleja ane yunivarsiTImAM adhyApikA pro. zrImatI tArAbahena ramaNalAla zAha tarIke aMgrejImAM vargo levAnA. eTale igliza bhASA para emanuM eTaluM ja prabhutva. Ama traNa bhASA upara lekhanakArya karavA mATe ku. vasubahena bhaNazAlI tathA vyAkhyAna ApavA mATenuM prabhutva bahu ochI vyaktiomAM zrImatI uSAbahena pravINabhAI zAha jovA maLe. uSAbahena jarA paNa AyAsa vinA, sahaja rIte A zrI subodhabhAI mohanalAla zAha traNe bhASAmAM bolatAM lakhatAM rahyAM che e emanA bhASA-sAmarthyanI ku. mInAbahena zAha . pratIti karAve che. zrImatI puSpAbahena caMdrakAMta parIkha - paheraveza, khAnapAna, raheNIkaraNImAM sAdAI ane svabhAvamAM saraLatA, laghutA ane nikhAlasatA e uSAbahenanAM vyaktitvanAM zrI kAMtilAla pAnAcaMda zAha lakSaNo thoDA paricaye paNa mANasane jaNAyA vagara rahe nahi. teo zrI nemacaMda meghajIbhAi gAlA Aja divasa sudhI khAdInI sapheda sADI ja paheratAM rahyAM che. zrI gAMgajIbhAI zeThIyA uSAbahenane basamAM jatAM, TelImAM jatAM, kyAMka page cAlIne pahoMcI jatAM koI saMkoca nahi. koI kAryakrama mATe nimaMtraNa maLyuM hoya to zrImatI kusumabahena narendrabhAI bhAu potAne teDI javA mATeno Agraha nahi. potAnI meLe paNa pahoMcI zrI vI. Ara. ghelANI jAya. sabhAmAM maMca para sthAna meLavavA ke AgalI haroLamAM besavA zrI naTubhAI paTela mATe Agraha nahi, tevI vRtti paNa nahi. pAchaLa besavAmAM koI zrImatI jayAbahena TokarazI vIrA kSobha nahi. badhuM saraLa ane sahaja. e mATe mAThuM lAge nahi, to | ko-opTa sabhyoH zrI jayaMtIlAla popaTalAla zAha pachI koI vyavasthApakane Thapako ApavAno ke kaTAkSa karavAno prazna zrImatI ramAbena jayasukhabhAi vorA ja kyAMthI hoya? A badhA guNo gAMdhIjInI vicArasaraNIthI raMgAyelI vyaktinA jIvanamAM svAbhAvika rIte vikaselA hoya ja. zrI zailezabhAI hiMmatalAla koThArI - zAstrIya saMgIta uSAbahenanI eka zokhanI pravRtti rahI che. zrImatI ramAbena vinodabhAI mahetA teo rAga-rAgiNInAM jANakAra che ane have jo ke mahAvaro ghaNo ku. yazomatIbahena zAha ocho thaI gayo che to paNa sitAravAdana e emanI eka praya pravRtti rahI che. uSAbahene ThIka ThIka lekhanakArya paNa karyuM che. emaNe potAnA adhyayana-adhyApananA viSayone lakSamAM rAkhI 'lokazAhI zA mATe?', paryuSaNa vyAkhyAnamALA pakSo zA mATe ?', "bhAratanA rAjakIya pakSo', " rASTrapatinI | saMghanA upakrame paryuSaNa vyAkhyAnamALA budhavAra, tA. 19mI. kAmagIrI... vagere vize paricaya pustikAo lakhI che. A uparAMta | ogasTa 1998thI budhavAra, tA. 26mI ogasTa 1998 sudhI emaNe "gavarmenTa, enDa dha gavarlDa koMgresa rUla ina bombe" "kauTilya biralA krIDA kendra (copATI)mAM DaoN. ramaNalAla cI. zAhanA ane tenuM arthazAstra', 'amara zahIdo', "gAMdhIjI', "vizvanI mahAna pramukhapade yojavAmAM AvI che. roja be vyAkhyAno raheze tathA : vibhUtio" jevAM pustako paNa lakhyAM che je aitihAsika daSTie . 7-30 thI 8-30 sudhI bhaktisaMgIta raheze. khUba mahattvanAM che. uSAbahenanI anekavidha saMniSTha, sabhara sevAbhAvI pravRttio - A vyAkhyAnamALAno vigatavAra kAryakrama have pachInA aMkamAM ane emanuM samagra jIvanakArya anekane mATe preraNArUpa banI rahe | pragaTa karavAmAM Avaze. evuM che. AvI vyaktiothI samAja ujjavaLa rahe che ane ApaNe sarvane padhAravA vinaMtI che. dhanyatA anubhavI zakIe chIe. , maMtrIo ' iramaNalAla cI. zAha Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ", prabuddhajIvana tA. 16-6-98 kevaLajJAna--svarUpa aizvaryA | D sva. paMDita panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI (gatAMkathI cAlu-11) pariNamana bhavyatva che. (3) ane potAnA guNanuM guNa pramANenuM parza-baddha-tarUpa pariNamana ane kevaLajJAna : kArya tarUpa pariNamana bhavyatva che. acita pudgala dravyanuM je bhavyatva che, te kramika ane vinAzI dharmavALuM che. kALAMtare rUparUpAMtarane dravyano guNa dravyanI jAtimAM bheda pADe che ane dravyano guNa, pAmanAruM che. pudgala paramANu raja, retI, paththara, ratna, kolasA, guNa pramANe kArya kare che. pradezapiMDa guNane jALavI rAkhe che ane hIrA rUpe pariName che. paththarano dharma adravyatva che, je kaThora ane guNa, dravya-pradezapiMDanI jAti jALavI rAkhe che. pradezano AdhAre kaThIna che. to sAkarano dharma dravyatva che, je mRdu che ane dravI jAya laIne guNa kArya karI Ape che. pradeza e guNanI bhUmi-AdhAra che. che-ogaLI jAya che. pudagaladravya anaMta rUpe pariName che ane saMsAra dravyanA pradeza-astikAya ane temAM rahelAM te dravyanA guNanuM ja cAle che. kAraNa ke pudagaladravya anaMtarUpe paNa pAchuM bhinna bhinna tadrupapaNuM che, tenuM nAma bhavyatva-yogyatA che. pAMceya astikAyano : stakAyanA guNadharmo ane bhinna bhinna rUpe pariName che. A apekSAe-A daSTikoNathI bhavya svabhAva che. svaguNakArya dareka dravya, potapotAnA guNadharmo rUpe pariNamatA hovAthI bhavya karavArUpa pariNamana te bhavyatva. A pariNamana samasthitimAM rahevA pUrvaka paNa hoI zake che athavA to te pariNamana avasthAMtarapaNAnuM pariNamanavALA che ane anya dravyanA guNadharma rUpe pariNamatA nahi hovAthI abhavya pariNamanavALA-abhavya svabhAvavALA che. A paNa hoI zake che. asti-nAsti jevuM che. - dharma, adharma, AkAza ane zuddhAtmA-siddhaparamAtmA e cAre astikAmAM, potapotAnA sAmAnya guNamAM koI bheda paDato nathI. saMsArI jIvone bhavi ane abhavi ema be prakAranA jaNAvela pradeza-astikAyanuM guNa sAthenuM je pariNamana che, te tadrupa pariNamana che. siddha paramAtmAmAM e prakAranA bhavi avinAnA bheda ghaDatA che, jemAM koI parivartanatA nathI. A bhavya svabhAva anupacarita nathI. saMsArI jIvanA be prakAranA bhavyatva levAM... eTale ke vAstavika che. (1) saMsArI jIvanuM pudgala dravya sAthe "baddha saMbaMdharUpa bhavyatva ane saMsArI jIvano pudgala sAtheno ane pugalano pudgala sAtheno (2) saMsArI jIvamAM atyaMtara "adhyavasAya rUpa bhavyatva'. saMbaMdha, jyAre ekakSetrI thAya che, tyAre tene paNa bhavyatva-yogyatA adhyavasAyanA sthaLa bheda je sarva Arya dharmone svIkata che te kahevAya che. paraMtu tene upacarita bhavyatva eTale ke avAstavika ne bhavyatva kahevAya che. Ane baddha pariNamana paNa kahevAya che jemAM adhyavasAyonA pAchA asaMkhya bhedo che. sAdhanA patha upara kramasara parivartananI zakyatA che. pudgala, pugalanI sAthenA baddha saMbaMdhathI vikAsanA cauda sopAnarUpa adhyavasAyanA je viziSTa bhedo zAstrakAra chUTuM paDI paramANu banI zake che ane saMsArI jIva paNa pudgalanI * maharSioe batADela che te cauda guNasthAnakonA bheda che. sAthenA baddha saMbaMdhathI chUTI mukta thaI zake che. arthAta saMsArI jIva saMsArIjIva A sarva tAmasa, rAjasa, sAtvika bhAvo arthAtu siddhAtmA-paramAtmA banI zake che. jIva ziva thaI zake che ane adhyavasAya-sthAnakone pariNamavAne adhikArI che. abhavi saMsArI Atmapradeza ane kAmaNavargaNA ekamekanA baddha saMbaMdhathI chUTI karma, jIva tAmasa, rAjasa bhAvonA badhAMya adhyavasAyone pAmI zake che, kArmaNa vargaNA ane jIva ziva banI zake che arthAtuM parivartita thaI paraMtu sAtvika bhAvonA badhAMya adhyavasAya-sthAnakone pAmI zakavA te sakSama nathI arthAta samartha nathI. abhavi saMsArI jIvo laukika zake che. mATe te upacarita-avAstavika che. sAttvika bhAvone sparzIne aTakI jAya che ane ethI AgaLa lokottarI pAMce astikAyanuM je sparza pariNamana che te sparza bhavyatva che. . sAtvika bhAvomAM emano praveza zakya nathI. tethI ja abhavi saMsArI e pAMceya astikAyanI ekakSetrI avagAhanA-ekakSetrI astitva jIvono mokSa thato nathI. mokSa karI ApanArA e lokottara bhAvothI che. AkAzamAM AkAza pradeza-AkAzAstikAya sahitanA badhAMya pAMce bhAvita thaI zakatA nathI mATe ja evAM jIvone "abhavikahela che. AstikAyanuM cAda rAjaloka pUratuM ekamAtrA astitva cha, ja spI chatAM ya abhavi jIva, sAdhanA patha upara kyAreya pahelA mithyAtva pariNamana bhavyatva che. guNasthAnakathI AgaLa vadhI zakatA nathI, ane mithyAtvamAMthI guNanI aMdara guNabhedathI je pariNamana che te paNa bhavyatva samyakatvane pAmatA nathI. aviratimAMthI dravya viratimAM AvavA kahevAya. AvuM bhavyatva dharma, adharma, AkAza ane zuddha paramAtmAmAM chatAM bhAva viratine pAmI zakatA nathI. abhAve jIvo niSkaSAya, nathI. A cAreyamAM temanA guNamAM samarasamAtrA che. jyAre saMsArI nirmohI vItarAgatAne pAmI zakatA nathI. je saMsArI jIvo mokSanA jIva ane pudagala dravyamAM viSamarasamAtrA che. potAnA pradezano lakSya badhAMya laukika ane lokottara sAttvika bhAvone pAmavAnA che AdhAra laIne guNa, bhedarUpa kAryarUpe pariName che eTale tene te sahu saMsArI jIvone "bhavi' jIva kahela che. upacarita-avAstavika bhavyatva kahevAya che. ' . Ama pudgalanA jema be bheda, "sacita' (jIvasahita-sajIva) cAreya arUpI astikAmAM guNabheda, rUpAMtaratA ane aniyatA ane acita" (jIvarahita-nirjIva) che, tema jIvonA mukhya be bhedo ' : nathI paraMtu kevala tada35 pariNamana che. jyAre baddha pariNamana ja che. saMsArI jIvo' ane 'siddha jIvo'. vaLI AgaLa o saMsArI , saMsArI jIva ane padugalanA saMbaMdhamAM ghaTe che te anitya che ane jIvonA pAchA be bheda paDe che 'bhavi' ane 'abhavi'. temAM guNanuM pariNamana rUpAMtaratAe che, tethI bhinna bhinna che. to bhAva che te jIva che ane jIva che tene bhAva che. A bhAvo - pudgala dravyamAM (1) potAnA pradezanuM ekakSetrI (avakAza) AkAzamAM pahelAM to be prakAranAM che. "zuddha' ane "azuddha'. zuddha bhAva pudgala rahela avagAhana sparza pariNamane bavyatva che. (2) potAnA guNamAM nirapekSa che je "AtmabhAva' arthAt "svabhAva' che. jyAre azuddha paDatAM guNabhedane kAraNe rUpAMtara che te tathA eka pudagala paramANanuM bhAva pudgala Azrita-karmajanita bhAva che. A azuddha bhAvanA bIjAM pudgala skaMdhomAM bhaLI deza-pradeza-skaMdhamAM pariNamavuM, te baddha pAchAM be bheda paDe che. e "zubha bhAva" ane "azubha bhAva" kahevAya Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDe che. jyAre paramAtmA bhavya ke ja e tA. 16-6-98 . prabuddhajIvana che. azubha bhAva "tAmasa' ane 'rAjasa' prakAranA bhAvo che. jyAre teramA "sayogI kevaLI' guNasthAnake kevaLajJAnI bhagavaMtane mana, zubha bhAvo "sAttvika" ane "samyagu' prakAranA bhAvo che. mokSanA vacana, kAyAnA yoga, Atmapradeza, kevaLajJAna ane cAra aghAtakarmo, lakSmapUrvakanA je sAtvika bhAvo che te lokottara sAtvika bhAvo che e cAreya ekakSetrI abheda che. A teramAM guNasthAnake cAra : jene "samyagu bhAva' kahevAya che. aghAtikarmanuM baMdhana Atmapradeza hovA chatAMya te aghAtikarmanuM baMdhana bhAva kevaLajJAnane (kevaLadarzana-kevaLajJAna upayogane) koI asara pahoMcADI zuddha bhAva azuddha bhAva zakatuM nathI, kAraNa ke cAra prakAranA baMdhamAM rasabaMdha ane sthitibaMdha (pudgala nirapekSa) (pudgala sApekSa) mAtra mithyAtva, avirati ane kaSAyanA bhAva vaDe ja thatAM hoya che. kevaLajJAnI bhagavaMtoe to mohanIyakarmano sarvathA nAza karela AtmabhAva-svabhAva hovAthI mithyAtva, avirati ane kaSAyano paNa sarvathA nAza thaI zubha bhAva azubha bhAva gayelo hoya che. mATe ja kevaLajJAnI bhagavaMtanA AtmapradezanA laukika- lokottara- tAmasabhAva rAjasaMbhAva halanacalanathI eTale ke yogika saMcalana-yogavyApAra-yogika sAtvikabhAva samyagubhAva vyavahArathI phakta eka samaya pUrato pradezabaMdha ane prakRtibaMdha thAya sAtvikabhAva che. je paNa prAyaH zAtAvedanIya karma pUrato ja sImita hoya che. eTaluM ja nahi paNa jUnA bAMdhelA karmonI sattA je aghAtakarmamAM vairAgya bhAva, eTale azuddha bhAva, kAraNake pudgala sApekSa che. paMcyAsI (85) bhede che, tenI asara paNa baLelI sIMdarI jevI che. ane hajI vItarAgatA AvI nathI. paraMtu te azuddha chatAM vairAgya (je viSe "zukala dhyAnanA cAra bhedomAM chellAM be pAyA saMbaMdhI bhAva che, tethI te sAtvika bhAva kahevAya. e vairAgya bhAva AlokanA kevaLajJAnamAM vicAraNA' e prakaraNamAM vigate vicAryuM che.) sukha mATe ke paraloka yAne svarganA sukhane lakSya nahi paNa jo apavarga - kevaLajJAnathI kevaLIbhagavaMta jJAtA-dA bhAvamAM potAnA eTale ke mokSa sukhanA lakSya hoya to te lokottara sAtvika bhAva AtmapradezathI, ApaNI chAsthanI apekSAe lAkho jojana dUra rahela arthAtu samyagubhAva kahevAya che. vairAgyanI parAkASTha vItarAgatA che padArthane athavA to naSTa bhUtakALane temaja anutpanna bhaviSyakALane je zuddha bhAva che. vartamAnamAM jue che. e ja pramANe emanI potAnI sAthe kSIranIranI - bhavya ane abhavya-(bhavi ane abhavinA) bheda saMsArI jIvamAM jema je aghAtikarmono emanA potAnA Atmapradeza sAtheno je jUno karmabaMdha che, tenA prati paNa jJAtA-dA che paraMtu bhoktA nathI. potapotAnA bhAvamAM arthAtu "svabhAvamAM hovAthI tyAM bhavya ke sArI vyavahAranI apekSAe AyuSyakarma che tyAM sudhI ApaNe emane je abhavyano prazna udbhavato nathI. tema pudgaladravya bAbatamAM bhale jotA bhoktA kahIe chIe te to vyavahAra sApekSa che. nizcayathI to game eka pugala paramANu bIjA pudgala paramANu sAthe bhaLIne deza tevAM aghAtikarmanA udayamAM paNa karmane vedatA nathI paNa pradeza-aMdha banato hoya to ya pudgala dravyanA eka paramANunI svarUpane-kevaLajJAnane vede che. vipAkodaya che ja nahi. mAtra pradezodaya pudgaladravyanA badhAMya bhAvone arthAtu paryAyone pAmavAnI te ja che. thiNaddhi nidrAthI pIDAtI vyakita, thiNaddhi nidrAmAM je pramANe svAbhAvika-vAstavika-anupacAta mAkalA hAvAnA kAra8 badhA ja abhAnapaNe kriyA kare che te pramANe teramA guNasthAnake kevaLI bhagavaMtane pudgala paramANu bhavya che, tethI bhavya ke abhavyano prazna udbhavato tathAbhavyatAnusAra aghAtakarma viSe svayaM saMcAlita kriyA thayA karatI nathI. pagaladravyamAM baMdha-mokSa tattva nathI. baddhatA, nirgathatA ke hoya che. mATe ja kahyuM che ke... "ajJAnI badhuM karyA kare ane jJAnIne nibaMdhatAno tyAM pudgaladravya viSe prazna raheto nathI. baMdha-mokSa tattva 1 badhuM thayAM kare saMsArI jIvane ja hoya che, kAraNa ke 'upacarita' ane "anupacarita' jAgRtyAmAni. te nityaM, bahirbhAveSu zerate / mAtra saMsArI jIvane ja lAgu paDe che. baddha saMbaMdha kevaLa saMsArI jIvane che, tethI tene mATe nirgatha thaI nibaMdha thavAno prazna ane 3 taiye parabdha, &iAre vALamRte . mahopAdhyAyajI paramAtmajyoti paMcavizaMti prakriyA che. saMsArI jIvone baMdhatattva che. te upacarita bhavya saMbaMdha je bahirAtma bhAvamAM ja potApaNuM mAnI paugalika parAdhIna che. paraMtu bhavi jIvo anupacarita bhavyatAne pAmI zake che. tethI , * tathA padArthomAM sukhanA bhrame lIna thaI sUtA che, te to mUDha AtmA jAgatA ja baMdhanI sAme "mokSa' tattva che. ' chatAM, sUtA ja jANavA, paraMtu je AvA bahirAtma bhAvano tyAga | saMvedanA, zakyatA, saMbhAvanA ane bhavyatA saMsArI jIvone karIne potAnA satya AtmasukhamAM ja ramatA rahe che, te sUto chato. lAgu paDe che. lAgaNI, bhAvanA je jIvane che te jIvanI saMvedanA paNa jAgatA che, evAM mahAtmAo paradravyamAM udAsIna rahI, sva che. saMsArI jIvanI ziva-siddha paramAtmA banavAnI zakyatA che temAM svarU5 guNarUpa amRtanuM AsvAdana kare che. salabhabodhi bhavya jIvonI ziva thavAnI zakyatA ghaNI che. paraMtu nahine 2 vathA nI4 minaM tiSThati sarvAH | bhAre karmI, durlabha bodhi, durbhavI jIvonI zakyatA ochI che, mATe ____ ayamAtmA svabhAvena, dehe tiSThati. sarvadA // temanI bAbate "saMbhAvanA' zabdaprayoga thaI zake. naheru cUMTaNI laDI paramAnaMda paMcavizaMti. rahyAM hoya ane tenI sAme sAmAnya ajJAta vyakti cUMTaNI laDI rahI jema pANIne viSe kamala jala thakI niraMtara nyAruM rahe che, tema hoya. to kahevAya ke naherane jItavAnI zakyatA che, jyAre ajJAta ja kevaLajJAnI bhagavaMtano AtmA zarIramAM rahyo chatAM, zarIra thakI vyaktine jItavAnI saMbhAvanA hoya zake. jo saMsArIjIvamAM mokSane sadA judo ja rahe che. gaDagaDiyA nALiyera jevI dazA hoya che. . . ! pAmavAnI bhavyatA-yogyatA nathI eTale ke te abhavya saMsArI jIva deha chatAM jenI dazA, varte dehAtIta, che to kahevAya ke tenI bhavyatA nathI. mokSa pAmavAnI bhavitavyatI te jJAnInA zaraNamAM, ho vaMdana agaNita. hoya to bhavyatA ane bhavitavyatA nahi hoya to abhavyatA-abhavi. ' ' ' -Atmasiddhi-zrImadjI. jIvadravyane cAreka saMvedanA, zakyatA, saMbhAvanA ane bhavyatA nahi tRSNA jIvyA taNI, maraNayoga nahi kSobha, zabdaprayoga lAgu paDe, jyAre pudgaladravya viSe mAtra zakyatA ane mahApAtra te mArganA, parama yoga vIta lobha. saMbhAvanA zabdaprayoga karI zakAya. zrImadjI svara a thavAnA karavAno bhavyatAnusApha kare che te pramANe ti, ziri ne ja lagana 'upacAra nathI. baMgha-gIta ke Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chela bIjIvAramaya parva evuM zakya nathI che ane heMgIgA pitAnuM pitA prabuddhajIvana , , tA. 16-6-98 reca, jJAna, jJAtA abheda kevaLajJAna : AkAzAstikAya, aAkAzAstikAya tarIke ane dharmAstikAya tema chadmasthane chadmasthanA jJAnamAM, zeya, jJAna ane zAtA bhinna adharmAstikAya tarIke oLakhAya che te tenA avagAhanA dAyitva bhinna hoya che, jevI rIte dhyAnamAM, dhyeya, dhyAna ane dhyAtA bhinna eka guNa, gatipradAna ane sthiti pradAna guNathI kevaLajJAnI bhagavaMtane bhinna hoya che. chAsthanuM jJAna apUrNa bhedayukta hoya che. chagha0 jaNAya che. paramAtma bhagavaMtane kevaLadarzanamAM dravya-astikAya-pradeza jJAtA, zeyane jANavA jAya che ane je zeyane e potAnA jJAnamAM dekhAya che ane kevaLajJAnamAM avagAhanapradAna, gatipradAna, jANe che te enA sImita jJAnathI sImita jANe che. je jANe che te sthitipradAna, grahaNatva guNa jaNAya che, je guNanA AdhAre kevaLajJAnI padArtha karatAM ke kALa pharI jatAM te padArthanA jJAnamAM pAchI pheraphArI bhagavaMta te te dravyanI oLakha karAve che, dravyane khyAti Ape che. thatI hoya che. vaLI sAme je ya che temAM paNa pheraphArI thatI hoya avagAhanApradAna Adi guNakArya che. ane guNakArya e paryAya che. che. jJAtAnA jJAnamAM paNa pheraphArI thatI hoya che ane jJAtAnI Ama dravya ane guNanI vizeSa samaja guNakArya athata guNanA jJAnadazAmAM paNa badalAva Avato hoya che. paryAyathI thAya che. ane saMpUrNa samaja dravya, kSetra, kALa, bhAva maLethI thAya che. nIcenA udAharaNathI vizeSa spaSTa samajI zakAze. jo jJAna nirAvaraNa thAya ane te nirAvaraNa jJAnamAM jaNAya to badhuM ya ekIsAthe svayaM svAdhInapaNe jaNAya. paraMtu jo jJAna "huM" ane "tame cAra vAgye maLyAM hatAM eTale ke ubhaya jANavA jAya to jeTaluM jANavAnuM che tenA anaMtamAM bhAge parAdhInapaNe arasaparasa ekabIjAne cAra vAgye ja maLyAM hatAM. jo ema kahIe jANe, je jANe te pAchuM kramathI jANe, jANeluM pAchuM eka sAthe ke ke "" tamane cAra vAgye maLyo hato ane tame mane sADAcAra kramathI cAlyuM paNa jAya. jANanAre jANyuM hovA chatAMya pAchI tenI vAgye maLyAM hatAM to pAgala ja TharIe. evuM zakya nathI. vaLI vismRti paNa thaI jAya ane ekavAra jANeluM bIjIvAra prayatna karIne ema kahIe ke cAra vAgye "huM", "tamane' IMgIMga gArDanamAM maLyo jANavA javuM paDe tevuM vismaraNa thaI jAya. Avo mahAna bheda pUrNa hato ane "tame', "mane maMdiramAM maLyAM hatAM, to paNa pAgala TharIe. evuM zakya nathI. ekabIjAne arasaparasa cAra vAgye ja ane apUrNa jJAna vacce che. maLyAM hatAM te kALa abhedatA che ane haMgIMga gArDanamAM maLyAM hatAM kevaLajJAna e pUrNa jJAna che. e sarvajJatA che. e jJAna zeyane te kSetra abhedatA che. putrajanma ane pitRtva eTale ke pitAnuM pitA jANavA jatuM nathI paNa chuM enA jJAnamAM jhaLahaLe che eTale ke thavuM te yugapada samakAlIna che. evuM ja kevaLajJAnI bhagavaMta viSe pratibiMbita thAya che. zeya, jJAna ane ane jJAtA e traNeya samakALa = zeya, jJAna ane jJAtAnuM abhedapaNuM che. yugapada abhedatA che. emAM arthAtu yugapada hoya che. tethI ja te traNa zeya, jJAna, jJAtA abheda zeyanuM sarvAga saMpUrNa akhaMDa darzana hoya che. nathI to emAM jJAna hoya che. kevaLajJAnI bhagavaMtamAM dravya, guNa ane paryAya e traNe ' pharatuM hoya che, nathI to zeya pharatuM hoya che ke nathI to emAM jJAtA abheda hoya che. kevaLajJAnI bhagavaMta pote jIvadravya, jJAna e pharato hoya che. je darzana che te sthAyI che. sarva kAMI samakALa che jIvadravyano guNa ane kevaLajJAna e jJAnaguNano paryAya. jo kevaLajJAna ane te pAchuM savakALe sama che eTale ja to kevaLajJAnI bhagavaMtane hoya to te kevaLajJAna paryAyavALA kevaLajJAnI bhagavaMta ane jJAna kevaLajJAnamAM je pramANe jevuM dekhAyuM hoya ane jaNAyuM hoya tene guNa hoya ja. eja pramANe jo kevaLajJAnI bhagavaMta hoya to jJAna bhavitavyatA" kahevAya che, jemAM lezamAtra pharaka paDato nathI ane guNa ane teno paryAya kevaLajJAna hoya ja. chadmasthane traNe bhedarUpa che * je pramANe jevuM jaNAyuM hoya tevuM ja ane te pramANe ghaTanA banIne hoya. paramArthathI joya, jJAna ane zAtAnA bheda nathI. vyavahArika raka ja rahe che te bhagavaMtanI "jJAnasattA' che. e ja pramANe ghaTanA je dazAmAM ja traNenA bheda hoya che. kAraNa ke kevaLajJAna thayuM nathI tyAM rIte ghaTI rahI hoya che, banAva je rIte banI rahyo hoya che ke pachI sudhI chaprasthajJAnI bhagavaMtanuM jJAna pharyA karatuM hoya che-badalAtuM rahetuM ? dalAtu hatu bhUtakALamAM ghaTanA je rIte ghaTI hoya te ja rIte jaNAvatA hoya che hoya che-hAni-vRddhi kSaya gharmavALuM hoya che. te bhagavaMtanI "vItarAgatA' che. koIpaNa dravya bhAva vagaranuM hoya ja nahi. vaLI dravya hoya to viSayane vadhu spaSTa karavA darpaNa (arIsA) ane pratibiMbanuM te dravyanuM kada, hada, sImA hoya ja ! dravyanA A kadane potAnuM kSetra hada kaMdana pAtAnu satra udAharaNa laI zakAya. arIso je che te biMba che. sanmukha padArtha hovAnuM ja ! uparAMta dravyano je bhAva hoya te kyAM to nitya hoya che te bibdha che ane te biMbUnI arIsAmAM upasatI AkRti-pratibiMba ke mAM to anitya hoya. nityAnitya jyAM AvyuM tyAM kALa hoya che. arIsAmAM pratibiMbanuM upasavuM te arIsAnA arIsApaNAnI ja ! Ama dravya, kSetra, kALa ane bhAva ekameka sAthe saMkaLAyela sAbitI che-kasoTI che cakAsaNI che. pratibiMba upase che mATe te hoya che. vyavahArakSetre ApaNane je bhaNAvavAmAM Ave che ane arIso che. je arIsAnA arIsApaNA uvaLatA, svacchatA, ApaNe bhaNIe chIe te dravya, kSetra, kALa ane bhAva ja bhaNIe saraLatA, samatalatA, lIsApaNA ane caLakATanI cakAsaNI che. jema che. padArthavijJAna che te dravyanuM bhaNatara che. bhUgoLa che te kSetranuM biMbUnuM pratibiMba, biMba (arIso) ane arIsApaNuM traNeya abheda bhaNatara che. ItihAsa che te kALanuM bhaNatara che. lalitakaLA, nibaMdha, hoya che, tema kevaLajJAnI bhagavaMtanA kevaLajJAnamAM zeya, jJAna, jJAtA sAhitya, cAritra nirmANa, cAritra ghaDatara che te bhAva bhaNatara che. traNeya abheda hoya che. sAthe e bhUlavA jevuM nathI ke zeya je jaDa gharmakSetre-adhyAtmakSetre paNa je bhaNIe chIe te paNa dravya, kSetra, cetana sacarAcara sRSTi hoya che tenI sAthe jJAna ane jJAtA abheda kALa ane bhAvanuM ja bhaNatara che. paraMtu te dravya, kSetra, kALa, bhAva thatAM hovA chatAM ya jJAna, jJAna ja rahe che ane jJAtA, zAtA ja je tIrthakara kevaLI bhagavaMte ApyA che ane bhaNAvyA che te ja rahe che. na to jJAna jaDa thAya che ke na to jJAtA jaDa thAya che. jJAna bhaNavAnA hoya che. eTaluM ja nahi paNa dravya, kSetra, kALa, bhAva ane jJAtA cetana ja rahe che. jemake arIso ane arIsAnA bhagavaMte ApyA che te pAchA ApaNA potAnA ja ApyA che. pratyeka arIsApaNAmAM, biMbanA, ke je bibe vidha vidha prakAranA jIvane enA potAnA ja AdhyAtmika dravya, kSetra, kALa, bhAva batADyA sArA-narasA, surUpa-kurUpa, iSTa, miSTa ke aniSTa hovA chatAM tenA che ane bhaNAvyA che. pratibiMbathI koI ja pharaka paDato nathI. Aja to jJAna ane jJAtAnI dravyanI oLakha enA bhAva arthAta guNathI thAya che. pAMceya vItarAgatAno javalaMta purAvo che-jIvavaMta purAvyuM che. mATe ja astikAya ekotrI che ane te astikAya pradeza rUpe che. emAMthI tameva sarva niHzaME baMnaMnihiM paraM ii' Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-6-98 vItarAga jinezvara bhagavaMte je je kahyuM che te niHzaMka satya che. game teTalA kALAMtare jIvane kevaLajJAna thAya paNa upayoga ane vedanamAM koi pharaka nahi : kevaLajJAna bAbatamAM evuM nathI ke jene paheluM kevaLajJAna thayela hoya teno upayoga ane vedana, pachIthI kevaLajJAna prApta karanAranA upayoga ane vedanathI caDhiyAtI kakSAnA hoya. kevaLajJAnanA viSayamAM vahelo te pahelo ke sarakArI nokarImAM sInIyorITI Seniorityno hoya che tevo kAyado nathI hoto. prathama tIrthaMkara bhagavaMta AdinAthanA kevaLajJAnano jevo upayoga ane jevuM vedana che tevo ja kevaLajJAnano upayoga ane vedana vartamAna covIsInA carama tIrthapati zAsanapati bhagavAna mahAvIra svAmijIno hoya che, tema sAmAnya ajina kevaLI bhagavaMtano che. pahelAM thayAM hoya, pachI thayAM hoya, have pachI bhAvikALamAM thanArA hoya ke pachI vartamAnakALamAM mahAMvideha kSetramAM vicaratA viharamAna-vidyamAna tIrthaMkara bhagavaMto ke sAmAnya kevaLI bhagavaMto hoya e sarva kevaLajJAnI bhagavaMtonuM kevaLajJAna, kevaLajJAnano upayoga, ane kevaLajJAnanuM vedana eka sarakhAM ja sama hoya che. emAM koi ja taratamatA nathI hotI. kevaLajJAna viSayamAM kAyado to e che ke pUrNa cUkavIe to pUrNa maLe. arthAt pUrNapaNe karma khapAvIe to pUrNa jJAnI thaie-kevaLajJAna pAmIe-sarvajJa banIe ! 35% mArka meLavIe eTale pAsa thai jaie athavA phAyanAnsIyala skImamAM hapte hapte InstallmentthI paisA cUkavavAnuM nakkI karI vastu vahorI lai AvIe evI vyavasthA kevaLajJAnanI prAptinA viSayamAM nathI. cAreya ghana ghAtI.karmono pUrNapaNe cUro karIe-cAreya ghAtIkarmano sarvathA kSaya karIe-jaDamULathI nAza karIe tyAre ja kevaLajJAna anAvRta thai tenuM pragaTIkaraNa thAya. karmane dabAvIe-upazAvIe to paNa kevaLajJAnanuM pragaTIkaraNa nahi thAya. eTale ja to upazama zreNie caDhIne agiyAramA guNasthAnaka upazAnta kaSAya (vItarAga chadmastha)ne sparzanArA vItarAga bhagavaMta kahevAya. evA sAdhakane paNa pUrNa cUkavatA nathI to kevaLajJAna thatuM nathI. ane agIyAramA guNasthAnakethI teo pAchA phare che-heThe Utare che-nIce paDe che. zeThane tyAM kAma ka2nA2 vANotara zeThanI maherabAnI meLavIne potAnI AvaData hoMziyArIthI zeThano barobarIo thai jai zeThanI haroLamAM bese evuM nathI. paraMtu kevaLajJAna viSayamAM to upAsya vItarAga bhagavaMta jevAM che evAM ja vItarAga kevaLIbhagavaMta, e upAsya vItarAga bhagavaMtanI upAsanA-sevA-cAkarI karIne banavAnI vAta che. bAkI paMdara bhede je siddha kahyA che te to kevaLajJAnanI pUrvAvasthAnA bheda che. prabuddhajIvana kALa, cha dravyamAMnuM eka dravya hovA chatAM te astikAya nathI eTale maulika padArtha nathI, paraMtu upacarita dravya che. kALanuM koi svataMtra astitva che nahi. kALa to kevaLa kalpanA che-bhramaNA che. e to kALAdhyAsa che arthAt kALano bhrama-AbhAsa che. jIve pote * potAnA jJAnamAM bhrama ane bhrAMtithI utpanna karela vastu che. tenuM koi satya mApa ke pramANa nathI. udAharaNa tarIke jAgratAvasthAmAM sukhavedanamAM-zAtAkALamAM kALanI koi khabara paDatI nathI. sukhanA lAkho varSa kSaNa jovA lAge che. jyAre duHkhavedanamAM hoie to kalpelo kALa mahAkALa lAge che. duHkhamAM duHkhanI eka kSaNa paNa lAkha varSa jevI lAge che. eja pramANe nidrAmAM paNa vyavahArika apekSAe keTaluM UMghIe chIe tenuM bhAna hotuM nathI. teja pramANe svapnAvasthAmAM ApaNA jIvanano vibhAga pacAsa varSano hoya te pAMca miniTano thai jAya che. A to badhAMnA jIvananA anubhavanI vAta che. kevaLajJAna-kevaLadarzananA samayAMtara upayoga saMbaMdhI vAdavivAda nirasanaH 7 AcArya bhagavaMto vAdi mAdevasUrijI, jinabhadra zramAzramaNa ane siddhasena divAkara sUrijI vacce kevaLajJAnI bhagavaMtone kevaLajJAna ane kevaLadarzanano upayoga samayAMtare hoya che ke eka ja samaye yugapada-samakAla hoya che ke pachI darzana sAmAnya hoi, jJAnamAM samAI jAya che te saMbaMdhI matabheda hato, 'jugavaM naththi do uvaogA' baMne upayoga eka sAthe na hoya paNa samayAMtare hoya evo Agamano pATha che. karmagraMthanI rUe bAramA guNasthAnakanA aMte vItarAga avasthAmAM pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya ane pAMca aMtarAyakarmanI ema cauda prakRtino eka sAthe nAza thAya che. jo A cauda karmaprakRtiono nAza ekI sAthe thAya, to jJAnadarzana upayoga paNa eka sAthe samakALa varte. paraMtu jo samayAMtara mAnIe to ekeka upayoga upara samayAMtare AvaraNa siddha thAya. ane jo AvaraNanI siddhi thAya to kSAyikabhAvamAM kSati pahoMce. have ahIM prazna e udbhave che ke AgamamAMthI karmasAhitya nIkaLyuM ke pachI karmasAhitya-karmagraMthamAMthI Agama nIkaLyAM ? Agama viruddhanI kalama karmagraMthamAM Ave e saMbhavita nathI. A daSTikoNathI vicAratAM kevaLajJAna upayoga ane kevaLadarzana upayoga baMne eka ja samaye hoya e siddhAMta svIkRta Thare che. jo jJAna ane darzana zabdanA artha karIzuM to jJAna eTale jANavuM ane darzana eTale jovuM evo artha thaze. jJAna e vizeSa upayoga che ane darzana sAmAnya upayoga che. dazya padArtha haMmezA astikAya hoya ane enuM kada ane hada (kSetra) hoya. vaLI enI AkRti-saMsthAna hoya arthAt sAkAra-mUrta-rUpI hoya. e astikAyamAM rahela guNa paryAyane jANavAnuM kAma jJAnanuM che. jJAna astikAya eTale ke dravyamAM 2helAM bhAvone-guNaparyAyane jANe. udAharaNa tarIke sAkarano TUkaDo dekhIe-joie chIe. paraMtu sAkaramAM rahelI mIThAzane jotAM nathI paNa jANIe chIe. A jovAM ane jANavAnI kriyA baMne eka ja samaye hoya. jovuM ane jANavuM bheguM thAya tyAre jJAna pUrNa bane che. je kevaLajJAna che. jJAna, daSTi kyAre bane che ? padArthane jyAre Attention- dhyAna daine upayogathI jovAmAM Ave che tyAre jJAna, daSTi bane che. ochuM-vattuM jaNAya che te kSopakSama che. dRSTi ekadezIya hoya che kAraNake dRSTi, dazya sAthe saMbaMdha karavA jAya che. sAmAnya-vizeSa darzana e ochI-vI jANa che. A AtmahitanI dRSTithI thatuM samyagdarzana che. karavAmAM Ave che tyAre jJAna darzana bane che. je sarvadezIya che. e jJAna, darzana kyAre bane che ? jyAre jovA ane jANavAnuM baMne vAstavika darzana che ane te kevaLadarzana che. kevaLadarzanamAM jovAnuM hotuM nathI. e to pUrNa che ane akriya, akramika che. eTale astikAyo-padArtho-dravyo jevAM che evAM ja ane jevaDAM che evaDAM ja tenA asalarUpe samakALa pratibiMba thAya che. ahIM zAna-darzana abheda che arthAt daSTi-darzana abheda che. A to AtmA vaDe thatuM divya darzana-kevaLa darzana che. TUMkamAM- AtmA mATe juo to samyagdarzana ! AtmA vaDe juo to divyadarzana-kevaLadarzana ! Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 prabuddhajIvana kevaLajJAna eTale 'sarvakSetranA, sarvakALanA, sarva dravyone tenA sarva bhAva sahita jANe' e je kevaLajJAnI vyAkhyA karavAmAM AvI che te para padArthane jovA-jANavAnA arthamAM te apekSAe thai che. paraMtu AtmAnuM svarUpa te jJAna-darzana arthAt jovuM-jANavuM nathI paNa AtmAnuM svarUpa to vedana tattva che. jaDa ane cetanano bheda samajavA mATe AtmAnuM lakSaNa jJAna-darzana lekhavAmAM Ave che. paraMtu AtmAnA svarUpanI paripUrNatA ane AtmAnA svarUpanI paripUrNa vyAkhyA, vedakatA-anubhUti-anubhavane sAthe laie tyAre thAya. mATe AtmAnA pUrNa svarUpane-mULa svarUpane samajavA jJAyakabhAva uparAMta sAthe sAthe vedakatA levI ja joie, kAraNake kevaLajJAnamAM svakSetre vedakatA pradhAna che ane parakSetre prakAzakatA che. kevaLajJAna hoya paraMtu AnaMdavedana nahi hoya to tevAM kevaLajJAnanI kiMmata zI ? eTale ja to avadhUta yogI AnaMdaghanajI mahArAjAe gAyuM che ke... tA. 16-6-98 to uttaramAM kahevuM ja paDaze ke traNeya AcArya bhagavaMtomAMthI game te eka mata sAco hoya toya te matAnusAranA upayogamAM, AnaMdavedanamAM to koi pharaka paDe ja nahi. mATe pradhAnapaNe AnaMdavedanane lakSamAM rAkhI kevaLadarzana ane kevaLajJAnano artha karavo joie, jethI matabhedane avakAza rahe nahi. jo ApaNe AnaMdavedanane pradhAnapaNe laizuM to kevaLadarzana ane kevaLajJAnano upayoga game te prakAre ke game te rIte haze toya AnaMdavedana to sarakhuM ja raheze, jIvane aMte matalaba to AnaMdavedana sAthe ja che. eTale traNe ya matamatAMtarano koi artha sarato nathI. Ane vadhu spaSTa karavA ApaNA rojabarojanA jIvananuM dRSTAMta ja udAharaNa tarIke laie. ApaNA rUpiyA pacIsa hajAra koi pAse leNA nIkaLe che. paisAnI ugharANI karatAM nANAM uchInA lenAra kahe che ke...huM udhAra laine, bAyaDInA ghareNAM vecIne ke pachI joga na bese ane kyAMya hAtha lAgI jAya to dhADa pADIne ke bhIkha mAgIne yA corI karIne paNa nANAM cUkavIza. tamArA nANAM to yena kena prakAreNa dUdhe dhoine cUkavIza to kharo ja ! enI nANAM lAvavAnI prakriyAthI leNadArane zuM matalaba ? leNadArane to eTalI ja matalaba che ke deNadAra enA nANAM cUkave. nANAM maLatAM deNadArane, leNadAra pUchavAno paNa nathI ke nANAMno joga zI rIte thayo ? jJAnAnaMda ho pUraNa pAvano, varjita sakala upAdhi sugyAnI; atIndriya guNamaNi Agaru, ema paramAtama sAdha sugyAnI. sumatinAthajI stavana kavi banArasIdAse paNa jIvalakSaNa samajAvatAM kahyuM che ke... samatA-ramatA uradhatA, gyAyakatA sukhabhAsa, vedakatA caitanyatA, e saba jIvavilAsa. AtmAnuM lakSaNa vedakatA che ane AtmAnuM svarUpa jJAnAnaMda svarUpAnaMda-AtmAnaMda vedana che. A vedana tattva traNa prakAre che. sukhavedana, duHkhavedana ane AnaMdavedana. sukha-duHkhanuM vedana karmajanita hoya che ane kramathI hoya che. jIvanA bhoga mATe te kartAbhAvathI hoya che. jyAre pUrNAnaMdavedana-kevaLajJAnAnaMdavedana-svarUpAnaMda vedana-AtmAnaMdavedana karmarati, karmanirapekSa, akriya akramika, akartA bhAve sahaja ja hoya che. vaLI sukha-duHkha parAdhIna hoya che jyAre AtmAnaMdavedana svAdhIna hoya che. eTaluM ja nahi paNa eka rasarUpa arthAt sam+vedana=saMvedana saMpUrNa- paripUrNa vedanarUpa hoya che eTale ke vedananI tIvratAmAM anaMta rasarUpa hoya che. jJAnaMta riAvAtmaka / vedana eka paNa te anaMta rasarUpa hoya, carama sImArUpa hoya, rasa parAkASTAno-Tocano hoya. udAharaNa tarIke eka karoDa kaho to te rakama eka paraMtu saMkhyA gaNavAnI hoya to te eka karoDa gaNavI paDe. te eka samaye ja upayoga kahevAnA matavALA AcArya ema nahi kahI zakaze ke eka samaye upayoganA mate AnaMdavedana bevaDAya jAya che. ane samayAMtare upayoganA mate AnaMda aDadho thai jAya che. game te mata hoya, AnaMda to AnaMda ja rahe che, evo ne evo eka ja sarakho rahe che ane eTalo ne eTalo ja rahe che. AnaMdavedanano jJeya ke viSayathI saMbaMdha nathI. haju jJAnane jJeyathI viSaya-viSayI bhAvathI saMbaMdha che paNa AnaMdavedanane evo koi saMbaMdha nathI. udAharaNa tarIke ApaNe asad kalpanA karIe, ke je dvArA vizeSa spaSTIkaraNa thAya. vizvamAM zeya padArtho pAMca astikAya rUpa che. emAM jema lokAkAza zeya che tema alokAkAza paNa zeya che. AkAzamAM keTalAMya jyotiSanA graha, nakSatra, tArA, AkAzagaMgA rahela che. asad kalpanA karIe ke lokAkAza ekathI vadhu hoya, zuM lokAkAzanA vadhavAthI jJAnAnaMda-AtmAnaMda vadhI jaze ? alokAkAza paNa kevaLI bhagavaMtanA kevaLajJAnano viSaya jJeya che. evAM e alokAkAza ke, jemAM anAdikALathI koi dravye, koi astikAye avagAhanA lIdhI nathI to tethI jJAnAnaMdamAM zuM koi pharaka paDyo ? nahi ! asa kalpanAe lokAkAza ekathI vadhu hoya ke pachI alokAkAzamAM koI dravya hovAnA kAraNe kai na hovAnA kAraNe AnaMdamAM koi ja pharka traNa AcAryanA je mata che, temAM teoe zeya ane dazya sAme rAkhI kevaLajJAna ane kevaLadarzananI vyAkhyA karI. paraMtu jIvanuM svarUpa je vedanatattva che tene kevaLajJAna ane kevaLadarzana sAthe joDIne jJAna-darzanano artha pUro na karyo. svarUpavedana ja pradhAna che. kAraNa ke jIvane potAnA badhAMya kSAyikabhAvanA guNo AnaMdavedanarUpa che. paDato nathI. e to lokasthiti je pramANe hoya te ja pramANe hoya, mATe ja kevaLajJAna ane kevaLadarzanane jIvanA bhAva sAthe joDavAM. vAstavika to zeya jJAnamAM DUbe che ane jJAna AnaMdamAM DUbe che. joie ane nahi ke mAtra jJeya sAthe. AtmA AnaMdamAM masta rahe che-AnaMdavedanamAM taraboLa thai jAya che-AnaMdamAM tarabatara tarotAjA rahe che. bhAvano koi abhAva thato nathI ke abhAvano kAMi bhAva thato nathI. have AcArya maharSinA mata zuM che te joie ane te para vicAra karIe...(1) AcArya bhagavaMtazrI jinabhadra kSamAzramaNano mata AgamanA pATha anusAra e che ke..'kevaLajJAna ane kevaLadarzanano upayoga samayAMtare che.' (2) AcArya bhagavaMta vAdI malludeva sUrijIno mata karmagraMtha anusAra e che ke...'kevaLajJAna ane kevaLadarzanano upayoga eka ja samaye yugapad-samakAlIna che.' (3) AcArya bhagavaMta siddhasena divAkara sUrijInA mata pramANe kevaLajJAna e vizeSa che ane kevaLadarzana e sAmAnya che.' vizeSamAM sAmAnya aMtargata thai jAya-samAya jAya che. eTale ke aMte abhinna-abheda thai jAya. lokasthiti je pramANe hoya che te ja pramANe hoya che. A to viSayane khulAsAvAra samajavA ane samajAvavA pUratI ja asakalpanA karI che ke jethI jJAnAnaMda zuM che e spaSTa thAya. vaLI e paNa bhUlavA jevuM nathI ke kevaLajJAnI bhagavaMtane sAkaranI mIThAza, phaTakaDInI turAza ke kAkaDInI kaDavAza jANavA mATe chadmasthanI jema sAkara, phaTakaDI ke kAkaDI cAkhavAnI, jIbhe mUkavAnI AvazyakatA rahetI nathI. kevaLajJAnI bhagavaMta akriya, akramika, vItarAga, nirAvaraNa hovAthI sarva kAMi, sarva astikAya pradeza tenA sarva guNadharma-guNaparyAya-bhAva sahita samaya mAtramAM jaNAya che. kevaLadarzanamAM astikAya arthAt pradezapiMDa dekhAya che ane kevaLajJAmamAM pradezapiMDanA AdhAre rahela teno 52mabhAva ke guNadharma yA guNaparyAya jaNAya che. kevaLadarzana ane kevaLajJAnano vicAra karIe to traNe ya prajJAvaMta AcArya bhagavaMtonA bhinnabhinna mata bhale rahyA, paNa te traNeya mata anusAra, je pramANeno upayoga hoya te prakAranA upayogamAM AnaMdavedanamAM taphAvata zuM paDe ? (kramaza:) (saMkalana : sUryavadana ThAkoralAla jhaverI) Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-6-98 : prabuddhajIvana * 1 rAjA bharatharI' D DaoN. raNajita paTela (anAmI) bhikSA dene maiyA piMgalA'. varSo pUrve pUnAmAM khUna thayuM)nA mArgadarzana nIce A ja bhartuharinA 'bhekha re utAro rAjA bharatharI.' "vAkyapadIya' upara zodha-prabaMdha lakhI DaoNkTareTanI upAdhi meLavelI. rAjA bharatharI' nATakanI A paMktio huM lagabhaga paMcotera mA veta' 2, "vAM cintayAmi satataMno kavi bhartuhari judo ane zabda brahmanuM varSothI sAMbhaLato Avyo chuM. amArA gAmamAM eka nATaka-maMDaLI ahI tattvaciMtana karanAra dArzanika bhartuhari paNa judo...pelo bhartuhari AvatI, jemAM be pAtro bharatharI-piMgalAnAM, mAmA-bhANeja nAme rAjavI kavi che jyAre A bhatRhari vyAkaraNanI philasUphIno graMtha dhaniyo ne bhUliyo bhajavatA. e pachI to gujarAtanI eka prakhyAta "vAkyapadIya' lakhanAra prakAMDa vaiyAkaraNI che. - nATaka-maMDaLIe "rAjA bharatharI'nuM nATaka evI asarakAraka rIte jyAre jyAre amAre AMgaNe ekatAro (rAvaNahaththo) vagADI, bhajavyuM ke sArA kaTuMbanA keTalAka nabIrA bhekha dhAraNa karI saMsAra bhIkha mAganAra koi bharatharI' Avato to mArAM dAdI kahetAM tyAga karavA lAgyA jethI e nATaka upara, pratibaMdha mUkavAmAM Avelo "bharatharIne sADalo ke dhotiyuM dAnamAM ApavAthI khUba puNya maLe.' evuM sAMbhaLyuM che. AjakAla AkAzavANI amadAvAda-vaDodarA kendra ne koI paNa bharatharIne mAro dAdI, koI ne koI vastranuM dAna karatAM parathI "gujarAtI citrapaTa saMgItamAM "rAjA bharatharI' nATakanI ja-bhIkha nahIM dAna. bharatharInI paNa eka jAta che, jeno viziSTa uparyukta paMktio anekavAra sAMbhaLavA maLe che ne mAro bhUtakALa poSAka hoya che ne rAjA bharatharI viSayaka gIto, bhAI bhaginInA jIvaMta bane che. nATakanI adhavaca Teblo' paDyo...huM AgaLanI ananya premanI kathA-gIta-kathA, kAjUDo ke mIrakhAnajI jevA paMktimAM beTho hato. ghaMTaDI vAgatI hatI paNa paDado UMcakAto nahoto bahAravaTiyAonI zauryagAthA, zaheranA sUbA malhArarAvanI ke evI ...katuhalavRttithI meM paDado heja UMco karyo to rANI piMgalA banela ja anya lokakathAonI, bhAva ke rasane anurUpa hRdayasparzI rIte bhUliyo khurazImAM beTho beTho bIDI pIto hato ! e bIDI pI le gAIne potAnuM gujarAna calAve. keTalAya bharatharIone kaMThethI uparyukta pachI paDado UMcakAya ! rANI piMgalAno mAro bhrama bhAMgI gayo. kathAo meM rasapUrvaka sAMbhaLI che ane Ajeya emAMnI keTalIka smRtimAM zAhabudIna rAThoDe paNa ekAda kAryakramamAM rAjA bharatharI saMbaMdhe AvuM sacavAI rahI che. A jAti saMbaMdhe to pro. jorAvarasiMha jAdava ja beMka kaheluM : piMgalA banelA naTanA vALa bheMsanA pUMchaDA jevA, vigate vAta karI zake, mane to abhipreta mAtra eTaluM ja che ke A dukALiyo deha, hAthe page ruMvATI, dekhAva paNa evo ja'...rAjA 'bharatharI jAti' e vyavahAradakSa rAjavI kavi bhartuhari ane bharatharI bhekha na le to bIje kare paNa zuM ? "gujarAtI citrapaTa' "vAkyapadIya'nA lekhaka vyAkaraNI bhartuhari pratye abhimukha karyo. saMgIta'mAM bharatharInA pAtrane kaMTha Apyo che. zrI mahendra kapUre. emAM amadAvAdanI gujarAta kolejamAM ane vidyAsabhA'mAM jyAre sAta sAta pUrvabhavanI vAta Ave che paNa ekreya bhavamAM piMgalA huM bI.e; ema.e.no abhyAsa karato hato tyAre rAjavI kavi sahadharmacAriNInI zraddheya vaphAdArI dAkhavatI nathI evo bhAva bhartRharinAM traNeya zatako-('nItizataka', 'vairAgyazataka', ane nirUpAyo che. paraMparA pramANenI kathA to bhartuhari-piMgalA, "zRMgArazataka')no padyAnuvAda karelo. 'zRMgArazataka'mAMthI preraNA (?) azupAla-gaNikAnA vyabhicAra bhAvanI bevaphA premanI kathA-khUba lai i. sa. 1957mAM "sneha-zataka' kAvyasaMgraha meM pragaTa karelo. jANItI che ane kahevAya che ke kavi bhartRharie e praNaya-trikoNanA bhartRharinA nAme cothuM zataka - vijJAna zataka" caDhayuM che paNa e anulakSamAM A zloka lakhyo che : vAtamAM jhAjhuM tathya lAgatuM nathI ane bhartuharinA nItizatakanA be yAM cintayAmi satataM mayi sA viraktA zloka zabdazaH mahAkavi kAlidAsanA abhijJAna zAkuMtalamAM paNa sApyanyamicchati janaM sa jano'nyasaktaH / . . jovA maLe che ! asmatkRte ca parituSyati kAcidanyA vyAsa-vAlmIkinI pratibhA zabdanA sAcA arthamAM mahAkavinI dhiktAM ca taM ca madanaM ca imAM ca mAM ca // che ne mahAbhArata-rAmAyaNa, AryasaMskRtinA mahAnagraMtho che paNa lokahRdayamAM vyApaka sthAna to saMta-kavi tulasIdAsanuM che. te ja rIte matalaba ke jenuM huM niraMtara ciMtana karuM chuM te mArAthI virakta saMta-sAhityamAM bhAsa-kAlidAsa ne bhavabhUti moTA gajAnA che ne te anyane jhaMkhe che-ane te Itara jana anya strI para Asakta jana anya strI para Asakta (Major) kavio-nATyakAro hovA chatAM lokahRdayamAM vizeSa sthAna che ane te anya strI mArA para Asakta che. AthI mArI priyAne to rAjavI saMnyAsI-kavi bhartuharinuM che ema huM samajuM chuM. * dhikkAra che je anyane cAhe che ane pelA itara janane paNe dhikkAra che ane A badhI lIlA karanAra kAmadevane ane amane saune dhikkAra ApaNA cAreya Azramoe AMkelA Adarza ane udAtta jIvanane ja che.' zuM premamAM, lagnamAM, dAmpatya jIvanamAM ke are ! rAjakAraNamAM jIvavA yogya yathArtha mArgadarzaka zloka jo saMcita karavAmAM Ave to paNa jo pAyAnI vaphAdArI na hoya to badho pAyo kaDaDaDabhUsa karIne - te bhartuharinAM zatakomAMthI vadhu pramANamAM maLavAnA enI mane khAtrI. paDI bhAMge che. koNa jANe, dharitrI-mAtAnuM stana-pAna karanAra keTakeTalA bhartuhari nA hAro tyama kaMkaNo agara to nA karNanAM bhUSaNo, atyAra sudhImAM pAkyA haze ! thoDAka mahinA upara pro. azoka kayUrI, maNikuDalo agara to ADaMbarI vastra nA, akalUjakare (venakuvara, keneDA, briTIza kolambiyA yunivarsiTInA sAcAM maMDana e nathI nara taNAM AnaMdadAyI kadA prophesara) vaDodarAnI mahArAjA sayAjIrAva yunivarsiTInI che to mAtra sudhArase chalakatAM subhASito ekalAM' , mAsa-vidyA maMdira (Oriental Institute) mAM bhatRharinA evA sudhArase chalakatAM aneka subhASito bhartuharinAM zatakomAMthI vAkyapadaya' upara traNa vyAkhyAna ApelAM ane varSo pUrve mArA maLe che. jenI samakSa mIThI drAkSa plAnamukhI thAya che ne zaramathI parama mitra DaoN. jayadeva zukala, pro. atyaMkara dAdA (jamanuM keTalAMka sAkara gAMgaDo banI jAya che ne subhASitonA amararasathI bhIti Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 pAmI 'saMcare svargamAM sudhA.' bhartRharinA daSTAnto vedhaka ne sacoTa hoya che ane enA arthAntaranyAsomAM prAjJa kavinI paripakva prajJAnAM darzana thAya che. yaM yaM pazyati tasya purato mA brUhi dIna vacaH' (5) vidyAvAna paNa durjana mATe kahe che : 'maNinAlaMkRtaH sarpaH kimasau na bhayaMkara ?' (6) sevAdharma: paramagahano yoginAmapyagamya:' (7) satAM kenodiSTa viSamamasidhArAvratamidam' (8) sapUta, satI strI ane sanmitra kyAre maLe ? dedatrayaM jagati puNya kRto labhante'. (9) manasvI kAryArthI na gaNayati du:kha na ca sukha' (10) zIlaM paraM bhUSaNam' (11) ye vinaMti nirarthaka parahita te ke na jAnImahe' (12) 'vidyA rAjasu pUjitA na hi dhanaM vidyAvihInaH pazu :' (13) 'satsaGgati kathaya kiM na karoti puMsAm ?' (14) 'prArabhya cottamajanA na parityajanti' (15) 'sarvaH kRcchvagatopi vAMchati janaH sattvAnurUpaM phalam' (16) 'tattejasvI puruSaH 525kRtavikRti kathaM sahate ?' (17) 'prakRtiriyaM sattvavatAM na khalu vayaM sTejaso hetuH' (18) 'nindantu nItinipuNA yadi vA stuvannu' (19) 'yapUrve vidhinA lalATa likhita tanmArjitu kaH kSamaH' (20) 'kAle phalanti puruSasya yathaiva vRkSAH' (21) 'rakSanti puNyAni purA kRtAni' (22) 'jJAnalavadurvidagdha brahmApi taM naraM na raMjayati' (23) huM mane mUrkha samajyo ne satvaraH mArA uparyukta vighAnanA samarthanamAM AkhA zrlokanAM daSTAMto ApavA jAuM to ati vistAra thAya tema che. paNa keTalAka jANItA zlokanI akkeka paMkti TAMku to paNa mArA vidhAnane puSTi maLaze. dA. ta. kAvyazilpI 'kAnta'ne cAra khaMDakAvyonA kavi tarIke vivecako biradAve che. kAvyarasiko ane sAhityarasajJone bhartRharinA dazeka zloka pasaMda karavAnuM kahevAmAM Ave to bhAgye ja eka vAkyatAno (1) sarve guNA : kAMcanamAzrayanti (2) dravyanuM dAna karavAmAM na Ave ke eno upabhoga karavAmAM na anubhava thAya ! kAkA sAheba kAlelakare sAcuM ja kahyuM che : 'AkhA Ave to yo na dadAti na bhuMkta tasya tRtIyA gati bhavati.' (3) 'mavasthA vastuni prathayati ca saMkocayati ca'. bhArata varSa upara jo koinI sauthI vadhAre asara thaI hoya to te rAjasaMnyAsI kavi bhartRharinI. daMtakathA pramANe te vikrama rAjAno moTo bhAi thAya che. bhartRharinAM traNa zatakomAM hiMdu samAjanuM saMpUrNa pratibiMba paDeluM che ema kahIe to cAle. koi paradezI mitrane hiMdu (4) game tenI pAse yAcanA na karAya--e mATe yAcakane uddezIne jIvananI chabI bheTa tarIke mokalavI hoya to rAjA bhartRharinAM anyokti dvArA kahe che : zataka-trayano sarasa anuvAda karI mokalI devo.' 'tadAmUrkheDasmIti javara iva mado me vyapagataH -mAro mada-javara chUmaMtara thai gayo. (24) vivekabhraSTAnAM bhavati vinipAtaH zatamukhaH' (25) sarvaspauSadhamasti zAstravihita mUrkhasya nAaupadham' (26) 'sAhityasaMgItakalAvihIna sAkSAtpazu: pucchaviSANahIna:' (27) dhyeSAM na vidyA na tapo na dAnuM prabuddhajIvana jJAnaM na zIlaM na guNo na dharmaH / te martyaloke bhuvibhArabhUtA, tA. 16-6-98 manuSyarUpeNa mRgAzcaranti // A to smRtie caDhyAM evAM keTalAMka dRSTAMta kevaLa 'nItizataka' mAMthI ja ApyAM che ane mArI pAkI khAtarI che ke AjathI pAMceka dAyakA pUrvenA saMskArI zikSitajanone A badhuM kaMThastha hatuM, ne prasaMgAnusAra eno yogya viniyoga thato. ('jIvanasaMskRti'-pR. 44) saMnyAsI rAjavI kavi bhartRhari kevA anubhavI ane saMsAra-DAhyA che te nIcenA zloka 52thI samajAze : 'dormantrayAnRpatirvinazyati, patiH saMgAtsuto lAlanA- dviproDanadhyayanAskula kutanayAcchIlaM khalopAsanAt / DrIrmaghAdanavekSaNAdapi kRSiH snehaH pravAsAzrayAmaitrIcApraNayAtsamRdviranayAtyAgAtmamAdADhananam // matalaba ke duSTamaMtrIothI rAjA, nIca saMgatithI saMnyAsI, khoTAM lADathI putra, anadhyAyathI vipra, kapUtathI kuLa, khalanI sevAthI zIla, madyapAnathI lajjA, jAta dekharekha vinA khetI, paradezavAsathI sneha, anamratAthI maitrI ane pramAdapUrvaka lUMTAvAthI samRddhino vinAza thAya che. A saMsAra viSamaya che ke amRtamaya ? evo zaMkA-prazna kavi anyatra pUche che...enuM kAraNa e che ke sajjano ane durjanothI vaselo A saMsAra sadguNo ane durguNone kayA mApadaMDathI mUlave che ? anekAntavAdamAM, durjanono sadguNo mATeno kevo dRSTikoNa hoya che? 'jADacaM DrImati gaNyate vratarucau daMbhaH zucau kaitavaM zUre nighRNatA munau vimatitA dainya priyAlApini / tejasvinyavaliptatA mukharatA vaktRryazakti sthire tatko nAma guNo bhavetsa guNinAM yo durjanaiIitaH || matalaba ke lajjAvAna puruSane zithila, vratadhArIne daMbhI, pavitrane pAkhaMDI, zUravIrane krUra-nirdayI, sa2Lane mUrkha, priya karanArane dIna, gurupUrNimA nimitte bhaktisaMgItano kAryakrama saMghanA upakrame, saMghanA bhaktisaMgItanA varganI baheno dvArA gurupUrNimA nimitte bhakti saMgItano kAryakrama yojavAmAM Avyo che, jemAM sarvane upasthita rahevA nimaMtraNa che. sthaLa : paramAnaMda kApaDiyA hola (saMghanuM kAryAlaya) samaya : budhavAra tA. 8-7-98, sAMje 5 thI 6. puSpA parIkha saMyojaka nirubahena zAha dhanavaMta zAha maMtrIo Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brahmAMDa-racanAmAM joyA che mAM bhIkhanuM cANiyuM pakaDAvI . kevo ? kALanI sAme emano sadAya ja tA. 16-6-98 prabuddhajIvana tejavIne garviSTha, vaktAne vakravAdI ane sthira citta-samatAvALAne lakhacoryAsI yonimAM manuSya jevo janma, e amRta-putrane ALasu-pramAdI-kahevAmAM Ave che. A duniyAmAM guNIjanonA evA mokSano adhikAra paNa evo sadbhAgI manuSya jo A bharatabhUmi kayA guNo che jene durjanoe kalaMkita na karyA hoya? ' jevI pavitra bhUmimAM tapa na kare to teno puruSArtha kevo kahevAya ? karIravRkSane vasaMtamAM patra na phUTe emAM vasaMtano zo doSa ? tenuM jIvana kevuM gaNAya? divase dhUvaDa na dekhe emAM sUryano zo vAMka? jalanI dhArA cAtakamukhe "sthAlyAM vairyamaDhyAM pacati ca lazune caMdanairiMdhanauzaiH na paDe emAM meghano zo gunho ? matalaba ke vidhAtAe lalATe je sauvarsela lAgairvilakhapata vasudhA mUlasya hatoH lekha lakhyA tene koNa miTAvI zake? devatAone huM namaskAra karuM chindhA kapUrakhaMDAnyutimiha kurute ko dravAzAM samatatuM. chuM paNa devatAoya vidhAtAne vaza hovAthI huM vidhAtAne namaskAra ' prANemAM karmabhUmi na carati manujo yastapo maMdabhAgyaH | karuM chuM. vidhAtA paNa ApaNAM pUrva nizcita karmAnusAra phala Ape matalaba ke :- makatamaNinA pAtramAM, caMdananAM IdhanathI lasaNane che-jethI karmane ja huM namaskAra karuM chuM. kAraNa ke : pakavanAra, suvarNanA haLathI AkaDAnA mULane khetaramAMthI ukheDanAra, brahmA yena kulAlavatriyamito brahmAMDabhADodare kapUravRkSane chedIne kodarAnI comera vADa banAvanAra jevo maMdabhAgI viSNuyaeNna dazAvatAragahane liso mahAsaMkaTa ! manuSya te che je A karmabhUmimAM janmIne tapa karato nathI. dropena kapAlapANipuTake bhikSATana kAritaH sUryo bhrAmyati nityameva gagane tasma namaH karmo : aMtamAM, khuda kavinA ja zabdomAM kahuM :matalaba ke : je karme brahmA jevA brahmAne kuMbhAranI jema jayanti te sukRtino rasasiddhAH kavIzvaraH brahmAMDa-racanAmAM jotaryA, viSNu jevA viSNune dazAvatAra levAnA nAsti yeSAM yazaHkAye jarAmaraNaje bhayam | cakkaramAM nAkhyA, rudra jevA rudrane hAthamAM bhIkhanuM caNiyuM pakaDAvI rAjavI-saMnyAsI-bhartuhari jevA rasasiddha zakAya kavine jarA dIdhuM ane samagra vizvamAM pragaTa devatA jevA sUrya bhagavAnane AkAzamAM ke maraNano bhaya kevo ? kALanI sAme emano sadAya jaya ho ! ' ' bhramaNacakramAM pheraphUdaDI karatA karI mUkyA evA karmane namaskAra ho. samatvanI siddhinAM sopAna | pU. AcArya zrI pUrNacandrasUrijI saMpatti ane vipatti, sukha ane duHkha, taDako ane chAMyaDo, koI mahelanuM vecANa thaI jAya, enI rakama paNa mAlikane maLI amIrI ane garIbI; A ane AvA dvandro Ama jo jovA jaie, jAya, pachI emAM Aga lAge, toya mULa mAlikane jarAya duHkha nathI to pUrva ane pazcima dizA jevA sAva ja viruddha-viparIta svabhAva- thatuM. kAraNa ke mahela sAthe mamatAno-mArApaNAno je rAga-saMbaMdha prabhAva dharAvatA jaNAya che. chatAM AzcaryanI ane ethI ya vadhu to hato, e naSTa thayo. ethI A saMbaMdhanI hayAtImAM mahelanI kAMkarI AnaMda-ahobhAvanI preraka vAta e che ke, keTalIka vibhUtionI khare to ya kALajAmAM kApo paDato hato, paNa A saMbaMdha kapAI jatAM najara AvA dvandro vacce ya potAnI samadarzitA TakAvI rAkhatI jovA ja mahela bhaDake baLe, to ya kALajAmAM kaMpa nathI jAgato. kemake maLatI hoya che. ethI sAmAnya mAnavI jevA AnaMdathI saMpattine pahelAM potAno gaNAto mahela have paDoza jevo thaI gayo. jenAM vadhAvato jovA maLe che, ethI ya savAyA AnaMdathI teo vipattine taraNetara mamatA baMdhAyelI hoya, evI jhUMpaDIne choDavAno vakhata vadhAvatA jovA maLatA hoya che. temaja sAmAnya mAnavI jevI napharata Ave, to jenuM dila kapAi jatuM hoya, evA koI garIbanI AMkho sAthe vipattine nihALato jovA maLe che, ethI ya kaI gaNI vadhu lAkho rUpiyAnA kharce baMdhAyelI AlizAna gharmazALAnI vidAya letAM napharata sAthe teo saMpattine nihALatA jovA maLe che. saMtonI A AMsubhInI paNa thatI nathI. AnuM kAraNa eka e ja che ke, jhUMpaDI samadarzitA to kharekhara Azcaryano, AnaMdano ane ahobhAvano sAthe patitvanA saMbaMdhe e baMdhAyelo che jyAre dharmazALA sAthe eno viSaya gaNAya. saMbaMdha mAtra prekSaka tarIkeno che. - saMtonA AvA svabhAvanI vAta karatAM eka subhASitamAM kahyuM che ke, have ApaNe mULa muddA para AvIe : saMsArIo jyAM jyAM saMto to saMpatti ane vipattimAM samadarzI hoya che. saMpattimAM lInatA mamatAno mALo bAMdhIne patitvanA saMbaMdhe joDAya che, tyAM tyAM saMto nahi vipattimAM dInatA nahi, A saMtonI samadarzitA che. vipattimAM samatAzIla ane mAtra prekSaka ja banI rahe che. ethI sukhanA sAgara' ' lInatA ane saMpattimAM dInatA-A paNa saMtonI samadazitA ja che. caraNa camavA Ave, to ya teo mAnatA hoya che ke, A to paDozIne TUMkamAM, saMsAra karatAM sAva ja judo, nadImAM sAme pUre taravA jevo mA 1 maLatuM sukha che ! A ja rIte du:khano dariyo potAne gherI vaLe, to svabhAva, e ja saMtonuM samadarzIpaNuM che. saMpatta 2 viparI 2 1 emanuM daSTibiMdu to e ja hoya che ke, A to paDozIne mAthe mahatAmekarUpatA / - saMtonI AvI samadarzitA to kharekhara ja Azcarya-ahobhAva jagave - tUTI paDeluM duHkha che ! huM to Atmamaya chuM. mane vaLagelo A deha evI virala vizeSatA che. eno koi inkAra karI zake ema nathI, kema eka paDozI jevo ja che. ethI paDozInA panAre paDelA sukhadu:khathI ke sukhanI jema duHkhane sanmAnavuM ane du:khanI jema sakhane tarachoDava huM jAta ja ja harSa-zoka anubhavuM, to eka naMbarano pAgala gaNAuM. * "A kaMi jevI tevI vizeSatA nathI !' paraMtu prazna e jAge che ke, saMto A be vacce samadarzI ja rahevAmAM ja khare DahApaNa gaNAya ! paNa Ama to A saMsAramAM pedA thayelA mAnavomAMnA ja eka che. to samadezI banavAnI sAdhanAnA sopAna Ama mukhyatve be che : pachI saMsAra Akho jyAM nadInA pravAhamAM ghasaDAI rahyo che. tyAM sAme mamatAno saMbaMdha-vicacheda ane prekSakatvanI samatAno vikAsa ! A pUre taravA jevI sAdhanAnI siddhi saMto kaI rIte meLavI zakatA haze ? be sopAna sara karavA kAje jIvanamAM AvatA sukhaduHkhane ApaNA -3 ane A sAdhanAnAM sopAna kayA haze? sukhaduHkha na mAnatAM, paDozInA sukhaduHkha mAnavAnI daSTi keLavavI - A praznano javAba meLavavA mATe ApaNo jarA samatA-mamatA ja rahI. A mATe huM tarIke AtmAne oLakhIne zarIramAM eka ne prekSakatva-patitvane samajI laIe. A samajaNa maLatAM ja ApaNane paDozInuM darzana meLavavuM ja rahyuM. ATalI sAdhanA siddha thai jatAMnI samAdhAna jaDI Avaze. saMto samatAzIla hoya che. kemake emanA sAthe ja pachI ApaNo paNa saMpatti ane vipattinI vacce samatAzIla manamAM prekSakatvano bhAva hoya che. ethI emanI samadarzitA kyAMye rahevAmAM saphaLa-sabaLa banyA vinA nahi ja rahIe ! ' naMdavAtI nathI hotI. A vAta eka daSTAMtathI samajIe. " Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prabuddhajIvana eka vaLAMka I DaoN. gulAba deDhiyA vatana javAnI vAta Ave ke mana varaghoDAnI mokhare nAcatA nAnA bALako jevuM banIne, sAta kAma choDI e pradezanI laTAre nIkaLI paDe che. vatana eka vyasana jevuM che. enI talapa hoya che. e kema AnaMda Ape che enI khabara nathI paDatI. Ameya AnaMdanAM mULa manamAM ja hoya che. mULiyAM ajavALAthI cheTAM rahe che. pravAsa AraMbhAya tenA be divasa agAuthI ja mana citro racavA mAMDe che. jUnAM citro pa2nI 2ja khaMkhere che. citromAM gamatA raMga bhare che. mana magajane nokhA pATha paNa bhaNAve che. tana-manamAM evo harSa hoya che ke pravAsanAM kaSTa e khamI le che. bhItarano AnaMda achato raheto nathI. Akho pravAsarasto vhAlo lAge che. gAma UMcAi para hoya to dUrathI dekhA de, TekarIo pAchaLa saMtAyeluM hoya ke vanarAjithI gherAyeluM hoya to sAva najIka pahoMcIe ke hAuka karatuM pragaTe, paNa manane enAthI phera nathI paDato. e to paMDamAM gAma lAvyuM ja hoya che. jema jema gAma najIka pahoMcatA jaie tema tema utsukatA vadhatI jAya. paricita bhomakA hovA chatAM ugrIva thai copAsa nIrakhyA karIe. sIma ane ardhI kSitija AMkhamAM bharI laie. gAmano sImADo varatAyo. jhADavAM dekhAyAM ke khalAsa ! pachI mana jhAlyuM rahe ? zvAsanI gati badalAi jAya che. jhADa e to jhADa che paNa potAnA gAmanAM jhADa sauthI nokhAM che. e AkAra, raMga badhuM potIkuM lAge che. AMkho sIma, seDhA, khetaro, kotaro nadI TekarAnI khabara pUchatI pharI vaLe che. samagra vAtAvaraNamAM ja potIkApaNuM lAge tyAre enA jAdumAMthI bacI na zakAya. gAmanI ApaNI mAyAne gAmamAM rahenAra kadAca na pramANI zake. ene mATe badhuM rojanuM che. vatanane cAhavA mATeya vatanathI dUra thavuM paDe. gAmamAM paNa parivartana AvyAM hoya che. mana e jue che paNa jhaMkhe che to jUnuM. parivartananI gati ati maMda che. jyAM jyAM najara karuM ke jUnI chApa tAjI thatI jAya che. mana keTaluM saMgharI zake che ! gAmaDAM to ghaNAMkharAM sarakhAM lAge. AsapAsanAM gAmomAM ghaNI sarakhI bAbato jaDI Ave. kintu mANasane to jevuM hoya tevuM potAnuM ja gAma priya lAge. khobA jevuM, rAMka, thoDAM khoraDAM vALuM gAma ene mana to saragApurI che. tulanA ke sarakhAmaNI e ApaNo svabhAva kharo paNa eka jevuM bIjuM kaMi hotuM ja nathI. potAnA gAma jevuM to kaMi ja nahi, potAnA gAmanI vAta nIkaLI ke mANasa bhAvavibhora thai jAya. kUvAnA tUTelA thALA ane ToDalA, kUvAnA bAkorAmAM pArevAM bese e jagA, vADAnI jUnI khavAIne kALI paDI gayelI vADa, sadAya eka bAju namelo raheto jhAMpo, baMdha meDInI pachIta para cItarelA ghaDiyALamAM thIjI gayelo samaya, sUnI zerIonI bhIMto para varSo jUnAM lakhANo, havADA pAsenI gaMdakI, sUkA taLAvanI taraDAyelI mATI, varasAdanA pANIe nadInI bhekhaDone Apelo ghasAro, zALA pAsenA vaDanA kharelAM sUkAM pAna keTakeTaluM paricita lAge che ! paDachAyA AtmIya lAge che. savAre nevAM Utarato taDako, bapora pachI oTalo UtaratA paDachAyA, sAMje osarImAM patharAto taDakAno pralaMba paTa, rAte AkAza AMgaNAmAM UtarI AvyuM hoya evo bhAsa thAya che. paricita tArAo e ja sthAne che. AkAza nIrakhatAM mana dUra dUra pahoMcI jAya che. gaganagokha lagI daSTi vistare che, mokaLAzanA tA. 16-6-98 meLAmAM AMkho moja kare che. ekAda kharato tAro nabha sarovaramAM AMdolana sarjI jAya che. gAmamAM mAre mATe badhA vAra ravivAra che. vAra, tArIkha ane kalAka-miniTanA cokkasa mApadaMDa thoDA vakhata mATe jhukI jAya che. samagra samaya sAthe gharobo baMdhAya che. maitrImAM TukaDA nathI hotA. samaya sAthenI maitrI sadAya sukhadAyI hoya che. samaya ApaNA pratyeka zvAsanI ijjata kare che. vartamAnapatra, TelIphona, dUradarzana jevA sthaLakALanA ADatiyA zaheramAM ApaNane kAma Ave che. ahIM to mAleka samaya zeTha pote ApaNI saMgAte che, sIdhA vyavahAramAM ADatiyAnuM zuM kAma ? eka nAnakaDI duniyA ramakaDAM rUpe maLI jAya che. mana bALaka banI jAya che. gAmanI sImamAM pharavA nIkaLuM chuM. kudaratanI nijalIlAmAM kyAMya khalela nathI. vaizAkhamAM koyalano Tahuko saMbhaLAya che. manamAM saMvedana jAge che. eka TahukA pachI thoDI vAre pharI Tahuko UThe che. be TahukA vacceno aMtarAla ko adbhuta cIja che ! TahukAnI bharatI AvatI hoya evuM lAge che. banne bAjue vADIo che. vacce vATa che. dhyAna kheMce evI avarajavara nathI. mAruM cAlavuM ke UbhA rahevuM anAyAsa che. A vAtAvaraNano ja eka bhAga houM evuM lAge che. potAno saMgAtha mANuM chuM. kyAMka dhULamAM paDelI pagalIo jouM chuM to kIDIonI AvajAva jouM chuM. rastA para mora ane Dhela UtarI Ave che. moranI cAMca khUlI che. jhaDapathI zvAsa le che. kUdako mArI jarAka UMDI vADImAM molamAM yugala cAlyuM jAya che. emanI nirbhayatA game che. kAgaDA, kAbara, TiToDI, cakalI vagere paMkhIonA svara samaya 52 raMgachAMTaDAM kare che. eka holo sauthI nokho tarI Ave che. eno ghUMTAyelo ghero avAja judI chApa mUkI jAya che. maheMdI pAna, phUla ane phaLathI bharapUra che. AMbADALe kerI para bharapUra taDako pIdhAnI gulAbI-kesarI lAlI varatAya che. mana kUdAkUda nathI karatuM. apekSA vagaranuM mana hoi zake e samajAya che. UMce AbhamAM ThaMDI havAmAM samaDI cakarAvA le che, pAMkha phaphaDAvatI nathI, havAnI maMda laherakhImAM pAMdaDI hale tema mana selArA le che. kyAMka khisakolI doDI jatI varatAya che. mananI haLavAza dehano bhAra paNa lAgavA nathI detI, bAvaLanI sukAyelI cAMdI jevI sapheda zULonI eka DALI paDelI che. nAnakaDAM tarala sapheda pataMgiyAM phUlo para ane zULo para bese che, UDe che, havAmAM AkAro race che. kudaratamAM svadharma varatAya che. sau padArtho, jIvasRSTi, vanaspati, potAnAmAM magana che. emanA hitamAM kyAMya bAdhaka na banuM ema pasAra thAuM chuM. ahIM sAkSI banavAmAM AnaMda che. sImamAMthI meM kaMi lIdhuM nathI. mAtra enuM smaraNa manamAM che. mATe kaMi na letAM ghaNuM lai lIdhuM che. Akhare e divasa Uge che. huM pAcho pharuM chuM. ghara, zerI, bajAra, coro. badhuM vaTAvato jAuM chuM. sImanAM jhADavAM dekhAya che tyAM lagI vatanamAM rahuM chuM. eka vaLAMka Ave che. jhADavAM aMtardhAna thAya che. kanyA vidAyanuM gIta sAMbhare che : 'A daza A daza pIpaLo, A daza dAdAnAM khetara,' basa jhaDapa pakaDe che, dizA badalAya che. huM bArImAMthI vaLI vaLI pAchaLa jouM chuM. // // // mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha - mudraka, prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha 7 prakAzana sthaLa: 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. phonaH 3820286. mudraNasthAna * rilAyansa oNphiseTa prinTarsa, 69, khAMDiyA sTrITa, muMbaI-400008, lesaraTAIpaseTiMga : mudrAMkana, muMbaI-400 092, Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa: (50) + 90 aMka: 70 Licence to post without prepayment No. 37 0Regd. No. MR/MBI-South/54798 0 tA. 16-7-980 000 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra000 prabhuC/ QUC6M prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 50 varSa000 vArSika lavAjama rUA. 800 taMtrI ramaNalAla cI. zAha dukkara kareuM je tAhuNNe samaNattaNaM / --bhagavAna mahAvIra (cauvanamAM sAdhupaNAnuM pAlana duSkara che.) chellA eka be dAyakAmAM jainonA judA judA saMpradAyomAM sAdhuonA gharabAra choDI, mAtApitA ane sagAMsaMbaMdhIone choDI dIkSA zithilAcAranI, dIkSAtyAganI, ApaghAtanI, nANAMnI ucApatanI levAnuM ghaNuM agharuM che, paraMtu dIkSA lIdhA pachI tene sAvaMta nibhAvavAnuM banatI ghaTanAoe samAjane vAraMvAra saMkubdha karI mUkyo che. vartamAna ethI paNa ghaNuM badhuM agharuM che ane nibhAvavA karatAM ene sAcI samayamAM pracAra mAdhyamo vadhyAM che ane sanasanATIbharI ghaTanAo rIte zobhAvavAnuM to duSkaramAM duSkara che. samAjanI kula vasatimAMthI prasiddha karI yaza khATI javAnI teonI vRtti paNa vadhatI jAya che. dIkSita thanAranI saMkhyA aDadhA TakAthI paNa ochI hoya che ane * ethI kyAreka ghaTanA nAnI hoya to paNa tene bahu moTuM svarUpa dIkSita thayelAomAMthI saMyamadharmanuM sAcI rIte pAlana karanArAonI ApavAmAM Ave che. kyAreka to utAvaLe khoTI ke adhUrI mAhitI saMkhyA to ethI paNa ghaNI ochI rahe che. dIkSA lIdhA pachI kalaMkarahita, apAI jAya che. alabatta, pracAra mAdhyamone kyAreya aTakAvI nahi paraMtu gatAnugatikatApUrvaka yaMtravatu dIkSAno bhAra vahana karIne jIvana : zakAya. joke bIjI bAju kyAreka to teo e dvArA samAjane jema tema pUruM karanArAonI saMkhyA paNa ochI nathI hotI. Ama ... mAhitagAra ane jAgrata karavAnI iSTa samAjasevA paNa bajAve che. banavuM asvAbhAvika nathI, kAraNake A mArga ja evo kaThina che. paraMtu je sAvadha rahevA jevuM che te to sAdhu samAje ja che. eTale ja bhagavAna mahAvIre uttarAdhyayanasUtranA ogaNIsamAM che - sAdhuonA zithilAcAranI ghaTanAo AjakAlanI nathI. adhyayanamAM kahyuM che: vizvAmitrathI paNa vadhu prAcIna kALanI te che. vastutaH jema khoTA vAluyAkavale ceva nirassAe u saMjame / dAktaro hoya che, lebhAgu ijanero hoya che, prAmANika adhyApako asidhArAgamaNaM ceva dukkaraM cariuM tavo / hoya che, luccA vepArIo hoya che, bhraSTa nyAyAdhIzo hoya che tema samAjamAM vakhatovakhata zithilAcArI sAdhuonA dAkhalA paNa banatA (saMyamanuM pAlana retInA koLiyA jevuM nIrasa che. tevI ja rIte " rahevAnA. evI ghaTanAo dareka kSetre kevI rIte ochI bane te ja 1 tapazcaryAno mArga paNa talavAranI dhAra upara cAlavA jeTalo duSkara* : samAje vicAravAnuM rahe che. jema sauthI UMcI ane kaThina parIkSAomAM pAsa thanAranI saMkhyA ahIvegaMtadITThIe carite putta dukkare / alpa hoya che tema sAdhutAnI parIkSAmAM sArI rIte pasAra thanArAo javA lohamayA ceva cAyeyavvA sudukkaraM // alpasaMkhya ja rahevAnA. emAM paNa duniyAnA judA judA dharmomAM (jema loDhAnA java cAvavA duSkara che tema sarSanI jema ! gRhatyAgI sAdhusaMnyAsIonA je nizcita AcAra hoya che temAM . ekAntadaSTithI-ekAgratAthI cAritranuM pAlana karavuM duSkara che.). sauthI vadhu kaThina sAdhvAcAra jaina dharmamAM gaNAyo che. ahiMsA, satya, >> asteya, brahmacarya ane aparigraha e pAMca mahAvratanuM mana, vacana na tafuM TuvAM racAyo ! ane kAyAthI karavuM, karAvavuM ane anumodavuM ema trividhe trividha tahA aNuvasanteNaM dukkaraM damasAgaro // arthAt nava koTie niraticAra pAlana karavuM ghaNuM ja duSkara che. A (jema bhujAothI samudra tarI javo duSkara che tema upazAnta nahi ! pAlana paNa kizorAvasthA ke vRddhAvasthAmAM jeTaluM duSkara nathI teTaluM duSkara yauvanAvasthAmAM che. eTale ja bhagavAna mahAvIra svAmIe 1 thayelA jIva mATe saMyama rUpI sAgara tarI javo duSkara che.) uttarAdhyayanasUtramAM kahyuM che. TheTha prAcIna kALathI vartamAna samaya sudhI duniyAnA dareka dharmamAM to jahA aggisihA dittA, pAI hoi sudukkarA / evA mANaso jovA maLe che ke jeo gharabAra choDI sAdhu-saMnyAsI thaI gayA hoya. keTalAka mANaso prakRtithI bhogopabhogathI vimukha tahA dukkara kareuM je tAruNNe samaNattaNaM // hoya che. paraMtu jeTalA sAdhu-saMnyAsI, bhikhu, pAdarI, phakIra ityAdi (jama agninI zikhAnuM pAna karavuM duSkara che tema taruNa vayamAM thayA hoya te badhA ja tyAga-vairAgyanI sAcI bhAvanAthI prerAine sAdhupaNAnuM pAlana karavuM duSkara che.) saMyamanA mArge sAcI rIte pravaryA hoya evuM nathI. keTalAye ajJAnathI, Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 prabuddhajIvana lAcArIthI, du:khathI mukta thavA, tevo mArga svIkAryo hoya che. keTalAkane bhoLavIne lai javAmAM AvyA hoya che. keTalAke pote AjIvikA meLavavAne asamartha hovAthI ke maMdabuddhivALA hovAthI, ke koI zArIrika khoDa hovAthI ke pote taraMgI vicitra svabhAvanA hovAthI Avo mArga grahaNa karelo hoya che. vezathI teo sAdhu hoya che, paNa temanA hRdayane vairAgyano ane saMyamano pAko raMga lAgyo nathI hoto. teo mAtra dravyaliMgI ja hoya che. keTalAka sAdhuomAM tatkAla pUrato duHkhagarbhita vairAgyano udreka hoya che, paraMtu te zamI jatAM ane bhogopabhoganI sAmagrI sulabha banatAM pharI temanAmAM sAMsArika bhAvo jAgrata thAya che. yauvanAvasthAmAM e vizeSa prabaLa bane che. vividha indriyonI atRpti emane satAve che ane mAnasika paritApa karAve che. badhA sAdhu eka ja sarakhI koTinA na hoi zake. koikanI eka prakAranI zakti hoya to koikanI anya prakAranI. tevI rIte keTalAka sAdhuomAM jovA maLatI zithilatAo paNa eka sarakhI na hotAM judA judA prakAranI hoya che. mithyAtva, avirati, kaSAya, pramAda tathA azubha yoga moTA sAdhuone paNa patananA mArge lai jAya che. viSaya ane kaSAya e sAdhujIvananA moTA zatruo che. zithilatAnI dRSTie evA pAMca prakAranA sAdhu zAstramAM batAvavAmAM AvyA che ke je avaMdanIya gaNAya che : (1) pArzvastha (pAsasthA), (2) avasanna (osatro), (3) kuzIla, (4) saMsakta ane (5) yathAchaMda (jahAchaMdo). A pAMca prakAranA darekanA peTA prakAra paNa batAvavAmAM AvyA che. 'guruvaMdana bhASya'mAM kahyuM che : pAsattho osanno kusIla saMsattao jahAchaMdo / yu-yuga-ti-Tu-ona-vihA avaMkhijJA nikhavami // (pArzvastha, avasatra, kuzIla, saMsakta ane yathAchaMda-A pAMcenA anukrame be, be, traNa, be ane aneka-evA peTA prakAra che. A pAMceyane jaina darzanamAM avaMdanIya kahyA che.) pAsasthA (pArzvastha) eTale bAjumAM rahelA. jeo AtmAmAM nahi paNa bahAra ke bAjumAM rahe che, jeo dharmamAM nahi paNa dharmanI bahAra rahe che, jeo jJAna, darzana ane cAritra rUpI ratnatrayImAM nahi, paNa enI bahAra rahe che te pArzvastha. pArzvasthanA be prakAra che-sarva pArzvastha ane deza pArzvastha, avasanna eTale je sAdhuo potAnA AcAranA pAlanamAM zithila, pramAdI ke anutsAhI hoya che. emanA be prakAra che-sarva avasanna ane deza avasanna. kuzIla eTale kharAba AcaraNavALA. jeo jJAnAcAra, darzanAcAra ane cAritrAcAranA pAlanamAM ghaNA doSavALA hoya te. keTalAka sAdhuomAM keTalAka sArA guNa hoya ane keTalAka doSo hoya to tene 'saMsakta' kahevAmAM Ave che. yathAchaMda eTale potAnI marajI mujaba vartanArA, gurunI AjJAmAM na rahenArA, utsUtra parUpaNA karanArA, ezaArAmanuM jIvana jIvavAvALA zithilAcArI sAdhuo. teo aneka prakAranA hoya che. A pAMce prakAranA sAdhuone jaina dharmamAM avaMdanIya kahyA che. sAdhuomAM zithilatA AvavAnAM aDhAra sthAna dasavaikAlika sUtramAM batAvyAM che. emAM pAMca mahAvratanuM pAlana mukhya che ane emAM paNa kaThina vrata brahmacaryanuM che. sAdhu-sAdhvIo brahmacarya vratanuM pAlana karavAne asamartha bane che tyAre temanAmAM AcAranI zithilatA ane vividha prakAranA doSo udbhavavA lAge che. brahmacarya vrata eTaluM duSkara che ke tenA yogya ane yathArtha pAlana mATe zIlanI nava vADa batAvavAmAM Ave che. e vADa sAcavavAthI vikAra ke patananAM dvA2 badha rahe che. jeo A vADanI bAbatamAM pramAda seve che teonuM tA. 16-7-98 kyAre patana thai jAya che te kahevAtuM nathI. hiMdu, bauddha, islAma ke yahUdI vagere dharmomAM paNa vijAtIya sAthe dehasaMbaMdha na thayo hoya to paNa sajAtIya saMbaMdho ke svayaMslakhanAnA prasaMgo prAcIna kALathI banatA AvyA che. alabatta, Avo varga bahu nAno hoya che, paNa nathI hoto ema nathI. vartamAnakALamAM dareka dharmanA sAdhu-sAdhvIone jyAM ekAntamAM rahevAnI ane vaijJAnika sAdhanono upayoga karavAnI sagavaDa vadhatI jAya che tyAM zithilAcArano avakAza vadhavA lAgyo che. je dharmamAM sAdhu-sAdhvIone phoTA, TI.vI. ke viDiyo philma jovAno pratibaMdha hoto nathI tevAM sAdhu-sAdhvIo ekAMtamAM azlIla dazyo paNa nihALI zake che. anya dharmanA sAdhu-sAdhvIomAM paNa A durAcAra vadhavA lAgyo che. duniyAmAM azlIla phoTAo, calacitro vagere prakAranI sAmagrI pratidina vadhatI cAlI che ane TI.vI. ke kompyuTara upara potAnA gharamAM sulabha thavA lAgI che. videzomAM kompyuTara calAvatAM kumaLI vayanAM bALako ajANatAM AvAM dazyo na nihALI le e mATe mAbApa bahu sarciMta rahe che. sAdhupaNAmAM yauvana vayanuM eka moTAmAM moTuM jokhama te kAmavAsanAnuM che. dareka manuSyamAM (ane pazuomAM paNa) kALakrame kAmavAsanAno udaya thAya che. kizorAvasthA vaTAvatAM zarIramAM je prakAranA pheraphAro thavA lAge che tethI mANasa kautukavaza bane che ane kudaratI Avego AvatAM te saMtoSavAnA upAyo zodhe che. chellA thoDA vakhatathI amerikAmAM khristI pAdarIo sAmenA tahomatanAmAnA dAkhalAo vadhatA jAya che. amerikA jevA vizALa dezamAM pAMca hajArathI vadhu devaLo che ane temAM ethI paNa vadhu saMkhyAmAM pAdarIo pharaja bajAve che. khristI dharmamAM paNa sAmAnya rIte romana ketholika saMpradAyamAM 'phAdhara'nI dIkSA bALa brahmacArIne ja apAya che. kyAreya pariNIta na hoya evI vyaktio pAdarI banI hoya to temAMthI koikanI atRpta suSupta kAmavAsanA jAgrata na thAya evuM nathI, evI vAsanA jAgrata thAya ane te adamya banI jAya tyAre tevI vyakti potAnI vAsanA saMtoSavA vividha upAyo ajamAve che. devaLamAM zIkhavA AvatA ke dharmakriyA karavA AvatA kumaLI vayanA dasabAra ke vadhAre ochA varSanA chokarAo sAthe sajAtIya vyavahAra AvA pAdarIothI thai jAya che. pachI Teva paDe che ane pakaDAya che tyAre temanI sAme khaTalo cAle che ane temane sajA thAya che. chellA dAyakAmAM evA keTalAka pAdarIo jelajIvana bhogave che. ApaNe tyAM jaina ane anya dharmamAM tathA duniyAnA bIjA dezomAM ane bIjA dharmomAM paNa ghaNA AvA dAkhalA bane che. paNa tyAM kAyado ane lokamata eTalA prabaLa nathI. pariNAme gupta rIte kAmabhoga bhogavatA sAdhusaMnyAsIo pakaDAvA chatAM chaTakI jai zake che, kAraNa ke sAdhuo upara korTamAM kesa calAvavA ane sAkSI thavA bahu ochA taiyAra hoya che. yauvanAvasthA e sAdhutAnI kasoTI karanAro kaparAmAM kaparo kALa gaNAya che. gRhasthonAM vaibhavI jIvana joine tevuM jIvana jIvavAnI icchA thavI, kAmavAsanA jAgRta thavI ane tenA Avegone zAMta karavA asamartha thavuM, prasiddha puruSa thavAnA koDa jAgavA ane lokeSaNAthI parAjita thavuM e yauvanavayamAM sAdhuo sAme moDhuM phADIne beThelA moTA duSTa asuro che. emanA upara vijaya meLavavA mATe apUrva parAkramanI apekSA rahe che. yuvAna vaye mahAna tejasvI sAdhuoe saMyamanI ane adhyAtmanI uttama ArAdhanA karI hoya evA aneka daSTAnto jaina zramaNa paraMparAmAM jovA maLaze. jaMbUsvAmI, sthUlibhadra, vajrasvAmI, hemacaMdrAcArya, yazovijayajI vagere becAra nahi, paNa aneka nAmo gaNAvI zakAya. anya dharmomAM paNa evAM aneka udAharaNa vize jANavA maLe che. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7-98 keTalAye evA mahAtmAo thai gayA che ke jemanAM nAmanI ApaNane jANa nathI. keTalAye mahAtmAo potAnI ArAdhanAnI ane AdhyAtmika uccatAnI vAta koine jaNAvA detA nathI ke jAte prasiddhimAM AvavA icchatA nathI. eTale saMyamanI ArAdhanAno mArga duSkara che, paNa azakya nathI. prabudhdhajIvana manuSyanA bhogopabhoganI anya ghaNIkharI pravRttio pragaTa hoya che, paraMtu kAmabhoganI pravRtti gupta hoya che eTale te jaladI najaramAM AvatI nathI, paNa enI vyApakatA samagra sRSTimAM prasarelI rahe che. brahmacarya vratane asidhA2A vrata tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. khAMDAnI dhAra para cAlavAnuM kadAca eTaluM kaThina nathI jeTaluM kaThina brahmacaryavratanuM pAlana che. indriyonAM bIjAM kSetro karatAM kAmavAsanAnuM kSetra atyaMta baLavAna che. enA upara vijaya meLavavAnuM ghaNuM ja agharuM che, kAraNa ke kAmavAsanAne sparzendriya sAthe saMbaMdha che ane sparzendriyanA saMskAra jIvamAM anAdikALathI che. ekendriya jIvomAM anya koi indriyo nathI hotI, paNa sparzendriya to hoya ja che. A anAdinA saMskAramAMthI nivRtta thavA mATe ghaNA moTA puruSArthanI apekSA rahe che. AhArane kAmavAsanA sAthe avazya saMbaMdha che. brahmacarya vrata dhAraNa karanArA sAdhu ke gRhastho jo snigdha, pauSTika AhAra pUratA pramANamAM levA lAge to emanAmAM vAsanAo jAgyA vagara rahe nahi. vacanathI ke kAyAthI kadAca te calita na thAya to paNa potAne khabara paNa na paDe e rIte vikAro emanA cittamAM dAkhala thai jAya che. evA vikArI vicAro hajA2o prakAranA hoya che. 'vigaI' tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. 'vigai' zabda vikRti jaina dharmamAM dUdha, dahIM, ghI, tela, goLa ane sAkara e dravyone 52thI Avelo che. A padArthomAM zarIramAM vikRti janmAvavAnI zakti rahelI che. eTale eno upayoga atyaMta maryAdita pramANamAM ja karavAno hoya che. enI atimAtrA vikAra janmAvyA vagara rahetI nathI, kAraNa ke ethI sapta dhAtunA rUpAMtaramAM pharaka paDe che. ane evo pharaka zarIra upara athavA chevaTe cittanI vicAradhArA upara prabaLa avaLI asara karI jAya che. jeo potAnI vicAradhArAnuM dinarAta satata avalokana karatA rahe che teone A vAta tarata samajAya evI che. AthI ja keTalAye jaina sAdhuo vigaino upayoga karatA nathI ane keTalAka to jIvana paryaMtanAM paccakhANa le che. vigaino ocho upayoga thAya to zarIra kudaratI rIte ja kRza rahe. sAdhu kRzakAya hoya to ja zobhe. sAdhu hovuM ane alamasta tagaDA rahevuM e baMne sAthe hoi na zake. (sivAya ke janmajAta koI khoDA hoya). 'tamArI tabiyata bahu phrAMkaDI thatI jAya che' evuM vacana sAdhu mATe zobhe nahi. 3 dareka dharmamAM tejasvI sAdhuo pratye mahilA varganuM AkarSaNa parApUrvathI cAlatuM AvyuM che. paraMtu jeo potAnI sAdhanAmAM sthira che teo e vize udAsIna rahe che. keTalAka mahAtmAo yuvatIjanavallabha bane che. rUpALI lalanAothI teo vIMTaLAyelA 2he che. bhakta mahilAo temano caraNasparza karavA jhaMkhe che. bhoLI ane vevalI bhaktANIo gurumukhe potAnAM jarAka vakhANa thatAM rAjI rAjI thai jAya che ane temane rAjI karavA game te hada sudhI javA taiyAra thai jAya che. emAM teo potAne 52ma bhAgyazALI, parama dhanya mAnavA lAge che. teo emanA nAmanI mALA pheravavA lAge che. kaMika kAkatAlIya nyAyathI banatI ke upajAvI kADhelI camatkArika ghaTanAone teo gurue karelA camatkAra rUpe mAnavA lAge che. paraMtu AvI AvI ghaTanAo guru mATe lapasaNI bhUmikA taiyAra kare che ane potAne atyaMta sAvadha mAnavA chatAM evA guruo kyAre lapasI paDe che te agAuthI pote kaLI zakatA nathI. patana paNa jyAM sudhI gupta hoya tyAM sudhI rocaka bane che. sArI vaktRtvazakti e sAdhunA jema guNapakSe che tema emane mATe bhayasthAnarUpa paNa che. ethI sAvadha rahevAnuM che. sArI vaktRtva zaktithI ghaNo prabhAva paDe che. anekanA jIvanane mATe te preraNArUpa bane che. paraMtu sArI vaktRtvazakti moTA ToLAne kheMcI lAve che. ja emAM duSTa mANaso paNa kheMcAine Ave che. sArI vAkchaTA kyAreka sAdhuvaktAnA manamAM sUkSma mAna kaSAya janmAve che. e vakhata jatAM madirAnuM kAma kare che. te vakhate koinAM, potAnA gurunAM suddhAM, hitavacana gamatAM nathI. zrotAbhakto pAse dhAryuM karAvavAnI zakti khIlatAM AtmavizvAsa vadhe che, svataMtra thavAnA vicAro cAle che, ema thAya to nirvAhanI javAbadArI uThAvI lenArA bhakto maLI ja Ave che ane ema thatAM eka divasa saMyamatyAgano nirNaya levAya che. sAdhu tarIke pote je je lokahitanuM kArya kare che te gRhastha tarIke vadhAre sArI rIte karI zakaze evo bhrama pachI sevAya che. sUkSma AdhyAtmika svahitanA bhoge lokahitanI bhrAmaka pravRtti thai rahI che evuM bhAna mohanIya karma potAne thavA detuM nathI ane eka uttama peTa bharIne kare che teone nidrAvasthAmAM vikAra ane skhalanAnA je saMnyAsIo rAta paDyA pachI miSTAnna sahita bhAre bhojana ke jIva potAnuM saMsAramaribhramaNa vadhArI de che. ema thavAnuM hatuM mATe thayuM evI mAnyatAnuM pachI samarthana karyA vagara chUTako nathI raheto. 5. prasaMgo prApta thAya che. vAraMvAra banatA evA Akasmika prasaMgo cittane avaLI dizAmAM dhakele che ane pachI pote paNa emAM rAcavA lAge che. saMyamanA pAlanane mATe sUryAsta pahelAM asnigdha, amiSTa AhAra ane te paNa mita pramANamAM hitAvaha manAyo che. sArI vaktRtva zaktine lIdhe maLatI moTAI kyAreka yuvAna munine AtmavaMcanA tarapha dhakele che. bahArathI dharmanI vAta cAle, paNa aMtaramAM mAyAcAra vadhavA lAge. upAdhyAya zrI yazovijayajIe lakhyuM che : jaina dharmamAM UThavA besavAnI ke sUvAnI kriyAo vize paNa bahu sUkSmatAthI vicAra karavAmAM Avyo che. sAdhuonI besavAnI mudrA paNa saMyamita hovI joie. jaina dharmamAM sAdhuo ane gRhastho mATe paMcAMga praNipAta svIkArAyo che. daMDavat praNAmano niSedha che, kAraNa ke pote karelAM daMDavat praNAma ke anya strI ke puruSe karelA daMDavat praNAmanuM abhadra darzana uttejanAnuM nimitta banI zake che. jeo vijAtIya vyaktinuM mukhadarzana paNa karavA icchatA nathI teo daMDavat praNAma na kare e ja ucita che, kAraNa ke emAM patananAM sUkSma bhayasthAno che. sAdhuoe paga saMkoDIne paDakhe ja sUi javuM joie jethI kudaratI rIte zArIrika saMyama jaLavAya ane ethI mana paNa nirmaLa rahe. digaMbara munio to eka ja paDakhe nidrA karI letA hoya che. paDakhuM badalavAnuM thayuM ke tarata beThA thai dhyAnamAM besI javAnuM hoya che. vratapAlanamAM zarIranI kriyAo ane avasthAono pUrvAcAryoe abhyAsa karIne saMyamanI daSTie yogya niyamo batAvyA che. mArca moTAimAM je muni, calave DAkaDamAlA; zuddha parUpaka guNa viNa na ghaTe, tasa bhava arahaTamAlA. nija gaNa saMce, mana navi kheMce, graMtha bhaNI jana paMce; huMce keza, na muMce mAyA, to vrata na rahe paMce. gurubhagavaMtonI ghaNI moTI rahe che. guru-pArataMtrya u52 jaina dharmamAM yuvAna ziSyone saMyamanA mArge keLavavAnI javAbadArI Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * prabuddhajIvana ghaNo bhAra mUkAyo che. eka AcArya bhagavaMte kahyuM hatuM ke DaoNkTara ke enjiniyariMganI parIkSA prathama vargamAM pAsa karI ane DigrI maLI. eTale te sArAmAM sArA dAktara ke enjiniyara thai ja jAya evuM nathI. e mATe e kSetranA vaDIla anubhavInI sAthe kAma karavAthI sAruM mArgadarzana ane sAro anubhava meLavIne sArA dAktara ke ijanera thaI zakAya che. tevI rIte celAne dIkSA ApavAthI te uttama sAdhu thai jaze evA bhramamAM gurue na rahevuM joie paNa potAnI pAse rAkhIne saMyamanA suMdara pATha ene bhaNAvavA joIe. nAnI uMmaranAM chokarAo ke chokarIo mAbApane mUkIne AvyAM hoya to tene satata pAse rAkhIne eTaluM vAtsalya ApavuM joie ke mAbApanI yAda teone na Ave ke ghare javAnuM nAma paNa le. tevI ja rIte celAone evI tAlIma ApavI joie ke jethI bhautika vaibhavamAM jeTaluM sukha che tenA karatAM tyAgamAM ghaNuM caDiyAtuM sukha che evI sAcI zraddhA enAmAM janme ane bhautika vaibhava mATe cittamAM jarA sarakhI paNa Asakti na rahe. tevI ja rIte brahmacaryanA pAlana mATeno eno rasa evo sarasa keLavavo joie ke kAmabhoga ene sAva tuccha, nIrasa, dhRNAspada ane hAnikAraka tathA saMsAranuM paribhramaNa vadhAranAra lAge. paraMtu A badhuM becAra divasa ke becAra mahinAmAM thatuM nathI. ziSyane cArapAMca varSa satata pAse rAkhI, vAtsalyapUrvaka enI dekharekha rAkhavAthI thAya che. ziSyane kSatio mATe vAraMvAra kaDaka zikSA karavAthI pariNAma eTaluM sAruM nathI AvatuM jeTaluM vAtsalyabhAvathI prasannatApUrvaka vaza rAkhyAthI Ave che. paraMtu ema karavA mATe guru bhagavaMte pote paNa eTalI ja ucca pAtratA keLavavAnI rahe che ane eTalo samaya ApavAno rahe che. je guru bhagavaMtamAM potAnAmAM ja zithilatA hoya te celAne bahu rokI na zake. guru mahArAjane potAne ja bhojananI vAnagIomAM rasa paDato hoya ne tevI vahorI lAvavA mATe sUcanA apAtI hoya, potAnI yojanA mATe zrImaMtoe lakhAvelI rakamonA ane yojanAmAM thatA kharcanA hisAbo rAta divasa cAlyA karatA hoya, anya samudAyanA sAdhuonI niMdA cAlatI hoya, zrImaMta gRhastho ke rAjadvArI puruSonI khuzAmata thayA karatI hoya, vijAtIya varganI upasthiti gamatI hoya athavA anya koi paNa prakAranI svabhAvagata nirbaLatA hoya to rAtadivasa sAthe rahenAra celAothI e vAta ajANa rahetI nathI. kyAreka to AvI gupta vAtanA sAkSI celAo potAnuM dhAryuM karAvavA mATe gurune 'bleka meila' paNa karyA karatA hoya che. mATe ja dIkSA ApavI jeTalI sahelI che ethI vadhu kaThina guru tarIkenI potAnI pAtratA keLavavAnI che. je guru bhagavaMto pote laukika prasiddhinI ghaNI badhI pravRttiomAM paDI jAya che ane aneka cAhakothI vIMTaLAyelA rahe che teo potAnA celAonuM barAbara dhyAna rAkhI zakatA nathI. e mATe samaya raheto nathI. vakhata jatAM eka be celAo mAMhomAMhe maLI jAya che ane zithilAcAranA vicAro poSAvA lAge che ane emAMthI anartha udbhave che. je mahAtmAo celA vaghAravAnI dhUnamAM yogyayogyatA ke pUrI pAtratA joyA vagara jene tene nAnI vayamAM muMDI nAkhe che tevA celAo jyAre tAruNyamAM Ave che tyAre potAnA dehamAM utpanna thatI vikRtione vaza thaI jAya che ane aMgata rIte zithilAcArI banI jAya che. saMyamamAM emano rasa sthira raheto nathI. citta bahAvavuM banI jAya che. asaMyamanI gupta taka zodhavA mATe teo phAMphA mAre che. jyAre teono lAbhAva nIkaLI jAya che, pratiSThAAnino bhaya cAlyo jAya che, apakIrtinI paravA rahetI nathI tyAre teo dIkSA choDI de che. emAM paNa catura dIkSito pUro Arthika prabaMdha karIne tathA gRhastha jIvana mATe sAthI pAtra banavA tatpara vyakti sAthe pAkuM nakkI karIne, jarUra paDye kSetrAMtara karIne dIkSA choDI de che. mohAMdha guruonI tyAre AMkha khUle che. tA. 16-7-982 yuvAna sAdhuone saMyamamAM sthira rAkhavAnA je vividha upAyo che temAMnA mukhya be che : (1) tapathI kRza zarIra ane ucita AhAra tathA (2) satata svAdhyAya ane zrutajJAnano uchaLato rasa. sAcA ArAdhaka guru mahArAjo yuvAna celAonA AhAra para cAMpatI naja2 rAkhatA hoya che. temanAmAM rasagArava na AvI jAya te mATe cIvaTa rAkhe che. je guru mahArAjo savAranA pahoramAM chApuM vAMcavA besI jatA hoya che teo pachI celAone chApuM vAMcatA aTakAvI zakatA nathI. chApAMomAM vividha masAledAra mAhitI sachavi AvatI hoya che. eka vakhata chApAMo, copaniyAMo vAMcavAno ane khUna, apaharaNa, vyabhicAra, baLAtkAra vagerenA vRttAMto jANavAno caTako lAge che, pachI zrutajJAnamAM eTalo rasa nathI paDato. ApaNuM zrutajJAna sAgara jevuM agAdha che. e eTaluM vipula che ke mANasa eka jiMdagImAM pUruM na karI zake. emAM paNa pasaMdagI karavI paDe. paNa eka vakhata jo emAM utkaTa, rasa paDavA lAgyo, ane mokSAbhilASA daDha banatI gai to pachI saMsAranAM bhautika sukho sAva tuccha, kSaNika ane bhAre karmabaMdha karAvanArAM lAgaze. eTale je gurumahArAjo potAnA yuvAna celAonA viSayamAM satata saciMta rahetA hoya che teo temane zrutagaMgAmAM satata snAna karAvatA rahe che. sAdhupaNAmAM, saMyamamAM sthira rahevAnA vividha upAyo zAstrakAroe darzAvyA che. 'uttarAdhyayanasUtra'nA A ogaNIsamA adhyayananuM ja phakta jo bhAvapUrvaka vAraMvAra parizIlana thayA kare to paNa sAdhu bhagavaMto potAnA saMyamamAM-cAritranI ArAdhanAmAM hoMzapUrvaka sthira ane daDha rahI zake. je yuvAna sAdhuone potAnuM ghara yAda AvatuM hoya teoe banArasIdAsanI nIcenI paMktionuM smaraNa karavA jevuM cheH dhIrajatAta, kSamA-jananI, paramAratha-mita, mahAruci-mAsI; jJAna-suputra, sutA-karuNA, mati-putravadhU, samatA-pratibhAsI; udyama-dAsa, viveka-sahodara, buddhi-kalatra, zubhodaya-dAsI; bhAva-kuTuMba sadA jinake Dhiga, yoM muniko kahiye gRhavAsI. Ama tAruNyamAM zrAmaNya duSkara che, paNa jeo ene sukara banAvI zake che teonA AnaMdanI tole jagatamAM bIjo AnaMda nathI, kahevAya che H sAdhumAraga sAMkaDA, jaisA peDa khajUra; caDe te cAkhe premarasa, paDe to cakanAcUra. C ramaNalAla cI. zAha ////// saMyukta aMka 'prabuddha jIvana'no ogasTa 1998no tathA sapTembara 1998no aMka saMyukta aMka tarIke 16mI sapTembara 1998nA roja pragaTa thaze. ] taMtrI Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7-98 prabuddhajIvana muhapattinuM paDilehaNa D DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA muhapattine mukhavastrikA paNa kahevAmAM Ave che. mukha AgaLa che; je AdhyAtmika prakriyA samagra pratikramaNamAM dUdhamAM rahelA dhInI rAkhIne bolavAnuM hovAthI tene muhapatti kahevAmAM Ave che. muhapatti jema rahelI che. kemake IriyAvahI bhaNIne tattva pAmanAra aImutta vANIno viveka rAkhavAnI zuddhabuddhi prere che. cokkasa vidhimAM praveza sAco jJAnI che, jyAre sADA nava pUrva bhaNelo tattva na pAme to te pAmavA mATe muhapattinuM paDilehaNa ati Avazyaka manAyeluM che. ajJAnI che. ' sAmAyika letAM pahelAM, sAmAyika pALatAM, pAMca prakAranAM pachI muhapattinA jamaNA bhAgane khaMkheratI vakhate samakita pratikramaNomAM, trIjA ane chaThThA Avazyaka vakhate muhapattinuM paDilehaNa mohanIya, mizra mohanIya, mithyAtva mohanIya pariharuM A traNa karAya che. pakhkhI ane saMvatsarI pratikramaNanI pUrNAhuti prasaMge paNa bola bolAya che. pratyeka bolamAM tattvamImAMsA, anuprekSA rahelI che. muhapattinuM paDilehaNa karAya che; kAraNa ke pratikramaNa pUrNa thavA AvyuM jemake eka A udAharaNa laIe. ATha karmomAM mohanIya karma kendrIya che, tenA sUcana rUpe tathA muhapattinA bolanA bhAva sivAya bIjA sthAne che. te dUra thatAM sAdhaka haraNaphALe AgaLa vadhI zake che. bhAva AvI gayo hoya tenI zuddhi mATe muhapattinuM paDilehaNa thatuM mohanIya karmanA mukhya be vibhAgo che - (1) darzana mohanIya ane jaNAya che. (2) cAritra mohanIya. temAM darzana mohanIya mAnyatA muMjhave che. muhapattinA 50 bola hoya che, temAM 25 bola zarIranA aMgonI deva, guru, dharma pratyenI zraddhA nakAre che, jyAre cAritra mohanIya pratilekhanA karavA mATe che; tathA bAkInA 25 bola muhapattinA vartanane vikRta banAve che. darzana mohanIyanA traNa prakAro upara anusaMdhAnamAM upayoga mATenA che. ' batAvyA che. AtmA potAnA adhyavasAyathI mithyAtvanA pudgalo pratikramaNa gurusAkSIe karavAnuM che tethI trIjA AvazyakanI zuddha kare, te zuddha thayelA pudgalone samyakatva mohanIya kahevAya. muhapatti che; navA pApanA paccakhkhANa svarUpa chaThThA AvazyakanI mithyAnA pudgalo aDadhA zuddha thAya ane aDadhA azuddha rahe tene muhapatti che, te pratikramaNanI samAptirUpa che. paDilehaNa zabda paNa mizramohanIya kahevAya. tenA udayamAM anizcita dazA pravarte, dUdha pratikramaNanA aMgabhUta che. ane dahIMmAM paga rAkhe. azuddha pudagalo ke jenA lIdhe AtmA muhapatti Adi upakaraNo ghamarAdhanAmAM pravezelA pratyeka vivekI mithyAtvamAM rAce te mithyAtva mohanIya kahevAya. AvI samaja sAthe AtmAne mokSapurImAM laI janArI nisaraNInA uttama pagathiyA rUpa A traNa bola bolavA. mohanIya karma tattva pAmavAmAM jIvane mUMjhave che, cAhe te muhapatti hoya ke caravaLo, ogho hoya ke kaTAsaNuM ke che, asatamAM satanI bhrAMti karAvI tene gumarAha banAve che. pachI navakAravALI hoya. | muhapattinA DAbA bhAgane khaMkheratI vakhate "kAmarAga, sneharAga, muhapattinA 50 bolamAM manovijJAna sAthe bhArobhAra adhyAtma daSTirAga pariharuM' bolAya che. haiyAmAM rahelA A traNa rAga dharmane vijJAna paNa raheluM che. je samaye jIva je je kArya kare che temAM kyA samajavAmAM bAdhArUpa nIvaDe che. sthAne vadhu AtmapradezonuM saMcalana thAya che tenI jANakArI mATe muhapattine traNa vAra pheravI tenA be paDa vALavA pUrvaka madhyabhAgathI muhapattinuM paDilehaNa che. ahIM zAstroktavidhi sAcavavAnI hoya vaLAya che ane hatheLIthI khabhA sudhI paDilehaNa karatAM 'sudeva, sugara, che, jinezvara paramAtmAe prakAzelA saMvidhAnanA aMgabhUta vidhinuM sudharma AdaruM' bolAya che. DAbA hAthane aDe tevI rIte traNa vAra bahumAna svayaM jinezvaranuM bahumAna che ane tenI avagaNanA zrI ghasIne nIce utAratAM "kudeva, kuguru, kudharma pariharuM' bolAya che. jinezvaranI AjJAnI avagaNanA samAna che. tyArabAda DAbI hatheLIthI koNI sudhI muhapatti addhara rAkhI aMdara Aje tathA varSo pUrve paNa muhapattinA 50 bola vidhipUrvaka laI bolIe chIe "jJAna, darzana, cAritra AdaruM.' A traNe mokSamArga karanArAnI saMkhyA atyaMta svalpa rahI che. prathama to 50 bola ja che. AvaDatA nathI ane vidhipUrvaka kema paDilehaNa karavuM te samajanI samyagudarzana eTale vastunA yathArtha svarUpanuM darzana jenA vaDe bahAra che. eTaluM jaladI ane te paNa game tema pUruM karI devAnI thAya te daSTi. jinavacanamAM jarA paNa saMdehathI daSTi DohaLAya che. manovRtti spaSTa tarI Ave che. te samajapUrvaka karavAnI dAnata tathA bharata cakravartIne arisA bhuvanamAM kevaLajJAna upArjita karavAmAM manovRttino abhAva jaNAI Ave che. veTha utAratAM hoya tevuM lAge! kharI sahAya samyagu daSTie karI. vIMTI paDI javAthI lAgelA jhATakAe muhapattinA 50 bolamAM prAraMbhanA 25 bola zarIranA aMgonI ghAtI karmono nAza karyo. sulatAnA lakSapAta telanA 3 sIzA paDI paDilehaNA karavA mATe che. aMgAMganI pratilekhanA dehabhAva dUra karI gayA, tela DhoLAI gayuM paNa tela DhoLAI gayuM tenI eka rUMvADAmAM tyAM tyAM AtmabhAva pratiSThita karavAnA nirmaLa Azayane aMga rUpa vyathA nathI. vyathita thayAM kharAM paNa te muni vahoryA vinA pAchA che. pApakaraNa vRttinA vaLagADathI jIvane niSpApa banAvavAno satu gayA tethI hatuM. sulatAnA samyakatvane madhyAhnanA sUrya jevuM jhaLahaLatuM zAstravidhimAM rahelo che. varNavAyuM che. AvI vidhimAM ekAkAra thaI javAthI zuM maLI zake te iriyAvahI ArAdhanAmAM jeTaluM mUlya kIkInuM che teTaluM mahattva samyagu daSTinuM 1 karatAM karatAM atimutta bALamuni kevaLI thai zakyA. muhapattinuM che. te AtmAnI AMkha che, samyaga jJAna AtmAnI pAMkha che. paDilehaNa ubhaDaka page karavAnuM vidhAna jIvadayAnA hetupUrvakanuM che. samyagdarzanamUlaka jJAnanI, pariNati cAritra mohanIya karmano kSaya be hAthane be paga vacce rAkhI mastaka nIcuM rAkhI muhapattinuM paDilehaNa karI jIva samyagu cAritrane pAtra bane che. samyagucAritrathI" saMlInatA tapanA bhAga rUpa che. ubhaDaka page karavAthI sUkSma pramattatA sarvaviratipaNuM maLe. tethI samyagRjJAna, darzana, cAritrane aNamola paNa parAsta thAya che. yoganA AsanomAM Ane godohanane maLatuM ratnatrayInI upamA ApI che. batAvI zakAya. - tyArapachI traNa Takke muhapatti bahAra kADhatAM "jJAna darzana - muhapattinuM paDilehaNa karatI vakhate muhapattinA baMne cheDA baMne cAritranI virAdhanA pariharuM.' vaLI e rIte traNa Tarpe muhapatti hAtha vaDe pakaDI muhapatti sAme daSTi sthira karI sUtra-artha-tattva sadahuM aMdara letAM "manogupti, vacanaguNi, kAyavuti Ada' bolAya che. kahevuM joie. vicAratAM ema lAge ke sUtra ane tenA arthane jANyA tyArabAda traNa Tarpe bahAra kADhatAM "manodaMDa, vacanadaMDa, kAyadaMDa pachI saMtoSa na pAmatAM vANIne AcaraNamAM lAvI tattva pAmavAnuM pariharuM," bolAya che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ga 9 prabuddhajIvana Ama A 25 bola pAtarA, kapaDA, AdinA bAhya upayogamAM levAtAM upakaraNonA paDilehaNa vakhate paNa bolAya che, kAraNa ke bAhya sAmagrInI mUrchA AtmAne mUrchita yAne upabhogabhraSTa kare che. AvI mUrchAne haThAvavAmAM A 25 bola mahAmUlA maMtratulya che. A 25 bolathI maMtrelAM kapaDAM Adi upakaraNo zuddha bhAvane jagADavAmAM sAhAyaka bane che; jethI tene bAdhaka paribaLo parAsta karI zakatA nathI, sAdhakanI sAmagrI sulabha bane che, sAdhakanI sAdhanAne te saphaLa banAve che. have pachI mAtra muhapattimAM ja upayogI bola zarU thAya che. AMgaLAmAM bharAvelI muhapattithI DAbI hatheLI UMdhI karI jamaNI bAjue vALatAM bolIe 'hAsya, rati, arati pariMduM.' vizeSamAM kahevuM hoya to AMgaLAmAM bharAvelI muhapattithI DAbA hAthanI vacce ane baMne bAju traNa vAra pramArjatA Ama bolAya che. AvI rIte DAbA hAthanA AMgaLAonA AMtarAmAM muhapatti rAkhI jamaNA hAthe vacce ane baMne bAju pramArjana karo ane 'bhaya, zoka, dugaMcchA parig.' A cha bola hAtha ane hatheLIne uddezIne bolAya che. A cha bola nokaSAyane AzrI rahelA che. jo ApaNe sAvadha rahI nokaSAya na karIe to krodha, mAna, mAyA, lobha A cAra kaSAya na karavA te ApaNA hAthanI vAta che. evo garbhita (Azaya) upadeza A bolamAM rahelo che. pachI AMgaLAnA AMtarAmAMthI muhapatti kADhI lai bevaDI karI muhapattinA baMne cheDA hAthathI pakaDI jamaNa kapALe, DAbA kapALe ane kapALanI vacce pramArjanA karatAM anukrame kRSNa lezyA, nIla lezyA kapota lezyA pariharuM bolAya che. A traNa lezyA naThArI che. muhapatti bhAla pradezone aDakADavAno Azaya kaSAyane nirmULa karavAno che. muhapattinuM paDilehaNa lakSapUrvaka karAya to kaSAyaroganuM nivAraNa thAya. tyArabAda A rIte muhapatti rAkhI mukha upara pramArjana karatAM anukrame 'rasagArava, RddhigArava, zAtAgArava paraha' bolavAnuM che. rasa, Rddhi ane zAtA A traNane mukha sAthe saMbaMdha che. gArava zabda lInatAvAcI che. te AtmagAravano pratipakSI che. rasagAravane lIdhe lukhkhuM-sukuM bhojana maLatAM moM kaTANuM thai jAya che. saMpatti paNa moM para jovAya che-abhimAna dvArA. azAtAnI phariyAda moM dvArA karAya che. pachI chAtInI jamaNI bAju, DAbI bAju temaja vacce pramArjana karatAM bolIe chIe 'mAyAzalya, niyANazalya, mithyAtvazalya parihatuM.' samyaktvanA bhayaMkara A traNa zalyo zUla karatAM khataranAka "che. haiyAmAMthI dUra karavAnA AzayathI Ama bolIe chIe. mAyAzalyathI lakSmaNA sAdhvIe, niyANazalyathI brahmadatta cakravartIe ane mithyAtvazalyathI kamalaprabha AcArya-saMsAra vadhArI dIdhAnA daSTAnno che. utsUtra prarUpaNA karI saMsAra vadhAryo hato. pachI jamaNA ane DAbA khabhA para pramArjanA karatAM bolAya che ke krodha, mAna pari. krodha ane mAna kaSAyo jamaNAM khabhA sAthe saMlagna che. jamaNo khabho UMco karI bolanAra krodhI tathA abhimAnI gaNAya che. anAdikALathI anaMtA tIrthaMkaro kevaLajJAnI thayA pachI potAnA gaNadharone potAnA zrImukhe tripadI sau prathama saMbhaLAve ane tenA prabhAve temane sakaLa adhyAtmazAstranuM jJAna thAya che. eTale kahyuM ke bolo'arhadraprasRtaM gaNadhararacitaM dvAdazAgaM vizAlam', teo mumukSu jIvonA hitArthe dvAdazAMgIrUpa bAra aMga sUtronI racanA kare che. temAM pratipAdita tattvanuM ciMtana, anuprekSAdi karavAthI haiyAmAM rahelA kAmarAga, sneharAga, daSTirAga, dharmane yathArtha svarUpe samajavAmAM bAdhArUpa che kAmarAga brahmadatta cakravartIne tathA daSTirAga, sneharAga rAvaNAdine pachADe che. dharma e bhAvadIpaka che; bhAva mAtA che, bhAva pitA che, bhAva baMdhu, bhAva sakhA che. jinokta dharma ja akhaMDa, avyAbAdha, zAzvata sukha ApI zake che. ane te sudeva, suguru, sudharma dvArA maLI zake che. jyAre kudeva, kuguru, kudharma dvArA gozAlaka, jamAlI, 500 ziSyonA AcArya aMgAramardakasUri paDe che ane pADe che. tyArapachI joie to nava nokaSAyamAMthI traNa veda sivAyanA chano atre ullekha karAyo che. kaSAyone uddIpana kare te nokaSAya. mohanIya karma AThe karmomAM baLavattara che. teno kSaya thatAM AtmA samyak cAritrane pAtra bane che. paDilehaNa karatAM daSTigata A cha nokaSAyono ullekha karyo che kAraNake te adhaHpatananA kAraNo che. AMdhaLAnA putra AMdhaLA' evuM hAsyamAM draupadIe kahyuM ane pariNAme mahAbhAratanuM bhISaNa yuddha khelAyuM. pradezamAMthI lezyAo udbhave che. traNe gArava, (Asaktio) cha lezyAmAMthI traNa nikRSTa lezyAno ullekha karyo che kemake bhAla AtmAnA patanamAM mukhya kArya kare che. rasagAravathI taMduliyo matsya, RddhigAravathI ratnanA be baLada banAvavAnI khvAhiza rAkhanAra patananA paMthe vicaryA. DAbA khabhA para pramArjanA karatAM mAyA, lobha pari bolAya che. mAyA ane lobha kukhamAM hoya che. je dekhAya nahIM tethI mAyAlobha DAbA khabhA para rAkhI che. tA. 16-7-98 bole kAraNa ke tevo bhAva saMsArI hovAthI rAkhavAno che. sAdhu-sAdhvI rakSA kare che tethI rakSA karuM bole. jinAjJAbaddha pratyeka saMnyasta jaina sAdhu-sAdhvIjIo chakAya jIvanA rakSaNakAra tarIke paMkAya che. uparyukta Ama A 50 bolano yathArtha tola karI pratikramaNAdi karatAM rahIzuM to pApane parAsta karI niSpApa jIvananuM kalpanAtIta sukha mANI zakIzuM. tyArabAda jamaNA paganI vacce baMne bAjue caravaLAthI traNa vAra pramArjatAM pRthvIkAya, apakAya, teukAyanI jayaNA karuM bolAya che. te pramANe DAbA paganI baMne bAju pramArjanA karatAM vAyukAya, vanaspatikAya trasakAyanI jayaNA karuM (sAdhu-sAdhvIjIo rakSa karuM bole) bolIe chIe. pagane caraNa kahevAya che. caraNa eTale cAritra ane cAritrano pAyo jIvadayA che, tethI A cha bola pagane AzrIne bolAya che. jyAre zrAvaka-zrAvikA rakSA karuM na bolatAM jayaNA karuM muhapattinA paDilehaNamAM sAdhu tathA zrAvake 50 bola manamAM bolavA ane sAdhvI tathA zrAvikAe traNa lezyA, traNa zalya, ane cAra kaSAya e 10 sivAya 40 bola bolavA. A 10bola bolatI vakhate hAtha khabhAthI upara lai javAthI daSTipatha para abhadra avayavo na caDe te kAraNa gaNAvAya che. krodha, mAna, mAyA, lobha cAra kaSAyo, kar eTale saMsAramAM pADanArA che. A cAre tathA tenA peTA vibhAgo jevAM ke anantAnubaMdhI, apratyAkhyAnI, pratyAkhAnI ane saMjavalana gaNatAM 16 kaSAyo garbhita rIte dhIre dhIre ucca ucca kakSAe caDhatAM nAmazeSa karavAnA che. tyAga karavAno che, pariharavAnA che kemake 'kaSAyamuktiH kila muktireva.' che te sUcaka che. tenA tarapha dhyAna rAkhI kriyA karatAM eka divasa muhapattinA paDilehaNamAM Ada, pari je vAraMvAra kahevAya temAMthI chUTavAnuM zakya thatAM saMsAra sAgara tarI javAnuM jaladI zakya bane. chelle pRthvIkAya, apakAya, vanaspatikAya ane teukAyanI sAthe trasakAyanI jayaNA karavAnuM kahyuM che. A kendriya jIvanI rakSA, jayaNAmAM ahiMsAno marma chupAyo che. ahiMsA, saMyama ane tapane utkRSTa dharma kahyo che. ahiMsA paramo dharmaH kahevAya che. jainadharmanuM hArda ahiMsA che. muhapatti caturvidha saMgha sAmAyikAdi anuSThAno karatAM rAkhe che. muhapattinuM viziSTa mApa che. tene jamaNA hAthamAM mukha samIpa rAkhavAnI hoya che jethI jayaNA sacavAya. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evA mA ne tA. 16-7-98 prabuddhajIvana kevaLajJAna--svarUpa ezvarya T sva. paMDita panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI - (gatAMkathI cAlu-13) jANanArAne jANe-jonAro svayaMne jue to sva prakAzakatA che. Ama AtmA- kevaLajJAna sva prakAzaka ane para prakAzaka ubhaya che. A kevaLajJAna svakSetre vedanarUpa ane parakSetre prakAzaka anubhava siddha vAta che. anAkikALathI jJAna ApaNAmAM ja che, te na hovA saMbaMdhI vicAraNA svayaMno prakAza che. eTale ene bIjA prakAzanI jarUra nathI, jema kevaLajJAnanA pragaTIkaraNAthI svakSetro to nitAMta anaMta dIpakane jIvo bIjo dIpaka ke sUryane jovo bAjA sUryanI AvazyakatA : AnaMdavedana, zAzvata Atmasukha vedana che, je pUrNakAma che arthAtu rahetA nathI. paraMtu prakAza bAbate eka prazna evo che saMtRtatA che. jyAre parakSetre sarva zeya padArtho tenA sarva guNa-paryAya jita e viSe te ekarUpa nahi hoya. enI prakAzazaktimAM bheda hoya-taratamatA " eTale ke sarva bhAva sahita kevaLajJAnamAM pratibiMbita thAya che, te paNa hoya. phAnasano prakAza, dIvAno prakAza, 15, 20, 40, 60, zeya padArthone khyAti ApavAnuM prakAzaka tarIkenuM kArya che. anya 100 voTanA balbano prakAza, TyUba lAiTano prakAza, helojanano dravyonuM astitva che, paNa e dravyonuM nAmakaraNa kevaLajJAna kare che. prakAza, camakAza, sUryaprakAza ityAdi, ityAdi. saryanI ADe vAdaLAM AvI jAya, khaMDagrAsa, khagrAsa grahaNa hoya tyAre paNa sUryaprakAzamAM dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAyane, te te nAme bheda paDI jAya che. vizvamAM-brahmAMDamAM prakAza parama tattva hovA chatAM ane tenA tathA prakAranA kAryane oLakhAvanAra, khyAti ApanAra, * sUrya, caMdra, AdinA prakAza ane jJAnanA prakAzamAM bheda paDI jAya prakAzamAM lAvanAra, prakAzita karanAra kevaLajJAna che. (A viSaya che che. ApaNane to ahIM ApaNAM jJAna prakAzathI nisbata che, kAraNa uparanI vistRta vicAraNA, "prabuddha jIvana'mAM prakAzita thayela che ke saMsAramAM rahelAM jIvo jJAnaprakAza svarUpa hovA chatAM pratyeka jIva jenuM zIrSaka che-"syAd ane paMcAstikAya nAmarahasya.) jijJAsune potAnA eka ja bhavamAM athavA eka bhavanI aneka avasthAomAM sarvajJanI sarvajJatA ane prakAzakatA upara ovArI javAnuM, nAcI. prakAzanA bhedane anubhavI zake che athavA to samakALa vidyamAna UThavAnuM mana thAya, tevuM sarvajJa bhagavaMte paMcAstikAyanuM nAmakaraNa aneka jIvasamaha paNa ekabIjAnA jJAnamAM aneka bhedo joI zake karyuM che. che. jenuM jJAna maMda prakAzita (kSayopazama ocho hoya) tero potAthI Ama kevaLajJAna parakSetre bhale prakAzaka che, paNa svakSetre to adhika prakAzarUpa (vadhu kSayopazama) jJAnavALAno sahArovedaka che. sarva zeya bhale kevaLajJAnamAM kevaLI bhagavaMtane jaNAya AlaMbana-nizrA levAM paDe che ane ApaNA jJAnamAM ApaNI matalaba - kevaLIbhagavaMta jANe sarva zeyane paNa mANe (vade-anubhave) to pramANe jeTalI pUrti thAya che, te paranA prakAza vaDe hovAthI ApaNe jJAnane AtmAne arthAtu jJAnAnaMda, AtmAnaMda, svarUpAnaMdane. e svayaM prakAzarUpa hovA chatAM paraprakAzya banI jaIe chIe. sva saMvedanA-sva saMvedyatA che. kevaLajJAnI bhagavaMta kevaLajJAnane veda adhyAtmano mULa siddhAMtamAM AdithI aMta sudhI eka maulika che. zrata kevaLI bhagavaMta ane kevaLajJAnI bhagavaMtamAM jo koI bheda vAta evI che ke, dharmanA sthApakoe ApaNI pAse ApaNe ja jJAna hoya to te vedakatAno ja che. zrutakevaLI bhagavaMta cauda pUrva dvAdazAMgI hovA chatAM eno pUrva prakAza keTalo che? kevo che? evuM je ApaNane pramANa jJAna dharAve. je jJAna vaDe karIne teo kevaLajJAnI bhagavaMta jaNAve che. te anAdikALathI jANatA nahotA, e prakAzanI gama-samaja kevaLajJAnathI je jANe che, te badhuM ya jANe kharA, paNa te kramathI jANe ApaNane pUrNa prakAzaka sarvajJa kavaLI bhagavaMta vaDe maLe che. mATe ja paNa emane kevaLajJAnanuM vadana hotuM nathI. jyAre kevaLajJAnI bhagavaMtane ApaNe svayaM prakAza svarUpa hovA chatAM ApaNI gaNanA para prakAzyamAM kevaLajJAnamAM sarva Seya samasamuccaya akramathI jaNAya ane tevA thaI jAya che. ApaNe ApaNA alpa prakAza vaDe bIjAne prakAzita prakAranI jJAyakatAnI sAthe sAthe vedakatA paNa hoya, kemake teo karI zakIe chIe ane alpa prakAzanI pUrti karavA mATe ApaNane jJAnAnaMda-svarUpAnaMdane vede . kevaLajJAnI bhagavaMto "sva" rUpane svayaMne para prakAzya banavuM paDe che. enuM ja nAma vidyAbhyAsa. arthAta svarUpane vede che, jyAre "para" rUpa arthAt para dravya, kSatra, rAdhyayana. jJAnasaMpAdana Adi. AvI ghaTanA ApaNe ApaNA kALa, bhAva kevaLajJAnamAM pratibiMbita thatuM hoya che. arthAt jaNAtuM jIvanamAM anubhavIe chIe. A vAta jIvanI jIva sAthenI sva-para ' | hoya che ane te eka sAthe samasamuccaya-akramathI jaNAtuM hoya che. prakAzakanI ane para prakAzyanI thai. AtmA jyAM sudhI sarvajJa nahi : matijJAna paNa maryAdita svarUpe sva-para ubhaya prakAzaka che, bane tyAM sudhI alpajJo(alpajJAnIo)ne A uparokta hakIkatanI kAraNake matijJAna potAmAM sattAgata rahela kevaLajJAnanA svarUpane apekSA ubhI rahe che. enI upekSA cAlI ja nahi zake. bAkI jaDa jANanAra che tema vizvanA anya kSeya padArthonuM paNa jJAna meLave che. padArtha saMbaMdhI jIva je para prakAzaka bane che ane jaDa padArtha para - paraMtu sva kSetre anaMta rasarUpa vadana hotuM nathI. emAM karmakRta kramika prakAzya bane che te to eka ja bhede che. sukha-du:kha rU5 vedana hoya che. matijJAna ane kevaLajJAnamAM dIpakanA Ama jIva sva-para prakAzaka arthAtu sva prakAzaka che, para prakAzya prakAza ane sUryanA prakAzamAM jeTaluM aMtara-taphAvata hoya che, teTaluM che. sva prakAzya che, para prakAzya che ane sahaja prakAzaka tathA sahaja aMtara che. sUrya svayaM prakAzarUpa che ane jagata AkhAne prakAzita prakAzya che. pUrva kriyA vinA sarva jJeya jJAtAnA jJAnamAM sahaja ja kare che, jyAre dIpaka paNa prakAza Ape che, paraMtu teno prakAza maryAdita pratibiMbita thAya che te sahaprakAzya che. AtmA-kevaLajJAnanI para ! che ane te thI yA telanA kAraNe che. AtmA-kevaLajJAna "svayaM prakAzakatAnI camatkRti, sarvajJatAnI sAbitI ke jenI para Azcaryamugdha che.' prakAzavAna' che. sUryane jovA mATe ke dIpakane jovA mATe AMkho thaI javAya. te to e che ke pAMceya astikAyanA pradezo ekotrI joIe che. bIjA dIpakanI jarUra nathI paDatI. tevI rIte kevaLajJAna hovA chatAM AtmAnA kevaLajJAnamAM AkAzAstikAya, AkAzAstikAya : svayaM prakAzavAna-sva AdhArita che. je padArtho AvA svabhAvavALA- tarIke ane dharmAstikAya, pulAstikAya, jIvAstikAyanA pradezo, te ' ! svayaM prakAzavAna nathI, tevA dIpakAdinA prakAza vaDe te prakAzano te rUpe, te te astikAyanA paramabhAvarUpe pratibiMbita thatAM hoya- ' prasAra, phelAvo, vyApa, jeTalAM kSetramAM hoya teTalAM maryAdita kSetramAM jhaLakatAM hoya, te te rUpe AtmA te te astikAyane oLakhAvI zake ja ane te prakAzamAM paNa ApaNI jonAranI daSTi maryAdAmAM hoya che. e ja AtmAnI sarvadarzitA-sarvajJatA che. (kramazaH). teTalA ja padArthone joI-dekhI zakAya che. tuM tane jANe-jANanAro jata kevaLa ja che. a ne teo kevaLa mathI jANo A Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana tA. 16-7-98 prAkRta bhASA aMge jena samAjanI upekSA pa. pU. zrI vijayazIlacaMdrasUrijI jaina zAsananI mAtRbhASA prAkRta eTale ke ardhamAgadhI che. zeTha, zatAvadhAnI zrI ratnacaMdrajI, 5. mAlavaNiyA ane evA evA prAkRta bhASA eTale bhagavAna mahAvIradeve ApelI dhamadazanAnI to keTalAMya nAmo laI zakAya. kAzInI yazovijayajI pAThazALA, bhASA-lokabhASA. ane bhagavAnanI bhASA te jainonI mAtRbhASA. zivapurI (gvAliyara)nI pAThazALA, ane bIjI tarapha mahesANAnI. saMskRtane sahu devabhASA kahe che. e rIte joie to prAkRta e pAThazALA ItyAdi saMsthAnoe A vidvAnonI zreNi ApaNane ApI devAdhidevanI bhASA gaNAya. jaina dharmanA pUjanIya AgamagraMtho AvI hatI. A nAmo sAthe koIkane anya koI paNa muddA ke bAbata paratve bhASAmAM AlekhAyA che, je svayaM eka lokottara ghaTanA che. vAMdho-virodha-matabheda hoI zake; paraMtu temanA prAkRtabhASAAje ApaNA gujarAtamAM eka mUMgI paraMtu vyApaka-ativyApaka sAhityanA jJAna tathA te mATenA temanA pradAna-A bAbate to aniSTa caLavaLa cAle che : potAnI mAtRbhASAne bhUlavAnI; tenAthI teoe paNa saMmata thavuM ja paDe tema che. matabheda to badhe ja zodhI vimukha banavAnI. A caLavaLamAM jaina samAja agresara che. zakAya; matabhedanI sthitimAM paNa sahamata thavAya tevI vAta zodhavAnI kSamatA ke ruci, kadAca, virala che. potAnI mAtRbhASAne-gujarAtIne bhUlavAno sakSama prayatna AdaranAra samAja, potAnI dharmabhASA pratye upekSA sevato thAya to upara noMdhyA te mahAnubhAvonA cittamAM prAkRta bhASA ane tenA temAM na samajI zakAya tevuM kazuM nathI. sAhityanI sevA mATenI eka dhagaza, eka tamannA, eka taravarATa sadA pravartamAna hatAM. teo e vAtamAM spaSTa hatA ke jaina sAdhuvartamAna jaina dharmanA cAra AdhAra staMbho gaNAvAya cheH sAdhusaMgha, saMghamAM ane zrAvakavargamAM prAkRtanuM adhyayana vadhu ne vadhu thavuM ja zrAvakasaMgha, jinamaMdiro ane jainatIrtho. dekhItI rIte lAge ke Ajano joIe. sAthe sAthe prAkRta bhASAmAM racAyelAM Agamo ane anya jaina dharma A cAranA AdhAre ja rahyo che, nabhe che ane kadAca koika graMthonuM saMzodhanAtmaka adhyayana karavA dvArA tenI adhikRta evI, rIte pAMgarato rahe che. samIlita vAcanA paNa jagata samakSa mUkavI joie-te aMge paNa, paraMtu A AdhArastaMbhono paNa je AdhAra che te to che prAkRta teo utsuka hatA. bhASA ane temAM guMthAyeluM Agama-sAhitya. A be vAnAM-vihoNAM emanI A utsukatA tathA niSThAvAna prayAsono javAba emane jaina zAsananI kalpanA karI juo ! zAsananuM astitva ja jokhamAtuM, | maLyo-bhArata sarakAra taraphathI, eTale ke bhAratanA rASTrapati taraphathI. jaNAze. devAdhidevanI potAnI prakAzelI-prayojelI bhASA ane temaNe svamukhe udgAreluM Agama-sAhitya e ja ApaNI gaIkAla hatI, banyuM evuM ke bhAratane svataMtratA prApta thayA pachI sarakAranA Aja che ane AvatIkAla haze. enA vinAnA pelA cAre zikSaNa vibhAge prAcIna sAhitya ane sAMskRtika vArasAone jIvaMta AdhArastaMbho kesuDAnAM phUla jevA-gaMdhavihoNA ja jANavAnA. rAkhavAnI dizAmAM je saMnniSTha prayAso AdaryA haze, temAM eka prayAsa e hato ke jaina sAhityanI prAkRta bhASA ane bauddha sAhityanI ane Ama chatAM, A bhASA ane sAhitya paratve ApaNo pAlI bhASA-A banne bhASAo tathA tenA sAhityanA kSetre vipula saMgha-samAja keTalo udAsIna che ! keTalI upekSA seve che ! upekSAnA mAtrAmAM adhyayana-saMzodhana-prakAzana vagere kAryo mATe eka rASTrIya AMkaDA na hoya, paraMtu je hade A be bAbato paratve upekSA sevavAmAM maMca Ubho karavo; alabatta, te te viSayanA niSNAtonI salAha Ave che, te jotAM, ghaDIbhara, hAma hArI javAya tevuM che. ane sahakArathI. A dizAmAM prathama kadama uThAvIne sarakAre be ekavAra, varSo agAu, paMDita becaradAsa dozIe mane lakheluM saMsthAonI sthApanA karI : 1, pAlI TesTa sosAyaTI, 2. prAkRta, : Agamo tamAre bhaNavA joie. na bhaNo to na cAle. jo ke tame TesTa sosAyaTI. svAbhAvika rIte ja pahelI saMsthA bauddha dharmanA nahi bhaNo tethI Agamane kAMI hAni nathI thavAnI; te to cAlyA sAhityanA adhyayana aMge hovAthI te dharmanA vizeSajJone havAle ja karavAnAM che. hAni thaze to tamane thavAnI." rahI. jyAre bIjI saMsthA jaina dharmanA sAhityanA adhyayanane aMge - nirmaLa hRdayanA te paMDitajane kevI saccAithI keTalI mArmika hoi teno havAlo DaoN. vAsudevazaraNa agravAla, paM. sukhalAlajI, Takora karI dIdhI ! vyaktigata dhoraNe thayelI A Takora, Aje to, muni jinavijayajI, muni puNyavijayajI, 5. becaradAsa dozI, paM. AkhAye jainasaMghane lAgu pADI devAnuM mana thAya tevI hAlata jaNAya dalasukha mAlavaNiyA vagere jaina sAhityanA niSNAtonA hAthamAM che. soMpAyo. I.sa. 1956mAM racAyelI A saMsthAnAM sarva prathama mAnAI jo ke raNamAM mIThI vIraDI jevA keTalAka "jaNa' che ke jeo peTrana thayA bhAratanA prathama rASTrapramukha DaoN. rAjendraprasAda. Agamo ane prAkRtanuM paraMparAgata tathA rUDha dhoraNe adhyayanAdi kare paNa A saMsthAnuM sukAna saMpUrNapaNe svAyatta ane vidvAnonA che, paraMtu, teno AMka garva ke gaurava levA jeTalo UMco to nathI hAthamAM ja rahyuM. vidvAno dvArA ja cAlatI hoya tevI koI jaina - ja. terApaMthI samAja ane digaMbara samAjamAM prAkRta sAhitya upara sAhityika saMsthA hoya to te ekamAtra prA. Te. so. che, tema je kAma thAya che ane je vyavasthita tathA suAyojita adhyayana cAle atizayokti vinA kahI zakAya. Aje tenuM sukAna DaoN. harivallabha . che tenI sarakhAmaNImAM to ApaNo saMgha-samAja lagabhaga daridra ja bhAyANI, 5. mAlavaNiyA vagere vidvAno hastaka che. jo ke zeTha na lAge. ane daSTisaMpanna tathA rucipUrNa adhyayayanI dizA to ApaNe zreNikabhAI, pratApa bhogIlAla vagere tenA TrasTIo avazya che, - tyAM Aje lagabhaga baMdha ja gaNAya. paraMtu te saMsthAnuM saMcAlana to vidvAno ja karI rahyA che, je vilakSaNa, ' thoDAMka varSo pahelAM ApaNe tyAM Agamo ane prAkRta bhASAonA lAge tevI paNa noMdhapAtra ghaTanA che. adhyetA-adhyApakonI eka jhaLahaLatI, namUnedAra tathA vizvavikhyAta A saMsthAe, tenI sthApanA pachI, kadApi sarakAranuM anudAna banI rahe tevI AkhI zreNi hatI : zrI puNyavijayajI, zrI mAgyuM ke lIdhuM nathI. saMsthA potAnA paga para ja UbhI rahI che, e jinavijayajI, 5. sukhalAlajI, paM. becaradAsajI, 5 haragoviMdadAsa paNa bahu mahattvapUrNa bInA che. to tenI sAme pAse joie to A tvuM che. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana 9 makAna joie, jene mATe Azare trIseka lAkha rUpiyAnI rakama hovI jarUrI che. hAla A saMsthA DaoN. harivallabha bhAyANI tathA paM. dalasukhabhAi mAlavaNiyA vagere vidvAnonI doravaNI heThaLa kAryarata che. tA. 16-7-98 saMsthAne vikasAvavAmAM ke tenI mAvajata karavAmAM samAje koi mahattvanuM ke viziSTa yogadAna ApyuM nathI. saMsthAne jema jema jarUra paDatI gaI tema tema te potAnAM Avazyaka-paNa maryAdita sAdhano UbhAM karatI gai ne gUpacUpa kahI zakAya te dhoraNe potAnuM kArya karatI gai. upara gaNAvelA vidvAno tathA munivaryonA tattvAdhAna heThaLa A saMsthAe aghAvadhimAM 34 jeTalAM mAtabara ane sImAcihna banI rahe tevAM saMpAdano-graMtho pragaTa karyA che, jemAM dazavaikAlika-cUrNi, sUtrakRtAMga-cUrNi, mUlazuddhi prakaraNa, setubaMdha, gauDavaho, paumacariyuM, cauppanna mahApurisacariyuM vagere Amika tathA Agametara mahAna prAkRta graMthono samAveza thAya che. maryAdita sAdhano chatAM ane samAjanI mahadaMze udAsInatA chatAM, Agama prabhAkara muni puNyavijayajI mahArAja vagerenA netRtva heThaLa A saMsthAe je kArya karyuM che, tenuM mUlyAMkana deza-videzamAM vasatA prAkRta bhASA-sAhityanA dhuraMdhara vidvAnoe supere karyuM che-ane hajI paNa kare che. A saMsthA dvArA A kArya, alabatta dhImI gatie paNa, hajI paNa cAlu ja che. chellA varSomAM bhagavatIsUtra-Agama u52 jApAnanAM eka viduSIe karela saMzodhanano graMtha, aMgrejImAM, te viduSInA ja kharce, A saMsthAe pragaTa karyo che, to apabhraMza sAhityanI paNa keTalIka noMdhapAtra racanAo graMtho rUpe tAjetaramAM prakAza pAmI che. A saMsthAnuM mukhya kendra amadAvAda rahyuM che. ane tenuM kAryAlaya atyAra sudhI lAlabhAi dalapatabhAi vidyAmaMdiramAM, tenA saMcAlakonA saujanyathI rahyuM hatuM, paraMtu A saMsthAnAM adhUrAM kAryone have vega maLe temaja navAM kAryo paNa hAtha dharI zakAya te mATe saMsthAnA eka svataMtra kAryAlayanI agatya vartAyA karI che. A mATe eka svataMtra (godharA mukAme pa. pU. zrI vijaya zIlacaMdrasUrijInI nizrAmAM okTobara '97mAM yojAyelI saMgoSThImAM rajU karelo nibaMdha) bhAratIya sAMskRtika paraMparAne hajAro varSathI jIvaMta rAkhanArA paribaLomAM eka moTAmAM moTuM paribaLa dharmatattva che. jIva, jagata ane jagadIzvaranI enI mImAMsAe ane tadanurUpa dharmakaraNIe manuSyajIvananA poSaNa-saMvardhananuM mahattvanuM kArya karyuM che ane potapotAnA kALamAM vartamAna viSama paristhiti sAme TakI rahevAnuM ene baLa ApyA karyuM che. jIvananAM anya kSetronI jema dharmanA kSetre paNa, vizeSataH enI AcAraparaMparAmAM, badalAtA jatA kALasaMdarbhamAM keTakeTalI visaMvAdI ke vighAtaka vastuo kharI paDI che, to keTakeTalI abhinava ane abhijAta vastuo umerAi che. jIvana satata 'parivartanazIla che enI e sAkSI pUre che. bhAratIya sAMskRtika itihAsamAM brAhmaNa paraMparA ane zramaNa paraMparAnuM ane zramaNa paraMparAmAM jaina paraMparA ane bauddha paraMparAnuM yogadAna mahattvanuM che. zilpapasthApatya, citrakalA, tattvajJAna, vividha vidyAo, sAhitya ityAdi viSayomAM bhAratano sAMskRtika vAraso mUlyavAna che. sAhityanA kSetre kRtionA lekhana ane jALavaNInI bAbatamAM jaina jJAnabhaMDAronI sevA atyaMta noMdhapAtra che. eTale ja madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM, jJAnabhaMDAronI sAcavaNIne kAraNe moTo hisso jaina kaviono rahyo che. A vidyAnI upAsanAnuM kArya che. zramaNa bhagavAna mahAvIra devanI prAkRta bhASAnA aNamola sAhityanI upAsanAnuM kArya che. ghaNIvAra ghaNA mitro vighAnA tathA samAjahitanAM kAryomAM potAne rasa hovAnuM jaNAvatA hoya che. temanA te rasane saMpUrNapaNe anurUpa A kArya che. jo vidyAnurAgI dAtAo A kAryamAM sahayoga ApavA icche to teo saMparka karI zake. AmAM aMgata projekTa ke svArtha nathI te spaSTatA paNa ahIM ja karavI joie. madhyakAlIna dharmaviSayaka jaina padhaparaMparA D DaoN. ramaNalAla cI. zAha madhyakAlIna dharmaviSayaka jaina gujarAtI padyaparaMparAmAM zvetAmbara mUrtipUjaka sAdhukavionuM arpaNa advitIya che. jainonA mukhya be vidvAnonI, have jIvana saMdhyAne Are UbhelA vidvAnonI vedanA che ke AvA dharmakArya mATe, bhagavAna mahAvIranI bhASA tathA sAhityanI rakSA tathA saMvardhananA puNyakArya mATe samAjanA dhurINonuM dhyAna kema jatuM nathI ? vidyAkIya tathA sAmAjika-sAMskRtika kAryo pratye potAne vizeSa lagAva hovAnuM ghaNAM kahetAM hoya che, paraMtu, A mahAna ane atyaMta Avazyaka kartavya tathA kArya pratye koine rasa kema nathI jAgato-te mahad Azcaryano ane duHkhano viSaya che. vidvAnonI A vedanAno chellAM ghaNAM varSothI huM mAtra sAkSI ja nathI rahyo, sahabhAgI paNa banyo chuM. meM chellAM pAMceka varSathI A kAryamAM, vinonI A bhAvanA sAkAra thAya te mATe ghaNA prayAso hAtha dharyA, paNa mane mAtra nirAzA ja sAMpaDI che. AmAM sahAnubhUti ke AzvAsanano khapa nathI. AmAM to mArA bhagavAnanI, ApaNane vArasArUpe maLelI bhASA-AgamavANI pratyenA utkaTa ahobhAvanI tathA tenA mATe kaMika karI chUTavAnI baLakaTa tatparatAnI AvazyakatA che. vAma vibhAga che. zvetAmbara ane digaMbara. zvetAmbaromAM mukhya traNa saMpradAya che H 1. mUrtipUjaka 2. sthAnakavAsI ane 3. terApaMthI. koI sAMpradAyika saMkucitatAnI dRSTithI nahi paNa taTastha aitihAsika daSTie A vargIkaraNa nihALIzuM to paristhiti barAbara samajAze. digaMbaro jeTalA uttara bhAratamAM ane dakSiNa bhAratamAM hatA ane che teTalA pazcima bhAratamAM, gujarAta-rAjasthAnamAM nahotA ane nathI. zvetAmbaromAM terApaMthI saMpradAyano udbhava ane vikAsa chellA lagabhaga aDhIsaikA jeTalo che, jyAre sthAnakavAsI saMpradAyano Azare sADAcAra saikA jeTalo che. eTale temAthI aDhAramA saikA sudhInA gujarAtI sAhityamAM mukhya kArya zvetAmbara mUrtipUjaka saMpradAyanuM rahe e svAbhAvika che. madhyakAlIna jaina gUrjara kavioe rAsa, prabaMdha, rUpaka, carita, phAgu, bAramAsI, vivAhalu, stavana, thoya, chaMda, sajjhAya, gahuMlI, AratI, pUjA, dUhA, AdhyAtmika pado vagere anekavidha prakAranI racanA karI che, jemAMthI ghaNI badhI haju aprakAzita che. A anekavidha sAhityamAMthI ahIM ApaNe phakta prabhubhakti vizenI padyaracanAonuM keTalAka namUnA sAthe, saMkSepamAM avalokana karIzuM. jaina bhaktisAhityamAM prabhubhakti, gurubhakti, devadevIonI bhakti ityAdi viSayanI racanAo sAMpaDe che. emAMthI mAtra prabhubhaktino viSaya ApaNe laizuM. prabhubhakti mATe stavana, thoya, moTI pUjA ityAdi prakAranI racanAo thayelI che. prabhubhakti eTale tIrthaMkara 52mAtmAnI bhakti. i Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 'tIrthaMkara' zabda jainomAM viziSTa arthamAM prayojAyo che. tAre te tIrtha ane tIrtha pravartAve te tIrthaMkara evI eka vyApaka vyAkhyA ApavAmAM Ave che. tIrthaMkara mATe 'arihaMta', 'arhata', 'jinezvara' jevA zabdo paNa prayojAya che ane prabhu, bhagavAna, paramAtmA, paramezvara jevA rUDha zabdo paNa prayojAya che. jemaNe potAnAM dhanaghAti karmono kSaya karI kevaLajJAna prApta karyuM che ane potAnA tIrthaMkara nAmakarmanA udayathI jeoe tIrtha pravartAvyuM che evA caramazarIrI arihaMta paramAtmAnI bhakti jIvane mukti tarapha lai jAya che. prabujIvana kALagaNanA pramANe vartamAna avasarpiNImAM covIsa tIrthaMkaro thai gayA. emAM pahelAM te bhagavAna RSabhadeva ane chellA te mahAvIra svAmI. taduparAMta hAla mahAvideha kSetramAM vicaratA sImaMdharAdi vIsa viharamAna tIrthaMkaro paNa che. gata covIsI ane anAgata covIsInA tIrthaMkaronAM nAma paNa upalabdha che ane emanI bhakti mATe paNa stavanonI racanA thAya che. badhA tIrthaMkaro svarUpanI dRSTie eka sarakhA che. emanI bhaktinuM rahasya ghaNuM UMDuM che. devadevIonI-yakSayakSiNIonI bhakti bhautika, aihika sukhanI apekSAthI thai zake che. jinezvara bhagavAnanI bhakti eka mAtra mokSanI abhilASAthI karavAnI hoya che. e bhakti dravyapUjA ane bhAvapUjA ema ubhaya prakAre thAya che. dravyapUjAmAMthI bhAvapUjA prati javAnuM hoya che. badhA bhaktonI kakSA ekasarakhI na hoya ane eka ja bhaktanI bhAvormi paNa pratyeka prasaMge ekasarakhI na hoya. eTale bhaktimAM vaividhya rahevAnuM ane bhakti sAhityamAM paNa vaividhya rahevAnuM. tA. 16-7-98 A badhI pUjAomAM zrI vIravijayajI mahArAjanI pUjAo atyaMta lokapriya banI gai che ane enA gAvA-bhaNAvavAnuM sAtatya Aja paryaMta akhaMDa rahyuM che. emanI pUjAnI DhALo sau koIne gAvI game evI saMgItamaya, saraLatAthI kaMThastha thai zake evI, preraka, utsAhaka, bodhaka ane zAstrIya AdhAravALI che. jainomAM A stavano uparAMta moTI pUjAo paNa gavAyabhaNAvAya che. snAtrapUjA, paMca kalyANakanI pUjA, aSTaprakArI pUjA, sattarabhedI pUjA, cosaTha prakArI pUjA, navvANu prakArI pUjA, vIsa sthAnaka tapa pUjA, navapada pUjA, paMca jJAnanI pUjA, pistAlIsa AgamanI pUjA, bAra vratanI pUjA vagere vividha prakAranI pUjAo vIravijayajI, rUpavijayajI, dIpavijayajI jJAnavimalajI, sakalacaMdrajI, kSamAlAbhajI, yazovijayajI, padmavijayajI, buddhisAgarajI, AtmArAmajI vageree karI che, jemAM te te viSayano mahimA vividha DhALamAM, daSTAnto ke vRttAnto sAthe darzAvAyo che. madhyakALamAM jaina sAdhukavioe badhuM maLIne traNa hajArathI vadhu stavano lakhyAM che. svarUpanI dRSTie ke guNalakSaNonI dRSTie joIe to badhA tIrthaMkaro sarakhA ja che. jaina maMdiromAM jinezvara bhagavAnanI pratimAo ekasarakhI ja hoya che. nIce emanuM lAMchana joie to khabara paDe ke te kayA bhagavAnanI pratimA che. vaLI prabhubhaktinA siddhAntanI dRSTie joie to koipaNa eka jinezvara bhagavAnanI stutimAM badhA ja bhagavAnanI stuti AvI jAya che. haribhadrasUrie kahyuM che : je egaM pUIyA te savve pUIyA huMti / ke bhagavAnanA maMdiramAM RSabhadeva bhagavAnanuM stavana gAi zakAya che ekanI pUjAmAM badhAnI pUjA AvI jAya che. AthI ja zAntinAtha ane pArzvanAtha bhagavAnanA maMdiramAM vimalanAtha ke anya koi tIrthaMkara bhagavAnanuM stavana paNa lalakArI zakAya che. have prazna e thAya che jo svarUpanI dRSTie A ekatva hoya to covIsa stavanomAM kavi kevI rIte vaividhya ANI zake ? paraMtu emAM ja kavinI kavitva zaktinI kasoTI che. ApaNe joi zakIe chIe ke ATalI badhI covIsI lakhAi che paNa koipaNa kavinI stavanaracanAmAM punaruktino doSa ekaMdare jovA maLato nathI. upAdhyAya zrI yazovijayajIe to traNa covIsI ane anya keTalAMka stavano lakhyAM che. ane chatAM emAM punaruktino doSa jovA maLato nathI. e kavipratibhAnuM lakSaNa che. vaLI bhaktino viSaya evo che ke jemAM aMgata UrmionI abhivyakti thAya che. UrmikAvyanA prakAramAM apAra vaividhyane avakAza che. A uparathI joi zakAze ke madhyakAlIna jaina gujarAtI stavana sAhitya keTaluM badhuM samRddha che ! madhyakAlIna jaina paraMparAnuM avalokana karIe to keTalA badhA kavioe potAnI prabhubhaktine abhivyakta karI, padyadeha ApI stavanonI racanA karI che ! vikramanA paMdaramA zatakathI aDhAramA ane ogaNIsamA zataka sudhImAM vinayaprabhavijayajI, lAvaNyasamayajI, samayasuMda2jI, bhAvavijayajI, jinaharSajI, jinaratnajI, vinayavijayajI, AnaMdadhanajI, yazovijayajI, mAnavijayajI, nayavijayajI, meghavijayajI, padmavijayajI, bhANavijayajI, rAmavijayajI, jJAnavimalajI, lakSmIsAgarajI, mohanavijayajI, udayaratnajI, jinavijayajI, devacaMdrajI, dAnavijayajI, dIpavijayajI, pramodavijayajI, pArzvacandrajI vagere 60 thI adhika sAdhukavioe stavanacovIsInI racanA karI che je prakAzita thai gayelI che. haju ' stavanomAM racayitAnI prabhu pratyenI prIti, bhakti, zraddhA, vinaya vagere rajU thAya che ane paramAtmAnAM guNonuM saMkIrtana paNa yAcanA, zaraNAgati ityAdi vyakta thAya che. Atmanivedana, prArthanA, thAya che. tIrthaMkara bhagavAnanA jIvananI sthUla hakIkata, jemake nAma, vaMza, janmanagarI, mAtApitA, lAMchana, AyuSya, zarIrano varNa, yakSa-yakSiNI, taduparAMta ATha prAtihArya, atizayo, vANInA guNo samavasaraNa, samyagdarzana, mokSamArga, AMtarika zatruo para vijaya, ghaNI stavanacovIsIo aprakAzita che. covIsI eTale pratyeka tIrthaMkara mATe eka stavana, e rIte covIse tIrthaMkara mATe covIsa stavananI tIrthaMkara mATenI vIsa racanA te 'viharamAnavIsI'. A uparAMta saMkhyAbaMdha kavioe chUTaka stavanonI racanA karI che. taduparAMta vividha tIrthone anulakSIneM stavanonI racanA paNa thai che. racanA te stavanacovIsI. A uparAMta sImaMdharAdi vIsa viharamAnabhAvanI vizuddhi, vartamAna paristhitimAM bhaktanI asahAyatA, mokSa mATenI tIvra abhilASA ityAdi vividha vastuomAMthI potAnI bhAvormi anusAra kavi varNave che. keTalAka kavioe potAnA AnaMdadhanajI, mohanavijayajI, devacaMdrajI vagere keTalAka samartha stavanomAM tattvajJAnanI chaNAvaTa paNa gUMthI lIdhI che. yazovijayajI, kavionAM uttama stavano tattvajJAnagarbhita che. upamA, rUpaka, utprekSA ityAdi alaMkArayukta kavinI vANI manohara, sugeya rUpa dhAraNa kare che. kavinI potAnI utkaTa saMvedanA ane mokSaprApti mATenI tIvra abhilASA vinA AvA udgAro emanA mukhamAMthI sarI paDe nahi. upAdhyAya zrI yazovijayajIe eka nahi paNa traNa covIsInI racanA karI che, je kavi tarIkenA emanA sAmarthyanI pratIti karAve che. mukhya lakSya to mokSaprAptinuM ja hovuM ghaTe. paNa vyavahAramAM haMmezA stavana dvArA enA racayitA kavinuM ane e gAnAra bhaktonuM tema banatuM nathI. laukika phaLa mATe paNa prabhubhakti karanArA hoya che athavA bhavAntaramAM devalokanA sukhonI abhilASA paNa thavA saMbhava che, bhaktonI vividha avasthA ane bhAvanAne lakSamAM rAkhIne haribhadrasUrie prabhubhaktinA pAMca prakAra caDhatA krame darzAvyA che H (1) viSAnuSThAna, (2) garAnuSThAna, (3) ananuSThAna, (4) taetu Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ XX X tA. 16-7-98 prabuddhajIvana anuSThAna ane (5) amRtAnuSThAna. bhaktanI bhakti prathama be ' amIyabharI mUrati racI re, upamA na ghaTe koya; prakAranI to na ja hovI joie. enI bhakti parAbhakti sudhI zAMta sudhArasa jhIlatI re, nirakhata tRpti na hoya, pahoMce to ja te mokSaprApaka banI zake. sAmAnya bhakti to puNyabaMdhanuM vimala jina, dIThAM loyaNa Aja nimitta banI zake ane te svarganuM sukha apAvI zake. upAdhyAya zrI yazovijayajIe zrI aranAtha bhagavAnanA stavanamAM kahyuM che : mArAM sIdhyAM vAMchita kAja. bhaktane svarga, svargathI adhike dhAra talavAranI sohyalI, dohyalI jJAnIne phaLa dei re. caudamA jinataNI caraNasevA. kAyAkaSTa vinA phaLa lahIe manamAM dhyAna dhare re. jagajIvana jagavAlo, marudevIno naMda lAla re, Ama hovA chatAM sAcA bhaktanuM mana to bhaktimAM ja lIna mukha dIThe sukha Upaje, darizaNa atithI ANaMda, lAla re rahevAnuM, ene zraddhA che ke bhakti dvArA mukti maLavAnI ja che. mATe bhaktine choDavAnI jarUra nathI. upAdhyAya zrI yazovijayajIe sevo bhaviyAM vimala jinesara, dulahA sajana saMgAjI, RSabhadeva bhagavAnanA stavanamAM kahyuM che : ehavA prabhunuM darizaNa lahevuM, te AlasamAMhi gaMgAjI. muktithI adhika tuja bhakti muja mana vasI. toraNathI ratha pherI gayA re hAM, jehazuM sabaLa pratibaMdha lAgo; camaka pASANa jema lohane kheMcaze, pazuA zira deI doSa mere vAlamA. muktine sahaja tuja bhakti rAgo. giruAre guNa tuma taNAM, zrI vardhamAna jinarAya re; eTale ja teo zrI zreyAMsanAtha bhagavAnanA stavanamAM kahe cheH ' suNatAM zravaNe amI jhare, mArI niramala thAe kAyA re. nirAgIzuM re kima mile, _x x paNa maLavAno ekAnta; tAra ho tAra prabhu muja sevaka bhaNI, vAcaka jaza kahe muja milyo, jagatamAM eTaluM sujasa lIje. - bhaktie kAmaNa taMta. sAcI jinabhaktimAM eTaluM baLa che ke prathama darzanavizuddhi apAve bhaluM thayuM meM prabhu guNa gAyA, " che ane anukrame mukti paNa apAve che. jinezvara bhagavAnanAM rasanAno phala lIdho re guNagrAmanuM kIrtana karatAM karatAM evA guNa potAnAmAM paNa avazya 1 x x x Ave ja che je mukti apAvyA vinA rahetA nathI. Ama bhakti huM to mAguM chuM devAdhidevA, paraMparAe jJAnanuM kAraNa bane che ane jJAna paraMparAe mokSanuM kAraNa bhavobhava tuma caraNonI sevA. bane che. prathama jinezvara praNamIe, jAsa sugaMdhI re kAya. ATalA badhA kavioe ATalAM badhAM stavanonI racanA karI x x che ane emAMnI keTalIka kRtio to kAvya tarIke paNa kharekhara uttama suNo caMdAjI ! sImaMdhara paramAtama pAse jAjo. koTinI che. tema chatAM chellAM traNaso-cAraso varSanI stavanaparaMparA x x nihALIzuM to jaina maMdiromAM mukhyatve yazovijayajI, AnaMdadhanajI, mAtA marudevInA naMda, devacaMdrajI, pAvijayajI, mohanavijayajI, mAnavijayajI, dekhI tAharI mUrati mAruM mana lobhANuM jI. udayaratnajI, jinaharSajI, vinayavijayajI vagerenAM stavano atyaMta lokapriya rahyAM che. enAM keTalAMka kAraNomAMnuM eka mukhya kAraNa te zetruMjA gaDhanA vAsI re, mujaro mAnajo re. enI racanA pracalita lokapriya DhALamAM che. sugeyatA e paNa aMtarajAmI suNa alasara, mahimA trijaga tumahAro re. UrmigItanuM eka mahattvanuM lakSaNa che. geyatvathI bhAvanI vRddhi thAya che. madhura kaMThe gavAyelI 2canA hRdayane sparzI jAya che. bhaktigItonAM prItalaDI baMdhANI re ajita jirNodazuM. sUra, laya, DhALa vagere saMvedanAone AMdolita karIne ene ucca AdhyAtmika anubhUti karAvavAnI kSamatA dharAve che. madhyakAlIna zrI anaMta jinazuM karo sAhelaDiyAM, jaina stavanomAM (ane rAsa, phAgu, bAramAsI vageremAM paNa) je je cola majIThano raMga, re, guNavelaDiyAM. dezIo prayojAi che tenA para najara karavAthI e vAtanI pratIti thaze ke zAstrIya ane sugama saMgItanI daSTie paNa ApaNAM mAro mujaro lyo ne rAja, sAhiba, zAMti salUNA ! x x x bhaktigIto keTalAM badhAM samRddha che. jaina maMdiromAM tIrthaMkara paramAtmAnI siddhirathanA re naMdana vinavuM, vinataDI avadhAro. sanmukha besI madhura, bhAvavAhI svare koi stavana gAtuM hoya te 'A to udAharaNarUpa keTalIka paMDitao che. AvI to seMkaDo sAMbhaLIe to hRdaya bhAvavibhora banI jAya che. madhura saMgItamAM manoma paMktio jaina stavana gADAmAMthI sAMpaDyo jemAM vinA janmAntaranA saMsakAra jagADavAnI zakti che enI tyAre pratIti thAya che aMtaranI svAbhAvika saghana Urmio layabaddha zabdadeha pAmI hoya ! che. AnaMdaghanajI, yazovijayajI, devacaMdrajI vagerenI nIcenI paMktio kyAreka sAMbhaLavA maLe to haiyuM bhaktirasathI ubharAya cheH . jaina stavana sAhityano khajAno bharapUra che. jaina stavanasAgaramAM 8. RSabha jinezvara prItama mAharo re, varNa, jAti, saMpradAyanA bheda bhUlIne je koI DUbakI lagAve enA hAthamAM sAcAM maukika AvyA vagara rahe nahi. ora na cAhuM ke kaMtha. .. . .. . thaze to keTalAM batAvavAhI svare jAya che. marIti thAya aMtara . . . ! . Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana tA. 16-7-98 paryuSaNa vyAkhyAnamALA. - Arthika sahayoga : sevaMtIlAla kAntilAla TrasTa guravAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI budhavAra tA, 19mI ogaSTa 1998thI budhavAra tA. 26mI ogaSTa 1998 sudhI ema ATha divasanI vyAkhyAnasabhAo, biralA krIDA kendra, copATI, muMbaI-400 007 madhye yojavAmAM AvI che. A ATheya divasanI vyAkhyAnasabhAonuM pramukhasthAna DaoN. ramaNalAla cI. zAha zobhAvaze. dareka sabhAmAM prArthanA pachI savAre 8-30 thI 9-15 ane 9-30 thI 10-15 ema roja be vyAkhyAna raheze. vyAkhyAnamALAno vigatavAra kAryakrama nIce mujaba che : divasa tArIkha vyAkhyAtA viSaya , budhavAra 19-8-98 pa. pU. zrI nirvANazrIjI jaina dharma kI prAsaMgikatA zrI zazikAnta mahetA namaskAra mahAmaMtranuM jIvanavijJAna 20-8-98 ramaNalAla cI. zAha mAyA-mRSAvAda DaoN. zrImatI rAjama pile 21 vIM sadI aura ahiMsAnIti svarUpa aura prAsaMgikatA zukravAra 21-8-98 zrI jayendra zAha musAphira ! rena rahI aba thorI zrI razmibhAI jhaverI pratikramaNano marma zanivAra 22-8-98 zrImatI suSamAM agravAla na kAhu se dostI, na kAhu se baira DaoN. guNavaMta zAha ahiMsAnI AvatI kAla ravivAra 23-8-98 zrI saurabha zAha dharmamaya jIvana ane jIvanamaya dharma DaoN. azvinabhAI kApaDiyA anekAntavAda-zAzvatInuM parimANa somavAra 24-8-98 DaoN. gulAba deDhiyA jayaNA zrI pravINabhAI zAha puNyanA zera kharIdo maMgaLavAra 25-8-98 DaoN. gautama paTela zrImad bhagavadgItA-hiMdu dharmamAM kAtti zrImatI tArAbahena zAha samarAdityanI kathA budhavAra 26-8-98 zrImatI zailajA cetanabhAI zAha aMtarAya karma zrImatI gItAbahena zAha kAmarAga vyAkhyAnanI zarUAtamAM dararoja savAre 7-30 thI 8-20 prArthanA ane bhajano raheze. te rajU karaze anukrame : (1) zrImatI avanibahena parIkha (2) zrImatI kokilAbahena jhaverI (3) zrImatI hInAbahena mahetA (4) zrImatI sejalabahena zAha (5) zrImatI caMdrAbahena koThArI (6) zrImatI alakAbahena zAha (7) zrI DaoN. saMjayabhAI zAha (8) zrI jatInabhAI zAha A vyAkhyAnono lAbha levA saMghanA sarva zubhecchako ane mitrone bhAvabharyuM nimaMtraNa che. rasikalAla laheracaMda zAha pramukha caMdrakAnta dIpacaMda zAha upa-pramukha bhUpendra DI. javerI' koSAdhyakSa nirubahena esa. zAha dhanavaMta TI. zAha maMtrIo mAlika zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha mudraka, prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. phona : 3820281. madrasthAna: rilAyansa ophaseTa prinTarsa, 19, khAMDiyA sTrITa, muMbaI-400008. lesaraTAIpaseTiMga mudrAMkana, muMbaI-400 092 da : kI kIja. Bikids | Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Licence to post without prepayment No. 37 varSa: (50) +90 aMka: 8-90 * tA. 16-9-980 Regd. No. MH / MBI-South / 54 / 98 000zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra000 praC/ GUJol 000 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989:50 varSa00 vArSika lavAjama rUA. 80000 taMtrI ramaNalAla cI. zAha satanA bhUtapUrva maMtrI ane unA mATe eka athavA bI bI e snehasaMmelana ka sva. cImanalAla je. zAha amArA zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA AdhArastaMbharUpa, cAra ane nimaMtritonuM eka snehasaMmelana yojAya che. e mATe sauthI vadhu dAyakA sudhI viziSTa sevA ApanAra, saMghanA bhUtapUrva maMtrI ane utsuka cImanabhAI ja rahetA. paNa A varSe emaNe snehasaMmelana bhUtapUrva upapramukha zrI cImanalAla je. zAhanuM 78 varSanI vaye yojavA mATe eka athavA bIjuM bahAnuM batAvIne spaSTa nA pADI paryuSaNa parva daramiyAna, somavAra tA. 24mI ogasTanA roja dIdhI hatI. emanA AgrahanI uparavaTa jaIne e snehasaMmelana kadAca hRdayaroganA humalAne kAraNe acAnaka avasAna thatAM emanAM svajano jo ame rAkhyuM hota to te rada karavAno vakhata Avata. uparAMta saMghanA sabhyoe ane mitro tathA cAhakoe zokanI gherI chellA keTalAka samayathI cImanabhAI saMghanA bhUtapUrva pramukha sva. lAgaNI anubhavI che. meM mArA eka vaDIla hitecchu mitra gumAvyA cImanalAla cakubhAi zAhanA jIvananA aMtima divasone vAraMvAra vAgoLatA. cImanalAla cakubhAIe mRtyunA bichAnethI lakhAvelA avasAna thayuM tenA AgalA divase cImanabhAIne TekasIno traNa preraka lekha pharIthI chapAvavA mATe cImanabhAi mane vakhatovakhata akasmAta naDyo hato. sadbhAgye teo bacI gayA hatA, paNa mAthAmAM Agraha karatA ane paryuSaNa pahelAM nAnI pustikArUpe chapAI jAya ane khAsa to AMkha pAse vAgyuM hatuM. A akasmAtathI teo bahu to teo mitrone ApavA icchatA hatA. emanI icchAnusAra e - asvastha thaI gayA hatA. bIje divase savAre vyAkhyAnamALAnA kAma meM tarata hAthamAM laI, paryuSaNa pahelAM pustikA prakAzita karI kAryakramamAM na javA mATe emanAM patnI maMjulAbahene tathA putra zrI ethI teo prasanna thayA hatA. emanI A utAvaLamAM paNa jANe nItinabhAie bahu Agraha karyo hato, paraMtu cImanabhAIe e koI saMketa rahelo lAge che. mAnyuM nahi, kAryakramanuM saMcAlana karyA pachI thAka lAgatAM teo ghare be mahinA pahelAM cImanabhAIe potAno phoTo eklArja ane vahelA cAlyA gayA hatA. sAMje temaNe DaoNkTarane AMkha batAvI. lemineTa karAvIne potAnA kabATamAM mUkyo hato. e vize gharanAMne sadbhAgye AMkhanI aMdara kaMI ijA thaI nahotI. paraMtu DaoNkTarane kazI khabara nahotA. paraMtu cImanabhAIe potAnA nAnA bhAI zrI tyAMthI pAchAM pharatAM cImanabhAIne rastAmAM chAtImAM dukhavA AvyuM. A * manubhAine kahI rAkhyuM hatuM ke potAno phoTo pote potAnA kabATamAM davAvALAnI dukAne TeksI levaDAvIne emaNe davA lIdhI, paNa dukhAvo ? te mUkI rAkhyo che. ocho thayo nahi, ghare pahoMcatAM to hRdayarogano humalo thayo ane potAnA mRtyu mATenI ATalI badhI svasthatApUrvakanI taiyArI cImanabhAinI ucca manodazAno khyAla Ape che. hospiTalamAM pahoMcatAM pahelAM emaNe prANa choDI dIdhA. be kalAka sva. cImanabhAI sAtheno mAro saMbaMdha cAra dAyakAthI adhika .. pahelAM haratApharatA cImanabhAIno jIvanadIpa acAnaka bujhAI gayo. samayano hato. yuvaka saMghanI samitimAM eTalA samayathI ame sAthe '', - zrI cImanabhAine jANe manamAM UgI AvyuM hoya tema chellA hatA. yuvaka saMghanuM pramukhapada 1982nA navembaramAM mane soMpAyuM.. ! eka varSathI teo vAraMvAra anekane kahetA rahyA hatA ke potAnuM A tyArathI amAro saMbaMdha svajana jevo gADha banyo hato. mArA pramukhapada | chelluM varSa che. gaye varSe vyAkhyAnamALAne chelle divase paNa bolyA daramiyAna pahelAM maMtrI tarIke ane pachI upapramukha tarIke muka hatA ke "Avate varSe huM houM ke na houM.' tyAra pachI teo vAraMvAra cImanabhAie saMbhALelI javAbadArIthI mane ghaNI rAhata rahetI. evA zabdo uccAratA rahyA hatA. dhrAMgadhrA (saurASTra)nA vatanI sva. cImanabhAie muMbaInI bAbu - cImanabhAi potAnA svajanone kahetA ke potAnA pitAjI panAlAla hAikalamAM abhyAsa karyo hato. meM paNa e ja zALAmAM jeThAlAlabhAi paMcotera varSe gayA, emanA karatAM to potAne traNa abhyAsa karyo hato. mArA karatAM teo pAMceka varSa AgaLa hatA.. varSa vadhu jIvavA maLyAM che. emanA vaDIla baMdhu vADIlAlabhAI 78 amArA te samayanA saMniSTha ane niSNAta zikSakone kAraNe muMbaI varSanI vaye gayA eTale pote paNa 78 varSanI vaye ja jaze ema IlAkAmAM (karAMcIthI hubalI sudhI) tyAre te prathama naMbaranI zALA kahetA. gaNAtI. amArI zALAnuM meTrikamAM so TakA pariNAma AvatuM ane mRtyu mATe teo manathI sajja hatA. jagatamAMthI prasannatApUrvaka koI ne koI vidyArthI pahelA dasamAM Avato. sva. cImanabhAI sAthe vidAya levA mATe teo vAraMvAra evAM vAkyo bolatA. paryuSaNa zALAnI vAta nIkaLe eTale janAM smaraNo tAjA thAya. pratyeka zikSakanI vyAkhyAnamALA mATe saMcAlananI javAbadArI emane soMpavAnuM bhaNAvavAnI khAsiyato yAda Ave ane saMsmaraNo vAgoLAya sAmatinA baThakamAM TharAvavAmAM AvyuM te vakhate paNa teo bAlalA AjhAdI pahelAM koMgresamAM svayaMsevaka tarIke joDAyelA ane ghaNAM ke : ke bIjAne e javAbadArI soMpo, huM kadAca tyAre houM ke na paNa varSo sudhI khAdI dhAraNa karanAra, sapheda gAMdhITopI paheranArI houM. prati varSa paryuSaNa pachInA aThavADiyAmAM samitinA sabhyo svadezAbhimAnI cImanabhAIne pitAno vyavasAya vArasAmAM maLyo Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 prabuddhajIvana hato, ane prAmANika bhAgIdAro maLyA hatA eTale yuvAna vayathI ja jAhera pravRttiomAM sakriyapaNe joDAvAnuM temane gamatuM. potAno svataMtra vyavasAya cAlu karyA pachI paNa temanI jAhera pravRttio cAlu ja rahI hatI. e mATenI emanAmAM sUjha ane AvaData paNa hatI. cImanabhAI dhrAMgadhrAnA vatanI ane mArA sasarA zrI dIpacaMdabhAI tribhovanadAsa zAhanuM vatana paNa dhrAMgadhrA. e rIte sAmAjika daSTie paNa amAro paricaya jUno hato. mArA sasarA zrI dIpacaMdabhAi jaina yuvaka saMghamAM maMtrI tarIke sAta varSa kArya karyA pachI nivRtta thayA tyAre emaNe navA maMtrI tarIke yuvAna cImanabhAinI pasaMdagI karavA mATe paramAnaMdabhAI kApaDiyAne bhalAmaNa karelI. e svIkArAtAM cImanabhAi yuvaka saMghamAM sabhya banyA ane maMtrI tarIke joDAyA, zrI cImanabhAie tyAra pachI thoDAka samaye potAnA mitra zrI kAntibhAI vorA sAthe maLIne jaina sozyala grupa nAmanI saMsthA sthApI. tyAre paramAnaMdabhAie mArA sasarAne phariyAda karelI cImanabhAie bIjI saMsthA sthApI che to lAge che ke have teo yuvaka saMgha mATe samaya nahi ApI zake ane dila daine kAma nahi kare. ke mArA sasarAe e vAta cImanabhAine karI. temaNe khulAso karyo ke bIjI saMsthAnuM dhyeya ane pravRttikSetra juduM che. yuvaka saMghanA bhoge pote e saMsthAne nahi vikasAve evuM temaNe vacana ApyuM. cImanabhAie e vacananuM chevaTa sudhI pAlana karyuM hatuM. vastutaH temanI samajazakti, sUjha eTalAM hatAM ke teo eka sAthe bethI paNa vadhu saMsthA saMbhALI zake ema hatA. cImanabhAie potAnI yuvAnInA divasomAM bALakonI saMsthA 'bAlakana jI bArI' ane 'zizukendra'mAM hoddedAra tarIke sarasa saMgIna kArya karyuM hatuM. ethI emanAmAM kudaratI rIte bALako mATe vAtsalyabhAva raheto. teo bALako sAthe ekarUpa thai zakatA ane temane ramADatA, gavaDAvatA, khavaDAvatA .tyAre emano kaMTha paNa sUrIlo hato. emane vAMsaLI vagADatAM paNa AvaDatuM. zrI muMbai jaina yuvaka saMgha taraphathI 'dhIrajabahena dIpacaMda ramakaDAM ghara' nAmanI pravRtti cAlu thai tyAre enA udghATana prasaMge cImanabhAie bALakone sarasa bALagIto gavaDAvelAM e avasa2nuM amAruM smaraNa tAjuM che. sAMskRtika kAryakramonuM Ayojana e cImanabhAinI AgavI khAsiyata hatI. mahinAo agAuthI teo taiyArI karatA. nAnI nAnI vigatonI vicAraNA karatA. nimaMtraNa kArDa, maMcavyavasthA, mAika, saMgIta vagere goThavavAM tathA navA navA kalAkArone protsAhana ApavuM-e badhAmAM emanI AgavI daSTa rahetI. bhojana sAthenA kAryakramo emane vadhu gamatA ke jethI mahilAvarga paNa gharanI ciMtAmAMthI mukta thai haLavA mane kAryakramamAM upasthita rahI zake. emanAM patnI maMjubahena ghaNAkharA kAryakramomAM sAthe hoya ja. kavio, lekhako, patrakAro, saMgItakAro, nATakakAro, sAmAjika kAryakartAo e badhA sAthe cImanabhAi saMparka rAkhatA ane kAryakramomAM nimaMtraNa ApatA. pratyeka kAryakramano phoTA sAthe ahevAla akhabAromAM Ave e mATe teo utsuka rahetA ke jethI bIjA anekane e kAryakramanI jANa thAya ane preraNA maLe. e rIte muMbainA sAMskRtika kAryakramomAM cImanabhAInuM yogadAna moTuM rahyuM che. cImanabhAi eTale prabhAvanAnA mANasa. mitro, sagAM saMbaMdhIone, nokaracAkarone emanA taraphathI kaMIka bheTa avazya maLI ja hoya. koipaNa navo paricaya thAya ke emane pahelo vicAra e Ave ke A navA paricitane rasa paDe evI kai vastu bheTa ApuM ? emanA pAkITamAM pAMca paMdara vastuo paDelI ja hoya. e viSayamAM emanI dRSTi paNa ghaNI pahoMce. Gift Novelty banAvavALA paNa emanI salAha le ane emanI pAsethI navI navI kalpanAo grahaNa kare. bheTa ApavA lAyaka koI navI sarasa vastu bajAramAM AvI hoya to cImanabhAine eka be naMga nahi, pacIsa-pacAsa naMga levAnA tA. 16-7-98 hoya. teo ApI ApIne rAjI thAya. badalAmAM kazI apekSA rAke nahi. AbhAranA phona ke patranI paNa apekSA teo rAkhe nahi. cImanabhAine moTA moTA graMtho karatAM jamAnAne anurUpa nAnI nAnI pustikAo vadhu gamatI. zaherI vyasta jIvanamAM mANasa nAnI pustikA tarata vAMce. koinI paNa nAnI sArI, supathya vAcanasAmagrIvALI pustikA jovAmAM AvI hoya to teo tenI pacAsa-so nakala lai mitrone bheTa mokalAvatA. vacce to emaNe 'gamatAno karIe gulAla' e kavi makaraMda davenI potAne bahu gamI gayelI paMktine zIrSaka tarIke prayojI pustikA rUpe sArA keTalAka lekhonuM saMkalana karI prativarSa prakAzita karavAnuM cAlu karyuM hatuM. emanI e mANaso te maMgAvatA. AvuM badhuM kharca teo premathI saharSa uThAvatA. pustikAo eTalI badhI lokapriya banI gai hatI ke kyAM kyAMthI cImanabhAI pAse kalama hatI. potAnA vicArone teo vizada ane sacoTa rIte rajU karI zakatA. vyavasAya ane anya jAhera pravRttione kAraNe saLaMga, kramAnusAra lakhavAno avakAza emane maLyo nahi, anyathA teo eka sArA graMthakartA banI zakyA hota. zokhanI pravRtti hatI. potAnA vicAro, sUcano teo namratApUrvaka chApAomAM TUMkA carcApatro lakhavAM emanI eka mahattvanI carcApatramAM vyakta karatA. cAra dAyakA daramiyAna emaNe seMkaDo carcApatra lakhyAM haze. vacce to evo vakhata hato ke jyAre aThavADiyAmAM emanAM betraNa carcApatro chapAyAM ja hoya. ApaNA lokajIvanamAM potAnA carcApatro dvArA teo satata phALo ApatA rahyA hatA. jIvananA aMtima divasa sudhI emaNe TUMkA carcApatro lakhelAM ke jemAMnAM keTalAMka to emanA avasAna pachI pragaTa thayelAM. cImanabhAi prakRtie atyaMta nikhAlasa hatA. manamAM je hoya te saraLatAthI kahe. kahevAmAM ugratA na hoya. koi ugra thaine vAta kare topaNa ThaMDe kaleje javAba Ape athavA haLavI rIte le ane hasI kADhe. teo javalle ja gusse thayA haze ! jaina yuvaka saMghamAM 25 varSa pUrAM thayAM e nimitte jyAre emanuM abhivAdana thayuM tyAre emanA moTAbhAI vADIbhAie jAheramAM kahyuM hatuM ke 'meM mArA cImanabhAine kyAreya gusse thayelA joyA nathI.' koipaNa prasaMge potAne na game evuM kaMika thayuM hoya, pote nArAja thayA hoya to paNa tenI pratikriyArUpe teo kyAreya garama thatA nahi, saMbaMdho bAMdhavAnI ane te mIThAzapUrvaka nabhAvavAnI kalA cImanabhAine hastagata hatI, bahAragAmanA ke videzanA mitro sAthe paNa teo niyamita patravyavahAra rAkhatA. pAkistAnanA zrI ibrAhIma zAhabAja sAtheno emano patrasaMparka ghaNAM varSothI rahyA karyo che ane mane paNa zrI zAhabAjhano patraparicaya karAvelo che. cImanabhAi sadAya hasatA mANasa. teo dareka vAtano sarasa pratibhAva Ape. maLe eTale koI maulika vAta kare. emanAmAM ramUjavRtti paNa sahaja ane sUkSma, majAka samajI zake ane majAkamAM pratyuttara paNa vALI zake. zabdazleSa karatAM paNa AvaDe. ghaNAMnI sAthe saMparkamAM rahevAne kAraNe tathA kAryakramomAM upasthita rahI kavi-lekhakone satata sAMbhaLatA rahevAne kAraNe, temanI sAthenI vAtacItamAMthI ApaNane navuM navuM jANavAnuM maLe ane tAjagI anubhavAya. cImanabhAInI DAyarImAM aneka mitronI janmatArIkha kramAnusAra noMdhelI rahetI. e divase teo acUka abhinaMdananuM kArDa mokale, phona kare ke patra lakhe ane kaMika bheTa mokalAve, mitro sAte sugaMdhamaya saMbaMdho rAkhavAnI emanI pAse suMdara kaLA hatI. koi mitre ghaNA vakhatathI saMparka na karyo hoya to mAThuM lagADatA nahi. sAmethI pote yAda karIne saMparka karatA. emanI vANImAM ahaMkAra nahoto. pote navuM je kaMI joyuM jANyuM hoya e vize bIjAonI sAthe vicAronI Apale karatA ane potAno mata khoTo hoya to te sudhArI letA. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7-98 prabuddhajIvana cImanabhAine ekalA rahevuM na game. ghare ekalA hoya to vAMce ke TI.vI. jue ke reDiyo sAMbhaLe. paraMtu cImanabhAi AkhA divasamAM bahAranI koi vyaktine maLyA na hoya evuM to javalle ja bane. ghaNI judI judI saMsthAomAM pote saMkaLAyelA rahyA hatA eTale koika ne koika miTiMga ke kAryakrama cAlatA ja hoya. emanI DAyarI mahinA agAu bharAi gayelI hoya. ema chatAM koi divasa khAlI paDe to potAnA aMgata snehI mitromAMthI koikanI sAthe koIka resTorAMmAM maLavAnuM-jamavAnuM teo goThavI ja detA. cImanabhAI samayapAlananA bahu custa AgrahI hatA. teo kyAMya moDA paDyA hoya evuM kyAreya banyuM nathI. sAmAnya rIte teo dareka sthaLe aDadho kalAka ke kalAka vahelA pahoMce. kaTokaTa samaya rAkhI nIkaLavAnuM emane game nahi. paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM savAranA sADA sAte bhaktisaMgItano kAryakrama cAlu thAya, paraMtu teo sADA cha vAgyAmAM hola para pahoMcI gayA hoya. saMsthAnA kAryakramo paNa samayasara cAlu karavAno teo Agraha rAkhatA. cImanabhAI cIvaTanA mANasa. dareka kAma cIvaTapUrvaka kare. samaya bagADe nahi. kAmonI yAdI noMdhI rAkhe ane dareka kAma veLAsara pAra pADe. emane soMpeluM kAma samayasara avazya thayuM ja hoya. jo koI kAma emanAthI zakya na hoya to nikhAlasatAthI nA kahI de. vaccenAM keTalAMka varSo daramiyAna pote chApAmAM ke sAmayikamAM je kaMI vAMcyuM hoya tenuM kaTiMga ke jherokSa karI e viSayamAM rasa dharAvanAra mitrane teo acUka mokalI Ape. AMkhe motio AvyA pachI ane utarAvyA pachI jhINA akSara vAMcavAnI emanI takalIpha vadhI hatI eTale emanI kaTiMga-jherokSanI pravRtti maMda paDI hatI, paNa baMdha paDI nahotI. sva, cImanabhAi muMbainA gujarAtI samAjanI ghaNI vyaktio sAthe satata saMparkamAM rahetA, roja keTalAyanA phona Ave ane pote paNa phona karatA rahe. ethI samAjamAM je kaMI avanavI ghaTanAo bane enAthI pote satata mAhitagAra rahetA. koi bAbata vize jANavuM hoya to cImanabhAino saMparka ka2vAthI tarata chellAmAM chellI adhikRta mAhitI sAMpaDI rahe. koino phona naMbara joito hoya to emanI pAsethI tarata maLI rahe. cImanabhAine bhojananI vividha vAnagIono zokha kharo. teo khAya ochuM, paNa bhAvatI vAnagIo hovI joie. vastutaH teo khAvA karatAM khavaDAvavAnA zokhIna vadhAre hatA. e viSayamAM temane samaja paNa vadhAre paDe ane ochA kharcamAM vadhu sAruM bhojana kema meLavI zakAya tenI khabara paNa rAkhe. koika prasaMge mitro-saMbaMdhIone jamADavAnA hoya ane javAbadArI cImanabhAine soMpI dIdhI hoya to pachI nizcita thai javAya. keTalIye resTorAMnA bero paNa emanAthI paricita kAraNa ke emanA taraphathI te darekane kaMika avanavI bheTa maLI ja hoya. cImanabhAi pravAsanA ghaNA zokhIna hatA. sva. paramAnaMdabhAi kApaDiyA sAthe teo pravAsanuM sarasa Ayojana saMghanA upakrame karatA. jaina sozyala grupanI sthApanA pachI enA upakrame paNa teo pravAsa yojatA. pravAsa vyavasthita ane sagavaDabharyo hoya to temane vadhu gamatuM. keTalAMka varSa pahelAM bhAvanagaramAM teo paDI gayA ane kamaramAM takalIpha thai ane nIce besavAnuM baMdha thayuM tyArapachI teo pravAsa ka2vAnuM TALatA athavA potAnI badhI sagavaDa barAbara sacavAze evI khAtarI hoya to ja pravAsa karatA. teo traNa vAra amerikA jai AvyA hatA. bhAratamAM paNa ghaNAM sthaLono emaNe pravAsa karyo hato. chellA dAyakAmAM teo mukhyatve devalAlI kahAnagaramAM jaine rahetA. ane AdhyAtmika pravacano sAMbhaLatA. motiyAnA oparezana pachI ane dAdara caDhavA UtaravAnI ane nIce besavAnI takalIpha cAlu thayA pachI, chellAM keTalAMka varSathI 3 cImanabhAi bahAra gayA hoya to ghare pAchA pha2vA mATe gADI ke TeksInI vyavasthA aMge haMmezA sarciMta rahetA ne agAuthI pAkuM karI letA ke jethI mUMjhavaNa na thAya. TeksImAM bese tyAre ghaNuMkharuM AgaLa bese, TeksIvALA sAthe dostI bAMdhI le ane kaMika bheTa Ape. ethI keTalAka TeksIvALA to emanA nizcita samaye te sthaLe AvIne UbhA rahetA. potAnI zArIrika muzkelIne kAraNe emano svabhAva evo thaI gayo hato ke vAhanavyavasthAmAM vilaMba thAya to teo thoDA asvastha thai jatA. cImanabhAimAM vinamratAno guNa paNa sAro vikaselo hato. pote moTA mANasa che evuM bIjAne kyAreya lAgavA na de. emanI vAtamAM moTAi ke ghamaMDa na varatAya. 'huM huM' meM meM' jevA zabdo emanI vAtacItamAM Ave nahi. emanI hAjarImAM bhAra na lAge paNa haLavAza anubhavAya. teo saMvedanazIla hatA ane haMmezAM bIjAne madadarUpa thavAno prayatna karatA. lekhako, patrakArone teo khAnagImAM Arthika sahAya karatA, graMthaprakAzana mATe rakama ApatA ane apAvatA. koI paNa kavi-lekhakanI koIka sarasa kRti vAMcI hoya to prazaMsAno patra lakhatA. bahAragAmanA navodita ajANyA lekhaka-lekhikAnI kRti potAne gamI hoya to protsAhanano patra lakhatA. bheTa mokalatA. Arthika sahAya paNa karatA. satata jAhera pravRttio, bhinnabhinna saMsthAonA hoddedAra tarIke kAma karatA rahyA hovAne lIdhe tathA anekavidha kAryakramonuM Ayojana karatA rahyA hovAne lIdhe sabhAsaMcAlananI kuzaLatA emanAmAM kudaratI rIte khIlI hatI. vaLI ene lIdhe teo aneka lokonA sanmAnya banyA hatA. AthI teo jyAM jAya tyAM aneka paricito maLe. sau koI emane maMca para besavA ane be zabdo bolavA mATe Agraha kare. emane bolavuM game. teo vaktA tarIke paNa kuzaLa hatA. pUrva taiyArI paNa sArI kare. temanA jAhera kAryakramonA kalAkono jo saravALo karavAmAM Ave to teo nIce zrotAgaNamAM jeTalA kalAka beThA hatA enA karatAM maMca para vadhu samaya beThA hatA. A emanI lokapriyatA ane saMniSThAnI pratIti karAve che. emano paricita cAhaka varga keTalo moTo hato te tyAre jovA anubhavavA maLatuM. jAheramAM koine paNa maLatI vakhate cImanabhAI utAvaLa ke moTAi batAve nahi. nAnAmoTA saunI sAthe bhaLI jaine vAta karatA. cImanabhAinI upasthitimAM haMmezAM uSmA, AnaMda ane utsAha anubhavAya. mUMjhavaNabharI paristhitimAM emanI pAsethI mArgadarzana maLe. koivAra potAne kazI vAtanI khabara ke samaja na hoya to daMbha na karatAM nikhAlasabhAve teo svIkAra karI letA. teo satata jijJAsu 2hetA. potAnA praznathI koi hAMsI uDAvaze ke zuM ATalI paNa khabara nathI ?' evo Dara ke saMkoca teo kyAreya rAkhatA nahi. zrI muMbai jaina yuvaka saMghe potAnA sittera varSanA itihAsamAM potAnA koi hoddedAranuM jAheramAM jo sanmAna karyuM hoya to te zrI cImanabhAinuM ane te paNa be vakhata. eka te temaNe maMtrI tarIke 25 varSa pUrAM karyA tyAre ane tyAra pachI teo upapramukha tarIke nivRtta thayA tyAre. saMghanA upakrame cImanabhAinA sanmAnano kAryakrama be vAra yojAyo te emanI moTI suvAsanI ane lokAdaranI pratIti karAve che. A bIjA prasaMge emanA putra zrI nItinabhAie saMghane rUpiyA ekAvana hajAranI bheTa ApI hatI. sva. cImanabhAi jIvanabhara sakriya rahyA hatA. aneka kAryakramonA Ayojake potAnA jIvananuM Ayojana paNa daSTipUrvakanuM karyuM hatuM. temaNe jIvanane premathI jANyuM hatuM ane mANyuM hatuM. AnaMda emanA jIvanano paryAya hato. sva. cImanabhAinA puNyAtmAne zraddhAMjali arpIe chIe. ] ramaNalAla cI. zAha Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 prabuddhajIvana kevaLajJAna--svarUpa aizvarya D sva. paMDita panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI [ gatAMkathI cAlu-14 ] sAdhanAno siddhAMta evo che ke sAdhya ane lakSyamAM je svarUpa hoya te sAdhanAmAM Utare to sAdhyathI abheda thavAya ane lakSyanI prApti thAya vastu-tattvanA be bheda paDe che. sAmAnya ane vizeSa athavA dravya ane bhAva, bhAva ke je upayoga che tenI vizuddha dazA kevaLajJAna che. kevaLajJAnanuM svarUpa; kevaLajJAnanA bhAva traNa prakAre che. (1) vItarAga jJAna eTale ke vItarAgatApUrvakanuM jJAna ke je prazAMta vedana che. (2) nirvikalpakajJAna eTale ke akhaMDa akramika jJAna ke je akhaMDa vedana che. (3) sarvajJa jJAna eTale ke sarvanuM jJAna ke je anaMtarasa vedanarUpa che. sarva padArthone akhaMDapaNe vItarAgatApUrvaka jANe tenuM nAma kevaLajJAna. padArtha jaNAya-jANe vItarAgatApUrvaka eTale ke koIpaNa hetu prayojana vinA. padArtha jaNAya te akhaMDa eTale akramathI jaNAya. te ja nirvikalpa jJAna. padArtha jaNAya te sarva padArtha jaNAya. ekeya jJeya bAkAta na rahetAM sarva jaNAya e sarvajJajJAna. kramika ane akramika jJAna e be jJAna bhegAM nahi rahI zake, A traNa bhAvamAMthI sAdhanAmAM jo koi bhAva utArI zakAto hoya to te vItarAgatA che kAraNake vItarAgatAnI vikRti matijJAnamAM thai che. vikAra vikalpa haThatAM 'vItarAgatAnI-prazAMtatAnI prApti thAya che. chatAM sAdhanAnA A tabakke matijJAna hovAthI chadmasthatA che ane aMtarAyano nAza thayo nathI hoto eTale jJAnanI nirvikalpakatA, tA. 16-9-98 akhaMDitatA, avinAzItAM, akramikatA, pUrNatA, sarvanuM jJAna che tevI sarvajJatAnI prApti nathI hotI ane ekAMte akhaMDa anaMta rasarUpa vedana nathI hotuM. paraMtu vItarAgatAne kAraNe ane vItarAgatAnA pariNAme AvaraNa vikalpa, vedana vikalpa haThI jatAM ja jJAnAvaraNIyakarma, darzanAvaraNIyakarma ane aMtarAyakarmano nAza thatAM ja nirAvaraNa, nirvikalpa banela je jJAna hoya che te kevaLajJAna hoya che, pUrNajJAna, sarvajJatA hoya che. e akhaMDa, avinAzI, akramika jJAna hoya che. vedana vikalpa haThatAM jJAna ekAMte anaMta rasayukta vedanarUpa bane che. karmakRta kramika sukhadu:kha vedanano AtyaMtika abhAva thAya che. vItarAga bhAva na AvI, jihAM lagI mujane deva, tihAM lage tuma pada kamalanI, sevanA rahejo e Teva. manamAM Avajo re nAtha ! bhagavaMtanI stavanA karatAM kevaLajJAna nahi mAMgyuM paraMtu vItarAgatA mAMgI. dhyAna ane samAdhi avasthAne ApaNe bhale nirvikalpa avasthA kahetAM hoie paraMtu vAstavika te nirvikalpaka avasthA nathI, kAraNake tyAM dhyeya sanmukha che ane dhyeyathI abheda thavAno vikalpa Ubhelo che. dhyAna-samAdhimAM manoyoga, vacanayoga ane kAyayoganI sAdhanAnI prakriyAmAM je cauda guNasthAnaka ArohaNa prakriyA che, temAM bAramA guNasthAnake vItarAgatA AvyA chatAM matijJAna to UbhuM ja rahe che. tethI ja bAramA guNasthAnake paNa sarvajJa nirvikalpakatA nathI paraMtu avikArI nirvikalpakatA hoya che. kAraNa ke chadmasthatA che. arthAt sarvajJatA nathI. Ama kevaLajJAna je lakSya che, te kevaLajJAnanA traNa bhAva vItarAgatA, nirvikalpakatA, ane sarvajJatAmAMthI, 'vItarAgatA' jo matijJAnamAM utArIe to sAdhyathI. abheda thai-vItarAga thai, lakSa arthAt kevaLajJAnane prApta karI zakAya. akhaMDa, sarvajJa, paripUrNa svAdhIna-nirapekSa banI zakAya. sthagitatA-sthiratA che. vicAronI sthagitatA che, to paNa matijJAnanI saMkalpa-upayoganuM astitva che. ApaNe e dazAne nirvikalpakadazA hAjarI-astitva che ane UMDe UMDe dhyeya svarUpanI prAptinA vikalpatarIke oLakhAvIe chIe te aupacArika che, kemake dhyAna cAlu che-samAdhi lAgI gai che te sAdhanAvasthA-sAdhakAvasthAnI sUcaka che-upayoga cAlu che. upayogavaMtatA nathI. sahajatA nathI. kevaLajJAnanuM svarUpa to sAdhanAtIta, bAnAnIta, upayogavaMta, sahaja svarUpa che. e avasthAmAM koi prayatna, koi kriyA, koi saMkalpa ke vikalpa paNa traNa prakAranA che. (1) vikAra vikalpa (2) AvaraNa koi vikalpa yA upayoga mUkavApaNuM nathI. kriyA che tyAM karma che ane vikalpa ane (3) vedana vikalpa. 'viSpo nahi vastu ne nAnAsikartA che. kevaLajJAnI bhagavaMtanI svarUpAvasthA to akriya avasthAvizvana'. vikalpa e vastu nathI. caitanya che. paNa kSaNika che. bahAranA sahajAvasthA che. sAkaramAM sahaja ja mIThAza che. miThAimAM to sAkara bAhya dazyo je nAnA (vidhavidha) prakAranA che te anitya-vinAzI dvArA mIThAza che. sarva anya vikalpo haThAvIne eka mAtra AtmasvarUpache. vikAra vikalpa dUra thatAM matijJAna je vikArIzAna hatuM te kevaLajJAna svarUpanI prAptinA vikalpa sAthe ekAgra-ekAkAra thavAno avikArIzAna bane che, arthAt vItarAga jJAna bane che, prazAMta bane Atmika AnaMda ghyAna-samAdhimAM che paraMtu te svarUpAnaMda, kevaLache. AvaraNa vikalpa dUra thatAM nirAvaraNa thavAya che-nirvikalpa banAya jJAnAnaMda sahajAnaMditA, sahajAvasthA nathI. paraMtu dhyAna-samAdhithI che, jethI jJAna nirvikalpa, avinAzI, akramika, akhaMDa bane che. sahajAvasthA kevaLajJAnanI prApti avazya thai zake che. aMte vedanavikalpa dUra thatAM karmakRta kramika sukhaduHkha vedana abhAvarUpa ekAMte anaMta svarUpa AnaMdavedanamAM nimagna thavAya cheAtmAnubhUti-svarUpAnaMdAnubhava thAya che. pracchannam paramaM jyotirAtmanAjJAnabhasmanA / kSaNAdapirbhavatyugra dhyAna vAta pracArataH // mahAmahopAdhyAyajI-paramAtmajyoti paMcavizati AtmAnA ajJAnarUpI bhasmathI AtmAnI paramajyoti je DhaMkAyelI che te mAtra eka kSaNamAM ja ugra dhyAnarUpa pavananA pracArathI (vAvAthI-vAvAjhoDAthI) pragaTa thAya che. vItarAgatA ja sAdhanAmAM utArI zakAya che ane e vItarAgatA Ama kevaLajJAna je lakSya che, tenA traNa bhAvomAMthI mAtra sAdhake matijJAnamAM utAravAnI che-lAvavAnI che. matijJAna vItarAga thayethI kevaLajJAna je lakSya che te sahaja prApya bane che. arthAt sahaja, svAbhAvika ApoApa ja kevaLajJAnanuM pragaTIkaraNa thAya che. kevaLajJAnanuM svarUpa je vItarAgatA che, te vItarAgatA sAdhake potAnI sAdhanA dvArA lAvavAnI che, arthAt sAdhake sAdhanA dvArA nirmohI-vItarAga banavAnuM che. jethI lakSya je kevaLajJAna che tenuM prAgaTya thAya ane sAdhanAtIta thavAya. eTale ja jJAnavimala sUrIzvarajIe vAMkyuM che ke... Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-98 prabuddhajIvana AtmAnuM svarUpa parama sthira che. sarva AtmapradezonI parama- mAnavIo mATe. eTale sudhI ke nadI pote sukAI gaI hoya to te sthiratA e AtmAnuM svarUpa che. e svarUpane paNa sAdhake sAdhanAmAM nadInA taLamAM gayela pANI paNa nadIne khodI-kUvA, vAva, gALI utAravAnuM hoya che. eTale ja manosumi, vacanaguNi, kAyamuni, meLavavAmAM Ave che. te prakriyAmAM nadI potAnA aMtaHstalane kAusagga (kAyotsarga), dhyAna, samAdhinI sAdhanA sarvajJa tIrthaMkara cIrIne-AghAta sahana karIne paNa pANI Ape che. Ama samagra bhagavaMtoe mumukSa sAdhakane batADI che. yogakaMpanathI Atmapradeza sacarAcara jANe ajANe paNa bIjAnA upayoga mATe jIve che ane kaMpana thAya che. Atmapradezane akaeNpita-sthira banAvavA mATe yoga- manuSyanuM jIvana paNa A badhAnA rUDA pratApe ja Take che. mAnavIno zairyanI sAdhanA batADI; te sAdhanA eTale sudhInI parAkASTAnI pratyeka zvAsozvAsa, tenuM halanacalane ItyAdi tenA jIvananI paLepaLa batADI ke, jevuM siddha bhagavaMtonuM siddhasvarUpa siddhazilA upara che tevuM koI ne koI jIva, pazu, paMkhI, vanyasRSTi-vanaspati yA to paramacairya-zailezakaraNa dvArA caudamAM guNasthAnake siddha karavAnuM hoya paMcamahAbhUta Adie ApelA Atmabhoga vaDe ja zakya bane che. che. e sahaja ja thaI jatI prakriyA che; paraMtu je dazA sAbanI che ethI ja sUtro ApyA ke paraspara upagraho novAnAma ane vIvo te sAdhakAvasthAmAM utAravAnI hoya che te tenuM tAtparya che, je viSe nAvastha nIvanam | matsya galAgala nyAya, Survival of fittest zukaladhyAnanA chevaTanA be pAyA viSenI vicAraNAmAM joyuM. emAMthI Reverence for life jIvatva svIkAra-jIvanAdara AtmAnuM zuddha svarUpe svAdhIna, nirAlaMba, nirapekSa che je svarUpane IriyAvahiya sUtra AvyA. parAkASTArUpa paropakAra dharma je sarva dharmane siddha karavA sAdhudharma batADyo che je sAdhudharmanuM sAdhujIvana jevuM svIkRta te ja svIkRta dharma che te paNa A upara jaNAvyA mujabanA sAdhyanA-lakSyanA nirdoSa, nirAlaMba, svAdhIna jIvana prAyaH koi anya dharmavyavasthAmAM svarUpanI deNa che ke guNa potAno paNa te guNanuM kArya-guNakArya anya prati ! jovA jANavAmAM AvatuM nathI. AtmAnuM svarUpa akriya, akarma, niSkarmA che, tethI pAMca samiti eka kavie gAyuM che... ane traNa guptino traNa dharma batADyo. AtmA pote potAmAM ja taruvara-saravara-saMtajana, cothA varase meha; sthita-sthira hoya che. sva sthita, svamAM sthira hoya che svastha hoya para upakArane kAraNe, cAre gharIyo deha. che. AtmA sama che. mATe ja AtmAne para padArthothI chUTavA ane AtmAnA guNa pAMca che, darzana, jJAna, cAritra, tapa ane vIrya. svamAMthI svanuM sukha meLavavA tyAga dharma Apyo ane mamatA tyajI AtmAnA pAMca guNonuM zuddha svarUpa che, kevaLadarzana, kevaLajJAna, sama thavA samatA dharma-samabhAva dharma Apyo ke zAtA-azAtA, anaMtasukha-paramasthiratA, pUrNakAma (gutA-saMtRptatA-nirihitA) sukha-duHkha, lAbha-geralAbha jaya-parAjaya, badhI paristhitimAM sama ane pUrNatA-anaMtatA. A svarUpaguNo je sAdhyanA che, tenI prAptine rahevA-samatA dhAraNa karavArUpa sthitaprajJa thavArUpa dharma prarUpyo. mATe sAdhyanA guNone anulakSIne je sAdhanAdharma sAdhakane Apyo che AtmAnuM svarUpa aNAhArI che. AtmAne enA parama vizuddha te pacAcAra pAlanArUpa dhama che-je che darzanAcAra, jJAnAcAra, evA paramAtmasvarUpamAM AhAra levApaNuM hotuM nathI, mATe sarvajJa cAritrAcAra, pAcAra ane vIcAra jenI pratijJA. zarUAta ane tIrthakara bhagavaMtoe sAdhyanA e svarUpane sAdhanAmAM utAravA parAkASTA Adi viSe vigate, paMcAstikAya saMbaMdhI prakRti ane aNAhArI thavA jaNAvyuM, te mATe tapadharma pramo. uNodarI rovALI vikRtino vicAra karatAM, joI gayA chIe. AtmAnA je cha lakSaNa laI anazana sudhInI tapa-ArAdhanA batADI. AhAra saMjJA ochI jJAna, darzana, cAritra, tapa, vIrya ane upayoga kahyAM che te sarva karatAM karatAM AhAra saMjJAnA sarvathA nAzano dharma batAvyo. vAstavika jIvane jIva hovAnA cihana-lakSaNarUpa che. te lakSaNa anAdithI malina to AtmAnuM paramAtmasvarUpa adehI-azarIrI che. have ade , thayela che, ene sudhAravA ane svarUpaguNarUpe pragaTIkaraNa karavA mATe azarIrI banavAnI sAdhanA karI zakAtI hotI nathI eTale deha ane paMcAcAra pAlanArUpa dharma prabhue pravartAvyo che. e paMcAcAranI annano je saMbaMdha che ke deha vadhe che ane Take che te annathI ja, te ' pAlanAthI bhAvaguNanI sparzanA thAya to navapadamAM sthAna maLe. paMcAcAra pAlanA dravyathI thAya to paNa te durgatithI bacAvI sadgatine saMbaMdhane anulakSIne tapadharma batADyo, jethI dehabhAva jAya. adehI ApanAra che, bAkI bhAvasparzanA thAya to mokSane-kevaLajJAnane thavA mATe dehabhAva ane dehabhAna choDI dehanI ALapaMpALathI aLagA. ApanAra che. thavAnI, videhI thaI adehI thavAnI sAdhanA batADI. Ama lakSa svayaMbhU, AdhArabhU ane nimittabhUthI kevaLajJAnanI samajaNa adehI thavAnuM paNa sAdhanA aNAhArI thavAnI-videhI thavAnI hoya je anAdi-anaMta, anutpanna, avinAzI hoya te svayaMbhU kahevAya che. pAMce astikAyanA pradeza svayaMbhU che. e astikAyanA AtmAnuM paramAtmasvarUpa evuM che ke e pote haNato nathI ke thI ke guNa-paryAya pradezanA AdhAre ja rahe che. koI dravya jagatamAM evuM pote koithI haNAto nathI, pote Darato nathI ke koIne DArato (bhaya nathI ke teno koI cokkasa nizcita gaNadharma na hoya ane te pamADato) nathI, pote baMdhAto nathI ke koIne bAMdhato nathI. evuM pramANenuM nizcita kArya nahi hoya. tema koI guNa evo nathI je enuM nirbhaya, nigraMtha, nibaMdha anAhata svarUpa che, te svarUpane pradezanA AdhAra vinAno svataMtra hoya. e paNa eTaluM ja nizcita A sAdhanAmAM utAravA abhayadAnadharma, ahiMsAdharma batADyo. ' che ke AdhAra kadiya Adheya nahi bane ane Adheya kadi AdhAra AtmA AnaMdasvarUpa che to sadhanAdharma thayo ke sarva saMyoga- nahi bane. prasaMga-paristhitimAM citta prasanna rAkhavuM-svastha rahevuM-akheda rahevuM. AdhAra-Adheya bhAva be prakAranA che. svAbhAvika AdhAra pAMca astikAyo-AkAzAstikAya, dharmAstikAya, adhamasti- Adheya abheda che ane nimitta naimittika AdhAra-Adheya sAMyogika kAya, pudgalAstikAya ane jIvAstikAyanA paramabhAvarUpa guNa che. dravya ane tenA sva guNaparyAyano AdhAra-Adheya bhAva svAbhAvika anukrame avagAhanAdAyitva, gatipradAnatA, sthiti pradAnatA, grahaNa- che ane abheda che. jyAre dravyano bIjA dravya sAtheno AdhAra-Adheya guNa ane prakAzakatA je che, te guNa potapotAnA AgavA viziSTa bhAva sAMyogika, nimitta-naimittika AdhAra-Adheya bhAva hoya che. guNo che, ke je guNathI te dravyo-astikAyonI oLakha thAya che paraMtu udAharaNa tarIke tapelImAM dUdha che, temAM tapelI e AdhAra che te guNanuM kArya anyo dravya prati che, jemake phaLa ane chAyA ApavAno ane dUdha je tapelI-pAtranA AdhAre raheluM che te Adheya che. baMneno guNa vRkSano, paNa te vRkSanI chAyA ane phaLano upayoga anyane saMbaMdha dravyathI dravyano saMbaMdha che. tapelI eka dravya ane dUdha bIjuM mATe. pANI nadInuM paNa te pANIno upayoga anya pazu, paMkhI, dravya. baMneno saMyoga saMbaMdha che. jyAM sudhI baMneno saMyoga hoya tyAM rAkhavuM mAsika abhAva che. sAMyo ke tapela Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana tA. 16-9-98 vAva dhArmika sudhInA kALano baMneno abheda saMbaMdha paNa kahevAya. paraMtu te nimitta karmanA kSayathI utpanna thayela guNa svataMtra kArya kare che, te apekSAe naimittika che eTale te abhedano bheda thaI zake che mATe tevAM abheda paNa kevaLajJAna svayaMbhU che. jyAre tenI eTale ke kevaLajJAnanI sAme saMbaMdhane pAramArthika nahi kahevAya. bAkInA cAra jJAna matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna ane manaH have bIjA prakAranA AdhAra-AdheyanI bAbatamAM, pAMca paryavajJAna nimittabhU che, vaLI te guru-graMtha-indriyo vaDe che ane astikAyanA pradezapiMDa potapotAnA sva guNa-paryAyanA AdhArarUpa lAyopazamika che. che. e AdhAra-Adheya bhAva sAMyogika nathI paNa svAbhAvika che nirAvaraNa pragaTa kevaLajJAnanuM vedana che, je kevaLajJAnI bhagavaMta ane svAbhAvika hovAthI jo pradezapiMDa anAdi-anaMta che, to enA svayaM svaAtmapradeze-svakSetre svaAtmasukha-svarUpasukha-kevaLajJAnAgaNa-paryAya paNa anAdi-anaMta che. eTale pAMca astikAyanA pradezane naMdanI anubhUti kare che tethI "svAnubhUtiche.pote ja potAno svayaMbha kahevAya athavA AdhArabhU kahevAya jyAre temAM rahelAM guNa- AnaMda veTe che. nathI to kevaLajJAnI bhagavaMte bIjAnA AnaMdane ve paryAyane Adheya kahevAya. zakatA, ke nathI to bIjo koi e kevaLajJAnInA AnaMda vedI zakatA. dravya-astikAya ane tenA guNa-paryAyanA AdhAra-Adheya mATe te "sva saMvedya paNa che. uparAMta kevaLajJAnI bhagavaMta potAnI bhAvamAM tathA tapelI ane dUdhanA dravya ane dravyanA AdhAra-Adheya sarvajJatAne-sarva prakAzakatAnA kAraNe sarva zeya potAmAM pratibiMbita bhAvamAM moTo taphAvata che. prathama saMbaMdha svAbhAvika anAdi-anaMta kare che eTale ke jaNAya che tethI "sarvAnubhUti' che. Ama svAnubhUti, saMbaMdha che-abheda saMbaMdha che. jyAre bIjo tapelI ane dUdhano AdhAra- svasaMvedya ane sarvAnubhUti hovAthI paNa kevaLajJAna svayaMbhU che. Adheya saMbaMdha sAMyogika, Adi-sAnta, nimitta-naimittika saMbaMdha che. sattAe kevaLajJAna svarUpI AtmAnI khANa samagra cauda rAjaloka Ama uparokta rIte be padArthonA AdhAra-Adheya saMbaMdhone, che. khANamAM sonArUpa kevaLajJAna svarUpI jIvo pudgalarUpI mATInA svayaMbhUpaNAne ane AdheyapaNAne ghaTADI zakAya. je svayaMbhU che, je AvaraNathI dabAyelAM, dharabAyelAM, AvarAyelAM paDyA che. dareka AdhArarUpa che te AdhArabhU che. jIvane potAnuM sva svarUpa evuM kevaLajJAna e sva saMpatti che. jagatanA have trIjuM rahyuM te nimittabhU, koIpaNa eka kArya thAya athavA paudgalika, bhautika para padArtho e kAMI jIvanI svasaMpatti nathI. karavAnuM hoya temAM, te kAryamAM je je dravyanuM saMgaThaNapaNuM- sAmelapaNuM- kevaLajJAna sivAyanA cAra mati-zruta-avadhi-mana:paryava jJAna sahAyapaNuM-kAraNabhUtapaNuM hoya tene nimittabhU kahevAya. udAharaNa e jJAnAvaraNIyakarmathI AvRtta thayela che, chatAMya te jJAnanA paryAya tarIke eka ghara-imArata taiyAra thai. te imArata banAvavAmAM jeTalI che ane kevaLajJAnanuM vikArI-vikRta svarUpa che. mULamAM to AvarAyela jeTalI sAmagrI-maTIrIyalsa vaparAyA hoya te sAmagrI ane te sAmagrI hovA chatAM ya kevaLajJAna ja che. eTale mati-zrata-avadhi-mana:paryava vAparIne kArya karanArA arthAt ImAratanuM nirmANa karanAra jJAna, kevaLajJAnanA AdhAre che. Ama kevaLajJAna AdhAra-AdhArabhU vAstuzAstrI, ijanera, kaDiyA, mistrI, majUra Adi nimittabhU maja jJAna che ane bAkInA cAra jJAna kevaLajJAnanA AdhAre hovAthI ' kahevAya. are ! ApaNA mokSarUpI kAryanA kartA deva-gura Adheya che. Ama chatAM kevaLajJAna pote Atmapradeze rahela hovAthI graMtha-upakaraNa-sAdharmika sahAyaka e badhAMya nimittabhU che. tyAre Atmapradeza kevaLajJAnane AdhArabhU che ane kevaLajJAna Adheya che ravayaMmAM aMdaramAM rahelo AtmA ane emAM rahelAM sva guNa paryAya arthAt Atmapradezano guNa che. jo AtmAnA mULa svarUpamAM kevaLajJAna e AdhArabhU-svayaMbhU che. ApaNe bIjAne nimittabhU banI zakIe chIe ane bIjAM kI hota ja nahi ane AvarAyeluM hota ja nahi to mati, dhRtAdi cAra ApaNane nimittabhU banI zake che. nimittabhUnA siddhAMtamAM svataMtra jJAnanuM astitva hota ja nahi. jevI rIte, prakAzano vikAra aMdhakAra ochAmAM ochA be dravyono saMbaMdha thavo jarUrI che. be dravyonA * che, apUrNatA e pUrNatAno vikAra che, vinAza avinAzitAno vikAra saMbaMdhamAM AdhAra-Adheya zabdano prayoga bhale thAya paNa te che, ajJAna e jJAnano vikAra che. khaMDa e akhaMDano vikAra ke aMza : che, tevI rIte mati-znatAdi cAra jJAna, kevaLajJAnano vikAra che. nimittabhUmAM khatavAya. jyAre svayaMbhU, AdhArabhU ane AdheyamAM ? to pradezapiMDa dravya ane tenA guNaparyAya ja Ave. kevaLajJAna game ! vikAra ke vikRti svayaMbhU nathI, tethI ja teno sarvathA nAza thai zake teTaluM sarvocca, sarvazaktimAna hoya paNa e guNa hovAthI guNI : che. ane vikRtino nAza thayA bAda jenI vikRti thaI hoya te. evAM pradezapiMDanA AdhAre ja hoya, nirAdhAra ke svataMtra nahi hoya. mULAdhAra-prakRti bane, eTale ke vinAzInA nAze avinAzI bane. " ane AdhArabhUpaNuM paNa paramArthika che. kAraNake mUlAdhAra je pAMce kevaLajJAna dharAvanAra kevaLIbhagavaMta anya AtmAone astikAya che tenuM prakAzana ane nAmakaraNa guNa-paryAya arthAta kevaLajJAnanA pragaTIkaraNamAM, potAnA upadezAdithI nimitta bane che, kevaLajJAna vaDe ja thAya che. dAkhalA tarIke cetanano jJAna guNa che mATe kevaLajJAna ane kevaLIbhagavaMta nimittabhU che. kevaLajJAnI eTale jIvAstikAyanuM nAma cetana paDayuM te zAna gaNanA kAraNe bhagavaMtanA kevaLajJAnamAMthI zAstrajJAna nIkaLe che, je zAstrajJAna dehadhArI jIvanA dehanA te te bhavanI apekSAe je bhinna bhinna nAma vAMcIne, sAMbhaLIne, bhaNI gaNIne jIva potAmAM rahela potAnA che ke nAmakaraNa karavAmAM Ave che te parivartanazIla paryAyanI apekSAe kevaLajJAnane anAvRtta kare che, che. paryAyanI apekSAe dravyanA nAma badalAyA kare paraMtu paramabhAvarUpa jIvAstikAya uparAMtanA bAkInA cAra astikAya, dharmAstikAya, guNanI apekSAe nAma anAdi-anaMta rahe. adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane eka pudgala paramANu kahetAM AtmA-kevaLajJAna svayaMbhU che. kevaLajJAna sva che ane tethI e pudgalAstikAya paNa anAdi-anaMta, anutpanna, avinAzI hovAthI che, je kAMI AvavA javAnA svabhAvavALuM sAMyogika nathI paNa svAbhAvika svayaMbhU che . vaLI potapotAnA paramabhAvarUpa guNa anukrame '. : " che. kevaLajJAna e AtmAno sva guNa che. sva che mATe para nathI gatisahAyakatva, sthitisahAyakatva, avagAhanatva ane grahaNatva " ane tethI ja te AtmAnI sAthe ne sAthe ja che. vartamAnamAM saMsArI guNanA AdhArabhU che ane te te guNa pramANenuM je kArya che te anya jIvane sattAmAM che ane kevaLajJAnAvaraNIyakarmanA audayikabhAvathI prati hovAnA kAraNe nimittabhU paNa che. AvarAyela hovAthI vedanamAM nathI. jyAre kevaLajJAnI bhagavaMtone (kramazaH) cAreya ghAtikarmono kSaya karIne AvaraNa dUra karavAthI kevaLajJAnanuM saMkalana : sUryavadana ThAkoralAla jhaverI pragaTIkaraNa thayuM che, tethI temane kevaLajJAnanuM vedana che. pAramArthika Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-98 prabuddhajIvana loka svAthya maMDaLa, zivarAjapura (paMcamahAla)ne Arthika sahAya karavA mATe noMdhAvAyelI rakamanI yAdI (A paryuSaNa parvanI vyAkhyAnamALA daramiyAna dAtAone apIla karIne paMcamahAla jillAnI sevAbhAvI saMsthA loka svAthya maMDaLane Arthika sahAya karavAnuM TharAvavAmAM AvyuM hatuM. amane jaNAvatAM atyaMta harSa thAya che ke rUpiyA dasa lAkha ekatra karavAnuM amAruM lakSyAMka pUrNa thayuM che...maMtrIo) 31,000 zrI zAMtilAla nAnacaMda koThArI 9,000 zrI mukeza prANalAla zAha 3,333 zrI nItinabhAI kuvADIyA ceriTebala TrasTa haste caMdrAbena ane (hIrAlakSmI prANalAla zAha ane 3,333 zrI nIlAbahena kuvADIyA pIyUSabhAI koThArI phemilI 3,333 ku. kRpAbahena kuvADIyA 26,000 zrI konavesTa pablika ceriTebala 9,000 sva. ratanabahena lakhamazI, sva. 3,000 zrI pradIpabhAI DAhyAbhAI koThArI TrasTa vasanajI lakhamazI tathA sva. vIrala 3,000 zrI gAMgajI popaTalAla zeThIyA phemIlI 25,000 zrI lAlajI velajI eMkaravAlA vyAsanA smaraNArthe TrasTa ceriTebala TrasTa haste dAmajIbhAI 9,000 zrI zAha vidyuta enTaraprAijha (haste 3 000 (hasta 3,000 zrI mInAkSIbahena kiraNabhAI gAMdhI eMkaravAlA gulAbacaMda karamacaMda zAha) 3,000 zrI mRdulA kizora zAha 25,000 zrI choTAlAla nAthAlAla zAha 9,000 DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA 3,000 zrI bhAnubahena vimaLabhAI zAha 9 ceriTebala TrasTa . 9,000 zrI ramAbahena narendrabhAI kApaDiyA 3,000 zrI rasIlAbahena mahendrabhAi jhaverI 21,000 zrI rAmajI tejazI gAlA ane 6,001 zrI bhogIlAla laheracaMda phAunDezana 3,000 zrI puNya yAtrika jhaverI lAkhANI ceriTebala TrasTa (navanIta 6,000 zrI vasubahena bhaNazAlI 3,000 zrI cImanalAla ThAkoradAsa jhaverI prakAzana) 6,000 zrI vikrama ramaNalAla zAha 3,000 zrI je. ke. phAunDezana 20,000 zrI ramAdevI kAMtilAla desAI 6,000 zrI harSA vikrama zAha 3,000 zrI haMsA saMghavI 15,000 zrI sevaMtIlAla kAMtilAla zAha 6,000 zrI mRdulAbahena anilabhAi zAha 3,000 zrI ramIlAbahena mahAsukhalAla zAha TrasTa 6,000 zrI mIrAbahena (hIrAlAla mahetA 3,000 zrI kAnti karamazI vikramazI 15,000 DaoN. rAjU naTavaralAla zAha tathA '' ceriTebala TrasTa) 3,000 zrI suvarNa jItubhAI dalAla zrI varSA zAha parivAra 6,000 sva. zrIkAMtalAla maNilAla 3,000 sva. kaMcanabahena ghaDIAlInA 15,000 zrI amIcaMda Ara. zAha sonAvAlA ceriTebala TrasTa smaraNArthe 12,000 zrI lakSamIcaMda DAhyAbhAI 6,000 zrI paMkaja vIzarIyA 3,000 zrI pravINAbahena rajanIkAnta . eksaporTa ka. 6,000 eka sadagRhastha ghaDIAlI 11,000 zrI ke. ena. zAha ceriTebala TrasTa 6,000 sva. aditi sAvalAnA smaraNArthe 3,000 zrI lAlabhAI jeThubhAI mahetA 11,000 zrI giranAra eksaporTa (haste IlA sAvalA) cerITebala TrasTa (zarmAbahena ane pravINabhAI 6,000 zrI ramaNalAla nagInadAsa zAha 3,000 zrI madhusUdana hIrAlAla zAha bhaNazAlI) 6,000 zrI mahetA phemilI 3,000 zrI sevaMtIlAla kAMtilAla maNIyAra 11,000 zrI surezabhAI uttamabhAI pethANI 6,000 zrI kAzIbahena saMgharAjakA 3,000 zrI nirmalA rasikalAla ceriTI TrasTa - 10,000 zrI e. Ara. cokasI H.U.F ' haste surezabhAI 3,000 DaoN. kAntilAla kalyANajI sAvalA 9,000 zrI vADIlAla esa. gAMdhI 6,000 zrI zAMtilAla ema. mahetA 3,000 zrI cInubhAI sI. zAha ceriTebala TrasTa (haste mukuMdabhAI) 6,000 zrI nagInadAsa pI. zeTha ane 3,000 zrI aruNA cokasI 9,000 DaoN. ramaNalAla cImanalAla zAha | UrmilA ena. zeTha 3,000 zrI mRdulA vakIla tathA prA. tArAbena 2. zAha 6,000 zrI puSpAbahena bipinacaMdra kApaDiyA 3,000 zrI rAjendra amRtalAla 9,000 sva. cImanalAla je. zAhanA 5, 100 eka bahena taraphathI 3,000 zrI kiraNa zAha smaraNArthe haste zrI nItina sI. 5,001 zrI zeTha ceriTebala TrasTa 3,000 zrI rasIlAbahena rasikalAla zAha zAha (haste kAMtilAla kezavalAla zeTha). 3,000 zrI gelekSI DisTrIbyuTarsa 9,000 zrI rasikalAla laheracaMda zAha 5,000 zrI yazomatI hIrAlAla zAha 9,000 mAtuzrI kamalAbena dIpacaMda zAha 5,000 zrI guNavaMtIbahena gulAbacaMda jhaverI 3,000 zrI kalAbahena vizAla zAha ceriTebala TrasTa ane caMdrakAMta DI. 5,000 zrI jamanAdAsa hemacaMda hemANI 3,000 zrI dilIpabhAI ema. zAha zAha ceriTebala TrasTa 3,000 zrI maNibahena khuzAlacaMda 9,000 zrI nIrUbahena tathA subodhabhAI 5,000 zrI prabhudAsa bhANajI hemANI (latAbahena sureza dhruva) ema. zAha 5,000 sva. ramaNIkabhAI jhaverInA smaraNArthe 4 3,000 zrI ketakI mRdulA mahetA 9,000 zrI bhUpendra DI. javerI 5,000 zrImatI prabhAvatI ane Ara. parIkha 3,000 zrI zakuntalAbahena araviMdabhAI zAha 9,000 zrI ramAbahena jayasukhalAla vorA ceriTebala TrasTa 3,000 zrI kundanalAla ravicaMda zAha - 9,000 zrI kusumabena narendrabhAI bhAu 5,000 zrI jItendra ke. bhaNazAlI, 3,000 upendrabhAI jayaMtIlAla saMghavI 9,000 zrI vakIla umedacaMda becaradAsa 5,000 zrI bAMgubahena kIrtilAla bhaNazAlI (vencArDa TuDIo). ceriTebala TrasTa (haste jItubhAI) 3,000 zrI apUrva lAbhubhAI saMghavI haste vinubhAI umedacaMda zAha 5,000 zrI pravINabhAI zAha 3,000 zrI rasIlAbahena dilIpabhAI - 9,000 zrI e. pI. zeTha ceriTebala TrasTa 5,000 zrI mAtuzrI guNavaMtI TrasTa kAkAbalIyA Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 3,000 zrI samarpaNa TrasTa (haste hasamukhabhAi zAha) 3,000 zrI bhAnubahena navInabhAi zAha 3,000 eka bahena taraphathI 3,000 zrI naMditA e. zeTha 3,000 zrI Urmi e. zeTha 3,000 eka bahena taraphathI 3,000 mAtuzrI ratanabahena jeThAlAla mAlade 3,000 zrI lakSmIcaMda nAnajI visArIyA 3,000 zrI zobhanA lakSmIcaMda visArIyA 3,000 zrI bhAratI bhUpendra zAha 3,000 zrI jhenIbAI TrasTa 3,000 zrI bI. sI. tolATa 3,000 zrI mahAvIra mahetA ane rAjeza 3,000 zrI tArAbahena mohanalAla zAha mahetA 3,000 zrI harIlAla tArAcaMda zAha 3,000 zrI ramaNIkalAla gosaliyA 3,000 zrI atula sI. zeTha 3,000 zrI nayanA e. zeTha 3,000 zrI saMjanA Ara. zeTha 3,000 zrI naMditA jayaMta cheDA TrasTa 3,000 zrI tanasukhabhAi dalIcaMda kAmadAra 3,000 zrI ramIlAbahena ramezabhAi 3,000 eka bhAI taraphathI 3,000 zrI bhagavatIbahena pannAlAla sonAvAlA 3,000 zrI narendra haragovanadAsa bhaNazAlI parivAra 3,000 zrI maphatalAla bhIkhAcaMda phAunDezana 3,000 zrI sarasvatIbahena rasikalAla zAha 3,000 zrI je. ela. mahetA 3,000 zrI surezabhAI ke, bhaNazAlI 3,000 zrI caMdrakAMta zAha prabuddhajIvana 3,000 zrI bharatakumAra jayaMtIlAla zAha 3,000 zrI kapAsI bhAratI gajendrabhAi 3,000 zrI vasA ceriTebala TrasTa 3,000 zrI UrmilAbahena dhoLakIyA 3,000 zrI kAntAbahena maNilAla zAha 3,000 eka mitra taraphathI 3,000 zrI caMdrakAMta gaNapatalAla jhaverI 3,000 zrI eca. DI. inDasTrIjha (iMste kalpAbahena eca. zAha) 3,000 zrI Ara. varSA dalAla tathA rameza ra. dalAla 3,000 zrI meghajI khImajI saMghoi 3,000 zrI polIthIna prinTIMga enDa sIlIMga 3,000 zrI harSA mahendra saMghoi varksa 3,000 zrI madhubahena caMdrakAMta talasANiyA 3,000 zrI vinoda ema. mahetA 3,000 zrI ke. pI. zAha ceriTebala TrasTa 3,000 zrI ghelANI ceriTebala TrasTa 3,000 zrI rasikalAla ema. narecAniyA 3,000 eka bhAI taraphathI 3,000 zrI sarojabahena nagInabhAi 3,000 zrI kAntilAla vADIlAla zAha 3,000 zrI trizalA ilekaTroniksa 3,000 zrI kizorabhAi vardhana 3,000 zrI kanubhAi rasikalAla zAha (kolasAvAlA) DaoN. dhIrUbhAi zAha ane DaoN. pravINabhAI zAha 3,000 zrI hiMmatalAla DAhyAbhAI koThArI TrasTa haste zailezabhAi 13,000 3,000 zrI uSAbena ane pravINabhAI zAha 3,000 zrI prabhAvatI hiMmatalAla zAha (haste azvinabhAi) 3,000 zrI mInAbena zAha 2,500 zrI cImanalAla kezavajI 2,500 zrI myujhIka mAsTarsa 2,000 eka bahena taraphathI 2,000 zrI madhubahena surezabhAi koThArI 3,000 zrI bhAnubahena navInabhAi zAha 2,000 zrI sonalabahena bhUcara 1,500 zrI dinezabhAi devacaMda gAlA 1,500 zrI kusumabena parIkha 1,100 zrI paMkajabhAi eca. zAha HUF 1,100 zrI ramaNIka ratanazI kArIyA 1,001 zrI saroja zeTha 1,001 zrI bhagavatIbahena zeTha 1,001 zrI mANekabahena bI. zAha 3,001 zrI ena. sI. kuvADIyA 3,000 baheno taraphathI 3,000 zrI rAjulabahena satISakumAra dozI ceriTebala TrasTa 3,000 zrI harajI jayarAma bhadresA 3,000 zrI naTubhAi sI. paTela 3,000 zrI zAradAbahena bAbubhAi zAha 3,000 ci. mItAbahenanI tapasyA nimitte (haste hemaMta zAha) 3,000 zrI zAMtAbahena kAMtilAla kApaDiyA 3,000 zrI. pramilAbahena Ara. dalAla 3,000 zrI pratimA cakravartI 3,001 sva. tArAbahena caMdulAla jIvarAja koThArI (haste zazikAMta) 3,000 zrI udayabhAI ela. zAha 3,000 eka bhAI taraphathI 3,000 zrI anilA zazikAnta mahetA 3,000 zrI sUryAbahena pratApabhAI 3,000 zrI zazikAMta maNilAla mahetA 3,000 zrI maNibahena goviMdajI hIrajI harIyA phAunDezana 3,000 zrImatI guNavaMtIbahena mahAsukhalAla devaDAvAlA 3,000 zrI pareza desAi 3,000 zrI jyUthikA desAi tA. 16-9-98 3,000 zrI madhukAMtA dhIrajalAla ajamerA 3,000 zrI rameza je. zAha 3,001 zrI puSpAbahena premacaMda bAvIzI 3,001 zrI anitAbahena mukezabhAI saMghavI 3,000 zrI ke. enDa jI. Ara. mAlade ceriTebala TrasTa 3,000 zrI jamanAdAsa hIrAcaMda vorA 3,000 zrI esa. ema. zAha ceriTebala TrasTa 3,000 zrImatI rasIlA je, pArekha 3,000 zrI jayaMtIlAla phatehacaMda zAha 3,000 DaoN. hemaMta kuvADIyA 3,000 zrI rakSA hemaMta kuvADIyA 3,000 zrI esa. sI. deDhIyA 3,000 zrI zAha pravINacaMdra javeracaMda 3,000 zrI namratA jagadIza zAha 3,000 zrI aparNA manISa zAha 3,000 zrI aparNA bI. zAha 3,000 zrI DAhyAbhAI kakalabhAi zAha 3,000 zrI uSAbahena je. mahetA 3,000 sva. devakAbahenanA smaraNArthe emanA putra taraphathI (haste mahendrabhAi) 3,000 eka bahena taraphathI 3,000 zrI ema. bradharsa 3,000 traNa baheno taraphathI 3,000 zrI mitena mahetA 3,000 zrI saroja ena. zAha ceriTebala TrasTa 3,000 zrI zAMtilAla enDa bradharsa menyu. 1,001 zrI tArAbahena zAha DIpArTamenTa 3,000 zrI jIteza naTavaralAla mahetA 3,000 zrI sevaMtIlAla pArekha ceriTebala TrasTa 3,000 zrI amitakumAra kuMdanalAla zAha 3,000 eka bhAi taraphathI haste zeTha bhAIlAla tArAcaMda 3,000 zrI uSA dilIpa esa. zAha 3,000 zrI modI TeksaTAila 3,000 zrI kaMsubahena kRSNakAMta paTela 3,000 zrI pradIpa e. zAha 3,000 zrI madhurIbahena e. zAha 3,000 zrI harakIzana ena. udANI 3,000 zrI zrIkAMta vI. zAha 3,000 zrI sArAlAla nagInadAsa (haste maphatalAla) 1,001 zrI jamanAbena mULacaMda vaDAla 1,001 eka bahena taraphathI 1,000 zrI saMyuktA pravINa ke. mahetA 1,000 zrI maMjulAbahena mahetA 1,000 zrI ratikAntabahena zAha 9,313 eka hajArathI nIcenI maLelI kula tA. 26ma Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-98 prabuddhajIvana hariyALIno kAvyaprakAra 2 DaoN. kavina zAha madhyakAlIna sAhityamAM dhIrAnAM pado avaLavANI kahevAya che. hindI sAhityamAM keTalAka saMta kavio gorakhanAtha, suMdaradAsa ane kabIranI racanAo vicitra lAge tevI che jene 'ulaTabAMsI' nAmathI oLakhavAmAM Ave che. te ja rIte jaina kavioe A samayamAM keTalIka kAvyaracanAo karI cho tene 'hariyALI' nAma ApavAmAM AvyuM che. jaina kAvyaprakAronI vividhatAmAM kAvyakalAnI daSTie UMcI guNavattA dharAvato eka kAvyaprakAra bahu paricita nathI. tenA vizenI keTalIka rasaprada mAhitI rasikajanone navInatAno anero AnaMda Apaze. 'hariyALI'no zabdArtha vicArIe to 'lIlotarI' lIlIvADI kahevAya, paNa kAvyajagatamAM AdhyAtmika anubhUtinI hariyALIno saMdarbha samajavAno che. temAM zabdArtha kavigata vicAro AtmasAta karavAmAM upayogI nathI paNa tenA rahasyane pAmavA mATe adhyAtmamArganA vicAronI bhUmikA anivArya bane che. tene koyaDo ke samasyA nAmathI paNa oLakhavAmAM Ave che. hariyALImAM koya ke samasyA nathI paNa tevA prakAranI abhivyakti sthAna dharAve che. prathama daSTie citra-vicitra ukti ke virodhAbhAsane kAraNe Azcarya thAya che paNa mULa artha samajAya tyAre kAvyAnaMdanI anubhUti brahmAnaMda samAna bane che. sAdhu-saMtoe aghyAtmasAdhanA karI che temAM nirguNa upAsanA karanAra varganA sAdhuoe potAnI anubhUtine vyakta karavA mATe adhyAtmika paribhASAnA zabdone vicitra rIte kyAreka atArkika prayoga karIne pragaTa karyA che. eTale vicitratA ane tArkika susaMgatatAno abhAva e hariyALInA lakSaNamAM jovA maLe che. kavioe potAnI abhivyaktimAM lokavyavahAranI viruddha rItino paNa Azraya lIdho che. pratIkAtmaka zabda prayogo ne dAMtono saMdarbha hariyALIne rahasyamaya kAvyaracanA banAvavAmAM pUraka bane che. arthagaMbhIratA e hariyALI mATe Avazyaka aMga che. nAtha saMpradAya ane bauddha dharmanI keTalIka racanAo hariyALI prakAranI maLI Ave che. bhASA e abhivyaktinuM samartha mAdhyama che. temAM mAtra abhivyakti nathI. tenI sAthe sarjaka pratibhAnA aMza rUpe kalpanAzakti ane buddhino samanvaya sadhAyelo hoya che. AdhyAtmika anubhUti rahasyamaya che. tenuM pUrNa nirUpaNa thai zakatuM nathI, tema chatAM kaMika avyakta che tene vyakta karavAnI bhAvanAmAMthI hariyALIno udbhava thayo hoya tevo saMbhava che. temAM kavie prayojelAM pratIko sIdhAsAdAM nathI hotAM paNa tenA dvArA aprastuta vidhAna karIne lokonuM dhyAna kheMcavAmAM Ave che. sAnaMda AzcaryanI anubhUti karAvavAnI samarthatA hariyALImAM che. udAharaNa joie to eka jApAnIjha dharmagurune - ziSye prazna pUchyo ke bhagavAna buddha koNa che ? gurue pratyuttara Apyo ke 'duhina gadhe para baiThI hai aura usakA sAsa lagAma pakaDA hue hai.' teno artha e che ke tuM ane huM banne ajJAna chIe. kabIranuM eka udAharaNa joie to pahile pUta piche bhaI mAI celA ke guru lAge pAI kavi ema kahevA mAMge che ke prathama jIvAtmArUpI putrano janma thayo ane pachI 'mAyA'rUpI mAtA pedA thai. hariyALImAM koi vastu ke viSayano nAmollekha karyA vagara tenA guNonuM ke bAhya aMgonuM varNana karavAmAM Ave che. te u52thI varjya viSayanuM nAma zodhavAnuM hoya che. temAM camatkRtinuM tattva raheluM che te dRSTie buddhine kasoTIe caDhAvIne kAvyAnaMda prApta karavo paDe che. hariyALIne TUMkamAM samajavA mATe nIcenuM vidhAna yathArtha lekhAze. parokSa rIte sAnaMdAzcarya anubhava karAvatI pratIkAtmaka rahasyamaya AdhyAtmika anubhUtinI abhivyakti.' jaina sAhityamAM Avo saMdarbha 'prabaMdha ciMtAmaNi' graMthamAMthI prApta thAya che. A prakAranI racanAomAM nirguNa upAsanAnI anubhUti kendra sthAne che. temAM kUTapraznanI paddhatino paNa Azraya levAmAM Ave che. jaina sAhityamAM teno vikAsa thayelo jovA maLe che. kavi depAlanI prathama hariyALI 'varase kaMbala bhIMje pAnI'mAM maLe che. taduparAMta jazavijaya, sughanaharSa, AnaMdadhanajI, vIravijayajI udayaratna vagere samayasuMdara, bhAvaprabhasUri, vinayasAgara; jJAnavimalasUri, kavionI hariyALIo upalabdha thAya che. AkAranI daSTie hariyALI pada svarUpanuM ja anusaraNa kare che to vaktavyanI daSTie pratIkAtmaka kAvyanuM anusaMdhAna kare che. jaina kAvyaprakAromAM je paraMparAgata lakSaNo jovA maLe che te karatAM temAM navInatA, kalpanAno vaibhava, pratIko daSTAMto ne virodhamUlaka AnaMdadhanajInI hariyALIno sArtha paricaya ApavAmAM Avyo che. abhivyaktinAM viziSTa lakSaNo rahelAM che. ahIM namUnArUpe 'mUlaDo thoDo bhAi vyAjaDo ghaNo re, kema karI dIdho re jAya ? talapada pUMjI meM ApI saghaLI re, to che vyAja pUruM navi thAya' // 1 // karmanI kevI vicitra gati che ke mULa karma thoDuM hoya che paraMtu jyAre te udayamAM Ave che tyAre jIva jAgRti ke upayoga rAkhato nathI. eTale ke pAriNAmika dharmanuM bhAna na rahevAthI navuM karmabaMdha tathA tenA karmaphaLanI paraMparA niraMtara sarjAtI hoya che. AnuM mULa kAraNa jIvanuM potAnA asala svarUpanuM ajJAna rAgadveSa che. mULa karmaphaLanI nirjarA thatAM sudhImAM anekagaNAM karmabaMdhana jIva ajJAnatAthI bAMdhe che. mULa karmanI pUMjI cUkavatI vakhate temAMthI anekagaNuM karmabaMdharUpa vyAja pUruM thatuM nathI. eTale ke anAdikALathI karmanI paraMparA cAlyA ja kare che : 'vyApAra bhAgo jalavaTa thalavaTe re, dhIre nahIM nisAnI mAya; vyAja choDAvI koi khaMdA 52kave re, to mUla ApuM sama khAya // 2 I nathI. pariNAme teno vyApAra rUpI dharma paDI bhAMge che. tene koi pramAda ke AtmajAgRtinA abhAvathI jIva dharmane anusarato udhAra dhIranAro dekhAto nathI. vepAramAM dhananI vRddhi thalavaTa (Inland Trade) ane jalavaTathI (Overseas Trade) thAya che tevI ja rIte dharmaghananI vRddhi zruta ane cAritra dharmanI ArAdhanAthI thAya che. A vyApAra pramAda ane ajJAnatAthI bhAMgI paDyo che. jo sadagurunA kRpApAtra thavAya to sAco mArga prApta thAya. pariNAme karmaphaLa bhogavatI vakhate navAM karmo upArjana thAya nahi. tema chatAM ajJAnatAthI karmanI paraMparA vadhe che temAMthI chuTakAro jJAna dvArA thAya. jIva khAtrI Ape che ke jo sadaguruno yoga prApta thAya to mULa karmanI haptAthI cUkavaNI saMvara ane nirjarAthI bharapAi karI dauM. 'hATaDuM mAMDuM rUDA mANekacokamAM re, sAjanIyAnuM manaDuM manAya; AnaMdadhana prabhu zeTha ziromaNi re, bAMhaDI jhAlajo re cAya. II 3 II zraddhA ane vivekarUpa mANekacokamAM huM dharmArAdhanAnI dukAna mAMDuM. koi jJAnI puruSanA samAgamathI sva-svarUpano bodha thAya to Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 eTale ke jJAnadarzana ane cAritrarUpa svajanonuM mana manAvIne mAro vyApAra zarU karuM. AnaMdanA ghanabhUta ane dharmamAM zreSTha ziromaNi evA sarvajJadeva ? tamo kRpA karI mArA manamaMdiramAM birAjo ane mAro hAtha jhAlo...eTale ke mane dharmavyApAramAM sahAya karo. mane paNa ApanA jevA banAvo evI mArI hRdayapUrvakanI prArthanA kRpA karIne Apa svIkAro. prabudghajIvana tA. 16-9-98 prayogo, pUMjI, vyAja, hADuM, mANekacoka, sAjanIyA dvArA ghaDIbhara vyavahArajIvananI anubhUti karAve, paNa teno sAco artha dharmavyApAra darzana, jJAna, cAritra e samajAya eTale AdhyAtmika AnaMdanI carama sImAe pahoMcI javAya che. A udAharaNa uparathI hariyALInA svarUpa ane tenAM lakSaNono sahaja rIte khyAla AvI zake tema che. kavinI samartha kalpanAzakti, vepAranuM rUpaka, karmabaMdhanuM pariNAma, lokavyavahAramAM pracalita zabda jAhera khabaranuM eka sUtra D DaoN. gulAba deDhiyA mane jAhera khabaro game che. jAhera khabarano to hAla jamAno che. teo bolIne bora vece che. mane jAhera khabaro game che te emanA sarjanAtmaka nirmANa mATe. emane ApaNuM mana jItatAM AvaDe che. prathama AMkhone AkarSe che. pachI citta para asara kare che. sArI jAhera khabaromAM mAtra mAlanI jAherAta, vastunAM vakhANa, bhAva-tAla upayogitAnuM lakhANa nathI hotuM. e badhuM hoya che tyAre paNa ati kalAtmaka rIte Ave che. jAhera khabaromAM cAlAkI, cabarAkI, mAnava manano UMDo abhyAsa, vartamAna paristhitino tAga, grAhakane potAno karavAnI kaLA evuM evuM keTaluMya hoya che. jAhera khabaro ema ja nathI banatI. emanI pAchaLa hoya che bhejAMbAja, sarjaka kalAkAro. ke huM raste jatAM AvatAM navI jAherAtanAM pATiyAM vAMcuM chuM. hAla zuM phezanamAM che te e horDiMgo mane samajAve che. emaNe jAherAta karelI vastu kharIdavAthI keTalo lAbha ApaNane thaze te paNa mitrabhAve ApaNA bhalA mATe samajAve che. huM sArI jAhera khabaronI majA joi vAMcIne mANuM chuM. paNa gamI gayelI jAherAtanI vastu kharIdavA lalacAto nathI e mArI aMgata khAmI che. jAhera khabaranA pATiyA para najara gai ane tyAM rokAi gai. kaho ne, majA AvI gai. kaMpanIe mAtra potAnI brAnDanuM nAma eka jagAe lakhyuM hatuM. ekAda citra hatuM. paraMtu mULa vAta hatI te to * Teila lAina'nuM eka vAkya. traNa zabdanuM e vAkya ja nahotuM. eka svataMtra sUtra hatuM. vAMcIne vAgoLatAM manamAM e maMtra banIne ramatuM rahyuM. lakhanAre jAdu karyo hato. lakhyuM hatuM : 'Attitude is everything' (eTiTyUDa ijha evarIthiMga). abhigama e ja badhuM che. vRtti ke valaNa e ja sarvasva che, mANasanI manovRtti e ja mukhya vastu che. sAmenI vastu, vyakti, prasaMga, samaya, sthaLa game te hoya e tarapha mAruM valaNa kevuM che, te khAsa mahattvanI vAta banI rahe che: mana mAne te sAcuM. mana sAruM hoya, vRtti anukULa hoya to katharoTamAM gaMgAnI pavitratA mANI zakAya. anyathA gaMgA paNa pANI bharelI nadI ja dekhAya. jaina sAhityamAM vividha prakAranI hariyALIo che, e sAhityarasika ane saMzodhanapriya vargane mATe navI dizAmAM puruSArtha karavAno avakAza pUro pADe che. e dhArmika sAhitya che ema samajI enI upekSA karavA jevuM nathI. mAna. jeTaluM dvandva che, jeTalA virodha che, jeTalA AghAta-pratyAghAta che e badhAMno mahad aMze AdhAra to mananA abhigama 52 che. ApaNe vastulakSI ke paralakSI nathI, AtmalakSI chIe. eTale ja eka vastu ke ghaTanA eka mATe eka che te anya mATe bIjuM ja kaMi che. trIjA mATe trIjuM. eka vRddha mANasa, eka azakta mAMdo mANasa, eka mRta deha ane eka saMnyAsI ema cAra dazyo eka rAjakumAranA mana para evo kabajo lai le che ke e gRhatyAga kare che. mahAbhiniSkramaNa kare che. A cAra dazyono bahu prabhAva nahoto. e rAjakumAranA valaNano prabhAva hato, kAraNa AvuM AvuM ke ethI ya tIvra aneka mAnavIe joyuM che. paraMtu emanI manovRtti evI nathI banatI. citta je citra jhIle te enuM potAnuM banI jAya che. ApaNe tyAM mana, citta, vartana, valaNa, daSTikoNa, abhigama, manovRtti vagerene je mahattva apAyuM che te yogya che. baMdhana ane mokSa-muktinuM kAraNa mana tethI to che. jagatanuM mahattva che; padArthanuM, paristhitinuM, sAme je che tenuM mahattva che. enI jagAe e yathAyogya che. paraMtu mArA mATe to e mArI manovRttie je lIdhuM te mAruM che. eka ja vastu ke dazyano phoTo pADavAnuM pacAsa phoTogrApharone kahevAmAM Ave tyAre dareka potAnI rIte chabI pADaze. padArtha eka paNa jhIlAya jhIlanAranI rIte. je vAkya mArA manamAM vasyuM, mane gamyuM, mahattvanuM lAgyuM, te tamane sAmAnya lAge, nakAmuM lAge. kAraNa ke 'eTiTyUDa ijha evarIthiMga' ema mAnavAnuM mana thAya che. ApaNe jagata nathI badalI zakavAnA to dRSTikoNa badalIe. mana ApaNuM che. e vidyAyaka bane, to ene mATe nakArAtmaka kaMi nathI. svabhAvanI tAsi2ne eTale to akaLa, agamya, atala, atAga ke adbhuta kahela che. badhuM ja vyaktigata che. sarvamAnya, joDa kazAMnI hotI ja nathI. sarakhAmaNI thaI nathI zakatI. A valaNa to lavaNa jevuM che. mAphakasara hoya to bhojanane mIThuM banAve anyathA khAruM karI de. jAherakhabarakAre bhale potAnA utpAdananA saMdarbhamAM A sUtra ghaTAvavA lakhyuM haze. paNa A sUtra to jIvanalakSI che. jIvana jeTaluM vyApaka che ! e ajJAta kopIrAiTarane salAma ! vadhu va asthi sAravAra kendra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame niSNAta asthi cikitsaka DaoN. je. pI. pIThAvAlA dvArA hADakAnAM rogonI nizulka sAravAra dara ravivAre savAranA 10-30 thI 1-30 suthI zrI paramANaMda kApaDiyA sabhAgRha, 385, saradAra vallabhabhAI paTela mArga, rasadhArA kaoN-oNpareTIva hAusiMga sosAyaTI, bIje mALe, vanitA vizrAmanI sAme, muMbaI-400 004, (phona : 3820296) khAte ApavAmAM Ave che. DaoN. je. pI. pIThAvAlA dvArA uparokta sAravAra vinA mUlye apAya che. jarUriyAtavALA daradIo avazya lAbha uThAve tevI vinaMtI che. jayAbena vIrA saMyojaka nirUbena esa zAha DaoN. dhanavaMta TI. zAha mAnad maMtrIo Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 11-9-98 prabuddhajIvana prArabdhanAM pUra | DaoN. raNajita paTela (anAmI) kavivara nhAnAlAlanuM eka gIta che, enI eka kaDI A kare che. tyAM sarpano bhakSa bane che. kavi kahe che ke sarSa kevo bhAgyazALI matalabanI che : ke khAdya ane mukti baMnenI prApti eka vakhate thai ! paNa dara vakhate jaganA joddhA ! tuM ATaluM sUNI jaje : bagAsAM Ave ne mukhamAM lADavA paDatA nathI. prArabdhanAM pUra sAme jhUjhazo mA amArI jamIna para ghaNA mora hatA. ekavAra amArA pALelA mArA haiyAnI vAtaDI pUchazo mA. kUtarAe morane pakaDyo. jijiviSAne jore zvAnanA mukhamAMthI chaTakI mora amArA kUvAmAM paDyo. amArA udhADiyAe kuvAmAM Dola phAMsI kavinA A, prArabdha-puruSArthanA sanAtana praznanI carcA karatA morane bahAra kADhayo. mArA pitAjIe ene amArA AMbAnI DALa gItanI racyA-sAlanI mane khabara nathI, paNa anumAna karuM chuM ke upara UMce besADyo. rAtrinA samaye vAghara bilADo Avyo. savAre jIvananI pAkaTa vaye lakhAyuM hovuM joie. volTara jevo volTara kahe joyuM to moranAM pIMchA dharatI para paDelAM ne mora bilADAnA peTamAM che : "mANasa jema jIvanane Are pahoMcato jAya che tema tene lAge pahoMcI gayelo. mArA pitAjI kahe : "bilADA ane moranA pelA che ke A duniyAmAM poNA bhAganA banAvo daiva yogathI thatA hoya bhavanA traNAnubaMdha...bAkI zvAna ane kUvAnI babbe ghAtomAM bacelo che." daivakarma, prArabdha, vidhi-vidhAtA bhAgya ke niyati jevA zabdothI mora bilADAno bhakSya kema bane ? jevI jenI niyati ! nIvo gIvI bhAratIya mAnasa sAva anabhijJa na ja hoya ! are ! jIvanamAM saMtoSa e ja paramasukha che e vibhAvanAne spaSTa karavA ane puSTa iIvana e sRSTino krama che. hari ! hari !' karavA mATe paNa kavi je keTalAMka daSTAMto Ape che te "daivayoga'ne moranI A niyatine samarthana Apato saMskRtamAM eka zloka che jANe nirdezatAM na hoya ! dA. ta. : jeno bhAvArtha kaika Avo che : "pAtAlamAM jAva agara surendraloke sarpo pIe pavana to ya na dUbaLA e ! caDho, kadI parvatarAja meru para vaso, maMtranA auSadhathI bacavA mATe game teTalI mathAmaNa karo to paNa : mAMDyuM thaze ja; nahIM ko chUTako sUkAM tRNe vanagajo baLavAna thAya ! thavAno." vidhinA lakhyA lekha mithyA thAya ja nahIM evI eka gALe dino munigaNo vaLI kaMdamULe, vicArasaraNI, "prArabdhanA pUra sAme jhUjhazo mA' mAM rahelI che. saMtoSa e ja puruSe nidhi che suzreSTha.' IsvIsananA sattaramA saikAno uttarArdha ane aDhAramA saikAno ajagara kare na cAkarI' e sukhyAta paMktimAM paNa saMtoSa pUrvArdha : e madhyakAlIna gujarAtI sAhityanA utkarSakALanA trimUrti karatAM daivayoga'ne ja lakSita karela che ane 'sabake dAtA rAma'nI jevA pradhAna kavio traNa. akho, premAnaMda ne zAmaLa. lokakavi duhAI dIdhI che ! rAjavI saMnyAsI kavi bhartuharino eka zloka che zAmaLa-vANiyAno kavi' kahevAto-saMsAra buddhivALAono kathAkavi temAM jenuM bhAgya, daiva phUTeluM che tenI vAta karI che. eka TAliyo, kahevAto. teNe 'udyama vaDuM ke karma ?' nAme eka saMvAda-kAvya lakhyuM otarAcatarAnA AkarA tApamAMthI bacavA mATe tamAma vRkSano Azraya che. ahIM karma eTale karama athavA bhAgya-prArabdha. A "udyama le che tyAM enA durbhAgye jhADa parathI tADanuM phaLa paDe che ne TAliyAno karmasaMvAda'mAM paMDita zivazarmA ane gaNikA kAmakaLA vacce saMvAda TAlako tUTI jAya che. A daSTAMta bAda kavi kahe che : nirUpyo che, jemAM zivazamAM prArabdhano pakSa le che to gaNikA prAyogacchati yatra bhAgyarahita statraiva yAMtyApadaH / udyogano-puruSArthano. matalaba ke Apattio abhAgiyAno chAla choDatI nathI ! lAMbA saMvAdane aMte, sAra rUpe kAmakaLA gaNikA kahe che :koNe kyAM kyAre janma levo te tenA hAthanI vAta nathI. kahevAya kopa karI kahe kAminI, udyama moTo thAya ; che ke janma-maraNa lagnanI ghaTanA pUrva nirNita hoya che. sUtane tyAM vakhANuM huM to tehane, sAMbhaLo paMDitarAya. (143) janmelo karNa (?) che to kuMvArI kanyA kuntAno putra; paNa sUtane tyAM moTo thayo che. te jyAre kahe che : udyama karatAM nirakhiyAM sau ko rAMka ne rAya; sUto vA sUtaputrovA yo vA ko vA bhavAmyaham / koNa rahyAM evuM kahI (je) karma kare te thAya? (144) daivAyattaM kule janma mahAyattaM tu pauruSam // udyama, udyama e ja che. adako sauthI Apa; matalaba ke : karma bicAruM bApaDuM, udyama pUra pratApa. (146) sUta ke sUtano putra, je gaNo te bhale ja huM, - daivAdhIna kuLa janma, muja adhIna pauruSa." ghaNAM varSo pUrve mArA vAMcavAmAM be aMgrejI kAvyo AvyAM hatAM. ekanuM nAma hatuM "loTasa-iTarsa" (Lotus-Eaters) bhartRharinA bhAgyarahita "TAliyAnI vAta ane karNanA haivAyatta jyAre bIjAnuM nI vAtamAM AsamAna. jamInano phera che. bhAgya' ane daiva" evA nAma hatuM yulisisa (Ulysis). loTarsa-ITarsa, "khAva pIo ne majA karo-kazuM ja karavAnI jarUra nathI, "sakala racanA che, kudaratI', 'tAruM lacIlA arthanA dyotaka zabdo che ke samajaNamAM saMbhrama pedA kare ! dhAryuM kazuM ja thavAnuM nathI'...evA pramAdI-vRttivALA che jyAre karNa daivavAdI nathI, parama puruSArthI che. bhartuharino bhAgyazALI "yulilisa' prApta paristhitithI asaMtuSTa kaika navuM kaika viralanI satata : mATe eka zloka che jeno bhAvArtha kaika Avo che : moTA majabUta mRgayAmAM pravRtta...jepIne pote bese nahIM ne sAthIone besavA paNa karaMDiyAmAM pUrAyelo sarpa ghaNA divasano bhUkhyo che. sudhAtRSAthI de nahIM, navI kSitijone AMbavA kAje ataMdra jAgRti dAkhavanAra vyAkuLa sarpa karaMDiyAmAM mRtyunI pratIkSA karI rahyo che tyAM pravIra praharI jevo...puraSArthanI jIvaMta pratimA samo che. prArabdhanAM jIhuvA-lolupa khAudharo eka masa moTo mUSaka enA tINA dAMtathI pralayakArI pUra sAme nirbhayatAthI jhUjhanAra joddhA samAna. zAmaLanA karaMDiyAne kocI nAkhI moTuM bAkoruM pADe che. mUSaka karaMDiyAmAM praveza "udyama varDa ke karma ?'nI yAda apAve evAM A be kAvyo che. : Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 cha dAyakA pUrve eka kavie 'dhanaterasa' nAme kAvya lakhyuM che jemAM dhanaterase maMdirano pUjArI pUrNa vidhipUrvaka zAstrIya rItie lakSmInI pUjA karI ene upAlaMbha Ape che ke 'amo tArI zraddhA ane bhaktithI pUjA karIe chIe paNa tuM amArA para prasanna nathI jyAre pazcimanA nAstiko tArI pUjA karatA nathI to ya tuM tyAM nivAsa kare che !' tyAre lakSmIdevI pUjArIne javAba Ape che. 'che 'udyoga' pati huM patnI, saghaLA yogothI je unnata vAso pazcimamAM na hoya vada tyAM ? udyoga zo yoga jyAM ? udyoga-UMcAmAM UMco yoga te udyoga-Avo jyAM yoga prabhu jIvana sadhAto hoya tyAM lakSmIjIno vAsa hoya ja. sAcuM kahuM to mane 'uttararAmacarita'nA kartA bhavabhUtinI ane TIToDInAM iMDAMne tANI janAra samudra jevA samudrane paDakAra pheMkanAra TIToDInI khumArI khUba game che. kAlidAsa pachI bhavabhUtine yAda karavA ja paDe, paNa enA samayamAM saheja upekSA jevuM lAgatAM te khumArIpUrvaka kahe che : 'kALa anaMta che ane pRthvI bahuratnA che. anaMta kALane kAMThe ko'ka 'samAnadharmA' pAkaze je pAkaze ne mArI kadara thaze ja.' evI ja rIte potAnAM IMDAM gumAvanAra TIToDI samudrane zoSI nAkhavA ughukta thai che tyAre anya dvijagaNo ene nijI maryAdAnuM bhAna karAve che tyAre te khumArIpUrvaka bole che : 'utsAha e lakSmInuM mULa che. mArI cAMca loha jevI che ane rAtri-divasa khUba lAMbA che to pachI samudra kema nahi zoSAya ? jyAM sudhI puruSa puruSArtha karato nathI tyAM sudhI te uttama saMpattine meLavI zakato nathI; sUrya paNa tulAmAM ArUDha thAya che (tulA rAzino thAya che athavA zatrupakSanI tulanAe sarasAi prApta kare che) tyAre meghanA paTalo upara vijaya meLave che.' yAda karo peluM ati-khyAta saMskRta-subhASita : udyamena hi kAryANi siddhyanti na manorathai / na hi suptasya siMhasya pravizanti mukhe mRgAH // sadhAya uMghame kAryo, nA nA manorathe kadI, sUtelA siMhanA moMmAM AvI nA haraNAM paDe.' eTale ja gavAyuM che H beThAnuM besatuM bhAgya, UThatuM UThanAranuM; sUnArAnuM sUtuM bhAgya, cAle che cAlanArAnuM. pati parato mA / e ja carama-parama satya che. bhagavAna buddhe pramAdane mRtyu kahela che. saMskRta-subhASitamAM paNa : Ahasya hi manuSyALAM zarIrasyo mAripuH / kahela che ane udyamane baMdhu kahela che. pramAdIo prArabdhane doSa de eno zo artha? kAraNa kahyuM che ke H paurupAt jAyate siddhiH pauruSAt dhImatAmkramaH / daivam AzvAsanaMmAtraM duHkhapanneva buddhiSuH // matalaba ke puruSArthathI ja siddhi sAMpaDe che, puruSArthathI ja buddhino vikAsa thAya che, bAkI to duHkhe dubhela buddhinuM, daiva to kevaLa pAMgaLuM AzvAsana mAtra che. kharuM satya to che jo'tibhAra samarthonAM / samarthane kAje kazuM ja azakya nathI. tA. 11-11-97, maMgaLanA roja savAranA savA chanA sumAre huM paDI gayo. caccAra DaoNkTaronI davAthI paNa cakkaranI takalIpha maTe nahIM, traNa traNa kArDiyogrAma kaDhAvyA, pariNAma zUnya. pachI eka pAMcamA moTA DaoNkTarane meM batADyuM. cAra DaoNkTarono rIporTa vAMcI mane kahe : 'prophesara sAheba ! tamo grahomAM mAno cho ?' meM sApha tA. 16-9-98 nA bhaNI eTale e mauna rahyA ane kahe : 'kazuM ja karavAnI jarU2 nathI. samaya saratAM badhuM sarakhuM thai jaze ! pachI aMgrejImAM bolyAH The natural healing force within each one of us, is the greatest force in getting well.' maMgaLavAra karavAnuM na kahyuM enI mane navAi lAgI ! A badhuM hovA chatAM paNa e sAcuM che ke karmAyattaM phalaM puMsAM buddhiH karmAnusAriNI / tathApi sudhiyA bhAvyaM suvicAyaiva kurvatA // buddhimAne chatAM khUba sAcavIne ja vartavuM.' matalaba ke : 'karmAdhIna phaLo pAme, buddhi karmAnusAriNI, ja samajato hato, paNa dharmamAM ramamANa rahI zakato nahoto ane duryodhana ocho buddhimAna nahoto. dharma zuM, adharma zuM; te badhuM adharmathI aLago rahI zakato nahoto kema je ko'ka adaSTa tattva enuM daiva ene vipatha mArge dorI jatuM hatuM. daiva paNa sahAyabhUta thai zake jo vidheyAtmaka ATalI vAto aMke thAya to H udyamaH sAhasaM dhairya buddhiH zaktiH parAkramaH / SaDete yatra vartante tatra daivaM sahAyakRta // ja prArabdha ane puruSArthanI game teTalI vAto karIe paNa mane to sanAtana dvidhAvRttino sAco ne zraddheya ukela lAge che. tamAruM karma bhagavAna mahAvIra ane bhagavAna buddhanI karma-mImAMsAmAM ja A tamAruM sarvasva che. svarga, narkanI vAto badhI gauNa che. ApaNA nAnA moTA pratyeka karmamAM, vyaktigata, sAmAjika ke vaizvika vyavahAramAM ataMdra jAgRti dAkhavI, dharma ane puNyathI dhoi dhoi pratyeka DagaluM bharIe to, prArabdha, bhAgya ke daivanI kazI ja ciMtA karavAnI jarUra jaNAtI nathI. khuda-vaphAi jevI bIjI koi nIti nathI, paropakAra jevo koi dharma nathI ane samyak karma jevo koi rAjamArga nathI. jyAre jyAre huM prArabdha-puruSArthanA dvaidhIbhAvamAM aTavAi jAuM chuM tyAre tyAre kavi loMgaphelonI A cAra paMktio mane cAnaka caDhAve che ne 'prArabdhanAM pUra sAme paNa jhajhUmavAnI zaktioraNA Ape che. Trust no future, however pleasant ! Let the dead fast bury its dead! Act,-act in the living present ! Heart within, and God overhead ! Ave to 'God overhead'nA vikalpamAM ApaNe gItAno A ataMdra jAgRtipUrvaka jo vartamAnanI kSaNekSaNane jALavI levAmAM zloka zraddhApUrvaka gAi zakIe : yatra yogezvaraH kRSNo yatra pArtho dhanurdharaH / tatra zrI vijayo bhUti dhruvA nItirmatirmama || // // // agatyanI sUcanA zrI muMbai jaina yuvaka saMghanA perTana, AjIvana ane sAmAnya sabhyo tathA 'prabuddha jIvana'nA vArSika grAhakonI saranAmA-sUci navesarathI taiyAra karavAnI hoi je sabhyo tathA grAhakonA saranAmA tathA pIna koDa naMbaramAM pheraphAra thayo hoya temaNe tarata ja 15 divasanI aMdara saMghanA kAryAlayamAM jANa karavI jethI prabuddha jIvana'nA aMko Apane niyamita ane vakhatasara maLI zake. mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha - mudraka, prakAzakaH zrI cImanalAla je. zAha C prakAzana sthaLa:385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004. phonaH 3820296, mudraNasthAna * rilAyansa ophaseTa prinTarsa, 69, khAMDiyA sTrITa, muMbaI-400008. lesaraTAIpaseTiMga : mudrAMkana, muMbaI-400 092, Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Licence to post without prepayment No. 37 varSa: (50) +90 aMka: 100 tA. 16-1098 Regd. No. MH/MBI-South / 54 / 98 000 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra000 prabhu& WvaLI prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 50varSa000 vArSika lavAjama rU. 80000 taMtrI ramaNalAla cI. zAha vaimAnika asabhyatA sthaLa ane jaLamAM jhaDapI gati karavAnAM sAdhano vikasAvavAnI vimAnapravAsa eTalo moMgho che ke temAM besanAro varga ekaMdare sAthe mAnavajAte AkAzamAM vicaravAnuM paNa zodhI kADhyuM che. chellA sAdhanasaMpanna hovAno. keTalAka madhyama ke ucca madhyama kakSAnA loko eka saikAmAM havAI mArge gati karavA mATe mAnave je saMzodhano kyAM paNa potAnI kaMpanInA kharce vimAnanI saphara karatA hoya che. sarakArI che te adbhuta che. khAtAonA pradhAno, amaladAro vagere sarakAranA kharce pravAsa kare - ogaNIsamI sadI sudhI jenuM nAmanizAna nahotuM evA keTalAye che. vakIlo, cArTarDa ekAunTanTo, dAktaro, ijanero. prophesaro vagere prakAranA prazno vIsamI sadImAM uddabhavyA che ane te vadhatA cAlyA paNa AvA pravAsano lAbha meLave che. saMkSepamAM kahIe to je varga che. vIsamI sadInA uttarArdhamAM vijJAne jANe haraNaphALa bharI che vimAnamAM pravAsa kare che te ekaMdare suzikSita hoya che ane tethI ja ema kahevAya che. jo ke haraNaphALa zabda paNa have nAno paDe eTalI. te saMskArI ane sArI vartaNUkavALo hovAnI apekSA baMdhAya che. pragati vaijJAnika kSetre thaI che. vimAnamAM karmacArIo paNa suzikSita ja hoya che. temanA pagAro vartamAna jagatanI navI samasyAomAMnI eka samasyA te vadhatI sArA hoya che. eTale nokarImAM pasaMdagInuM dhoraNa UMcuM rahe che. jatI vaimAnika asabhyatAnI che. vimAna sevAnuM kSetra dina pratidina Ama chatAM svabhAvanI vicitratA kaho ke lAkSaNikatA kaho te keTalIka vadhI rahyuM che. duniyAmAM seMkaDo vimAna kaMpanIo che. moTI moTI vAra temanAmAM pragaTa thayA vagara rahetI nathI. vimAna kaMpanInA pratyekanA hajAro karmacArIo che. hajAro eraporTa keTalAka moTA moTA udyogapatio, kaMpanIonA menejiMga che. roja savArathI sAMja sudhInA bAra kalAkamAM AkhI duniyAmAM DAyarekTaro, dAktaro, adhyApako, amaladAro, rAjadvArI netAo, maLIne eka lAkhathI vadhu vimAna jamIna parathI AkAzamAM UDe che saMsadanA sabhyo vagerene asabhya vartana karatA jovA hoya to dilhI, ane pAchAM jamIna para Utare che. samagra jagatamAM roja sarerAza traNa muMbai, kalakattA jevA eraporTa para eka phUlAiTa rada thayA pachI bIjI karoDathI vadhu pravAsIo eka sthaLethI UDIne anya sthaLe pahoMcI phUlAITamAM naMbara lagAvavA mATe teo je ghUsaNakhorI, dhakkAbakkI, jAya che. ATalA badhAM vimAnonI ane pravAsIonI ATalI moTI bolAcAlI, rADArADI, gALAgALI, lAMca mATenI sAMketika bhASAnA avarajavara hoya ane lAkho karmacArIo temAM saMkaLAyelA hoya to prayogo vagere karatA hoya che tyAre temanA asabhya vartananuM dazya tyAM kaMIka to evI ghaTanAo banavAnI ke je sukhada na hoya. jovA jevuM bane che. koIka vAra koI eka klAITa moDI thavAnI dareka pravRttikSetramAM potAnI lAkSaNika evI keTalIye samasyAo vAraMvAra jAherAta thayA pachI musApharo ToLe vaLI sattAvALAo samakSa udbhave che ane tenA upAyo vicArAya che. vimAna-vyavahAranA kSetre je tophAna macAve che, rADArADa kare che, kyAreka gussAmAM AvI vimAnanA akasmAtanI, vimAnanA apaharaNanI, vimAnamAM bomba bhAMgaphoDa kare che tyAre teomAM rahelI asabhyatAno paricaya thAya mUkI ene uDAvI devAnI ke havAI sImAnA ullaMghana mATe vimAnane che. zrImaMtAino ghamaMDa tyAre chato thAya che, kAraNa ke pote aDhaLaka toDI pADavAnI ghaTanAo gaMbhIra prakAranI che. AMtararASTrIya vyavasthA- kamANI karanAra che ane sAme pakSe karmacArI eka nokariyAta madhyama - maMDaLo te vize upAyo vicAre che ane amalamAM mUke che. paraMtu kakSAno mANasa che e vize teo sabhAna banI jAya che. uhApoha vyavasthApako karatAM gunegAronuM bhejuM vadhu phaLadrupa hoya che eTale navI ane dhAMdhala-dhamAla vagara sattAvALAonI AMkha khUlatI nathI evI navI tarakIbo vakhatovakhata amalamAM Ave che. dhAraNA paNa temAM kAma kare che. vimAna-vyavahAranA kSetre AMtararASTrIya maMDaLone mUMjhavatI vastutaH sAcI zrImaMtAithI saMskAra avazya AvavA joIe. vartamAna samayanI bIjI eka nAnI samasyA te asabhyatAnI che. mA lAka samayathI utAraonI ane karmacArIonI geravartaNukanA nathI mAre zrImaMtAInA jore ja mANasa asaMskArI ke asabhya paraMtu vAstavamAM zrImaMtAI AvI eTale saMskAra AvI gayA evuM kirasA vadhatA jAya che. AvA kissAnuM pramANa dhanADhya dezomAM vadhu che 13 banI jAya che. jovA maLe che. ApaNA bhArata dezamAM kula prajAnA eka TakA jeTalA mANaso bIjI bAju vimAnI kaMpanIonA karmacArIonAM maMDaLo thayAM. paNa vimAnamAM besatA nathI. eTale ApaNe mATe A prazna taddana ' * che. e maMDaLo eTalAM jabarAM hoya che ke ekAda karmacArIne vadhu paDato gauNa gaNAya, paraMtu je varga vimAnamAM saphara kare che te varganI daSTie Thapako maLyo hoya, nokarImAMthI rajA apAi hoya to karmacArIo . AvI sabhyatAno prazna vicAraNIya che. aneka pravAsIone paDanArI hADamArIno vicAra karyA vagara acAnaka Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 prabuddhajIvana haDatAla para UtarI jAya che athavA vimAnasevAne irAdApUrvaka aniyamita karI nAkhe che. dhUma kamANI karatI keTalIka vimAna kaMpanIo enA karmacArIonI ayogya haDatAlane kAraNe, gerazistane kA2Ne ke irAdApUrvakanA asahakArane kAraNe acAnaka khoTa karatI thai jAya che ane koikane mATe to te baMdha karI devAno vakhata Avyo che. vimAnI karmacArIomAM paNa asabhya vartananA AvA banAvo uttarottara vadhatA jAya che. ke pravAsIone asabhya thavA mATenAM kAraNomAM mukhya kAraNa te asaMtoSa che. vimAnano pravAsI ghaNI moTI rakama kharce che. eTale e saMtoSakAraka kAmagIrInI apekSA rAkhe che. bedarakArI, aniyamitatA, achata vagerene kAraNe tathA svArthanI atRptine kAraNe thatA gharSaNamAMthI utAru ane utAru vacce, utAru ane karmacArI vacce, karmacArI ane karmacArI vacce, karmacArIo ane sattAvALAo vacce vivAda ke saMgharSa thAya che. jyAre-bolAcAlI, jIbhAjoDI, apamAnajanaka vacano ke hAthohAthanI mArAmArInA prasaMgo bane che tyAre tyAM asabhyatAnuM, asaMskAritAnuM, aziSTatAnuM pradarzana thAya che. duniyAnA ghaNA dezomAM, vizeSataH ApaNA dezamAM relavenA bIjA-trIjA vargamAM pravAsa karanArAomAM jhaghaDA, mArAmArI vAraMvAra thatAM hoya che. svArthanuM gharSaNa thatAM mANasa roSe bharAya che, avinayI banI jAya che, asaMskArI ke asabhya vartana karavA lAge che. gIca vastI ane achatavALA dezomAM AvI ghaTanA ghaNI bane che. enI sarakhAmaNImAM vimAna sevA vadhu vyavasthita hovAne kAraNe jagyA mATe paDApaDInA ke evA bIjAM kAraNo emAM nathI hotAM ke jethI jhaghaDA thAya. paraMtu adhIrA ke utAvaLiyA musApharone kAraNe bIjAne vAgI gayuM hoya ane bolAcAlI thai hoya evA banAvo to vAraMvA2 banatA rahe che. vimAna UtarIne mathakanA daravAje Ave tyAM sudhImAM UbhA na thavAnI sUcanA AI hovA chatAM keTalA badhA utAruo UbhA thaI jAya che. vimAnanI aMdara dhAMdhaladhamAla macAvavAnA ghaNAkharA banAvo mATe erahosTesonI asaMtoSakAraka sevA javAbadAra gaNAya che. keTalIka vimAna kaMpanInA vimAnomAM musApharonI saMkhyAnA pramANamAM era hosTesonI sevA bahu dhImI hoya che athavA bedarakArIbharI hoya che. teo badhAne cA-nAsto, bhojana vagere ApavAmAM jaldI pahoMcI vaLatI nathI. AthI koika pravAsIo mijAja gumAvI bese che. teo apamAnajanaka zabdo uccAre che ane asabhyatAthI varte che. kyAreka erahosTeso paNa vadhAre paDatA rUAbathI vartatI hoya che. pravAsI eTale potAno nokara evA bhAvathI teo paTo bAMdhavA mATe hukamathI kahetI hoya che. pariNAme koika roSe bharAyelo pravAsI irAdApUrvaka paTTo moDo bAMdhe athavA na bAMdhe ane baMne vacce cakamaka jharatI hoya che. jUnA vakhatamAM jyAre paMkhAvALAM nAnAM vimAno hatAM tyAre te bahu hAlakaDolaka thatA. ethI vimAnamAM UlaTI thavAnA banAvo ghaNA banatA. keTalAyane vimAnamAM Dara lAgato. e vakhate kuMvArI, dekhAvaDI, cabarAka kanyAonI erahosTesa tarIke pasaMda karavAmAM AvatI ke jethI Dara lAgavAvALAne bIjA kahI zakatA ke 'ATalI nAnI chokarIne Dara nathI lAgato ane tamane zAno Dara lAge che ?' erahosTeso DaravALA, gabharAtA, UlaTI karavAvALA musApharonuM dhyAna sArI rIte rAkhI zakatI, temane sAMtvana ApatI. paraMtu bahu dekhAvaDI erahosTeso rAkhavAnA bIjA geralAbha thavA lAgyA hatA. musApharoe erahosTeso sAthe aDapalAM karyAM hoya evA banAvo ghaNA banatA. ApaNAM eka pradhAne jarmanImAM eka erahosTesa sAthe aDapalAM karyAnA banAvano ahevAla tyAre chApAomAM prasiddha thayo hato. tA. 16-10-98 jeTa vimAno AvyA pachI vimAnamAM UlaTI thavAnA banAvo nahivat banI gayA che. moTA samudAyane kAraNe musApharono Dara nIkaLI gayo che. sabhAgRhamAM beThA hoie evuM lAge. AkAzamAM caDatAM UtaratAM AMcakAo AvatA baMdha thai gayA. kyAre vimAna upara caDI gayuM te paNa khabara na paDe. AthI erahosTesonI pasaMdagImAM apariNIta, dekhAvaDI ane AkarSakanI anivAryatA nIkaLI gai. hoMziyAra, kAmagarI, vinayI te hovI joie evuM dhoraNa svIkArAyuM. puruSa pravAsIonA erahosTesa sAthenA asabhya vartana uparAMta vimAnanA puruSa karmacArInA erahosTesa sAthenA asabhya vartananI ghaTanAo vadhu bane che. kyAreka to korTa sudhI mAmalA gayA che. koike ApaghAta karyA che. lAMbI sapharane aMte eka ja hoTelamAM bAjubAjunA rUmamAM eka be rAta rokAvAnuM thAya, sAthe zarAba paNa pIvAya. emAMthI lapharAM paNa thAya. A bAbatamAM puruSa pravAsIone ke karmacArIono ja vAMka hoya che ane erahosTesono nathI hoto evuM nathI. keTalIka kuMvArI erahosTeso mojamajA mATe zikAranI zodhamAM hoya che ane kyAreka to lagna karavA mATe vAraMvAra saphara karatA kuMvArA zrImaMta vepArI, rAjakumAra ke anyanI pAchaLa paDatI hoya che ane potAnI mohajALamAM tene phasAve che. AMtararASTrIya vimAnasevAmAM to AvAM premaprakaraNo uparAMta karmacArIo potAnI nAnI begamAM samAi jAya evI cIjavastuonI davAo, spera pArTsa, ghareNAM vagerenI dANacorImAM saMDovAya che, mAMhomAMhe takarAra thatAM ekabIjAnI cADI khavAya che ane emAMthI geravartaNUkanA prasaMgo bane che. pAMceka dAyakA pahelAM agiyAra ke ekavIsa beThakavALAM paMkhAvALA DAkoTA vimAna hatAM tyAre dareka pravAsInA sAmAnanA vajana uparAMta dareka pravAsInuM potAnuM vajana paNa karavAmAM AvatuM. vimAna mATenA nirdhArita vajana karatAM jo kula vajanano saravALo vadhI jAya, to je pravAsInuM sauthI vadhu vajana hoya tene vimAnamAM levAto nahi. bahu jADA, bamaNA vajanavALA pravAsIo ciMtita rahetA ke vimAnamAM potAno naMbara lAgaze ke nahi. e vakhate evA jADA pravAsIone samajAvavA-manAvavA jatAM jhaghaDA thatAM, bolAcAlI thatI, asabhya vartana thatuM. evI ja rIte sAmAnanI vajananI bAbatamAM paNa jhaghaDA thatA, lAMca apAtI, lAgavaga lagADAtI. rAjakuTuMbanA sabhyo, milamAliko, udyogapatio vimAnamAM bese jUnA vakhatamAM zrImaMto ja mukhyatve vimAnanI saphara karatA. tyAre ghaNo ruAba batAvatA. ghaNAM varSo pahelAM huM bhAvanagarathI muMbai vimAnamAM Avato hato. unALAnA divaso hatA. bapore eka vAge phlAITa UpaDavAnI hatI. jUnA vakhatanAM 21 utArunAM nAnAM vimAna hatAM. pravAsIo vimAnamAM besI gayA hatA, paNa vimAna UpaDavAne haju vAra hatI. mArI beThaka bArI pAse hatI. mArI bAjumAM koi eka zrImaMta vepArI AvIne beThA hatA. temane parasevo thato hato. emaNe kahyuM, 'bhAI sAheba, jarA bArI kholI kADhone, bahu ghAma thAya che.' meM kahyuM, 'tame vimAnamAM pahelI vAra beso cho ?' temaNe rUAbathI kahyuM, pahelI vAra ke bIjI vAra, tenI tamAre zI paMcAta? bArI kholI kADho eTale havA Ave.' meM kahyuM, 'A bArI mArAthI khUle evI nathI. e mATe erahosTesane kaho.' emaNe erahosTesane kahyuM. te hasI paDI ane samajAvyuM. e samajIne e zrImaMta vepArI bhoMThA paDI gayA hatA. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-98 prabuddhajIvana keTalAka samaya pahelAM amerikAmAM eka beMkanA mAlikane enA pAMtrIsa hajAranI UMcAie pAMcaso-chaso mAilanI gatie UDatA asabhya vartana mATe sajA thaI hatI. te vimAnamAM prathama vargamAM vimAnane acAnaka rokI zakAtuM nathI ke adhavacce koine utArI musApharI karato hato. erahosTesa pAse vAraMvAra jAtajAtanI zakAtA nathI. mAmalo atizaya gaMbhira ke jokhamakAraka hoya ane vAnagIo maMgAvatAM ethI kaMTALelI erahosTese uddhatAIbharyA zabda chUTako na hoya to najIkanA eraporTa para utarANa karI levuM paDe che. kahyA. ethI uzkerAyelA te beMkare khAvAnuM bharelI pleTo laI AvatI eTale ghaNuM kharuM to potAnA eraporTa para pahoMcyA pachI ja gunegArone hatI te erahosTesane evo jorathI dhakko mAryo ke badhI pleTo paDI pakaDavAmAM AvatA hoya che. gaI. khAvAnuM erahosTesa para ane bIjA pravAsIo para paDyuM. jema hIMcakA khAtAM koIkane cakkara Ave che, moTarakAra ke basamAM dhamAla macI gaI. zrImaMta beMkarane ethI kaMI ciMtA thaI nahi. musApharI karatAM koIkane becenI lAge che, samudramAM jahAjamAM saphara vimAnamAMthI polIsane saMdezo apAI gayo. vimAna UtaratAM enI karatAM koikane sAmudrika mAMdagI (Sea sickness) thAya che ke dharapakaDa karavAmAM AvI. jAmIna para choDavAmAM Avyo. korTamAM kesa sAmudrika gAMDapaNa (Sea Madness) thAya che tevI ja rIte cAlyo. eNe tarana guno kabUla karI lIdho. korTe ene erahosTesa, koIkane-(lAkho ke karoDomAM koikane-)havAi unmAda (Aerial keTalAka pravAsIo ane vimAna kaMpanIne je nukazAna thayuM te bharapAI Ambalance athavA air-craziness) paNa thAya che. alabatta, karI ApavAnuM pharamAvyuM ane taduparAMta pAMca hajAra DolaranA daMDanI moTAM jeTa vimAnanI zodha pachI jema UlaTInuM pramANa nahivatu thaI sajA karI. e beMkare hasate moDhe e badhAne ceka mokalI ApyA. gayuM che tema havAI unmAdanuM pramANa paNa nahivatu thaI gayuM che. duniyAmAM AvA mANaso paNa hoya che ! enA manamAM hatuM ke je chatAM koIka vAra AvA kissA bane che kharA. thaze te bhogavI laIza, paNa erahosTesane to sIdhI karavI ja joIe. keTalAka samaya pahelAM eka ghaTanA evI banI hatI ke vimAnamAM eka vakhata eka vimAnamAM musAphara ane vimAnanA karmacArIo eka mANasa unmAdamAM AvI gayo. te ToyaleTamAM gayo ane tyAMthI vacce jhaghaDo thayo. musAphara "ImarajansI bAraNA' pAse beTho hato. pachI taddana nagnAsthAmAM bahAra Avyo ane barADA pADato AmathI eNe dhamakI ApI ke have vadhu garabaDa karazo to "ImarajansI bAraNuM tema AMTA mAravA lAgyo. te evo jabaro hato ke koi tarata ene kholI nAMkhIza. ema kahIne eNe bAraNuM kholavA mAMDyuM. ethI vaza karI zakyuM nahi. erahosTeso gabharAI gaI. bIjA musApharo karmacArIgaNe gabharAine enI mAphI mAgI. paNa pachI vimAna UtaryuM paNa mArAmArI thaI javAnI bIke cUpa rahyA. kepTana ke sTAphanA tyAre asabhya vartana mATe enI dharapakaDa karAvI ane ene sajA mANaso cAlu vimAne kazuM karI zake ema nahotA. ene samajAvavA thai. prayatna karyo, paNa te samajavA mAgato ja na hato. chevaTe eraporTa - amerikAmAM eka yunivarsiTInA snAtaka thayelA doDhaso jeTalA upara vimAna utaryuM tyAre saMdezo maLatAM hAjara rahelAM polIsoe vidyArthIoe meksikomAM jai utsava manAvavA mATe porTalenDathI ' ene pakaDI lIdho. enA para kesa cAlyo ane sajA thaI paNa thoDA pholDana eralAInanI cArTarDa klAiTa karI. badhA ja vidyArthIo kaDa 1 kalAka eNe vimAnamAM hAhAkAra macAvI dIdho hato. yuvAna, chokarA-chokarIo hatAM. pachI pUchavuM ja zuM? chokarAoe Ama, vaimAnika asabhyatAnA, geravartaNUkanA prasaMgo vadhatA "Wet T Shirt'nI ramata zarU karI ane chokarIo para pANInI 0 jAya che. paraMtu A moMdhI sevAne surakSita salAmatabharI ane picakArIo uDADavA lAgyA. A raMgotsavamAM vimAnanA karmacArIo ArAmadAyaka banAvavA mATe vimAna kaMpanIo ane AMtararASTrIya paNa bhaLyA. teoe paNa picakArIo uDAvI. kaI chokarI vadhAre maMDaLo pote ja vadhu sarcita hoya che. eTale je je ghaTanAo noMdhAya bhInI thaI che eno nirNaya kepTana Ape ema nakkI thayuM. eTale che te mATe kevAM pagalAM levAM joIe tenI tarata vicAraNA thAya che bhInI chokarIo kepTananI kebInamAM dhasI gaI. nirNAyaka tarIke ? ane yogya upAyono amala thAya che. jema ke jUnA vakhatamAM vimAnamAM mAna kepTanane maLyuM eTale e paNa palaLI gayo. vimAnamAM uthana ' 13 naMbaranI apazukaniyALa beThaka jene maLI hoya te jhagaDo kare mATe badhuM goThavAyeluM hoya ane vimAna sIdhI dizAmAM sarakhI gatie ane bese nahi. eTale vimAna kaMpanIoe tyAre vimAnamAMthI 13 UDatuM jatuM hoya to paMdarapacIsa miniTa kepTana dhyAna na Ape to naMbaranI beThaka ja kADhI nAkhI hatI. cAle che ane sAthI pAyaloTa nirNAyaka tarIke bhInI chokarIone AkAzamAM nizcita dizAmAM nizcita gatie nizcita aMtara nihALavAmAM lAgI gayA. evuM emanAthI thAya nahi, pharaja cUkyA sunizcita samayamAM kApIne nirdhArita sthaLe avataraNa karavuM e ema gaNAya. paNa AnaMdano nazo caDe tyAre koNa vicAre ? ema vijJAnanI bahu moTI siddhi che. AkAzamAM aDadhI DigrIno pharaka paDe karavAmAM paMdara vIsa miniTa nIkaLI gaI. AnaMdotsava thaI gayo. to vimAna kyAM ne badale kyAM pahoMcI jAya. paraMtu vimAno AkAzamAM paNa pAchA pharyA pachI koIka chokarInA mAbApe A vAta jANI ane bhUlAM paDI gayAM hoya evA banAvo banatA nathI. vijJAnanI A kAyadesaranI phariyAda karI, pariNAme kepTana sahita vimAnanA badhA siddhi ane enA vadhatA jatA pracAranI sAthe nAnI moTI samasyAo karmacArIonA lAyasansa amuda mudata mATe rada thayA. je UbhI thAya che emAM asabhyatAnI samasyA to ApaNA jevA mATe keTalAka vakhata pahelAM sAutha Aphrikana eravejhanA eka vimAnamAM to tadana sAmAnya gaNAya. paraMtu vimAna-vyavasthAvALA AMtararASTrIya rAtanI saphara daramiyAna ekjhikyuTiva kalAsamAM pravAsa karanAra eka ja maMDaLo eno gaMbhIratAthI vicAra kare che te yogya ja che. zrImaMta daMpatI, e kalAsamAM bIjA koi musAphara na hovAthI, ekAnta ahIM to vaimAnika asabhyatAnI yatkiMcita vAta karI che. e maLatAM praNayaceNa karavA lAgyAM, erahosTeso zaramAIne bahAra kSetranA vyavasAyI anubhavI karmacArIo ane e viSayanA niSNAto nIkaLI gaI. paNa teonI praNayaceSTA vadhatI gaI ane vastravihIna A viSayamAM ghaNI badhI vigato ApI zake. thaI teo kAmakrIDA karavA lAgyA. kepTane AvIne temane dhamakI prAcIna bhAratIya mAnyatA pramANe devo vimAnamAM UDatA. emAM ApI, paNa teo mAnyA nahi. chevaTe vimAnanA UtarANa pachI paNa vaimAnika prakAranA devo to ghaNA saMyamI manAya che. have manuSya temanI dharapakaDa thaI ane temane daMDa karavAmAM Avyo. vaimAnika banyo che, eTale eNe potAnI vaimAnikatAnI yogyatA Trena ke basamAM dhAMdhaladhamAla thAya to ene rastAmAM vacce thobhAvI samajavI joie ane ene zobhAvavA mATe prayatno karavA joie. daI zakAya che. utAruone bahAra kADhI zakAya che. pacIsa hajArathI ramaNalAla cI. zAha Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * prabhujIvana kevaLajJAna--svarUpa aizvarya -- sva. paMDita panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI (gatAMkathI cAlu-15) e sthUla, sUkSma ane zUnyathI kevaLajJAnanI samajaNa : A vizva pAMca astikAyamaya che. asti eTale pradeza ane kAya eTale samUha, e astikAyano vyAvahArika artha che. asti dhAtu che ane kAya eTale zarIra e nAma che. asti ane dhAtu baMne maLI zabda thayo che. vyAkaraNazAstranI apekSAMe asti kriyApada che ane kAya nAma che. to pachI ahIM astino artha 'pradeza' kema karyo? enuM samAdhAna lakSya arthathI thai zake. astino artha che 'hovuM' Being-Existence-astitva hovuM, 'asti'no lakSyArtha e che ke jenuM hovuM (astitva) traNe kALa hoya, je anAdi, anutpanna, avinAzI, svayaMbhU hoya, evuM jenuM hovuM che, tene pradeza kahevAya che. have prazna udbhave che ke pradeza eTale zuM ? koipaNa eka jaththAno avibhAjya nAno vibhAga tenuM nAma pradeza kahevAya che. deza ane rASTranA saMdarbhamAM jema dezanA eka vibhAgane pradeza kahIe chIe ane vyaktine pUchI chIe ke kayA pradezanA cho ? e vyavahAra lakSamAM rAkhIzuM to pradezano je artha upara karyo che te suspaSTa thaze. koipaNa muka22 karela jaththAnI dhAraNA-kalpanA karo. e kalpita jaththo, akhaMDa eka jaththo che, jene jaina AdhyAtmika dravya, guNa, paryAyanI paribhASAmAM 'skaMdha' kahevAya. e akhaMDa skaMdhanA AgaLa-pAchaLa, upara-nIcenA je vibhAga kalpo tene te skaMdhano deza kahevAya che. e dezanI aMdara paNa je avibhAjya sUkSma bhAga kalpavAmAM Ave che tene pradeza kahevAmAM Ave che. bhAratavarSa-bhArata rASTranA skUla bhAga uttara bhArata, dakSiNa bhArata, pazcima bhArata, pUrva bhArata. vizeSa vibhAga prAMta, jillA, tAlukA AdimAM karAya che ane tAlukAnuM vibhAjana gAmamAM thAya che. gAma jema rASTranuM mULa ekama che tema 'pradeza' e dravyanA jaththA-skaMdhanuM sUkSma avibhAjya ekama che. samagra vizva sUkSma ane bAdara pradezono samUha che. evA pradezonA samUhane pAMca vibhAgamAM vaheMcI tenuM nAmakaraNa dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pudgalAstikAya ane jIvAstikAya ema karavAmAM Avela che. A pAMce pradezanA samUharUpa che, chatAM e pAMcemAM nIce jaNAvyA mujabano mukhya taphAvata-bheda che. ya eka pradezasamUha asIma che ane bAkInA cAra pradezasamUha athavA astikAya sImAMta che. dharmAstikAya, adharmAstikAya, pudgalAstikAya, jIvAstikAya e cAra sImAMta che, jyAre ekamAtra AkAzAstikAya asIma che, eTale enI koi sImA nathI-hada nathI. je cAra astikAya sImAMta che, emAM paNa be astikAya dharmAstikAya ane adharmAstikAyanA pradeza sImAMta hovA chatAM nitya ane sthira ? che. AkAstikAya paNa asIma hovA sAthe tenA pradeza nitya ane sthira che. have pradeza svayaM anAdi, anutpanna, avinAzI ane svayaMbhU che ane upara 'asti'nI vyAkhyA karyA mujaba traNe kALamAM sarvadA tenuM astitva che. Ama pAMceya pradezasamUho nitya che. A pradezasamUho-astikAya viSe have prazna e ja vicAravAno rahe che ke zuM te astikAya (pradeza-samUha)nA pradezo sthira che ke je asthira nitya ke anitya e kALavAcaka, kALasUcaka vizeSaNo che. jyAre sthira ke asthira e kSetravAcI-kSetrasaMbaMdhI vicAraNA che, je dravya pradezasamUhane dhAraNa kare che te pachI sImAMta hoya ke asIma hoya tenI AkRti nakkI thatI hoya che, pachI te sUkSma hoya ke bAdara hoya. AkRti hoya eTale mUrta kahevAya paNa amUrta nahi kahevAya. A apekSAe pAMceya astikAya mUrta che. AkAzAstikAya bhale tA. 16-10-98 asIma hoya paNa asIma goLa hoya, vyApaka hoya. tema astikAyano avibhAjya aMza je pradeza kahevAya te paNa AkAramAM goLa hoya. trikoNAkAra ke corasa AkAramAM nahi hoya. kAraNa ke goLa sivAyanA bAkInA AkAranA bhAga paDatA hoya che. rekhA paNa biMduothI banela che. nAnAmAM nAno sUkSma avibhAjya pradeza e goLAkAra ja hoya. pradeza avibhAjya che. deza-skaMdha bhAjya che. dezanA traNa bhAga jadhanya, madhyama ane utkRSTa hoya che, jema be AMkaDAnI jaghanyanAnAmAM nAnI saMkhyA daza (10) che. madhyama saMkhyA agiyArathI lai aThThANu (11 thI 98) che ane utkRSTa saMkhyA navvANu (99) che. jIvAstikAya, dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya e cAra anAdi niSpanna skaMdha che, jenuM traNa prakAranuM akhaMDatva che. saMlagna akhaMDatva, jAti akhaMDatva ane saMkhyA akhaMDatva. A cAreya anAdi niSpanna kaMghanuM A akhaMDatva kAyama rahe che. gaNatrImAM saMkhyAnA sthUla traNa bheda che. saMkhya, asaMkhya ane anaMta, jIvAstikAya-AtmA asaMkhya Atmapradezono samUha che. Atmapradezo je asaMkhyAtA che, te nitya-asaMkhya ja rahe che, e tenuM saMkhyA akhaMDatva che. vaLI A Atmapradezo ekameka saMlagna nitya rahe che, te tenuM saMlagna akhaMDatva ane AtmA-jIva e jIva maTI dharma, adharma, AkAza ke puddagala thato nathI, jIva maTI jai ajIva thato nathI ane jIvatva jAtino ja nitya rahe che, te tenuM jAti akhaMDatva che. A pradezasamUho-astikAyo pradezathI sAmAnya che paraMtu potapotAnA guNadharmathI-bhAvathI bhinna bhinna che. jIvAstikAya, gharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane pudgalAstikAyanA anukrame sva-52 prakAzakatA, gatipradAnatA, sthitipradAnatA, avagAhanA pradAnatA ane grahaNatva e pAMca AgavA paramabhAva che. jIvAstikAya e cetana che, tene choDIne bAkInA cAra jaDa che. pudgalAstikAyamAM nAma-nAmAMtaratA ane rUpa-rUpAMtaratA tathA letAMtaratA che tethI te rUpI che, jyAre jIvAstikAya enA zuddha svarUpamAM ane dharma-adharma-AkAza e cAra arUpI che-eTale ke nitya temanuM ekarUpa, eka sarakho ja eka AkAra hoya che. e arthamAM ja e cAra anAmI, arUpI, amUrta, nirAkAra kahevAya che. pudgala saMyogI jIva saMsArI che ane pudgalamukta zuddha jIva ziva-52mAtmA che. avibhAjya pudgala svataMtra hoya tyAre paramANu kahevAya che. jyAre skaMdhanA eka bhAga-aMza tarIke te pradeza kahevAya che. dharma, adharma ane AkAza eka eka dravya che, jyAre jIvAstikAya ane pudgalAstikAya saMkhyAmAM ekathI adhika hoya che ane te anaMtA che. kevaLadarzanamAM A pAMce astikAya pradezo dekhAya che te kevaLajJAnI bhagavaMtano sAmAnya nirAkAra upayoga che ane kevaLajJAnamAM A pAMce astikAyanA bhAva guNa-paryAya-guNadharma jaNAya che te kevaLajJAnI bhagavaMtano vizeSa upayoga che je sAkAra upayoga che. kevaLIbhagavaMtane ekakSetrI rahela pAMce astikAyo kevaLadarzanamAM dekhAya che paNa e pAMca astikAya gharma, adharma, AkAza, pudgala jIva rUpe je judA judA jaNAya che e, te te astikAyanA guNa-paryAyathI jaNAya che je kevaLIbhagavaMtanuM kevaLajJAna che. darzana e jJAnano aMza che ane jJAna e darzanano vistAra che. darzana, pradezapiMDane jue che ane jJAna pradezapiMDane enA guNadharmathI jANe che. dravya ane guNanA kalpita saMvAdamAM guNa dravyane arthAt Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-98 prabuddhajIvana 1 5. pradezapiMDane jaNAve che te tAruM nAmakaraNa karanAra huM chuM, kemake tArI rAgAdi bhAvoe karIne te Atmapradeze coMTI jaI zake che ane karmarUpe tArApaNAnI oLakha mArA (guNa) vaDeche. to uttaramAM vaLI dravya pariNamI zake che. paNa guNane jaNAve che ke tane (guNane) sthAna meM (dravya) mArAmAM tane guNana) sthAna me drivya) mArAmAM sUkSma sUkSma pudgalanuM udAharaNa che "eka pudgala paramANu' je ApyuM che. tane guNane) AdhAra meM (dravya) Apyo che. jovuM, jANavuM, dekhI zakAto nathI, sparzI zakAto nathI eTale pakaDI zakAto nathI. vedavuM. cetavuM e jJAnadharma che, e Atmadharma che. Aga lAgatAM jIve indriyothI anubhavI zakAto nathI ane eka pudgala paramANu bhAgaMbhAgI, doDAdoDI karaze ane bacavAnA sarva prayatno karaze. svataMtrapaNe anya padugala paramANu sAthe bhaLyA vagara Atma pradeza gharanuM rAcaracIluM kAMi doDAdoDI karavAnuM nathI. darzana paNa jJAnamUlaka coMTI zakato nathI. eka pudagala paramANane mAtra kevaLajJAnI bhagavaMto che. mULamAM jJAna na hoya to darzana nahi hoya. sAkara ane phaTakaDI ja temanA kevaLajJAnamAM joi zake che ane jANI zake che eTale ke e be dravyone joIe chIe te darzananuM kArya che. paraMtu sAkarane sAkara kevaLIgama che. tarIke tenI mIThAzathI ane phaTakaDIne phaTakaDI tarIke tenI turAzathI - pudagala dravya utpAda-vyaya, saMyoga-viyoga, sarjana-visarjana ane jANavAnuM ane judA pADavAnuM je kArya che te jJAnanuM kArya che. Aja saMkoca-vistAranA guNadharmo dharAve che. pudgalano utpAda thAya che vAta AnaMdaghanajI mahArAjazrIe vAsupUjya svAminA stavanamAM be ane vyaya paNa thAya che. dehano janma thAya che ane dehanuM mRtyu paNa lITImAM kahI dIdhI che ke.. thAya che, rAkha banI jAya che ke pachI mATI, mATImAM bhaLI jAya che. nirAkAra abheda saMgrAhaka, bhedagrAhaka sAkAro re; pudgaladravyanI banela sAdhana sAmagrI, bhogya padArtho Adi AvI darzana jJAna dubheda cetanA, vastugrahaNa vyApAro re. maLe che eTale ke saMyoga thAya che ane e saghaLuM cAlI paNa jAya vAsupUjya jina tribhuvana che. arthAta TaLI jAya che eTale ke viyoga thAya che. pudagaladravyanuM pudgala paramANu skaMdhamAM bhaLe paNa che ane skaMdhathI chUTo paNa sarjana paNa thAya che ane visarjana paNa thAya che. mAMDavAnuM maMDapAropaNa paDe che. pudgala paramANu skaMdhamAM bhaLatAM tenA deza-pradeza- skaMdha paNa thAya che ane mAMDavAnuM visarjana-utthApana paNa thAya che. mUrtinuM evAM vibhAga paDe che. tema pugala paramANu je sUkSma che ane sarjana paNa thAya che ane visarjana paNa thAya che. gaNapati, dugadivI kevaLIbhagavaMtanA kevaLajJAnano viSaya che, e paramANu skaMdhamAM bhaLatAM AdinuM sarjana, sthApana paNa thAya che ane utthApana, visarjana paNa pUla bane che. Ama sthUla ane sUkSma e pudgalanA bheda che. jyAre thAya che. e ja pramANe pudgaladravyano saMkoca vistAra paNa thAya che. AtmA enA zuddha svarUpamAM zUnya che. paraMtu vartamAnamAM ApaNe kaLI khIlI phUla paNa bane che je vaLI karamAya, cImaLAI paNa jAya chabastha saMsArI jIvo pudgala saMyoge skUla ane sUkSma chIe. kAraNa che. bALaka, kizora, yuvAna, prauDha ane pachI vRddha paNa thAya che. ke saMsArI jIva kartA-bhoktA bhAve pudgalanA arthAt karmanA baMdhanathI zarIra vadhI vadhIne, phUlI jai, sojA caDhI jai skUla, jADuM paNa - baMdhAyo che. jIva pudagalathI baMdhAyo che tethI pudgalanA badhAya thAya che ane zoSAI jaIne, gaLI jaine pAtaLuM paNa thaI jAya che. guNadharmo jIvane lAgu paDe che. jIvanI kAyA pudgalathI banelI che phaLa vadhe che, pAke che ane pAchuM paDyuM paDyuM zoSAI paNa jAya che. mATe jIvanuM audArika ke vaikriya zarIra skUla che jyAre tejasa, kArmaNa Ama pudagala pote potAmAM ane potAmAM paNa parivartanane pAme che, ane AhAraka zarIra sUkSma che. audArika zarIrathI vaikriya zarIra rUpAMtara thayAM kare che ane pAchuM pudgala eka kSetrathI bIjA kSetramAM sUkSma che. vaikriya zarIrathI AhAraka zarIra, AhAraka zarIrathI tejasa paribhramaNa, sthAnAMtara karyA kare che. rUparUpAMtaratA, kSetrakSetrAMtaratA zarIra ane tejasa zarIrathI kArpaNa zarIra uttarottara vadhu sUkSma che. eTale ke parivartanazIlatA ane paribhramaNazIlatA e pudgalAstikAya - sthUla ane sUkSma e je pudgalanA bheda che tenA pAchA vizeSe arthAt pudgaladravyanA guNa che. asthiratA, anityatA, caMcaLatA, peTabheda paDe cheH (1) sthUla-cUla, (2) sthUla, (3) skUla-sUkSma, kSaNikatA, bahurUpIpaNuM, vinAzitA, vicitratAnuM ja nAma che (4) sUkSma-skUla, (5) sUkSma ane (6) sU-sUkSma. pugaladravya ! skUla evI sIgAreTano dhUmADo thai sUkSma banI jAya che sthUla skUla pudagalanuM udAharaNa che "paththara', ke je dekhI zakAya che to sUthama evA pudgala paramANu bAvA, jALA, kacarArUpe pariNamatA che, sparzI zakAya che ane te paththaranA be TUkaDA karavAmAM Ave to ApaNe bArI bAraNA baMdha rAkhavAmAM AvelA avAvaru gharamAM jotA pharI eka karI zakAtA nathI. AvyA chIe. e kyAre jamA thaI jAya che teno patto ja lAgato sthUla pudagalanuM udAharaNa che "pANI' ke je dekhI zakAya che. nathI. sparzI zakAya che paraMtu tenA be bhAga pADyA bAda, e be bhAga che . na je skUla che te sakhata che, kaDaka che, kaThaNa che ane sUkSma che te ja che te sa bhegAM karavAmAM Ave to bheLAM thaI zake che. - mRdu che, mulAyama che, vyApaka che e ApaNe cidAdityAdithI sthUla-sUkSma pudgalanuM udAharaNa che "paDachAyo' je dekhI to kevaLajJAnanI samajaNanA prakaraNamAM "cidAdarza' aMtargata joI gayA zakAya che paNa sparzI zakAto nathI ane paththara ke pANInI jema ? chIe. upADI zakAto nathI. (1) eka samaya (2) eka pudgala paramANu ane (3) caitanyamaya sukSma-sthala padagalanuM udAharaNa che. bhogya padArthano bhoga jIvanuM laNaka mana eTale ke cidazakti e traNe ya tattva ne samajAya bhoga-svAda e sUkSma-sthUla che je anubhavI-mANI zakAya che- AsvAdI to samasta jagata-sacarAcara samajAI jAya. samasta vizva A traNeya tattvono vistAra che. ekamAtra kevaLajJAnI bhagavaMto ja A traNa zakAya che paNa dekhI zakAto nathI. bhogya padArtha pote skUla che paNa eno bhoga sUkSma-sthUla prakArano che. vedI to zakAya che paNa ene tattvane samajI zake che. AkAra ApI zakAto nathI. mAtra indriyothI ja te pakaDI zakAya AtmAnuM darzana e ja AtmAnuM vedana; Atma sAkSAtkAra ! che. eka vyaktinuM vedana, te karmajanita to che, paNa bIjI vyakti ubhaya samakALa, yugapada che. abheda che. jyAre pugaladravya bAbatamAM te vyaktinuM vedana karI zakatI nathI. prathama pudgalapadArthanuM darzana che ane pachI jIva tenuM vedana kare che. pudgaladarzana IndriyagrAhya che je badhAMya karI zake che. Atmadarzana sUkSma pudagalanuM udAharaNa che karmavargaNA', je dekhI zakAtI nathI, pakaDI zakAtI nathI. anubhavI zakAtI nathI chatAM jIvAtmAnA indriyAtIta arthAtu atIndriya che. je darzana kare che te ja vedana kare che. jene Atmadarzana thayuM che te bIjAne Atmadarzana karAvI zakato, nara thayAM kare che ane hiraka zarIrathI te tajasa zarIrathI kAmaNa nI Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zA ja raMganuM paDe che. gora zakavA samartha bane mATe che ke koI kazI emane bAvA siddhAtmA hoya e ja prabuddhajIvana tA. 16-9-98 nathI. hA e zAnI bhagavaMta Atma sAkSAtkArano mArga mokSamArga pratibiMba rUpe jhaLahaLe che. sRSTinA sarva joyo eka samayamAM sasamuccaya jarUra batADI zake che. * akramathI jaNAya che-dekhAya che ane te paNa joya tenA guNa-paryAya pudgala vinAzI che to AtmA avinAzI che. pudagala hAni, (bhAva) sahita jaNAya che. vRddhi, utpAda-vyayavALuM che to AtmA akSaya che. pudgala halakuM-bhAre, brahma to khADA TekarA vinAnuM saraLa, sapATa, lIsuM, svaccha, guru laghu che to AtmA aguru-alaghu che. pudgalamAM bAdhya bAdhaka cakacakita, zubha, ujjavaLa, tejasvI che. tethI ja sarva jJeya temAM bhAva che to AtmA avyAbAdha che. pudgala rUpI-mUrta-nAmI che to jhaLahaLe che-brahmajyotathI jhaLAhaLAM thAya che- jJAnaprakAzamAM prakAzita AtmA arUpI, amUrta, anAmI che. pudgala jaDa, ajIva, abrahma thAya che, jyAre abrahAmAM to citra vicitra vikalponA citrAmaNo che to AtmA cetana, jIva, brahma che. pudgala skUla sUkSma che to cAlu ja hoya che. AtmA zUnya che. zUnya eTale AtmAno abhAva nahi paNa asarano prakAzamAM. taDakAmAM sarva padArthonI chAyA paDe che. chAyA sarvanI abhAva, svarUpastha siddhAtmA paramAtmAne nathI to koI bahAranA kALI ja hoya che. jyAre arIsAmAM paDatuM pratibiMba to biSya jevA dravyonI asara pahoMcatI ke nathI to teo koine kazI asara raMganuM hoya che tevA ja raMganuM paDe che. goro hoya te goro, kALo pahoMcADatA. anya dravyo sAthe ekatrI hovA chatAM na to siddhAtmA hoya e kALo, jevo hoya tevo, darpaNamAM dekhAya che. citramAM to kazI koine bAdhA pahoMcADe che ke koI kazI emane bAdhA pahoMcADI pAchA raMga pUravA paDe che tyAre te citra raMgIna bane che. arIsAmAM zakavA samartha bane che. A ja AtmAnuM zUnyattva che. mATe ja paDatuM pratibiba to biMba jevuM raMgIna hoya tevuM raMgIna vagara pudagalayukta saMsArI jIvoe skUlamAMthI sUkSmamAM jaIne zUnya thavuM raMgapuraNIe hoya che. evuM ja kevaLajJAnamAM jJAtAnA jJAnamAM prakAzita te padagalanA guNadharmonA baMdhanathI eTale ke AvaraNathI para thaI thatA joyanuM che. jaI chUTI javuM-mukta thaI javuM arthAt AtmAno zuddha lAyaka siddha- netra, magaja, AkAza, thiNaddhi, nidrA ane svarUpane pAmavuM. dravyadravyAMtarAdi pAMcathI kevaLajJAnanI samaja: - zuddha AtmA jema zUnya che tema AkAza paNa zUnya che. e prazna mahattvano e uddabhave che ke kevaLajJAnamAM guNaparyAya sahita pudagaladravyanA sarva bhAvono niSedha karI. bAkI rahe te arUpI. daSTAMta samaya mAtramAM pratibiMbita kema karIne thAya ? sarvajJeya padArtho tonA tarIka AkAza tatvane daSTi sanmukha rAkhI emAM ja zAna ana Anada sarvabhAva sahita kevI rIte samAya? A kAMI samajamAM AvatuM nathI. eTale ke zAyakatA-vedakatA bheLavI daIzuM-umerI daIzuM to paramAtma to e vize vicArIe. tattva-siddhAvasthA buddhipratyakSa thai zakaze. ApaNI AMkho keTalI nAnakaDI che ! nAnakaDAM evAM netrAmAM darpaNa, citrAmaNa ane chAyAthI kevaLajJAnanI samajaNa : moTAmAM moTo pahADa, sArI evI sRSTi daSTigocara to thAya che darpaNa-arIso e biba che. sanmukha rahelo padArtha e biMkhya che ne? saha kAMI. nAnI nAnI AMkho joI zake che ne ? jema nAnakaDAM ane arIsAmAM upasatI pratikRti e biSyanuM bibamAM upasatuM evAM netra dvArA virATa ane vizALa evAM pahADa, sAgara, suSTine pratibiMba che. kemerA dvArA upasAvavAmAM AvatuM chAyAcitra, pADavAmAM tenA raMgarUpa sahita joi zakIe chIe-darzana karI zakIe chIe Avato phoTo-tasavIra ane biMba-arIsAmAM, biSyanuM paDatuM pratibiba tema ja sarva Seya padArtho tenA sarva guNaparyAya sahita kevaLajJAnI jevuM bibanA raMgarogAna, kada, AkRti sahita adalAla-ba bhagavaMtanA kevaLajJAnamAM pratibiMbita thaine sahaja ja jaNAya che. Exact Similar hoya che, TI.vI. kemerA dvArA prasArita thatAM ApaNAM nAnakaDA amathA magaja BrainmAM keTakeTalAM vartamAnajIvaMtacitra Live Telecast jevuM hoya che. evuM ja kevaLajJAnI ' kALanA ane bhUtakALanA banAvo-ghaTanA-prasaMgono saMgraha thAya che ! bhagavaMta-jJAtAnA kevaLajJAna-jJAnamAM zeya (sarva padArtho) jhaLahaLe che. smRtimAM saMgrahita te sarva cittamAM kevAM tAdaza thAya che ! ApaNI arthAtu pratibiMbita thAya che-dekhAya che-jaNAya che. vaLI te triparimaNI bAvIsa IcanI khoparImAM pUrvajanmanI vAta bAju para rAkhIe to Three dimentional hoya che ane joya padArthanA kada jevaDAM ja ' paNa vartamAnakALamAM janmIne samajaNa AvyA bAda ane kadanuM hoya che. . * : , , , , , , , , bAlyAvasthAmAM smRtitatva bAlyAvasthAmAM smRtitattva-smaraNazakti teja thayA bAda, ApaNuM jJAna citrakAra dvArA thatuM citrAkana ka nimANa karAtA, citrakRti, kSaNe kSaNe jANavAnuM cAlu ja rAkhe che. te kSaNekSaNanA pratyeka vikalpo zilpakAra dvArA nirmANa karavAmAM AvatI zilpakRti athatu ghaDavAmAM bAvIsa IcanI nAnI amathI khoparImAM kevAM samAya che! ApaNe AvatI mUrti Object-5dArthanA jevI hoya che. paraMtu zikSaNa levAnuM cAlu karyA pachI keTakeTaluM bhaNatara, zikSA, pustako adalodala-hUbahU nakhazIkha te padArtha-ObjectnA jevI nathI hotI. va vAMcyAM te, vartamAnapatro vAMcyAM tenI sAmagrIno jo hisAba mAMDIe ) vase e to By and by kramika hoya che. citrokanarakhokina hoya che. to te zikSA. pustako AdinI sAmagrIthI kabATonA kabATo bharAI eka eka rekhA dorIne Line Out karIne pachI citra upasAvavAmAM jAya, te saghaLuM ApaNe ApaNA cittataMtramAM-magajamAM BrainmAM jema Ave che. TAMkaNAthI pASANane TAMcI TAMcIne mUrti-pratimAne ghaDavAmAM samAvyuM che, tema kevaLajJAnI bhagavaMtanA brahmAMDanA kevaLajJAnamAM sarva Ave che. All at a time tatkALa samasamuccaya hotuM nathI. zeyo tenA sarva bhAva sAthe samAya che ane tAdaza thAya che. pUrvadhara pUrve cidAditya-cidAkAza, cidAdarza-cidAnaMdanA vizeSaNathI maharSioe cauda pUrvanuM jJAna saMkalpa karI mastikamAM samAvyuM hatuM. kevaLajJAnanI samajaNa'mAM cidAdarza-arIsA ane kevaLajJAna-cit AkAzamAM AkAzapradezano avagAhanA ApavAno guNa che ane viSe vistArathI vicArI gayAM chIe. emAM jaNAvyA mujaba zaMkaranI te guNa pramANe AkAzapradeza avagAhanA ApavAnuM kArya kare che. kasoTImAMthI pasAra thavA mATe nAmI citArAe paNa arIsAno sahAro dharmAstikAya, adharmAstikAya, pagalAstikAya ane jIvAstikAya levo paDyo hato. kevaLajJAnamAM zeya pratibiMba rUpe jhaLahaLe che, te AkAzapradezamAM avagAhanA le che. tevI ja rIte sarva zeya padArtho tenA apekSAe arIsA jevuM che tethI cidAdarzananA vizeSaNathI navAjela sarvabhAva sahita kevaLajJAnI bhagavaMtanA kevaLajJAnamAM pratibiMbita thAya che. bAkI kevaLajJAna to arIsA karatAMya caDiyAtuM che. kemake arIsAmAM che. khUbI to e che ke AkAzamAM avagAhanA levA mATe AkAzanA pratibiMbita thavA mATe biMbUnuM biba-arIsAnI sanmukha hovuM jarUrI AkAzapradeza sAthe saMlagna thavuM paDe che, jyAre kevaLajJAnI bhagavaMtanA che. jyAre kevaLajJAnamAM to zeya padArtha, zAtA evA kevaLI bhagavaMtathI kevaLajJAnamAM to padArtha kyAMya paNa rahyo hoya tenI sAthe saMlagna thavAnI game teTalo dUra game tyAM hoya, game teTalo moTo ke nAno-virATa koI AvazyakatA rahetI nathI. padArtha kevaLajJAna sAthe saMlagna thayA ke vAmana hoya, game tevo hoya te kevaLIbhagavaMtanA kevaLajJAnamAM vinA ja kevaLajJAnamAM pratibiMbita thAya che te mahattvanuM che. * rekhA dorI janaka hoya che. zinA jevI nathI ;g zi Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-98 kevaLajJAnI bhagavaMta to nirvikalpa che. to pachI saMkalpa-vikalpa vinA nirvikalpadazAmAM kevaLajJAnI bhagavaMta kriyA kevI rIte karI zake che ? zuM Azcarya nathI ? nA nahi ja ! nirvikalpadazAmAM paNa sahaja ja kriyA thatI rahetI hoya che. zuM kyAreya nidrita vyaktinI ceSTAno vicAra karyo che ? nidrita vyaktinuM nirIkSaNa karyuM che ? nidrAmAM ane nidrAmAM ja-UMghamAM ja nidrita vyaktinI paDakhA pheravavAnI kriyA ke dhAbaLo kADhI levAnI kriyA jema saMkalpa-vikalpa vinA sahaja rIte thatI hoya che, nidrAmAM ja svapna racAya che ane nidrita vyakti nidrAvasthAmAM ja svapnAvasthAmAM eTale ke svapnAnI duniyAmAM sahaja ja saMkalpa-vikalpa vinA sarakI jatI hoya che. svapnuM kAMi nidrita vyakti racatI nathI, thiNaddhi nidrAmAM nidrAdhIna vyakti baDabaDATa kare che, bole che, cAle che. koika kArya paNa UMghamAM ne UMghamAM ja karI AvIne pAchI nidrAdhIna thai jAya che, te sarva bolavA, cAlavA AdinI kriyA jema sahaja svayaMsaMcAlita saMkalpa-vikalpa vinA ApoApa ja thAya che. tema sarvajJa kevaLIbhagavaMtanI sarva kriyA-sarva kAMi sahaja svayaM saMcAlita tathA bhavyatAnusAra ApoApa ja thAya che. nidrAdhIna vyakti je kAMi vividha kriyA kare che te kAMi upayoga mUkavApUrvakanI kriyA nathI hotI, e to sarvanA potAnA jIvanAnubhavanI vAta che. AjanuM vijJAna paNa e vAtane mAnyatA Ape che. nidrAdhIna vyaktine koi kahe tyAre khabara paDe che ke nidrAmAM e zuM bolyo, cAlIne kyAM gayo, ane zuM karyuM. ene potAne to jarAya hoza, bhAna ke khabara hotI nathI ke pote nidrAmAM zuM bolyo, kyAM gayo, ane zuM kriyA karI. kevaLajJAnI arihaMta bhagavaMta ane kevaLajJAnI arihaMta tIrthaMkara 5ramAtma bhagavaMtane paNa kevaLajJAna thayA bAda deha-AyuSya hoya tyAM sudhI zeSa rahela cAra aghAtikarma viSenI sarva kriyA ApoApa svayaMsaMcAlita Automatic sahaja ja tathAbhavyAtAnusAra thayA kare che. jAgRtAvasthAmAM-ujAgara dazAmAM saMkalpa-vikalpa rahita, upayoga mUkyA vagara upayogavaMta dazAmAM kevaLajJAnI bhagavaMtane traNe yoga mana, vacana, kAyAnI kriyA sahaja bhAve thayA kare che, kriyA teo dvArA karAtI nathI paNa sahaja ja vItarAgabhAve thayA kare che. eTale ja to kahyuM che ke 'jJAnIne badhuM thayAM kare ane ajJAnI badhuM karyA kare !' svapnAvasthAmAMthI bahAra AvI jAgIe tyAre jema bhAna thAya che ke, 'huM ja hato' ane svapnamAM joyeluM e mAhyaluM kazuM ja nathI, tema sAdhake jAgRtAvasthAmAM jJAnadazAe jagata viSe vicAravuM joie ke prabuddhajIvana 'huM ja chuM'-'huM siddha svarUpa chuM'-'huM brahmasvarUpa chuM' 'rUM brahmAsmi'| bAkI A dekhAtuM dazya jagata kAMi nathI. svapnAMvasthAmAM jIve bhayaMkara duHkha veThyuM hoya paraMtu jAgRta thayA pachI te duHkha UbhuM rahetuM nathI, tema kevaLI bhagavaMtane kevaLajJAna thayA pachI-jJAnadazAmAM AvyA pachI jagatanuM duHkha lAge kyAMthI ? yatkSaNaM dazyate zuddha, tatkSaNaM gatavibhramaH / svasthacitaM sthiribhUtaM nirvikalpaM samAdhaye // gatAMkamAM rUA. 25000/-zrI choTAlAla nAthAlAla zAha ceriTebala TrasTa lakheluM te 2kama sva. zrI vrajalAla malukacaMda modI tathA temanA dharmapatnI zrImatI dayAgaurInA nAme sahAya AvelI che. 5000 zrI ratilAla odhavajI gohila ceriTebala TrasTa (kramazaH) loka svAsthya maMDaLa; zivarAjapura (paMcamahAla)ne Arthika sahAya karavA mATe noMdhAvAyelI rakamanI yAdI (gatAMkathI cAlu) 3000 DaoN. DI. vI. zAha 3000 zrI lInA zAha . 3000 zrI indulAla ema. zeTha 3000 zrI nirmaLAbahena indulAla zeTha 3000 DaoN. eca. e. zAha 3000 gaM. sva. vijayAbAI le, nAgaDA 3000 zrI janArdana ena, bhaTTa 3000 zrI bhudaramala yu. zAha 3000 zrI ena. e. zAha 5000 zrI pravINabhAI esa. zAha 3000 zrI dhIrajalAla talakacaMda zAha ceriTebala TrasTa ApaNuM matijJAna je jJAnAvaraNIyakarmathI AvRta che te kevaLajJAnanI tulanAmAM anaMtaguNI alpa zakti dharAve che. evAM e alpazaktizALI matijJAnamAM paNa eka dravya je jaDa dravya che, tenI vicAraNA cAlI rahI hoya ane te jaDadravyanI vicAraNAmAMthI cetanadravyanI vicAraNAmAM parAvarta karavuM hoya to te samaya mAtramAM thAya che. jaDa ane cetana dravyonI vacce keTalI moTI ane kevI khAi che arthAta bheda-bhinnatA che to ya nirbaLa evuM matijJAna samayamAtramAM jaDadravyanI vicAraNAmAMthI cetanadravyanI vicAraNAmAM upayogane samaya mAtramAM parAvarta karI zakavA zaktimAna che. e ja pramANe kSetra viSenuM game teTaluM lAMbuM aMtara hoya to paNa bhinna bhinna kSetro game teTalA aMtare hoya to paNa matijJAnanA upayoganuM eka samaya mAtramAM parAvartana thaI zake che. muMbaimAM besI surata, amadAvAda, dhrAMgadhrA ke laMDananA kSetranI vicAraNAmAM rahelo matijJAnano upayoga samayamAtramAM dilhI ke nyUyorka kSetranI vicAraNAmAM parAvarta karI zake che. mahAvIra svAmI bhagavaMtanA kALanI vicAraNAmAM rahelo matijJAnano upayoga samayamAtramAM AdinAtha bhagavaMta-RRSabhadeva svAmIno kALa je koTAkoTI sAgaropama kALanA aMtare che te kALamAM parAvarta pAmI zake che. zAMta besI rahela vyakti kAraNa maLatAM ke kAraNa vagara paNa kyAreka samayamAtramAM zAMtabhAvamAMthI raudrasvarUpa dhAraNa karI krodhita thai krodhanA bhAvamAM parAvarta thavAmAM samayamAtra lAge che. ratimAMthI aratimAM, harSamAMthI zokamAM ke udAsInatAmAMthI kAmAtura banI javAmAM vAra lAMgatI nathI. A sUcave che ke matijJAnano upayoga samayamAtramAM bhAvaparivartana karI zake che. Ama matijJAna je kevaLajJAnanI tulanAmAM nirbaLa, alpazaktivALuM hovA chatAM dravya-dravyAMtara, kSetra-kSetrAMtara; kALa-kALAMtara, bhAva-bhAvAMtara samayamAtramAM karI zakavA zaktimAna che, to pachI kevaLajJAna je matijJAnanI apekSAe to anaMta zaktizALI che. tevA kevaLajJAnamAM samaya mAtramAM sarvakSetranA, sarvakALanA, sarvadravyo tenA sarvaguNaparyAya sahita dekhAya-jaNAya, eka samayamAM pratibiMbita thAya temAM navAI zI che ? AkAzamAM avagAhanA levA mATe to, te te AkAza pradezamAM, dravyanA pradeze praveza meLavavo paDe che, tyAre avagAhanA maLe che. jyAre zeya to game te AkAzapradeze, game te kALamAM rahela hoya to paNa te kevaLajJAnI bhagavaMtanA kevaLajJAnamAM pratibiMbita thAya che, te kevaLajJAnanI sarvoccatA che-sarvoparitA che. kabIrajIe paNa gAyuM che ke... buMda samAnA samudra meM, jAnata hai saba koya; samudra samAnA bUMda meM, jAne viralA koya. ane mahAmahopAdhyAyajIe paNa zrI pa2mAtma jyoti paMcavitimAM gAyuM che ke... prabhA caMdrArkamAdInAM, mitakSetra prakAzikA / Atmavastu param jyoti - lokAloka prakAzakaH // paramAnaMda paMcavizaMti 3000 zrI prinTa AkAra prA. lI. 3000 zrI sI. e. dozI 3000 zrI saralA eca. dozI 3000 zrI caMdrAvatI sI. dozI 3000 zrI padmAbahena bhagavAnadAsa zAha 3000 modI phAunDezana TrasTa 1001 zrI prakAza esa. dozI Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-10-98 ApaNI aTako D DaoN. dharmendra mAstara (madhurama) ApaNI aTako viziSTa, rahasyadarzaka ane sahetuka hoya che. keTalIka aTako milakata, jAgIra ke inAma bakSisa yA zrImaMtAInuM enA para koI ne koI sAmAjika, sAMpradAyika, vyAvasAyika, sUcana karatI hoya che. bakSI, desAI, mahAjana, inAmadAra, nagarI, bhaugolika ke aitihAsika prabhAva paDelo hoya che ane tenuM avalokana kula-zreSTha, pATIdAra, jAgIradAra, jamInadAra, majamudAra, lakhapati, rasaprada thai paDe che. mANeka, gAmI, lAkhANI, vakhAriyA, havelIvALA, ThAkara, vajIphadAra ApaNI keTalIka aTako nokarInA prakAra parathI paDelI hoya che. Adi aTako A prakAranI che. e nokarI kAM to pote karato hoya ke bApa-dAdA Adi pUrvajoe keTalIka aTako amuka prakAranA jJAnanI bhUmikA ke hoMziyArI agAu karI hoya che. mAstara, kaMpAunDara, munIma, golaMdAja, talATI, yA kriyAkAMDanI pravINatAnI sUcaka hoya che. AvI aTakomAM paMDita, munasaka, mAmalatadAra, maMtrI, dAsa, dIvAna, pradhAna, mahetA, caturvedI, trivedI, dvivedI, ekavedI, vedI, veda, vediyA-(eka, be, kAmadAra, phojadAra, kepTana, tAravALA, bhaMDArI, munazI, bhaTTa, traNa ne cAra veda jANanAra), smArta (skRtinA jANakAra), jogI, ' laDavaiyA), koTavAla, gArDa, gADa, tAramAstara, pe-mAstara, DrAivara, yogI (yogamAM pAraMgata), rAjyaguru, upAdhyAya, adhvaryu, purANI, pAyaloTa mArzala Ara adhikArI, rAiTara kalArka eNjiniyara purANIka (purANo jANanAra), sahastrabuddha, zatabuddha, pUjArI, zAstrI AcArya, rAjapurohita vagere A prakAranI che. (zAstromAM nipuNa), zukala, dIkSita, tripAThI, kripAThI, ekapAThI, keTalIka aTako pote yA potAnA pUrvajoe karelA dhaMdhAno prakAra pAThaka, zAnI, vyAsa, AcArya, yAjJika, kavi, rAjakavi, kavIzvara, sUcave che. kApaDiyA, satariyA, maNiyAra, jhaverI, zAstrI, purohita, khabaradAra Adine gaNAvI zakAya, kaMdoI, penTara, nANAvaTI, joSI, dalAla, prajApati. parIkha, pArekha. keTalIka aTako guNadarzaka yA viziSTa lakSaNa dezavanAra hoya presavAlA, brokara, modI, upAdhyAya, mistrI, rAjagora, koThArI, che. vizvAsa, sAdhu, tyAgI, tilaka, haribhakta, saMtoSI, bhakta, paTela, yAjJika, sodAgara, taMtrI, gAMdhI, vaNajhArA, chIpA, raMgareja, dezabhakta, harSa, nAyaka, bhagata, bhogI, dayAla, AjhAda, dhyAna, vALaMda, suthAra, luhAra, mocI, darajI, kapAsI, pUjArI, zAha, RSi, goMsAI, svAmI, gosvAmI, bahuguNA, Adi AvI aTako nAyaka, paMcAla, rezamavAlA, unavALA, vaidya, DaoNkTara, hakIba, che to bIjI tarapha khalIphA, nAthabAvA, buddhadevasvAmI, miyAMdAda, adhvaryuM, konTrAkTara, mazarUvALA, bATalIvALA, khAMDavALA, devamurArI, isamAilI, jarathostI, khojA, mAmIna, zekha, hAjI goLavALA, kAthAvAlA, dUdhavALA, motIvAlA, sopArIvAlA, (haja karI AvanAra), buddha, jaina, saMghavI (dharmasaMgha laI janAra), retIvAlA, miThAIvALA, lAyavALA, biskITavALA, tolATa memaNa, vhorA, manasurI, tapodhana, rAmAnuja, rAmaiyA, hanumataiiyA, (toLanAra), marcanTa, zera dalAla, vImAdalAla, vImAvALA, vakIla, dastura, khristI, krizciyana, buddha, Arya, gora, daragAhavALA, yAtrika, tijorIvAlA, sAbuvALA, bhUtavALA, sinemAvALA, zropha-zarApha, vaizya, vaiSNava, svAmInArAyaNa jevI aTako cokkasa dharmasUcaka hoya hIMgavALA, takatAvALA, kolasAvALA, aphINavALA, dArUvALA, che. ' lokhaMDavALA, regavALA, vAsaNavALI, patarAvALA, tAravALA, telI keTalIka aTako vyakti pote ke tenA pUrvajo jyAMnA mULa vatanI zAhIvALA, davAvALA, rUvALA, ghIvALA, kAjI, cokasI, thADavALA, ke rahevAsI hoya te gAma, deza, rAjya ke sthaLano nirdeza kare che, benkara, lAkaDavALA, raMgavALA, baMgaDIvALA, DresavALA, keLAvALA, bharUcA, kacchI, suratI, suratavAlA, vAMkAnerI, malabArI, sukhaDiyA, cokhAvALA, lAkhANI, mAvANI, loTavALA, baraphIvALA, pIThAvALA, koThAvALA, kAMTAvALA (tolavAno kAMTo rAkhanAra), ' dAdarAvALA, vaDodariyA, sAyaNiyA, nagrAsanA, TaMkAravA, bAradAnavALA, halavAI, TrakavALA, TopIvALA, taMboLI, khAravA, '' navasAravI, balasArA, udavADiyA, ANaMdapurA, peTalIkara, suNAvakara, dUdharejiyA, kanojiyA, mAMDaliyA, mAlaviyA, bhAliyA, TaMDela, bharavADa jevI saMkhyAbaMdha aTako ApaNe tyAM maLI Ave che. sihorI, dhaMdhukiyA, haisurI, naDiyAdI, kanoDiyA, koThIvALA, keTalIka aTako moTI padavI (pAyarI) ke hodo paNa darzAvI jAya naDiyAdavALA, naherU, zekhaDIvALA, gaNadeviyA, mAvaliyA, che. mahArAjA, navAba, mukhI, zeTha, rAjA, jAgIradAra, ThAkora, talasANiyA, pAdarAkara, pIlavAIkara, dhoLakiyA, punAvAlA, nagarazeTha, rAyajAdA, zAhajAdA, dIvAna, pradhAna vagere aTako AnAM rAMderiyA, rAMderI, bAbariyA, trApajakara, jasAparA, porabaMdarI, daSTAMtarUpa che. keTalIka aTako vaMza ke jJAti ke gotranuM sUcana karI jAya che. cIkhalIkara, sinoravALA, zAhapurakara vagere. A prakAranI asaMkhya khatrI, brahmakSatriya, nIlakaMTha, raghuvaMzI, vaiSNava, vasiSTha, kazyapa, * aTako jovA maLe che. jeTalAM gAma teTalI aTako thaI zake. nAgara, sura, bhaTanAgara, mAhyAvaMzI, caudharI, rabArI, khAlapA, AmAM eka bIjo evo ja prakAra maLe che ke koI vyaktinuM prajApati, moDha, IrAnI, kuMbhAra, lADa, bhATiyA, vasAvA, sonagarA, kuTuMba kamAvA ke nokarI dhaMdhA mATe paradeza thoDAM varSo mATe jaI AvyuM hoya. te pachI tyAMthI sArI evI kamANI-dhana-dolata upArjana karIne caMdArANA, ghAMcI, dhobI, suthAra, luhAra, mocI, mAchI, jAdava, hAla te pachI tyAthI sArI evI kamANIna-dalita upArjana karIne taDavI, AhIra, paDhiyAra, bhAvasAra, kAyastha, jATa, bhaiyA, darajI, tyadira pAchuM AvyuM hoya temanA aTakAmA e dazanA nAmano nidaza dAdhIca, Telara, chIpA, bhIla, bhoi, brahmabhaTTa, rAva, cAraNa, gaDhavI, thayelI najare paDe che. bavALA, cinAi, eDanavAlA, paradezI. bhATa 'mA'rANA goLA. sonI, kahAra. kaMsArA, khalAsI raMgunavALA, bagadAdavALA, laMDanavALA, vilAyatI, IrAnI, kAchiyA, maryavaMzI, khAravA, vaNakara, bAroTa, bAriyA, garAsiyA sigAporiyA, jiMjAvALA, AphrikAvALA, phIjIvALA, irAka jevI marAThe, devakula, mALI, kAzyapa, rAvaLa, rAvaLajI, audicya Adi aTakI A jAtanI che. aTako jJAtisUcaka che to cauhANa, cAvaDA, solaMkI, sisodiyA, Ama, ApaNI aTako para nokarI, vaMzaparaMparAgata dhaMdhAjhAlA, vAghelA, jADejA, yAdava, jAdava, mogala, nijhAma, gohila, rojagAra padavI-hodA-mAnaakarAma, khAnadAna, kuTuMba, vaMza, paramAra, rAThoDa, agnihotrI ane rAjapUta jevI aTako vaMzasUcaka gharmajJAti, jJAna pAMDitya, guNADhyatA, vatana, janmasthAna ke paradeza gamananI ochIvattI asara paDelI hoya che. . . . Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-98 prabudghajIvana Arya vajrasvAmI C pro. tArAbahena ramaNalAla zAha bhagavAna mahAvIrasvAmInA nirvANa pachI emanA zAsanakALamAM sudharmAsvAmInI paraMparAe lagabhaga pAMcaso varSe AvanAra Arya vajrasvAmI chellA dasapUrvadhara mahAtmA hatA, Arya suhastinA gacchamAM teo teramA paTTadhara hatA. vajrasvAmI jaina zAsananI mahAna vibhUtiomAMnA eka gaNAya. che. jaina dharma pramANe pUrvanI saMkhyA caudanI che. chellA zrutakevalI bhadrabAhu svAmI cauda pUrvanA jANakAra hatA. sthUlibhadra cauda pUrvamAMthI chellA cAra pUrvanA mAtra sUtrathI jANakAra hatA, arthathI nahi. emanAmAM udbhavelA kSaNika mAnakaSAyane kAraNe bhadrabAhusvAmIe emane bAkInAM cAra pUrva arthathI bhaNAvyAM nahotA. caudamAMthI dasa pUrvanA jANakAra athavA dhAraNahAra sAdhu bhagavaMta dasapUrvadhara kahevAya che. vajrasvAmI evA dasapUrvadhara hatA. pUrva athavA pUrvadyuta eTale zuM pratyeka tIrthaMkaranA zAsanakALamAM temanI pUrve thayelA tIrthaMkaranA kALanuM cAlyuM AvatuM zrutajJAna athavA zrutasAhitya te pUrvazruta kahevAya che. e pUrvazrutamAM te samaye pravartamAna tIrthaMkaranA kALanuM zrutasAhitya athavA dharmaviSayaka sAhitya umerAya che. ema pratyeka tIrthaMkaranA samayanuM sAhitya umerAine dharmasAhityano rAzi vizALa banato jAya che. A rIte kula cauda pUrva banyAM che, kAraNa ke te zrutarAzi cauda ? viSaya vibhAgamAM vaheMcAyelo che. prAcIna prAgaitihAsika kALamAM lekhana-mudraNanAM sAdhano nahotAM. gurumukhethI sAMbhaLIne ziSyo jJAna grahaNa karatA. zruta eTale sAMbhaLeluM. tethI te zrutasAhitya kahevAyuM. tIrthaMkara bhagavAna je dezanA Ape te gaNadhara bhagavaMto jhIlIne dvAdazAMgInI racanA kare. dvAdazAMgI eTale bAra aMgamAM athavA vibhAgamAM vaheMcAyelo tIrthaMkara bhagavAnano upadeza, bAramA aMganuM nAma che daSTivAda. te atyAre lupta che. A vizALa pUrvazruta te dRSTivAdano bhAga che. temAM jIvana ane jagatanA mahattvanA tamAma viSayonI atyaMta sUkSma rIte chaNAvaTa karavAmAM AvI che. cauda pUrvanA nAma A pramANe cheH 1. utpAdapravAda, 2. agrAyaNIyapravAda, 3. vIryapravAda, 4. astinAstipravAda, 5. jJAnapravAda, 6. satyapravAda, 7. AtmapravAda, 8. karmapravAda, 9. pratyAkhyAnapravAda, 11. kalyANapravAda, 12. prANa-AyupravAda, 13. kiyAvizAlapravAda ane 14. lokabiMdusArAvAda. ApaNA pUrvazrutanuM kada ApaNe kalpI na zakIe eTaluM moTuM che. e keTaluM moTuM che te batAvavA mATe ema kahevAya che ke phakta prathama pUrvazruta lakhavA mATe eka hAthInA vajana jeTalI zAhI joie. bIjA pUrvamAM be hAthInA vajana jeTalI, trIjA pUrvamAM cAra hAthInA vajana jeTalI, ema uttarottara bamaNI bamaNI gaNIne, zAstrakAroe batAvyuM che te pramANe cauda pUrva lakhavA mATe soLa hajAra traNaso tyAzI, aMke 16383 hAthInA vajana jeTalI zAhI vaparAya. cauda pUrvamAM lakhAyelA padonI saMkhyAno koi hisAba nathI. A karoDo pado yAda rAkhe te pUrvadhara kahevAya. jenI grahaNazakti, smaraNazakti ane dhAraNAzakti e traNe zakti Azcaryajanaka rIte vikasI hoya te ja vyakti A vizALa zruta dhAraNa karI zake. dareka tIrthaMkaranA kALamAM munionI saMkhyA ghaNI moTI hoya che, paraMtu pUrvadhara sAdhunI saMkhyA ghaNI maryAdita hoya che, kAraNa ke pUrvazcata mATenI yathAyogya dhAraNAzakti bahu ochA muniomAM hoya. 9 pUrvadhara banavA mATe pAtratA joie. AtmAne ujjavaLa kare evuM AdhyAtmika jJAna meLavavA mATe asAdhAraNa prajJA uparAMta mahattvanI AvazyakatA te munipaNuM che ane munipaNAmAM nirmaLa, niraticAra cAritra che. jIva mAtra pratye karuNAsabhara hRdaya tathA mana, vacana, kAyAthI brahmacarcapAlana A pUrvadharanAM atyaMta mahattvanAM lakSaNo che. bhagavAna mahAvIra svAmInA zAsanakALamAM eka hajAra varSa sudhI pUrvazrutanI paraMparA cAlI hatI. tyAra pachI pUrvano viccheda thayo. Arya vajrasvAmI bhagavAna mahAvIra pachI lagabhaga pAMcaso varSe thayA. vajrasvAmIno janma vi. saM. 26mAM (vIra saM. 496mAM) thayo hato. temane bAlavaye dIkSA ApavAmAM AvI hatI. zAsanamAM je bAladIkSita mahAtmAo thai gayA che emAM vajrasvAmInuM jIvana adbhuta che. emanA jIvananI bahu vigato ApaNane maLatI nathI. paNa je maLe che te ghaNI rasika che ane emanA ujjavaLa jIvanane samajavAmAM sahAyarUpa che. vajrasvAmInA pUrvabhavano prasaMga paNa atyaMta pavitra ane preraka che. te A pramANe cheH bhagavAna mahAvIrasvAmInA prathama gaNadhara guru gautamasvAmI jyAre pavitra tIrtha aSTApada parvatanI yAtrAe gayA hatA tyAre svargamAMthI vaizramaNa jhuMbhakadeva paNa potAnA eka deva mitrane laine te ja sthaLe yAtrAe AvyA. bannee gautamasvAmInA darzana karyA, paraMtu adbhuta kAMtivALA gautamasvAmInuM puSTa zarIra joine mitra devanA manamAM prazna thayo ke 'sAdhu te kaMi AvA bharAvadAra zarIravALA hoya ? sAdhu to tapa kare, kaSTa sahana kare eTale te kRzakAya hoya. paraMtu gautamasvAmInuM zarIra to sukhI mANasa jevuM bharAvadAra che !' e devanA caherA parathI enI mUMjhavaNano khyAla manaHparyavajJAnI evA gautamasvAmIne tarata ja AvI gayo. manaHparyavAna eTale bIjAnA mananA bhAvo jANavAnI zakti. gautamasvAmIne thayuM ke have A devanA mananuM samAdhAna keva rIte karavuM ? sIdhesIdho khulAso karavAne badale gautamasvAmIe devone pAse besADIne kaMDarIkapuMDarIkano vRttAnta kahyo. e vRttAnta nIce pramANe che : kaMDarIka ane puMDarIka nAmanA be rAjakumAra bhAio hatA. banne bhAio dIkSA levAno prabaLa bhAva dharAvatA hatA, paraMtu temanA pitAnuM mRtyu thatAM rAjya calAvavAno bhAra temanA zire AvI paDyo. nAnA bhAi kaMDarIke moTAbhAi puMDarIkane rAjA banavA mahAmahenate samajAvyA. puMDarIkanI saMmati maLatAM kaMDarIke dIkSA lIdhI. dIkSAjIvanamAM ati duSkara tapa karavAne lIdhe ane parISaho sahana karavAne kAraNe kaMDarIkane koika asAdhya roga lAgu paDyo. vihAra karatAM karatAM sAdhu kaMDarIka eka divasa potAnA bhAI puMDarIkanA rAjyamAM AvI pahoMcyA. rAjA puMDarIke emanuM svAgata karyuM ane potAnA rAjamahelamAM mukAma karAvyo. emaNe potAnA sAdhu banelA bhAine AvI dazAmAM joine duHkha thayuM. emaNe rAjavaidyanI salAha anusAra yogya auSadhopacAra karAvyA ane uttama khorAka ApI kaMDarIka munine rogamukta banAvyA. paraMtu lAMbA samaya sudhI uttama pauSTika khorAka maLavAthI ane rAjamahelanI sagavaDo maLavAthI muni kaMDarIkanuM mana pramAdI thai gayuM. dIkSApAlana mATenA temanA bhAva badalAi gayA. rAjA thayelA potAnA moTAbhAi puMDarIka kevuM sarasa sukha mANe che e Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana tA. 16-10-98 saMtoSa thAya ane lagna pachI dIkSA levAnI bannenI abhilASA paNa pUrI thAya. Ama paraspara anukULatA maLI jatAM ane baMnenA mAtA-pitA saMmata thatAM dhanigira ane sunaMdAnAM lagna thayAM. 10 joi tenA manamAM irSAno bhAva jAgyo. moTAbhAi puMDarIka nAnA bhAinA mananI A vAta samajI gayA. emane paNa pahelAM to dIkSA ja levI hatI. paNa rAjyanI javAbadArI AvI paDatAM rAjagAdI svIkArI hatI. emaNe potAnI dIkSA levAnI bhAvanAnI yAda apAvIne potAnuM rAjya nAnA bhAI kaMDarIkane samajAvIne soMpI dIdhuM. have muni kaMDarIka rAjA thayA ane rAjA puMDarIka muni thayA. muni puMDarIka dIkSA grahaNa karIne tarata vihAra karI jaMgalamAM pahoMcyA. tyAM eka vRkSa nIce besIne rAjA tarIkenA potAnAM kartavyone kAraNe baMdhAyelAM azubha karmone mATe tathA potAnA saMsArI jIvana mATe teo khUba pazcAttApa karavA lAgyA. ema karatAM karatAM teo zubha-koi dhyAnanI utkRSTa zreNIe caDI gayA. ethI temanAM ghAtI karmono kSaya thayo ane temane kevaLajJAna utpanna thayuM. e vakhate temanuM mAtra eka ja divasanuM sAdhupaNuM hatuM. gautamasvAmIe pelA be devone kahyuM ke 'puMDarIka rAjA hatA eTale bharAvadAra zarIra ane tejasvI mukha kAMtivALA hatA. have e ja vakhate jo koi temane jue to manamAM zaMkA jAge ke sAdhu te kAMi AvA bharAvadAra dehavALA hoya ? eTale badhA sAdhuo haMmezAM durbaLa zarIravALA ane ochI kAntivALA ja hoya tevuM nathI.' have banyuM evuM ke baMnenAM bhogAvalI karma kaMika bAkI haze ke jethI lagna pachI sunaMdA sagarbhA banI, aSTApada parvata para gautamasvAmIe je devane puMDarIka-kaMDarIka adhyayana saMbhaLAvyuM hatuM te devano jIva cyavIne sunaMdAnA udaramAM garbharUpe Avyo. utta2mAM rahelA A jJAnavAna ane puNyazAlI jIvanA pratApe ane prabhAve dhanagigiranA gharamAM AnaMdanuM vAtAvaraNa chavAi gayuM. e ja gAmamAM dhanapAla nAmanA eka zreSThI rahetA hatA. temane samita nAmano eka dIkaro hato ane sunaMdA nAmanI eka dIkarI hatI. teo baMnene paNa dIkSA levAnI bhAvanA hatI. paraMtu temanAM mAtApitAno baMne saMtAnone ane temAM paNa suMdara putrI sunaMdAne paraNAvavAno khUba Agraha hato. kumAra dhanagirinI hakIkata jANatAM sunaMdA temanI sAthe lagna karavA saMmata thai ke jethI lagna pachI teo banne dIkSA lai zake. AvI rIte lagna karavAthI bannenAM mAtA-pitAne eka divasa dhanagirie sunaMdAne kahyuM, 'sunaMdA ! tArA udaramAM asAdhAraNa puNyazALI jIva Avyo che. tuM mAtA banaze. gharamAM bALaka haze eTale tane eka AdhAra maLI raheze. ApaNe lagna pahelAM paraspara nirNaya karyo hato e pramANe mane tuM dIkSA levAnI have rajA Apa.' dhanagiri ane sunaMdAnI dharmabhAvanA UMcI hatI, eTale sunaMdAe dhanagirine dIkSA levA mATe saharSa saMmati ApI, dhanagirinA sALAsamita paNa dIkSA levA taiyAra thai gayA. baMnee siMhiigara nAmanA AcArya pAse dIkSA lIdhA. dhanagiri zreSThI have dhanidhira aNagAra ane samita have samita aNagAra banyA. dIkSA lIdhA pachI potAnA guru mahArAja sAthe teo tyAMthI vihAra karI gayA. gautamasvAmIe kaheluM A kaMDarIka-puMDarIka-adhyayana sAMbhaLIne e devanI zaMkA nirmULa thai gai. rAjA puMDarIkanI dIkSAno prasaMga ane e kahenAra gautamasvAmInuM tejasvI svarUpa ane agAdha jJAna emane eTalA badhAM to sparzI gayAM ke devalokamAM pAchA pharyA pachI paNa teo roja kaMDarIka-puMDarIkanA adhyayananuM vAraMvAra smaraNa karavA lAgyA. keTalI vAra ? ApaNane Azcarya thAya paNa teoe roja pAMcaso vAra smaraNa karyuM. A rIte devalokanAM potAnA zeSa pAMcaso bALaka to nAnuM hatuM. bolatAM paNa te zIkheluM nahi. paNa e ga varSa sudhI emaNe gautama svAmIne vaMdana karavApUrvaka A kaMDarIka-strIonA A vAkyamAM bolAyelo 'dIkSA' zabda sAMbhaLatAM ja puMDarIka-adhyayananuM smaraNa karyA karyuM. pote devabhavamAM hatA eTale bALakane jJAnAvaraNIya karmonA kSayopazamane kAraNe jAtismaraNajJAna dIkSA levAnuM temane mATe zakya nahotuM. paraMtu dIkSAnA temanA bhAva (pUrvabhavanuM jJAna) thayuM. eTalA prabaLa ane UMcA hatA ane gautamasvAmI pratyenI emanI bhakti eTalI daDha hatI ke devabhavanA sukhopabhoga bhUlI teo jANe gautamasvAmImaya banI gayA hatA. tethI jyAre e devanuM svargamAMthI cyavana thatAM, bharatakSetramAM manuSya tarIke avataraNa thayuM tyAre te vajrakumAra tarIke janmyA. pariNAme teo jANe gautamasvAmInuM ja bIjuM rUpa hoya tevA tejasvI hatA. jJAnavaraNIya karmo eTale jJAnanuM AvaraNa kare, jJAnane DhAMkI de tevA prakAranAM karyo. evAM karmo kevI rIte baMdhAya ? zAstrakAro kahe ke jJAna ke jJAnIno avinaya karavo, akALe bhaNavuM, jJAnanI che AzAtanA karavI, jJAnInI niMdA karavI ke irSyA karavI, bahumAna ke bhaktibhAva vinA, mana vagara adhyayana karavuM, jJAnane svArtha, daMbha ke ahaMkArathI chupAvavuM, sUtrano irAdApUrvaka khoTo artha ke khoTo vajrasvAmInA pUrva bhavanuM upara pramANe pramANe vRttAnta maLe che. bhagavAna mahAvIrasvAmInA nirvANa pachI pAMcaso varSe (eTale ke AjathI lagabhaga be hajAra varSa pahelAM) bhAratavarSamAM avaMtinagarImAM tuMbavana nAmanA gAmamAM dhanigira nAmanA eka atyaMta dhArmikavRttivALA yuvAna zrAvaka rahetA hatA. lagnane yogya emanI vaya thatAM emanAM mAtApitAe emane ghaNI kanyAo batAvI, paraMtu dhanagirine dIkSA levAnI bhAvanA hatI. tethI teo dareka kanyAnAM mAtApitAne potAnI dIkSA levAnI sAcI vAta kahI detA. eTale emanA vivAha thatA aTakI jatA. uccAra karavo, potAnA jJAnanuM abhimAna karavuM, ajJAna ke ajJAnInI hAMsI karavI, bIjAnI jJAna prAptimAM vighno nAMkhavA vagerethI azubha jJAnAvaraNIya karma baMdhAya che. bIjI bAju jJAna ke jJAnI tarapha bhaktibhAva rAkhavo, temanuM bahumAna karavuM, vinayapUrvaka, zuddha bhAvapUrvaka jJAna prApta karavA prayatna karavo, jeo adhyayana karatA hoya temane vividha prakAre sahAya karavI tathA temanI jJAnopAsanAnI anumodanA karavI, temane te mATe anukULatA karI ApavI, jJAnano sadupayoga karavo vagere karavAthI jJAnAvaraNIya karmono kSayopazama thAya che. kSaya eTale karmo kharI paDavA ane upazama eTale zAMta thai javAM. sagarbhAvasthAnA nava mAsa pUrA thatAM sunaMdAe eka atyaMta suMdara, tejasvI putrane janma Apyo. AnaMdita thayelI sunaMdAnI sakhIo navajAta zizune joi kahevA lAgI, 'beTA, jo tArA pitAjIe dIkSI lIdhI na hota to teo tane joine bahu ja rAjI thAta ane emaNe tAro janmotsava bahu dhAmadhUmathI Ujavyo hota!' ', vajrasvAmInAM jJAnAvaraNIya karmono kSamopazama ghaNo moTo hato. eTale ja temane potAnA pUrvanA devabhavamAM AnaMdapramoda bhogavavAne badale aSTApadajInI tIrthayAtrAe javAnA bhAva thayA hatA. tyAM gaNadhara bhagavaMta zrI gautamasvAmInA darzanano lAbha maLyo hato. temanI pAsethI sAMbhaLelA kaMDarIka-puMDarIka adhyayananuM teo roja smaraNa karatA ane manuSyabhavanI teo jhaMkhanA karatA, kAraNake Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-98 mAnavabhava sivAya dIkSA zakya nathI. pachInA bhavanI temanI siddhi ane Azcaryajanaka, apAra zakti jotAM ema lAge ke mAtra chellA devabhavamAM ja nahi paraMtu ethIye pahelAMnA bhavamAM temaNe jJAnanI ane tapanI ArAdhanA karI haze. bALaka vajrakumAre mAtAnI sakhIonA mukhethI dIkSA' zabda sAMbhaLatAM ja manamAM saMkalpa karI lIdho ke potAne have jo manuSya bhava maLyo ja che, to pote avazya jaladImAM jaladI dIkSA grahaNa karavI, vaLI potAnI mAtAne paNa dIkSA levAnA bhAva che. jo pote dIkSA leze to ethI dIkSA levA mATe mAtAne paNa anukULatA maLI raheze. bALaka vajrakumAre vicAryuM ke pote haju bALaka che, mAtAno eka mAtra AdhAra che. vatsala mAtA potAne tarata ja dIkSA levA nahi de. paraMtu bIjI bAju dIkSA levAmAM ja mAtA-putra bannenuM kalyANa raheluM che. mATe mAtA thoDI duHkhI thAya to paNa pote dIkSA to levI ja. e mATe mAtAno potAnA parano vAtsalyabhAva ocho karavAno upAya temaNe zodhI kADhyo. mAtA emane khoLAmAM le ke tarata ja teo raDavA lAge. Ama rAta divasa teo raDIne mAtAne jANI joine satAvavA lAgyA. mAtAe temane rAjI rAkhavA ramakaDAM, kapaDAM, khAdyapadArtho, mIThAM hAlaraDAM vagere dvArA aneka upAyo karyA, paNa te badhA niSphaLa gayA. kyAreka bahu kaMTALIne mAtA jyAre temane dhamakI ApatI ke, 'basa have, bahu raDIza to tane tArA pitAne soMpI daiza.' paraMtu ATaluM sAMbhaLatAM ja teo tarata chAnA rahI jatA. ane thoDI vAra pachI pAchuM raDavAnuM cAlu karI detA. A trAsathI vajrakumAranI mAtA bahu thAkI gai. temanI sakhIe temane kahyuM : 'sunaMdA, A Akho divasa raDatA bALakane jotAM amArI tane salAha che ke tArA sAdhu pati jyAre A gAmamAM padhAre tyAre tuM A bALaka emane soMpI deje.' sunaMdAne paNa lAgyuM ke A sivAya have bIjo koI upAya nathI. ethI te potAnA sAdhu thayelA patinA AgamananI rAha jovA lAgI. prabuddhajIvana thoDA samaya pachI sAdhu Arya dhanagiri ane sAdhu Aryasamita potAnA guru mahArAja sAthe vihAra karatA te nagaramAM padhAryA. gurunI rajA lai baMne sunaMdAnA ghare vahoravA padhAryA. sunaMdAne Arya dhagirinA AgamananA samAcAra maLyA hatA, tethI te bALakane vahorAvavA utsuka hatI. dhanigira sunaMdAnA ghare vahoravA padhAryA te vakhate sunaMdAe bALaka mATe phariyAda karatAM kahyuM, 'ApaNA putranuM meM atyAra sudhI kALajIpUrvaka pAlaNa-poSaNa karyuM che, paraMtu te divasarAta raDyA ja kare che. tethI huM bahu kaMTALI gaI chuM. e tamAro paNa putra che. tame enA pitA cho. mATe tame jo ene lai jAva to huM trAsamAMthI chUTuM.' te divase muni dhanagiri jyAre vahoravA nIkaLatA hatA tyAre bhAvinA jANakAra temanA gurue kahyuM, dhanagiri, Aje tamane je koi acita ke sacita vastu vahorAve te lai lejo.' sunaMdAe bALakane vahorAvavAnI vAta karI tyAre dhanigira vimAsaNamAM paDI gayA, paraMtu guru mahArAjanA zabdo yAda AvyA. bALaka sacita kahevAya. eTale dhanagirie bALakane vahoravA mATe sunaMdAne saMmati ApI, paNa kahyuM, 'tame bALakane vahorAvo bhale, paNa e mATe cAra-pAMca vyaktine sAkSI tarIke rAkhIne mane vahorAvo ke jethI pAchaLathI koi prazna Ubho na thAya.' sunaMdAe potAnI sakhIone sAkSI tarIke rAkhI. pachI khUba duHkha sAthe raDatA bALakane vahorAvI dIdhuM. muni dhanagirie jevuM bALakane potAnI jhoLImAM mUkyuM ke tarata ja e zAMta thai gayuM. sunaMdA AzcaryathI te joi rahI. muni dhanagirie jhoLI UMcakI to bALaka bahu ja vajanavALuM lAgyuM. ATalA nAnA bALakanA vajanathI dhanagirinA hAtha nIcA namI gayA. bALakane vahorIne teo upAzraye pahoMcyA. je banyuM te vize guru mahArAjane vAta karI ane temanA hAthamAM bALaka ApyuM. bALakane 11 hAthamAM letAM ja guru mahArAjanA hAtha paNa bhArathI namI gayA. temanAthI bolAi gayuM ke 'are A te bALaka che ke vajra che ?' bALakanI atyaMta tejasvI mukhamudrAne joine Arya siMhagirie tenuM bhaviSya bhAkhatAM potAnA ziSyone kahyuM, 'A kAMtimAna bALaka moTo thaine mahAna dharmapravartaka thaze. jaina zAsanano zaNagAra thaze, siddhagiri zatruMjaya mahAtIrthano uddhAraka paNa thaze. mATe enuM khUba jatana karajo.' bALaka vajra jevuM baLavAna ane vajanadAra hatuM eTale Arya siMhagirie enuM nAma 'vajrakumAra' rAkhyuM. te bahu nAno hovAthI tenI saMbhALanI vyavasthAnI javAbadArI potAnA samudAyanI sAdhvIone soMpI. sAdhvIo bALakane sparzI na zake eTale teoe nagaranI keTalIka zrAvikAne bolAvIne enI sAra-saMbhALa rAkhavAnuM kahyuM. sAdhvIoe ane zrAvikAoe A rIte bALaka vajrakumAranI khUba vAtsalyapUrvaka saMbhALa levI zarU karI. pUrvajanmanA saMskArane lIdhe vajrakumAramAM keTalIka viziSTa saMjJAo janmathI jovA maLatI hatI. teo jANe saMyamI sAdhuonA AcArane jANatA hoya ema dekhAtuM. teo potAnA zarIranA nirvAha pUratAM AhArapANI letA. AhArapANI paNa acita hoya to ja letA. teo maLa-mUtra visarjana mATe saMjJA karI jaNAvatA. teo kyAreya potAnAM ke anyanAM kapaDAM kazuM bagADatA nahi. ramakaDe ramavAne badale sAdhuonAM nAnAM nAnAM upakaraNothI teo ramatA. bALakanI AvI sarasa ceSTAo joine sAdhvIone ane zrAvikAone Azcarya sahita AnaMda thato. lAkho karoDomAM koika ja jovA maLe tevuM A bALaka hatuM. ke A bAju bALaka vajrakumAranI AvI sarasa sarasa vAto sunaMdAnA kAne AvI. AvuM aNamola ratna jevuM bALaka ApI devA mATe ene khUba pazcAttApa thayo. pote moTI bhUla karI che ema ene lAgyuM. bALakane pAchuM meLavavA eNe zrAvikAo pAse jaine vinaMtI karI. paraMtu zrAvikAoe bALaka ApyuM nahi ane kahyuM ke 'A to amArA guru mahArAje amane soMpelI javAbadArI che. guru mahArAje amane bALaka sAcavavA ApyuM che. tethI ame tamane e ApI zakIe nahi. paraMtu mA tarIke tamAre ahIM AvIne bALakanI saMbhALa levI hoya to jarUra lai zako.' sunaMdAne vajrakumArane maLavAnI chUTa maLI tethI zrAvikAnI sAthe roja jaine vajrakumArane stanapAna karAvatI, ramADatI, jamADatI ane AnaMda pAmatI, vajrakumAra paNa pote mAtAne hetupUrvaka trAsa Apyo hato teno badalo vALavA icchatA hoya tema sunaMdA sAthe AnaMdathI rahevA lAgyA. cAturmAsa pUrNa thatAM sAdhusAdhvIo bIje vihAra karI gayA. te Ama karatAM karatAM traNa varSa vItI gayA. vajrakumAra traNa varSanA thayA. vihAra karatAM karatAM muni dhanagiri anya sAdhu samudAya sAthe pAchAM e ja nagaramAM AvI pahoMcyA. te vakhate sunaMdAe putrane potAne pAcho ApavA hakapUrvaka ane haThapUrvaka mAgaNI karI. Arya dhanagirie kahyuM, 'have bALaka tamane pAchuM ApI zakAya nahi . sakhIonI sAkSIe vajrakumArane tame mane soMpyo che, have tenA para tamAro koi haka raheto nathI. tame ene sAdhu banAvavA vahorAvyo che. ame tene have sAdhu banAvIzuM.' A sAMbhaLI sunaMdA nirAza thai gai. te haThe bharAi. bALakanA mAlikIpaNA aMge banne vacce vivAda thayo. e divasomAM AvA praznomAM jo kaMi samAdhAna na thAya to chevaTe rAjadarabAramAM vAta lai javI paDatI. aMte banne vacce nakkI thayuM ke A bALaka aMge rAjA je nirNaya kare te bannee svIkAravo. baMne pakSa rAjasabhAmAM gayA. rAjAe maMtrIonI salAha anusAra eka kasoTI mUkI ke rAjasabhAmAM eka bAju sunaMdA hoya, bIjI bAju Arya ghanagiri hoya. baMne bAju banne pakSanA mANaso beThAM hoya. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prabuddhajIvana tA. 16-10-98 vacamAM bALaka vajakumArane UbhA rAkhavA. tyAra pachI bALaka potAnI saMyamamAM sthiratA hoya pachI ja dIkSA devAya. paraMtu yogyatAnusAra meLe jenI pAse jAya tene soMpI devo. bALadIkSA paNa ApavAmAM Ave che. bALadIkSAnA keTalAka lAbha paNa, rAjasabhA bharAI. banne pakSe mANaso AvIne beThAM. vajakumAranI che. bAladIkSArthInI tIvra yAdazakti hoya, kuzAgra buddhi hoya, vidyA pAlaka zrAvikA vajanamArane suMdara vastromAM vividha alaMkArothI prApta karavAnI adamya dhagaza hoya to hajAro zloko bahu nAnI zaNagArIne lAvI hatI. tenA nAnakaDA pagamAM ghUgharIo paNa paherAvI umaramAM te kaMThastha karI zake che. jo dIrgha AyuSya maLe ane lAMbo hanI vajamArane bolAvavA mATe pahelo mAtAno maDha LI karavAmAM dIkSA paryAya hoya to te uttama ArAdhanA ane svapara kalyANanAM Avyo. sunaMdAe bALakane potAnA tarapha AkarSavA mATe bhAtabhAtanAM aneka kAmo karI suMdara vastro, raMgaberaMgI ramakaDAM ane jAta jAtanI mIThI vAnagIo vajakumArane dIkSA traNa varSe ApavAmAM AvI, paraMtu temanA batAvI ane mIThA svare vahAlathI bolAvyo; paraMtu vajakumAra temanI sapAnA A vajAmA temanI sAdhupaNAnA AcAro to niyama pramANe AThame varSe zarU thayA. dIkSA pAse gayA nahi. pachI sunaMdA premabharyA vacano bolavA lAgI, "he lAdhA pachI teo vejasvImI tarIke oLakhAyA. traNa varSanA vajakamAra, tuM mAro putra che. tane janma ApIne huM dhanya banI che. vajUsvAmInI saMbhALa rAkhavA mATe sAdhvIjIonI dekharekha nIce tuM mAruM sarvasva che. mArA udaramAM teM nava mAsa vAsa karyo che. Ava, che mArA udaramAM = nava mAsa vAsa karyo che. AvA gRhasthone javAbadArI soMpAi. mArA khoLAmAM besa ane mArA haiyAne AnaMdathI chalakAvI de." janmathI ja vajUvAmIne padAnusArI labdhi prApta thaI hatI. A sunaMdAnA AvAM lADakoDabhaya vacano sAMbhaLavA chatAM vajakumAra labdhi eTale evI zakti ke sUtranuM eka ja pada sAMbhaLatAM AkhuM tenA tarapha gayA nahi. vajakumAra bALaka hovA chatAM temanAmAM koIka sUtra AvaDI jAya. upAzrayamAM sAdhvIjIo agiyAra aMgano gUDha daivI samajazakti hatI. temaNe manamAM vicAryuM, ke "mArI avajJAthI abhyAsa karatAM te mAtra sAMbhaLIne agiyAre aMganuM jJAna vajUsvAmIe mArI mAtAne duHkha jarUra thaze. teno mArA para asIma upakAra che. meLavI lIdhuM. tIrthakara bhagavAna samovasaraNamAM tripadImAM dezanA Ape. te gaNadhara bhagavaMto jhIle ane autpAtikI buddhi vaDe teno paraMtu jo huM have mAtAne svIkArIza to saMghanI ane sAdhutvanI upekSA vistAra karI tene dvAdazAMgImAM gUMthe. dvAdazAMgI eTale ke bAra aMga. thaze. vaLI mAre saMsAranAM baMdhanamAM rahevuM paDaze. dIkSA levAnI mArI gaNadhara bhagavaMtonI dezanA dvArA te loko sudhI pahoMce. A bAra bhAvanA apUrNa raheze. vaLI, mArI mAtA haLukarmI che tathA dIkSA aMgamAMthI agiyAra aMganuM jJAna vajUsvAmIne bALavayamAM ja prApta levAnA bhAvavALI che. huM tenI pAse nahi jAuM to pahelAM tene thayuM. anahada duHkha thaze, paNa pachIthI tenA cittanuM samAdhAna jarUra thaze vajUsvAmI ATha varSanA thayA tyAre sAdhvIo pAsethI temane ane te avazya dIkSA grahaNa karaze." AvA vicArathI vajakumAra sAdhusamudAya pAse lai AvavAmAM AvyA. vaya ghaNI nAnI hatI mAtA pAse gayA nahi. ethI mAtA sunaMdA atyaMta nirAza thaI raDI chatAM vajasvAmI cAritrapAlanamAM jAgatiparvaka cIvaH chatAM vajUsvAmI cAritrapAlanamAM jAgRtipUrvaka cIvaTavALA hatI ane paDI. pralobhanothI calita thAya tevA nahotA. eka vakhata vajUsvAmI potAnA have sAdhu dhanagirino vAro Avyo. temaNe mAtra potAnuM vaDIla sAdhusamudAya sAthe avaMtikAnagarI tarapha vihAra karI rahyA rajoharaNa UMcuM karyuM. teo bolyA. "he nirdoSa, niSpApa bALa hatA. e samaye temanA pUrvabhavanA mitra devoe temanA cAritravandrakumAra ! jo tuM tattvajJa hoya ane tAre saMyamavrata dhAraNa karavuM pAlananI kasoTI karavAno vicAra karyo. teoe zrAvakonuM rUpa dhAraNa hoya to gharmanA dhvaja jevuM rajoharaNa tuM laI le.' muni pitA karIne rastAmAM moTo paDAva nAMkhyo. hAthI, ghoDA, ratha, taMbU, dhanagirino avAja sAMbhaLatAM ja vajUkamAra ghUgharIno madhura raNakAra sevako vagere e paDAvamAM hatA. vaLI temanI pAse vividha prakAranI karatA karatA harSapUrvaka dhanagiri pAse doDI gayA. jema bALahAthI khAdya sAmagrI paNa hatI. evAmAM dhIme dhIme varasAda paDavo cAlu kamaLane haLavethI potAnI saMDhamAM lai le tevI rIte muni dhanagiri thayo. eTale svAmI eka sthaLe Azraya laIne UbhA rahI gayA, pAsethI rajoharaNa laine teo nAcavA lAgyA, tyAra pachI teo e vakhate zrAvaka vezadhArI devoe temane vahoravA padhAravA vinaMtI sAdhRpitAnA khoLAmAM besIne rajoharaNane bhAvapUrvaka jovA lAgyA. karI. vajUsvAmI vahoravA nIkaLyA, paraMtu varasAda pharI cAlu thayo. vajakamAranA AvA vartanathI rAjAe cukAdo jAhera karyo ke 'vajakamArane hovAthI apakAyanI virAdhanA thaze ema vicArI teo pAchA pharyA. Arya dhanagiri rAkhe." devoe potAnI zaktithI varasAda baMdha karAvyo ane pharIthI rAjAnA A cukAdAthI sunaMdAnA du:khano pAra rahyo nahi. paraMtu vajUsvAmIne vahoravA mATe padhAravA vinaMtI karI. vajasvAmI gocarI vahoravA gayA. devoe kuSmAMDapAka (koLApAka) vahorAvavA mATe tyAra pachI thoDA divasamAM ja te kaMIka svastha thaI gaI. teNe vicAryuM hAthamAM lIdho. miSTAnna joine bAlasAdhunuM mana lalacAya che ke nahi ke "mArA patie dIkSA lIdhI che, putra paNa dIkSAnI icchAvALo che te temane jovuM hatuM. paraMtu vahoratAM pahelAM vajUvAmIe vicAryuM ke ane lagna pahelAM mArI potAnI paNa dIkSAnI ja bhAvanA hatI. atyAre varSARtu cAle che. eTale A kALe avaMtinagarImAM A vaLI vajakumAre to UlaTAnI dIkSA levAnI mane anukULatA karI phaLa utpanna thavAnI zakyatA nathI. to pachI A lokoe koLApAka ApI." Ama vicArI sunaMdAe paNa dIkSA levAno nirNaya karyo. kevI rIte banAvyo haze ? Ama pote vicAratA hatA te daramiyAna tyAra pachI anukULa samaye sunaMdAe gacchanA AcArya pAse dIkSA vasvAmIe vahorAvanAra zrAvako sAme joyuM. emanA pagano sparza lIghI. pRthvIne thato nahoto. temanI AMkho animeSa hatI eTale ke maTakuM bhagavAna mahAvIra svAmInA jaina zAsananI paraMparAmAM traNa mAratI nahotI. A cilDrano parathI teo tarata samajI gayA ke A varSanA bALakane dIkSA ApavAmAM AvI hoya evuM eka mAtra zrAvakavezadhArI devo che. jo teo devo che to devoe vahorAvavA apavAdarU5 udAharaNa te vajakumAranuM che. sAmAnya rIte jaina zAsanamAM taiyAra karelI vAnagI eTale ke devapiDa to sAdhuone khape nahi. pAtranI yogyatA vicArIne vahelAmAM vahelI dIkSA bALakanI ATha tethI vajasvAmI vahoryA vinA ja tyAMthI pAchA pharI gayo. sAdhu varSanI uMmara pUrI thayA pachI ApavAnI paraMparA che. paraMtu vajakumAra tarIkenuM temanuM AvuM kaDaka cAritra pAlana joIne devo prasanna thayA, janmathI te traNa varSanI uMmaramAM UMDI samajazakti, saMyamanI bhAvanA, devoe pragaTa thaI potAnI sAcI oLakhANa ApI. ane vajasvAmIne jJAnanI abhiruci, cittanI svasthatA ane vartananI puwtA je vaikriya labdhi (icchA pramANe svarUpa dhAraNa karavAnI zakti) ApI, asAdhAraNa rIte darzAvI te jotAM teo niraticAra dIkSA jIvananuM vajasvAmIe pAchA pharIne potAnA guru mahArAjane banelI hakIkatanI pAlana karI zakaze ema emanA gurubhagavaMtane spaSTapaNe samajAyuM jANa karI. gara mahArAje emanA cAritrapAlananI anumodanA karI. hatuM. dIkSArthI vyaktinI pukhta ummara hoya, paripakva vicAra hoya, (kramaza:) Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-98 prabuddhajIvana dIkSAnA prakAro '5.pU. sAdhvI zrI mokSaguNAzrIjI ma. sA. jinezvara bhagavaMte je mAnava janmane durlabha kahyo che te mAnava sAdhuo bolyA, "kema bhavadattamuni ! bhAIne dIkSA ApavA laI janma maLyA pachI tene sArI ane sAcI rIte saphaLa karavo hoya to AvyA cho ?' gurudeve bhavadevane pUchayuM, "kema bhadra! dIkSA levI che te mATe jinazAsanamAM tyAgavairAgyamaya dIkSAno bodha apAyo che. ne ?' dIkSA eTale sarvavirati; tyAgavairAgyamaya gRhasthajIvana eTale bhavadeva muMjhAyo. tenI sAme nAgIlA taravarI. paraMtu huM ema dezavirati. gRhasthajIvanano paNa tyAga eTale sarvavirati. kaMcana- kahyuM ke, mAre vrata nathI levuM' to mArA bhAInI temanA sAdhuo kAminIno tyAga, viSayonuM vamana, kaSAyonuM zamana, indriyonuM damana AgaLa zI kiMmata ? ema vicAra karI bhAIne vaza thayelA bhavadeve dIkSAmAM anivArya gaNAya che. paraMtu badhA dIkSA lenArA eka ja hA pADI. eTale bhavadevane dIkSA ApI. Ama, bhavadeve dIkSA lIdhI, AzayavALA nathI hotA, dIkSA paNa judA judA hetuthI levAya che. paNa te potAnI IcchAthI nahi, paNa bhAInI icchAthI. "upadeza ciMtAmaNi' nAmanA potAnA graMthamAM kavicakra cakravartI 2. roSA dIkSA mAtAdikanA tiraskArathI utpanna thayelA roSathI zrI jayazekharasUrie AgamazAstronA AdhAre vivAM nayaMti zivabhUtinI jema je dIkSA levAya te roSAdIkSA kahevAya. somAM dIkSAnA je soLa prakAra batAvyA che te nIce pramANe che : zivabhUtinuM kathAnaka A pramANe che : zivabhUti rathanagarano 1. aMdA, 2. roSA, 3. paridhUnA, 4. svapnA, 5. pratikRtA, 6. nivAsI hato. tenI zUravIratAthI khuza thaIne rAjAe tene smArarikA, 7. rogiNI, 8. anadetA, 9, devasaMjJapti, 10. "sahasramala'nuM birUda ApyuM hatuM. te svabhAve svataMtra hato. ane vatsAnubaMdhikA, 11. janitaka kA, 12, bahujana saMmuditA, 13, roja rAte ghare moDethI ghare Avato. tenI A TevathI dukhI thaine AkhyAtA, 14. saMgarA, 15. vaiyAkaraNI, 16, svayaMbuddhA. tenI patnIe sAsune vAta kahI. sAsue vahune kahyuM: "tuM Aje sUI -- dIkSAnA A prakAro vize ApaNe vigate joie : ( jA. te Avaze tyAre huM ja bAraNuM ughADIza." 1. jIMdA dIkSA: potAnA abhiprAyathI goviMda vAcakanI jema rojanI jema sahasramale moDI rAte gharanAM bAraNAM khaTakhaTAvyAM. athavA bIjAnI icchAthI eTale ke bhAine vaza thayelA bhavadevanI bAraNAM kholyA vagara mAe kahyuM, "A kaMi ghare AvavAno samaya jema vairAgyanA bhAva vagara je dIkSA le te jIMdAdIlA kahevAya che. che ? jA, jyAM bAraNAM khallAM hoya tyAM jA. huM atyAre bAraNuM nahI zAkyamatano goviMda nAmano moTo vAdI hato. koIka samaye kholuM.' zivabhUtine AthI roSa caDyo. tyAMthI te cAlI nIkaLyo. aneka zAstromAM pAraMgata zrIgupta nAmanA jaina AcArya parivAra ghaNuM rakhaDyo paNa koinA bAraNAM khuddhAM na joyAM. pharatAM pharatAM te sahita tyAM padhAryA. teoe jinezvaroe kahela karmakSaya karanAra dharma eka upAzraya pAse Avyo. tyAMnA bAraNAM khullAM jotAM te aMdara saMbhaLAvyo. nagaralokamAM AnaMda vyApI gayo. nagaramAM vAta phelAI gayo. sAdhu bhagavaMtane joI vaMdana karyA ane dIkSA levAnI bhAvanA ke "A sUri jevA bIjA koI grUtaratnanA samudra nathI." A sAMbhaLI jaNAvI. gurubhagavaMte svajanonI saMmati meLavyA pachI dIkSA levA goviMda vyAkuLa banyo. garvathI UMcI grIvA karato vAdayuddha karavA te kahyuM. mAtA tathA patnInI saMmati zivabhUtie na lIdhI jethI guru AcAryanI samIpe pahoMcyo. vAdayuddha thayuM, paraMtu AcArye yuktiyukta bhagavaMte dIkSA na ApI. AthI teNe jAte ja kezano loca karyo. A vacanothI vAdI goviMdane niruttara karyo. pachI goviMda vicAravA joine zrI kRSNasUrijIe tene muniveza Apyo. zivabhUti have muni lAgyo ke jyAM sudhI AcAryanA jaina siddhAMtanAM UMDAM rahasyanuM adhyayana banyA. temaNe dIkSA roSe bharAIne lIdhI hatI. na karyuM hoya, tyAM sudhI AcAryane jItI zakAze nahi. eTale te bIjA 3. paridhunA dIkSA: nirdhanapaNAne lIdhe kaThiyArAnI jema je pradezomAM rahela bIjA eka jaina AcAryanI pAse gayo. tyAM emano dIkSA levAya te paripUnA dIkSA kahevAya. rAjagRhImAM zreNikanuM vizvAsa utpanna karyo. paraMtu zAstranA abhyAsa mATe dIkSA aMgIkAra dharmaniSTha rAjya hatuM. teno mukhya pradhAne buddhizALI abhayakumAre karavI paDe ema hatI eTale govida dIkSA lIdhI. temanI pAse te hato. eka vakhata sudharmA gaNadhara bhagavaMta rAjagRhI nagarImAM ghaNA zAstro bhaNavA lAgyo. paraMtu viparIta zraddhA hovAthI te samyapha rIte ziSyo sahita padhAryA. A ziSyomAM eka nUtana dIkSita sAdhu hatA. bodha na pAmyo. keTalAka divaso bAda pelA AcArya pAse vAda karavA A sAdhu hatA to pUrNa vairAgI paNa te gRhastha jIvanamAM du:khI gayo paNa te AcAryuM tene nirUttara karyo. pharI bIjI dizAmAM jaI hovAthI kaThiyArAno dhaMdho karI potAnuM jIvana nirvAha karatA. emaNe Agamo bhaNIne vAda karavAnI tene icchA thaI. paraMtu te vakhate paNa koi eka vakhata sudharmA gaNadhara bhagavaMtanI dezanA sAMbhaLI. tethI AcArye tene nirUttara karyo. Ama vAda karavA mATe teNe svecchAe tene vairAgya jAgyo ane dIkSA lIdhI. AkhuM rAjagRhI nagara A dIkSA lIdhI hatI. paraMtu temAM vairAgyano sAco bhAva nahoto. kaThiyArAne oLakhata. koi lokoe tenI pAsethI bhavadevanuM daSTAMta A kathA jaMbusvAmInA pUrvabhavanI che. bhavadatta ane khAvAnuM ApI tenI kiMmata cUkavelI. paraMtu have to teo dIkSA ene bhavadeva e be sagA bhAI hatA. bhavadane nAnI uMmaramAM Arya laI sAdhu thayA. temane gocarI maLavA lAgI. paraMtu emaNe duHkha sasthitasara pAse dIkSA lIdhI, thoDA vakhatamAM ja teo bhaNI gaNI ane kacchamAMthI mukta thavA mATe dIkSA lIdhI hatI. hoMziyAra sAdhu thayA, ghaNA samaya pachI bhavadattamuni potAnA nAnA 4. svapnA dIkSA: puSpacUlAnI dIkSAnI jema je dIkSA levAya bhAine pratibodhavAnA AzayathI potAnA gAmamAM AvyA. te samaye te svapnA dIkSA kahevAya che. bhavadevanAM lagna nAgilA nAmanI kanyA sAthe thavAnI taiyArI cAlatI pRthvIpura nagaramAM puNyaketu rAjA rAjya karatA hatA. temane hatI. muni thayelA potAnA bhAInA AvavAnA samAcAra sAMbhaLI , puSpAvatI nAmanI rANI hatI. teone joDiyAM bALaka avatayAM. bhavadava doDato Avyo. te munine page lAgyo. munie "bhavadeva ! ' : baMnenAM nAma rAkhyAM puSpala ane puSpacUlA. joDalA rUpe le A pAtra' ema kahI sAthe raheluM ghInuM pAtra bhavadevanA hAthamAM hAlamA bhAI-bahenano evo sneha hato ke teo ekabIjAthI kyAreya judA ApyuM. bhavadattamuni gocarI horAvI gurumahArAja pAse javA javA paDatA nathI. jema vaya vadhatI gaI tema temano sneha paNa vadhato nIkaLyA. bhAI sAthe ja cAle che. rastAmAM vAto karatAM karatAM gura kI tA karatA gurU gayo. bhAI-bahena sAthe rahI sukhI thAya e mATe rAjAe putra-putrIne pAse pahoMcyA. gara bhagavaMtane gocarI batAvI tyAM guru pAse beThelA paraspara paraNAvI dIdhAM. e jamAnAmAM kyAreka AvAM lagna paNa Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 * prabuddhajIvana tA. 16-10-98 thatAM. rANIe ghaNo virodha karyo, paNa kAMI vaLyuM nahIM. have teo caMdrachAyakumAra, rukimakumAra, zaMkhakumAra, adInazatru, jitazatru thayA bhAI-bahena maTI pati-patnI thayAM. AthI rANI puSpAvatI ne vairAgya hatA. A cha pUrvabhavanA mitro, mallikumArInA rUpa para mohita thaI upajyo. temaNe dIkSA lai lIdhI. pachI sArI rIte ArAdhanA karI tene paraNavAnI icchA karavA lAgyA. tyAre mallikumArIe teone kALadharma pAmI teo svarge gayA. keTalAka samaya pachI rAjA mRtyu samajAvavA karAvelA cha garbhadvAravALA oraDAmAM temane judA judA pAmyA. eTale pukhacUla-puSpacUlA rAjArANI thayA. niHzaMka banI dvArathI praveza karAvyo. chae rAjAo judA judA oraDAomAMthI. teo bhogo bhogavavA lAgyA. deva banela mAtAe avadhijJAnathI AvavAthI ekabIjAne joI zakatA na hatA. temAM mallikumArIe A jANyuM. ethI emanI glAnino pAra na rahyo. e jIvonI potAnA jevI sonAnI polI mUrti banAvarAvI rAkhI hatI. tenA ajJAnatA mATe temane dayA upajI. puSpacUlAnI pAtratA jaNAvAthI mAthAnA bhAgamAM kaLAmaya kamaLa AkAre eka chidra karAvyuM hatuM. temAM temaNe tene svapnamAM narakanAM ghora duHkho dekhADyAM. te joI puSpacUlA roja jamavAnA samaye eka eka koLIyo mallikumArI nAkhatA hatA bhayathI vihvaLa banI gaI. rAjAne svapnanI vAta karI. rAjAe , have rAjAo mallikumArInI pratimA joi mohita thayA te samaye svapnanI hakIkata jaNAvIne arNikAputra AcAryane pUchyuM. AcArya pratimAnA mAthAnA bhAganuM DhAMkaNuM mallikumArIe khaseDI nAMkhyuM. mahArAje narakanI vedanAnuM varNana karyuM. pachI te ja rAtrie deve temAMthI te vakhate durgadha uchaLavA lAgI. rAjAo te sahana na karI svarganA sukha-vaibhava puSpacUlAne svapnamAM batAvyA. pAchA zakyA. tyAre mallikumArIe dehanuM azucipaNuM samajAvyuM ane. rAjArANIe upAzraye AvI pharI svarganA sukhonI vAta pUchI. pUrvabhavanI vAta kahI. jethI mitra rAjAone jAtismaraNa jJAna thayuM AcArya bhagavaMte te vize samajAvyuM. tethI pratibodha pAmIne ane badhAe sAthe dIkSA lIdhI. puSpacUlAe sarvaprApti karI ane dIkSA lIdhI. 7. rogiNI dIkSA : rogane kAraNe je dIkSA levAya te rogiNI 5. pratiRtA dIkSA: pratikRta eTale pratijJA karavAthI je dIkSA dakSA kahevAya. e mATe sanatakumAranuM dAnta apAya che. koI vakhate levAya te pratizrutA dIkSA. te zAlibhadranI bahena pratye pratijJA saudharmedranI sabhAmAM sanatakumAranA rUpanI prazaMsA sAMbhaLI vijaya karanAra vakumAra (dhannA)nI jema jANavI. ane vaijayaMta nAmanA be devatAo svargathI pRthvI upara AvyA. vRddha eka divasa zAlibhadranI bahena subhadrA potAnA pati dhanyakumAra- brAhmaNanuM rUpa laI rAjAnA mahelamAM gayA. te vakhate AbhUSaNa rahita, nA mAthAnA lAMbA vALa gUMthI ApatI hatI. e vakhate potAnA chatAM sarva aMge suMdara dekhAtA cakravartI sanatakumAra jAvAnAM Asana. bhAI zAlibhadra ghara choDI dIkSA levAnA che e vAtanuM smaraNa thatAM para beThelA hatA. te sanatakumArane joine Idra mithyAvacanavALo che enI AMkhamAMthI AMsu TapakyAM ane dhanyakumAranA mastaka para paDyAM. ema devo kahevA lAgyA. cakrIe brAhmaNone joi, AvavAnuM kAraNa dhanyakamAre enuM kAraNa pUchayuM. subhadrAe vAta karI ke potAnA bhAI pUchyuM. devoe kahyuM, 'ame tamArI rUpasaMpatti jovA AvyA chIe ? zAlibhadra roja eka eka patnIno tyAga karI chevaTe dIkSA leze. te rUpAbhimAnI rAjAe hasIne kahyuM ke "he brAhmaNo ! tame vidvAna chato sAMbhaLI dhanyakumAre kaTAkSamAM kahyuM. "roja eka eka patnIno tyAga avasara vinA rUpa jovA mATe kema AvyA ? nhAvAnA Asana para karavo evI rIte te kAMi dIkSA levAtI haze ? zAlibhadra Darapoka beThelA mAruM zuM rUpa hoya ? hamaNAM ja AbhUSaNa dhAraNa karI sabhAmAM lAge che.' potAnA patinA AvA garvayukta vacano sAMbhaLI subhadrAe AvuM chuM. tyAM tame Avo." pachI sanatakumAra sabhAmAM alaMkRta thaI kahyuM. "vAta karavI sahelI che. paNa dIkSA levI e ghaNI duSkara vAta AvyA. paNa bAhmaNo te joi duHkhI thavA lAgyA. rAjAe du:khI che. jo dIkSA levI sahelI vAta hoya to tame pote ja kema dIkSA thavAnuM kAraNa pUchyuM, eTale te banne devatAoe kahyuM ke, "he bhUpati, letA nathI ?' subhadrAnA AvA vacanothI dhannAjIe tarata dIkSA te vakhate ame je tAruM rUpa joyuM hatuM te sarvottama hatuM, hamaNAM temane levAno nizcaya karyo ane vardhamAna svAmI pAse ATha patnIo sahita utpanna thayelo koDhano roga tamArA rUpano nAza kare che.' sanatakumAre cAritra lIdhuM. pUchyuM, "he brAhmaNo ! A tame kema jANo cho ?' brAhmaNoe temane 6. smAraNikA dIkSA: smaraNathI je dIkSA levAya te smAraNikA yUkavA kahyuM. sanatakumAra dhUkyA eTale temanA ghUMkamAM khadabadatA kIDA nAmanI dIkSA kahevAya. e mATe zrI mallinAtha bhagavAnanuM dAna jaNAyA. 'ame devatAo jJAnadaSTithI sarva jANIe chIe.' ema apAya che. kahI devatA svarge gayA. vItazokA nagaranA rAjA mahAbalanA vaizramaNa, caMdra, gharaNa. pachI sanatakumAre utpanna thayelA koDha rogathI potAnuM rUpa nA pUraNa, vasa ane acala e nAmanA cha bALapaNanA mitro hatA, thatuM joyuM. eTale vairAgyavAna thaI vicAravA lAgyA ke je zarIraja AgaLa jatAM chae mitroe sAthe dIkSA lIdhI. teo sAthe mAsakSamaNa pALI poSI rakSaNa karAya che te zarIranI Aje aniSTa aMta avastha jevI ugra tapazcaryA karavA lAgyA. tapasyAmAM bIjA mitro karatAM pratyakSa dekhAya che. huM A dehathI puNya prApta karIne bhAgyavata thA! AgaLa rahevA mATe mahAbala muni kAMIka vyAdhinuM bahAnuM kADhI ema vicArI sanatakumAra cakravatIe vinayasUri pAse cAritra lIdhuM pAraNAnI vAta na karatA, tethI mitronA pAraNA thai jatA ne pote 8. anAdatA dIkSA : svajanAdie anAdara karyo hoya tethI che pAraNa karyA vagara tapa AgaLa vadhArI tapovRddhi karatA. AvI rIte dIkSA levAya te anAdata dIkSA kahevAya. dA. ta. naMdiSaNanI jema mAyA karIne ghaNIvAra teo potAnA mitra sAdhuone aMdhArAmAM naMdIgrAmamAM somila brAhmaNa raheto hato. tenI patnInuM nAma somilA rAkhI tapazcaryA karavAmAM bIjAnA karatAM AgaLa rahetA. AvA bicAro janmajAta daridrI hatA. temane eka putra thayo. tenuM nA mAyAcArane pariNAme temaNe strIveda bAMdhyo. vIsasthAnakanI ghora rAkhyuM naMdiSaNa.. bALaka moTuM thAya te pahelAM to tenA mAM-bApa gujarI tapazcayapUrvaka uttamakoTinI ArAdhanA karI temaNe tIrthaMkara nAmakarma gayAM. ThebA khAI te moTo thayo. paNa tenuM AkhuM zarIra beDoLa eka . bAMdhyuM. tyAMthI eka devabhava karI mahAbalano jIva mithilAnagarInA kadarUpuM hatuM. bilADA jevI AMkho, goLI jevuM moTuM peTa, lAMbA rAjA kuMbharAyanI rANI prabhAvatIdevInI kakSAmAM putrI tarIke utpanna labaDatAM hoTha, moDhAmAMthI bahAra nIkaLatA dAMta, Ama AkhuM zarI thayo. samaya pUrNa thatAM putrIno janma thayo ne mahnikuMvarI evuM nAma vicitra joine mAtra bALako ja nahIM paNa kadIka Dhora paNa DarI jatA rAkhyuM. temanA chae pUrvabhavanA mitro devagatinuM AyuSya pUrNa karI jyAM jAya tyAM badhA ja teno anAdara kare. chevaTe tenA mAmAne dura judA judA dezamAM rAjAone tyAM putra tarIke avataryA. mallikumArI AvI. emaNe ene potAne tyAM rAkhyo ane Dhora cAravAnuM kA bhAvimAM tIrthakara thavAnA hovAthI avadhijJAnathI potAnA pUrvabhavanA saupyuM. naMdiSaNane yuvAnImAM paraNavAnA ghaNA abharakhA thatA, mA mitronI sthiti emaNe jANI lIdhI hatI. teo pratibuddhikumAra, paNa tene paraNAvavA prayatna karatA, paNa keme karI kyAMya koI kane pAraNAnI vAta naDagaLa vadhArI tapovane aMdhArAmAM Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-98 prabuddhajIvana na maLI. AthI te ghaNo khinna thayo tyAre mAmAe tene kahyuM, jo tane koI kanyA nahIM Ape to mArI sAta kanyAmAMthI eka tane ApIza.' pachI mAmAe eka pachI eka sAte yuvAna kanyAone naMdiNa sAthe paraNavA samajAvyuM. paNa eke na mAnI. teoe kahyuM ke 'AtmahatyA karIzuM, paNa A tamArA UMTa jevA bhANAne paraNazuM nahIM.' A jANI naMdiSaNa sAva hatAza ane sUnamUna thai gayo. 'khAvuM-pIvuM bhAve nahIM ne rAte UMgha Ave nahIM.' Akhare ghara choDI jaMgalano rasto lIdho. kAMi paNa na sUjhavAthI teNe parvata parathI maravAnuM nakkI karyuM. parvatanA zikhara parathI paDavA jato hato tyAM avAja Avyo. 'nahIM.. .nahIM, A duHsAhasa na kara.' teNe AsapAsa joyuM to samIpanA vRkSa nIce eka munine joyA. pAse jaine te bolyo, 'bhagavaMta ! huM nirbhAgyavAna chuM. mArA duHkhano koi pA2 nathI. janmathI sukha joyuM ja nathI.' munie kahyuM, 'maravAthI du:kha nAza thatuM nathI. potAnA jIvano ghAta karavAthI pApa lAge che. eka pApanuM phaLa to tuM bhogave che ane pAchuM bIjuM karavA taiyAra thayo che ?' teNe gurune pUchyuM ke 'duHkhathI chUTavA mAre zuM karavuM ?' temaNe jaNAvyuM ke 'sarva sukhanuM kAraNa ane duHkhanuM nivAraNa eka mAtra arihaMtano dharma che. enuM zaraNa levuM joie.' A sAMbhaLI naMdiSaNa bodha pAmyo ane teNe temanI pAse dIkSA lIdhI. 9. devasaMjJapti dIkSA : devatAnA pratibodhavAthI je dIkSA levAya te, devasaMzami dIkSA kahevAya. e mATe metArya muninuM dRSTAnta che. eka rAjaputra ane purohitaputra ema be mitro hatA. temaNe sAgaracaMdra muni pAse dIkSA lIdhI. rAjaputra svecchAthI saMyama pALato hato jyAre purohita putra anicchAthI pALato hato. aMte anazana karI te baMnne munio devalokamAM devatA thayA. tyAM paraspara pratijJA karI ke je svargathI prathama ave tene svargamAM rahelA devatAe pratibodha pamADavo. have karmavazAt purohitaputrano jIva svargathI pahelo cyavI cAMDAlaNIne tyAM putrapaNe avataryo. cAMDAlaNIe te nagaranI zeThANIne putra na hovAthI te putra zeThANIne Apyo. 10. vatsAnubaMdhikA dIkSA : vatsa eTale putra. vatsanA anubaMdhavALI dIkSA te vatsAnubaMdhikA nAmanI dIkSA. dA. ta. - vajrasvAmInI mAtAnI jema. (upalakSaNathI pitAdinA anubaMdhavALI dIkSA paNa gaNAya. manaka vagerenI dIkSA evI jANavI.) 15 tenuM pAlana karavA yogya che.' ema kahI sUrie pAlana mATe zrAvikAone soMpyo. anukrame traNa varSa pasAra thatAM mAtAe putranI mAMgaNI karI tyAre gurue kahyuM 'have putra pAcho zA mATe mAMge che?' sunaMdAe kahyuM ke, 'huM nyAyathI putra meLavIza' ema kahI rAjadarabAre vAta karI. rAja darabAramAM eka bAju ramakaDA lai mAtA UbhI che ne bIjI bAju pitA guru ogho lai UbhA che. vacamAM vajrasvAmI che. bALakane bolAvatAM jenI pAse bALaka jAya te bALakano mAlika thAya. mAtA mIThA vacanothI bALakane bolAvavA lAgI te vakhate mAtAnA vacano sAMbhaLIne vrata levA mATe daDha buddhizALI vajrakumAra vicAravA lAgyA ke mAtA upakArI che ema vicArI jo huM mAtA pAse jAuM to A caturvidha saMgha dubhAya. vaLI huM vrata lauM to mAtA paNa kadAca vrata le. eTathe vajrakumAre ogho grahaNa karyo. tethI mAtAne paNa vairAgya utpanna thatAM saMyama levAnI bhAvanA jAgI. zeThANInA gha2mAM rahelo A cAMDAlaNI putra metArya yuvAvasthAne pAmyo. te metAryane pUrvabhavano mitra deva svapna vagerethI pratibodhavA lAgyo. chatAM metArya pratibodha pAmyo nahIM. pachI teno vivAha mahotsava thayo tyAre paNa deve te vivAha aTakAvyo. chatAM paNa pratibodha na pAmyo. tyArapachI metArya nava zreSThIputrIo anukrame paraNyo. tyArapachI pharI deve AvIne jAgRta karyo. tyAre patnIoe devatAne vinaMtI karatAM kahyuM, 'amAro pati bAra varSa sudhI gharamAM rahyA pachI dIkSA le evI AjJA Apo.' dayAthI Ardra banelA devatAe e pramANe AjJA ApI eTale metArya bAra varSa gha2mAM rahyo. bAra varSa pUrNa thayA pachI vairAgyavAsita metArye dIkSA lIdhI.thavA lAgyo. ekadA baMdhuvarga sAthe bhAMDaceSTA karIne teNe sarvanI sAthe dIkSA mahotsava paNa mitradeve karyo. kalaha karyo. tethI teoe tene potAnAthI dUra karyo. te dUra jaine beTho tevAmAM tyAM eka sarpa nIkaLyo. e joine sarva cAMDAloe ekadama uThIne 'A jherI sarpa che' ema kahIne tene mArI nAMkhyo. thoDIvAra pachI bIjo sarpa nIkaLyo. te viSa rahita che ema jANIne teoe tene javA dIdho. gaMgAkAMThe smazAnano svAmI balakoTa nAmano cAMDALa hato. tene gaurI ane gAMdhArI nAmanI be strI hatI. temAM gaurIne eka putra thayo. pUrva bhave jAtimada karyo hato tethI te putra kadarUpo ane zyAma thayo. cAMDAlone paNa upahAsa karavA lAyaka te thayo. te lokomAM bahu niMdita banyo. tenuM nAma baLa pADyuM. viSavRkSanI jema saune dveSa karavA lAyaka te thayo. ghaNA lokone udvega pamADato te moTo 2 vajrasvAmInuM daSTAMta H vajrakumAra nAnA hatA ane pitAnA dIkSAnI vAta sAMbhaLatA ja emane jAtismaraNa jJAna thayuM. emane dIkSA levAnA bhAva jAgyA. temaNe vicAryuM ke 'huM bALaka chuM jethI hamaNAM vrata na lai zakuM, paNa huM evuM karuM ke jethI mArI mAtA sunaMdA mArA parathI sneha utArI nAkhe,' ema vicArI te raDavA lAgyA. mAtAe ghaNAM upAyo karyA chatAM te zAMta thayA nahIM. ema cha mahinA pasAra thayA. teTalAmAM vajrakumAranA pitA muni nagaramAM padhAryA ne sunaMdAnA ghare gocarI vhoravA padhAryA. mAtA sunaMdA putrathI kaMTALelI hovAthI gocarImAM putrane vhorAvI dIdho. pitAmunie te bALakane laine potAnA guru siMhagirimunine soMpyo. 'A tejasvI ratna che, jethI manakanuM dRSTAMta : zayyabhava viprano putra manaka hato. zadhvaMbhava viSe (manakanA janma pahelAM ja) jaina dIkSA grahaNa karI hatI. ATha varSano manaka pitAnI zodha karavA nIkaLyo. te vakhate pharatAM pharatAM puNyathI kheMcAyo hoya tema manaka caMpAnagarImAM Avyo. A vakhate zayyabhava AcArya kAyaciMtA mATe jatA hatA. temaNe nirdoSa caLakatA lalATavALA bALakane joyo. ane pUchyuM, 'bALaka ! tuM koNa che ? kyAMthI Ave che ane kyAM jAya che ?' bALaka bolyo, 'mahArAja ! huM rAjagRhI nagarIthI AvuM chuM. tyAMnA vatsa gotravALA zayyabhava brAhmaNano putra chuM. mArA pitAe huM garbhamAM hato tyAre jaina dIkSA lIdhI che. temane zodhavA huM Avyo chuM.' muni kahyuM, 'bhadra ! tArA pitAne huM sArI rIte jANuM chuM. mArA te mitra che. mAro dekhAva ane temano dekhAva barAbara eka sarakho che. tuM mArI sAthe cAla. mane tAro pitA samajaje. huM tane putra samajIza.' bhoLo bALaka bhoLavAyo ane upAzraye Avyo. zayyabhavasUrie tene dIkSA ApI. ahIM paNa temanuM nAma manakamuni ja rAkhavAmAM AvyuM. Ama pitAnA AlaMbanathI putra manake dIkSA lIdhI. 11. janitakacUkA dIkSA : apariNIta kanyAthI utpanna thayelI vyakti je dIkSA le te janitakanyakA dIkSA. kezikumAranI jema. (upalakSaNathI anya rIte niMdita janmavALAnI paNa dIkSA jANavI.) te joine 'baLe' vicAryuM ke viSadhArI sarpa haNAya che ane nirviSa sarpa mUkI devAya che. mATe sarva koi potAnA ja doSathI kaleza pAme che ema siddha thayuM. to have pote bhadra prakRti rAkhavI te ja yogya che. ema vicAratAM tene jAtismaraNa jJAna thayuM. motAno pUrva bhavano vicAra karato te baLa gurubhagavaMta pAse gayo. temanI pAse dharmazravaNa karIne teNe dIkSA lIdhI. te pramodahetu dIkSA. e mATe jaMbusvAmInuM dRSTAnta suprasiddha che. 12. pramodahetu dIkSA : bahu mANasone harSita karanArI je dIkSA eka putra hatA. koi vakhata sudharmA svAmI gaNadhara bhagavAnanI dezanA jaMbukumAra rAjagRhI nagarInAM RSabhadatta ane dhAriNInAM ekanA Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 sAMbhaLI jaMbukumAra pratibodha pAmyA ane dIkSA levA mAtA-pitAnI rajA levA gayA. mAtAe paraNavA mATe Agraha karyo. jaMbukumAre nizcaya karyo ke paraNyA pachI bIje ja divase pote dIkSA levI. ATha kanyA sAthe jaMbukumAranAM lagna AraMbhAyA ane ekeka kanyA dasa dasa kroDa kariyAvara lai jaMbukumArane tyAM AvI, Ama eka ja divasamAM jaMbukumAra eMzI kroDa sonaiyAno svAmI thayo, paraMtu nirmohI, nirvIkArI, tyAgI thavAnI jIjJAsAvALA tyAga-vairAgya sabhara kthAo dvArA AThe kanyAone pratibodhI. te ja rAtre prabhavAdi pAMcaso coro, potAnA mAtA-pitA ane AThe kanyAnA mAtA-pitA ema pAMcaso satyAvIsane pratibodha pamADI jaMbukumAre e badhAM sAthe dIkSA lIdhI. 13. AkhyAtA dIkSA : bIjAe kahelAM dharmane sAMbhaLIne je dIkSA levAya te AkhyAtA dIkSA. prabhavanI jema. prabuddhajIvana tA. 16-10-98 muti tyAM ja AhAra vAparavA beThA. te baMne bhAioe jyAre munione nirdoSa AhAra karatA joyA tyAre pote vicAra karavA lAgyA ke, 'AvuM ApaNe kyAMka joyeluM che.' ema vicAratAM baMnene jAtismaraNa jJAna thayuM. teoe pUrvanA eka janmamAM sAdhupaNuM pALeluM ane tenA prabhAve teo pote deva thayelA. te sarva temanA jovAmAM AvyuM. tarata vaDanI nIce UtarI munione vaMdana karyA. pote muni mATe je azubha kalpanA karI hatI te mATe kSamA yAcI ane dIkSA levAnI potAnI abhilASA jaNAvI. tyAra pachI mAtra emaNe ja nahi emanA mAtA-pitA tathA rAjA-rANI ema chae jIvoe vairAgyavAsita banI sAthe dIkSA lIdhI, 15. vaiyAkaraNI dIkSA : saMdehavALA arthane jinAdika kahyA chatAM je dIkSA levAya te vaiyAkaraNI nAmanI dIkSA kahevAya. gautama svAmInI dIkSA enuM udAharaNa che. jayapuranA rAjA viMdhyane be putra hatA. eka prabhava ane bIjo prabhu. prabhava moTo hato chatAM viMdhya rAjAe prabhune rAjya ApyuM AthI prabhuvanuM mana dubhAyuM. te nagara choDI eka lUMTArAnI pallImAM bhaLyo. dhIme dhIme te moTo lUMTAro thayo. teNe koinA mukhethI sAMbhaLyuM ke rAjagRhInA RSabhadatta zeThano putra eMzI kroDa saunaiyA kariyAvaramAM jemane maLela evI ATha zreSThI putrIone paraNI potAnA mahelamAM AvI gayo che. te jANI prabhava cora potAnA pAMcaso sAthIdAro sAthe jaMbukumAranI havelIe Avyo. havelImAM pesatAM ja eNe badhA upara avasvApinI vidyAno prayoga karyo. ethI badhAne UMgha AvavA lAgI, paNa jaMbukumArane te vidyA mUrchita na karI zakI. prabhave pAMcaso sAthIdAro sAthe dhananAM poTalA bAMdhavA lAgyA. te joIne jaMbukumAre te badhAMnI sAme staMbhinI vidyAthI najara nAMkhI eTale te badhA hatA tyAM ne tyAM sthaMbhita thai gayA. prabhave jaMbukumArane kahyuM, 'bhAgyavaMta mAre tamAre tyAM corI nathI karavI, paNa mane tame tamArI A staMbhinI vidyA Apo to huM tamane badalAmAM avasvApinI ane talodghATinI be vidyA ApuM.' jaMbukumAre kahyuM, 'bhAi ! huM to kAle dIkSA laiza. mAre koi vidyAnI jarUra nathI. paraMtu he prabhava / viSayasukha du:khadAyaka che ane te dekhAvamAM mIThuM ane pariNAme bhayaMkara che ema samaja.' jaMbukumAre madhubindu, aDhAranAtarAM, mahezvaradatta vagerenAM dRSTAMto ApI prabhava corane pratibodha pamADyo. Ama prabhava cora jaMbukumAranAM upadezathI pratibodha pAmyo ne dIkSA lIdhI. ethI e dIkSAno prakAra 'AkhyAtA dIkSA'no kahevAya. gobara gAmamAM IndrabhUti nAmanA vedAdinA jANakAra paMDita hatA. temane potAnA jJAnanuM abhimAna hatuM. te potAne sarvaza mAnatA. koI vakhate prabhu mahAvIra te gAma bahAra samavasaryA hatA. samavasaraNamAM devone jatA joine indrabhUtie pUchyuM to jANavA maLyuM ke koi sarvajJa AvyA che tyAM devo jAya che. 'are, sarvajJa to huM chuM. e paNa devone khabara nathI. huM e dhUrtanI pAse jai vAda karIne parAjita karI AvuM' ema vicArI saMkalpa karI indrabhUti pAMcaso ziSya sAthe prabhu pAse AvyA. prabhue indrabhUtinuM nAma lai bolAvyA ane kahyuM ke, 'he gautama ! tamane AtmAnA astitva saMbaMdhI, vedanA paraspara viruddha vAkyothI ghaNA vakhatathI zaMkA che. te zaMkAnuM mULa vedanA vAkyanA arthane yathArtha rUpe na samajavAmAM raheluM che.' evI rIte prabhue temanA aneka saMzayo TALyA. eTale pAMcaso ziSya sahita e ja vakhate temaNe prabhu pAse dIkSA lIdhI. 16. svayaMbuddhA dIkSA H sarva tIrthaMkaro bhagavAna svayaMbuddhA nAmanI dIkSA grahaNa kare che. 14. saMgarA dIkSA : pUrva bhavamAM karI rahelA saMketathI je dIkSA levAya te, saMgarA dIkSA kahevAya. iyukAra adhyayanamAM varNavelA purohitanA be putranI dIkSA evI hatI. iSukAra nagaranA iSukAra rAjAne bhRgu purohita maMtrI hato. moTI uMmara thavA AvI chatAM ghare saMtAna na hovAnA kAraNe te kheda karato. eka vakhata deve AvIne bhRgu purohitane kahyuM ke tamAre ghare be putra utpanna thaze, tame ciMtA na karo. paNa te nAnI vayamAM dIkSA lai AtmakalyANa karaze.' putra thavAnI vadhAmaNIthI purohita rAjI thayo. anukrame tenA ghare be putrono janma thayo. putro samajaNA thayA. eTale pitAe emanA manamAM bhaya besADI dIdho ke tamAre jaina sAdhuno paricaya karavo nahIM. teo chokarAone lai jai mArI nAMkhe che.' tethI putra DaravA lAgyA. koivAra banne putro pharavA gayA hatA. tyAM purohitane tyAM jaina munio gocarIe AvyA. gocarI laI jagatamAM sarvotkRSTa sauMdaryavALA ane bAlyavayamAM paNa abAla buddhivALA prabhu jitendriya ane sthira AtmAvALA hoya che. janmathI traNa jJAnayukta evA prabhu saMsAranA sukhamAM Asakta banatA nathI. tIrthaMkara paramAtmA jJAnathI potAnI dIkSAno samaya jANe che chatAMya te samaye lokAMtika devatA temanI pAse AvIne namaskAra karIne traNa lokanA kalyANa mATe dharmatIrtha pravartAvavA mATe vinaMtI kare che. dIkSA levAnA samayane eka varasa bAkI hoya tyAre tIrthaMkara paramAtmA vArSika dAna Ape che. dAna dIdhA pachI mAtA-pitAnI anujJA laine jemano zakendra tathA rAjA vageree bhaktithI mahAbhiniSkramaNotsava karelo che, evA prabhu svahaste dIkSA le che. zibikAmAM besI prabhu dIkSA levA nIkaLe che tyAre manuSyo temanI vividha prakAre stuti kare che ane sau prabhu sAthe vanamAM Ave che tyAM azokavRkSa nIce pAlakhI utAre che. prabhu temAMthI bahAra nIkaLI AbhUSaNo utAre che. te samaye kuLanI vaDila strI haMsa lakSaNavALA vastramAM te AbhUSaNo lai le che. AbhUSaNo UtaryA pachI eka muSTithI dADhI-mUchanA ana cAra muSTithI mastakanA kezano ema paMcamuSTi loca kare che. zakendra te kezane laine prabhune jANa karIne kSIrasAgaramAM padharAvI de che. pachI indra prabhunA skaMdha upara devadRSya nAMkhe che. tyArabAda prabhu 'namo siddhANaM' bolI sAmAyikano pATha bhaNe che. (A pAThamAM munio gAma bahAra jatA hatA tyAM A be putroe temane joyA'bhaMte' e pada jinezvara bhagavaMta bolatA nathI.) dIkSita thatAM e putro munine joi gabharAyA. teo eka vaDa vRkSa para caDI saMtAi samaye ja prabhune cothuM jJAna pragaTa thAya che. gayA. munio paNa e ja vaDa nIce AvyA. anukUla jagyA jANI Ama dIkSAnA AvA soLa prakAra zAstrakAroe batAvyA che. +++ mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha " mudraka, prakAzaka - zrI cImanalAla je. zAha phonaH 3820296, mudraNasthAna * rilAyansa oNphaseTa prinTarsa, 69, bAMDiyA sTrITa, muMbaI-400008. lesaraTAIpaseTiMga : mudrAMkana, muMbaI-400 092, prakAzana sthaLaH 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400004. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Licence to post without prepayment No. 37 varSa: (50) + 90 aMka: 110 0 tA. 16-11-980 Regd. No. MH/MBI-South / 54 / 98 000 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra000 praH& MCA 000 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989H50 varSa000 vArSika lavAjama rUA. 80000 taMtrI ramaNalAla cI. zAha kacaro vINanArA divALInuM parva Ave eTale agAuthI gharomAM, dukAnomAM A vizvamAM dareke dareka vyaktine potAnI icchA pramANo, potAnI sAphasUphI cAle, raMgarogAna thAya, svaccha ane UjaLA thaine te parva zakti ane pAtratA anusAra vyavasAya maLI rahe ane darekane enAthI UjavavAnuM game. divALImAM keTalI badhI jUnI vastuo ane nakAmo saMtoSa rahe evuM banavAnuM zakya nathI, kAraNa ke taka karatAM umedavAro kacaro gharamAMthI nIkaLe. keTalAkane kacaro kADhavAno AnaMda hoya che, haMmezAM vadhu rahevAnA ane IcchAmAM vaghaghaTa thatI rahevAnI. asaMkhya to keTalAkane kacaro meLavyAno AnaMda thAya che. ubhaya pakSe parvotsava lokone to AjIvikA maLI, bekAra nathI besI rahevuM paDatuM eTalI hoya che. ApaNAM keTalAMka parvo sAthe kacaro (skUla ane sUkSma) vAta paNa saMtoSa-samAdhAna karAvanAra nIvaDe che. mANasano rasano kADhavAnI prathA saMkaLAyelI che emAM keTaluM badhuM dUraMdezIpaNuM raheluM che. viSaya eka hoya ne vyavasAyanuM kSetra bhinna hoya evuM aneka lokonI AvAM parvo na hoya to jIvana asvaccha ane pramAdI banI jAya che bAbatamAM banatuM rahe che. thoDAka bhAgyazALI mANasone potAnAM kacaro e manuSya jIvananuM sanAtana aMga che. mRtyunI ghaTanA rasa-ruci, icchA, pAtratA anusAra vyavasAya maLI rahe che ane tamAma jIvonA zarIrane kacarAmAM rUpAMtarita karI nAkhe che. padArthone eno emane parama saMtoSa paNa hoya che. nakAmA banAvI devAnI zakti vAyu, jala, teja ane agni dharAve Arthika daSTie pachAta dezomAM jyAM aneka lokone nokarI dhaMdho che. dharatIkaMpa, vAvAjhoDuM, pUra, Aga vagereno upadrava thAya tyAre na maLatAM, AjIvikAnuM sAdhana prApta na thatAM berojagAra banIne to keTakeTalI vastu bhAMgI jAya che, tUTIphUTI jAya che. AvA moTA besI rahevuM paDe che, bhIkha mAgavI paDe che, corI lUMTaphATano Azraya upadravo na hoya to paNa vastune jIrNa karavAnI tAkAta kALamAM rahelI levo paDe che, ApaghAta karavo paDe che tyAM paristhiti baha viSaya che. jUnI vastuno nikAla ane navI vastunA utpAdanamAM vipula hoya che. mANasa sazakta hoya, kAma karavA mATe utsuka hoya ne chatAM mAnavazakti satata vaparAtI rahe che. rojI na maLatI hoya e vakhatanuM nairAzya to jeNe anubhavyuM hoya jagatamAM samAjavyavasthA ane arthavyavasthA haMmezAM evI tene ja vadhu samajAya. suzikSita mANasonI AvA kaparA kALanI truTivALI rahevAnI ke jethI eka mANasano keTalAka prakArano kacaro saMvedanA vadhu gherI hoya che. jyAM garIbI ane berojagArInuM pramANa te bIjAne mATe upayoganI vastu banI rahe che. jUnAM kapaDAM, jUnA vadhu hoya che tyAM gunAkhorInuM pramANa paNa vadhu hoya che. peTano khADo vAsaNo, januM rAcaracIluM, janAM sAdhano, janI moTarakAra, are janAM pUro karavA mATe game tevuM halakuM, gaMdu, jokhamabhareluM kAma mANasa vimAno suddhAM ekane kADhI nAkhyAno AnaMda che to bIjAne te svIkArI le che ane pachI enAthI TevAI jAya che. meLavyAno AnaMda che. kyAreka temAM nANAMnI levaDadevaDa hoya che. mANasa gharabAra vagarano hoya, lAcAra hoya, bhUkhe marato hoya kyAreka nahi. to e AjIvikA meLavavA mATe kacarAmAMthI paNa bIjA koIkane kAma pheMkI devAyelo kacaro pheMdIne temAMthI potAne kAmanI vastu lAge evI vastu zodhI kADhe che, ekaThI kare che ane e vecIne najIvI kamANI karI le che. besI rahevuM ane bhUkhe maravuM enA karatAM * meLavanArA paNa pachAta dezomAM ghaNA badhA mANaso jovA maLaze. eTaluM karIne paNa peTa bharavuM e sAruM che ema te samaje che. bIjAnA eThavADamAMthI khAnArA bhUkhyA garIba mANaso paNa gharatI dareka dezamAM dareka vakhate kacarAne lagatA AvA judA judA te para ochA nathI. rastA para rAkhavAmAM AvelA kacarAnA DabbAmAMthI dANA vINIne khAnArA mANaso paNa kyAMka jovA maLaze. sabhya kAmadhaMdhA loko zodhI kADhe che. lazkarI tAlIma kendromAM tAlIma letI vakhate rAiphala ke mazInagananA phAyariMga pachI e jagyAe phUTelAM saMskRtine mATe kalaMkarUpa AvI ghaTanAo che. e nathI banatI evuM kAratUsonA ghAtunA jhINA TukaDA vINavA mATaeN AsapAsanA garIba nathI. strIpuruSo jAnanA jokhame paDApaDI karatAM hoya. rojeroja ekaThA pheMkI devA lAyaka kacarAmAMthI vastuo meLavIne temAMthI kalAtmaka karelA dhAtunA TukaDA pachI bhaMgAravALAne teo vecIne gujarAna vastuo banAvanAro varga paNa duniyAmAM ghaNe sthaLe che, paNa teno calAvatA hoya. kolasAthI cAlatA relavenA enjinomAMthI paDelI Azaya nirALo che. jUnI-purANI cIja vastuonI le-vecanuM kSetra kolasAnI bhUkI ke rAkha vINanArA paNa keTalA badhA hoya che. DhoronuM paNa atyaMta vizALa che. teno viSaya paNa moTo che. ahIM to ApaNe chANa vINI chANAM thApanArAM mANaso haju paNa vase che. pheMkI devAyelo kacaro vINIne AjIvikA raLanAra (Rag-Pickers) jUnA vakhatamAM dhULadhoyAno dhaMdho karanArA mANaso ghaNA gAmomAM vize thoDuM vicArIzuM. rahetA. Aje paNa evo vyavasAya karanArA kyAMka kyAMka hoya che. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana 2 teo jyAM sonA-cAdInuM ke motI-jhaverAtanuM kAma thatuM hoya e rastA parathI dhULa tagArAmAM ekaDhI karI le che ane pachI taLAva ke nadI kinAre jai emAM pANI nAkhI dhIme dhIme nItAratA jAya. dhULa badhI dhovAi jAya ane kAMkarA ane bIjI nakkara vastu rahe temAMthI je kaMi maLe te vecIne AjIvikA calAve. ghaNI vAra to divaso sudhI kazuM ja na maLe. mahenata mAthe paDe. koinI koi kiMmatI cIjavastu khovAi gai hoya ne dhULadhovAne pahelethI kahI rAkhyuM hoya to teo pramANika evA ke te vastu maLe to enA mAlikane ApI de. pachI te mAlika rAjIkhuzIthI je bakSisa Ape te svIkArI le. (ame amArA kizorakALamAM keTalAMye gAmomAM AvA dhULadhoyA joyA che. dhULadhoyAno vyavasAya have luptaprAyaH thai gayo che. keTalAMka kuTuMbonI aTakamAM te zabda rahyo che ane bahu mahenate atyaMta alpa phaLa ApanArA kAmanA arthamAM rUDhiprayogamAM te rahyo che. dhULadhoyA karatAM kacaro vINanArAono vyavasAya caDiyAto che, kAraNa ke sAMja sudhImAM peTa pUratI thoDIka rojagA2I to avazya maLe che. mANasane kacaro vINavAno vyavasAya kema gamato haze ? garIba, abhaNa, bekAra, lAcAra, nirAdhAra mANasa tarata zarU karI zake evuM A kAma che. vaLI tenuM kAraNa e che ke A eka evo dhaMdho che ke jemAM bIjI koi zaikSaNika lAyakAtanI jarUra nathI. temAM mUDIrokANa nathI. temAM koinI lAgavaga ke bhalAmaNanI jarUra nathI. te svecchAe game tyAre, game te sthaLethI cAlu karI zakAya che. emAM kAmanA nizcita kalAko nathI ke koi baMdhana nathI. temAM rajA levA mATe koi niyama ke baMdhana nathI. temAM sToka rAkhavAno ke bagaDavAno, saDavAno ke corAi javAno bhaya nathI. temAM rojerojanI kamANI rokaDI maLI jAya che, temAM pote ja zeTha ane pote ja nokara jevI sthiti hoya che. dhanADhya dezomAM keTakeTalI sArI vastuo kacarAmAM nAkhI devAmAM Ave che. temAM paNa vAMcI lIdhelA sArA sArA graMtho koi lenAra na hovAthI kacarAmAM nakhAtAM joine jIva baLe. kAcanI ke plAsTikanI bATalIo, khokhAM, rAcaracIluM, are, jUnI moTarakAra suddhAM kacarAmAM nAkhI devAya che. paNa teono sauthI moTo kacaro kAgaLano hoya che. have tyAM paryAvaraNanI daSTie jAgRti AvI che. Recyclingno kacaro judo ekaTho thAya che. tema chatAM pAra vagarano kAgajhI kacaro dhanADhya dezomAM dariyAmAM ke anyatra ThalavAya che. tyAM kacaro kADhanArA badhA ja hoya che, kacaro vINanArA koi nathI hotA, kAraNa ke tyAMnuM jIvanadhoraNa eTaluM samRddha che. kacaro vINanArA mukhyatve ardhavikasita dezomAM jovA maLe che. kacaro vINanArAomAM mukhyatve to kAgaLiyA vINanArA hoya che, paraMtu vartamAna samayamAM plAsTikanI kothaLIo, khAlI bATalIo, ilekTrika vAyaranA TukaDA, cIMtharAM, lokhaMDa, pittaLa ane anya dhAtuonAM bhaMgAra paNa vINe che. sAMje teo potAnI vINelI vastuo chUTI pADe che ane pastIvALA, raddI kAgaLavALA, bhaMgAravALAne teo vecI Ave che. kacaro vINanArAomAM chellA keTalAka vakhatathI kAgaLiyAM vINanArAno vyavasAya ThIka ThIka phelAyo che. bhAratamAM garIbI ane bekArI eTalI badhI che ke AvA vyavasAya tarapha evA mANaso kheMcAya e svAbhAvika che. jUnI pastIno vepAra karanAranI vAta judI che. A to rastAmAM kacarA tarIke paDelAM kAgaLiyAM vINanArAnI vAta che. phakta muMbai zaheramAM ja doDha lAkhathI vadhu mANaso AvuM kAma kare che. emAM garIba strIo paNa che ane kumaLI vayanA chokarAo paNa che. muMbai uparAMta dilhI, kalakattA, madrAsa jevAM moTAM zahero ane nAnAM nAnAM nagaromAM paNa khabhe kothaLo laine nIkaLI paDela mANaso jovA maLe che. bhArata jevA ardhavikasita tA. 16-11-98 dezamAM lAkho mANaso cItharAM-kAgaLiyAM vINanAra (Rag-Pikers) tarIke kAma kare che. rojeroja kAgaLiyAM vINanArA mANaso sAmAjika dRSTie upakAraka paNa che. nagaronI svacchatAmAM temano phALo hoya che, (teo potAnA vistAramAM gaMdakI kare tenI vAta judI che) paNa taduparAMta paryAvaraNanI dRSTie paNa teo upayogI kAma kare che. dhanADhya dezomAM Recyclingno pracAra to have cAlu thayo, paNa ApaNAM dezamAM to pahelethI ja e cAle che. kAgaLiyAM vINanArAone kAraNe kAgaLa, pUThAM vagere banAvanArI milone Avo kAco mAla sastA bhAve maLe che ane ethI jaMgalanAM vRkSo ochAM kapAya che. samRddha rASTromAM rastAo eTalA badhA svaccha hoya che ke eka cabarakhI jovA na maLe. kAgaLiyAM vINavAno vyavasAya karanArA tyAM bhUkhe mare. ApaNe tyAM rastAmAM game tyAM kAgaLano kacaro pheMkavAnI Tevane lIdhe lAkho lokone AjIvikA maLe che. ethI evo kutarka karavAno nathI ke karuNAbhAvathI vadhu kacaro rastAmAM nAkhIe to vadhu lokone kamANInuM sAdhana maLe, kAraNa ke asvacchatAnA bIjA anartho ghaNA che. vartamAna samayamAM to eka aniSTa AvazyakatA (Necessary Evil) tarIke ja eno vAstavika svIkAra karavo paDe che. enI himAyata na thai zake. vastutaH rastAo svaccha haze to gaMdakI, mAMdagI nahi thAya ane kacaro vINanArane bIjo vyavasAya maLI raheze. kAgaLiyAM vINanArA ghaNuM kharuM savAramAM nIkaLI paDatA hoya che. rastAo para ane zerIomAM nagarapAlikAnA jhADuvALA karmacArIo kacaro sApha karI nAkhe e pahelAM teo nIcuM jotAM jotAM cakkara mArI le che ke jethI chUTAchavAyAM paDelAM kAgaLiyA hAtha lAgI jAya. potAno kothaLo bharAya eTale eka cakkara pUruM thAya. jo koi sAcavanAra hoya to potAnA mukAme kothaLo mUkIne bIjo kothaLo laine te nIkaLI paDe che. keTalAka vINanArA divasa daramiyAna phakta eka cakkara lagAve che. keTalAka be ke traNa cAra cakkara lagAve. kothaLo bharAtAM teo evI raddIno vepAra karanArane vecI Ave che. keTalAka eTalI AvakathI saMtoSa mAne che, to keTalAka majUrInA prakAranuM bIjuM paracuraNa kAma paNa karI le che. kacaro vINanArAne paNa varSARtumAM ochI Avaka maLe che. kAgaLo bhInA thai jAya che. bIjo kacaro paNa bhIno thai gayo hoya to kAmamAM Avato nathI. eve vakhate rAtanA Azrayano prazna paNa Ubho thAya che. potAnuM ThAmaThekANuM na hovAthI AvA keTalAka loko varSARtumAM sthaLAMtara karI jAya che. keTalAka potAnA vistAramAM ja bIjuM koika kAma zodhI le che je varSARtumAM ja prApta thatuM hoya che. kacarA sAthe kAma pADanAra vyakti jo taddana taMdurasta hoya to paNa mAMdI paDI javAno saMbhava che, to pachI jeone pUrato poSaka khorAka maLato nathI ane jeone Arogya vize kazI gatAgama nathI evA loko avAranavAra mAMdA paDe temAM navAi zI ? mAMdA paDe tyAre davAnA paisA to hoya nahi, eTale AvA loko thoDA divasa paDyA rahe che ane sAjA thAya eTale pharI pAchA kAme lAgI jAya che. kAgaLiyAM vINIne rojI meLavanArA nAnI vayanA chokarAonI paNa eka judI ja duniyA che. temanA jIvana ane kAryano abhyAsa yunivarsiTIonA samAjazAstranA ane samAjakAryanA vibhAgo taraphathI thAya che ane teonA ahevAlo ane bhalAmaNo nagarapAlikA ke sarakArI khAtAone soMpAya che ane tenA amala dvArA keTalAka sudhArA paNa thAya che. garIba, abhaNa ane lAcAra mANaso kacaro vINavAno dhaMdho karatA hovAthI temano kacaro lenAra vepArIo paNa temanuM zoSaNa Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-98 kare e svAbhAvika che. kyAreka vajanamAM ke bhAvamAM paNa chetarapiMDI thAya che. kacaro vINanArAo to vepArI Ape te rakama lai letA hoya che. hisAba karatAM teone AvaDe nahi, paNa keTalAkane aMdAje samaja paDe che. temane sarakho vyAjabI bhAva Ape ane bilakula chetarapiMDI na kare, evA paNa keTalAka vepArIo hoya che. jyAM vizvAsa bese tyAM ja kAgaLiyAM ApanArA vAraMvAra jAya che. vakhata jatAM ekabIjAthI paricita paNa thai jAya che. prabuddhajIvana evuM hoya kacaro vINanArA loko varSo sudhI e ja kAma karyA kare evuM banatuM nathI. aDadhAthI vadhu lokone potAnuM A kAma gamatuM nathI. manathI te nArAja hoya che, paNa lAcArIthI te karavuM paDe che. temane pratiSThAno koi prazna hoto nathI, paNa kAma ja na game che. bIjI jarAka sArI taka maLatAM teo cAlyA jAya che. kyAreka sAmAna UMcakavAnI majUrInuM kAma, relve, basa sTezana ke zAka mArakITa ke evA koi sthaLe maLatAM ke hoTelamAM vAsaNa dhovAnuM kAma maLatAM teo te ta2pha vaLI jAya che. ochI akkalavALA, zArIrika khoDavALA, mAnasika graMthivALA keTalAka AvA vyavasAyamAM vadhu Take che. roje roja kacaro vINanArA tarIke kAma karI anizcita Avaka meLavavA karatAM nagarapAlikAnA saphAi kAmadAra tarIke nokarI maLI jAya to te temAM joDAi jAya che, to keTalAkane potAnA kAmadhaMdhAmAM maLatI svataMtratA vadhu vahAlI lAge che. vAstavikatAno svIkAra karIne, vartamAna paristhitine vadhu sArI kema karI zakAya e vize sarakAre ane sevAbhAvI saMsthAoe nakkara vicAraNA karavI ghaTe. kacaro vINanArAonuM vepArIo dvArA thatuM zoSaNa aTakAvavA mATe prayAso thavA joie. kacaro vINanArA bahudhA gharabAra vinAnA hoya che. temane vyavasthita AzrayasthAna maLI rahe evI vyavasthA vicArAvI joie. teone yogya khorAka sasto bhAve maLI rahe evI vyavasthA paNa thavI ghaTe. roTarI, lAyansa ke anya keTalIka sevAbhAvI saMsthAo ke vyaktio AvA lokone sArA moTA kothaLA ApavAno tathA kaMIka khAvAnuM ApavAno prabaMdha kare ja che. kumaLI vayanAM bALako hoya to temane rasa paDe e prakAranI keLavaNI ApavAno prabaMdha thavo joie. evo prabaMdha kyAMka kyAMka thayo paNa che. teo potAnI kamANI sigareTa, zarAba, jugAra, vezyA vageremAM veDaphI nAkhe e mATe sevAkArya karatI saMsthAoe AvA chokarAonAM maMDaLo racIne kArya karavAnI AvazyakatA che. evuM keTaluMka kArya sArI rIte cAlI rahyuM paNa che. kacaro vINanArAomAM paNa tejasvI chokarAo hoya che. tevAne vadhu sArI taka pUrI pADavAmAM Ave to teo jIvanamAM ghaNI pragati sAdhI zake. e aMge paNa vyavasthita prayAsa thavAnI jarUra che. na te utkrAnti-saMskAra C DaoN. raNajita paTela (anAmI) vikhyAta thiyosophisTa sI. Dablyu leDabITaranuM pustaka 'Man visible and invisible' vAMcato hato temAM pR. 34 upara eka A vAkya vAMcavAmAM AvyuM: 'The duckling, the moment it is set free from the egg seeks the water and can swim fearlessly' -- matalaba ke 'batakanuM baccuM jevuM iMDAmAMthI bahAra nIkaLe che ke tarata ja e pANI zodhe che ne temAM nirbhayapaNe tarI zake che.' bakarI, gAya ke vAMdarInAM baccAM paNa gaNatara divasomAM ja pagabhara thai jAya che. emanI sphUrti joI daMga thai javAya che. navajAta mAnavavaMzazune stana-pAna karavA mATe khAsa TyuzananI jarUra paDatI nathI. A badhuM svAbhAvika che. Ane ApaNe utkrAMti-saMskAra kahIzuM ? enAthI pUrvajanmanI pratIti nathI thatI ? ApaNAM dharmazAstro ne itihAsamAM ApaNe vAMcIe chIe mahAmuni kapila, janmanI sAthe ja mAtAne upadeza ApavA lAgyA. ke garbhajogI zukadeva janmathI ja paramajJAnI hatA. mAMDa ATha varSanI kumaLI vaye, AdizaMkarAcArya vedano abhyAsa pUrNa karI bhASya lakhavA - lAgyA. ziSye A vAtanI zaMkA karI to gurue parakhAvyuM ke 'zaMkarAcArya akkalanA jarA krama hatA eTale ATha jeTalAM varSa lAgyAM ! jJAnadeve, agiyArame varSe jJAnezvarI lakhI hatI. tera sAlanI baMgALI kaviyatrI torudatte dIrghakAvyo lakhelAM ne 1997nA ogasTa mAsamAM bI.bI.sI. laMDananA samAcAra hatA ke sAta varSanI bALAe 15-16 varSanA vidyArthIo mATenI parIkSA pasAra karI. cAra varSanI bALA moTara calAve ke bAra varSanI vimAna calAve e arvAcIna ghaTanAo che. me mahino sane 1933-'kenyA Delimela'mAM eka satya ghaTanAnA samAcAra hatA. nairobImAM eka prasUtigRhamAM eka Aphrikana mahilAe putrane janma Apyo. janma bAda thoDA ja samayamAM bAlake svAhilI bhASAmAM enI mAtAne kahyuM : 'mImI apAnA kulA majhI potAnA aneka nAgariko kacaro vINavAnA vyavasAyamAM paDelA hoya e koI paNa rASTra mATe zobhAspada vAta nathI. paraMtu je rASTromAM Arthika avyavasthAne kAraNe aneka loko vyavasAyavihIna hoya, bhUkhe maratA hoya tyAM A vyavasAya paNa khoTo nathI ema lAge. pratyeka rASTra samRddha thAya ane enA nAgarikone Avo aNagamato vyavasAya svIkAravAno vakhata na Ave evI zubha bhAvanA ApaNA saunA aMtaramAM rahelI hovI joie. 7 ramaNalAla cI. zAha ////// yAko, vevenA kulA nyAmA'.. .matalaba ke 'he mA ! huM tAruM dUdha pIvA mAgato nathI kAraNa ke tuM mAMsa khAya che !' bALakano pitA kenyA sarakAranA nyAya khAtAmAM ucca adhikArI hato ane tenI sAthenA nevuM TakA adhikArIo hiMdIo hatA. pitAne thayuM ke mAruM A saMtAna pUrvabhavamAM koi hindI hovuM joie ! tarata ja eNe gAya kharIdIne bALakane gAyanuM dUdha pAvAnuM zarU karyuM. A bALaka moTo thatAM enA mitro ane snehIone kaheto ke mAMsAhArI jIvana karatAM zAkAhArI jIvana uttama che. : 'gujarAtanI saMskRtirUpI AMbAnuM phaLa'-gaNAvyA che. teo lakhe che saMta vinobAe 'gAMdhI-jevA joyA-jANyA' pustakamAM gAMdhIjIne thayA hatA. gAMdhIjI gujarAtamAM pAkyA e kAMi akasmAta nathI ke 'A pradezamAM je tapasyA thaI, tene pariNAme gAMdhIjI ahIM pedA gujarAtanA dahIMmAM ja evuM kaMika che jemAMthI AvuM mAkhaNa nIkaLI khAlI nasIbanI balihArI nathI. enI pAchaLa eka tattva che. zake. gujarAtano sauthI vadhu tarI Ave tevo guNa che, tyAMnI AmajanatAoe apanAvelI sArvatrika ahiMsA. Ane lIdhe ja gAMdhIjIno janma gujarAtamAM thayo che, ema huM mAnuM chuM... gujarAtanI AmajanatAe mAMsAhArano pUrepUro tyAga karyo che evI ghaTanA duniyAmAM bIje kyAMya jovA maLatI nathI.' (pR. 97) huM to AnuM pradhAna zreya jaina dharmane ApuM. jaina dharma, jaina prajA ane gujarAtanA jaina dharmI rAjAoe A dizAmAM pAyAnuM kAma karela che. uparyukta keTalIka vAtomAM ApaNe zraddhA rAkhIe vA na rAkhIe, paraMtu eka vAta to spaSTa ja che ke utkrAMtinA kramamAM, jnmajanmAntaranA saMskAranuM benka belensa' navajAta zizune prApta thatuM ja hoya che, bAkI uttararAmacarita' nAmanA saMskRta nATakamAM nATakakAra bhavabhUti kahe che tema Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAMdhI paNa zaka ane jo e zraddhA rAkhavA ane ApaNI aitihAsika prabuddhajIvana tA. 16-11-98 gurajI zikhave ekI rIte, guNI jaDa beune' paNa sau potapotAnI kahyuM : "vAMca." bIjI vAra kahyuM "vAMca." mahammada sAhebe kahyuM : "paNa. skRti ane zakti pramANe jJAnane jhIle che, samaje che, pacAve che. mane to vAMcatAM ja nathI AvaDatuM.' phiratAe trIjI vAra kahyuM : malina ane svaccha darpaNamAM jema pratibiMba jhIlAya che tema. "vAMca, khudAtAlAnuM nAma daI vAMca.'... phi2to to UDI kayA mAtApitAne ghare janma levo e koInA hAthanI vAta nathI, gayo...jatAM jatAM kaheto gayo : "AjathI tuM khudAtAlAno payagambara sAmAnya kheDUtane ghare janmIne paNa saradAra vallabhabhAI banI zakAya thayo che." - ane pachI khudAtAlAnA saMdezavAhakanuM kArya zarU thayuM ! ane sAmAnyamAM sAmAnya buddhi dharAvatA mohanadAsa karamacaMda AvAM to aneka daSTAMto ApI zakAya ane sAthosAtha pUchI paNa, gAMdhImAMthI samagra mAnavajAtinA mera samAna mahAtmA gAMdhI paNa zakAya ke jo e badhI ja ghaTanAo sAcI hoya to enI zraddhayatA banI zakAya. game tevAM vAtAvaraNa ane paristhitine paNa prabaLa keTalI ? ane jo e zraddhA rAkhavA yogya hoya to e ghaTanAo puraSArtha palaTI zake, naDatararUpa paththara zilAone pragatinA pagathiyAM paratvenuM rahasya zuM? kAraNa vinA kArya na bane. ApaNI aitihAsika banAvatAM AvaDe to ! gapasapta zaktinA sotane AvaraNarUpa banI daSTi keTalI maryAdita che ! vIsamI sadIno vijJAnI jema samaje ke beThelI zilAne dUra karavAnI ja AvazyakatAo ane AvaData hovAM eNe ja eTama-kobAlTa-aNubombanI zodha karI che to te khAMDa khAya joie. "vAdaLa ane vAvAjhoDAM vinA meghadhanuSya hoI zake nahIM. che. manuSya jAtinI pAse bahu bahu to dazabAra hajAra varSano vizvanA nRvaMzazAstrIoe, vaijJAnika tattvone AdhAre A pRthvI sana panI saMskRti-vikAsano likhita itihAsa haze, paNa AjathI lagabhaga para mAnavInA avataraNanI maryAdA Azare dazeka lAkha varSa pUrvenI batrIsa hajAra varSa pUrve eTalAnTisa ane enIya pUrve lemuriyana AkArI che. hajI e "zuddha buddhicalita ane svastha vivekasaMpanna jAtinI saMskRtino vikAsa atyAranA vikAsathI paNa vizeSa hato. mAnava thaI zakyo nathI. utkrAMtinA kramamAM amIbAthI AtmA bAraso varSanA utthAna ane traNa hajAra varSanA patananA tabakkAo brahma-devatA sudhInI enI urdhva vikAsayAtrA adyApi cAlu che. buddha, - vaTAvyA pachI chelle bAra hajAra varSa pUrve-vijJAnanI zaktino mahAvIra, jIsasa krAIsTa, muhammada sAheba payagambara ane mahAtmA mUrkhAibharI svArthI rIte upayoga karatAM samagra eTalAnTisa mahAkhaMDa gAMdhI sudhInI enI vikAsayAtrA thaI hovA chatAM hajI eno Adi eTalAnTika mahAsAgaramAM garakAva thaI gayo ! A mahAvinAza pUrve jIva sAtheno nADI-saMbaMgha tUryo nathI. utkrAMtinI vikAsayAtrAmAM cIna, tibeTa, mAMgoliyA ane bhAratamAM pravezelA eTalAnTiyano ArohaNa-avarohaNanA aneka tabakkAo AvatA jatA hoya che. AryaprajAnA nAmathI oLakhAyA. atyAre eziyAmAM Aryo ane kAM to vaizvika viparIta paristhitine kAraNe vA mAnava prakRtinI nijI yuropa amerikAmAM vasatA loko pAMcamI mahAjAti (Root- Race)nA maryAdAone kAraNe te amIbAthI brahma-devatA sudhInI vikAsa yAtrAmAM che. utkrAntinA niyama pramANe dareka Root Race, pAchalI Root aTavAto jato dekhAya che, ane vizva-ItihAsanA keTalAka Race karatAM vadhu vikasita hoya che. keTalIka vAra evuM bane che ke tabakkAonAM caMgIsakhAna, hiTalara ane IdI amIno jevA nara anicchanIya dizAmAM pragati vadhu jhaDapI thatI hoya che parantu unnati pizAco paNa e taraMga-rekhAmAM dekhA detA hoya che. AvI varavI ane avanati tabakkAvAra thatI ja hoya che. atyAranA tabakkAnI vAstavikatA hovA chatAM paNa enI vikAsanI saMbhavitatAno unnati-avanati samAntara cAlatI dekhAya che. thiyosophisTo, maharSi AzAvAda mAnavatAnA majanuoe hajI khoyo nathI ane mAnava araviMda ghoSa ane keTalAka nRvaMzazAstrIo ane utkrAntivAdIonI jAtinI utkrAMtinA anulakSamAM hajI bIjAM dazathI bAra hajAra varSo ! vicAraNA pramANe atte to unnati tarapha-urdhvagamana thatuM hoya che, enI mAnavatAnI vikAsayAtrAne lAgaze evuM jIvazAstrIonuM Man is destined to be good - nara nArAyaNa thavA tarapha anumAna che, ane garbha saMskAranI vAta paNa kevaDI moTI che ! A " acUka gati karI rahela che...vacce vacce je anicchanIya ghaTanAo mAtAnA garbhamAM ja abhimanyune yuddhanuM koThA-jJAna prApta thayuM ghaTe che te to Passing Phase che. macalaba ke utkrAnti tarapha hatuM...ane "dharmavarNana'mAM AcArya AnaMdazaMkara dhruva mahAvIra svAmI gati karI rahela manuSya jAtinA itihAsamAM keTalAka adbhuta virala : aMge lakhe che: "ema kahevAya che ke e (vardhamAna) devAnaMdA nAmanI saMskAranuM avataraNa ApaNane daMga karI de che. janma-janmAMtaranI brAhmaNInA garbhamAM hatA, tyAMthI trizalA kSatriyANInA garbhamAM emane ApaNI zraddhAne daDha karI de che. laI javAmAM AvyA hatA. AthI ema anumAna thAya che ke emanI prakRti nAnapaNathI ja kSatriya karatAM brAhmaNa jevI, eTale ke zAnta, suzIla, ane rAjyanA bhoga karatAM tapazcaryAne adhika pasaMda karanArI zivarAjapuranI mulAkAta gata paryuSaNa parva daramiyAna saMghe zivarAjapuranI sevAbhAvI nAnI vayamAM siddhArtha gautamane dhyAnamAM besavAnI Teva hatI. saMsthA lokasvAthya maMDaLane Arthika sahAya karavAnI yojanA hAtha ! eka divasa udyAnamAM laTAra mAratAM mAratAM dhyAna-samAdhi lAgI dharI hatI. e mATe ekatra thayela nidhi e saMsthAne arpaNa karavAno ! gai. pitA zuddhodana zodhavA AvyA...samAdhimAMthI jAgelA siddhArtha kAryakrama ravivAra, tA. 10mI jAnyuArI 1999nA roja | kahe che : "pitAjI ! Aje laTAra mAratAM mAratAM A jAMbunA jhADa zivarAjapura mukAme yojavAmAM Avyo che. zanivAra tA. 9mI nIce palAMThI vALIne jarA beTho eTalAmAM to koNa jANo zAthI paNa jAnyaArI 1999nA roja rAtre vaDodarA eksapresamAM nIkaLI kamaLanI jema mArI AMkho bIDAI gaI. baraphanI jema mAruM mana 10mIe savAre vaDodarA UtarI zivarAjapura javAnuM ane te ja ogaLI gayuM. svaccha sarovaramAM taratA rAjahaMsanI jema mAro ya divase rAtre voza egrosamAM aMbai pATa | divase rAtre vaDodarA eksapresamAM muMbaI pAchA pharavAnuM goThavavAmAM haMsa jANe ke zubha-zItala caitanya cAMdanImAM lIlayA taravA lAgyo. AvyuM che. je sabhyo, dAtAo A kAryakramamAM joDAvA icchatA aNue aNune rasato zo e divya AnaMda ! pitAjI ! koI divasa hoya teoe potAnA nAma ane Teliphona naMbara, rUpiyA pacAsa nahIM ne Aje ja mane sahasA A zuM thaI gayuM?" ("traNa vaizAkhI bharIne saMghanA kAryAlayamAM 30mI navembara sudhImAM noMdhAvI devA pUrNimA'). vinaMtI che. hajharata mahammadanI khudAnI laganI dina pratidina prabaLa banatI D maMtrIo gaI. eka divasa khudAnA dhyAnamAM hatA tyAM eka divya puruSe AvI haze.' Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-98 prabuddhavana kevaLajJAna--svarUpa aizvarya -- sva. paMDita panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI ene rokaDuM karavuM paDe. gharamAM lagna lIdhAM hoya ane lagnaprasaMge dasa lAkhano kharca karIne beThAM hoie tyAre mAMDavAvALo, DekorezanavALo, benDavALo, mALI, keTararsa vigere je koI Ave tene kahIe ke phalANA phalANA pAse mAre leNAM nIkaLe che to tane havAlo pADIne huMDI lakhI ApuM chuM, je dvArA tenI pAsethI paisA vasUla karI leje. Avo havAlAno vyavahAra thai zakaze ? ke pachI e rokaDA mAMgaze ? koi havAlA svIkAre nahi, e to rokaDA ja mAMge. e to 'garatha gAMThe ane vidyA pAThe' je kahevata paDI che tenA jevuM che. kUvo paNa khADo che ane hoja paNa khADo che. kUvAmAM pANI ApoApa nIkaLe che. bhUtaLamAM vahetA jaLasrotamAMthI pANInI sa2vANI kUvAmAM ApoApa phUTe che. jyAre hojamAM kUvAnuM pANI nAMkhavuM paDatuM hoya che. kUvAmAM kadI pANI nAMkhavuM paDatuM nathI. Aja taphAvata sAvaraNa ane nirAvaraNano che. hoja je che te kSayopazama bhAva che, jyAre mATI haTAvIne arthAt kUvo khodIne pAtALamAM rahela pANIne sapATI upara lAvavAnuM che eTale ke pragaTa karavAnuM che. eja pramANe Ava2No haTAvIne kSAyika bhAve nirAvaraNatAe prApta evA potAnA ja kevaLajJAnanuM udghATana karavAnuM che. anAvaraNa karavAnuM che, je anAvRta karavAnuM che, pragaTIkaraNa karavAnuM che. e je che te kSAyikabhAva che, kSAyikasukha che ane te prAptanI prApti che. arthAt prApta hatuM paNa vedana-anubhavanamAM na hatuM tenuM vedana thAya che. nidhi (khajAno) to khANamAM eTale ke aMdhArAmAM daTAyelo paDyo ja che. ene khANamAMthI khodI kADhI prakAzamAM ANIe to bhoga thAya. tema kevaLajJAnarUpI nidhi ApaNAmAM daTAyelo paDyo ja che. AvaraNa haTAvIne enuM pragaTIkaraNa karIne prakAzamAM lAvIe to eno bhogavaTo thAya, vedana-anubhavana thAya. jamInamAM daTAyelA carUnI prAptine mATe kriyA jamIna khodavAnI karavAnI che ane lakSa carUnI prAptinuM rAkhavAnuM che. eja pramANe AdhyAtmakSetre doSone arthAt mohanIyakarmone ulecavAnI eTale ke dUra karavAnI kriyAyogakriyA karavAnI che ane lakSya aMdaramAM sattAgata rahela kevaLajJAnanA pragaTIkaraNanuM rAkhavAnuM che. paramAtma tattva-kevaLajJAna e carU samAna che. jyAre doSo arthAt mohanIyakarmo te carU uparanA thara samAna ke dhULa mATI samAna che. e sarva AvaraNane mArI haTAvavAnA che, eTale ke dUra karavAnA che. 'prAptanI prApti' kadI TaLe nahi ane aprAptanI prApti' kadI TaLyA vinA rahe nahi. aprAptanI prApti sAdi-sAnta hoya che. prAptanI prApti vedanarUpa hoya che. vedananI apekSAe prApti che, bAkI bhUtakALamAM jaie to sattAgata je prApta che, te kevaLajJAna-paramAtma tattva pracchannapaNe je ApaNA AtmAmAM dharabAine paDela che, te to anAdikALathI AtmAnuM che, AtmAmAM che ane AtmAnI sAthe ja che. ApaNe je je karmo bAMdhIe chIe te sattAmAM jAya che, paraMtu tathAprakA2nA te karmanI sattA kAMI anAdikALathI nathI. pUrve AtmAmAM hatuM nahi ane bhAvimAM te karmano vipAkodaya thatAM bhogavAIne athavA mAtra pradezodayathI te kharI janAra che, nirjarI janAra che. chUTuM paDI jatAM teno abhAva thai janAra che. jyAre kevaLajJAnanI anAdikALathI sattA che. bAMdhelAM karmo sattAmAM javAthI ke sattAgata karmo hoya che tenI zarUAta eTale ke Adi hoya che. udayakALamAM udayamAM Ave che ane pachI te khapI jAya che-kharI paDe che-bhogavAI jAya che ane eno aMta Ave che. mATe ja dareka karmanI game teTalI e to pADa (upakAra) mAno pa2matA2ka tIrthaMkara paramAtma bhagavaMta zAsanapati zrI mahAvIra svAmI prabhuno, gaNadhara bhagavaMtono, jJAnI guru bhagavaMtono ke ApaNA Atmapradezoe rahela kevaLajJAnarUpI carUnI ApaNane jANa-pichAna karAvI-oLakhANa karAvI. e tIrthaMkara paramAtmA zAsanapati mahAvIra svAmI bhagavaMta prati, gaNadhara bhagavaMto prati, jJAnI guru bhagavaMto prati arpaNatA, kRtajJatA, bhaktinA bhAva dharIne, ahobhAva vyakta karIne, emaNe batADelA mArge cAlIne, emaNe dekhADelA carUne prApta karavAno che. Ape ja Apane maLavAnuM che. AtmAe ja AtmAne maLavAnuM che arthAt AtmAe AtmAnuM ja vedana karavAnuM che. vizvakhANa, AtmakhANa, varNakhANa, suvarNakhANa. tAruM nAmakaraNa che, je TaLe che. cakravartInA cakravartIpaNAno paNa aMta che. lAkho rUpiyA copaDe bole che, leNA nIkaLe che e mUDI gaNAya, e Avaka gaNAya ane enI upara TekSa paNa bharavo paDe. paraMtu e lAkho rUpiyAnI vasulI thAya nahi ane hAthamAM rokaDa rakama Ave nahi tyAM sudhI eno upayoga karI zakAya nahi. kevaLajJAnanuM evuM ja che. kevaLajJAna AtmAmAM pracchannapaNe sattAgata rahela che. paraMtu jyAM sudhI Ava2Na haTAvIne enuM nirAvaraNa karIe nahi tyAM sudhI upayogamAM Ave nahi arthAta vedana thAya nahi. enuM pragaTIkaraNa karavA dvArA sthiti jaghanyathI ke utkRSTathI kahI hoya to paNa te sAdisAnta kahI. vizvakhANamAM tuM mizra ! jIva ane pudgalanuM mizraNa. (jema khANamAM sonA ane mATInuM mizraNa). khANAmAMthI tuM tane bahAra kADha ! tuM zuddha varNa suvarNa ! tuM ja khANa ! khANamAM paNa tuM ! bahAra kADhanAra tuM ! mizra paNa tuM ! zuddha paNa tuM ! suvarNa (52mAtmA) paNa tuM ! (gatAMkathI cAlu-16) prAptanI prApti ane aprAptanI prAptithI kevaLajJAnanI samaja je vastu ApaNI pAse nathI te ApaNane aprApta che. e vastu ApaNane AvI maLe che arthAt prApta thAya che tyAre tevI vastunI prAptine, 'aprAptanI prApti' kahevAya che. je vastu ApaNA svarUpathI para hoya tenI prAptine 'aprAptanI prApti' kahevAya che, je pariNAme to pAchI aprAya ke abhAvamAM ja pariNamatI hoya che. paraMtu je pracchannapaNe eTale ke svamAM sattAgata sthita che, tenuM pragaTIkaraNa karIne vedanamAM lAvIe to te 'prAptanI prApti' kahevAya. aprAptanI prApti eTale abhAvano bhAva ane aMte pAcho te bhAvano abhAva. mithyAtvano kadI bhAva hoto nathI ane satano kadI abhAva thato nathI. jeno utpAda ane vyaya che, utpatti ane laya che, saMyoga ane viyoga che, je AvavA ane javAnA svabhAvavALuM che, jyAM AdAna ane pradAna che, jyAM kraya ane vikraya che, je vahorAya che ane vecAya che, je bane che ane bagaDe che, je maLe che ane TaLe che te sarva bAbatamAM aprAptanI prApti che eTale ke abhAvanI pUrti che. paraMtu je anAdi, anutpanna, avinAzI, svayaMbhU che; je Atmapradeze sAthe ne sAthe rahe che e to nitya prApta ja che. phera eTalo ja ke e prAptanuM vedana nathI, kAraNa ke tenI upara karmanA paDaLa-AvaraNa caDI gayela che. e AvaraNone jo haTAvI devAya to e prAptanuM vedana thAya arthAt 'prAptanI prApti' thAya. eTale ke bhAvano bhAva thAya. kevaLajJAna je bhAva che tenuM pragaTIkaraNa e prAptanI ja prApti che; e bhAva (svarUpaguNa kevaLajJAna)no bhAva (vedana) che. kevaLajJAna kAMi bahArathI AvI maLanAra cIja nathI. kevaLajJAna to sarva jIvAtmAmAM mojuda che, jenI upara caDhI gayela AvaraNone dUra haTAvIne tene vedanamAM ANavAnuM che. jyAM sudhI svarUpaguNa kevaLajJAnane vedanamAM ANato nathI tyAM sudhI te prAptanI aprApti' che. Apai mai taba Apa nIrakhyA, apanameM AyA sumanyA; Apai kahata sunata puni apanAM, apana hai ApA bUjhyA; apane paracai lAgI tArI, apana hai Apa samAMnAM kahe kabIra je Apa vicAre miTi gayA Avana jAMnAM. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vakI, avAja bahApaNo te che ke prabuddhajIvana tA. 16-11-98 terA sAhiba hai ghaTa mAMhi, bAhara nainA kyoM khole ? jo sattAmAM jJAnanI pUrNatA Adi bhAvo na hoya to gharmAstikAya, kahe kabIra suno bhAI sAdho ! sAhiba mila gaye tila olai. adhamastikAya, AkAzAstikAya ane pudgalAstikAyamAM paNa paramAnaMda saMpanna, nirvikAra, nirAmaya; sattAmAM jJAna ke jJAnanI pUrNatA nathI to te astikAyomAM paNa dhyAnahInA na pazyatti, nijadeve vyavasthita. ApaNA jevuM matijJAna ghaTI zake. paraMtu tema nathI. mATe ja svIkAravuM (paramAnaMda paMcavizaMti' mahApahopAdhyAyajI). paDaze ke kevaLajJAna sattAgata prApta ja che ane enuM pragaTIkaraNa e AnaMdarupaM paramAtmattvaM, samastasaMkalpavikalpamuktaM / prAmanI ja prApti che arthAt prApta je Aja dina sudhI vedanamAM nahotuM svabhAvalInA nivasantanityaM, jAnAti yogI svayamevatattvaM / / tenuM vedana-anubhavI che. anAdi-anaMta bhAMgo sAdi-sAnta pUrvaka ('paramAnaMda paMcavizaMti' mahApahopAdhyAyajI) hoya. jo te sAdi-sAnta pUrvaka nahi hoya to anAdi-anaMta thaI eka AnaMdamaya ja rUpa che jenuM evo paramAtma svarUpI, mananA jAya. eja pramANe sAdi-anaMta bhAMgo sAdi-sAnta pUrvaka hoya. jo sarva saMkalpavikalpathI rahita potAnA svabhAvane viSe ja niraMtara te sAdi-sAntapUrvaka nahi hoya to koI kALe sAdi-anaMta thai zake vasanAra evo je zuddha Atma padArtha, tene ja yogIpuruSo sahaja, nahi. abhavi jIvanuM abhIvapaNuM je anAdi-anaMta che te sAdi-sAnta zuddha tattva karI jANe che. pUrvaka che. avinuM saMsAramAM paribhramaNa sAdi-sAnta pUrvaka anAdi anaMta che. saMsArI jIvo samaSTinI apekSAe pravAhathI anAdi-anaMta e bhUlavA jevuM nathI ke... mohanIya karmanA udayano AnaMda e puNyano AnaMda, deha che paNa vyaktigata bhavi jIvano saMsAra anAdi-sAnta che ane bhAvano; sAdhanasAmagrIno AnaMda che. siddhatva-siddhAvasthA sAdi-anaMta che. mohanIyakarmanA kSayopazamano AnaMda e AtmAno zuddhAzuddha chaprasthane kevaLajJAna samajAvavA mATe neti netino prayoga : AnaMda che. ApaNuM chamasthanuM jIvana traNa prakAranA vyavahArathI cAle che. jyAre mohanIyakarmanA kSayano AnaMda e AtmAnA zuddha jJAna vyavahAramAM keTaluMka sAMbhaLIne-zravaNa karIne calAvIe chIe, keTaluMka darzanano AnaMda che. narI AMkhe joIne-najaro najara joIne calAvIe chIe to keTaluMka sattAmAM jo kevaLajJAna hota nahi to vartamAnakALamAM chAstha anubhavamAM ANIne jANIe samajIe chIe. vAstavika jJAnano jIvonA jJAnanI dazA; je prakRtinI vikRtirUpa che, pUrNanA apUrNarUpamAM krama eja pramANe che ke...prathama zrata, pachI daSTa ane aMte anubhUta. che, avikArInA vikArIrUpamAM che, akramanA kramarUpamAM che, akriyanA prabhune kevaLajJAna thayuM te zAstra vAMcIne ke zAstrazravaNa sakriyarUpamAM che, avinAzI, vinAzarUpamAM che, akSaya, kSayarUpamAM karIne sAMbhaLIne jANIe chIe. paraMtu vartamAnakALamAM kevaLajJAnI che, akhaMDa, khaMDarUpe che, akAla, kAlarUpe che, evA prakAranuM pariNamana bhagavaMtanA abhAve te kevaLajJAnI vyaktino saMparka zakya nathI. ane hoI zakatA nahi. koipaNa vikRti, apUrNatA, anityatA svayaMbhU vAMcI ke sAMbhaLIne jJAna yA kevaLajJAna kAMI dekhI zakAtuM nathI. na hoya. enA mULamAM pUrNatA, nityatA, prakRtino AdhAra hoya ja! athavA to dekhADI zakAtuM nathI. kevaLajJAna e kAMI jovAnI ke vikatino sarvathA nAza thai zake paNa prakRtino kadi nAza nahi thaI dekhADavAnI cIja nathI. e to avasthA che, hAlata che, anubhavadazA zake. sUryanA udAharaNathI viSaya suspaSTa thaze. sUrya garamI ane prakAza che ane tethI bhale te joi ke batADI nahi zakAya paNa anubhava ubhaya Ape che. garamIthI vAdaLAM utpanna thAya che ane e sUryanI jarUra karI zakAya che. garamIthI ja nirmANa thayela vAdaLo e ja sUryanA prakAzane DhAMke che, kAma Ama kevaLajJAna e anubhavathI ja pUrNapaNe samajI zakAya ema Avare che te eTalI hada sudhI ke bapore bAra vAgye madhyAhune paNa che che. chatAM chaprasthanuM matijJAna enI kAMIka jhalaka meLavI zake, enI saMdhyAno AbhAsa thAya che. chatAM divasa ane rAtrino bheda to Ubho kaMIka jhAMkhI karI zake e hetuthI, jJAnanuM jJAna thAya te ekamAtra ja rahe che, kAraNa ke saMdhyAno samaya je alpa hoya che tenI sAthe irAdAthI vidhavidha daSTikoNathI kevaLajJAnanI ATaATalI viSada ja rAtri chavAI jAya che ane aMdhakAra vyApI jAya che. jyAre bapore mImAMsA karavAmAM Avela che, jethI karIne te alakhanuM lakSa thAya, bAra vAgye vAdaLAMone kAraNe saMdhyAno AbhAsa thAya che tevI saMdhyA evI ne evI kalAko sudhI, rAtri chavAI jAya tyAM sudhI dekhAya kevaLajJAnanA pragaTIkaraNanI tAlAvelI jAge ane e dizAmAM che. Ama vAdaLa chatAM divasa ane rAtrino je bheda rahe che te ja yathApravRttikaraNa thAya, jJAnanA jJAnathI jJAnadazAmAM javAya, . sUryanA astitvanI jANa kare che. kevaLajJAnI banAya. he jIvaA uparokta daSTAMtathI tuM samaja ke pudgalasaMge tArI eka bahu jANItI kathA che. vanavagaDAmAM vasatA eka bharavADe, cetanA karyAvaraNathI game teTalI AvarAI gaI hoya-DhaMkAI gaI hoya, rAjyanA rAjA je zikAra upara gayelA ane rasAlAthI vikhUTA paDI jaI vanamAM ahIM tahIM rakhaDatA rakhaDatA khUba khUba bhUkhyA tarasyA to paNa tuM sattAgata paramAtmapaNAthI AtmarUpa astitvane dharAve che. te jIva ! tuM jaDa nathI thai gayo mATe ja tuM tArA AtmAne thayA hatA, te rAjAnI sarabharA karI ane bhUlA paDI gayela rAjAne tArA mULa zuddha paramAtmasvarUpa tarapha prayANa karAve to tuM svaya rasAlA bhegA karyA. bharavADa upara prasanna thaI rAjAe bharavADane paramAtmA banI jaI zake che. rAma jevA rAme eka sItA khAtara potAnA rAjamahelamAM AmaMtrIne khUba khUba suMdara rIte Atithya rAvaNanA AkhAya kadaMbano nAza karyo. zA mATe? jo sItA rAvaNanI saMskAra kayo. vividha rasavatIono rasathALano svAda cakhADayo. thaI gaI hota to rAma laDavA jAta nahi ane rAvaNa jevA rAvaNa bharavADa potAnA vatananA gAmamAM pAcho pharatAM sAthIoe tene sahitano mahAnarasaMhAra thAta nahi. sItA rAvaNanI nahi thaI jatAM. AsvAdela vAnagIonA rasAsvAda viSe pUchatAM te bharavADa te rAmanI ja sItA rahI mATe ja rAme sItAne choDAvyA sivAya chUTako vAnagIono rasAsvAdanuM varNana karI zakyo nahi, ApaNA roTalA ) nahoto. jIva-AtmA pudgalathI AvarAyo che jarUra, paNa jIva kAMI jevuM nahi, enAthI paNa svAdiSTa, ApaNI khIcaDI jevuM nahi, paNa pagalano nathI thaI gayo ke "dUgalarUpe parivartita thai cetana maTI anAthA 1 A3 svAdiSTa ama Avu nAha, AvuM nahi kahAna ja nA kAMi Acho pAtaLo khyAla ApI zakAto hoya te Apyo, paraMtu jaDa nathI thaI gayo. mATe ja AtmAe paramAtmA banyA sivAya bIjo koI vikalpa nathI. maraNamukhe paDela jIvano ghaDiyo cAlato hato eNe je mANyuM, AsvAduM, anubhavyuM te e zabdathI varNavI zakyo hoya to tene kAMi smazAne laI jaI agnisaMskAra nahi karAya. jIva nA hAya ja nahi. e to "Apa mUA vinA svarge javAya nahi je kahevata paDI jIva ja rahyo che ane jIva maTI jaDa padagala nathI thayo. e ja che tenA jevuM che ke... mAMhI paDyA te mANo.' anya AryadarzanamAM mahattvanI vAta che ke karma upara jIva sattAdhIza che. bhale ka tene paNa yama ane naciketanA saMvAdanI vAta Ave che jemAM yama. kacaDI nAMkhyo hoya ! naciketane kahe che ke mANasa marIne kyAM jAya che ne enuM zuM thAya Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-98 che e praznane choDIne, bIjAM badhAMya prazna pUchavA kahe che paraMtu te praznano javAba nathI ApatA. mATe ja mokSasukha zuM che ? mokSasukha kevuM che ? kevaLajJAna zuM che? jJAnAnaMda, svarUpAnaMda, saccidAnaMda, AtmAnaMda zuM che-kevo che? e kema karIne samajAvavuM te eka vikaTa samasyA che. jemake buddhi zuM che ? buddhi kevI che ? du:kha kevuM che ? pIDA kevI che ? e kema karIne jovI, mApavI ane jevI che evI je je kakSAnI, jeTalI jeTalI kakSAnI tIvratAnI che te zuM samajAvI zakAya ema che ? AjakAla I.Q. buddhiAMka mApavAnI kasoTI thai rahI che paraMtu te kAMi buddhine mApavAno sAco mApadaMDa nathI. buddhinI kAMi laMbAi, pahoLAI, UMDAi ke koi phUTapaTTIthI mApI zakAtI nathI ke tola karIne buddhinuM vajana thai zakatuM nathI. e kAMi cIja vastu thoDI che ke dekhADI zakAya. e to anubhUtinI vAta che ane te svasaMvedya che. je svasaMvedya hoya tene samajAvI nahi zakAya. saMtoe, kavioe Aja vAta gAi bajAvIne Thera Thera kahI che... yato vAco nivartante, na yatra manaso gatiH / zuddhAnubhavasaMvedya, tadUpaM paramAtmanaH // paramAtmadarzana paMcaviMzati mahopAdhyAyajI jyAM vANI eTale sarva prakAranA vacanonuM bolavuM pAchuM paDe che, arthAt jyAM koi paNa vANInuM prayojana nathI, jyAM mananI gati leza mAtra paNa pravRtti karI zakatI nathI, arthAt jyAM mana nirarthaka che, kevaLa zuddha nirmaLa cidAnaMda svarUpI evA AtmAnA pragaTa anubhava vaDe karIne ja je AtmAne gamya che te paramAtma bhagavaMtane namaskAra ho ! atadvyAvRttitobhItaM, siddhAntaH kathayanti tam / vastutastu na nirvAcyaM tasya rUpaM kathaMcana // prabuddhavana ke vilAsAdinA sAdhanamAMthI kAMi karatAM kAMi, kazuM ja nidrA daramiyAna hotuM nathI. chatAMya nidrA pUrI thaye jAgRta thatAM kevuM sukha, sphUrti, tAjhagI anubhavAya che ! jAgRtAvasthAmAM AvI sukha sAmagrI mANI che chatAM te saghaLI sukhasAmagrI choDIne nidrAne kema svIkArIe chIe? nidrAsevana vaDe ja jAgRtAvasthAno bhoga svasthatApUrvaka nirAmayapaNe mANI zakAya che ane te sajIva lAge che. mATe sAdhaka jJAnIe vicAravuM joie, ciMtana, manana, maMthana karavuM joie ke nidrA caDhe yA jAgRtAvasthA ? jyAM kAMi nathI te nidrA caDhe ke jyAM kAMika che evI jAgRtAvasthA caDhe ? yAda rAkho ke je kAMika kAMika che te chadmasthAvasthA, kAMi nathI tevI pUrNAvasthAnI zakti vaDe jIvaMta che. A to ApaNA sahunA jIvana anubhavananI vAta che. nidrAvasthA to darzanAvaraNIya karmanA vipAkodayavALI karmajanita avasthA che. jo AvI karmajanita avasthAmAM paNa jIvanI sthiti AvI hoya, to pachI sarvathA karmamukta evI muktAvasthAmAM, mokSasukhamAM, svarUpasukhamAM, AtmasukhamAM, jJAnasukhamAM kAMi na hovA chatAM je sukha che, e zAzvata sukha che te keTaluM UMcuM, anupama, adakeruM sukha haze ! mAnavuM ja paDaze ke nidrAmAM kAMi na hote chate sukha che tenAthI anaMtu sukha muktimAM che. nidrA to anaMtu sukha muktimAM che tenuM svAnubhava gamya jIvaMta daSTAMta che. nidrA nahi Ave ane anidrAno roga lAgu paDe to nidrA Ave evA upAya karavA paDe che. nidrA Ave tevI davA, goLI levI paDe che. chatAMya jo nidrA nahi Ave to vyakti eTalI trAsI jAya che ke ApaghAta karavA sudhI pahoMcI jAya che. e ja darzAve che ke nidrAmAM sukha che, ke je nidrAmAM koi pAse ke sAthe nathI. eTale ja Atmasukha ke jJAnAnaMda neti neti AvuM nahi, AvuM nahi kahIne ja samajAvAya che. zAstramAM paNa 'atavyAvRtti' kahIne ja Atmasukha samajAvela che. arthAt vartamAnakALamAM ApaNe je anubhavIe chIe e mAhyaluM kAMi nahi. vedanA to prasUtAne ja thAya. suyANI ke DaoNkTara kaMi keTalAyane prasUti karAvI de paNa prasUtinI vedanA to na ja anubhave. vizeSaNonI kevaLajJAnI bhagavaMta ane kevaLajJAnanI samajanI vicAraNAmAM jaNAvyA mujaba saMsArI jIvanA pudgalasaMge je guNadharmo che tethI viruddhanA guNadharmathI ja niSedhAtmaka 'aM' upasarga lagAvIne ja kevaLajJAna samajAvAya che. jemake arUpI, agurulaghu, akSayaavinAzI, avyAbAdha. vartamAnamAM je sukho anubhavAya che te paNa kAMI dekhADI ke samajAvI zakAtAM nathI. tema tenI Apa le ke kraya-vikraya paNa zakya nathI. je Apa le thAya che te sukhanI sAdhana sAmagrInI thAya che ane nahi ke sukhanI. duHkha pahoMcADavAnI ceSTA thAya che paNa duHkha ApI ke lai zakAtuM nathI. e ja pramANe kevaLajJAna e evuM jJAna che-evI jJAnadazA che? anubhavI to zakAya che paNa kahI ke dekhADI zakAtI nathI. e anirvacAya che mATe janeti netinI samajaNa apAya che. zrI siddhazilAnuM stavana che ke ..zrI gautama pRcchA kare, vinaya karI zIza namAya ho prabhujI, .emAM paNa varNana neti netithI karyuM che ke... jIhAM janama nahi maraNa nahi, nahi jarA nahi roga ho gautama, vairI nahi mitra nahi, nahi saMjoga nahi vijoga ho gautama. zivapura nagara sohAmaNuM. bhUkha nahi, tRSA nahi, nahi harSa nahi zoka ho gautama; karma nahi, kAyA nahi, nahi viSaya rasa bhoga ho gautama. zivapura nagara sohAmaNuM. zabda rUpa rasa gaMdha nahi, nahi pharasa nahi veda ho gautama, bole nahi, cAle nahi, mauna jIhAM nahi kheda ho gautama. zivapura nagara sohAmaNuM, agama agocara amara tuM, anvaya Rddhi samUha ho jinajI; varNa gaMdha 2sa pharasa viNa, nija bhoktA guNavyUha ho jinajI (supArzva stavana, zrImad devacaMdrajI) (kramazaH) mahopAdhyAyajI siddhAnto jANe bhaya pAmyA hoya tevI rIte paramAtmAnuM svarUpa kathe che, vastutaH paramAtma svarUpa vacanane kathaMcit agocara che, sArAMza ke, zAstra to mAtra dizAnA dekhADanArA che ane anubhava ja kharuM kAma karI Ape che. chatAMya mokSasukha zuM che, teno Acho khyAla neti netithI eTale ke atadyAvRttithI, AvuM nahi, AvuM nahi ema kahIne niSedhAtmaka khyAla ApavAmAM che. jemake tyAM zarIra nathI, tyAM kAMi karavApaNuM nathI, tyAM kAMi thavApaNuM nathI, tyAM kAMi banavApaNuM nathI, tyAM kAMi bagaDavApaNuM nathI eTale ke tyAM koi kriyA nathI hotI, tyAM janama nathI, tyAM maraNa nathI, koi karma nathI kemake koi kriyA nathI, tyAM koi ApaNe mAnI lIdhelI sukha ke bhoganI sAmagrI nathI, koi vastu nathI, koI vyakti nathI. pAse kaMi nathI ane sAthe paNa koi ke kAMi nathI chatAM tRptatA, saMtRptatA, icchA rahitatA-nirIhatA, pUrNakAma che, duHkhAnta eTale ke sadaMtara duHkhanA abhAvavALI je sthiti che te ja sukha bharapUra sthiti mokSasukha, Atmasukha, jJAnAnaMda, svarUpAnaMda, AtmAnaMda che ! ApaNe vastu ane vyakti tathA samAja vacce rahevAnA Adi * hovAthI ahIM ApaNane prazna e thAya ke...'kAMi ja nathI ane sukha kema hoI zake ?' hoI zake ! bhAI hoI zake ! vastu, vyakti ane samAja vacce parAdhIna sukhamAM rahelAM chIe ane svanuM svane AdhIna, nijamAMthI (potAmAMthI) sphUrita thatuM, nijasaMpanna, nijI svAdhIna sukha mANyuM nathI mATe ja Avo prazna udbhave che. vastu, vyakti ane samAja vacce rahevA chatAMya ApaNe nidrA to laie chIe ne? to e nidrA daramiyAna ApaNI pAse ane ApaNI sAthe zuM hoya che ? hoya che kAMi ? nahi ! kAMi ja nahi, kazuM ja pAse ke sAthe nidrA daramiyAna hotuM nathI. na reDiyo, na myujhika sisTama, na Tepa rekorDara, na TI.vI., na pustako, na nATaka, na ceTaka, na bhojanathALa, na pati, na patnI, na putra, na putrI, na parivAra, na mitra Adi ApaNI anubhavelI ane mAnI lIdhelI bhogasukhAdi sAmagrIomAMthI saMkalana : sUryavadana ThAkoralAla jhaverI 7 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana Arya vajrasvAmI E pro. tArAbahena ramaNalAla zAha [ gatAMkathI saMpUrNa ] devoe pharI ekavAra vajrasvAmInI kasoTI karI hatI. ekavAra unALAnA divasomAM devoe zrAvakano veza dhAraNa karyo ane vajrasvAmIne vahoravA padhAravA vinaMtI karI. devoe ghebara vahorAvavA mAMDyA, paraMtu vajrasvAmIe teonA dekhAva parathI jANI lIdhuM ke A devo ja che. tethI temaNe ghebara ke bIjI koi vAnagI vahoryAM nahi. AthI prasanna thaelA devo pragaTa thayA ane temane AkAzagAminI vidyA ApI. Ama bALasAdhu vajrasvAmI be vakhata devonI kasoTImAMthI sArI rIte pAra UtaryA hatA. vajrasvAmI sAthenA sAdhusamudAyamAM agiyAra aMganuM adhyayana cAlatuM hatuM. vajrasvAmIe sAdhvIjIone agiyAra aMga bhaNatAM sAMbhaLIne potAnI padAnusArI labdhi vaDe te kaMThastha karI lIdhAM hatAM. have sAdhuone e aMgonuM adhyayana karatA sAMbhaLIne temanuM e jJAna vadhu ne vadhu dRDha banatuM gayuM. vaLI jeTaluM pUrvagata zruta hatuM te paNa temaNe sAMbhaLIne prApta karI lIdhuM hatuM. bIjA sAdhuonI jema eka Asane besIne e aMgonuM adhyayana karavAnI vajrasvAmIne khAsa jarUra nahotI eTale teo adhyayana karavA bahu besatA nahi, potAne prApta thayelI padAnusArI labdhinI jANa teo koine thavA detA nahi. tethI anya sAdhuo temane bhaNavAmAM ALasu gaNatA ane temane bhaNavA mATe besavA samajAvatA. eTale bIjA sAdhuonA mAtra mananA samAdhAnane mATe vajrasvAmI ghaNIvAra eka Asane besIne jANe bhaNatA hoya tema dekhAva pUrato gaNagaNATa karatA. paraMtu te vakhate temanuM dhyAna to anya sAdhuo je kaMi vizeSa adhyayana karatA hoya to e sAMbhaLIne grahaNa karavAmAM ja rahetuM hatuM. vaLI, A vakhata daramiyAna eka divasa eka anokhI ghaTanA banI hatI. eka divasa baporanA samaye anya sAdhuo bhikSA mATe bahAra gayA hatA. guru mahArAja paNa bahAra gayA hatA. te vakhate vajrasvAmI ekalA ja upAzrayamAM hatA. bAlasahaja kutUhalathI temane kaMika navuM karavAno utsAha Avyo. temaNe potAnI AsapAsa vartuLAkAre thoDe cheTe sAdhuonAM vastrone vIMTALIne sAdhunI jagyAe goThavI dIdhAM jANe tyAM sAdhuo beThA che tevuM lAge, pachI ziSyonI vacce AcArya mahArAja jema bese tema teo beThA. sAme ziSyone beThelA kalpIne meghagaMbhIra avAje teo vAcanA ApavA lAgyA. vaLI vacce vacce teo sUtranA arthanI carcA karavA lAgyA. AvuM dazya teo bhajavatA hatA te samaye guru mahArAja bahArathI pAchA pharI rahyA hatA. temaNe vAcanA Apato koika avAja dUrathI sAMbhaLyo. temane Azcarya thayuM ke zuM badhA sAdhuo jaladI pAchA AvIne svAdhyAya karavA lAgyA haze ! guru mahArAje dUra UbhA rahIne dhyAnathI barAbara sAMbhaLyuM. teo AzcaryathI manamAM bolI UThyA. 'are ! A to vajrasvAmIno avAja! e to agiyAra aMganI vAcanA Ape che.' guru mahArAja vicAramAM paDI gayA ke vajrasvAmIe adhyayana to karyuM nathI, to pachI zuM mAtAnA udaramAM rahIne ja A jJAna pAmyA haze ! kharekhara! A to mahAna Azcarya kahevAya ! vajrasvAmI zA mATe bhaNavAmAM ALasu lAgatA hatA tenuM kAraNa potAne samajAyuM, potAnA bALa ziSyanI AvI adbhuta ane anokhI siddhi joIne temanA Azcarya ane AnaMdano koi pAra na rahyo. guru mahArAje vicAryuM ke pote jo acAnaka upAzrayamAM praveza ka2ze to vajrasvAmI zaramAi jaze. eTale pravezatAM pahelAM dUrathI teo moTethI 'nissihI' bolyA. guru mahArAjano avAja sAMbhaLIne vajrasvAmIe jhaDapathI sAdhuonAM vastro sahu sahune ThekANe mUkI dIdhAM. pachI teo doDatA upAzrayanI bahAra AvyA. vinayapUrvaka guru pAsethI tA. 16-11-98 daMDo lIdho. guru Asana para beThA eTale temanA caraNa dhoi, temane vaMdana karyA. vajrasvAmInA vinaya ane vidvatA joi gurue vicAryuM ke zrutavidyAmAM nipuNa evA A mahAna AtmAnI yogya saMbhALa levAvI joie. bIjA sAdhuo vajrasvAmInI A zaktithI ajJAta che. eTale teo temane bALaka gaNIne temanI avajJA na kare te paNa jovuM joie. vajrasvAmInI zaktithI sahu paricita thAya te mATe keTalAka samaya pachI AcArya bhagavaMte eka yojanA vicArI, temaNe ziSyone kahyuM, 'be traNa divasa mATe mAre anya sthaLe vicaravAnuM thayuM che, mATe mArI anupasthitimAM tamArA vAcanAcArya tarIke vajrasvAmI javAbadArI saMbhALaze.' A sAMbhaLI ziSyone bahu Azcarya thayuM. paraMtu A to jJAnI guru-bhagavaMtanI AjJA hatI, mATe jarUra emAM kaMika rahasya haze ema samajI teoe bhaktibhAvapUrvaka te AjJA svIkArI lIdhI. guru mahArAja potAnI yojanA pramANe vihAra karIne anya sthaLe gayA. bIje divase ziSyoe vajrasvAmI pAsethI vAcanA levA mATe emane saunI madhyamAM mukhya sthAne besADyA. pachI vinayapUrvaka teo saue vajrasvAmIne vaMdana karyAM. vajrasvAmI paNa guruAjJAne mAna ApI sAdhuone zAstrapATha ApavA lAgyA. vAcanA ApanAra sAdhu nAnI ummaranA hatA ane vAcanA lenAra sAdhuo moTI ummaranA hatA, paraMtu vajrasvAmInA jJAnanI ane cAritranI evI adbhuta asara paDI ke je buddhizALI sAdhuo hatA teo to atyaMta jhaDapathI zIkhavA lAgyA, paraMtu jeo alpa buddhivALA ane alpa rucivALA hatA teo paNa sArI rIte rucipUrvaka abhyAsa karavA lAgyA. vaLI kudaratI maMdabuddhi ke jaDa buddhivALA sAdhuo hatA teo paNa hoMzapUrvaka bhagavA lAgyA. A vAcanA daramiyAna keTalIkavAra mAtra kasoTI karavA khAtara ja keTalAka sAdhuo vajrasvAmIne pote zIkhelA pATha pharI pUchatA. vajrasvAmI sUtronI yogya vyAkhyA ApIne tene anurUpa . artha karI batAvatA. ethI sAdhuone saMtoSa thato. keTalAka evA alpa buddhivALA sAdhuo hatA ke jeo AcArya bhagavaMta pAse pahelAM keTalIkavAra zIkhyA hovA chatAM barAbara nahotA samajI zakatA, teo have vajrasvAmI pAsethI phakta eka ja vAranI vAcanA levAthI tarata zIkhI levA lAgyA hatA. AthI samagra sAdhu samudAya atyaMta prasanna thai gayo hato. AcArya bhagavaMta pAchA padhAre e pahelAM zakya teTaluM vadhu zIkhI levA teo utsuka hatA. vajasvAmI haju to bALaka hatA. chatAM temanI AvI anupama siddhine kAraNe sAdhuo temane guru bhagavaMta jeTaluM ja mAna ApavA lAgyA. vajasvAmInA vaDIla gurubaMdhuo vajrasvAmIne emanA guNo ane vizeSatAone kAraNe potAnA guru mahArAja jevA ja gaNe te kharekhara gauravabharI hakIkata gaNAya. vajrasvAmInI zaktithI potAno sAdhusamudAya have suparicita thai gayo haze ema vicArI thoDA divasa pachI AcArya bhagavaMta pAchA pharyA. vajrasvAmI sahita saue vinayapUrvaka guruvaMdana karyAM. guru mahArAje temanA svAdhyAya vize pUchyuM tyAre sau ziSyoe bahu umaLakAthI potAnI saMtoSakAraka pragatinA samAcAra ApyA. vaLI ziSyoe svIkAra paNa karyo ke vajrasvAmI bALaka che ema mAnI zarUAtamAM temanI avajJA karavAno bhAva hato. potAnI bhUla badala teoe guru mahArAja pAse kSamAyAcanA karI. teoe kahyuM, 'vajrasvAmI uMmaramAM bhale nAnA hoya, paNa potAnI jJAnazakti vaDe teo samasta gacchanA guru thavAne pAtra che. ame sahu Apane ApIe chIe evuM ja mAna temane ApatA hatA. havethI amArA vAcanAdAtA vajasvAmI rahe tevI Apane vinaMtI karIe chIe.' Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavAnuM che. eTale mAnI paraMparA jA ane kArano kola ATalIka zaMkAonuM samAja emAM che a ne kALA karI rahetI nathavAnuM nAma tA. 16-11-98 prabuddha jIvana AvAM vacano sAMbhaLI guru mahArAje prasannatA ane dhanyatA vajUsvAmIne AvakAravA bhadraguptAcArya bahu Atura thai gayA. anubhavI. emaNe ziSyone kahyuM, 'vajUravAmI bhale bALaka hoya, vajUsvAmI jevA pAse AvI pahoMcyA ke vaMdana karavAno samaya paNa paNa teo vidyAvRddha che. mATe mArI anupasthitimAM huM have temane temane ApyA vinA bhadraguNAcArye bAlamunine UMcakI lIdhA. potAnA ja vAcanAcArya tarIke sthApIne jaIza." khoLAmAM besADyA. atyaMta vAtsalyabhAva darzAvyo. pachI kuzaLa jainazAsananI paraMparA pramANe vajUsvAmIne kAyama mATe samAcAra pUchyA. te pachI vajUsvAmIe vinayapUrvaka vaMdana karIne vAcanAcArya tarIke nImI zakAya nahi, kAraNa ke temaNe guru mahArAja kahyuM, 'bhagavaMta, mArA guru mahArAjanI AjJAthI ahIM ApanI pAse pAsethI vidhisara vAcanA lIdhI nahotI. teo to mAtra parokSa rIte huM dasa pUrvanuM adhyayana karavA Avyo chuM. mATe kRpA karIne mane enI zravaNa karIne ja zrata bhaNyA hatA. eTalA mATe vajUsvAmIne vAcanA Apazo." vidhisaranI vAcanA ApavAnI AvazyakatA hatI. vajUsvAmI jANakAra AvI supAtra vyakti maLatAM bhadraguNAcAryanA harSano koI pAra hatA, eTale gurue "saMkSepAnuSThAnarUpa utsArikalpa' (eTale ke rahyo nahi, kAraNa ke supAtranA abhAve samagra jaina samAjamAM dasa saMkSepamAM anuSThAna) karAvI lIdhuM. taduparAMta pUrve apaThita eTale ke pUrvanuM jJAna lupta thatuM jatuM hatuM. dasa pUrvanA jJAtA eka mAtra vajUsvAmIe pUrve nahi zIkheluM evuM zrutajJAna paNa arthasahita bhadraguNAcArya ja have vidyamAna hatA. temaNe vajUsvAmIne atyaMta zIkhavAnuM cAlu karyuM. vajUvAmIe bAkI raheluM zrutajJAna bahu jhaDapathI bhAvathI ane ullAsapUrvaka dasa pUrvanuM adhyayana cAlu karAvyuM. grahaNa karI lIdhuM. keTalAka samaya pachI adhyayana pUrNa thatAM bhadraguptAcAryanI anujJA A adhyayana daramiyAna kyAreka evuM paNa banatuM ke vajUsvAmIne laI vajUsvAmI siMhagiri AcArya pAse pAchA AvyA. guru mahArAjane bhaNAvatAM bhaNAvatAM ane temanI sAthe carcA karatAM karatAM guru potAnA ziSya dasa pUrvanuM jJAna prApta karIne AvyA tethI atyaMta mahArAjanI potAnI keTalIka zaMkAo nirmULa thavA lAgI. AvuM AnaMda thayo, kAraNa ke potAnA karatAM potAnA bAla ziSya ghaNI thavAnuM eka kAraNa ema manAya che ke vajUvAmI pAse padAnusArI vizeSa siddhi prApta karI lIdhI hatI. temaNe samAraMbha yojAvIne labdhi hatI. eTale sUtranI zarUAta thAya tyAM ja vajUvAmIne gaNadhara vajUsvAmIne dasapUrvI athavA dasapUrvadhara tarIke vidhisara jAhera karyA. bhagavaMtoe raceluM mULa sUtra AvaDI jAya. guru mahArAja pAse zruta- dasapUrvagharanI mAnyatA maLatAM ja te avasare bhaMkadevoe vajUsvAmI paraMparAthI prApta thayelo pATha hoya, ethI emAM paraMparAprApta upara divya puSponI vRSTi karI. A rIte devoe jJAnaprAptino zravaNa-uccAraNa doSane kAraNe koIka sthaLe kAMika pAThaphera thai gayo addabhuta mahimA karyo. hoya evo saMbhava raheto. AvI keTalIka zaMkAonuM samAdhAna keTaloka kALa pasAra thatAM vayovRddha thayelA AcArya bhagavaMta vajUsvAmInI padAnusArI labdhinA kAraNe thayuM hatuM. siMhagirie potAnI asvastha rahetI tabiyatane lakSamAM laIne gacchanA guru mahArAje daSTivAda nAmanA bAramA aMgano jeTalo bhAga nAyaka tarIkenI javAbadArI vajasvAmIne soMpavAnuM vicAryuM. emanA pote jANatA hatA te paNa vajUsvAmIne zIkhavI dIdho, kAraNa ke sarva ziSyoe e prastAva saharSa svIkAryo. vajUvAmIne gacchanAyaka vajusvAmInA vakhatamAM bAramuM aMga lupta thavA lAgyuM hatuM. tarIke jAhera karavAmAM AvyA ane emanA hAtha nIce potAnA tyArapachI eka vakhata guru mahArAja AcArya bhagavaMta siMhagiri pAMcaso sAdhuone mUkyA. potAnA ziSya samudAya sAthe vihAra karatAM karatAM dasapura nAmanA vajUsvAmI te badhAthI vayamAM ghaNA nAnA hatA, paraMtu jJAnamAM nagare padhAryA. tyAM temaNe jANyuM ke bhadragupta nAmanA AcArya ujjayinI sauthI moTA hatA. keTalAka samaya pachI AcArya bhagavaMtanI tabiyata nagarImAM birAjamAna che. teo dasa pUrvanA jJAtA che. vaLI Arya vadhu asvastha thaI. potAnA sAdhvAcAramAM zithilatA na Ave e siMhagirinA jANavAmAM AvyuM ke teo koi sAdhune dasa pUrva mATe AcArya bhagavaMta anazana svIkArI kALadharma pAmyA. bhaNAvavAnI bhAvanA dharAve che, paraMtu evI koi supAtra vyakti vajUsvAmI gacchanA adhipati tarIke potAnA pAMcaso ziSyonA temane haju sudhI maLI nathI, kAraNa ke dasa pUrva zIkhavAM e ghaNI ja samudAya sAthe jude jude sthaLe vihAra karavA lAgyA. teo jyAM jyAM kaThina vAta hatI. AcArya siMhagirie vicAryuM ke potAnA ziSya vicaratA tyAM tyAM loko temanuM bahumAnapUrvaka svAgata karatA. teo vajUsvAmI pAse padAnusArI labdhi che. tethI teo avazya dasa pUrva eTalA tejasvI ane gauravavaMta lAgatA ke emane jovA, emanAM bahu jhaDapathI bhaNI leze. potAnA bIjA koi ziSyomAM eTalI zakti darzana karavA loko doDatA. temanA ujjavala zIla ane lokottara jaNAtI nahotI. Ama vicArI AcArya siMhagirie vidyAprApti zrutajJAnathI badhA bahu ja prabhAvita thai jatA. teo dekhAvamAM jANe arthe vajUsvAmIne bhadraguNAcArya pAse mokalyA. vajUvAmIe ujjayinI bIjA gautamasvAmI viharatA hoya tema saune lAgatuM. te samaye nagarI tarapha vihAra karyo. pATalIputramAM dhana nAmanA eka moTA zreSThI rahetA hatA. temaNe A bAju evI ghaTanA banI ke bhadraguNAcAryane eka zubha svapna vihAra karatAM-jatAAvatAM sAdhu-sAdhvIo mATe potAnIyAnazALAmAM AvyuM. svapnamAM koI atithie AvIne potAnA hAthamAM rAkhelA UtaravAnI vyavasthA karI hatI. eka vakhata vajUsvAmInA samudAyanI pAtramAMthI khIranuM pAna karyuM ane parama tRmi anubhavI. prabhAte keTalIka sAdhvIjIoe tyAM mukAma karyo hato. te vakhate dhana zreSThInI bhadraguNAcArye svapnanI vAta potAnA ziSyone kahI. temaNe ziSyone yuvAna rUpavatI putrI rukmiNI vaMdana karavA AvI. sAdhvIjIoe - kahyuM ke "A svapnano saMketa mane evo lAge che ke koI buddhimAna vAtacItamAM tenI AgaLa potAnA yuvAna guru bhagavaMta vajUsvAmInI tejasvI muni atithi rUpe AvIne mArI pAsethI dasa pUrvanA sarva tejasvitAnI bahu prasaMzA karI. rukmiNIne sAdhujIvananI bahu khabara sUtro artha sAthe zIkhI leze.' nahotI, parantu vajUsvAmInA guNagAna sAMbhaLIne eNe manamAM evo vajallAmAM vihAra karatAM karatAM uyinI nagarI pAse AvI daDha saMkalpa karyo ke "huM paraNIza to vajallAmIne ja paraNIza." pahoMcyA. nagarInI bahAra rAtre rokAIne prabhAte teo bhadraguptAcAryanA sAdhvIjIne A vAtanI jANa thai. teoe rukmiNIne samajAvI ke upAzraye javA nIkaLyA. teo upAzraya tarapha cAlI rahyA hatA barAbara "vasvAmI to paMcamahAvratadhArI sAdhu che. e tane kema paraNe ?" te ja vakhate upAzrayamAM birAjamAna bhadraguNAcAryane dUrathI jANe tyAre rukmiNIe kahyuM, "vajUsvAmI jo sAdhu haze to huM paNa emanI tejanA puMja jevuM koI AvatuM hoya evuM jaNAyuM. tyAra pachI jANavA pAse dIkSA laiza. jevI temanI gati haze tevI ja mArI thaze.' maLyuM ke koI bAlamuni upAzraya tarapha AvI rahyA che. e samaye thoDA samaya pachI vajUsvAmI pATalIputra padhAryA. emanA vajasvAmInI eka tejasvI bAlamuni tarIkenI khyAti cAre bAju AgamananA samAcAra jANI rAjA potAnA parivAra sAthe nagara prasarI gaI hatI. eTale AvanAra muninI dedIpyamAna AkRti bahAra temanuM svAgata karavA gayA. paraMtu tyAM teo mUMjhavaNamAM paDyA, joine te vajUdavAmI ja hovA joIe evI temane khAtarI thaI. kAraNa ke tejasvI pratibhAvALA, AkarSaka AkRtivALA, madhurabhASI, kasara mATe AcArya bhagavAna sAdhvAcAramAM zithilatA temane hasI na dharAve che, paraMtu evI koI Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purI nAmanI samRddha 10 prabuddhajIvana . tA. 16-11-98 samatAvaMta evA ghaNAM sAdhuomAM vajUsvAmI koNa che te teo tarata eTalA dubaLA thaI gayA hatA ke jANe jIvatA hADapiMjara pharatAM hoya pArakhI zakyA nahi. je je sAdhuo AvatA gayA temane teo pUchatA tevuM lAge. koI sAdhu gocarI vahoravA Ave tyAre vahorAvavuM na ke Apa vajasvAmI cho ?' dareka kahetA ke "nA jI ! pUjya AcArya paDe e mATe zrAvako AghApAchA thaI jatA ke jAta jAtanAM bahAnAM bhagavaMta vajUsvAmI to pAchaLa Ave che. ame emanA ziSyo chIe.' batAvatA. nagara zUnyavatuM banI gayuM hatuM. loko zArIrika azaktine chevaTe jyAre vajUsvAmI pote AvyA tyAre rAjA to emane kAraNe bahAra jaI zakatA nahi ethI rastAo padasaMcAranA abhAve. animeSa nayane joI ja rahyA. najara khaseDavAnuM mana na thAya evA nirjana banI gayA hatA. prabhAvazALI teo hatA. rAjAe bhaktibhAvathI emane vaMdana karyA. AvA bhISaNa duSkALamAMthI lokone ugAravA saMghe vajUsvAmIne vajUravAmIe rAjA ane temanA parivArane je upadeza Apyo te vinaMtI karI. lokonA kalyANArthe vidyAno upayoga karavAmAM koI sAMbhaLIne saue dhanyatA anubhavI. doSa nathI ema vicArI vajUsvAmIe potAnI viziSTa labdhithI eka e vakhate rUkmiNIe vajUsvAmIne jotAM ja potAnA pitAne vizALa paTanuM nirmANa karyuM. tenA para nagaranA badhA lokone besADIne vinaMtI karI ke "vasvAmI sAthe mArAM lagna karAvI Apo. e e paTane AkAzamArge uDADyo. paTa thoDo UMce UDyo evAmAM nIce sivAya huM jIvI nahi zakuM.' data nAmano eka zrAvaka AvI pahoMcyo. te potAnA svajanone pitAe putrIne ghaNI samajAvI paNa te mAnI nahi. chevaTe bolAvavA gayo hato eTale pAchaLa rahI gayo hato. vajasvAmIe putrInI icchAne mAna ApI, tene lagnane yogya zaNagAra sajAvyA. paTa pAcho nIce jamIna upara utAryo. daMtane enA svajano sahita pachI teo tene laIne vajasvAmI pAse javA nIkaLyA. lagna mATe paTa para besADI dIdho. paTa upara besIne AkAzamAM UDavAno loko vajUsvAmI jeTaluM dhana mAge teTaluM dhana ApavuM ema vicArI temaNe mATe A eka adabhuta anubhava hato. teo jANe AMbAnA vRkSa sAthe ghana paNa laI lIdhuM. nIce beThAM hoya tevI zAMti anubhavatA hatA. mRtyumAMthI bacI javAne - vajUsvAmIne A vAtanI agAuthI jANa thaI gaI hatI. rukmiNI kAraNe lokono bhaktibhAva UbharAto hato. pote AkAzamAM UDatA to zuM paNa koI paNa strIne potAnA pratye kAmAkarSaNa na thAya te hatA te vakhate nIce pRthvI para dekhAtAM maMdiro joIne teo jinezvara mATe temaNe potAnI labdhino upayoga karIne potAnA samagra dekhAvane bhagavAnane be hAtha joDI vaMdana karatA hatA. UDatAM UDatAM nIce thoDo virUpa banAvI dIdho. e vakhate vajUsvAmInI upadezavANI mArgamAM pRthvI paranA parvato, nadIo ane nagaro jotAM teo Azcarya sAMbhaLavA ghaNA loko AvatA. teo e sAMbhaLIne khUba prabhAvita pAmatA hatA. AkAzamArge AvA viziSTa paTane UDato joIne vyaMtara thatA. paraMtu teo mAMhomAMhe vAto karavA lAgyA hatA ke "A devo, jyotiSka devo, vidyAdharo vagere Azcarya pAmyA hatA, mahAtmAno upadeza to adbhuta che. paraMtu upadeza pramANe emanI AkAzamArge UDIne vajasvAmI badhAM nagarajanone purI nAmanI samRddha mukhAkRti jo AkarSaka hota to kevuM sAruM ?' , ja vajUvAmIe lokonA mananA bhAva jANI lIdhA. bIje divase dhanadhAnyathI sukhI evI A purInagarInA rAjAe bauddha dharma emaNe vaikriya labdhithI eka vizALa sahastradaLa kamaLa banAvyuM. pachI aMgIkAra karyo hato, paraMtu rAjyanI moTA bhAganI prajA jaina dharma potAnuM mULa svarUpa dhAraNa karI rAjahaMsanI jema te kamaLa para beThA. pALatI hatI. dharmanI bAbatamAM jaina ane bauddha loko vacce spardhA loko temanuM svarUpa joI AnaMda ane AzcaryathI mugdha banI gayA. ke vivAdano e jamAno hato. purI nagarImAM phUla jevI bAbatamAM - ghana zreSThI paNa vajUsvAmInuM AvuM alaukika svarUpa joIne paNa caDasAcaDasI thatI hatI. mALIne vadhAre nANAM ApIne jaino Azcaryacakti thaI gayA. potAnI dIkarIe vagara joye paNa yogya sArAM sArAM phUlo kharIdI le che evI bauddhonI phariyAda hatI. ethI pasaMdagI ja karI hatI ema emane lAgyuM. teo mohavaza thaI gayA bauddha maMdiromAM pUjA mATe sastAM sAmAnya phUlo vaparAtAM hatAM. hatA. eTale vajUsvAmI sAdhu che e vAta teo visarI gayA. bauddhoe rAjAne phariyAda karI. eTale bauddhadharmI rAjAe jainone phUlo vajUsvAmIno vairAgyavAsita upadeza temane sparze nahi. temaNe kharIdavA para pratibaMdha pharamAvyo. jainoe vajUsvAmIne potAnI A potAnI kanyA sAthe lagna karavA mATe vajUsvAmI pAse prastAva mUkyo muzkelInI vAta kahI. paryuSaNa parva najIkamAM AvatAM hatAM. puSpapUjA ane e mATe bahu Agraha karyo. pote sAthe je dhana lAvyA hatA te vagara potAnI jinapUjA adhUrI rahetI hatI. nagaranA badhA jainone svIkAravA mATe kahyuM ane lagna samaye bIjuM ghaNuM vadhAre ghana pote jo puSpa maLI zake to paryuSaNa parva sArI rIte UjavI zakAya. Apaze evI vAta paNa karI. game tevo mANasa chevaTe dhanane vaza vajUsvAmIe teone sahAya karavAnuM vacana ApyuM. teo potAnI thai jAya che evI zreSThI tarIke temanI mAnyatA hatI. vajasvAmIe AkAzagAminI vidyAthI devanI jema AkAzamAM UDyA. mAhezvarI kahyuM, "bhAI, huM to dIkSita chuM. paMcamahAvratadhArI sAdhuM chuM. eTale nagarImAM hutAzana nAmanA vizALa suMdara puSyaudyAnamAM teo UtaryA. meM AjIvana brahmacaryavrata dhAraNa kareluM che. paraNavAnI vAta to bAju tyAMno mALI vajUsvAmInA pitA dhanagirino mitra hato. mALIe para rahI, paNa strI mAtrano sparza ke sahavAsa paNa amAre sAdhuone temano khUba AdarapUrvaka satkAra karyo. ATale varSe paNa varasvAmI varya hoya che. tamArI kanyA kharekhara mArA pratye anurAgavALI hoya temane bhUlyA nahotA tethI tene bahu AnaMda thayo. mALIe potAnA to ene samajAvo ke lagna to bhavabhramaNa karAvanAra che. emAMthI udyAnamAMthI vIsa lAkha jeTalAM suMdara suvAsita, raMgaberaMgI tathA chUTavA mATe dIkSA lai saMyama dhAraNa kare.' jinezvara bhagavAnanI pratimAne caDAvavA yogya phUlo ekatra karI.. 1 ghana zreSThIe rukmiNIne vAta karI. eno jIva haLukarmI hato. ApavAnuM kahyuM. vajUsvAmI tyAMthI UDIne himavaMtagiri para gayA. vajUsvAmInA upadezanI vAta sAMbhaLatAM ja tenA mana upara bhAre tyAM padhasarovara laherAtuM hatuM. devatAo paNa jyAM darzana karavA jatA asara thaI. eNe vajUvAmInI vAta maMjUra rAkhI. eNe mAtApitAnI evAM siddhAyatano tyAM zobhA hatA. camarI gAyanA avAjathI guphAo saMmati lai vajUsvAmI pAse dhAmadhUmapUrvaka dIkSA lIdhI. guMjatI hatI. vidyAdharakumAro jinamaMdiramAM darzana karavA jatA hatA. eka vakhata vajUsvAmIe uttara dizAmAM vihAra karyo hato. te vajUsvAmIe paNa jinamaMdiramAM jaI darzana karyAM. pachI teo vakhate tyAM bhayaMkara duSkALa paDyo hato. annanI achatanA kAraNe padmasarovare gayA. te vakhate lakSmIdevI pUjA karavA jaI rahyAM hatAM. lokone peTapUratuM khAvA maLatuM nahotuM. AvI paristhitimAM lokonI vajasvAmIne joine lakSmIdevIe temane vaMdana karyA. vajUsvAmIe AtithyabhAvanA ghaTI jAya e svAbhAvika che. zrImaMtoe potAnI temane "dharmalAbha" kahyA. lakSmIdevIe potAnuM sahastradala kamaLa temane dAnazALAo baMdha karI hatI. annanA abhAve evI bhISaNa paristhiti arpaNa karyuM. te laIne teo pAchA hutAzana udyAnamAM gayA, tyAM pravartatI hatI ke garIba mANaso dahIM vecavAnA khAlI thayelAM mATalAM potAnI vidyA vaDe temaNe vividha prakAranI zobhAvALA eka vimAnanuM phoDIne tenA tUTelAM TUkaDAmAMthI dahIM cATatA hatA. keTalAka loko to nirmANa karyuM. temAM vacamAM kamaLa mUkyuM. tenI AjubAju phUlo goThavyA. emaNe vaikriya labdhithI eka bhAva jANI lIdhA. bIje divase nagarImAM lai AvyA ane tyAM badhA ja loko temanuM svarUpa ja karI jahaMsanI je banAvyuM. pachI aMgIka karyo hato kejI gayA Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-98 prabuddhajIvana 11 e mATe juMbhakadevoe temane sahAya karI. vajUsvAmInuM vimAna tyAMthI paDaze, kAraNa ke hiMdu rAjAno ane nagarajanono mArA pratye evo UDyuM. e vimAnanI sAthe sAthe potapotAnA vimAnamAM besIne gIto anurAga che ke teo mArI pAse jaina sAdhupaNAno tyAga karAvaze.' gAtA, vAdyo vagADatA jUbhakadevo paNa temanI sAthe cAlyA. teo gura tosalIputre e vAta svIkArI lIdhI. badhA purI nagarI pahoMcyA. phUlo maLavAthI nagaranA jainoe paryuSaNa AryarakSitane dIkSA ApyA pachI guru tosalIputra potAnA ziSyo parvanI bhavya ujavaNI karI. devoe paNa A mahotsavamAM bhAga sAthe tarata tyAMthI vihAra karI gayA. dIkSA laine AryarakSite adhyayana lIdho. A asAdhAraNa camatkArika bhavya ghaTanAthI purInA rAjA mATe evo to puruSArtha karyo ke agiyAre aMga temaNe guru mahArAja prasanna thayA eTaluM ja nahi temaNe jaina dharmano svIkAra karyo. pAse bhaNI lIdhAM. teo gItArtha banyA. guru pAse have daSTivAda vajusvAmInA pratApe jaina dharmanA thayelA mahimAthI loko paNa bahu nAmanuM bAraNuM aMga bhaNavAnuM cAlu karyuM. temanI yogyatA joIne AnaMdita thayA. tosalIputra bahu prasanna thayA. daSTivAda aMganuM jeTaluM jJAna potAne jaina zAsananI paraMparAmAM vajUsvAmI chellA dasa pUrvadhara gaNAya hatuM te temaNe Aryaralitane ApyuM. AryarahitanI yogyatA ane che. teo pote koi suyogya pAtrane dasa pUrvanuM jJAna ApavA icchatA sAmarthya joIne temaNe kahyuM ke "tamArAmAM daSTivAdanuM dasamuM pUrva hatA. te vakhate ArakSitasUri nAmanA AcAryamAM evI pAtratA bhaNavAnI pUrI yogyatA che. mATe e paNa tamAre bhaNI levuM joIe. hatI. vajUsvAmIe temane pUrvazrutanuM adhyayana karAvyuM, paraMtu paraMtu hAlamAM e mAtra bhadraguptAcAryane ane vajUsvAmIne e bene saMjogavazAt AryarakSitasUri dasamuM pUrva pUruM karI zakyA nahi. eTale ja AvaDe che. paraMtu bhadraguNAcArya have vayovRddha thayA che. adhyayana vajasvAmInA kALadharma pAmyA pachI dasa pUrvano uccheda thayo. karAvavA mATe teo azakta thatA jAya che. mATe tamAre e bhaNavA Arya rakSitasUrino prasaMga nIce pramANe cheH vajUsvAmI pAse javuM joIe.' dasapura nagaramAM somadeva nAmano eka brAhmaNa raheto hato. AryarakSitano adhyayana mATeno utsAha vadhato gayo hato. dasamuM tenI patnInuM nAma rUdrasomA hatuM. temane ArakSita ane phalyurakSita pUrva bhaNavAnI have temane tAlAvelI lAgI hatI. tethI temaNe nAme be putro hatA. AryarakSita vidyAbhyAsa mATe pATalIputra gayA vajUsvAmI pAse javA purI nagarI tarapha vihAra karyo. hatA. tyAM cauda vidyA, cha aMga, cAra veda, mImAMsA, nyAya, purANa, AryarakSita vihAra karatA purI nagarI tarapha jatA hatA tyAM dharmazAstra vagerenuM adhyayana karIne teo pAchA AvatA hatA. ATalI mArgamAM temane jANavA maLyuM ke vajUsvAmIne dasa pUrva bhaNAvanAra badhI vidyAomAM pAraMgata thavA mATe potAno AnaMda darzAvavA rAjAe vayovRddha sthavira bhadraguptAcArye tabiyatanA kAraNe have eka sthaLe temane hAthI para aMbADImAM besADI, bahumAnapUrvaka temano nagarapraveza sthiravAsa karyo che. enI tapAsa karI teo dasapUrvI bhadraguptAcArya karAvyo. temanA svAgata mATe rAjAe toraNo baMdhAvyAM ane temane pAse pahoMcyA. temane vaMdana karI tyAM rokAyA. AryarakSita dasa pUrva ghaNI bheTasogAdo ApI. nagaramAM pravezatAM ja AvA sanmAna bhaNavA nIkaLyA che e jANIne bhadraguptAcAryane bahu ja AnaMda thayo. samAraMbhamAM rokAvAne kAraNe AryarakSita potAne ghare pahoMcavAmAM temaNe AryaralitatuM zAstrajJAna mATenuM sAmarthya tarata pArakhI lIdhuM. moDA paDyA. vaLI kiMmatI vastrAdi alaMkAro bheTa maLavAne lIdhe ane temanI jJAnopAsanAnI khUba anumodanA karI. temaNe teo sArI rIte sajja thaine potAne ghare gayA ke jethI te joine AyarakSitane bhalAmaNa karatAM kahyuM, "mAruM AyuSya have pUruM thavA potAnAM mAtApitA bahu rAjI thAya. paraMtu ghare gayA tyAre mAtAe AvyuM che. mAre anazanavrata levuM che. A vrata mATe nirdhAmaNA eTaluM ja kahyuM, "beTA, tuM kuzaLa che ne? AyuSyamAna thaje !' mAtAe karAvanAra koI hoya to te vadhAre sArI rIte pAra paDe. tame gItArtha harSa na batADyo tethI AryarakSitane Azcarya thayuM. temaNe mAtAne tenuM sAdhu cho. eTale tamArAmAM e yogyatA mane jaNAya che. tame ahIM kAraNa pUchyuM. mAtAe kahyuM, "beTA, tuM ghaNI sarasa vidyA bhaNIne jo thoDA divasa vadhu rokAI jAva to huM anazanavrata sArI rIte laI Avyo che. paraMtu tuM je vidyA bhaNIne Avyo che te vidyAno upayoga zakuM." barAbara samajIne nahi kare to te tane durgatimAM lai jaze. mATe bhadraguNAcArya jevA mahAna dasapUrvI virAcAryanI pAse emanA tArA jIvanane jo kharekhara sArthaka karavuM hoya to tAre jaina dharmanA aMtakALe rahevA maLe e paNa moTuM sadabhAgya gaNAya. AryarakSita bAra aMga paNa bhaNavAM joIe. emAM paNa daSTivAda nAmanuM chelluM atyaMta bhaktibhAvathI bhadraguNAcAryanI vinaMtIno svIkAra karyo. teo bAramuM aMga bhaNI levuM joIe, kAraNa ke e atyaMta kaThina manAtuM teTalo samaya tyAM ja rokAyA. aMga bhaNavAnI tArAmAM zakti ane yogyatA che. paraMtu e bhaNavA bhadraguptAcArye eka divasa AryarakSitane eka evI zikhAmaNa mATe tAre zrAvaka banavuM paDaze." paNa ApI ke "he vatsa! tame pAMcaso ziSyo sAthe vicaratA vajusvAmI AryarakSita vidyApremI hatA. mAtAnI sUcanAnusAra teo zrAvaka pAse jai dasa pUrvanuM jJAna pAmo te atyaMta Avazyaka che. hAla thayA. te samaye bAramuM aMga koIkane ja AvaDatuM hatuM. tosalIputra mArA pachI dasa pUrvadhara ekamAtra teo ja che. paraMtu tame vajUsvAmI nAmanA AcArya daSTivAda nAmanuM bAraNuM aMga bhaNAvatA hatA. eTale pAse emanA upAzrayamAM rAtre saMthAro karavAnuM rAkhazo nahi, bIjA temanI pAse bhaNavA javAnI AryarakSite taiyArI karI. tosalIputra judA upAzrayamAM rAkhajo." daSTivAdanA nava pUrva saMpUrNa jANatA hatA paraMtu dasamuM pUrva temane pUruM AcAryanA AvA sUcanathI AryarakSitane bahu Azcarya thayuM. AvaDatuM nahotuM. AcArya tosalIputra pAse jaIne AryarakSite emane temaNe bhadraguNAcAryane enuM kAraNa pUchyuM. bhadraguNAcArye kahyuM ke atyaMta bhAvathI, vinayathI vaMdana karyA ane pote daSTivAda bhaNavA "vajUsvAmIno AtmA eTalI badhI UMcI koTino che, tathA evI AvyA che tema jaNAvyuM. to lIputre kahyuM, "bhAi, e bhaNavAno labdhivALo che ke sopakrama AyuSyavALI koipaNa vyakti eka rAta adhikAra mAtra sAdhuono ja che. eTale e mATe tamAre pahelAM jaina paNa vajUsvAmI sAthe rahe to vajUsvAmIne jevA bhAva jAge tevA dharmamAM sAdhu tarIke dIkSA grahaNa karavI paDe, tyArapachI tamAre sAdhu bhAva e vyaktimAM paNa jAge. vajUsvAmIne have uMmara thatAM rAtre jIvananA AcAranuM pAlana karavA sAthe zAstrasiddhAntonuM adhyayana saMthAro karatI vakhate anazana karI deha choDavAnA bhAva rahe che. karavAnuM rahe. tyAra pachI mane tamArI yogyatA barAbara jaNAya te eTale temanI najIka sUnAra vyaktine paNa evA ja anazana karavAnA pachI ja huM tamane daSTivAda bhaNAvI zakuM." bhAva jAge. temanI sAthe ja te kALadharma pAme. paraMtu tame haju yuvAna AryarakSite emanI pAse dIkSA levAnI ane zAstro bhaNavAnI cho. tame zAsananA mahAna kAryo karI zako tema cho. mATe tamAre pUrI taiyArI batAvI, paNa sAthe sAthe aMgata vinaMtI karI ke "dIkSA tamArA dIrgha AyuSyano vicAra karIne emanI sAthe rAtre saMthAro na lIdhA pachI A sthaLa tarata ja choDIne mAre bIje vihAra karavo karavo evI mArI bhalAmaNa che." AryarakSite e bhalAmaNano svIkAra thayA te samaye bAra nAmanuM bAraNuM aMdhArI karI. toralI Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 gayuM. prabuddhajIvana tA. 16-11-98 ' bhadraguptAcAryanA anazanavrata levAmAM nirdhAmaka tarIke ArakSite dvArA dabANa AvavA lAgyA tethI teo nirUpAya thai gayA. eTale kartavya bajAvyuM. bhadraguptAcArya kALadharma pAmyA, tyArapachI AryarakSita AyarakSite vajUsvAmI pAse eka vakhata potAnA nagaramAM jaine vihAra karatA karatA purI nagarImAM pahoMcyA. sAMja thavA AvI hatI pAchA AvavA mATe AjJA mAMgI. vajUsvAmIe potAnA viziSTa eTale teo vajUdavAmInA upAzraye na jatAM bhadraguNAcAryanI salAha jJAnathI jANI lIdhuM ke AryarakSita ahIMthI gayA pachI pAchA AvI anusAra nagara bahAra eka sthaLe rAta rokAyA. zakaze nahi. vaLI potAnuM AyuSya paNa have bahu ochuM bAkI rahyuM e rAtre vajUsvAmIne eka zubha svapna AvyuM. svapnamAM emaNe che. eTale dasamAM pUrvano keTaloka bhAga bhaNAvyA vinAno ja rahI joyuM ke koI eka atithi temanI pAse Avyo che. e atithie jaze. paraMtu e to banavAnuM nimayeiluM lAge che. vajUvAmIe temanA pAtramAMthI dUdha pIdhuM, paraMtu thoDuMka dUdha pAtramAM bAkI rahI AryarakSitane javA mATe rajA ApI. - vajUsvAmInI rajA lai AryarakSita potAnA nagaramAM pahoMcyA. prabhAte vajUsvAmIe potAnA ziSyone svapnanI vAta karI ane emanAM mAtApitA ane svajanone bahu AnaMda thayo. AryarakSita enuM rahasya samajAvyuM ke "koI prajJAzIla sAdhu mArI pAse ahIM rAjAne tathA prajAjanone jainadharmanI mahattA samajAvI. emanA Avaze, te mArI pAsethI pUrvazruta grahaNa karaze paraMtu te potAnuM upadezathI prabhAvita thaI temanAM mAtA kasomAe tathA pitA somadeve adhyayana pUruM nahi karI zake. chelle thoDuMka adhyayana bAkI rahI jaze." emanI pAse jaina dharmanI dIkSA aMgIkAra karI. A svapnanI vAta thayA pachI thoDI vAramAM ja AryarakSita tyAM chevaTe vajUvAmIe dhAryuM hatuM te pramANe ja thayuM. AryarakSita AvI pahoMcyA. vajUsvAmIne dvAdazAvartapUrvaka vaMdana karIne te temanI potAnA nagaramAM gayA pachI evA kAryomAM parovAI gayA ke teo pAse beThA. pote tosalIputranA ziSya che ane pUrvazrutanuM jJAna tarata ATalo lAMbo vihAra karIne AvI zakyA nahi, meLavavAnI bhAvanAthI AvyA che e vAta karI. e jANIne Ama chatAM vajUsvAmIe AryarakSitasUrine navapUrvanuM adhyayana vajUsvAmIne atyaMta AnaMda thayo. vAtavAtamAM khabara paDI ke karAvI dIdhuM e eka moTuM ane mahattvanuM kArya thayuM. AryarakSita AryarakSita to AgalI sAMje ja AvI gayA hatA, ane nagaranI dasapUrvadhara thaI zakyA nahi. eTale vajUvAmI ja chellA dapUrvaghara bahAra rahyA hatA. vaLI teo tyAM ja rahIne rojeroja bhaNavA AvavA rahyA, icche che. vajUsvAmIe kahyuM, "nagara bahAra rahIne tame kevI rIte vajUsvAmInA hAthe je eka bIjuM mahattvanuM kArya thayuM te zatruMjaya bhaNazo ? adhyayana mATe to ahIM mArI pAse ja AvIne raho to tIrthanA uddhAranuM hatuM. zatruMjaya tIrthano adhiSThAtA deva kadarpa yakSa vadhu anukULatA rahe." ArakSite tarata ja bhadraguNAcArye ApelI prabhuno bhakta hato. paraMtu mohanIya karmanA kAramA udayane kAraNe zikhAmaNanI vAta kahI. sAdhu mahAtmAone kazuM chupAvavAnuM na hoya. tenI buddhi bhramita thaI gaI hatI. je rakSaka hato te ja bhakSaka banI temanAmAM mAyAcAra na hoya. AryarakSite ja vajUsvAmIne gayo hato. tenAM apakRtyo vadhavA lAgyAM. tIrthabhUmimAM madyapAna, 'bhadraguptAcAryanA kALadharmanA samAcAra ApyA. bhadraguptAcArye ja potAne mAMsabhakSaNa, zikAra jevI ghaNI pApalIlAo cAlavA lAgI. eTale bahAranA upAzrayamAM rahevAnI bhalAmaNa karI che e paNa jaNAvyuM. lokonI tyAM yAtrAe javAnI hiMmata cAlatI nahi. jeo hiMmata bhadraguptAcArye AvI salAha kema ApI haze te vajUsvAmIne tarata karIne tyAM javAno prayatna karatA teo jIvatA pAchA AvatA nahi. samajAyuM nahi. eTale A vAtanuM rahasya samajavA mATe vajUsvAmI vajUsvAmIe jyAre A jANyuM tyAre temane thayuM ke have tIrthanA aMtarmukha banI gayA. emane potAnI jJAnalabdhithI tarata jANavA uddhArano samaya pAkI gayo che. teo paMca mahAvratadhArI sAdhu mahAtmA maLyuM ke potAnA jIvanano aMtakALa have najIkamAM che ane potAne hatA. temanI ummara paNa vadhatI jatI hatI. vaLI, AvA bhagIratha jo anazana karavAno bhAva jAgaze to AryarakSitane paNa potAnI kArya mATe supAtra ane samartha gRhastha evA koI sahAyakanI jarUra. sAthe rahevAthI evo bhAva jAgaze. jo ema thAya to AryarakSita rahe. evI vyakti koNa che teno vicAra karatAM temanI najaramAM pote meLavelA pUrvazrutanA jJAnano upayoga kevI rIte karI zake ? bhAvaDazAnA putra jAvaDazA jaNAyA. paraMtu te samaye jAvaDazAne mleccho yuvAna AyarakSita dIrghajIvana jIve to ja teo bIjAone pUrvazruta upADI gayA hatA ane baMdIvAna banAvyA hatA. tethI temanI madadanI bhaNAvI, zAsananI sevA sArI rIte karI zake. mATe bhadraguptAcArye koI AzA nahotI. vaLI Aryaralitane nava pUrva sudhI bhaNAvavAmAM A kAraNathI ja AryarakSitane potAnAthI judA rahevAnuM kahyuM che ema paNa ghaNo samaya vItI gayo hato. chevaTe anukULa saMjogo prApta thatAM temane tarata samajAI gayuM. bhadraguNAcAryanI AvI dIrdhadaSTithI vajasvAmIe saMgha laIne jAvaDazAnI nagarI madhumatI tarapha prayANa vasvAmIne UlaTAno AnaMda thayo. AryarakSitanA nirNayathI teo karyuM. prasanna thayA ane ArakSitane rAtri mukAma bIje karavA mATe saharSa jaina itihAsamAM jAvaDazA nAmanA be mahAna zreSThI thaI gayA. saMmati ApI. vajUvAmInA samayanA jAvaDazAno paricaya A pramANe cheH madhumatI vajUsvAmIe Arya rakSitane abhyAsa karAvavAnuM zarU karI nagarInA mukhya zreSThI bhAvaDazA zeTha ane saubhAgya zeThANInA putra dIdhuM. buddhimAna ane tejasvI AryarakSite jhaDapathI navapUrvano abhyAsa jAvaDazA saMskArI, zIlavAna, zUravIra, prajAvatsala ane prabaLa pUro karI lIdho. tyArapachI dasamAM pUrvanA yamakono abhyAsa zarU dharmabhAvanAvALA hatA. temanA janma samaye jyotiSIoe evuM karyo. A abhyAsa ghaNo ja kaThina ane dIrghakALa cAle evo hato. bhaviSya bhAkhyuM hatuM ke A bALaka bhaviSyamAM moTo thaIne emAM vAcanA levAmAM, artha samajavAmAM tathA sUkSma rahasyo prahaNa mAnavakalyANanAM moTAM moTAM kAryo karaze; te lokono bahu Adara karavAmAM ThIka ThIka vAra lAgatI hatI. pAmaze ane te zatruMjaya tIrthano uddhAraka banaze." - AryarakSitane ahIM AvyAne ghaNo vakhata thaI gayo hato. bIjI jAvaDazA yuvAna thatAM suzIlA nAmanI saMskArI kanyA sAthe. bAju emanAM mAtApitA tathA guru mahArAja tosalIputra AturatApUrvaka temanAM lagna thayAM. pitA bhAvaDazAe jAvaDazAnI apratima vIratA, temanA pAchA pharavAnI rAha jotAM hatAM. AryarakSitane potAnA mukAme vyavahArakuzaLatA, kArabhAra calAvavAnI dakSatA ane mAnavakalyANa, pAchA pharavA vAraMvAra teo saMdezA mokalAvavA lAgyA. paraMtu dasamA mATenI bhAvanA joine potAnI pachI madhumatInA vArasadAra tarIke pUrvano abhyAsa pUro karAvavAnI bhAvanAthI guru vajUsvAmI rajA jAvaDazAne jAhera karyA hatA. temanA kArabhAra daramiyAna mleccho ApatA nahotA, kAraNa ke bhadraguptAcAryanA kALadharma pachI dasapUrvadhara bAhubalIjIe bharAvelI RSabhadeva bhagavAnanI pratimAne upADI. tarIke have mAtra vajUsvAmI pote ekalA ja rahyA hatA. chevaTe gayA hatA ane jAvaDazAne paNa baMdhanamAM rAkhyA hatA. paraMtu AryarakSitane levA emanA bhAI phalyurakSita jAte AvyA. to paNa jAvaDazAe ugra tapazcaryA sahita cakezvarIdevInI ArAdhanA karI. AryarakSita gayA nahi, paraMtu tyArapachI to uparAuparI saMdezAo ethI cakezvarIdevI prasanna thayA. temanI sahAyathI jAvaDazAe takSazilA salAha kema paNa karI cheAcAryuM ja potAne gayo hato. te e te vAjI karAvyuM. sabhA, kAra Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyArI dAba AnaMda mATe hiMmata dazA ane sAhasika ane je potAnA karavAmAM koI vila A zubha kArya cA evI che hatI. eka te RSabhadelanI prati samAcAra Aza jAvaDazAne AvatA a carI tema tA. 16-11-98 * prabuddhajIvana nagarI najIka pleccho pAsethI RSabhadeva bhagavAnanI pratimA pAchI vajUsvAmI zatruMjaya tIrthanI durgama, jokhamabharelI yAtrA sulabha meLavI hatI ane tyAMthI teo kSemakuzaLa madhumatI nagarImAM pAchA karavA mAMgatA hatA. te kALamAM zatruMjaya tIrthane surakSita karavAnuM pharyA hatA. teo bAra varSe pAchA AvyA hatA, tethI nagarInA kArya ghaNuM ja kaparuM hatuM. koI mahA bhAgyavAna ane sAhasika vyakti lokoe khUba umaLakAbhera utsavapUrvaka jAvaDazAnuM svAgata karyuM hatuM. ja AvA kalyANakArI kArya mATe hiMmata darzAvI zake, vajUsvAmI pAse eka divasa jAvaDazA rAjasabhA bharIne beThA hatA. e vakhate eka jAvaDazAe khUba AnaMda ane zraddhAthI A kArya karavAnI potAnI sAthe be zubha samAcAra temane maLyA. eka samAcAra te guru vajUsvAmI taiyArI darzAvI. lokoe jAvaDazAne A zubha kArya mATe AziSa gAmanI najIka saMgha sAthe padhAryA hatA. bIjA samAcAra e hatA ke ApyA. temanA kAryamAM koI vighna na naDe e mATe zAsanadevanI kariyANAthI bharelAM emanAM vahANo je samudramAM ghaNA vakhatathI guma prArthanA karavAmAM AvI. zubha divase ane zubha muhUrta vajUsvAmIe thaI gayelAM manAtAM hatAM te pAchAM pharyA hatAM eTaluM ja nahi, potAnA ziSyo sAthe zatruMjaya tarapha prayANa karyuM. sAthe jAvaDazA, tejamaturI nAmanI, sonuM banAvavAmAM kAma lAge evI kiMmatI mATI temano putra jAjanAga, temanA parivAranA sabhyo tathA samasta saMghanA bharIne pAchAM AvyA hatAM. jAvaDazAe vicAra karyo ke pahelAM konuM mANaso temAM joDAyA. navo kadarpa yakSa paNa potAnA yakSo sAthe svAgata karavuM ? parama upakArI guru bhagavaMtanuM ke lakSmIthI bharelAM AkAzamArge AvavA nIkaLyo. zAsananuM A punita kArya karavAno vahANonuM? e vakhate temane bharata cakravartInA prasaMganuM maraNa thayuM. utsAha sahunA hRdayamAM UbharAto hato. AnaMdamagna banIne eka vAra bharata cakravartIne paNa AvI ja vimAsaNa thai hatI. lakSyasthAna prati yAtrAsaMgha AgaLa vadhavA lAgyo. temane be samAcAra sAthe maLyA hatA. eka te RSabhadeva bhagavAnane zatruMjaya paranA asura ane julmI kadarpIne tenA sevakoe kevaLajJAna thayuM ane bIjA samAcAra te potAne cakraratnanI prApti samAcAra ApyA ke jAvaDazA saMgha laIne zatruMjaya tarapha AvI rahyA thaI. A bemAM pahelAM kono mahotsava karavo? temaNe zIdhra nirNaya che. AthI asure jAvaDazAne AvatA aTakAvavA potAnA anucarone lIdho ke cakraratna to bhautika sukhamAM lapaTAve ane naraka gatimAM mokalyA. paNa vajUsvAmInA prabhAvane kAraNe anucaro temane aTakAvI paNa lai jAya, paraMtu kevaLajJAna to mokSagatinuM durlabha sAdhana zakyA nahi. kadaIne jANavA maLyuM ke vajUsvAmI nAmanA labdhidhArI kahevAya. tethI temaNe bhagavAna RSabhadevanA kevaLajJAnano mahotsava prabhAvaka AcAryane kAraNe potAnA prayatna niSphaLa jAya che. eTale pahelAM karyo ane cakranI pUjA pachI karI. e prasaMgane yAda karI teNe potAnA anucaronI saMkhyA vadhArIne jAvaDazAne AvatA rokavA jAvaDazAe paNa pahelAM guru bhagavaMta vajUsvAmI ane temanA saMghanuM pharI prayatno karyA. anucara asuroe vAraMvAra bhayaMkara yuktio bahumAna sAthe svAgata karyuM. tyArapachI teo vahANonI vyavasthA ajamAvI, paraMtu vajUsvAmInI labdhithI temanA badhA Akramaka prayatno karavA gayA. pharIthI niSphaLa gayA. asuroe megha utpanna karyo to vajUsvAmIe nagaramAM padhArelA Arya vajUsvAmIe potAnA vyAkhyAnamAM meghane vikheravA bhayaMkara vaMToLiyo utpanna karyo. asuroe vaMToLiyo he zatruMjaya tIrthano mahimA samajAvyoH "RSabhadeva bhagavAna kevaLajJAna utpanna karyo to vajUsvAmIe tene aTakAvavA parvato saryAM. asuroe pAmyA pachI navvANuM vAra yAtrArthe zatruMjaya para gayA hatA. bhagavAnanA parvato utpanna karyA to vajUsvAmI vajUthI te parvatonA TukaDA karyA. mukhya gaNadhara puMDarIka svAmIe pAMcaso sAdhuo sAthe tyAM anazana taduparAMta vajUsvAmIe potAnI labdhithI asuroe utpanna karelA. karyuM hatuM. aneka jIvo tyAM siddhagatine pAmyA hovAthI e siddhagiri hAthIonI sAme siMha, siMhanI sAme aSTApada, dAvAnaLanI sAme tarIke vikhyAta che. asaMkhya sAdhu-sAdhvIonAM pagalAMthI te pavitra muzaLadhAra megha, sarponI sAme garuDa utpanna karyA. vaLI dareka vina banyo che. AvA mahAna tIrthanI atyAre bhayaMkara AzAtanA thaI vakhate navA kadaIe paNa potAnA pakSo sAthe sahAya karI ane rahI che. tyAM ghora pApAcAra thaI rahyo che. mATe teno have uddhAra asuranA bhayaMkara upasargono sAmano karyo. Ama, vAraMvAra parAjita karavAnI AvazyakatA che. A kArya koI samartha puruSa ja upADI thavA chatAM zarama ane daMDanA bhayathI asura kadaInA anucaroe potAnA svAmI kadarpAne kahevA javAnI hiMmata batAvI nahi. teo - vajUvAmInI preraka upadezavANI sAMbhaLIne te kArya karavA mATe badhA anya sthaLe bhAgI gayA. jAvaDazAe utsAhapUrvaka tarata potAnI taiyArI darzAvI. teja vakhate asuronA trAsamAMthI saMdha have nirbhaya banI gayo hato. saMghe kadarpa nAmano koI eka yakSa tyAM Avyo. te eka lAkha yakSano zatruMjaya pAse AdipuramAM paDAva nAkhyo paraMtu haju tenI kasoTI pUrI svAmI hato. teNe potAnI oLakha ApI. vajasvAmI tenA jIvana- thaI nahotI. parvata paranA kadarpa asurane potAnA sAthIonI hAranI parivartananA nimitta banyA hatA tethI te temanI kaMIka sevA karIne khabara paDI. eTale have teNe pote saMghane Avato aTakAvavA jAta RNamukta thavA AvI pahoMcyo hato. jAtanA bhayaMkara upAyo ajamAvyA. teNe jAvaDazAnAM patnI A kadarpa yakSa pUrvabhavamAM dhanavAnano putra hato. tene dArUnA suzIlAdevInA zarIramAM tIvra jvara pedA karyo. suzIlAdevI asahya bhAre nazAnI Teva paDI gaI hatI. pitA ene A durAcAramAMthI vedanAthI taraphaDavA lAgyAM. valvAmIe pavitra maMtrathI suzIlAdevIno choDAvavA vajUsvAmI pAse laI gayA hatA. vajUsvAmIe tene upadeza jvara dUra karyo. asure zatruMjaya parvatane kaMpAyamAna karyo. ethI loko ApI vyasanomAMthI mukta thavA samajAvyuM hatuM ane kadI dArU na bhayabhIta banI gayA. paraMtu vajUsvAmIe pavitra jaLa, akSata ane pIvAnAM paccakhANa levaDAvyAM hatAM. paraMtu mitronI halakI sobatane kaMkamathI parvatanI pUjA karAvI. ethI parvata sthira thaI gayo. kAraNe paccakhANano bhaMga karIne paNa te pharI dArU pIto thaI gayo tyArapachI zubha muhUrta vajUsvAmI, jAvaDazA ane saMgha RSabhadeva hato. eka vAra te potAnA gharanI agAzImAM besI dArU pIto hato bhagavAnanI pratimA laine parvata para caDavA lAgyA. AkAzamArge te samaye AkAzamAM tyAMthI UDatI eka samaDInI cAMcamAM pakaDelA navo kadarpa yakSa ane tenA sAthIo paNa AvI pahoMcyA. mArgamAM sarpanA mukhamAMthI jheranuM TIpuM sIdhuM nIce enA dArUnA pyAlAmAM paDyuM, asure bhUta, preta, DAkaNa vagerenAM bhayaMkara rUpa laIne lokone bhayabhIta paraMtu enI tene khabara paDI nahi. dArU pItAM yuvAnane jhera caDavA karavAnA prayAso karyA. paraMtu navA kadarpa yakSe te badhAMno hiMmatathI lAgyuM. te taraphaDavA lAgyo. dArU nahi pIvAnI pratijJAno pote bhaMga sAmano karIne sahune kSemakuzaLa parvata upara caDavAmAM madada karI. karyo tethI te khUba pastAyo. paNa jherane kAraNe te mRtyu pAmyo. mRtyu Ama, keTalAMye varSo pachI zatruMjaya mahAtIrthanI A rIte pharIthI samaye teNe karelA pazcAttApanA prabaLa bhAvathI tenA azubha karmo yAtrA cAlu thatI hatI. lokonA utsAhano koI pAra nahoto. haLavAM thayAM. te mRtyu pAmIne kadarpa nAme yakSa thayo. atyAre te bhagavAnanAM darzanapUjana thaze e vicAre apUrva AnaMda pravartato hato. kadarpa pakSa vajUsvAmIe karelA upakAranA badalAmAM tIrthoddhAranA paraMtu upara pahoMcyA pachI girirAja paranAM dazyo joIne lokonA kAryamAM madada karavA AvI pahoMcyo hato. du:khano koi pAra na rahyo. cAre bAju mANasonAM tathA pazu ane zake.' Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 paMkhIonAM hADakAM, cAmaDAM ane mRta klevaro paDelAM hatAM. keTaleka sthaLe jamIna lohI ane mAMsathI kharaDAyelI hatI. vaLI maMdiro to khaMDiyera jevI hAlatamAM hatAM. jAvaDazAe e badho kacaro upaDAvIne bhUmine cokhkhI karAvI. cAre bAju pavitra jaLa chaMTAvyuM ane maMdironAM punarnirmANano daDha saMkalpa karyo. kadarpI asure vicAryuM ke tenI vAraMvAra hAra thAya che tenuM kAraNa kadAca jAvaDazA sAthe AvelI camatkArI pratimA hoi zake. tethI teNe rAtri daramiyAna parvata parathI pratimAne nIce utArI taLeTImAM mUkI dIdhI. prAtaHkALe pratimAne tenA sthaLa na jotAM vajrasvAmIe viziSTa jJAnathI jANyuM ke asura pratimAne nIce mUkI Avyo che. vajrasvAmInI AjJAthI navo kadarpI yakSa pratimAne upara lai Avyo. bIjI rAtre paNa pratimAne asura nIce lai gayo. paraMtu prabhAte navo kadarpI yakSa te pharI upara laI Avyo. ekavIsa divasa sudhI roje roja A pramANe ghaTanA banyA karI. prabuddhajIvana asurone harAvavAno eka upAya vajrasvAmIe vicAryo. temaNe dharmaparAyaNa ane pavitra evA jAvaDazAne kahyuM ke tame patipatnI banne zIlavAna cho, dharmajJa cho, brahmacaryanA ArAdhaka cho. tame banne bhagavAna RSabhadevanuM dhyAna dharI, paMcaparameSThInuM smaraNa karI pratimA je rathamAM padharAvyAM che te rathanA AgalA be cakro pAse rAtre sUi jAva. tame rAtre aMdhArAmAM jarA paNa gabharAzo nahi, game tevA baLavAna asuro paNa tamane kazuM nukazAna nahi karI zake. huM, mArA ziSyo tathA sakaLa saMghanA sabhyo bhagavAnanuM smaraNa karIne prAtaHkALa sudhI kAusagga dhyAne rahIzuM.' sahue A vAtano khUba zraddhApUrvaka svIkAra karyo. vajrasvAmInI sUcanA pramANe saue ArAdhanA karI. rAtre asura Avyo. pratimA sudhI pahoMcavA prayatna karyAM. paraMtu tenuM baLa niSphaLa gayuM. nAsIpAsa thaine te cAlyo gayo. prAtaHkALe saue kAusagga pAryo ane joyuM to pratimAjI hemakhema tyAM ja hatAM. ethI sau harSollAsathI nAcI UThyA. jAvaDazAe navA pratimAnI sthApanA karAvavA mATe pavitra jala, auSadhi, sugaMdhI dravyo dvArA maMdirane pavitra karAvyuM. pachI jUnAM jarjarita pratimAnuM utthApana karavAnuM kAma cAlu karyuM. tyAM vaLI asuroe jUnAM pratimAne e jagyAethI khasavA na dIdhAM. vajrasvAmIe maMtra bhaNI pavitra vAsakSepa nAkhyo eTale asuronuM baLa naSTa thayuM. ethI jUnAM pratimAne khaseDI zakAya.. jAvaDazAe jUnAM pratimAne maMdiranI bahAra lAvIne mUkyAM tyAre asuroe eTalA badhA bhayaMkara pokAro karyA ke vajrasvAmI, jAvaDazA ane navA kadarpI yakSa sivAyanA bAkInA badhAM mANaso bhayabhIta thai bhAgAbhAga karavA lAgyA. navA kadarpI yakSe asurono pratikAra karI lokone nirbhaya banAvyA. jAvaDazAe AdinAtha bhagavAnanAM navAM pratimAjInI vajrasvAmInA hAthe pratiSThA karAvI. mukhya prAsAdanI bahAra jUnAM pratimAjInI bIjA maMdiramAM pratiSThA karAvI. te pratimAjInA adhiSThAtA devonI pratimA paNa jUnA pratimAnI sAthe ja prasthApita karyA. banne ThekANe AratI, pUjA vagerenI vyavasthA karAvI. Ama, zatruMjaya tIrtha para maMdiranA jIrNoddhAranuM kArya pUruM thayuM eTale chelle maMdiranA zikhara para dhajA caDAvavA AjIvana caturtha-vratadhArI jAvaDazA ane temanAM patnI suzIlAdevI sAthe caDyAM. akalpya vighno vacce paNa nirdhArita kArya pAra paDyuM, ane prabhAvaka gurudeva vajrasvAmInA potAne AzIrvAda sAMpaDyA, amUlya sahAya maLI eno apUrva AnaMdollAsa banne anubhavatAM hatAM. teo baMnee jIvananuM eka aNamola kArya pAra paDyAnI dhanyatA maMdiranA zikhara upara anubhavI. AvA vicAre banne eTalAM badhAM bhAvavibhora banI gayAM ke temanAM hRdaya eTalo akalpya AnaMda jIravI zakyAM nahi. banne tyAM ne tyAM ja hRdaya baMdha paDavAne kAraNe svargavAsa pAmyAM. zatruMjaya tIrthano uddhAra thayo. pratiSThA thaI, paraMtu uddhAranA kArye koi saMketapUrvakano vaLAMka lIdho. rakSaka devoe temanAM pavitra zarIrane kSIrasAgaramAM padharAvyAM. tA. 16-11-98 maMdiramAM nIce raMgamaMDapamAM vajrasvAmI ane sakaLa saMgha, jAvaDazA ane temanA patnInAM uparathI pAchAM AvavAnI rAha jotAM hatAM. samaya ghaNo thayo tethI saune ciMtA thai. vajrasvAmIe potAnA viziSTa jJAnathI jANyuM ke adbhuta harSanA kAraNe bannenA jIvanano aMta Avyo che. teo bannenA jIva mahendra devalokamAM deva tarIke utpanna thayA che. vajrasvAmIe badhAMne A hakIkatanI jANa karI. jAvaDazA ane temanAM patnInA svargavAsanA samAcArathI sakaLa saMghamAM tIvra duHkhanI ane nirAzAnI lAgaNI prasarI. thoDI ghaDI pahelAM jyAM apUrva harSollAsa pravartato hato tyAM tIvra zoka pravarto. jAvaDazAno putra jAjanAga to mUrchita thaI gayo. vajrasvAmIe maMtra bhaNIne tene jAgrata karyo ane sAMtvana ApatAM kahyuM ke tArAM mAtApitA to devalokamAM parama sukhamAM che. teo bannee potAnuM jIvana saphaLa ane dhanya karyuM che. teoe eka mahAna kArya siddha karI batAvyuM che. tuM paNa AvAM mahAna kAryo karI tArA mAtApitAnA vArasAne dIpAvaje. tuM tArAM zakti, samaya ane samRddhino sadupayoga karaje. dharmanI mahattA vadhAravAmAM sAdhuonI jema zrAvako paNa mahattvanuM kArya karI zake che.' vajrasvAmInI AvI protsAhaka vANI sAMbhaLI jAjanAga svastha thayo. dhairya dhAraNa karI potAnAM mAtApitAnAM nAmane ujjavaLa karavA eNe saMkalpa karyo. zatruMjaya tIrthakSetramAM yAtriko mATe jarUrI evI badhI ja vyavasthA teNe karAvI. baMdha paDI gayelI yAtrikonI avarajavara pharI pAchI cAlu thai. tyAra pachI jAjanAga giranAra vagere tIrthonI yAtrA karI, dharmano mahimA vadhArI svagRhe pAcho pharyo. zatruMjaya uddhAranuM mahattvanuM kArya pUruM karyA pachI saMyamadharmanA AcArane anusaranAra vajrasvAmI dakSiNa dezamAM padhAryA. tyAMnA lokonA AnaMdano koi pAra nahoto. dharmanA sAkSAt avatAra samA ane dharmatattvane prakAzanAra vajrasvAmI pratye loko apAra Adara darzAvatA. vajrasvAmI have vRddha thatA jatA hatA. eka vakhata emane zaradI thai hatI. temanA eka ziSya temane mATe sUMThano gAMThiyo vahorI lAvyA. AhAra lIdhA pachI sUMTha laiza ema vicArI vajrasvAmIe potAnA kAnanI pAchaLa te gAMThiyo bharAvI dIdho ke jethI AghopAcho mukAi na jAya ane tarata hAthavago rahe. paraMtu AhAra lIdhA pachI teo svAdhyAya ane dhyAnamAM lIna thai gayA. sUMTha levAnuM teo bhUlI gayA. sUMThano gAMThiyo kAnanI pAchaLa bharALo che te paNa temane yAda na rahyuM. sAMje pratikramaNanI kriyAmAM mUhapattInuM paDilehaNa karatI vakhate mastaka nIcuM namAvatAM sUMThano gAMThiyo nIce paDyo. tarata ja temane potAne thayelI vismRtino khyAla Avyo. pote AcArya che. AvI vismRti thavI, pramAda thavo e temanA padane anurUpa nathI ema temane lAgyuM. vismRti ane pramAda thAya to niraticAra saMyama jIvananuM pAlana barAbara thai zake nahi. potAnA niraticAra saMyama jIvananuM pAlana dehanI avasthAne kAraNe have thai zake ema nathI ema jaNAya tyAre mahAna AtmAo anazana vrata dhAraNa karI dehano aMta ANavAnuM vadhu pasaMda karatA hoya che. potAnA jIvanano aMtakAla najIkamAM che tema vajrasvAmIe jANyuM eTale ema paNa yogya samaye anazana levAno nirdhAra karyo. A samaya gALA daramiyAna bIjI eka ghaTanA banI. bhayaMkara duSkALa cAlu thayo hato. te kyAre pUro thaze te kahI zakAya tema nahotuM. vajrasvAmIe potAnA ziSya vajrasena svAmIne kahyuM, 'A duSkALa satata bAra varSa sudhI cAlaze. divase divase anna moMghuM thatuM jaze. ghaNAM loko mRtyu pAmaze. anAja tyAMsudhI vadhatuM vadhatuM moMghuM thaze ke chevaTe eka lAkha dravyanA cokhAmAMthI mAtra eka hAMDalI jeTalo bhAta raMdhAze. je divase eTalA badhA moMghA bhAve cokhA gaMdhAze tyAra pachI bIjA divasathI sukALa cAlu thaze ema samajavuM. mATe tame tamArA ziSyo sAthe anyatra vihAra karI jAva.' Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-98 guru bhagavaMtanI AjJAnusAra keTalAye ziSyo tyAMthI jhaDapathI vihAra karI gayA. prabuddhajIvana - duSkALanA divasomAM vajrasvAmI potAnA bAkInA ziSyone laine vihAra karatA hatA. paraMtu temane kyAMyathI gocarI maLatI nahotI. tethI keTalAka ziSyo vidyApiMDano upayoga karavA lAgyA hatA. vajrasvAmIe ziSyone kahyuM, 'apavAdarUpa koika divasa dharmanA kAraNe, zAsananA hita mATe potAnI vidyAthI utpanna karelo piMDa levo paDe te judI vAta che. paraMtu satata vidyApiMDano upayoga karavo paDe to te ApaNA saMyamadharmane bAdhaka gaNAya. mATe AvA viSama bhayaMkara saMjogomAM jo tamane badhAne yogya lAgatuM hoya to ApaNe ApaNA zarIrano anazana karIne svecchAe tyAga karIe,' dharmAnurAgI jJAnI sAdhuo vajrasvAmI sAthe anazana karI zarIrano tyAga karavA saMmata thayA. nirNaya karyA pramANe anazana ka2vA mATe zubha divase zubha muhUrte saune laine vajasvAmI eka parvata upara caDavA lAgyA. temanI sAthe eka bALa sAdhu paNa cAlyA. potAnA gurunI sAthe jai anazana karavAnI temanI paNa tIvra bhAvanA hatI. eTale teo pAchaLa rokAyA nahi. paraMtu vajrasvAmIe jyAre jANyuM ke bAlamuni paNa anazana karavA sAthe joDAi gayA che tyAre temaNe e bAlamunine potAnI sAthe have na AvavA mATe AjJA karI. bALamuni guru mahArAjanA Azayane samajI gayA. paraMtu temanA manamAM dharmasaMkaTa UbhuM thayuM. eka tarapha sAthe na AvavA mATe gurumahArAjanI AjJA hatI ane bIjI bAju anazana levAnI potAnI bhAvanA hatI. teo pote gurumahArAjanI AjJA mAnya rAkhIne parvata u52 vadhu AgaLa na gayA, paNa tyAM ja rokAine emaNe AhArano tyAga karyo. anazanavrata lai eka zilA para besIne teo dhyAnastha thai gayA. baporanA sUryanA prakhara tApathI zilA para beThelA bALamunino deha mAkhaNanA piMDanI jema ogaLI gayo. teo kALadharma pAmyA. e bALamunino jIva devalokamAM deva tarIke utpanna thayo. eTale devoe harSa pAmI svargamAM temano satkAra karyo. tyAra pachI devo pRthvI para temanA zarIratyAgano mahimA karavA AvyA. devone nIce AvatA joi koika sAdhuoe vajrasvAmIne tenuM kAraNa pUchyuM. vajrasvAmIe kahyuM ke 'ApaNI sAthe bAlamuni hatA ane emane upara na AvavA meM AjJA karI hatI temaNe tyAM ja anazana karIne dehatyAga karyo che. eTale emano mahimA karavA devo AvI rahyA che.' A preraka vAta jANIne anya sAdhuonI anazana levAnI bhAvanA vadhu daDha thai. vajrasvAmInI sAthe emanA ziSyoe anazana levAno saMkalpa karyo hato. teo parvatanA zikhara para caDhI rahyA hatA. teo AgaLa pAchaLa cAlatA hatA. te vakhate keTalAka sAdhuonI parIkSA karavA mATe eka mithyAdaSTi deva vaNikanuM rUpa dhAraNa karIne, hAthamAM lADu ane pANI laine sAdhuone lalacAvavA AvI pahoMcyo. paraMtu svAdiSTa AhAra jovA chatAM koI paNa sAdhu jarA paNa calita thayA nahi. sAdhuo tyAMthI bIjA parvata para gayA. vajrasvAmI tyAM pahoMcI gayA hatA. vajrasvAmInI sAthe sarva sAdhuoe tyAM besIne anazanavrata dhAraNa karyuM. thoDA divasamAM vajrasvAmI ane anya sarva sAdhuo kALadharma pAmatA gayA ane devalokamAM deva tarIke utpanna thatA gayA. te vakhate IMdrarAjA rathamAM besI sAdhuonA zarIrano mahimA karavA tyAM AvI pahoMcyA. potAno pUjya bhAva vyakta karavA IMdre rathamAM besI parvata pharatI cAre bAju pradakSiNA karI. eTale e parvatanuM 'rathAvarta' evuM nAma prasiddha thayuM hatuM. IMdrarAjAe kALadharma pAmelA sarva sAdhuone bhaktibhAvapUrvaka vaMdana karyA. e vakhate parvata paranAM vRkSo paNa bhaktibhAvathI nIcAM namyAM. vajrasvAmI chellA dasa pUrvadhara hatA. temanA kALadharma thavAnI sAthe dasamuM pUrva viccheda pAmyuM. vaLI cothuM saMghayaNa paNa viccheda pAmyuM. 15 A bAju dukALanAM varSo pUrAM thatAM hatAM. vajrasvAmIe sukALa vize je AgAhI karI hatI te sAcI paDI. vajrasvAmInA mukhya ziSya vajrasenasvAmI potAnA ziSyo sAthe vihAra karI sopArA nAmanI nagarImAM padhAryA. nagarInA rAjAnuM nAma jitazatru hatuM ane rANInuM nAma dhAriNI hatuM. nagaramAM jinadatta nAmanA atyaMta dhanADhya zreSThI rahetA hatA. emanAM patnInuM nAma izvarI hatuM. e vakhate sopArA nagarImAM paNa bhISaNa duSkALanI paristhiti pravartatI hatI, anAja divase divase moMghuM ane durlabha banatuM jatuM hatuM. vadhAre dhana ApavA chatAM zrImaMto paNa anna meLavI zakatA nahotA. A duHkhada paristhitimAMthI chUTakAro meLavavA izvarIe potAnA kuTuMbIjanone kahyuM, 'A bhayaMkara dukALa have asahya banI gayo che. mane lAge che ke have koi upAya nathI mATe ApaNe annamAM viSa bheLavIne te khAi laie ane e rIte ApaNe badhAM jIvanano aMta ANIe.' izvarInI vAta sarva svajanoe svIkArI. teoe anAja meLavavA prayatna karyo. eka lAkha dravyanuM eka hAMDalI jeTaluM anAja kharIdyuM. te rAMdhIne izvarI temAM viSa nAMkhavA jatI hatI tyAM ja vajrasena AcArya vahoravA padhAryA. sAdhu mahArAjane potAnA AMgaNe AvelA joine izvarIne anahada AnaMda thayo. teNe vicAryuM ke bhaviSyamAM sAdhu jevA supAtrane vahorAvavAnuM sadbhAgya maLe ke na maLe. Avo lAbha jato kema karAya ? teNe AcArya mahArAjane atyaMta bhAvapUrvaka anna vahorAvyuM. tenI sAthenI vAtacIta daramiyAna vajrasena svAmIne tyAMnI vikaTa paristhiti vize jANavA maLyuM. eka lAkha dravyanuM mUlya cUkavIne teo eka hAMDalI cokhA lAvyA hatA. temAM viSa bheLavIne parivAranA sahu sabhyo jIvanano aMta ANavA icchatA hatA. vajrasena AcAryane guru mahArAja vajrasvAmInA zabdo yAda AvyA. temaNe izvarIne hiMmata ApI ane kahyuM, 'bahena, have ciMtA na karazo. AvatI kAle savAre anAja AvI pahoMcaze ane pharI sukALanI sthiti pravartaze.' izvarIe pUchyuM, 'bhagavaMta, Apa e kevI rIte e kahI zako?' AcArya mahArAje kahyuM, 'bahena, amArA guru mahArAja pUjya vajasvAmIe amane kahyuM hatuM ke jyAre tamane lakSamUlyanA bhAtanI gocarI maLaze tyAre tenA bIjA divase savAre sukALa cAlu thaze. mATe eka divasa rAha juo.' . dhanadhAnyathI bharelAM vahANono kAphalo sopArA baMdare AvI pahoMcyo. vajrasvAmInI AgAhI sAcI paDI. bIje divase suprabhAte banI gayAM. cAre bAju AnaMda AnaMda phelAyo. dukALamAM bacI gayelA baMdare anAja UtaryuM. ethI annanI bAbatamAM sau koi have nizciMta lokonA jIvamAM jIva Avyo. vinaMtI karI. teo tyAM rokAyA. jinezvara bhagavaMtanI pUjAno jinadatta zeThe vajrasenasvAmIne sopArAmAM vadhu divasa rokAvA mahotsava karyo. dIna-du:khIne annanuM dAna devAmAM AvyuM. vajrasenasvAmIe sahunA kalyANa mATe upadeza Apyo. emanI preraNAthI zeTha-zeThANIe vicAra karyo ke 'Ama to ApaNe viSa khAine jIvanano aMta ANavAnA hatAM. guru mahArAjanA suyogathI ane upadezathI ApaNe bacI gayA chIe, to pachI bAkInAM varSo dharmamaya jIvanamAM kema pasAra na karavAM ?' Ama vicArI jinadatta zeTha ane izvarI zeThANIe vajrasenasvAmI pAse dIkSA grahaNa karI. Ama, Arya vajrasvAmInI sAcI bhaviSyavANInA pratApe ja jinadatta zeThanA parivAranuM rakSaNa thayuM: eTale ja zeTha-zeThANIe paMcamahAvrata dhAraNa karI potAnuM jIvana ujjavaLa banAvyuM . paNa kevo harSa-romAMca anubhavAya che ! evI mahAna vibhUtinA Arya vajrasvAmInA jIvananI thoDIka mAhitI jANavA maLatAM keTalo badho harSollAsa thAya ! AvA mahAna jJAnI, tapasvI, dasa sAkSAt darzanathI ke emanA pratyakSa paricayamAM AvavAnuM maLe to pUrvaghara, saMyamanA ArAdhaka, labdhidhArI ane dharmopadezaka Arya vajrasvAmIne nata mastake koTizaH vaMdana ! ////// Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 prabuddhavana ApaNA AgamagraMtho mATe AvuM na thai zake ? I 5. pU. zrI vijayazIlacaMdrasUrijI ma. sA. mArA hAthamAM A lakhuM chuM te paLe bauddha dharmanA pAli bhASAmAM racAyelA 'tipiTako'no eka adyatana-prakAzita graMtha che. tenuM nAma che : jIniAye buddhavaMta-badgha thA / dhammagiri-pAligraMthamALA, vipassanA vizodhana vinyAsa, igatapurI (nAsika) dvArA prakAzita thai rahela bauddha Agamo (tipiTako)nI eka virATa graMthazreNi, Azare 140 AsapAsa graMthomAM patharAyelI jaNAya che. atyaMta sughaDa, zuddha chapAI; utkRSTa kAgaLa temaja bAMdhaNIne kAraNe A graMtho Adarza prakAzana banyA che, te niHsaMdeha che. AthI paNa vadhu mahattvapUrNa to e che ke A graMtho traNa lipiomAM (judA judA) chApavAmAM AvyA cheH romana, devanAgirI ane barmI lipimAM. ane A graMtho vecAtA to maLe ja che; paraMtu jo koI graMthAgAra, jJAnabhaMDAra, zodhasaMsthA, zikSaNasaMsthA vagere prakAranI saMsthAonA saMcAlako A graMthonA sadupayoganI khAtarI Ape to temane A AkhI graMthazreNi vinA mUlye bheTa paNa arpaNa karavAmAM Ave che, jene je lipimAM apekSita hoya tene te rIte maLe, pArsalono kharaca paNa dhammagirI ja bhogave. samajI zakAya che ke bauddha dharmanA vizvabharamAM patharAyelA upAsakagaNa taraphathI maLatAM anudAnane kAraNe ja AvI bheTa ApI zakAya; paraMtu tema chatAM, bajAranA dhoraNe AmAMno ekeka graMtha, nAkhI detAM paNa 400 thI 500 rUpiyAno paDe, ane evA 140 graMtho ! e Ama seMkaDo saMsthAone bheTa ApI devA ke tema karavA mATe mAtabara anudAna prApta karavuM, e koi nAnI sUnI ghaTanA ane siddhi to nathI ja. dharma pratyenI niSThA, dharmagraMtho ja dharmanA sAcA prakAzaka tathA pracAraka che tevI pAkI samaja, dharmane didigaMta sudhI phelAvavAnI UMDI tamannA tathA dUraMdezI bharelI sUjha, A badhAM tattvo ja A sAhasa pAchaLanAM cAlakabaLa hovA vize, mane to, saheja paNa zaMkA nathI. pratyeka graMthanA prAraMbhamAM eka netradIpaka avataraNa mUkavAmAM AvyuM che, jeno anuvAda paNa tyAM ja chApyo che. e vAMcatAM ja A prakAzana pAchaLanI vibhAvanA ApoApa spaSTa thAya tema che : mikSuo, to vAreM haiM no isaddharma che vAyama rahane aa, 3sa vikRta na hone kA, usake aMtardhAna na hone kA kAraNa banatI haiM. vauna sI ro vAte ? dharmavALI suvyavasthita, surakSita rahI khAya aura 3sa sahI, svAmAvi, mauSTi artha vAyama rahe gAyuM. mikSuoM, suvyavasthita, surakSita vANI se artha bhI spaSTa, sahI kAyama rahate ApaNe tyAM jema vAcanA-paddhati hatI, tema bauddhomAM 'saMgIti'nI prathA hatI. A saMskaraNane 'chaThThA saMgAyana' tarIke oLakhavAmAM Avela hovAnuM samajAyuM che. (bhUla kSamya). pratyeka pRSThanI nIce A saMskaraNanA AdhArarUpa 'pAlI-TeksTasosAyaTI'nA saMskaraNano patrAMka chApavAmAM Avela che, je khAsa dhyAnArha bInA che. ghaNI jaina saMsthAoe AnI bheTa-yojanAno lAbha lIdhAnuM jANavA maLe che. to jemane A yojanAnI jANa nathI temaNe vecANa dvArA paNa A graMtho meLavyA hoya tevI saMbhAvanA che. tA. 16-11-98 have mAre je vAta karavI che te A che : AgamaprabhAkara munirAja zrI puNyavijayajI mahArAja jenI sAthe sarvabhAve saMkaLAyela hatA te be saMsthAo-mahAvIra jaina vidyAlayanI Agama graMthamALA tathA prAkRta-TeksTa-sosAyaTInI prAkRta graMthamALA; A banne saMsthAo/graMthamALAo dvArA, ghaNAM varSonA tathA ghaNA ghaNA vidvanonA athAga zramapUrvaka, prakAzita thayelAM Agamo tathA Agametara paNa bahumUlya prAkRta graMthonI Aje zI sthiti che ? e graMthamALAonAM kAryo hajIye bAkI paDyAM che, tenI zI dazA che ? A graMthamALAo dvArA pragaTa thayelA graMthonA saMpuTo kharIdI laine vividha saMsthAomAM A prakAre bheTa ApavAnI bhAvanA jaina samAjamAM kyAreya koineya thAya/thai kharI ? ekaladokala sAmAnya apavAdanI vAta javA devI paDe, bauddha graMthonI je yojanA upara varNavI tevI koi nakkara, mAtabara yojanA thai che kharI ? koine sUjhe ke ruce kharI ? upara bauddha graMthanuM je avataraNa TAMkyuM che, te zuM jaina dharma mATe lAgu paDe tema nathI ? mAtra maMdiro tathA tIrtho ja jaina zAsanane cirakALa TakAvaze ane vRddhi pamADaze ? mokSamArgamAM jinabiMbanI sAthe jinAgamanuM paNa AlaMbana tarIke eTaluM ja mahattva manAyuM che, paNa vartamAnakALamAM tenI upekSA thatI hoya ema nathI lAgatuM ? ne thAya che, veravikhera ane jenA manamAM jema AvyuM tema prayAso prakAzano aDhaLaka thAya che. paNa te Adhunika saMdarbho sAthe tathA dRSTikoNa sAthe tAlamela dharAvatA hovA vize zaMkA ja rahe. dharmano prabhAvaka pracAra vyApaka banAvavAno hoya tyAre AvA bAliza ke sAmAnya prayAso mAtra gharagaththu upacAro ja banI rahevAnA, Aje to zI sthiti che ? upara varNavI tevI be graMthamALA paNa lagabhaga zAMta-suSupta dazAmAM paDI rahI che. vahIvaTakartAone je te saMsthAomAM vahIvaTa karavAnAM kAryo ane cUMTaNI jItavAnAM kAryo eTalAM badhAM vadhI paDyAM hoya che ke e bApaDAone AvAM kAryo mATe vicAravAno avakAza ja nathI hoto ! kadIka, ekAeka koIka samAraMbha Ubho thai jaze to A vahIvaTakartAo mAika parathI bhASaNa gujA2vA mAMDaze ke sAdhuone paDI nathI; AgamanuM kAma koi karatuM nathI ityAdi. Ano zo matalaba ? mArI jANamAM AvyuM che ke bauddha saMsthAno hajI ATale ja aTakavAnAM nathI. te to tipiTaka graMthonA anuvAdo paNa karAvIne prakAzita karanAra che. ApaNe tyAM Agamo tathA jaina graMthonA anuvAdo mATe apekSAo vyakta thAya che, paNa deza-videzanA jaina baMdhuonI najara A ma koi nakkara Ayojana bhaNI, koNa jANe kema, paNa paDatI ja nathI. kyAreka nAnuM moTuM bhaMDoLa karIne koi saMsthAne soMpAya, paNa te pachI beMkamAM DipojhITa thaine paDI rahe ne vyAjavRddhi thatI rahe: jJAnavRddhinI zI jarUra ? mahAvIra vidyAlayanI Agama graMthamALAne tathA prAkRta TeksTa sosAyaTIne punarjIvita karavI athavA evI koi navI prANavAna saMsthAnI sthApanA karavI e A samayanI mAMga che, e jeTaluM veLAsara samajAze teTaluM jaina zAsananuM vadhu zreya haze. vA mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha - mudraka, prakAzakaH nirubahena subodhabhAI zAha 7 prakAzana sthaLaH 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400 004, phona :3820296, mudraNasthAnaH phakharI prinTiMga varksa, 31 2/A, bhAyakhalA sarvisa InDasTrIyala esTeTa, dAdAjI koMDadeva krIsa roDa, bhAyakhalA muMbaI-400027. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Licence to post without prepayment No. 37 0 varSa (50) +90 aMka: 120 tA. 16-12-98 0 0Regd. No. MR/ MBI-South / 54/98. 000zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra000 prabhu& QUO6i 000 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989H 50 varSa000 vArSika lavAjama rU. 80000 taMtrI ramaNalAla cI. zAha sva. DaoN. zivAnaMda adhvaryu samagra rASTra jemane mATe gaurava anubhavI zake evA, gujarAtanI sapTembara 1998nA bIjA aThavADiyAmAM huM ane mArAM patnI eka mahAna vibhUti samA DaoN. zivAnaMda adhvaryu (pU. svAmI tArAbahena sAyalAnA rAjasobhAga AzramamAM hatAM. e AzramamAM yAjJavalkayAnaMdajI) divALI pachI bhAibIjanA divase tA. 22mI dara mahinAnI 14mI tArIkhe zivAnaMda mizana dvArA netranidAna okTobara 1998nA roja sAMje RSikezamAM zivAnaMda AzramamAM zibira ane 14mI jAnyuArIe netrayajJanuM Ayojana thAya che. 92 varSanI vaye deha choDI brahmalIna thayA. emanA javAthI gujarAte A vakhate 14mI sapTembare ame AzramamAM hatAM eTale pU. potAnuM eka nararatna gumAvyuM che. bApujI-DaoN. adhvaryu sAhebane vIranagaramAM maLavAnI amArI bhAvanA bIje divase savAre gaMgAtaTe emanA dehane agnisaMskAra karavAmAM hatI. DaoN. adhvaryu sAhebe eka dAktara bahena sAthe saMdezo mokalAvyo Avyo hato. emanA aMtima samaye emanAM svajano-emanAM patnI eTale te divase ame sAyalAthI vIranagara pahoMcyAM ane rAta tyAM jayAbahena (maitreyIdevI), putrI uSAbahena, emanAM putrIsama rokAyAM. bApujInuM A chelluM pratyakSa milana amAre mATe che evI kAyamaMtrI anasUyAbahena vagere pAse hatAM. tyAre kalpanA nahotI. bApujI sazakta hatA ane uMmarane kAraNe svAmIjInuM A jANe icchAmRtyu hatuM. teo RSikezamAM potAnA AMkhe ochuM dekhAtuM hatuM chatAM badhuM kAma barAbara niyamita karatA AzramamAM svAmI cidAnaMdajInA sAMnidhyamAM gaMgAkinAre deha choDavA hatA. zivAnaMda parivAranI badhI pravRttio bApujInI sAthe karIne icchatA hatA ane e pramANe ja thayuM. jANe e mATe ja teo ame nihALI. pU. bAne hRdayaroganI thoDI takalIpha thai hatI enI vIranagarathI RSikeza parivAra sAthe gayA hatA. vAta paNa nIkaLI. bAnuM sAruM svAsya joine amane AnaMda thayo. saurASTramAM vIranagaranI zivAnaMda mizana hospiTalanA sUtradhAra, lA, teo badhAM dara varSanI jema A varSe paNa RSikezamAM divALI karavA netrayajJo dvArA ane hospiTalomAM AMkhanA aDhI lAkhathI vadhu mATe thoDA divasamAM nIkaLavAnAM hatAM tenI paNa vAta thai. divALI oparezana maphata karanAra, vividha prakAranI vidyAkIya pravRttionA saMyojaka, kuzaLa vahIvaTakartA, aneka saMto, mahaMto, zreSThIo, maMtrIo pachI bApujI muMbaI AvavAnuM vicAratA hatA ane tyAre amArA vagere sAthe AtmIyatAbharyo saMbaMdha dharAvanAra, mahAna yogasAdhaka ghare padhAravA mATenI amArI vinaMtI svIkArI hatI. DaoN. zivAnaMda adhvaryu (svAmI yAjJavadyAnaMdajI)ne chellAM ghaNAM varSothI ame muMbaI AvyA pachI bApujIno patra Avyo hato. emAM amArI jema sau bApujI' kahIne bolAvatA. bApujI jevuM vAtsalya amArI vIranagaranI mulAkAta mATe emaNe AnaMda vyakta karyo hato. emanA sAnnidhyamAM haMmezAM anubhavavA maLatuM. paNa sAthe emAM eka vAkya lakhyuM hatuM ke potAno jIvanadIpa have chellAM keTalAMye varSathI bApujI dara varSe divALI RSikezanA bhAI bujhAi javAnI taiyArImAM che. bApujIne vIranagaramAM svasthapaNe zivAnaMda AzramamAM ja UjavatA. teo kahetA ke tyAM javAthI sthAnika havAi lA lA a A vAkya amana aTaluM bhAre lAgyuM dhAMdhalamAMthI thoDA divasa mukti maLe. gaMgAnA pavitra kinAre pavitra nahotuM, paraMtu tA. 23mIe savAre chApAmAM emanA svargavAsanA parvanA divaso pasAra thaze. zo na yogasAdhanA thayuM ane Azrama samAcAra vAMcatAM emaNe karelI AgAhInA A vAkyanI yathArthatA sAthenuM potAnuM anusaMdhAna satata cAlu rahe. AzramamAM emanuM potAnuM samajAI hatI. mahAna saMtonA hRdayamAM keTalIka vAto UgI AvatI ghara che. e ghara paNa pAchuM vyavasthita thai jAya. RSikeza javA mATe hoya che. , bApujIne TrenanI musApharI karatAM moTarakAranI musApharI vadhu pasaMda divALI mATe RSikeza javA mATe bApujI jyAre hospiTalanA paDe, kAraNa ke yatheccha jaI zakAya. ekAda be divasa AgaLapAchaLa prAMgaNAmAMthI prayANa karavAnA hatA tyAre emane vidAya ApavA mATe karavA hoya ke ekabe vyakti vadhAre-ochI sAthe levI hoya to laI zivAnaMda mizananA-parivAranA sau sabhyo ekatra thayA hatA. e zakAya. vakhate bApujIe kahyuM, "ame badhAM jaie chIe, paNa pAchA pharatAM TrenanA rijharvezanamAM paDatI takalIphane lIdhe Ama karavuM jarUrI eka saMkhyA ochI paNa hoya.' to kharuM ja, paNa moTarakAranA pravAsanI majhA judI. rastAmAM mitrone, A sAMbhaLI bAe Takora karatAM kahyuM, "AvuM kema bolo cho ? paricitone maLavuM hoya to maLatA javAya. emanA DrAivara paNa zuM huM pAchI nathI AvavAnI ?' evA hoMziyAra ane rastAonA bhomiyA. hajAra kilomiTara karatAM hRdayaroganI bImArIne kAraNe bAne ema lAgyuM ke potAne mATe vadhu lAMbA moTarakAranA pravAsathI bApujI TevAI gayA hatA. netrayajJone bApujIe Avo saMketa karyo che, paNa bApujIe kahyuM, "evuM koNe nimitte ane anya kAryakramone nimitte bAra mahine eka lAkha kahyuM ? kadAca huM ja pAcho na AvuM. mAro jIvanakALa have pUro kilomiTara karatAM vadhu pravAsa teo moTarakAramAM karatA rahyA hatA. thavAmAM che. mRtyu to maMgaLa che.' Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 prabuddhajIvana bApujInA mukhamAMthI sahaja rIte nIkaLelA udgAro kevA sAcA paDyA ! bApujInuM samagra jIvana atyaMta sakriya ane janasevAnI surabhithI maghamaghatuM rahyuM hatuM. DaoN. zivAnaMda adhvaryuno janma i.sa. 1906nA DisembaranI 18mI tArIkhe saurASTramAM goMDala pAsenA bhaMDArA nAmanA gAmamAM thayo hato. emanuM janma nAma bhAnuzaMkara hatuM. emanA pitAnuM nAma gaurIzaMkara adhvaryu hatuM ane mAtAnuM nAma pArvatIbahena hatuM. emanA pitA goMDala rAjyanA polisakhAtAmAM polisa ophisara tarIke nokarI karatA hatA. bhAnuzaMkare goMDaLanI zALAmAM abhyAsa karyo hato. e jamAnAmAM saurASTranA dezI rAjyomAM zikSaNa-sAhitya ane saMskAranA kSetre goMDaLa rAjya agrasthAne hatuM. te vakhate goMDaLanI zALAmAM traNa zikSako pAse bhAnuzaMka2ne adhyayana karavA maLyuM hatuM, jeo pachIthI khyAtanAma sAhityakAro thayA hatA. e traNa te samartha vArtAkAra-navalakathAkAra gaurIzaMkara jozI-dhUmaketu, kumAranA taMtrI bacubhAi rAvata ane kavi dezaLajI paramAra. (samartha patrakAra, janmabhUminA bhUtapUrva taMtrI ravizaMkara mahetA paNa A traNenA samavayaska hatA ane goMDaLamAM emanI sAthe ja vidyAbhyAsa karyo hato.) bhAnuzaMkare meTrika pAsa thayA pachI kaoNlejanI vijJAna zAkhAnI keLavaNI amadAvAdamAM lIdhI. teo tyAra pachI tabIbI kaoNlejamAM dAkhala thayA. e jamAnAmAM ela.sI.pI.esa. ane ema.bI.bI. esa. ema be DigrI apAtI. emAM ema.bI.bI.esa. vadhAre caDiyAtI DigrI gaNAtI. bhAnuzaMkara 1930mAM ela.sI.pI.esa. thayA. te vakhate karAMcIthI hubalI (karNATaka) sudhIno pradeza muMbai ilAkA tarIke tarIke gaNAto. AkhA ilAkAmAM teo ela.sI. pI.esa. parIkSAmAM prathama naMbare AvyA hatA. dAktara thayA pachI teo sarakArI khAtAmAM dAktara tarIke joDAyA. yuvAnavaye bhAnuzaMkaranAM lagna jayAbahena sAthe thayAM. temane eka dIkarI thai. enuM nAma uSA rAkhavAmAM AvyuM hatuM. amadAvAda jillAmAM ane pachI DAMga jillAmAM DaoN. bhAnuzaMkare sarakArI dAktara tarIke cAra varSa kArya karyuM ane tyAra pachI teo muMbainI sarakArI hospiTalamAM joDAyA. temaNe keTaloka vakhata pATaNamAM paNa kAma karyuM. dAktarI sevA sAthe temaNe ema.bI.bI.esa. thavA mATeno potAno abhyAsa cAlu rAkhyo hato ane 1940mAM teo ema.bI.bI.esa. thayA hatA. e sAthe temaNe AMkhanA dAktara tarIke paNa abhyAsa karIne tAlIma lai lIdhI hatI. bhAnuzaMkara jyAre amadAvAdanI kaoNlejamAM vidyAbhyAsa karatA hatA tyAre yuvAna hatA. e divasomAM emaNe sAMbhaLyuM ke mahAtmA gAMdhIjI sAbaramatI AzramamAMthI pagapALA dAMDIyAtrA mATe nIkaLavAnA che ane tyAM jai mIThA mATe satyAgraha karavAnA che tyAre e yAtrAnuM prayANa najare nihALavA mATe teo paNa sAbaramatI Azrama pAse gayA hatA. tyAre e jovA tyAM hajAro mANaso ekatra thayA hatA. potAne yAtrA sarakhI rIte jovA maLe eTalA mATe yuvAna bhAnuzaMkara bIjA keTalAye lokonI jema eka vRkSa para caDI gayA hatA. pote najare joyelI e yAtrAthI ane mahAtmA gAMdhIjIthI teo eTalA badhA prabhAvita thayA hatA ke dezanI AjhAdI mATe ane garIbo mATe kazuMka karI chUTavAnI bhAvanA emanA manamAM jAgrata thai hatI ane uttarottara e daDha thatI gai hatI. DaoN. adhvaryunI jude jude sthaLe badalI thatI. pATaNamAM teo hatA tyAre jaina muni zrI nyAyavijayajI (tripuTI mahArAjamAMnA eka ane 'jaina darzana' graMthanA lekhaka)nA saMparkamAM AvyA hatA. emanI pAsethI DaoN. adhvaryune ghaNI preraNA ane mArgadarzana maLatAM. emanI sAthenA saMbaMdhathI dharmano, janakalyANano raMga lAgyo hato. tA. 16-12-98 DaoN. bhAnuzaMkara adhvaryu sarakArI nokarImAM hatA eTale emanI vakhatovakhata jude jude sthaLe badalI thatI. AthI teone navAM navAM sthaLa ane navA navA lokone potAnA banAvI levAnI tathA Thera Thera pharavAnI sArI phAvaTa AvI gai hatI. eTale ja teo pravAsathI kyAreya thAkatA nahi. pote sarakArI dAktara hatA tyAre eka vakhata emanI badalI dhaMdhukA khAte thaI hatI. e vakhate emaNe joyuM ke e vistAramAMkhArApATamAM pANI vagerene kAraNe lokonI AMkha 52 vadhAre asara thatI hatI. evAmAM e bhAla naLakAMThA vistAramAM dharmabodha sAthe lokasevAnuM kArya karatA jaina muni pUjya saMtabAlajInA saMparkamAM teo AvyA. teo saMtabAlajInI udAtta bhAvanAothI ane nirmaLa cAritryathI prabhAvita thayA ane saMtabAlajInI ja preraNAthI emaNe netrayajJanuM tyAM Ayojana karyuM. gAmaDAnA garIba dardIone vinA mUlye dAktarI sevA ApavAmAM Ave to ja garIba loko lAbha lai zake. jyAM pUrato poSaka khorAka na paravaDe, tyAM davAnA paisA to kyAMthI kADhI zake ? A rIte netrayajJanI eka yojanA AkAra levA lAgI. evA netrayajJanA AyojanathI keTalAye dardIone lAbha thayo. samAjanA AgevAnonI, dhanika vepArIonI tathA bIjA keTalAyanI karuNAbharI najara garIbo pratye vaLI ane netrayajJono pracAra thayo. ane vizvavAtsalya auSadhAlaya taraphathI Aja divasa sudhI satata (AvA netrayajJonuM Ayojana pU. saMtabAlajI prerita guMdI Azrama cAlI rahyuM che.) muMbai ilAkAnA AMkhanA mukhya sarjyana tarIke sthAna maLyuM. aMgrejonA sarakArI khAtAmAM baDhatI pAmatAM pAmatAM DaoN. bhAnuzaMkara adhvaryune vakhatamAM pahelI ja vAra eka bhAratIya nAgarikane A sthAna apAyuM. A mAna jevuM tevuM nahotuM. teo e mATe traNa varSa muMbaimAM rahyA hatA. emanI sarakArI kArakirdIno A eka uttama kALa hato, bhAratane AjhAdI maLI tyAre DaoN. bhAnuzaMkara haju sarakArI nokarImAM ja hatA. AjhAdI pachI saurASTramAM saurASTra sarakAranI sthApanA thai. (tyAre muMbainuM juduM rAjya hatuM jemAMthI mahArASTra ane gujarAta chUTAM paDyAM nahotAM.) e vakhate zeTha vIracaMda pAnAcaMda zAha nAmanA eka agraNI gAMdhIvAdI sAmAjika kAryakartAnI saurASTra sarakAramAM keLavaNI ane Arogya khAtAnA maMtrI tarIke niyukti thaI hatI. zrI vIracaMda pAnAcaMda zAha saurASTramAM rAjakoTathI 47 kilomiTara dUra AvelA jAma samaDhiyALA nAmanA nAnakaDA gAmanA vatanI hatA. dezI rAjyanA tAbAnuM e gAma hatuM. gAMdhIjInAM grAmasevAnAM kAryomAMthI preraNA lai sva. vIracaMda pAnAcaMda zAhe potAnA gAmamAM gAmasudhAraNA maMDaLInI racanA 1933mAM karI hatI. tyArapachI A maMDaLInI pravRttiono vyApa vadhatAM jAma samaDhiyALAmAM saurASTra senTrala hospiTalanI sthApanA 1937mAM karavAmAM AvI hatI. dezI rAjyanuM eka nAnuM gAmaDuM hovAthI enI pravRttionuM kSetra tyAre maryAdita hatuM, paraMtu e grAma vistAramAM bIjI koi hospiTala na hovAthI enI jarUriyAta lokomAM uttarottara vadhatI jatI hatI. DaoN. bhAnuzaMkara adhvaryu i.sa.1950mAM RSikeza gayA hatA. tyAM zivAnaMda AzramanA svAmI zivAnaMda sarasvatInA saMparkamAM teo AvyA. temane Azrama, gaMgAmaiyAno kinAro ane svAmI zivAnaMdajInuM sAMnnidhya vagere eTalA badhAM gamI gayAM ke teo tyAM vAraMvAra javA lAgyA ane pachI to evo raMga lAgyo ke 1956mAM emaNe svAmIjInI salAha anusAra sarakArI nokarI choDI dIdhI ane AjIvana brahmacarya vrata lai, saMnyAsa dhAraNa karI svAmIjInA ziSya thai gayA. emanuM nAma 'zivAnaMda' rAkhavAmAM AvyuM. potAnA guru pU. svAmI zivAnaMda sarasvatInI AjJA anusAra emaNe gRhastha jIvanamAM ja rahI, AMkhanA dAktara tarIke ja saurASTramAM AvI tabIbI kSetre lokasevAnuM kArya cAlu karyuM. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-98 zrI vIracaMda pAnAcaMda zAhe lokasevAnuM je saMgIna kArya karyuM hatuM ethI prerAine saurASTra sarakAre jAma samaDhiyALAne navuM nAma ApyuM 'vIranagara'. DaoN. adhvaryu emanA saMparkamAM AvyA ane vIranagaranI hospiTalamAM joDAI gayA. zeTha vIracaMda pAnAcaMda bahu udAra mahAnubhAva hatA. DaoN. adhvaryu haMmezAM emanI prazaMsA karatAM thAke nahi. prabuddhajIvana zivAnaMda mizana eka sevAbhAvI saMsthA eTale enA dAktaro ane karmacArIonI dardIo sAthenI rItarasama paNa eTalI saraLa, sahaja ane sahAnubhUti bharelI hoya ke dardI gabharAya nahi, e mATe DaoN. adhvaryu sAhebe badhAMne sArI rIte taiyAra karelA che. A rIte vIranagaranI hospiTalamAM motiyo vagerenAM mahine sarerAza doDha-be hajAra jeTalAM oparezana thAya ane dareka jillAmAM DaoN. adhvaryue saMnyAsa svIkAryA pachI potAnI aMgata kamANInetrayajJomAM thAya te oparezana vadhArAmAM. A rIte samagra saurASTramAM choDI dIdhI hatI. 1956mAM teo vIranagara AvI gayA ane aMdhatva nivAraNanuM kArya eTaluM badhuM sarasa thayA kare che ke tyAM motiyA zivAnaMda mizananA nAmathI hospiTala cAlu thai. uttarottara A vagerenA kAraNe thatA aMdhatvanI TakAvArI sAva ochI thaI gaI che. hospiTalano vikAsa thato rahyo ane cAra dAyakAmAM to eNe dezavidezamAM khyAti meLavI lIdhI. hospiTalamAM have Azare aDhIso jeTalI pathArInI vyavasthA thai gai. AMkhanA dardIo uparAMta anya roganA dardIone paNa dAkhala karavAnuM cAlu thayuM ane sauthI mahattvanuM bIjuM eka kArya cAlu thayuM te carasa-gAMjo vagerenA vyasanIone vyasanamukta karavA mATenA upacAranI suvidhA paNa tyAM dAkhala karavAmAM keTalAMka varSathI bApujIne potAnA kAryamAM madadarUpa thAya evAM, emanAM aMgata maMtrI jevA eka bahenanI sevAno lAbha maLato rahyo che. e che anasUyAbahena, bApujInI badhI ja vahIvaTI javAbadArI emaNe upADI lIdhI che. anasUyAbahena eka suzikSita, saMskArI, kAryadakSa ane vyavahArakuzaLa sannArI che. emaNe aMgata rIte to bApujInI dIkarInuM sthAna lIdhuM che ane bApujInA vAtsalyano sauthI vadhu lAbha anasUyAbahenane maLyo che. teo bApujInA kAryano bhAra saMbhALe, bApujInI tabiyatanI dekharekha rAkhe ane bApujI bahAragAma kyAMya paNa javAnA hoya to sAcavIne lai jAya. bApujInI vRddhAvasthAmAM anasUyAbahena emanI lAkaDI samAna hatA. AvI. bApujIno eka zirasto sarasa AvakArya rahyo hato. roja savAre pharaja para jatAM pahelAM badhA DaoNkTaro ane sTAphanA anya mahattvanA sabhyo sAthe bApujI cA-nAsto letA. e vakhate badhAMnI pravRttio, pharajo vagerenI vAtacIta to thAya, paNa saunA khabaraaMtara puchAya ane koine potAnA kAryamAM ke gharanI bAbatamAM kaMi muzkelI hoya to tarata nivAraNa thAya. badhAMnI sAthe haLImaLIne rahevuM, zeTha-nokara jevo nahi paNa samAna svajana jevo saMbaMdha rAkhI, AtmIyatA keLavI kAryane vadhu dIpAvavAnI bhAvanA bApujInA ane saunA aMtaramAM rahetI. bApujI vAraMvAra kahetA ke amArI saMsthA sevAbhAvI che, paraMtu tema chatAM dAktarone ocho pagAra ApavAnuM huM mAnato nathI. ethI ekaMdare dAktaro ane sTAphanA anya sabhyo saMtuSTa ane prasanna rahyA karyA che. darekane potAnA kAmanI svataMtratA. koinA kAryamAM duHkhalagIrI nahi ke Thapako ApavAnI paddhati nahi. premathI kAma levAnI anokhI paddhati tyAM jovA maLe. AthI ja bApujInA svargavAsa pachI sau dAktaroe pratijJA lIdhI ke 'pote potAnI pharaja niSThApUrvaka bajAvaze ane zivAnaMda mizananuM kAma evuM ja zobhI rahe te mATe satata prayatnazIla raheze.' DaoN. adhvaryu sAhebe krame krame vIranagaranI zivAnaMda mizana hospiTala dvArA samagra saurASTramAM netranidAna zibiro ane netrayajJo dvArA evuM sarasa vyavasthA taMtra goThavyuM ke jethI rojeroja nizcita RSikezanA zivAnaMda Azrama ane DivAina lAipha sosAyaTI sAthe saMlagna thavAne kAraNe DaoN. adhvaryu-svAmI zrI yAjJavalkyAnaMdajIne eka viziSTa lAbha thayo. zivAnaMda AzramanI zAkhAo dezavidezamAM sAdhako AvIne rahe che. emAMnI svitjharalenDanI keTalIka vyaktio che. AMtararASTrIya stare cAlatA A AzramamAM videzomAMthI keTalAye - sAyalA, bAMTavA, zivarAjagaDha, dhorAjI vagere bhinna bhinna sthaLe, dareka jillAmAM sthAnika saMsthAo ane kAryakaronA sahayogathI dara mahinAnI cokkasa tArIkhe netranidAna zibira hoya ane emAMthI je dardIone oparezananI jarUra hoya teone vIranagara te ja divase vAhanamAM lai AvavAmAM Ave, bIje divase oparezana thAya, cAra divasa emane rAkhavAmAM Ave, maphata cazmA ApavAmAM Ave ane darekane vAhanamAM pAchA emanA sthaLe pahoMcADavAmAM Ave. dardIe e mATe kazuM ja ApavAnuM na rahe. paisAnA abhAve koi dardI pAcho javo na joie. dara mahinAnI tArIkho nizcita hoya eTale loko ApoApa jANatA ja hoya. eTale e mATe pracArapatrikAo, jAherAto ke bIjA kazAnI jarUra na rahe ane kharca paNa na thAya. e rIte dareka sthaLe nizcita divase baso-traNaso dardIo AMkha batAvavA AvI pahoMcyA ja hoya. sthaLe niyamita tArIkhe enuM Ayojana cAlyA kare. pALiyAda,sAthe-khAsa to AMkhanA dAktaro sAthe DaoN. adhvaryune paricaya thayo. emanA nimaMtraNathI evA keTalAka svisa dAktaroe vIranagaranI zivAnaMda mizananI hespiTalanI mulAkAta lIdhI ane enA sevAbhAvI kAryathI bahu rAjI thayA. koika dAktaroe to tyAM rahIne potAnI sevA ApavI cAlu karI. eka dAktara to varSothI dara varSe eka mahino vIranagara AvIne oparezana karatA rahyA che ane have emanA putra paNa Ave che. vIranagara Ave tyAre teo vIranagaranA thaine ja rahe. bApujInI sAthe zuddha zAkAhAra grahaNa kare ane rojeroja prArthanAmAM jamIna para palAMThI vALIne bese. svisa DaoNkTaronA sahakAra lIdhe svitjharalenDa taraphathI vIranagaranI hospiTalane AMkhanI tapAsa ane zastrakriyA mATe moMghAmAM moMghAM adyatana sAdhano bheTa maLatAM rahyAM che. vIranagaranA kAryathI svisa DaoNkTaro eTalA badhA prabhAvita thayA che ke eka dAktare to lakhyuM che ke zivAnaMda mizana hospiTalanuM ghoraNa jotAM kahevuM paDe ke havethI koI bhAratIya nAgarike AMkhanI svAmI zivAnaMda sarasvatI brahmalIna thayA tyArapachI RSikezanA zivAnaMda AzramanuM sukAna pU. svAmI cidAnaMdajIe svIkAryuM che. bApujI mATe emane apAra lAgaNI hatI. bApujIne jyAre 80 varSa thayAM tyAre pU. cidAnaMdajIe bApujI ane bAne RSikeza AzramamAM bolAvI khAsa AzIrvAda ApyA hatA ane tyAre bApujInuM nAma 'svAmI yAjJavalkayAnaMdajI ane pU. bAnuM nAma emaNe maitreyIdevI' rAkhyuM hatuM. emAM ApaNAM paurANika nAmonI pUrI sArthakatA rahelI che. bApujIe tyArathI bhagavAM vastra dhAraNa karyAM hatAM. DaoN. adhvaryu 'svAmI yAjJavalkayAnaMdajI' banyA, paraMtu zivAnaMda AzramanA aMtevAsI hovAthI ane svAmI zivAnaMdanA ziSya hovAthI teo DaoN. zivAnaMda adhvaryu tarIke ja vadhu jANItA rahyA hatA. vIranagaranI hospiTala dvArA temaNe netrayajJonuM vividha sthaLe, vividha saMsthAone upakrame Ayojana cAlu karyuM ane eka mizanarInI jema teo garIba dardIonI sevAmAM lAgI gayA. cAra dAyakAthI adhika samaya sudhI teo AMkhanA oparezana maphata karatA rahyA ane pote ekalA Azare aDhI lAkhathI vadhu oparezana karyA, samagra bhAratamAM AMkhanA koi dAktare ATalAM badhAM oparezana karyA nathI. (DaoN. zivAnaMda adhvaryu pachI bIje naMbare cikhodarAnA DaoN. ramaNIkalAla dozI Ave ke jemaNe atyAra sudhImAM doDha lAkhathI vadhu oparezana karyA che ane hAla 80 varSanI vaye paNa rojeroja savAre oparezana karatA rahyA che.) Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana tA. 16-12-98 zastrakriyA mATe videza javAnI AvazyakatA nathI. bhAratamAM sArAmAM anAja rAhata ane garIba dardIone tabIbI sevA ApavA uparAMta sArAM oparezana thAya che. emaNe zikSaNanA kSetre potAnI pravRttio zivAnaMda parivAranA upakrame cAlu karI. zALAnA vidyArthIo ane vidyArthinIo mATe chAtrAlaya tathA bALamaMdiranI pravRtti vIranagaranA saMkulamAM ja navA sarasa makAno baMdhAvI cAlu karAvI che. taduparAMta zikSako mATe bhinna bhinna sthaLe zibironuM Ayojana karAya che ke jethI zikSakonuM ane zikSaNanuM ane sAthe sAthe saMskAritAnuM stara UMcuM Ave. AvI zibiromAM bApujI jAte hAjara rahIne pravRttionI dekharekha rAkhatA ane mArgadarzana ApatA rahetA. dezane sudhAravo hoya to zikSakone sudhAravA joize. to ja AvatI peDhImAM zista, vinaya, niyamitatA, prAmANikatA, dharmazraddhA vagere guNo khIlaze. zikSaNa kSetre AvA AvA Avazyaka guNonI hAla oTa samagra dezamAM varatAya che. zivAnaMda mizana ane zivAnaMda parivAranI pravRttiomAM bApujIne vartamAna ane bhUtapUrva TrasTIo sva. jagubhAi saMghavI, zrI zazikAnta mahetA, zrI cInubhAi chaganalAla, zrI dhIrubhAI mahetA, zrI dhIrubhAi desAi vagereno ananya sahakAra maLyo che. dAktaromAM DaoN. varmA, DaoN. rAjeza paTela ane anya dAktaronI tathA vahIvaTItaMtramAM zrI anasUyAbahena, zrI aMtANI, zrI ghoLakiyA vagerenI kuzaLa sevAo maLatI rahI che. bApujI jAhera janatAnAM nANAMthI cAlatI sevAbhAvI saMsthAnuM saMcAlana jUnavANI paddhatithI ke karakasaranA bhrAmaka vicArothI karatA nahi emanI pAse Adhunika pariNAmalakSI abhigama hato. kAma jaladI thatuM hoya to TapAlane badale TeliphonanuM kharca karavuM vyAjabI che ane Teliphona karatAM rUbarU mulAkAtathI kAma vadhAre sAruM thatuM hoya to eTaluM pravAsa kharca karavAnuM vadhu ucita che. vastutaH saMsthAnI suvAsa prasaravI joie. teo mAnatA ke sAruM kAma paisAnA abhAve kyAreya aTakatuM nathI. kAma niSThAthI ane sArI, saMtoSakAraka rIte thavuM joie. niyamomAM jaDatA na AvI javI joie. bApujI sAcA arthamAM eka uttama karmayogI hatA. teo jIvanabhara satata anAsaktabhAve kArya karatA rahyA hatA. 92 varSanI jiMdagImAM emaNe savAso varSa jeTaluM kArya karyuM haze, teo potAnA samayano kyAreya durvyaya karatA nahi. pote savAramAM cAra vAge UThI jAya ane Akho divasa kAma karatA rahe. ekalA paDe tyAre te satata potAnA kAryamAM gUMthAyelA rahe. paraMtu bIjI bAju teo 'potAne samaya nathI' evI kRtrima moTAi paNa kyAreya batAvatA nahi. koinI sAthe maLavAmAM, vAto karavAmAM teo kRtrima sabhAna utAvaLa dAkhavatA nahi, saune saMtoSa thAya evI sahaja rIte samaya ApatA. roja sAMje bhojana pahelAM teo gharanA AMgaNAmAM khullAmAM svaccha vAtAvaraNamAM besatA. jemaNe AvIne maLavuM hoya, vAto karavI hoya te niHsaMkoca AvI zake. bahAragAma pote gayA hoya to sthAnika kAryakartAo, netAo, mahAnubhAvone teo nirAMte maLatA, vArtAlApa ke vicAravinimaya karatA. emanA sAnnidhyamAM vAtAvaraNa preraka ane protsAhaka banI rahetuM. emanuM niHsvArtha, sevAparAyaNa, prabhumaya pavitra jIvana emAM mahattvanuM kArya karatuM. svAmI zivAnaMda sarasvatIe sevA ane adhyAtmano samanvaya karyo che, divya jIvana saMghamAM sevA dvArA adhyAtmanA mArge AgaLa vadhavA mATe cha pagathiyA batAvavAmAM AvyAM che. (1) sevA (2) prema (3) dAna (4) pavitratA (5) dhyAna ane (6) AtmasAkSAtkAra. bApujIe sevA ane adhyAtmanA samanvayanI A dIkSA potAnA jIvanamAM caritArtha karI hatI. 4 mArA mitra ane zivAnaMda mizananA eka TrasTI, rAjakoTanA zrI zazikAntabhAi mahetA mane DaoN. adhvaryu sAhebane maLavA mATe kahetA. - paNa evo avasara prApta thato nahoto. rAjakoTamAM huM houM ane tapAsa karAvIe to DA~. adhvaryu sAheba bahAragAma hoya. evo avasara 1992mAM maLyo hato. zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI prativarSa paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna koi eka saMsthAne Arthika sahAya mATe zrotAone apIla karavAmAM Ave che ane ekatra thayela nidhi te saMsthAne arpaNa karavAmAM Ave che. e mATe pahelAM samitinA sabhyo te saMsthAnI mulAkAta le che. ame keTalAka sabhyo e pramANe zivAnaMda mizananI mulAkAta mATe muMbaithI nIkaLyA hatA. muMbaithI saurASTra meilamAM nIkaLI ame rAjakoTa pahoMcyA tyAre sTezana para amAruM svAgata karavA bApujI pote AvyA hatA. ethI ame badhAMe sAnaMdAzcarya anubhavyuM hatuM. bApujInuM dAkSiNya, emanI udAratA, emanI vyavahArakuzaLatA, emanuM saujanya, emano viveka A badhAM guNonA maghamaghATano A eka nAnI ghaTanAthI ja prathama darzane paricaya thai gayo hato. emanA avAjamAM prema ane vAtsalya hatAM. amArI mulAkAta pachI mAre muMbai, sAyalA ane vIranagaramAM bApujIne maLavAnuM vAraMvAra thatuM. pUjya bApujI mane ane mArAM patnI tArAbahenane potAnAM saMtAnonI jema rAkhatA. emanA vyaktitvamAMthI, emanA gorA prabhAvazALI caherAmAMthI, emanI UMcI samapramANa kAyAmAMthI, emanAM nehanItaratAM nayanomAMthI ane emanAM bhagavAM vastromAMthI pavitratAnI surabhi satata vahetI rahetI. A mulAkAta pachI bApujI 1993mAM muMbaI padhAryA hatAM. paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM emaNe sarasa udbodhana karyuM hatuM. e vakhate agiyAra lAkha rUpiyA ame zivAnaMda mizana mATe ekatra karI zakyA hatA. e nidhi arpaNa karavAno kAryakrama vIranagaramAM zAnadAra rIte yojAyo hato. eka vakhata saurASTra yunivarsiTImAM mAre pIeca.DI.nA eka vidyArthInI maukhika parIkSA (Viva) levA javAnuM hatuM. bApujIne enI jANa thatAM tarata muMbai mane phona karyo ane kahyuM ke yunivarsiTInA gesTa hAusamAM rAta na rokAtAM vIranagaramAM rAta rokAva. yunivarsiTI para gADI tamane teDavA AvI jaze ane bIje divase eraporTa para mUkI jaze. badhI vyavasthA thai jaze.' bApujInuM nimaMtraNa maLe pachI vicAravAnuM ja zuM hoya ? huM vIranagara pahoMcyo. ane emanuM Atithya mANyuM. AvA saMta mahAtmAno yoga maLavo e paNa durlabha. bApujIe RSikezamAM zivAnaMda AzramamAM yogAsano karyAM hatAM, saMskRta bhASAnA abhyAsa uparAMta emaNe pAtaMjala yogasUtrano abhyAsa karyo hato ane aSTAMgayoganI sAdhanA karI hatI. pAtaMjala yogasUtra jIvanabhara emano priya graMtha rahyo hato ane e vize emaNe aneka sthaLe pravacano ApyAM hatAM. bApujIno jIva vastutaH adhyApakano jIva hato. pote aThavADiye eka divasa rAjakoTanI eka saMsthAmAM jIvananA aMta sudhI bhaNAvavAnuM cAlu rAkhyuM hatuM. saNosarAnI lokabhAratI saMsthAmAM 'ahiMsA' vize mAruM pravacana hatuM e vAta jANIne teo anasUyAbahena sAthe saNosarA AvI pahoMcyA. hatA. vyAkhyAnane aMte emaNe mane kahyuM ke 'ahiMsA vize bhagavAna pataMjalinuM avataraNa tame TAMkyuM te mana bahu ja gamyuM che,' te samaye emaNe mane kahyuM hatuM ke 'yogasUtra' emano atyaMta priya viSaya che. kyAMya paNa e vize pravacana ApavAnuM Ave to e mATe potAne kazI pUrva taiyArInI jarUra nathI, kAraNa ke badhuM kaMThastha che. chellAM keTalAMka varSathI bApujIe potAnI lokakalyANanI pravRttiono vyApa vadhAryo hato. khetI, sIMcAi, pazukendra, chAzakendra, bApujIne dIrghAyuSya maLyuM hatuM. lokajIvananA bhautika ane AdhyAtmika utkarSamAM emanuM niHsvArtha, tyAgaparAyaNa yogadAna ghaNuM moTuM rahyuM che. deza ane vizeSataH gujarAta emanuM haMmezAM e mATe RNI raheze. pU. bApujInA puNyAtmAne natamastake aMjali arpIe chIe ! -- ramaNalAla cI. zAha Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-98 prabuddhajIvana 5 ja nAza thaI jAya. kevaLajJAna--svarUpa aizvarya | sva. paMDita panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI (gatAMkathI saMpUrNa ApaNA paramAtmA "rAga' ane 'Sa' ubhayathI rahita hovA chatAMya paramAtmAnI kRtithI prItiH paramAtma bhagavaMta, kevaLajJAnI bhagavaMtanuM vizeSaNa eka mAtra anAdikALathI saMsAramAM je vikRti che te prakRtirU5 banI gaI 'vItarAga' ja rAkhyuM che. paramAtmAne "vItarAga' sAthe sAthe vItakeSa' che. jIvanA ajJAna ane moha je che te vikati che. jyAre nirmaLajJAna nathI kahela. ApaNI aMdaranI AMtaradazAnuM-AMtarabhAvanuM nirIkSaNa -vItarAgajJAna-nirvikalpakajJAna-pUrNajJAna e jIvanI prakRti che. karIe, to ApaNane thaze ke A keTaluM badhuM vismayakAraka vaijJAnika vikRti kadi 5 svayaMbhU hoI zake nahi. jyAre prakRti to svayaMbhU ja anubhavagamya satya che ke paramAtma bhagavaMtanuM vizeSaNa vItarAga' hoya. vikRti, prakRtino AdhAra laIne ja utpanna thAya ane pachI rAkhyuM che. rAga-moha'nI niSphaLatAe ja ApaNe 'Sa' karIe prakRtine je AcchAdita kare, prakRtine ja DhAMke che-Avare che. udAharaNa chIe. vAstavikatA to e che ke ApaNI vikRti "rAga" ane "moha' tarIke sUryanA tApathI utpanna thatAM vAdaLAM pAchAM sUryanA ja prakAzane sarvatra, sarvadA, saphaLa thaI ja na zake. eTale 'Sa" vAcaka aneka rUMdhatA hoya che. tenA jevuM A prakRtinuM vikRtithI AvRta thavuM che. doSonI utpatti thAya che. eTalA mATe thaine ja mULamAM "rAga' ane astitva paramArthathI bhAvarUpa hoya ane jIvane bhAsarUpa hoya. tha. "moha'no nAza karavAno che ke jethI "rAga' ane "moha'nA nArA paraMtu duHkha e vAtanuM che ke jIva vikRtine ja svarUpa mAnI beTho che. kaMpAdi-badhAya doSonA ApoApa ja nAza thaI jAya. ethI ja je padArtha abhAvarU5 che, te ja jIvane bhAvarUpa dekhAya eka apekSAe saMsAranI ghaTamALa paNa evI vicitra che ke che.ane je padArtha bhAsarUpa che, bhramarUpa che, tene je jIva satya mAnI 'rAga' vikRtirUpa ane doSarUpa hovA chatAM ya saMsAramAM ekabIjA rahyo che. vikatinuM astitva pravAhathI cAlu rahe che ane anekarUpa arasaparasa 'rAga' vaDe jIve che ane jIvADe che. A apekSAe dhAraNa karI citra-vicitra dazyarUpe astitva dharAve che. tema te rUpe "rAga' e vaiSanI sarakhAmaNImAM sAro kahI zakAya. bAkI aMte to jIvane te dekhAya che. jyAre je mUlAdhAra prakRti che te traNeya kALamAM rAga' dvipakSI kharAba ja che ane heya che. rAga" kema kharAba che? ekarUpa ja hoya che. ene eka Aryadarzane nitya kaTastha kahela che. kAraNa ke "rAma"nI niSphaLatAe TheSAdi aneka doSonI utpatti thAya prazna e thAya ke nitya kuTastha eTale zuM ? lahAra loDhAnA aneka che. Ama "rAga" kharAba hovAthI eno sarvathA nAza karavo ja ojAro banAve che. ojAra banAvatAM pahelAM luhAra loDhAne tapAve joIe. 'rAga' ke jenA mULamAM "vItarAgatA" che te "vItarAgatA" che ane pachI hathoDA vaDe eraNa upara TIpI TIpIne judA judA ghATa parama zatarasa rUpa jIvane AnaMdaprada che. eTaluM ja nahi paNa jIva ghaDe che. ojAranA aneka prakAranA ghATa eraNa upara ghaDAya paraMtu pote je sukhane harapaLa icchI rahyo che-jhaMkhI rahyo che te sukha jIvane eraNa to evI ne evI ja rahe che. kaTAvA chatAM, enI upara ja vItarAgatAmAMthI ja maLI zake. vItarAgatA svayaMbhU che. akSaya. lokhaMDanA aneka prakAranA ojAro ghaDAvA chatAM ya eraNanuM nitya avinAzI ane paramarasarUpa che. "rAga' haMmezA para padArtha upara ja evuM ne evuM ja rahetuM tenuM nAma "nitya kaTastha ! eja pramANe karavAno hoya che ke thato hoya che. tethI temAM haMmezA parAdhInatA prakRtine AvRta (AcchAdita) karIne vikRti aneka rUpo dhAraNa kare hoya che. vItarAgatA' to svaguNa che, svarUpa guNa che, sva AdhArita che, chatAM mULa prakRti je DhaMkAI gayela che, AvRta thai gayela che. che ane svAdhIna che. jo "sva"no kadI nAza nahi thAya to dabAI gayela che to ye te mULaprakati e ja rUpe rahe che. mULAdhArano- "svAdhInata'no paNa kadI nAza na thAya. "sva" eTale koNa ? "sva" prakRtino kadi nAza thaI zake nahi. jyAre vikRtino nAza thai zake eTale 'tuM' pote ja, je potAne "huM" tarIke saMbodhe che. e eka apekSAe 15 dekhAya che, bhramarUpa che, tene rahyo che. viSa 1che. e vikRtino sarvathA nAza karI zakAya ane je koI jIva na thAya to vAha ! potAno eTale ke jeno sarvathA nAza thaI zake te vikati hoya ane je koI jIva na thAya to "sva"ne AdhIna evAM "svAdhIna"no paNa kadI nAza nahi cAhe te vikatino sarvathA nAza karI prakatimaya paramAtmA banI zake thAya. 'huM'-sva" e astitva che. astitvano kadI nAza thato nathI. che. je "moha' ane "ajJAna' jIvanI vikRti che te tenA mULa eTale ke "sva", "astitva', "AtmA'no kadi ya nAza thato nathI. svarUpamAM prakRti rUpe to "prema" ane "prakAza" che. paraMtu anAdikALathI mAnava svabhAva evo che ke "rAga' hoya tyAM tene "prIti' sahaja jIvane "prema" je enI prakRtirUpe che te ja vikata thaIne mo' rUpe thatI hoya che. ane jyAM "prIti' che tyAM "smRti' sahaja ja che. pariNAmela che ane "prakAza' (jJAna- kevaLajJAna) je jIvanI prakatirUpe "smRti" ane "prIti" e be jIvabhAva che, je jIva mAtramAM che. e che te ja vikRta thaine "ajJAnarUpI aMdhakAra' rUpe pariNamela che. be bhAvamAM prIti' sAdhya che ane smRti' sAdhana che. je padArtha . prema zabdanA samAnArthI paryAyavAthI zabdo neha, vAtsalya, vahAla, upara rAga hoya enI smRti ane prIti ubhaya hoya che. paraMta rAga, moha ItyAdi che. chatAMya e badhAMya zabdonA arthathI "prema" AzcaryanI vAta to e che ke anAdikALathI jIvane 5ra evAM zabdano artha jado paDe che. premano eka Agavo viziSTa artha che. pudagala dravya sAthe vagara smRtie prIti thaI gaI che, kAraNa ke jIve e zabdanI eka AgavI "abhivyakti' che. "prema' e vyApaka tattva potAno sarva bhAva, potAnuM sarvasva eTale ke potAno svabhAva, che, asIma tatva che, mULAdhAra che, prakRti che. khUbI to jovAnI potAnA sarva svarUpaguNo arthAt jJAna, darzana, cAritra, tapa ane e che ke jyAM "prema' tattva "moha" athavA "rAga' rUpe vikRta bane vIrya e pAMceya sva svarUpa zakti pudgaladravyamAM ThAlavI dIdhI che. che tyAM vikRti aneka bheda hovAthI e ja "rAga', 'vaiSa' rUpe paNa eTale ja pudgaladravyo, bhautika dunyavI padArtho pratye vagara smRtie pariName che. paraMtu jIva mULamAM premasvarUpa hovAthI pahelAM zarUAtamAM prIti thaI gayela che. vAstavika prItino viSaya to paramAtmA che to koi padArtha upara dveSa karato ja nathI. paraMtu zarU zarUmAM to jIva, ane paramAtma tattva che. paraMtu pudgala ane paugalika sAmagrIo rAga' ane 'moha' ja kare che. "rAga' ane "moha' 'pote tathA je pratye jevI prIti che evI prIti jIvane paramAtmA pratye ke paramAtmatattva padArtha prati "rAga" ane "moha' thayela che, te padArtha parivartanazIla pratye thatI nathI. mATe ja to paramAtmAnA paramAtma tattvane, kevaLaane paribhramaNazIla evo, anitya-vinAzI hovAthI jIvane "rAga' jJAnane, vItarAgatAne, paramAtmAnA svabhAvane, 5ramAtmAnA ane "moha'mAM saphaLatA sAMpaDatI nathI. "rAga'mAM saphaLatA maLatI svarUpaguNane samajIne enuM vAraMvAra raTaNa karIne, smaraNa karIne. nathI ke "rAga' poSAto nathI eTale jIva vaiSa' kare che. eTale ja pharI pharI ghUMTIna, paramAtmabhAvathI manane bhAvita karIne, 5ramAtmAnuM Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana tA. 16-12-98 to paNa jo vajraRRSabha nArAca maLyuM hoya te tevo jIva kevaLajJAna pAmI zake che. A vajraRRSabha nArAca saMghayaNa eka evuM apekSA kAraNa che ke jene niSedhAtmaka abhigama (Negative approach) kahevAya. eno artha e thAya ke jo vajraRRSabha nArAca saMghayaNa hoya to kevaLajJAna pragaTa karI ja zakAya evuM nahi, paraMtu jo vajraRRSabha nArAca saMghayaNa nahi hoya to sAdhaka jIva paMcAcAra saMbaMdhI game teTalo puruSArtha kare to paNa kevaLajJAna pragaTa karavA sudhIno puruSArtha nahi karI zake. eja pramANe jo kAyA be hAthathI ochI hoya ke pAMcaso dhanuSyathI vadhu hoya to kevaLajJAna pAmI nahi zakAya. bhUMgA, baherA, totaDA ane janmAMdhane paNa kevaLajJAna thai zakavAnI saMbhAvanA che kAraNa ke A badhAmAM bAhya sAdhana (upakaraNa) eTale ke karaNa (zarIra) bhale dUSita hoya to paNa AMtarika kSayopazama tastha hovAthI kevaLajJAna prAptimAM koI bAdhA jaNAtI nathI. bAkI to carama zarIrI jIvane sAmAnyathI AvAM dUSaNo hovAnI saMbhAvanA prAyaH ochI hoya che. sivAya ke nikAcita karmanA cheDe AvelA hoya. kSeya viSayaka apekSA kAraNa : nAmasmaraNa karIne, jApa japIne smRti karavAthI prIti thAya che. mATe ja paramAtmAnuM smaraNa e paramAtmAnI evI smRti che, ke je smRtinI daDhatAthI paramAtmA pratyenI prIti niSpanna thAya che. A smRtithI niSpanna thatI paramAtmaprIti ja ApaNI jAtane, ApaNA AtmAne paramAtmA sAthe ekameka karavA, lIna karavA, tadAkAra karavA samartha che ane eja 'sAdhya' che. ApaNane Azcarya pamADanArI vAta to e che, ke vikRti eTale ke 'rAga' ane 'moha'mAM eTalI tAkAta che ke pudgala dravyamAM, paudgalika dunyavI padArthomAM vagara smRtie prIti thai gai che, jyAre prakRti, svabhAva ke je potAnA gharanI cIja che eTaluM ja nahi, paNa svayaM pote ja che ene saMbhArI saMbhArIne, jApa japI japIne, prayatna karI karIne smRtithI prIti kavI paDe che. kAntA (patnI)ne kaMtha (pati)nI sahaja ja prAkRtika prIti hoya ane ethI e prItine kAraNe ramAnuM (patnInuM) mana UThatAM-besatAM, haratAM pharatAM, sUtA-jAgatAM, gharanA kAma karatAM karatAM sadAya enA rAma (pati)mAM ramatuM hoya-ramaNa karatuM hoya evI e patnI pati pratinI prAkRtika prIti bhUlI jaine tenI jagAe pArakA maradane geramaradane prIti karavA mAMDe ke prIti karI bese to te 'satI' nahi kahevAtAM 'kulaTA'-'patitA'-'vyabhicAriNI' kahevAya che. evI ja ApaNAM AtmAnI vartamAna viparIta patitadazA che ke, svayaMne-AtmAnA paramAtmatattvane ane 5ramAtmAne bhUlI jaine paudgalika, bhautika, dunyavI sAdhana sAmagrI je para che-pArakI che, eMThavADa che teno rAgI thai enI sAthe prItaDI bAMdhI beTho che te zuM AzcaryanI vAta nathI? AtmAnI A avaLI cAla che. e avaLI cAla pachI AtmAne rovaDAve, vaDAve, rajhaLAve nahi to zuM ajavALe ? yogadaSTinI kAntAdaSTi eTale ke kAntAbhAva athavA aiNabhAvamAM e bhAvavarNana karatAM mahilAnA kAntAbhAva-patnIdharma-patnIbhAva sAthe tulanA karatAM gAyuM che ke... mana mahilAnuM vahAlA upare gharanA kAma karatuM, paNa zrutadharme re emAM mana Thare jJAnA kSepakavaMta. anAdinI e avaLI cAlane savaLI karavA tAraka tIrthaMkara vItarAga paramAtmAnI smRtithI paramAtmAnI prIti karavI ja paDaze! prItalaDIthI baMdhAvuM ja paDaze ! kAntAbhAva dhAraNa karI kAntA banI, paramAtmAne kaMtha banAvI traiNabhAvathI premalakSaNA bhakti karavI ja paDaze ane tema karIzuM tyAre saMsArathI vibhakta thaI svarUpathI, paramAtmatattvathI ane paramAtmAthI yukta thaizuM-abheda banIzuM. eTale ja ApaNA tIrthaMkara bhagavaMtone ApaNe 'nAtha' ane 'svAmI' thI ja saMbodhIe chIe. kevaLajJAna ane apekSAkAraNaH dravya viSayaka apekSA kAraNa : cAra gatimAM manuSyayonimAM ja kevaLajJAna thai zake che. emAM paNa trasakAyapaNu ane saMjJi paMcendriya paryAptatAnI apekSA rahe che. emAM paNa paheluM kAyabaLa hoya che. zarIrabaLamAM vajraRRSabha nArAca saMghayaNa apekSita che. A vajraRRSabha nArAca saMghayaNabaLa manoyoganuM mahAna sahakArI kAraNa che. ghora pariSaha ane upasargo vacce paNa A kAyabaLane kAraNe manobaLa eTaluM TakI rahe che ke sarvathA dehabhAna bhUlIne mumukSu jIva kSapakazreNi mAMDIne kevaLajJAna pAmI zakato hoya che. saMghayaNa dehAzrita hovA chatAM dhyAnanI tAkAtamAM dehabhAna bhUlavA mATe A saMghayaNa-baLanI apekSA rahe che. ahIM e khAsa yAda rahe ke saMghayaNa ane saMsthAnamAM taphAvata che. saMghayaNa e zarIranuM baLAbaLa che. jyAre saMsthAna e zarIranI suDoLa ke beDoLa AkRtino bheda batADe che. zarIranI suDoLa ke beDoLa AkRtinA bhedone kevaLajJAna prApti sAthe koi saMbaMdha nathI. saMsthAnanA bhedamAM beDoLamAM beDoLa AkRtivALuM saMsthAna huMDaka saMsthAna kahevAya che. jIvane karmanA vipAkodaye AvuM beDoLa saMsthAna arthAt huMDaka saMsthAna maLyuM hoya kSetranI apekSAe vicArIe to mAtra paMdara karmabhUmi arthAt jaina darzananI bhUgoLa pramANenA pAMca bharatakSetramAM, pAMca airAvata kSetramAM ane pAMca mahAvideha kSetramAM ja kevaLajJAna prApta karI zakAya che. A paMdara karmabhUminI bahAra kevaLajJAna prApta thai zakatuM nathI. teja pramANe pUrva bhavanA amuka kSetrethI uparokta paMdara karmabhUmimAM saMjJi paMcendriya manuSyapaNe janmela hoya arthAt pAMcamI, chaThThI ane sAtamI narakamAMthI Apnela hoya, vikalatrika, sUkSmatrika ane teukAya, vAukAyamAMthI Avela hoya to kevaLajJAnanI prApti zakya nathI. kALa viSayaka apekSA kAraNa : ATha varSathI ochI uMmara hoya ane pUrva kroDa varSathI vadhunuM AyuSya hoya to. paNa kevaLajJAna prApti zakya nathI. avasarpiNImAM trIjA ArAmAM aMte ane ene cothA ArAmAM janmela saMkSi paMcendriya manuSya jIvane temaja utsarpiNI kALamAM trIjA ArAmAM ane cothA ArAnI zarUAtamAM janmela saMjJI paMcendriya manuSya jIvane kevaLajJAna prApta thai zake che. arthAt TUMkamAM duHkhama, sukhama ane suSama duHkhamanA ArAmAM kevaLajJAna prApta thai zake che. bhAvaviSayaka apekSA kAraNa : bhavi jIva hoya, kALa paripAka thayela hoya athavA to bhavitavyatAno paripAka thayela hoya, carama zarIra hoya, sahajamalano Asa thayela hoya to kevaLajJAna prApta thai zake che. caramazarIrI hoya tene to niyamA (nizcita) kevaLajJAna thAya ja. svarUpa aizvarya arthAt tIrthaMkaranAma karma, tIrthaMkarapuNya tattva ane tIrthaMkara vyakti H AkhuM ya jagata jema nAma rUpAtmaka che ane dravya bhAvAtmaka che tema AkhuM ya jagata zabdAnurakta ane dazyAnurakta che. nAmano saMbaMdha zabda sAthe che ane rUpano saMbaMdha dazya sAthe arthAt varNa (raMga) ane saMsthAna (piMDAkRti-AkAra) sAthe che. vaLI nAma-zabdano saMbaMdha zravaNendriya (kAna) sAthe che, jyAre rUpano, dazyano saMbaMdha cakSurendriya (AMkha) sAthe che. be jJAnendriyo che. e be mahattvanI indriyonI prApti ja saMjJi paMcendri manuSyapaNAnI pUrNatA che. indriya prAptinA kramamAM zravaNendriyanI prApti ja pUrNa paMcendriyapaNAnI prApti che. bAkInI traNe indriyo je ghrANendriya (nAka), rasanendriya (jIbha) ne sparzendriya (tvacA) che te traNe bhogendriyo che. e bhogendriyo bhoganA saMbaMdhe kAryAnvita che ane tethI te indriyonuM kArya maryAdita samaya pUratuM che. jyAre zravaNendriya ane cakSurendriya e be jJAnendriyo to covIse kalAka kAryAnvita che. jaMgalanA ekAntamAM paNa zravaNendriyanuM kArya, havA AdinA sUsavATA, nadInA nIrano khaLakhaLa Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-98 dhvani, jhADapAnano phaphaDATa, pakSIono kalarava, jIvajaMtunA saMcArano saLavaLATa, dhyAnAdimAM skrUratA anAhatanA nAdane, nAdabrahmane Adine sAMbhaLavArUpa satata cAlu ja rahe che. eja pramANe UMghamAM paNa svapnAvasthAmAM, baMdha AMkhanI duniyAnA dazyo jovAnuM kArya satata AMkha dvArA thayA ja karatuM hoya che. dhyAnamAM paNa baMdha AMkha sAme vividha raMgo ubharAtA hoya che ane vividha divya darzano thatAM rahetAM hoya che. prabuddhajIvana rUpI evuM pudgala arUpI evAM AtmAne coMTyuM kema ? saMsArI jIva arUpI hato kyAre ? saMsArI jIva to anAdithI rUpI ja che paNa te anAdithI pudgala saMyoge rUpI che jema ke sonAnI khANamAM rahela sonuM. mULamAM jIvanI jAta arUpInI che paNa anAdithI pudgala saMyoge tenI upara bhAta rUpInI che. jAtyAMtara thatuM nathI tethI jIvanuM jIvapaNuM nitya jaLavAya rahe che. ApaNe koNa ? ApaNe vartamAnamAM paramAtmasvarUpanuM khaMDiyera, avazeSa bhaMgAra chIe ! dazya jagata AMkhathI dekhAya che ane enA nAmAdi sAMbhaLavA dvArA tenI vizeSe oLakha thAya che athavA to prathama nAmathI jANyA bAda AgaLa vastu agara vyaktino saMbaMdha sthapAya che. vartamAna samayanA yAMtrika vaijJAnika yugamAM to dazya-zrAvya (Audiovision) nuM vizeSe mahattva che. sinemA, nATaka, TI.vI. slAiDa zo ityAdi dazya-zrAvya prakAranA pracalita lokapriya mAdhyamo che. jema daSTi, dazya vinAnI nathI, pachI te baMdha hoya ke ughADI, tema vastu ke vyakti nAmavihoNI nathI. jagata AkhAno pratyeka jIvanavyavahAra, e ja pramANeno goThavAyela che. je jIvanano vyavahAra che, temAMthI ja sAdhya prApti mATenA sAdhananuM nirmANa thatuM hoya che. nAma, sthApanA, dravya, bhAva e cAra nikSepothI upAsya vyaktinI upAsanAnI sAdhanAnA sAdhananuM nirmANa ApaNA jIvanavyavahAranI je pratikRti, pratIka, pratinidhi arthAt sthApanA nikSepo ane nAma, jIvanakathA-AtmakathA, guNavaibhavAdi je che temAMthI ja niSpanna thayela che. nAmanikSepo e nAmasmaraNa che. sthApanA nikSepo e darzanasmaraNa che. dravya nikSepo e kathAzravaNa smaraNa che ane bhAvanikSepo e guNa svarUpa smaraNa che yA to pratyakSa sAkSAta yoga che. Ama cAra nikSepo che ke jenA vaDe jIvanavyavahAra cAlato hoya che ane upAsaka paNa upAsyanI upAsanA cAra nikSeponA AlaMbanathI karato hoya che te dazya-zrAvyarUpa hovAthI caturendriya ane zravaNendriya sAthe joDAyelAM che. jIva je zivasvarUpa che, te jema arUpI che ema anAmI che. nAma ane rUpa je che te pudgalanA ke paMcabhUtanAM che. jIva je zivasvarUpa che te to anAdi niSpanna svarUpasaMpanna che. jyAre pudgala sAdi utpanna ane rUparUpAMtarita thanAra dravya che. eTale ja anya eka Aryadarzane jaNAvela che ke sattA brahmanI che ane kriyA mAyAnI che. sattA brahmanI che eTale ke sattA paramAtma svarUpa AtmAnI che. ane kriyA mAyAnI che eTale ke kriyA pudgalanI che, kemake pudgala sAdi utpanna, vinAzI ane rUparUpAMtarane pAmanAruM bahurUpI dravya che tethI mAyAvI che ne kriyAzIla evuM sakriya tattva che. mATe ja kriyA dvaita che ane kriyAnA bheda anaMtA che. paramAtma svarUpa AtmA je pudgala saMyoge karmajanita avasthAmAM che te jIva che. eNe pudgalathI sarvadA ane sarvathA mukta thai, karmasaMyukta avasthAmAMthI karmamukta thaI potAnA paramAtma svarUpane pragaTAvI ziva banavAnuM che. paramAtmasvarUpa AtmA ja pUchato phare che ke AtmA che ke nahi? prakRti to mahAna che, sattAdhIza che. prakRti potAmAMthI vikRti kADhI nAMkhIne, vikRtino nAza karIne prakRtine enA mULa zuddha svarUpamAM pragaTa ka2vAne mATe samartha che. jIvanI jAta arUpInI che paNa pudgala saMyoge bhAta rUpInI che. pota arUpInuM paNa bhAta rUpInI che. mULamAM kapaDuM hoya che. kapaDuM hoya to tenA melAghelA thavAno prazna udbhave che. meluM thayeluM kapaDuM paNa mela kADhI nAMkhIne ujaLuM, sApha, svaccha, dhoLuM dUdha jevuM banAvI zakAya che. mULamAM paramAtmasvarUpa AtmA che. ahIM AtmAne paramAtmasvarUpa kahyo che. kAraNa ke jo mULamAM AtmA paramAtmasvarUpa hoya ja nahi to te tenuM paramAtmasvarUpa pragaTa kema karI zake ? paramAtmasvarUpa kAMi bahArathI AvanArI sthiti to che nahi. saMyoga hoya teno to viyoga thAya. paramAtma svarUpa to svabhAva che. svabhAvamAM vibhAva Ave paNa teno viyoga kadi na thAya. mULamAM jo prakRti paramAtmasvarUpa hoya nahi to vikRti thai kyAMthI ? ghaNAMne prazna thAya che ke rUpI to rUpIne ja coTe pachI ke paramAtmasvarUpa AtmAe ja pote pudgala je duHnimitta che ane vinAzI che temAM sukhabuddhi karI, vinAzI evAM pudgalamAMthI pudgala dvArA avinAzIpaNAnI icchA karI je viparIta buddhithI-arthAt avighA, ajJAna, mUDhatA, mithyAtvatAe karIne svAtma svarUpanI pAMce ya zaktio darzana, jJAna, cAritra tapa ane vIryane kArpaNa vargaNA eTale ke pudgalamAM sIMcIne-homIne kaMrmabaMdha karyo che. Ama karmabaMdha thavAmAM kAraNabhUta AtmA pote ja che ane karmanirjarA karI karmamukta thavAmAM paNa kAraNabhUta paramAtmasvarUpa AtmA che, jema AgaLa upara jaNAvyA mujaba vAdaLAMnI utpatti sUryanA nimitte ja ane vAdaLAnA vikherAI javAmAM paNa sUrya ja kAraNabhUta che. karmane jo zakti ApI hoya to te AtmAe pote ja potAnA zubhAzubha bhAva ane zubhAzubha karaNIthI zakti ApI che. AtmAe pote ja potAne bAMdhyo che ane pote ja potAne choDAvavAno che, mukta karavAno che. A saMdarbhamAM ja vidhAna thayela che ke sattA brahmanI ane kriyA mAyAnI. eka mAtra manuSya yoni ja evI che ke je yonimAM AtmA potAnA mULa svarUpane pragaTa karI paramAtmA banI zake che. mATe ja ApaNe manuSyayonine pradhAnatAe laine tattvano ane satyano ukela karavAno che. koino paNa evo anubhava nathI ke koi vastune joI ja nathI ke te vastu viSe kazuM sAMbhaLyuM ja nathI te vastu, te vyakti ke te cIja upara te rAga ke dveSa karato hoya. kAraNake jene kadi joyela ja nathI tenI kadi smRti thatI ja nathI ane jene viSe kadi kAMi sAMbhaLela nathI ke kadi kAMi vAMcela nathI tenA saMbaMdhI paNa kadi koI vicAra Avato hoto nathI. jyAM jenI koi smRti ja nathI, jenA viSe koI vicAratuM ja nathI tenA viSe rAga ke dveSa thAya kema karIne? jenI koi smRti nathI, jeno koi vicAra ke vikalpa nathI tenA prati rAgadveSa thatAM nathI. Aja saMdarbhamAM to ApaNe tyAM kahevata che ke 'je gAma javuM nahi teno vicAra zuM karavo ?' je kAMi rAgadveSa karIe chIe te joyelI ane sAMbhaLelI vastu ke vyakti prata ja karIe chIe ! jene pariNAme karmabaMdha bAMdhIe chIe ane baMdhanamAM paDIe chIe. karmabaMdha thavAnA mULamAM A ja kAraNabhUta siddhAMta che. 'dekhavuM ya nahi ane dAjhavuM ya nahi' e ukti paNa A ja saMdarbhamAM che. je sAMbhaLato ja nathI, je bahero che tene gALa zuM ane prasaMzA zuM? anAdikALathI jIvane 'deha huM chuM !' e bhAve e je kAMi jue che, je kAMi sAMbhaLe, vAMce, vicAre che te badhuM ja deha ane indriya saMbaMdhI pradhAna hoya che ane rAgadveSa karI karma bAMdhe che. have A karmabaMdhamAMthI chUTakAro karavA mATe jema loDhAthI loDhuM kapAya, kAMTAthI kAMTo kaDhAya tevI rIte vizvamAM koi evAM dRzyanuM ane koi evA zravaNanuM nirmANa hovuM ja joie ke jethI karIne Aja di' sudhI deha saMbaMdhI je dazya ane zrAvyathI karmabaMdha karyAM te koi evAM alaukika dazya ane zrAvyathI e evo to mugdha thai jAya, e evo to cakita thai jAya, e evo to prabhAvita thai jAya ke deha ane indriyonA bhogane bhUlI jaine evo bhAnamAM AvI jAya, enuM ghena UtarI jAya ane tyAM ja tene AtmAnA astitvanuM, AtmAnA paramAtmasvarUpanuM bhAna thai jAya ane e jAgRta thaI jAya. jo A jIve potAnA svarUpanI vikRti karIne Akho saMsAra Ubho karyo che to te vikRtinA mULamAM rahela prakRti je mULAdhAra che ane sattArUpa che tene pragaTa thavA mATe zuM koi vyavasthA, zuM koi Ayojana A vizvamAM na hoya ? evI koi alaukika vyavasthA Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana tA. 16-12-98 joie ke je dazyathI, jenA zravaNathI, jenA nAmoccArathI jenA jApathI, je zabdoccArathI, jIvano vikAsa thAya. jIvanuM kalyANa thAya, je jotAM ane je suNatAM, AtmAnA tAra raNajhaNe, AtmA bhAnamAM AvI jAgRta thaine uhApoha kare ane AtmA paramAtmA bane, kevaLajJAna pAme. . vizvamAM hovI ja joie. Aje koi navo roga utpanna thAya to tenA mAraNarUpa, roganuM nivAraNa karavA mATe davAnuM-auSadhanuM paNa nirmANa thAya che. dvaita kSetramAM paNa aneka prakAranI vyavasthA che to advaita je sattAsvarUpa che to zuM enI pAse koi baLa, koi evI tAkAta nathI ke badhI vikRtine, badhAM ya karmone pheMkI daine, nAza karIne jevo svayaMbhU che evo svayaM potAnA mULa rUpamAM, svarUpamAM pragaTa nahi thai zake ? sUryanA tApa ane prakAzathI je vAdaLAM utpanna thayAM che te sUryanI zuM tAkAta nathI ke e vAdaLAMone veravikhera karI khatama karI zake ? Ama prakRtinuM je anaMtA baLa che, AtmAnI je anaMtA zakti che tene vIrya phoravIne jagADavAnI jarUra che. have vicAravAnuM e rahe che ke jagatamAM evuM kyuM dazya che ane evuM kayuM zravaNa ke je dazyane nihALavAthI ane je vANIne sAMbhaLavAthI sAcI dizA sAMpaDI zake, e dizA maLatAM te dizAmAM AgaLa vadhatAM, dazA badalI zakAya ane AtmAnA paramAtmasvarUpane pragaTa karI zakAya che ! evuM dRzya paNa che ane evuM zravaNa paNa che. // parasparopagraho jIvAnAm / ane ' / nIvo nIvastha lIvanam // ' evA be sUtro che. paraspara ekameka upara upagraha karavo, upakAra karavo te jIvonuM jIvana che. ema matsya galAgala nyAya, e uktithI moTo jIva nAnA jIvane enuM jIvana banAve tevo je 'jIvo jIvasya jIvanam'no maryAdita artha karIe chIe te apUrNa artha che. vAstavika to moTA jIvonA jayaNApUrvakanA jIvanathI ja nAnA jIvonuM jIvana che. 5ramArthathI to jIvanA be bheda che. eka to karmamukta siddha paramAtmAnA jIvo ane bIjA karmayukta evAM saMsArI jIvo. emAM siddha paramAtmAonA jIvonuM je jIvasvarUpa che, je jIvana che tevuM ja saMsArI jIvonuM mULa zuddha svarUpa jIvana evo lakSyArtha karavo joie je vyApaka ane pUrNa artha che, Ama AtmA je svarUpathI arUpI che, anAmI che, azabda che, akriya che, amUrta che, avinAzI che te ja pote potAnI bhUla vaDe pudgalane ravADe caDI, pudgala saMyoge karmajanita avasthAne pAmyo ane nAma ne rUpamAM, zabda ne dazyanA cakravyUhamAM phasAyo. pote ja bAMdhelI jALamAM pote ja phasAyo ane gUMcavAyo. jIva kyAreka dazyanI rUpanI pAchaLa ghelo banI doTa mUke che to kyAreka nAma-zabda-varNana je manuSyayonimAMno jIva potAnA romeromathI vizvakalyANanI, vizvamaMgaLanI bhAvanA bhAve che, jIva mAtranuM kalyANa vAMche che, 'savi jIva karuM zAsanarasI', 'savi jIva bhava ziva'nI sarvanA kalyANanI sarvocca bhAvanA bhAve che, te jIvanA eka eka Atmapradeza bhAvanAthI bhAvita thAya che, e vAsanAthI evA vAsita, suvAsita, saMskArita thAya che ke te jIva sarva jIvonuM kalyANa karI zakAya, jagata AkhAnuM, vizva samagranuM kalyANa karI zakAya, vizva samastanuM maMgaLa thai zake tevAM vizvakalyANakArI, vizvahitakArI, utkRSTa, sarvocca puNyakarmano baMdha bAMdhI tevAM saMsAranA sarvazreSTha puNyano te svAmI bane che. e vyakti tIrthaMkara puNyano, tIrthaMkara nAmakarmano puNyabaMdha bAMdhe che ke je sarva puNya prakRtimAMnI sarvazreSTha puNyaprakRti che. evA bhAva vaDe, e vyakti vaDe evI jAtanuM karma baMdhAya che ke jagatanA jIvone tAravA mATe te svayaM tIrtharUpa bane che. tIrtha zabdano artha ja e che ke jethI tarIe te tIrtha ! tAre tIrtha 1 tAraka bhAva che, je svayaMne to tAre che paNa anya paNa tenI chAyAmAM tarI jAya. e tIrthaMkara nAmakarmano puNyabaMdha jyAre puNyanA svAmIne ja tAre che, jIvamAMthI ziva banAve che, tIrthasvarUpa banAvI jagatanA svAmI pade, jagannAthanA pade kevaLajJAna pamADI paramAtmapade, arihaMtapade, tIrthaMka25de sthApita karI jinezvara banAve te che vipAkodayamAM Ave che tyAre te tIrthaMkaranAmakarma to pahelAM te panota che. indrajIta evAM jitendra, jinendra banAve che. jIva, ziva banyA Ave che. e tIrthaMkara nAmakarmano udaya eka evuM AkarSaNa pedA bAda, kevaLajJAnanA pragaTIkaraNa bAda ja tIrthaMkara nAmakarma vipAkodayamAM karanAruM adbhuta, alaukika divya dazya sarje che ke je cauda rAjalokamAM sAMbhaLIne dazyane pakaDavA raghavAyo thAya che. jema zabda tema dazya. dazyo paNa evAM evAM hoya che ke citra, tasvIra, phoTA, yA to tAdaza jIvaMta dazyo jovA mAtrathI ja jIvo divAnA thai jAya che. rAjA bharatharInA nATake kaMika jonArA darzakone devadevIone paNa AkarSIne te tAraka tIrthaMkaranI sanmukha kare che. kyAMya nahi maLe. e pazupaMkhI, mAnavone ja nahi paNa devalokanA te sanyAsanA mArge caDhAvI dIdhAM hatAM ke jenA kAraNe muMbaimAM nATakanA khela baMdha karAvavA paDyAM hatAM. 'devadAsa' citrapaTa jonArA kaMika darzako devadAsa thai javAnA paNa dAkhalA banyA che. vartamAnamAM TelIvIjhane jagata AkhA upara je kAmaNa karyuM che ane jagata AkhAne atRptinA, asaMtoSanA, azAMtinA adhogatinA mArge lai jai rahyuM che te to sahune suvidita che. bALamAnasa upara to tenI eTalI sarvocca puNya tIrthaMkara nAmakarmanA vipAkodayamAM jeNe potAnuM AtmasvarUpa pragaTa karyuM che tenuM aizvarya svarUpaaizvarya alaukika aSTa pratihAryothI prabhAvita, cotrIsa atizayothI yukta ane vANI pAMtrIsa guNothI alaMkRta hoya temAM Azcarya pAmavA jevuM kAMI ja nathI paNa e to vizvamaMgaLa, vizvakalyANanI bhAvelI bhAvanA sAkAra thAya te mATe nirmANa thayeluM dazyazrAvya che ke jethI dUra dUrathI jIvo AkarSAine tIrthaMkara bhagavaMtanI abhimukha thai dharma pAme, samakti pAme, siddhapade pahoMce ! badhI gherI asara hoya che ke have to TIvInA kAraNe bALako dvArA paNa akalpanIya AghAtajanaka kRtyo thaI rahyAMnA samAcAra vAraMvAra sAMbhaLavAmAM Ave che. sarakAre paNa sensaraborDanI racanA karI sensarazipa lAdavI paDatI hoya che. dazya -zrAvya jAherAto to himAlayamAM phrIjha vecavAnI ane raNamAM hITara vecavAnI kamAla karI batAvatI hoya che. e jUThI jAherakhabaroe kaMikanA ghare bInajarUrI cIjasAmagrIonA khaDakalA khaDakI dIdhA che. dazya ane zrAvyanI A asarothI ApaNe koi, kAMi ajANa nathI. sikkAnI be bAju hoya che. nabaLI bAju hoya che to ujaLI bAju paNa hoya che. narasAnI sAme sAruM paNa hoya che. ajIvanI sAme jIva che, pApanI sAme puNya che, AzravanI sAme saMvara, nirjarA che, baMdhanI sAme mukti che to have A dazya-zrAvya kSetre koi evuM UMcuM alaukika dazya ane zrAvya, UMco zabda, UMcuM nAma hovuM ja A ja je tattva che te ja puNya tattvanA bhedarUpa tIrthaMkara nAmakarma che. vaLI puNya navatattvamAMnuM jema eka tattva che tema satkAryathI baMdhAtuM puNya ane asatkAryathI baMdhAtuM pApa e karma hovAthI tIrthaMkara tattva karma che ane tIrthaMkara nAmakarmano, puNyatattvano A jagatamAM je kartAe AtmA che te tIrthaMkara vyakti che. tIrthaMkara bhagavaMtanA ekeeka kalyANakanA dazyo alaukika che, kalyANa karanArA che. maMgaLa karanArA che. cyavanakalyANaka che jyAre kevaLajJAna kalyANakathI nirmANa thatAM dazyazrAvya to tIrthaMkara janmakalyANaka, dikSAkalyANaka ane nirvANa kalyANaka ekeka divasanA bhagavaMta nirvANa pAme tyAM sudhI jIvonuM kalyANa ka2nA2A kalyANakArI dazyazrAvya che je jIvone khUba khUba upakAraraka che. mATe jeTaluM tIrthaMkara bhagavaMtonuM dIrgha AyuSya hoya teTalo te kALanA jIvano UMco puNyodaya ane teTalo vadhu lAbha jagata upara e jagannAtha vItarAga sarvaza tIrthaMkara bhagavaMta dvArA thato hoya che. saMkalana H sUryavaMdana ThAkoralAla jhaverI (saMpUrNa) (noMdha : A lekhamALA have graMthasvarUpe prakAzita thaI che. saMparka - saMkalanakAra : phona H 8067787 athavA 3680466) Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '+ tA. 16-12-98 prabuddhajIvana mane sAMbhare re En DaoN. raNajita paTela (anAmI) mArA sarala svabhAvanA dAdA ane saMsAra-DAhyA pitAjInA iSTadeva koNa haze tenI mane mArI sAtaATha varSanI vaye kazI jANa nahIM; paNa e baMneya daMtadhAvanakriyA patAvyA bAda, bhaktibhAvapUrvaka be hAtha joDI, AMkho baMdha karI sUryadevatA tarapha mastaka UMcuM rAkhI, mane na samajAya evI bhASAmAM kaiMka gaNagaNe ! snAnavidhi karyA bAda paNa paNiyAre rAkhelA gokhalAmAMnA devane prArthanA-stuti kare. mane kazuM ja samajAya nahi, paNa kutUhalavazAt ne kaiMka anukaraNavRttithI huM ya emanI pAchaLa be hAtha joDI AMkho baMdha karI hoTha phaphaDAvuM 'saunuM karo kalyANa, dayALu prabhu ! saunuM karo kalyANa' e bhAvanI | to kalpanA paNa kyAMthI ? sAta varSanI vaye mane amArA gAma (DabhoDA-jillo gAMdhInagara) nI kumArazALAmAM (1923) praveza maLyo tyAre jIvanamAM prathamavAra samUha-prArthanAno anubhava thayo. zrI rAmajIbhAi desAi nAmanA eka zikSaka gavaDAve ne ziSyagaNa jhIle :'priyatama prabhu ! namIe Apane, japIe tuM ja zubha suMdara nAmane ; priyatama prabhu ! namIe Apane. athavA gAIe ke 'niMdrA mahIM nahIM hatuM tana bhAna jyAre'tyAre ke dayALu deva | heM amArI rakSA karI evA bhAvanuM e sarala prArthanA-gIta hatuM. moTA thatAM 'prabho ! antaryAmI' ane 'UMDA aMdhArethI' e gaMbhIra-ghoSI stuti-gIto AvyAM. i.sa. 1929mAM aMgrejI dhoraNa bIjAmAM Avyo tyAre uttara gujarAtanI kaDInI Adarza zALA 'sarva vidyAlaya'mAM dAkhala thayo. A AzramikazALAmAM eka majhAno taMdurasta niyama hato. savAra-sAMja jamatI vakhate pIrasAya te daramiyAna gItAnA saMskRta zloka bolavAno pharajiyAta niyama AzramanI prabhAtanI tathA sAyaMkALanI ane vidyAlayanI prArthanAo to judI, savAra-sAMjanA samayane anukULa keTalAka zlokonI varaNI karI, ene ThIkaThIka jADA, moTA kAgaLanI baMne bAjue chApavAmAM AvatA. pIrasanna pahelAM A kAgaLiyAM pratyeka vidyArthIne vaheMcAtAM. pIrasanna cAlu thAya eTale nakkI karelA be vidyArthIo kramamAM akkeka zlokanI prathama paMkti ucca svare uccAre, eTale tarata ja bAkInA bIjA badhA ene cIvaTapUrvaka ane zuddhipUrvaka jhIle. e dazya kharekhara hRdayaMgama ane manohArI hatuM. enAthI eka prakAranuM Azramika vAtAvaraNa jAmatuM. pIrasanArane cAnaka caDhatI, zloka bolAvanAranuM gaurava thatuM ane jhIlanAra, gaNagaNATa ke ghoMghATa karavAmAMthI ke karanArathI bacI jatA | A to enI gauNa bAju thai, paNa enAthI zista jALavavAmAM paNa sugamatAM thatI. zAstrIya saMgIta nahIM to ya rAganA gharamAM rahIne paNa saMskRta zloko lalakAravAnI lijjata AvatI ane vAkyazuddhinI keLavaNI sahaja rIte maLatI. saMskRta bhASAnA zuddha ane zAstrIya paThananI keLavaNI sAthe ApaNA hajjAro varSonA sAMskRtika vArasAnuM kalyANakArI ane balaprada dhAvaNa lIlayA maLatuM. e kALe, sAmAnya rIte vadhu bhAra jhIlavAnI kSamatA dharAvanAra smRti atyaMta sateja ane dhAradAra banatI. gItAnA bIjA adhyAyamAMthI 'sthitaprajJasya kA bhASA, samAdhisthasya kezava'thI 'eSA brAhmI sthitiH pArtha, nainAM prApya vimudghati' - sudhInA zlokonuM paThana-pArAyaNa mArA jevA aneka vidyArthIone Ajeya te yAda haze. e samaye to 'amo sthita-prajJa'no ane 'brAhmI sthiti'no brahmAkSareya jANatA nahotA (ane Aje ya !) chatAMye e deva bhASAne lalakAravAmAM eka prakArano - sUkSma ne sAttvika AnaMda Avato. emAMnA be zloka mane atyaMta priya hatA-Aje ya te eTalA ja ane vizeSa priya che. te che HdhyAyato viSayAnkusaH saMgaste grUpajAyate / saMgAtsaMjAyate kAmaH kAmAtkrodho'bhijAyate // krodhAbhavati saMmohaH saMmohAsmRtivibhramaH | smRtibhraMzAt buddhinAzo buddhinAzAtmaNazyati // adyatanamAM adyatana mAnasazAstra, gUDhamAM gUDha yogazAstra, gahanamAM gahana jIvazAstra ane sarvakAlIna tathA sarvajanIna UMcI kavitAnI daSTie paNa e zlokonuM mahattva mAre mana ghaNuM ja moTuM che. na-jANe kema paNa amArA samayanI Azramika-prArthanAoe mAruM mana bharI dIdhuM hatuM. prAtaHkALanI ane sAyaMkAlanI ema baMneya samayanI prArthanAo niyamita rIte acUka thatI. vaya, rica ane adhikAra pramANe enA pratibhAvanI mAtrA vadhatI-ghaTatI haze paNa, ekaMdare, hRdayanI sAcI keLavaNI ApavAmAM e taMdurasta custa niyame ghaNo ja moTo bhAga bhajavyo che. svAmIzrI vivekAnaMda ane pU. gAMdhIjInI asarane pariNAme ApaNe tyAM vyaktigata mokSanA puruSArthanI bhAvanA sheja moLI paDI ane AdhyAtmika sAdhanA kAje sAmUhika puruSArthanI dizA jaDI. sAmUhika prArthanAnI praNAlIne vizALa phalaka sAMpaDyuM. kaDI-sarva vidyAlayanI jema gujarAtabharanI aneka Azramika-zALAonI samUhagata prArthanAo pAchaLa saMbhava che ke, pU. gAMdhIjInA AzramanI prArthanAo ane 'Azrama bhajanAvali'nuM preraka-poSaka baLa hoya ! A praNAlIe nIti ane dharmanI ane saravALe hRdayanI je sAcI keLavaNI ApI che teno yogya khyAla to pAkaTa vaye ja Ave AvI zake. havA, pANI ne anna vinA ApaNane cAlatuM nathI. A badhI dehanI jarUriyAto che. dharma e jIvanano prANa che, ane prArthanA e AtmAno AhAra che. vyavahAra-jIvanane nItimaya karavA ' ane AtmAne poSaka AnaMdano AhAra ApavA prArthanAmaya jIvana anivArya che. dunyavI prema-saMvananamAM trIjI vyaktinI upasthiti ke dakhalagIrI DakhalarUpa ke duHkhada hoya che--anicchanIya paNa. kintu prArthanA e to AtmAnuM 52mAtmA sAthenuM prema-saMvanana che. nirveda, pramAda, upekSA, TADhAza, moLAza, nidrA emAM na khape, na nabhe. tu 'yaha prIta karana kI rIta nahIM, saba jAgata hai tu sovata hai' ekavAra vaDodarAnI eka virATa sabhAmAM (mArA aMdAja mujaba paNa samUha-prArthanAnI ya te balihArI che ! pU. vinobAe lAkhekanI saMkhyA to haze) je prArthanA karAvelI ene huM mArA jIvanano virala-52ma lhAvo samajuM chuM. 'kAmaye duHkhataptAnAm prANinAm Arti-nAzanam ' sArvajanIna duHkha vimocananI bhAvanAono paripAka AvI sAMdhika prArthanAnuM zreya hoya. amArI e prArthanAoe tyAre to amane kevaLa zuka-pAThI banAvyA, paNa uttara jIvanamAM aMtarmukha thavA preryA. paramatattvanI sAdhanAmAM ApaNe badhA ja sAthe chIe e bhAvanA jIvanamAM kevI to uSmA Ape che ! ane prAptavyano viveka prApta thayo te ! gabharuhRdayone prArthanA-jIvana pratye abhimukha karatAM udAtta guru-hRdayonI Atma-samRddhino khyAla kevo to sukhada che ! e 'vAyI upAsanA' dvArA ApaNI saMskRtinI sAttvikamAM sAttvika zrI-samRddhi pAmyAno aMdAjha to koNa kADhI zake tema che ? Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana ' tA. 16-12-98 phUlepa paranA agara thayela mArA sAtama kAvyasAmagaTa gujarAta kaoNleja oLakha sabhAnA ekavAranA maMtrI kSara-akSara zreya-preya ane sArAsAranA vivekanuM mULa A 1945mAM vaDodarAmAM bhASaNo ApyAM. vaDodarAnI ma. sa. prArthanAomAM paDeluM nathI emAM koNa kahI zakaze? yunivarsiTImAM "ApaNI kavitAsamRddhi' ane "bhaNakAra' bhaNAvyAM. amArA palasANiyA-kuTuMbanI pAMca-peDhI-darzanano avasara ke "pro. ThAkora zatAbdI graMtha'mAM, kavi "kAnta' ane pro. ThAkoranI suyoga mane prApta thayo che. dAdA-dAdIno bhaktibhAva sAva saraLa ne maitrI para "bhava vaijayaMtI maitrI' nAme lAMbo lekha lakhyo. emanI svAbhAvika hato. bhIti-lAlacanI emAM rajamAtra bheLaseLa nahotI. asara nIce aneka pRthvI chaMdI arthaghana soneTo paNa lakhyAM. jaipha pitAjInA cittano kabajo "rAjabodha' ane kabIre lIdhelo. vaye temaNe saMpAdita karela "aMbaDa vidyAdhararAsa" ThIkaThIka mANyo moTAbhAIne AkhI "Azrama-bhajanAvali' kaMThastha paNa zraddhA bhagavAna ane udayabhAnuM viracita "vikramacarita' rAsanuM emanuM adhUruM raheluM zivamAM. AdimAM mArI prakRti azeyavAdInI paNa uttaravayamAM kArya, ma.sa.yuni.nA AmaMtraNathI, "prastAvanA' lakhI ane zabdakoSa zAMkaravedAnta kaika samAdhAna ApyuM. mArA putro ane pautro gharamAM ne taiyAra karI ApI pUruM karyuM ane e graMtha pragaTa karyo je ma.sA. bahAra, OM zivAya namaHA jayazrI kRSNa ke jaya svAmInArAyaNa paNa yuni.mAM ema.e.mAM pAThyapustaka tarIke rahyo. chelle pro. ThAkore bole. vyaktigata rIte, nijI prakRti anusAra prArthanA dvArA, emanI lAyabrerI ane badhuM ja pragaTa-apragaTa sAhitya-dhana amArI adhyAtma-saMpadA raLe ane zAMti sAdhe-pAme. savArasAMjanI yuni.ne arpaNa karyuM. ne yuni.e emanuM moTA bhAganuM sAhitya pragaTa samUha-prArthanAno zarUAtamAM meM Agraha rAkhelo paNa keTalAkane e karI sAcA arthamAM "tarpaNa' karyuM. pro. ThAkora viSayaka zodhaprabaMdha anukuLa na AvatAM jato karyo. Aje to kaTuMbanA sau sabhyo dezamAM ane emanA sAhityanuM zAstrIya saMpAdana karavAmAM pro. harSada ma. ke videzamAM potapotAnI rIte paramatattva sAtheno meLa sAdhI nAto trivedIe (prAsanneya) virala sahayoga Apyo. Ama "kalamanA nibhAvI le che! brahmacarya'no RNAnubaMdha kyAM jaIne viramyo.. adhyAtma-vAyu maMDaLano prANavAyu jeTalo nirmala haze teTalo ja vyakti, kuTuMba ke samAja mATe prANaprada nIvaDavAno. 1939mAM, pro. anaMtarAya rAvaLa sAhebe mArI oLakhANa (2). kavivara nhAnAlAlane karAvI tyAre teo amadAvAdanA TAunahola e sAla hatI 1938nI. mane barAbara yAda che, kemake pAse zeTha mANekalAla je lAyabrerInI pAchaLa Avela zrI lAlabhAInA amadAvAdanI gujarAta kaoNlejamAM tyAre huM prathama varSamAM (prIviyasa) baMgalAmAM rahetA hatA. emanI sAme zeTha bhAlakiyA (bhAlakiyA bhaNato hato ane mArA vidyAguru pro. anaMtarAya rAvala sAhebanI milanA mAlikono baMgalo hato ne tyAMthI mAMDa betraNa khetaravA prastAvanA sAthe mAro prathama kAvyasaMgraha nAme "kAvyasaMhitA' pragaTa gujarAta kaoNleja, oLakhANa thayA bAda huM avAranavAra emanA darzane thayela. 1983mAM pragaTa thayela mArA sAtamA kAvyasaMgraha "2TaNA'nA jato. ThIka ThIka besato. emanA sAhityamAM mane 1928 thI rasa phUlepa paranA lakhANamAM jaNAvyA pramANe, vivecaka tarIkeno pro. paDelo. muMbaImAM, kabIbAi hAiskUlamAM ekavAranA adhyApaka, rAvaLa sAhebano, kAvyasaMhitA'nI prastAvanA rUpe lakhAyela prathama "phArbasa sabhA'nA ekavAranA maMtrI, kevaLa eka ja upalabdha hastapratane lekha hato. "kAvyasaMhitA'nA svAgata-lekhathI jenA pravezaka lekhanano AdhAre mAMDaNanI "prabodhabatrIsI'nuM saMpAdana karanAra ane "dayArAma paNa prAraMbha thayo evA mArA ane emanAya te "anAmI'nA) dukAna rasasudhA'nA saMpAdaka zrI zaMkaraprasAda rAvaLa, amArA gAma najIkanA. vadhAvavA-besavAnA samaye, emanA A sAtamA supuSTa kAvyasaMgrahane emaNe 1928mAM amArA gAmamAM aMgrejI nizALa kholelI. AtmIyabhAve AvakAravAnuM bane che, ene eka madhurayoga lekhuM chuM.' avAranavAra teo amadAvAda jAya tyAre khAsa karIne kavivara ("raTaNA' pro. anaMtarAya ma. rAvaLa). 1938nA Disembara mAsamAM, nhAlAlAlane ane sAkSaravarya zrI ramaNabhAI nIlakaMThane maLe. - pro. baLavaMtarAya ThAkora amadAvAdamAM emanA parama mitra lAkhiyAne "jayajayaMta' ane "rAIno parvata'nI vargamAM vAto kare. 1932mAM baMgale UtarelA. pro. rAvaLa sAhebanA kahevAthI (kAvyasaMhitAnI aMgrejI dhoraNa pAMcamAmAM amAre "rAIno parvata' bhaNavAno Avyo eka nakala, pro. ba. ka. ThAkorane bheTa ApavA huM zrI ratilAla ane kaoNlejamAM ikamA" ane "jayajayaMta kaoNlejakALa daramiyAna lAkhiyAne baMgale gayo to emanI dehayaSTi dekhIne ja DaghAI gayo! () (1938 thI 1944) meM kavivara nhAnAlAlanuM lagabhaga badhuM ja prophesara sAhebane page lAgI praNAma karI mArA prathama kAvyasaMgrahanI sAhitya vAMthI nAMkheluM. emanAM gItoe mArA para prabaLa asara bheTa dharI. hAthamAM lai pheravI joI ane pachI kahe : "tamArI jema karI che. kavine baMgale huM jato tyAre zrI meghANIbhAi, "dhUmaketu', . mAro bhANo paNa kAvya lakhavA lAgyo. meM ene kahyuM: "alyA! A bAlAbhAi (jayabhikhkha), zrI bAlacandraparIkha, pro. phiroja kAvasajI huM eka lakhanAra ocho chuM, te tuM ya pAcho maMDI paDyo?' e pachI dAvara sAheba, kavizrI umAzaMkara joSI ane pATaDI sTeTanA darabAra meja para "kAvyasaMhitA'ne ThIka ThIka ThapakArI mane kahe : "brahmacarya pALo, brahmacarya !... kalamanuM sto ! ATalI badhI adhIrAI zAnI avAranavAra AvatA. meghANIbhAI lokasAhityanI ane "dhUmaketu' pragaTa karavAnI ?' huM chobhIlo paDI gayo paNa zAnta rahyo. javA na * emanI aitihAsika navalakathAonI carcA karatA. bAlacaMdra parIkha huM tatpara thayo eTale mane kaheH "juvAna ! have tuM kyAM javAno? kavinA rAsagItonI ane dAvara sAheba emanA apadyAgadya meM kahyuMH "kaoNlejamAM.' eTale kahe : "mAre mArA mitra AnaMdazaMkara (DolanazailA)nI carcA karatA. ekavAra huM kavine baMgale hato ane dhruvane maLavA javuM che. AMbAvADImAM rahe che. tuM tAro khabho mane pATaDI darabAranuM AmaMtraNa AvyuM. sahajabhAve mane kahe : "cAla, dhIrIza ?' kahyuM: "eka nahIM be'. e pachI sAMprata sAhityanI, tAre AvavuM che ?' saMkocathI vinayapUrvaka nA bhaNI eTale kahe: saghana abhyAsanI ane emanA mitranI vAto karatA karatA amo darabAra sAheba sAhityarasika jIva che. mArA 'paTrona' che. paisA huM vasanta' baMgale pahoMcyA. baMneya sAkSaravaryone pUjyabhAve praNAma leto nathI paNa mArA sAhityane e khUba uttejana Ape che.' darabAra. karI, "brahmacarya pALo, brahmacarya...kalamanuM sto' enA bhaNakArA sAthe sAheba saMbaMdhe meM jhAjhI pRcchA karI nahIM. paNa huM mAnuM chuM ke aMbikA huM mArI hosTele pahoMcyo. milsanA mAlika zrI jayakRSNabhAInA sasarA ane zrImatI padmAbahena jayakRSNabhAInA pitAjI zrI pratApasiMha desAi e hovA joie. A prasaMga banyA bAda, 1940mAM pro. ThAkoranAM "mahArAM pATaDI darabAranA eka bhAyAta zrI nArAyaNasiMhajI desAI gujarAta soneTa', pro. yazavaMta zukale, mArmika rasikatAthI bI.e.mAM zikhavyA. kaoNleja pAse rahetA hatA, jemaNe i.sa.1938mAM pragaTa thayela mArA pro. ThAkoranI arthaghana kavitA upara meM gujarAta kaoNlejamAM ane prathama kAvyasaMgraha "kAvyasaMhitA'nI pacAsa nakalo kharIdelI, pATaDInA pravezaka lekhanano evA mArA (ane emanA rAga che ane emaNe ja galatAya hIrAma savaLI. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 tA. 16-12-98 rahIza ne 'dharatI' mAsikanA vidvAna taMtrI, 'jJAtiratna' zrI prabhAtakumAra desAi mane darabAra sAheba pAse lai gayelA. prabuddhajIvana kavizrI nhAlAlAlano koi divasa bhAgye ja kaMi lakhyA vinAno gayo hoya ! pratibhAsaMpanna to e hatA ja. paNa jyAre preraNAthI kaMi na lakhAya tyAre koi ne koi ziSTa graMthano anuvAda kare, ane jyAre emAMnuM kazuM ja na thAya tyAre emanA Adarza gRhiNI zrImatI mANekabAne kahe : 'bAi ! Aje meM tArA roTalA maphatanA TIcyAM pU. mANekabAne teo 'bAI !' kahIne bolAvatA. 'bAi ! aMtubhAi AvyA che,' 'bAi anAmI AvyA che'; Ama kahevA pachaLano Azaya 'sakriya Atithya'no ja hoya. kavidampatInuM Atithya adbhuta hatuM. mAtra sAhityalekhana dvArA e jamAnAmAM gujarAna calAvanAranI Arthika sthiti kevI hoya ! ! ekavAra emaNe emanAM be navAM prakAzano mane bheTa ApyAM. huM enuM mUlya ApavA gayo to kahe, 'tuM hajI sAcco paTela nathI. alpA ! tArA khaLAmAM dhAnya levAtuM hoya ane becAra sUMpaDAM jarUriyAtavALAne Ape enA paisA levAya ? A paNa mArA khALAno pAka che, samajyo ?' 1944mAM ekavAra pro. ba. ka. ThAkoranI kavitAnI vAta nIkaLI to kahe : 'pro. ThAkore be ja sArAM kAvyo lakhyAM che. eka ane bIjuM 'ArohaNa'. meM 'bhaNakAra', 'rAsa' ane emanAM praNayaviSayaka soneTonI vAta karI to temaNe te mAnya rAkhI nahIM ne 'khetI' ane 'ArohaNa'nI vizeSatAo samajAvavA lAgyA ! ekavAra emanA baMgalAnI bahAra mukhya rastA upara koi seva-mamarA vecanAra Avyo. emanA baMgalAmAMthI be nhAnAM bALakoe kavinAM keTalAMka pustako ApI seva-mamarA lIdhA. kavine AnI jANa thaI eTale kahe : 'jIvatejIvata mArAM pustakothI seva-mamarA kharIdAya che.' kavinI vANImAM bhArobhAra vyathA hatI paNa temaNe gharamAM koine kazuM ja kahyuM nahIM. vAta che I. sa. 1961nI. vaDodarAnI amArI mahArAjA sayAjIrAva yunivarsiTInA prepareTarI ArTsa-sAyansa-komarsanI traNeya ravizaMkara mahArAje varNavela ne zrI jhaveracaMda meghANIe sAhityika zAkhAomAM gujarAtInA viSayamAM, gujarAtanA parama saMta zrI raMge Alekhela mANasAinA dIvA' pAThyapustaka tarIke cAle. A traNeya vidyA-zAkhAonA prinsipAla tarIke hatA zrI kizorakAnta esa. yAjJika. yAjJika sAhebe, vaDodarAnAM ja nahIM paNa samagra gujarAtanA sevAbhAvI AMkhonA dAktara zrI jhaverabhAi paTelane vinaMtI 'khetI'dIvA' para be bola bolavA, yunivarsiTI vatI vinaMtI kare. DaoN. karI ke teo pU. mahArAjane phekalTImAM padhAravA ne 'mANasAinA jhaverabhAie A prakAranI vyavasthA karIne pU. mahArAjanuM vyAkhyAna goThavavAnI mane sUcanA ApI. lagabhaga 800 vidyArthIo vacce dIvA'nA prasaMgone jIvaMta banAvI dIdhA. eka kalAka sudhI, TAMkaNI gujarAtanA saMta padhAryA. eka kalAka sudhI pU. mahArAje 'mANasAinA paDe to paNa saMbhaLAya evI zAMti hatI, mArI jindagImAM meM seMkaDo vyAkhyAno goThavyAM che. mUrdhanya sAkSaronAM ne lokapriya sAhityakAronAM; paNa pU. mahArAjanA pravacana daramiyAna je 'divya zAMti' hatI evo anubhava mane kyAreya thayo nathI. sAttvikatAnI vAta ja nirALI che! kavinA avasAna bAda, lagabhaga be dAyakA pachI emanA moTA dIkarAno putra ekavAra vaDodare mane maLavA Avyo ane kahe: 'dAdAjInA lagabhaga 80 pustakonA keTalAka 'seTa' mULa kiMmatathI paNa ochA mUlye vecavAnA che. AmAM tame mane madada karo.' te vakhate zrImatI kusumabahena zaMkarabhAI paTela, vaDodarA jillAnAM zikSaNAdhikArI ke gujarAta rAjya-kelavaNI zAkhAnAM DepyuTI- DAyarekTara hatAM. emanI madadathI, vaDodarA jillAnI zALAnA AcAryonuM eka saMmelana vAkaLa keLavaNI maMDaLa'nA vizALa bhavanamAM rAkhavAmAM AvyuM. kavivara nhAnAlAlanA sAhitya upara meM lagabhaga doDha kalAka sudhI pravacana ApyuM. eno evo sAnukULa pratibhAva sAMpaDyo moTA bhAganA 'seTa' hAiskUlo khAte kharIdAyA ne 15-20 seTa vyaktioe kharIdyA. be seTa meM paNa lIdhA jemAMno eka 'kalApI'nA mitra 'sAgara' mahArAjanI citrAla khAte AvelI hAiskUlane bheTa ke Apyo. 11 hradayasparzI dazya hajI ardhI sadI vItyA bAda paNa mArA cittaphalaka 52 eTaluM ja tAdaza-jIvaMta che. citAnI pAchaLa, be hasta bhAva-bhakitapUrvaka joDI, namananI mudrAmAM betraNa pherA pharI TharelI rAkhamAMthI keTalIka paDIke bAMdhI ko'ka agamya saMkalpapUrvaka gajave ghAlI; jANe sadgatanI pratibhAne yogya aMjali ApI emAMthI preraNA na letA hoya ! e vyakti bIjI koi nahIM paNa kavivaranI pratibhAnuM satata smaraNa karAve tevI anokhI pratibhA-e pratibhAnuM zubha nAma zrI umAzaMkara joSI. 1943mAM kaoNlejamAM unALAnI rajAo paDI. mAre eka copaDI ema.e. mAM bhaNatI eka bahenane ApavAnI hatI je bahena kavinI dIkarI ci. uSAnI khAsa bahenapaNI hatI. e saMpetaru meM ci. uSAne vaLagADyuM, kavine AnI jANa thai eTale mAre vatana traNa paisAnA kArDamAM lakhyuM : 'eka kahuM ? juvAna chokarIo sAthe jhAjho saMbaMdha rAkhavo nahIM.' sAruM thayuM ke poSTamene e patra mane Apyo, bAkI kuTuMbanA anya sabhyo pAse gayo hota to ? kavivara kevA Puritan hatA teno khyAla ApavA A aMgata vAta lakhI che. emanA avasAna TANe smazAnayAtrAmAM khAsa joDAvA mATe huM peTalAdathI amadAvAda gayelo. amadAvAdanA moTA bhAganA sAhityakAro agnisaMskAra TANe hAjara hatA; paNa te samayanuM eka (h) ApavAno niyama hato. pU. mahArAja pAse sahI mATe bila dharyuM to te kALe, vyAkhyAnanA puraskAra peTe rUpiyA ekaso (rUA. 100/-) kahe : vyAkhyAnanA te paisA hoya ? huM kyAreya paisA leto nathI.' kADhyo ke DaoN. jhaverabhAi sahI karI e paisA svIkAre ne koi garIba paNa niyama pramANe saMsthAe to ApavA rahyA. chevaTe evo toDa lAyaka vidyArthIne madadarUpe Ape. DaoN. jhaverabhAine baMgale gayA. tyAM pU. mahArAja mane pUche : 'tamAre kAryakrama patyA bAda pU. mahArAja ne huM gautamanagaramAM AvelA tyAM koi sureza joSI nAme adhyApaka che ?' meM kahyuM : 'hA, gujarAtI vibhAgamAM amo sAthe ja chIe !' mahArAja kahe : "meM ema sAMbhaLyuM che ke 'mANasAinA dIvA' bhaNAvatAM, eka DAkune phAMsIne mAMcaDethI bacAvavA mATe mAre vaDodare polisa kamiznarane maLavAnuM hatuM ne eka rAtamAM meM vinA caMpale 40 mAila caMpalATI nAMkheluM...e prasaMganA anusaMdhAnamAM e surezabhAie vargamAM ema kaheluM ke 'A vAta taddana azakya che.' mahArAjane koi vidyArthIe ja A vAta karI haze. e vAtanA anusaMdhAnamAM, saheja TaTTAra thaI, jamaNI jAMgha para jorathI hAtha paTakI mahArAja kahe : e vakhate to huM yuvAna hato...paNa emane jovuM hoya to Aje A vRddhAvasthAmAM paNa huM eTaluM cAlI batAvuM ema chuM. mAro ATalo saMdezo tamo e bhAine kahejo.' pU. mahArAjanI 'celenja mATe mane to rajamAtra zaMkA hatI ja ethI paNa vadhu cAlatA na hatA ? pU. mahArAja pU. bApunA ja nahIM. dakSiNa AphrikAmAM pU. bApu, ghAyala thayela sainikone upADI anuyAyIne mA Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddhajIvana tA. 16-12-9 = che tyanI saccAInI vadhu pratIne dukhamAM pariNAmanArA bhakato barAbara samajAI jAya tyanI saccAinI vadhu pratIti ja nA rAma . bhogasukhathI. vairAgyamevAbhayam | pU. zrI pUrNacandra sUrijI mahArAja bhUkhanuM duHkha dUra karavuM, e jeTalI mahattvanI bAbata che, ethI bhartuharinuM peluM vairAgya-gAna kAna AgaLa gUMjI UThe che. tArI kaMI gaNI vadhu mahattvanI bAbata bhUkhanuM A duHkha dUra karavA kevuM bhogamAM rogano, vaMza-velAmAM enI vRddhi aTakI javAno, dhanAnI na bhojana AvakAravuM, e che ! bhUkhanuM duHkha dUra karavA kAje sAme rAjAnA karaverAno, mAnamAM dInatAno, baLamAM zatruno, rUpANI dUdhapAkanA vATakA bharelA paDyA hoya, paNa e jo viSamizrita hoya, jarAno, vidvattAmAM vivAdano, guNamAM niMdAno ane kAyAmAM mRtyu to koI enI para najara paNa karatuM nathI. AnI sAme bAjarAnA bhaya rahelo che. AvI A badhI ja cIja bhayanI bhUtAvaLathI gherAyelo che be sUkA roTalAnuM nirviSa bhANuM pIrasAyuM hoya, to ya bhUkhanuM duHkha che. AmAM nirbhaya jo koI hoya, to te eka vairAgya ja che. potAnA dUra karavA ene hoMza ane haiyAthI AvakAra ApavAmAM Avato hoya vairAgyane varelI nirbhayatA jo barAbara samajAI jAya to pachI duHkhamAM pariNamanArA "bhoga-sukha"mAM ApaNane thatI bhoga ane mAnava-mAtranI A tAsIra ja e satyanI saccAinI vadhu pratIti sukhanI bhramaNAno bhAMgIne bhUkko thaI gayA vinA na rahe ! ane karAvI jAya che ke, bhUkhanA duHkhane dUra karavuM e jarUra mahattvanuM che, vi mosulai rAmalai ? . paNa ethI ya vadhu mahattvanI cIja AhAra-bhojananA pariNAmanI vipAko duHkhanA jenA, sayuM e bhogasukhathI. vicAraNA che. ethI ja jheramizrita dukhapAkathI bhUkhanuM duHkha dUra thatuM hovA chatAM, AnA vipAkarUpe AvI paDanArA motanA mahAduHkhano vicAra ja mAnava pAse e dUdhapAkane jAkAro apAvIne sUkA roTalAne karI apAvIne sArA lAge che kAryavAhaka samiti 198-99 AvakAra apAve che. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya sabhA budhavAra ApaNI samakSa be jAtanA sukha pratyakSa che : eka bhogasukha, tA. 25-11-98nA roja saMghanA kAryAlayamAM maLI hatI jemAM bIjuM tyAgasukha, saMsArI bhale bhogasukhane ja sukha mAne. paNa tyAga | | 1998-99nA varSa mATe kAryavAhaka samitinI nIce pramANe racanA dvArA ya eka anupama sukha anubhavAya che, A hakIkata che. AnI | karavAmAM AvI hatI. tyAra bAda kAryavAhaka samitie ko-o nI vicAraNAne hAla bAju para rAkhIne prastutamAM UMDANathI vicAravA sabhyonI tathA sahamaMtrInI nimaNUMka karI hatI. jevuM e che ke, bhogasukha sarasa jaNAtuM hovA chatAM viSamizrita dUdhapAkanI sAthe samAnatA dharAve che. ethI enA vipAkarUpe duHkhono hoddedAro bhogavaTo avayaMbhavi banI jato hoya che. tyAgasukha dekhItI rIte pramukha : zrI rasikalAla laheracaMda zAha roTalAnA bhANA samuM nIrasa bhAse che, paNa AnA prabhAve sAcA upapramukha : zrI caMdrakAMta dIpacaMda zAha sukhanI sRSTinuM avataraNa avasthaMbhavi bane che. eka subhASite A maMtrIo : zrImatI nirUbena subodhabhAI zAha ja vAtane bIjI rIte rajU karI che ke evA bhogasukhothI saryuM, je parimAme du:khonI vaNajhArane kheMcI lAvanArA hoya ! DaoN. zrI dhanavaMta tilakarAya zAha sahamaMtrI : zrImatI varSAbena rAjubhAI zAha kaNa jeTalI sukhanI majA, Tana jeTalI duHkha sajA ! bhoga-sukhonA bhAle lAgelI A eka evI kALI TIlI che ke jene koI ja dhoi koSAdhyakSa : zrI bhUpendra DAhyAbhAi jhaverI zake ema nathI. bhoganuM koipaNa evuM mojathI bhogavAtuM sukha maLavuM sabhyo : DaoN. zrI ramaNalAla cImanalAla zAha azakya che, je pariNAme duHkhomAM palaTAtuM na hoya ! mAthAno duHkhAvo pro. zrImatI tArAbahena ramaNalAla zAha dUra karI ApatI davA, jo hArTa-chAtInI majabUtAIne toDI nAkhavAmAM ku. vasubahena bhaNazAlI nimitta banIne eka dahADo "hArTapheila'no vipAka notarI lAvatI zrImatI uSAbahena pravINabhAI zAha hoya, to AvI davAne kayo DAhyo mANasa AvakAre? tatkALa daI zrI subodhabhAI mohanalAla zAha dUra karavA chatAM "rIekzana'no vipAka ANanArA "ijekzana'thI ku. mInAbahena zAha 'Arogya-premIo so gAu dUra rahetA hoya che. to pachI AtmAnA zrImatI puSpAbahena caMdrakAMta parIkha Arogyane icchanArAo durgati duHkhonuM "rIekzana' lAvanArA zrI kAMtilAla pAnAcaMda zAha bhogasukhone bheTI paDavAnuM bhoLapaNa dAkhave tharA? zrI nemacaMda meghajIbhAi gAlA bhoganuM sukha "rIekzana' rahita nathI, jyAre tyAganA sukhane zrI gAMgajIbhAi zeThIyA koI "rIekzana' abhaDAvI zakatuM nathI. lobhanuM sukha ke mUcha-gRddhi, sAcavavAnI takedArI, corIno bhaya ane vadhu ne vadhu meLavavAnI zrImatI kusumabahena narendrabhAI bhAu nitya-yauvanA tRSNA vagere keTalA badhA dukhothI vIMTaLAyeluM-gherAyeluM zrI vI. Ara. ghelANI che ! jyAre lobha-tyAganA sukhane AmAnAM koI paNa duHkhano zrI naTubhAI paTela ochAyoya abhaDAvI zake ema che kharo? zrImatI jayAbahena TokarazI vIrA krodha, mAna, mAyA, lobha : A cAra cIjo dvArA thatA ko-opTa sabhyo : zrI jayaMtIlAla popaTalAla zAha sukhAnubhUtinA AbhAsanI AsapAsa-copAsa duHkhono dariyo ghUghavI zrImatI ramAbena jayasukhabhAI vorA rahyo che, jyAre kSamA, namratA, saraLatA, saMtoSa : A cIjo je zrI zailezabhAI hiMmatalAla koThArI nakkara sukhano bhogavaTo karAvI jAya che, ene duHkhano ekAda-aMza zrImatI ramAbena vinodabhAI mahetA paNa abhaDAvI zakavA sAva azakta che e satyano koNa inkAra karI ku. yazomatIbahena zAha zake ema che? mAlikaH zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha mudraka, prakAzaka : nirubahena subodhabhAI zAha prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400004. * 3820296. mudrattasthAna : phakharI prinTiMga varksa, 312/A, bhAyakhalA sarvisa InDasTrIyala esTeTa, dAdAjI koMDadeva kosa roDa, bhAyakhalA muMbaI-400 02 kakakakI karI hatImArA kAkI kAka