Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ THE FREE INDOLOGICAL COLLECTION WWW.SANSKRITDOCUMENTS.ORG/TFIC FAIR USE DECLARATION This book is sourced from another online repository and provided to you at this site under the TFIC collection. It is provided under commonly held Fair Use guidelines for individual educational or research use. We believe that the book is in the public domain and public dissemination was the intent of the original repository. We applaud and support their work wholeheartedly and only provide this version of this book at this site to make it available to even more readers. We believe that cataloging plays a big part in finding valuable books and try to facilitate that, through our TFIC group efforts. In some cases, the original sources are no longer online or are very hard to access, or marked up in or provided in Indian languages, rather than the more widely used English language. TFIC tries to address these needs too. Our intent is to aid all these repositories and digitization projects and is in no way to undercut them. For more information about our mission and our fair use guidelines, please visit our website. Note that we provide this book and others because, to the best of our knowledge, they are in the public domain, in our jurisdiction. However, before downloading and using it, you must verify that it is legal for you, in your jurisdiction, to access and use this copy of the book. Please do not download this book in error. We may not be held responsible for any copyright or other legal violations. Placing this notice in the front of every book, serves to both alert you, and to relieve us of any responsibility. If you are the intellectual property owner of this or any other book in our collection, please email us, if you have any objections to how we present or provide this book here, or to our providing this book at all. We shall work with you immediately. -The TFIC Team.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ OMATAL p (Symmatreero FROM savaya / kAmamA bAkI hai| (* ) failed na banAine, nalinI (5) pustaka kA saphara kA sAya, ma doharI kA patA (1) ko samaya pani / " zAvajananI hai, inakI vinaya kavi" . . LA.. ..
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina yuga nirmAtA athavA Adarza jaina critr| sampAdaka paM0 mUlacandra jaina "vatsala" vidyArana-kalAnidhi, sAhityazAstrI-damoha /
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlacanda kisanadAsa kApar3iyA, digambara jainapustakAlaya gAMdhIcauka, kApaDiyAbhavana sUrata-Surat. prathamavAra] vIra saM0 2477 [prati 1000 mUlya-pAMca rupye| mudrakaHmuladhAma kisanadAsa kApar3iyA, 'jainavijaya priM presa gaaNdhiicauk-suurt|
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ nivedn| aise to kaI tIrthakara, kaI mahAmuni, kaI mahAn samrAT va kaI AcAryoMke caritra prakaTa ho cuke haiM, lekina eka aise granthakI AvazyakatA thIM jisameM jaina yuga-nirmAtA, jaina yaga-puruSa va jaina yugAdhAra va jaina yugAnta mahApuruSoMke caritra eka sAtha sarala bhASAmeM hoM ataH aise aitihAsika kathA-granthakI AvazyakatA isa granthase pUrNa hogii| isa granthakI racanA jainAcArya, jaina kaviyoMkA itihAsa, aitihAsika mahApuruSa, Adira ke racayitA zrImAn paM0 mUlacaMdajI jaina vatsala vidyAratna, vidyA-kalAnidhi, sAhityazAstrI-damohanivAsIne mahAn parizramapUrvaka kI hai| do varSa pahilekI bAta hai ki jaba Apane hameM isa granthake prakAzanake viSayame likhA to hamane ise dekhakara isake prakAzanako svIkRti bar3e harSase dI thI jo Aja hama prakAzana kara raheM haiN| hamase jitane ho sake utane bhAva-citra isa kathA-granthameM saMmilita kiye haiM jo pAThakoM ko adhika rucikara hoNge|
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatsalajIkI lekhanI itanI sarala va subodha hotI hai ki use par3hanese mana nahIM htthtaa| ataH isa caritra granthakA adhikAdhika pracAra ho isaliye hamane ise prakaTa karanA ucita samajhA hai / AzA hai isa prathama AvRtti kA zIghra hI pracAra ho jaaygaa| isameM koI truTi raha gaI ho to sujJa pAThaka unheM sUcita karanekI kRpA kareM tAki ve dUsarI AvRttimeM sudhara ske| aise mahAna granthakA saMpAdana karanevAle paMDita vatsalajI jaina samAjake mahAn upakArake pAtra hai, tathA hama bhI Apake parama upakArI haiM ki Apane aisI mahAn kathA-granthakI racanA prakAzanArtha bheja hameM kRtArtha kiyA, ataH Apa atIva dhanyavAdake pAtra hai| nivedakaHsUrata-vIra saM02477 ) mUlacanda kisanadAsa kApar3iyA zrAvaNa sudI 15 tA0 17-8-51. -prakAzaka /
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ - prstaavnaa| . usa purAne yugakI yaha kathAeM haiM jaba hamArI sabhyatA vikAsake garbhameM thii| taba bhoga yugake mahAsAgarase karmayugakI taraMgeM kisa mRdugatise pravAhita huyIM, karmayugake Adise mAnava sabhyatAkA vikAsa kisa taraha huA ? rIti rivAjoMkI AvazyaktA kaba aura kyoM huI, usakI utpatti aura vRddhi kina sAdhanoMse huI, ina sabakA manoraMjaka paNana ina kathAoM dvArA kiyA gayA hai| prAcIna bhAratIya sabhyatAkI prAraMbhika sthiti kyA thI ? prAcIna bhAratIya kisa dizAmeM the ? unakA antima Adarza kyA thA? Atma vikAsake lie unake hRdayameM kitanA sthAna thA, ye kathAeM yaha saba rahasya udghATita kreNgii| ina kathAoMmeM una citroMke darzana hoMge jinake binA hamArI sabhyatAke vikAsakA citrapaTa adhUrA raha jAtA hai / ye kathAeM kevala manoraMjana mAtra nahIM haiM, kintu prAcIna yugake prAraMbha kAlakI ina kathAoMko par3hanepara pAThakoMko isameM aura bhI kucha milegaa| isameM sabhyatAke mUla bIja mileMge aura bhAratIyoMkA atIta gaurava, mahAna tyAga aura AtmotsargakI puNyaH smRtiyAM prApta hoNgii| * ina kathAoM dvArA prAcIna mAnyatAoMko prAcIna kathAnakoMmeMse nikAlakara, unheM maulika rUpameM janatAke sAmhane rakhanekA thor3AsA prayatna kiyA gayA hai| isameM varNita mAnyatAoM aura mahatvake
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 6 ) dRSTikoNameM matabheda ho sakatA hai lekina usa samayakI paristhitiko sAmhane rakhakara tulanA karanevAloMko yaha saba jaMcegA / AdikI 5 kathAeM karmayogI RSabhadeva, jayakumAra, samrAT bharata, zreyAMsakumAra aura bAhubali inameM bhAratakI Adi karmabhUmikI pravRti mihaMgI, aura anya kathAoM meM Atma tyAga, sahanazIlatA, vIratva, AtmasvAtaMtrya aura pavitra AtmadarzanakI chaMTA digdarzita hogIM / pratyeka yugakA saMkrAnti samaya mahatva pUrNa huA karatA hai / usa samaya purAnI sRSTike aMtakeM sAtha naI sRSTikA sRjana hotA haiM / vaha sRSTi hI AgekI racanAke liye AdhArabhUta huA karatI hai / uma samayakI paristhitiko kAbU meM rakhanA, udvelita janatAko topa denA aura usakA mArga pradarzana karanA atyaMta mahatvazAlI hotA hai| yaha kArya mahAnatara vyakti dvArA hI pUrNa hotI haiM / paristhitiko samhAlane kA cAturya, mahatva aura jJAnavaibhava kinhIM virale puruSoMmeM huA karatA hai / digda aura avyavasthita janatAkA mArga pradarzana sAdhAraNa mahatvakA kArya nahIM haiM, aise mahA~ saMkaTake samaya meM jina mahApuruSoM pUtha pradarzakakA kArya kiyA hai ve hamArI zraddhA aura Adarake pAtra haiN| prAcIna itihAsa meM unakA gauravamaya sthAna haiN| unheM apanI zraddhAMjaliyAM samarpita karanA hamArA kartavya haiM / 1 Ajakai vikAsaMvAdakeM yugameM jathaM ki bhautikavijJAna AtmavijJAnakA sthAna le rahA hai, tyAga aura AtmasaMtoSakI yaha kathAe~ nayA jIvana aura zAMti de skeNgii| bhogavAda aura indriya vilAsameM jIvanakI saphalatA mAnanevAloMke sAmhane Atma prakAzakA yaha pradarzana saphala ho sakeMgI athavA nahIM ina sandeha hama nahIM par3anA caahte| hameM to janatarki sAndena mahIpura mahA
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ jana yugnirmaat-citrsuutrii| naM0 citra 1-zrI tIrthakAkI mAmAke solaha stra ... ... . 2-pAMDuka zilApa zrI bIrthakarake jana-kalyANakA 3-zrI 1008 karmayogI bhagavAna kI RSabhadeva ... 16 4-sulocanA svayaMvara va meghezvara jayakumAra ... 32 5-bhAratake Adi cakravarti samrAT bharatake 16 svapna 48 5-bha0 RSabhadevako rAjA zreyAMsakumAra ikSurasakA AhAra de rahe haiM ... ... ... ... ... 64 7-mahAbAhu zrI bAhubali- zrI komahasvAna karamelA 80 8-sInAjIkI ami-pharIkSA (apikA sarovara banajAnA) 128 9-imAra zrI 2018 neminAthasvAjhIko mA kamale vaigagya, vivAha ratha vApisa va giranAra yamana ... 39% 10-tapasvI gajakumAra-munirAjake mastakapara agni jala rahI hai 208 11-pavitra-hRdaya cArudatta va vezyA-putrI vasaMtasenA 216 12-zrI cArudatta muni AzAmeM ... ... 224 13-zrI pAzvanAthako pUrvabhASikA upasarga, dharaNendra tathA padmAvatI devI sarasama nivAraNa ... 232 14-zrI 1008 bha0 mAzayabAsI cIna pratimAjI) 240 15-sukumAra sukumAla muni avasthAmeM (syAlaniyAM ApakA bhakSaNa kara rahI hai) ... ... ... 272
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ (11) 16-bha0 mahAvIrake jIvako siMha yonimeM munirAjakA deza... ... ... ... ... 42 17-zrI 320 sAna mahAvIra siMmAna) ... 288 28-10 vIrakA Agamana- azvamedha yajJa banda ... , 19-munirAz2a, zreNikarAjA va celanA rAnI... ... 296 20-bhagavAnake samaksaraNA (bAraha bhA).kA dRzya ... 352 21-indrabhUti sauramakA mAlasaMbaMsa dekhane kI mAnabhaMga 353 22-samaMtabhadrasvAmI dvArA svayaMbhU stotra racate hI mahA devakI piMDI phTakara zrI caMdraprabhukI pratimA prakaTa honA va namaskAra karanA ... ... ... 368
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ yuga puruSa-saMkSipta pricy| RSabhadeva-bhogabhUmike aMtameM AdinAtha RSabhadevakA janma huA. thA taba karmayugakA prAraMbha huaa| kalpavRkSoMkA abhAva ho jAnepara Apane bhojanakI ucita vyavasthA kii| pratyeka vyaktike yogya mAnava kartavyakA nirUpaNa kiyaa| karmake anusAra varNa vyavasthAkI sthApanA kI, sAdhumArgakA pradarzana kiyA aura AtmadharmakI vivecanA kii| Apane kelAza parvatase nirvANa lAbha liyaa| jayakumAra-cakravarti bharatake mainApatika rUpameM Apane mleccha rAjAoMse sarva prathama yuddha kiyA / Apake samayameM svayaMvara prathAkA prAraMbha huaa| Apa svayaMvarake prathama vijetA the / ekapatnI vratake Adarzako Apane sarva prathama sthApita kiyA aura devatAoM dvArA parIkSaNameM saphala hue| cakravarti bharata-bhAratake Apa Adi cakravartI samAda the| Apane sampUrNa bhArata aura mleccha khaMDoMmeM digvijaya kI thii| Apane brAhmaNa varNakI sthApanA kii| AtmajJAnake Adarzako Apane pradarzita kiyA / dAnavIra zreyAMsakumAra-Apane dAna prathAkA sarva prathama pradarzana kiyA, cAra dAnoMkI vyavasthA kI aura unakI vistRta vivecanA kii| mahAbAhu bAhubali-Apane svAdhInatAko rakSAke lie apane bhAI cakravarti bharatase yuddha kiyA aura usameM vijayI hue| varSoM taka Apa acala samAdhimeM sthira raheM /
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ . . A. 1 dA nIkarajI mAtAke 16 svapna / ... Mar NA /mr / 5 ." K : SAR P , Not
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ram mwwwwwcomimmammemoraanemawraanuman jaina pug-nirmaataa| camatkAriNI jJAna zakti thii| apanI apUrva pratimAke balapara sAkasthA hI unhoMne aneka vidyAoM aura kalAoM ko prApta kara liyaa| vidyA aura kalApremI honeke atirikta ve namratA, dayAlutA pAdi aneka sadguNoM se yukta the| yuvA honepara unakA zarIra atyanta dRr3ha aura tejapUrNa dati hone lgaa| ve atula balazAlI the| unake saMpUrNa muDaula maga dekhanevAleke manako bhAkarSita karate the| yuka RSabhane aba yauvana ke kSetrameM apanA paira bar3hAyA thaa| pUrNa yauvana-saMpanna hone para bhI kAma unake pavitra hRdayameM praveza nahIM kara sakA yaa| viSayavikArase the jakameM kamalakI taraha nirlipta the| unakA saMpUrNa samaya janasevA, jJAna vikAsa aura paropakArameM hI vyatIta hotA thaa| sevA aura paropakAra dvArA unhoMne ayodhyAkI saMpUrNa janatAke hamayapara apanA adhikAra jamA liyA thaa| ve apane pratyeka kSaNakA sadupayoga karate the| sadAcAra aura pavitratA unake maMtra the aura janasevA unakA kartavya thaa| kumAraRSabhako yauvana pUrNa dekhakara nAbhirAyako unake vizAhakI citA huii| yadyapi ve nAnate the ki kumAra RSabha kAma jayI hai| kintu unakA yogya vivAha saMskAra kara denA ve apanA kartavya samajhate the| yaha bhalIbhAMti jAnate the ki gRhastha jIvanako bhalIbhAMti saMcAlana karaneke lie vivAha bhatyaMta bhAvazyaka hai / jIvana saMgrAmameM vijaya pAneke lie pratyeka vyaktiko eka yogya sAthI bhAva hotA hai| isalie kumAra bApamake lie mumpa kanyArasnako khonameM rahane ge!
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ A T. . S AA... mah . ..ALAMAU HOME THAN TO : . 4). .. . .. gAMika dizanTApara zrI 8 vAyakara (bhagavAna ) ke janmakalyANakakA dRzya
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ amonommmmmmmmmmmmmmmmom karmayogI zrI RSabhadeva / [9 videha kSetrake kulapati kaccha aura sukacchakI suMdarI kanyAoMko unhoMne apane yugake liye cunaa| donoM kanyAeM rUpameM aura guNameM pAma zreSTha thii| na miyane una donoM kanyAoMkI kaccha maura sukacchape yAcanA kI / unahoMne ise mAnA saubhAgya samajhA aura prasanna manase svaM kRti pradAna kii| nizcita samayapara bar3e samAroha ke sAtha kumAra RSabhakA pANiprANa huaa| vivAhotsavameM aneka sthAnake kulapati nimaMtrita hue the| nAbhigayane sabakA ucita sarakAra sammAna kiyA / isa vivAhase bharata aura vide| kSetrake kulAtiyoM kA sne sandhana atyanta sudRr3ha hogyaa| sundarI yazambatI aura sunandAke sAtha yuvaka RSabhadeva mukhamaya jIvana vyatIta kAne lge| donoM panie unake hRdayako niraMtara prasanna rakhane kA prayatna karatI thiiN| unakA gRhastha jIvana Adarza rUpa thaa| eka rAtriko suMdage yazasvatIne manomohaka smoM ko dekhaa| moko dekhakara unakA hRdaya atyaMta prasanna ho uThA / mavere hI unhoMne bhagne patise svapnoM ke pharako puuchaa| patidevane atyaMta harSake sAtha kahA-priye ! tUne jina sundara svapnoMko dekhA hai ve yaha pArzita karate haiM ki tere garma pRthvItalapara apanA akhaMDa prabhutva sthApita karanevAlA vIra putra hogaa| svapnakA phala jAnakara devI yazavatIkA hRdayakamala khika utthaa| nizcita samayapara yazasvatIne sundA putrAlako janma diyaa| bAlaka atyaMta kAMtidhAna aura tejasvI thaa| pautra janmasaM nAbhirAyake
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina yug-nirmaataa| harSakA ThikAnA na rahA / ayodhyA sumbada usabase eka bAra phira susajjita ho uThI / jyotiSiyoM ne vIra bAlakakA gama mAta khA / ____ kucha dina bAda devI sunandAne bhI putra prasava kiyA jisakA bAhubalI' rakhA gyaa| __putra janmake kucha samaya pazcAta devI razasvatI aura sunandAne do kanyAoM ko janma diyA jinakA nAma brAhmo aura sundarI nirdhArita kiyA gayA / nAbhigayakA prAMgaNa bAlaka bAlikAoMkI madhura krIr3A aura vinodase bhara gayA / sabhI bAlaka bAlika eM paraspara khela kUdakara gharabhAmeM AnaMda usakI varSA karane lgii| nagara ke sabhI nara nArI una sundara bAlakoM ko dekhakara phUle nahIM samAte the / zrI RSabhadeva sabhI vAlakoMko amAvasthAse zikSaNa dene lge| bAlikAoM ko bhI ve pUrNa zikSita aura jJAnavAna banAnA ghAite the isalie kumArI brahmI aura mundarIko bhI unhoMne zikSA denA pAraMbha kiyA / sabhI bAlaka bAlikAeM bar3e manoyogake sAtha zikSA grahaNa karate the isalie thor3I mAyumeM hI ve vidyAvAn banagae / ___ bharata, pAhunali aura vRSabhasena tInoM kumAroM ko gajanIti, dhanurvidyA, saMgIta, citrakalA tathA sAhityakI zikSA dI gii| inameM mAtane nItiza na, aura nRtya kalA meM vizeSa anubhava prApta kiyA / vRSabhasena saMgIta aura bAhubali vaidyaka, dhanurveda, tathA sA aura azvaparIkSA adhika kuzala hue|
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ RAMRITINGwwwwwwwwwwwwwww wwwwwwwwwwwwwvode karmayogI zrI RSamadeva / [17 ? hue RSabhadevane jaba nIce utAnA ucita nahIM samajhA, ve eka ga hI vilaMba aba apane lie anucita samajhate the, unhoMne yuvarAja tako ayodhyAkA rAjya pradAna kiyaa| dUsare rAjakumAroMko bhI nake yogya vyavasthA unhoMne ko / phira mAtA, pitA aura patnIko bodhita kiyaa| unake hRdayake mohake jAlako tor3a diyA / ve taparaNake lie jaMgala ho cala die|
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 2 ] meghezvara jayakumAra | [ ekapatnIvrata ke Adarza ] ( 1 ) somaprabha nyAyapriya rAjA the / istinApurakI prajAke ve prANa the / prajA ke prati unakA vyavahAra atyaMta sarala aura udAra thaa| rAnI lakSmImatI bhI unhIM ke anurUpa thiiN| sundarI honeke sAtha hI ve suzIla namra aura kalApriya rthI / donoMkA jIvana zAMti aura sukhamaya thA / vasaMtameM AmramaMjarI maghuralase bharakara sarasa ho uThatI hai, yatikAeM lahara uThatI haiM aura puSpa-samUha harSase khila uThate haiN| rAnI rakSmImatikA hRdaya bhI bAlapuSpoMko dhAraNakara khila uThA thA / ThIka samayapara unhoMne bAlasUryakA prasava kiyaa| hastinApurakI
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ meghezvara jykumaar| janatAkA harSa umaha uThA / mahArAjAne udAstAkA dvAra khola diyA, yAcakoM aura vidvAnoM ke lie icchita dAna aura sammAna milane lgaa| bAlaka atyaMta kAMtivAna thA / apanI prabhAse vaha kAmakA bhI jaya karatA thaa| usakA nAma jayakumAra rakkhA gayA / jayakumAra bAlakapanase hI svataMtratApriya, svAbhimAnI aura vIra the| ucca koTikI zastra aura nIti zikSA prApta kara unhoMne apane guNoM ko dRtA camakA diyA thA / lakSyavevameM ve advitIya the, usakI samatA karanevAlA usa samaya bhAratameM koI dUsarA dhanudhara nahIM thaa| sAhasa aura dhairyameM ve sabase Age the / inhIM guNoM ke kAraNa unakI kIrti bhaneka nagaroM meM phaila gaI thii| unake sAhasa aura parAkramako dekhakA somaprabhajIne unheM yuvarAja pada pradAna kiyA thA aura ve isake sarvathA yogya the| saMdhyAkA samaya; nIlAkAza citrita ho rahA thA / mAkAzakI pRSTha bhUmi para prakRti bar3e hI sundara citroM kA nirmANa kara rahI thI lokana bahuna prayatna karane para bhI ve citra sthira nahIM raha pAte the| mAlUra par3hatA thA prakRti koI atyaMta suMdara citra nirmANa karane kA prayatna kara rahI thii| kintu icchAnusAra sundara citra nirmANa kara sakanake kAraNa vaha ra bigAr3akara phi se nayA citra citrita karatI tho| kitanA samaya bIta gayA thA, prakRtiko isa citra nirmANa meM / bhAsamAnako chUnevAle mahalake zisvApara baiThe hue somapamanI prakRtiko isa citrakalA nirmANakA rasa le rahe the| unakI dRSTi jisa smora jAtI mAkarSita hojAtI thii| na mAlama kitane samastaka matRpti
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20] jaina yug-nirmaataa| rUpase ve ina dRSyoM ko dekhate rahe / acAnaka hI unakI najara mahalake nIcevAle zubhra sarovarakI ora gaI / sarovarake svaccha jalameM sAyaMkAlIna lAlimAne vicitra hI dRzya kara diyA thA-sArA sarovara prabhAse svarNamaya bana gayA tha / eka ora yaha dRzya unhoMne dekhA; dUsarI ora unhoMne kamaloke saMkucita kalevara para dRSTi DAlI / are ! isa sundara samayameM unakA mukha itanA mlAna kyoM horahA thaa| unakI vaha prAtaHkAlIna madhura muskAna viSAdameM pariNata horahI thii| vaha harSa, vaha kAlimA, vaha sukumAratA unakI kisIne hANa karalI thii| unake netroMke sAmDane prabhAtakA vaha sundara dRzya nRtya karane kgaa| jaba malaya vaha rahI thI aura muskurAte hue kamala puppoko mIThIka mIThI thapakI de rahI thii| sUrya usake saundarya para apanA sArvaraka nyochAvara kara rahA thaa| usakI prakAzamayI kiraNe pratyeka aMgakA bAliMgana kara mano-mugdha horahI thIM, madhupagaNa madhurasa pIkara madonmatta horahA thA, guna guna nAdase mAne premIkA guNagAna kara rahA thA, aura kA yaha saMdhyAkA samaya kamaloM ko unakI mRtyukA saMdeha sunA rahA thaa| ve apanA sira jhukAe hue saba suna rahe the, kiraNeM unase dUra bhAga rahI thIM, sUryakA mAliMgana zithila ho rahA thaa| isa vipattike samaka bhore bhI usakA sAtha chor3akara na mAlUpa kahAM cale gae the| kucha becAre jinhoMne unake madhura madhurasakA pAna kiyA thA, dRSTise mAliMgana kiyA thA vahI usake sAthI isa vipattike samayameM unheM akelA nahIM chor3anA cAhate the| kama saba apane isa saMkucita aura malina mukhako saMsArake sAmhane nahIM dikhalAnA cAhate the| ve bhI dhIre 2 apanI
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ meghezvara jayakumAra / [21 wwwmeenawimarawaamananewwwnewmomwwwanmasummoonama miwwws bhAMkha lenA cAhate the / oha ! aba to unakA muMha bilakula baMda ho gayA ! lekina vaha pAgala bhramara bhakke ! vaha bhI kyA usI meM baMda ho gayA ! hAM ho gyaa| somaprabhajIne dekhA vaha madhu-lolupI amara kamalake sAtha hI sAtha usameM baMda ho gyaa| unakA hRdaya tilamilA uThA, ve acAnaka bola uThe-are ! aba usa mUrva madhupakA kyA hogA! kyA rAtribhara kamala kopyameM baMda rahakara vaha apane prANoM ko surakSita rakha sakegA ! unheM usakI mAsaktipara hRdayameM bar3I hAni huii| oha! bhramara tumane kyA kabhI yaha socA hai ki prabhAta honetaka kamaka tumheM jIvita rakha sakegA ? tu yaha bhI mAlUma thA ki tumhArI isa anuraktikA aMtima pariNAma kyA hogA? aura mukha mAnava ! tU bhI to isa madhura vAsanA aura kamanIya kAmanAoM ke kalaravameM prabhAtase lekara jIvana ke aMtima sAyaMkAla taka apaneko vyasta rakhakara kAmarAtrike hAthoM sauMra detA hai| tane kabhI bhI yaha socA hai ki isakA aMtima pariNAma kyA hogA ? jIvanake isa saundaryapUrNa paTakA dRzya parivartana kitanA bhayaMkara hogA ! oha ! mujhe bhI to isa parivartanameM se gujaranA hogaa| ___ somapramako AtmApara saMdhyAke isa dRzyane vicAroMkI vicitra taraMgeM lhraayiiN| unakA hRdaya ekAeka saMpArase virakta hone lgaa| dhIre dhIre mAtmajJAnakA mundara prabhAta udita huA, usameM unhoMne anaMta zaktise bAlokita prabhAko dekhA / vaibhavase unai virakti ho uThI, indriya sukhakI icchAeM jalane lagI aura ve vairAgyakI ujjvala kIrtikA darzana karane sNge| nirmala bhAkAzameM dizAeM jisataraha zAMta honAtI
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ MORNAMAANWROMAN 28 / jaina yug-nirmaataa| vijayase tumheM prasanna honA cAhie thaa| lekina maiM dekhatA hU~ ki tuma isase kSubdha ho uThe ho-cakravarti putrake lie yaha zomApada nhiiN| maiM jAnatA hUM tuma vIra ho, lekina vIratAkA isa prakAra durupayoga karanA, honevAle bhAvI bhArata-samrATake lie anucita hai| vIratA manyAya pratikA ke lie honA cAhie, duSTa dalana ke lie hI usakA prayoga ucita hogaa| isake viruddha eka anyAya yuddhameM usakA upayoga hotA dekha kara merA hRdaya dukhita horahA hai| vIra kumAra ! tumheM zAMta honA cAhie aura merI isa vijayameM sammilita hokara apane snehakA paricaya denA cAhie / arkakIrti mAno ina zabdoMko sunaneke lie taiyAra na thA, bolA-jayakumAra ! galemeM par3e hue phUloM ko dekhakara tuma vijayase pAgala ho gae ho, isalie hI tumheM mega apamAna nahIM khalatA / rAjAoMkI virAT sabhAmeM cakravarti putrake gauravako avahelanA karanA tumhAre jaise pAgaloMkA hI kAma hai, maiM yaha tumhArA pAgalapana abhI ThIka kruuNgaa| tumheM abhI mAlUma ho jAyagA ki vIra puruSa apane anyAyakA badalA kisa taraha lete haiN| yadi tumheM apane prANa priya haiM, to aba bhI samaya hai tuma isa kumArIko sAdara mere caraNoM meM arpaNa kara do| tuma jAnate ho ki zreSTha vastu mahAn puruSoM ko hI zobhA detI hai, kSudra vyaktiyoM ke liye nahIM ! isalie maiM tumheM ekabAra aura samaya detA hUM, tuma khUba soca lo / yadi tumheM apanA jIvana aura bhAratake bhAvI samrATkA sammAna priya hai to sulocanA dekara mere prema-bhAjana bno| jayakumArakA hRdaya ina zabdoMse uttejita nahIM humA / usane
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ meghezvara jayakumAra / [29 ekabAra aura apanI sahRdayatAkA prayoga karanA caahaa| vaha bolAkanyA apanA hRdaya ekabAra hI samarpaNa karatI hai aura jise samarpaNa karatI hai vahI usake lie mahAna hotA hai| mahAnatA aura tucchatAkA nApa usakA parIkSaNa hai / apane muMhase mahAn bananA zobhAprada nahIM / kumArIne mujhe varaNa kiyA hai, vaha hRdayase aba merI patno bana cukI hai kisIkI patnI ke prati durbhAvanAeM lAnA nIcatAke atirikta kucha nahIM hai| cakravarti putrake muMhameM isa tarahakI anargala bAteM sunanekI mujhe mAzA nahIM thii| tumheM jAnanA cAhie ki vIra puruSa mahilAoMkI sammAna rakSA apane prANa dekara karate haiN| yadi tuma nahIM mAnate, tumhArI durbuddhi yadi tumheM anyAyake lie protsAhita karatI hai to mujhe tumhAre bhavivekako daMDa deneke lie yuddhakSetrameM utaranA hogaa| maiM tumase DaratA nahIM hUM, jayakupAra anyAya aura yuddhase kabhI nahIM DaratA / yadi tumhArI icchA yuddhakA tamAzA dekhanekI hI hai to maiM vaha bhI tumheM dikhalA duuNgaa| kupita arkakIrti para isakA koI prabhAva nahIM pA / vaha bolAyuddha to tumhAre zilpara var3A huA hai, tuma use bAtoMse TAlanekA prayatna kyoM karanA cAhate ho ! yadi tumheM mRtyukA bhaya hai to zIghra hI mujhe mulocanA samarpita karado, nahIM to tumheM mRtyukI godameM sulAkara maiM isakA upabhoga kruuNgaa| zAMta jvAlAko pralayane ubhAr3A / jayakumArake hRdayakA vIrabhAva kA sotA nahIM raha sakA / vaha bahAdura, akIrti aura usake ubhAr3e saikar3oM rAjakumAroM ke sAmhane kulita kezarI, siMhakI taraha bar3ha claa|
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30] jaina yug-nirmaataa| akaMpanakI senAne usakA sAtha diyaa| arkotikA vizAla sainya aura rAjAoMke samUine ekatrita hokara use ghera liyA / tIkSNa bANoMkI varSA hone lagI aura mAnava jIvanake sAtha mRtyukA khela hone lagA / arkakI tikI saMgaThita vizAla senA ke sAmhane jayakumArakA sainyabala pIche harane lgaa| jayako yaha sahana nahIM huaa| vIratAkI dhArA bahAte hue usane apane sainikoM ko tavra AkramaNake lie uttejita kiyA aura zatru ke dalako cIratA huA vaha arkakIrtike nikaTa pahuMcA / usane arkotiko saMbodhita karate hue kahA-ina becAre garIba sainikoM kA vadha karanese kyA lAbha ? parIkSaNa to hamAre aura tumhAre balakA hai, Ao hama aura tuma yuddha karake zaktikA nirNaya kreN| jayakumArake zabda pUrNa hone ke sAtha hI usapara eka tIkSya bANakA bAra huA lekina usa tIrako apane pAsa mAneke pahile hI usane kATa DAlA taba to akIrtine usapara aura bhI aneka acUka zoM kA prayoga kiga pAntu yuddha-kuzala jayane una sI zastroMko bekAra kara diyA A bar3I kuzalatAsa zastra prahAra karake use naMce girAkara dRr3ha baMdhavameM kasa liyA / ____ arkakI tike parAjita hote hI sabhI rAjakumAroMne hathiyAra hAla die| vijayane jayakumAra kA vANa kiyA kintu arkakI rtike prati usake hRdayameM koI pratihiMsA athavA virodha nahIM thaa| vaha to anyAyakA badalA denA cAhatA thA isalie unheM sI samaya baMdhana mukta kara diyaa| markakIrtikA muMha isa apamAna se UMce nahIM raTha skaa|
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ meghezvara jayakumAra | [ 31 vIra jayakumArakI isa vijayase akaMpana bahuta hI prasanna hue / unhoMne vijaya aura vivAha ke upalakSa meM eka vizAla utsavakI yojanA kI / yuddhasthala vivAhotsava ke rUpameM badala gayA / arkakIrti aura anya rAjAoMne isa mahotsava meM sammilita hokara pichale vizeSako premameM badala diyA / nRtya, gAna aura AnaMdakA madhu' milana huA aura jayakumAra ke gale meM DAlI varamAlAkA phala sulocanAnaM vivAda ke rUpameM pAyA / (5) sulocanA jaisI sundarI aura suzIlA patnI pAkara jayakumArakA jIvana svargIya bana gayA thA / sulocanAke lie usake hRdaya meM ni:chala sneha thaa| vaha nArI jAtikA sammAna karanA jAnatA thA / usakA sneha usa akSaya jhAnekI taraha thA jo kabhI mUgvatA nahIM hai| donoM hI eka dUsare para hRdaya nyochAvara karate the aura mAnavIya kartavyoM kA pAlana karate the | gRhastha jIvana ke karttavyoM ko vaha mUka jAnA nahIM cAhate the / janatAkI sevA, dayA, sahAnubhUti aura ukkArakI bhAvarAoMse unakA mana bharA huA thA, dharmapara unakI TUTa zraddhA thI / deva aura gurubhaktako ve jAnate the / unakA jIvana eka AdadA jIvana thA / jayakumArako jo kucha bhI vaibhava prApta thA usase vaha sukhI the / ve apane jIvanako saMyamI aura dhArmika banAnA cAhate the / mana kahIM saMyamakI sInA ullaMghana na kara jAe isake lie unhoMne bhAjIvana ekapatnI vrata liyA thA / vIra, sAhasI aura sundara honeke kAraNa vaha aneka sundariyoMke priya the| lekina sundaratA ke isa mAloka meM
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32] jaina yug-nirmaataa| unake netra sulocanAkI divya bhAbhA para hI anuraMjita rahate the| bAsanAoMke vIhara jaMgalameM ve usakI kamanIya kAMtiko nahIM bhUlate the| devarAja indrakI sabhAmeM eka vivAda upasthita thA, ve kahate the, pUrNa brahmacArIkI taraha eka-patnIvratIkA bhI mahattva kama nahIM hai| gRhastha jIvana meM sundarI mahilAoM ke saMparka meM rahate hue, prabhutA aura vaibhava hone para bhI apane Apapara kAbU rakhanA bhI mahAn brahmacarya hai| bhakhar3a brahmacArI apanI vAsanAeM vijita karaneke lie kahIM samartha hai vana ki ekavAra apanA brahmacarya naSTa kara denevAle vyaktiko apane lie adhika samartha banAnekA prayatna karanA par3atA hai| aisA vyakti brahmacArI raha sakatA hai aura usakI saphalatA eka mahAna saphalatA kahI jAsakatI hai! devagaNa isameM sahamata nahIM the| vaha kahate the ki jisa puruSane ekavAra strI saMsarga kara liyA ho vaha apane Apako kAbUmeM nahIM rakha sktaa| kisI sImA baddha raha sakanA usake lie saMbhava hI nhiiN| vAsanAkI bhAgameM ekavAra Idhana par3ha cukanepara usakI lapaTeM phira Idhanako chUnA cAhatI haiN| isa dRSTime ekapatnIvrata kahIM brahmacarya se adhika mUlyavAna para jAtA hai lekina usakA honA kaSTasAdhya hai / itanA tyAga manuSya kara sakatA hai lekina koI udAharaNa nahIM de sakatA / dalita vyaktiko padadalita karane meM kucha adhika sAdhanoMkI bhAvazyakatA nahIM hotii| gatizIla vAsanAkI dizAko anya dizAkI gora lejAna! koI kaThina nahIM / bhuktabhogI vyaktikI vAsanA zIghra
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina yuga-nirmAtA | I 38 ] hai ki pavitratA hI nArI jIvana hai aura zIla hI nArI maryAdA hai, tuma use saMbhAlo / - pavitratA ke sAmhane devatAkA chala-chajha nahIM Tika sakA / use parAjita hokara prakaTa honA par3A / ravitratane apanA mAyAbeza badalA / devAlayakA colA utArakara vaha apane asalI rUpameM AyA aura indra sabhAkA sArA hAla sunAkara jayakumArase bolA - jayakumAra ! vAstava meM Apa jayakumAra hI haiN| Apa eka patnIvrata ke Adarza haiN| yApa jaise vratI puruSoMke balapara hI deva sabhAmeM indra isa vratapara nirbhaya bola rahe the / AjIvana bAla brahmacArI mahAna haiM kintu Apa jaise ekapatnIvratadhArI bhI mahAnatA se kama nahIM haiN| maiM ApakI dRr3hatAkI prazaMsA karatA hUM aura niHsaMkoca rUpase kahatA hUM ki bhAratako Apa jaise dRr3ha vyaktiyoMpara abhimAna honA caahie| saMsAra Apase dRr3hatAkA pATa sIkhe aura pratyeka bhAratIya Apake Adarzako grahaNa kare / ravitratane indrasabhA meM jAkara apane parIkSaNakI riporTa devagaNa ke sAmhane prastuta kI, devatAoMne indrake dRSTikoNako samajhA aura unakI vicAradhArAko svIkAra kiyA / jayakumArane ekapatnIvratakA nirvAha karate hue sevA aura paropakAra meM jIvana ke kSaNoMko vyatIta kiyA / prajApara unake saMyamI jIvana, nyAyapriyatA aura vIratAkA ekAMta prabhAva par3A thA | eka dina unake hRdayameM lokakalyANakI bhAvanA jAgRta huI / ke rAjya baMdhana meM nahIM raha ske| ve tapasvI bane, AtmakalyANake patha bar3he aura dharmake eka mahA staMbha bane /
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3) cakravarti bharata / (bhAratake Adi ckrvrti-smraatt|) (1) maMpArase virakta hone para RSabhadeva jIne ayodhyAkA rAjyasiMhAsana yuvarAja bharatako samarpita kiyA thaa| bharatajI bhAratavarSa ke sabase pahale pratApI samraTa the / jipake pavala pratApake mAge mAnavoM ke mastaka bhaktise jhuka jAte, aise divya ratnoMse camakanevAle rAjyamukuTako unhoMne mAne siApara rakhA thaa| ve bhAratavarSa ke bhAgya vidhAtA the / unhoMne saMpUrNa bhArata vijaya kara apane akhaMDa zAsanako sthApita kiyA thA, apane nAmase bhAratako prasiddha kiyA thA / rAjya siMhAsanapara baiThate hI unhoMne apanI mahAna sAmarthya aura parAkramase bar3e 2 rAjAoMke mastakako jhukA diyA thaa|
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 ] jaina yuga-nirmAtA | \UDAHIW prabhAtakA samaya, samrAT bhagta aneka narazoMse zobhita siMhAmana para baiThe the / sAmaMtagaNa zastroMse vibhUSita niyamita rUpa se khar3e the | bharatakI vaha sabhA indra samAke saundaryako parAjita kara rahI thii| isI samaya pradhAna senApatine rAjya sabhA meM praveza kiyA / usakA hRdaya harSase bhara rahA thaa| apane mastakako jhukAkara vaha bar3I namratA se bolA- apane bhujabala se narezakA mAnamardana karanevAle samrAT ! Aja Apa para devatAoMne kRpA kI hai, saubhAgya Apake caraNoMpara loTaneko AyA hai / Aja ApakI AyuvazAlA prakAzase jagamagA rahI hai, jisake tejake Age zuvIroMke netra jhaka jAte haiM, sUryakA prakAza bhI maMdasA par3a jAtA hai aura kAyaroM ke hRdaya bhayase kAtara hojAte haiM / vahI adabhuta cakraratna ApakI AyudhazAlAko suzobhita kara rahA hai Apa calakara use grahaNa kIjie / PACARAND bharata narezane harSa se yaha samAcAra sunA ve AyughazAlA jAne lie taiyAra horahe the isI samaya eka orase maMgalagAna karatI huI mahalakI paricArikAoMne praveza kiyA, ve smrATkA suyaza gAna karatI huI bolI- rAjarAjyezvara ! Aja hama bar3I prasannatA se Apako yaha saMdeza sunA rahI hai, Aja hamArA hRdaya harSase paripUrNa horahA hai, sunie jo prabala puNyakA pratiphala hai jise dekhakara harSakA samudra umar3ane lagatA hai aura jo kulakI zobhA hai aise mAnanda bar3hAnevAle yuvarAjane Apake rAjyamaharUko prakAzita kiyA hai bhApa caDhakara use dekhie apane netroMko tRpta kIjie aura hamArI badhAI svIkAra kIjie / samayakI gati vicitra hai| jaba kisI kA saubhAgya udita hotA
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ wwwwwwwwwwwwwwwwwwNWAawn cakravarti bharata / [41 hai taba usake cAroM ora harSakA sAmrAjya visvara jAtA hai| saphalatA aura yaza usake caraNoMpA apane Apa lauTane lagatA hai| mAtra bharatakA saubhAgya sUrya madhya ha para thA, pamayane unheM cAroM orase harSa DI harSa pradAna kiyA tha! / donoM zubha saMvAda unake hRdayako harSase bhara he the isI samaya sabhI RtuoMke phala phUloMkI DAlI sajAe hue aura samamayama hI vasaMtakI sUcanA denevAle vanamAlIne rAjya sabhAmeM praveza kiyaa| pRthvotaka mastakako jhukAkara umane samrATako praNAma kiyA phira sugaMdhise bhare puSpa aura phUloko unheM bhaMTa diyaa| Ajake purameM kucha anUTI hI gaMdhi thI / unakI zobhA bhI vicitra thii| bharatajIne ima camatkArako dekhA, ve bole-zubhe ! Aja maiM ina phala phUloM ke rUpa aura gaMdha kaisA parivartana dekha rahA hUM? kyA mere netra mujhe dhokhA dehe haiM ? bAlo isakA kyA kAraNa hai ? vanamAlI bolA-nAtha ! maiM upavanameM ghUma rahA thA, sAre upavanako maiMne bhAja eka naI zomAme hI sajA dekhaa| maiMne dekhA jisa bhAbhrakI DAliye zuSka ho rahI thIM ve navIna maMjariyoMse prajakara jhuka gaI haiM, madhupoM kA gAna horahA hai aura sabhI RtuoMke phala phUloMse banazrI vasaMtakI zobhA pradarzita kara rahI hai / naba maiM aura mAge vanameM pahuMcA to dekhA ki mRgakA pacA siMha zAvakake sAtha khela rahA hai aura zAMtikA sAmrAjya sAre jaMgala meM phailA huA hai| maiM yaha saba dekha hI rahA thA ki isI samaya mujhe bhAkAzase kucha vimAna mAte dikhalAI die maiMne / bhAge bahakara sunA kucha madhura-kaMTha bhagavAna RSabhadevakA jayagAna kara rahe hai, usa dhvanimeM mujhe spaSTa sunAI par3A, kaI kahatA thA mAge
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50] jaina yuma-nirmAtA / dekhA hogA / sevaka bolA-na mahArAja maiMne vaha pradarzana bhI nahIM dekhaa| bhrATa ne kahA bhare ! tuma yaha kyA kahate ho ? taba tumane vaha noM kA khela bhI nahIM dekhA ? nahIM mahArAja, maiM yaha khela kaise dekha saratA thA, maiMto apane jIvana ke kasako dekha rahA thA / merA jIvana to kToreke ina taila biMduoM meM mamAyA thA, tailakA eka bindu mega jIvana thaa| maiMna apane ima+Tore aura apane pairoM ko mArga para calane ke sviAya kisI ko bhI nahIM dekhA sevakane kahA / samrATne ise jAnekI AjJA dii| phira ve bhadra puruSakI ora dekhakara bole-saMdhu dekho jima tA6 ima puruSake sASTane bahutase khela tamAze aura pradarzana hote rahane para bhI yaha apane 265biMdume nahIM haTa sakA, usI taraha isa saMpUrNa vaibhava ke rahate hue bhI maiM apane 96 // 12 sthira rahatA huuN| maiM samajha rahA hUM ki mere sAmane kAlakI naMgI talavAra laTaka rahI hai, maiM samajha rahA hUM mega jIvana pahAhako usa sakarI pADaMDI parase cala rahA hai jisake donoM ora koI dIvAla nahIM hai| thor3A paira phisalate hI maiM usa svaMda ko gira paDUMmA jahAM mere jIvanake eka kaNakA bhI patA nahIM lagA skegaa| pratyeka kArya karate hue mere jIvanakA saya mere sAmine rahatA hai aura maiM use bhUstA nahIM hUM, itane samrajyakI vyavasthAkA bhAra rakhate hue bhI bhAtma vismRta nahIM hotA / ki kucha ru 6 karake bole- bhadra puruSa ! maiM samajhatA hUM. mI bAtose tumhAre hRdayakA samAdhAna ho gayA hogA, sAtha hI maiM yaha bhI kahanA cAhatA hUM ki tuma aura maiM haraeka mAnava baMdhana meM raha kara bhI apane kartavya mArga para cala sakate hai, aura mAtmazAMsikA lAbha le sakate hai|
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ cakravarti bharata / [51 cakravartIke uttAse bhadra puruSako kAphI saMtoSa hA jo janatA abhItaka isa viSayameM mauna thI, vaha bhI isa samAdhAnase saMtuSTa huii| (4) bhAnajI kA hRdaya bahuta udAra thA, ve apanI dravyakA bahatamA bhAga pratidina saMyamI, aura vratI puruSoM ko dAna meM denA cAhate the / ve aisA kArya karanA cAhate the, jipase unakI kIrti saMsA meM cisthAI rhe| ve cAhane the. koI bhadra puruSa unase kucha mAMge aura ve upako dAna meM kucha deM, kintu 34 samayake sabhI manuSya apane varNa ke anumaa| kAryoko karate the, zrama kAnA ve apanA kartavya samjhana the. aura zrama dvArA unheM jo kucha milatA thA, usameM saMtoSa ramvata the, unheM aura kimI caukI cAha nahIM thI / apanI kamAImeM hI jIvana nirvAha karate the, dravya saMcaya kA ve adhika tRSNAke gaTTe meM nahIM pahanA cAhate the, ve mAla the, mAdA jIvana gujAranA meM priya thA / kisAsa kucha cAinA dona sIgvA nahIM thA / samrAT bhAtako isa viSayako cintA thI bahuta kucha socane para unhoMne eka upAya nizcita kiyA / unhoMne eka aipA varNa sthApita kAna kI bAta mocI jipakA jIvana dAna dravya para hI nirbhara hai, ume dAna lene ke atirikta koI zArIrika zrama yA kArya na par3e, usa varNa ke ve puruSa adhika vicArazIla, daya lu aura buddhimAna hoN| agnI buddhi balase samrATna unakA cunAva karanA cAhA aura eka dina nagarake sabhI nAgarikoM ko unhoMne apanI sabasamA nimaMtrita kiyaa|
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52) jaina yug-nirmaataa| manawravanswmniwanawinAm maruNWinnaINMMINIMILAINHAImmarwAMANA kucha prazna unake sAmhane rakhe unameM se jina vidvAn puruSoM ne una praznoM ke ThIka uttara die unakA eka saMgha banAyA, usa saMghake sabhAsada honevAle sadAcArI aura mAtmajJAnameM ruci rakhanevAle puruSoMko unhoMne 'brahmaga' vaNakI sNjnyaadii| unheM deva, zAstra, gurupara saccI praddhA rakhanekA mAdeza dekara usakI smRtike lie tIna tAgovAlA eka sUna unake galemeM DAlA jise brahma sUtra nAma diyaa| brahma sUtra rakhanevAle brahmaNoM ko unhoMne nIce likhI kriyAoMke karane kA upadeza diyaa| (1) devapUjA-nitya prati bhaktibhAvase devakI pUjA krnaa| (2) gurU upAsanA-apanese adhika jJAnavAle puruSoM kI vinaya aura sevA krnaa| (3 ) svAdhyAya-jJAnakI unnati karane ke lie graMthoM kA paThana pAThana karanA, aura unakI racanA karanA / (4) saMyama-apanI indriyoM aura manako apane kAbUmeM rakhanekI kosima karanA / (5) tapa-kucha samaya ke lie ekati ciMtama aura bhAtma dhyAna krnaa| (6)dAna-dAna grahaNa karanA, aura dAnakI zikSA denaa| ina chaha mAvazyaka kRtyoM ko nitya prati karanA, aura nIke likhe daza niyamoM kA pAlana krnaa| (1) bArakapanase hI vidyAkA madhyayana karanA /
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ cakravarti mrt| [53 (2) pavitra AcAra vicAroMko surakSita rakhanA / (3) pavitra mAcaraNoM aura vicAroMko bar3hAkara dUsaroMse apaneko zreSTha bnaanaa| ( 4 ) dupare vargoM dvArA apane meM pAtratva sthira rakhanA / (5) anya puruSoM ko zAstrAnukUla vyavasthA tathA prAyazcita denaa| (6-7) apanA mahatva surakSita rakhaneke lie apane ucca AcaraNoM kA vizvAsa dilAkara rAjA tathA prajA dvArA apanA bagha nA kie jAne aura daMDa na pAne kA adhikAra sthApita krnaa| (8-9) zreSTha jJAna aura caritrakI uccatA dvArA sarvasAdhAraNase Adara prApta karanA / (10) dUsare puruSoMko ucca cAritravAna banAne kA prayatna krnaa| ina niyamoM kA sadaiva pAlanekA unheM Adeza diyaa| nanatAke bAlakoMko zikSaNa denA, unake vaivAhika kAryoko sampanna karAnA aura anya zreSTa kriyAoM ke kAnakI vyavasthA rakhane kA kArya unake lie soMga, phira unheM uttama bhojana aura vastroM kA dAna diyaa| unhoMne kSatriyoM ko apane sadAcArakI rakSA svate hue rAjyanIti aura dharmazAstra ke adhyayanakA upadeza diyA aura AtmarakSaNa, prajApAkana tathA anyAya damana karane kA vidhAna calAyA / samrATa bhAtane bhagavAn RSabhadevakI nirvANa bhUmipara vizAla caityAlaya bhI sthApita kiye| aura unameM yogezva' RSabhakI mahAna matiko sthApita kiyA /
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Miwwwwwwwwwwin 62] jaina yuga-nirmAtA / unake cAroM ora eka bar3I bhIr3a ekatrita ho gii| yaha kArya unake uddezyake viruddha the, phantu inase yogIzvara RSabhakA hRdaya zobhita nahIM huaa| unhoMne ina bAtopara lakSya taka nahIM diyA, ve apanI bhAvanAmeM mama the / apane raddezpake patha para aDiga the isa taraha carate hura ve rAjastha upasthita hue| somaprabha aura zreyAMsane unheM dRgse Ate dekha / / bhakti vinaya manAse unhoMne caraNa meM praNAma kiyA unakI pUjAkI, caraNoM kA prakSAlana kiyA aura unakI cANAko apane mastaka pA car3hA kara apaneko kRtArtha smjhaa| phira ve unake mana kI bhAvanA jAnane ke lie aura unakI AjJA cAhane ke lie unake sAmhane natamastaka khar3e ho gaye / __mahAtmA vRSabhane kucha nahIM cAhA kucha yAcanA nahIM kii| jaina sAtha kucha nahIM cAite kuka yAcanA nahIM karane, bhojana taka bhI ve nahIM / taM, yaha bhI gRhasthakI icchA para avalaMbita hai / vaha unheM bhakti se ayAcina vRtti meM degA ve use anukUla hone para leMge, nahIM to nahIM leMge va dhana, paisA aura vaibhava to unake lie upaparga hai| jisakA ve tyAga kara cuke usakI cAhanA kaisI : jima pathame ve age bar3ha cuke upa pasaM !phA vApisa lauTanA kaimA ? dharma saMkTa kA yaha samaya thA, mamI nimtacagha the, ka I soca nahIM sakate the ki isa samaya kyA karanA ? kucha kSaNa isa taraha bIta gae / zreyAM mana socA yaha tapasvI kucha nahIM cAheMge na kucha apane thapa kaheMge taba isa samaya kyA karanA ! unakI vicAraka buddhine sakA sAtha diyA, unhoMne isa samayakI ulajhanako zIghra hI sukhadA
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAnavIra zreyAMsakumAra / KnowmarwArunatomayaPoonewwwwoRARAMMARom liyA / inheM bhojana cAhie yaha samaya mosanakA hI hai, phira pavitra padArtha bhI honA cAhiye pavitrata ke sAtha aisA bhI ho jo inake zarIrako mAtA bhI de sake ve soca cuke the / unakA hRdaya irSase bhA gayA hRdayahI meM bole mega saubhAgya hai| Aja maiM ina tapamvIko bhojana daMgA pavitra bhAvanAse unakA mana bhA gayA / bhaktike Avezane unheM gad gad kara diyA, ve zIghra hI bAlaM-bhagavan ! vigajeM, AhAra pavitra hai grahaNa kreN| phiA apane bhAI soma aura ganI lakSmImatI ke sAtha 2 unhoMne tAje ganne ke makA bahA diyA, anukUla samajhakara mahAtmAne use grahaNa kiyaa| ve tuSTa hue. isI samaya mahAtmAke bhojana dAnake prabhAvase mAre nagara meM jaya jaya zabda gUMna uThA, devatA prasanna hue, aura prakRtine unake kAryako sAhA, gaganase puruSa vRSTi hone lagI, malaya-vAyu vahane lagA aura mAnoM ke mana se phUla uThe / zreyAma aura somapabhane tapakI RSabhadevako bhojana de apanako kRtArtha samajhA bhojana le tamvI vanako cala die aura AtmadhyAnameM tanmaya hogaye / mAjakI janatAkI dRSTi meM isa mAhAradAnakA koI mahatva na ho aura isa ghaTanAkI aura kucha bhI dhyAna na diyA jaae| bhAjakA - suzikSita samAja aura apanI dinAko sarvazreSTha samajhanevAle loga ise eka sAdhAraNa ghaTanA samajhakara bhale hI bhuzAdeM, lekina usa samayako paristhitiyoM aura loka praNAliyoM kA jinhoMne adhyayana kiyA hai ve isa ghaTanAke mahatvako avazya maaneNge|' ' zreyAMsa dvArA die gae mobana dAnakA yaha abhUtapUrva dRzya
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ mmonweauwomeVARANAINAMunwmmmmunawwanmmmmmMANANAMRAwarenion.. 64] jaina yuga-nirmAtA / hastinApurakI janatAne apane jIvana meM Aja prathamavAra hI dekhA thaa| unhoMne ise bar3A mahatvapUrNa samajhA, aura samasta janatAne ekatrita hokara unake isa dAnakI prazaMsA kii| ve bole-rAjakumAra, hama loga yaha samajha hI sake ye ki isa samaya hameM kyA karanA cAhie ? yadi bhAja mApane una mahAtmAko bhojana dAna na diyA hotA to meM bhUkhA hI lauTanA hotA aura hama logoM ke lie yaha bar3e kalaMkakI bAta hotI / Ajase cha mAsa pahale ayodhyAse u bhUskhA hI lauTanA par3A thA, aura chaha mAsa kaThina manAhAraka prata phise lenA par3A thaa| hama loga yaha nahIM jAnate the ki unheM kaunasI vastu kima tAha denA cAhira ? Apake bar3hate hue jJAnane yaha saba kucha samajhA ata: Apa hamAre dhanyavAdake pAtra haiN| phira harSapte phUlI huI hastinApurakI janatAne isa dinako cimaNIya banAne ke lie mahotsava mnaayaa| isa mahotsavameM cakravartI bhAtane upasthita hokara zreyAMsakumArako abhinaMdana patra pradAna kiyaa| upasthita janatAne dAnake vizeSa niyama aura upaniyama jAnanakI icchA prakaTa kii| kumAra zreyAMsane apane bar3he hue jJAnake prabhAvase ThAnakI paddhatiyoM kA vizeSa paricaya kraayaa| ve vole-nAgariko! mAge cala kara sAdhu prathAkI bahuta vRddhi hogI aura tapasvI loga bhojanake lie nagara meM mAyA kareMge ina tAliyoM ko kisI tAhako icchA nahIM hogI ? yaha dhana, vaibhava bhagavA kisI vastuko nahIM cAheMge ye to kevala mAne zarIra maNake lie mobana caaheNge| inheM gadAse apane vA bulAkara zraddhA aura maktise anukUla bhobana denA hogaa| ina sAdhuoMko tharImse moha nahIM hotA, inheM to kevala mAtmakalyANakI dhuna rahatI hai| lekina apane
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ mocA sarva jani riSaya deva svAmI ko grAhIkA jIva 0 padevI rAjA zreyAMsa apane bhrAtA aura pasati isakA AkAra de rahe AkAza se devoM dvArA pussp| mitrama
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAnavIra shreyaaNskumaar| zarIrako dUsaroMke upakArake lie ve sthira rakhanA cAhate haiM aura mAtmadhyAnake lie jIvita rahate haiN| isake lie kisI ko na satAkara bhojana lete hai / vaha bhojana bhI aisA ho jo khAsa taurase unake lie na banAyA gayA ho, kyoMki ve apane lie kisI gRhasthako AraMbhameM nahIM salanA cAhate / isalie haraeka gRhasthakA kartavya hai ki vaha unheM bhojana de| isake sivAya Age aisA bhI samaya AyegA jaba kucha manuSya bhapane lie paga bhojana upArjana na kara sakeMge, aura ve bhojanakI icchAse kisI ke pAsa ja yeNge| taba ApakA kartavya hogA ki mApa una bhUkhe puruSoMko cAhe meM koI bhI ho bhojana dAna deN| mAge calakara aba karma-kSetrakA vistAra hogA usameM Apako dUparoMkI sahAyatAkA bhAra lenA pdd'egaa| kucha vyakti aise hoMge jinake pAsa bhojanakI kamI ho athavA jo apane bAlakoMke lie yogya zikSAkA prabaMdha na kara sakeM, roga pIr3ita honepara ve apane upacAroM meM asamartha ho, aura balavAna puruSoM dvArA satAe jAnepA apane jIvanakI rakSA na kara skeN| aise puruSoMkI sahAyatA bhI Apa logoM ko karanA hogii| isa sahAyatAke nA vibhAga ho, jinheM cAra dAnake nAmase kahA gayagA / eka vibhAga bhojana dAnakA hogA, dUsarA vidyAdAna, topaga bhauSadhidAna aura cauthA abhaya dAna / dAna dekara apane mApako bar3A nahIM samajhanA hogA / dAnako kevala mAnava kartavya hI mAnanA pdd'egaa| apanI zaktike mAphika thor3I jaga madhika jitanI sahAyatA hama desakeM usase jI nahIM curAnA
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66] jaina yug-nirmaataa| hogA, tabhI hama lokameM zAMti aura sukha sthira raha sakeMge, aura hamAre nagara aura grAmoM meM koI bhRAvA, rogI, ajJAnI aura pIr3ita nahIM raha skegaa| hameM pratidina apane lie kamAye hue dhanameM se kucha aMza 45 dAnake lie bacA kara rakhanA hogA, samaya para usakA sadupayoga karanA hogaa| dAnakI ina paddhatiyoM ko upasthita janatAne samajhA aura usa dinako ci:-maraNIya banAne ke lie use 'akSaya - tRtIyA' kA nAma diyA / cakanI bhAnane upasthita janatAke sAmhane zreyAMsakumArako dAnavIra padasa vibhR'52 kig| upa yakI banAI huI dAna vyavasthA samayake mAtha phUlI phalI aura bar3hI, aura Aja taka usakA pracAra hotA rahA / AjakA mAnava samAja unakI usa dinakI pracArita dAna prathAkA AbhArI rhegaa|
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ ROMANOR 72] jaina yug-nirmaataa| yase mujhe IrSA nahIM hai / phira unheM merI svAdhInatAse dveSa kyoM hai ! ve merI svAdhInatA kyoM nahIM dekhanA cAhate ! kyA merI svAdhInatA chIne binA unakA cakravartitva sthira nahIM raha sakatA ! isakA kyA artha hai ki bhAratake sabhI rAjAoMne unakA prabhutva svIkAra kara liyA hai aura apanI svAdhInatA kho dI hai to maiM bhI use naSTa ho jAne daM! ve rAjA koga yadi AjAdIkA rahasya nahIM samajhate unake hRdaya yadi itane nirvala hogae haiM to maiM usake rahasyako samajhatA huvA bhI kyoM gulAma bana ! nahIM, yaha kabhI nahIM hogA, bhale hI isake lie mujhe apane bhAIkA virodhI bananA par3e aura cAhe sAre saMsArakA virodha karanA par3e, maiM use saharSa svIkAra karUMgA, aura AjAdIkA mUlya cukaauuNgaa| unhoMne usI samaya patrakA uttara likhApriya agraja ! abhivAdanam / bhArata vijayake pakSameM badhAI ! eka bhAIke nAte mujhe isa vijayotsavame mavazya sammilita honA cAhie thA lekina nahIM horh| hUM isakA uttara mApake patrakA aMtima bhAga svayaM de rahA hai| maiM eka svataMtra rAjA hUM, mere pUjya pitA RSabhadevajIne mujhe yaha rAjya diyA hai, phira mujhe pApako mAdhInatA svIkAra karanekI kyA mAvazyaktA ! bhApa merI svAdhInatA naSTa karane para tule hue haiN| aisI paristhitimeM mApakI koI bhI bhAjJA pAlana karanese meM inkAra karatA / mA mere bar3e bhAI hai| bhAIke nAte maiM mApakI pratyeka sevAke lie taiyAra hUM, lekina jaba maiM socatA hai ki bhApa cakravarti haiM aura isa cakrArtike prabhAvake nAte mujhapara apanI bhAzA calAnA cAhate hai taba bhApako
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ RPORAINMENTroamanKAINMENuevarane mahAbAhu baahubli| [73 sevA karanA meM apanA apamAna samajhatA huuN| maiM jAnatA hUM merI yaha spaSTatA Apako avazya khalegI lekina isake sivAya mere pAsa aura koI pratyuttara nahIM hai| bhApakA-bAhubali / ___patra likhakara unhoMne use baMda kiyA aura dUtako dekara use cakravatike lie deneko kahA dRtane patra le jAkara cakravartiko diyA / unhoMne patra par3hA / par3hate hI unakA hRdaya koSase pradIpta hogyaa| vaha bola The, bAhubalikI itanI dhRSThatA ? vaha merA bhArata vijayI cakravartikA, prabhutva svIkAra nahIM karanA cAhatA ? eka sAdhAraNa rAjyake svAmitvakA use itanA mahaMkAra hai ? acchA maiM bhI usakA yaha abhimAna zikhA Tuko 2 kara duuNgaa| yaha kahate hue unhoMne bAhubalise yuddha karaneke lie apane pradhAna senApatiko senya sajAnekI AjJA dii| cakravartike vidvAn maMtriyoM ne isa bandhu viraghako sunaa| bhAI mAImeM bar3hatI huI isa yuddhAniko unhoMne rokanekA prayatna kiyA / ve cakravartise bole-samrAT ! mApa rAjanIti vizArada haiM, donoM bhAiyoM ke paraspa ke yuddhase bhISaNa aniSTa honekI AzaMkA hai| kumAra bAhubali nyAyapriya aura vivekazIla haiM, isalie unake pAsa ekavAra dRta bhejakara phirase unheM samajhAyA jAya, yadi isabAra bhI ve na samajheM to phira samra Ta jaisA ucita samajheM vaisA hukma deN| maMtriyoM kI sammatiko cakravartine pasanda kiyA aura eka patra likhakara use dRtako dekara bAhubalike pAsa bhenA / patrameM unhoMne likhA thA
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 ] jaina yuga-nirmAtA \\\\\ AMRAV LAYSIA 81001 priya anuja ! sasnehAzIrvAda ! tumhArA patra milA, par3hakara Azcarya huaa| tuma mere bhAI ho, maiM cAhatA thA tumhAre sammAnakI rakSA ho aura mujhe tumase yuddha na karanA paDe / tuma svayaM Akara merA prabhutva svIkAra kara lo, kintu mai dekha rahA hUM, tuma bahuta udaMDa hogae ho| maiM tumheM samajhA denA cAhatA hUM, ki rAjyanItimeM baMdhutvakA koI sthAna nahIM hai vahAM to nyAyakI hI pradhAnatA hai / nyAyataH bhAratakI pratyeka mRmipara mere adhikArako mAnakara hI koI rAjA apanA rAjya sthira rakha sakatA hai, tuma yaha na samajhanA ki baMdhutvake Age meM apane nyAya adhikAroM ko chor3a dUMgA / ekavAra maiM tumhArI uddhatatA ke lie kSamA pradAna karatA hUM, aura meM tumheM phira likhatA hUM ki aba bhI yadi tuma mere sAmhane upasthita Dhokara merA prabhutva svIkAra kara loge, to tumhArA rAjya aura sammAna isI taraha surakSita rhegaa| lekina yadi tumane phira aisA dhRSTatA kI to mujhe yaha sahana nahIM hogA aura usake lie mujhe tumase yuddha karanA hogA / maiM tumheM cetAvanI detA hU~ / tumhAre sAmane do cIjeM upasthita haiM, AdhInatA athavA yuddha / donoMmeMse tuma jisase bhI cAho svIkAra kara sakate ho / tumhArA - bharata (nakravarti ) / dUtane patra lAkara bAhubaliko diyA, patra paDhakara bAhubalikA AMtarika Atma sammAna jAgRta ho raThA, lekina ve itane bar3e yuddhakA uttaradAyitva apane Upara nahIM lenA cAhate the isalie unhoMne maMtriyoM se parAmarza kara lenA ucita samajhA / maMtriyoMne kahA - mahArAja ! hama yuddhake icchuka nahIM haiM, lekina
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAbAhu bAhubali / [75 hameM apanI AjAdIkI bhI rakSA karanA cAhie hai| yaha prazna janatA aura dezakI svataMtratAkA hai, isake lie hameM apanA saba kucha balidAna karanese nahIM hicakanA 6 mA / apanI prajAko dUsaroM kI gulAmI karate hue hama nahIM dekha sge| hameM apanI Atma rakSA karanA hogI, usakA cAhe kitanA mUlya denA pdd'e| bAhubali jI bhI yahI cAhate the. unhoMna maMtriyoMke sattA kI prazaMsA aura phira uttA patra likhanA prAraMbha kiyA / priya agraja. abhivAdanam / patra milA / jIvana rahate hue maiM kisIkI sAdhInatA svIkAra karanA nahIM cAhatA yaha mA nizcita mata hai| Apane mujhe yuddhakI dhamakI dI hai, aura yadi Apako yuddha hI priya hai, Apa yuddha karake merI svAdhInatA naSTa kAna meM hI bhAnA gaurava aura nyAya samjhate haiM, to maiM isake lie taiyAra huuN| maiM yuddhase nahI DaralA / yaha to vIgekA eka gvela hai. isa mAtaMkakA mere Upara koI prabhAva nahIM lekina maiM Apako cetAvanI denA hUM ki yuddha meM bAhubali kA yadi koI pratidvandI hai. to vaha cakravarti hI haiM, phira bhI Apa bahuta soca samajha kara yuddha meM utareM nahIM to yaha yuddha Apako bahuta mahaMgA pdd'egaa| aapkaa-baahubli| dRtako patra diyA vaha zIghra hI use cakravartike pAsa le gyaa| unhoMne par3hA, amimeM ghRtakI Ahuti pdd'ii| unake krodhakA pArA aMtima DigrI taka pahuMca gayA, natra amijvAlAkI tAha jala uThe, bhujAeM phaDaka uThIM, ve apane bhar3akate hue koSako roka nahIM sake /
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ DoRAMANANHAVINowwwimanwwwwwwwwwwwwwwwermewwwm o menommore 82] jaina yug-nirmaataa| hUM isI choTese kAMTene unake manako vyathita kara rakhA hai, maiM unake hRdayake isa zarako nikAlUMgA / cakravati bhAtakA mana pahilese hI badala cukA thaa| rAjya sanIkA aba uneM vaha moDa nahIM raha gayA thA, ve zIghra hI unake caraNoM meM nata hokara bole-yogIrAja ! yaha pRthvI svataMtra hai, isakA koI bhI svAmI nahIM hai| mAnavake mana kA ahaMkAra hI isa nizcala vasuMdharAko sapanA kahatA hai, mere mana kA akAra aba gala gayA hai| mApa apane hRdayake kAMTeko nikAla dIjie yaha samasta bhUmi bhApakI hai, bhAta to aba ApakA dAsa hai, usakA aba adhikAra hI kyA raha gayA hai ? bhAtajIke sarala zabdoMne yogezvarake hRdayakA zUla nikAla kara pheMka diyA, unheM usI samaya kaivalyake darzana hue| kevalajJAna prApta kara unhoMne vigaTa vizvake darzana kie| devanAoMne unakI pavitra a tmApara apanI zraddhAMjali arpitI aura unakI caraNa rajakA mastaka para car3hAkara apane jIvanako saphala smjhaa| INATI
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya khaDa yugaadhaar| [6] yogI sgrraaj| [bhogamArgame nikalakara yogameM AnevAle mahApuruSa rAjA sagarakA rAjya darabAra lagA huA thA, ve siMhAsanarUr3ha the| ratnoMkI prabhAse unakA siMhAna camaka rahA thaa| maNi aura motiyoMke sundara citra urameM aMkita kie gae the| siMhAsanake eka ora pradhAnamaMtrI aura dUsarI ora pradhAnasenApati the / isake bAda maMtrI aura aMtaraMga pariSada ke sabhAsada the / deza aura videzoMke nareza khAkara unheM bheTa pradAna karate the, rAjA u mAdarase yogya sthAnapara baiThane kI mA
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ HOMMinwwwwnwrwww .wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww 84] jaina yug-nirmaataa| dekara unakA sammAna karate the| cAraNagaNa unake aTUTa aizvaryakA madhura zabdoM meM gAna kara rahe the-ve kaha rahe the-pRthvIpati ! " Apake prabala parAkramase akhila bhArataka rAjAoMke hRdaya kaMpita hote haiM, mApake aizvarya aura vaibhavakI tulanA karanekI zakti kube meM nahIM hai, devabAlA Apake aizvarya nivAsameM rahanekI abhilASA rakhatI haiN| bhAratameM aisA kauna vyakti hai jo Apake sAmDane natamastaka huA ho ? jisakI ora ApakI kRpA-dRSTi hotI hai vaha kSaNameM mahAn bana jAtA hai|" rAjA sagara apane anaMta vaibhava aura akhaMDa pratApake gItoMko saharSa suna rahe the / mahAmaMDalezvA sajAoMne unako kRpA-prApti ke lie vinItabhAvase unakI ora devA, unhoMne maMtriyoM ne kArya sambAgho kucha parAmarza kiyA, janatA ke mukha dukhakI bAteM sunI aura darabAra samApta kiyaa| pAzva rakSakoM ke sAtha unhoMne gajyamailameM praveza kiyA usI. samaya unake kAnoMmeM eka madhura dhvani gUMja uThI pathika mAyA meM magna na honaa| mithyA vizva pralobhanameM re, Atmazakti mata khonA / mohaka dRzya degva yaha jagakA isa para tanika na phala / matavAlA hokara ra mAnava ! isameM tU mata bhUla / pathika ! mAyAmeM magna na honA / / gIta tanmayatA ke sAtha gAyA jA rahA thA, cakravartine use sunaa| gItakI madhura dhvani para unakA mana macala uThA, ve usake padalAlityapara vicAra karane lge| unhoMne jAnanA cAhA ki yaha madhura gIta kauna
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogI sagararAja | A gA rahA hai ? vicAra karate hue apane rAjya mahala meM praveza kara cuke the / yauvana ke vega se unmatta sundariyoMne unakI ora sasneha dekhA, madhura bhAvakI jhaMkAra raThI, ve unake snehabaMdhana meM jakar3a gae / [ 85 HKHI ( 2 ) yogIrAja caturmukhajI nagara ke udyAnameM padhAre the / unakA kalyANakArI upadeza sunane ke lie nagarakI janatA ekatrita hokara jI rahI thI / samrAT sagarane bhI unakA AnA sunA, ve unake upadezaseM vaMcita rahanA nahIM cAhate the, maMtriyoM aura sabhAsadoMke sAtha ve yogIrAjakA upadeza sunane ge| - maNiketu nAmaka deva bhI unakA upadeza sunane AyA thA, vaha rAjA sagarakA pUrvajanmakA sAthI thA, usane inheM dekhA aura pahicAnA / pUrva sneha ke tAra karita ho uThe / pUrvajanmakI ve krIr3AeM, vinoda lIlAeM aura sneha vAtAeM hRdaya- paTala para aMti ho utthiiN| use vaha pratijJA bhI yAda AI jo unhoMne eka samayakI thI / kitanA madhumaya samaya thA, vaha donoM vasaMtakI lIlA dekha rahe the, acAnaka eka vRkSapAtase unakA vinoda bhaMga ho uThA thA, usa samaya una donoMne apane paraloka ke saMbaMdha meM socA thA / phira unhoMne ApasameM nirNaya diyA thaa| hama logoM ko bhI yaha vargakA sthAna chor3anA hogA taba jo vyakti mAnava zarIra dhAraNa karegA devasthAnameM rahanevAle devakA kartavya hogA ki saMsArakI mAyAmeM mama honevAle usa apane mitrako AtmakalyANa ke patha para calAne kA prayatna kare / Aja maNiketuke sAmhane vaha pratijJA pratyakSa hokara khar3I thI / usane socA
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ MORNINiwwwmwwwINIONamemawwwMAHAMAANWwwwwwwwwwwwwwwwwwww 86) jaina yug-nirmaataa| " samAja, vaibhavake naze meM madonmatta ho rahA hai, vilAsakI madiga pIte tRpta nahIM hotaa| usane apane Apako indriyoM aura manakI AjJAke AdhIna kara diyA hai, vaha apane kartavyako bilakula bhUla gayA hai|" " pUrvajanmakI pratijJAke anusAra mujhe usake isa jhUThe svapnako bhaMga karanA hogA, mujhe use loka kalyANake patha para lagAnA hogaa| mAja yaha avasara prApta hai, maiM ise jAgrata karanekA prayatna kruuNgaa|" yogezvarakA upadeza samApta hone para vaha sagajase milA aura apane pUrvajanmakA paricaya diyaa| pUrvajanmake vichur3e hue yugala mitra Aja milakara apane Apako bhUla ge| unhoMne una AnandakA anubhava kiyA jisakA avasara jIvanameM kabhI hI AtA hai| phira unhoMne apane jIvanakI aneka ghaTanAoMkA 11mpara vinimaya kiyaa| saba bAteM samApta ho jAne ke bAda maNiketune pUrvajanmameM kI huI pratijJAkI yAda dilAI aura sAtha hI sAtha unase kahA-samrAT ! Aja mApha mahAn aizvaryake svAmI haiM yaha gauravakI bAta hai| Apake jaisA vaibhava, saundarya aura vilApakI sAmagrieM kisI vile hI puNyAdhikArIko milatI haiM: kintu inakA eka dina naSTa honA bhI nizcita hai| yaha vaibhava aura sAmrAjya milakara vichur3aneke lie hI hai / isake upayogase kabhI tRpti nahIM hotii| mAnava jitanA adhika isakI iccha eM karatA hai aura jitanA adhika apane ko isameM vyasta kara detA hai utanA bhadhika vaha apaneko baMdhana meM pAtA hai aura atRptikA anubhava karatA hai| aba taka mApane svargIya bhogoMke padArthokA sevana karake apanI
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogI sagararAja / [87 lAlasAoM ko tRpta karane kA prayatna kiyA hai kintu kyA ve tRpta huI hai ! nhiiN| samrAT ! icchA pUrNakI lAlasA meM mama huA mAnava apanI apUrNa kAmanAoM ko sAtha lekara hI saMpArase kRnakA jAtA hai| ApakA kartavya hai ki jabataka ApakI indrieM calavAna haiM unhoMne Apako nahIM choDA hai, aura jabataka bhApakI zakti aura sAmarthya Apase vidA nahI mAMga cukI hai, upake pahile Apa isa vilAsakI AMdhIko zAnta kara leM, nahIM to yadi phiA mAmathrya naSTa ho jAne pA, viSayoM ne hI Apako tyAga diyA to phi. Apake jJAna aura viveka kyA mUlya hegaa| ipalie Apa va saMgAko cinAeM chor3akara lokaralyANakI ciMtA kareM, aura janatA ke hita ke lie bhavasva tyAga kreN| samrATne mitra maNiketuke parAmarzako sunA, lekina usa ve prabhAvita nahIM hue, unake manapara usakI bAtoM kA koI asara nahIM huaa| unakA mana to isa samaya vaibhava ke jAla meM phaMsA thA, mohameM mohita horahA thA aura vilAmakA nazA abhI unapara car3hA thA, phira unheM tyAgakI bAta kaise papanda AtI ? maNikatu unake aMtAGga bhAvoM ko samajha gayA, upane aMta meM apane kartavyakI smRti dilAte hue unase kahA-mitra ! maMga kartavya thA ki maiM tu saMceSTa karUM / tuma isa samaya mamatvameM phaMse hue ho isalie merI bAtoMkI vAstavikatAko nahIM samajha rahe ho, lekina eka dina bhAegA bana tuma use samajhoge / acchA. aba maiM Apase vidA letA hUM, yadi mApakA mana cAhe to kabhI merA smaraNa kara lenA / maNiketu calA gayA aura samrAT sagara bhI apane nagarako lauTa bhaae|
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ waonwww w w wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwers 94] jaina yuga-nirmAtA / aba nahIM jagegA / isake prANoM ko yamarAja chIna le gayA hai. vaha bar3A duSTa hai vaha kisI ko kucha nahIM, sunatA usake hRdayameM kisI ke lie karuNA nahIM hai| aba tuma isake jagAne kA upAya mata karo, yaha mRtaka hogayA hai| jaba maiMne yaha sunA taba mere hRdayako bar3hA zoka huA aura aba maiM Apake pAsa AyA huuN| Apa usa duSTa yamarAjase mere priya putrake pANoM ko lauTayA diijie| maiM ApakI zaraNa hUM Apa merI rakSA kiijie| vRddhakI bAta sunakara samra Trako usake bholepana para bar3A tarasa bhAyA ve usakI sAlatAse bahuta prabhAvita hue aura use samajhAte hue bolehe vRddha mahodaya ! Apa bar3e hI sAla haiM, Apa yaha nahIM jAnate ki mRtyuke dvArA chIne gae manuSyako bacAne kI kisI meM tAkAta nahIM hai, mahodaya ! mRtyu to yaha nahIM dekhatI ki vaha javAna hai, athavA kisIkA ikalautA putra hai| usakI AjJA saMsArI manuSya para akhaMDa rUpase calatI hai| ca he samraTa ho athavA dIna bhikhArI, samaya mAnepara vaha kisIko nahIM chor3anA / tumhAre putrakI Ayu samApta hogaI hai, vaha mRtaka hogayA hai| mRtakako jilAnekI tAkata kisI meM nahIM hai, isa lie aba tumheM usake prANoMkA moha tyAga kara zAMtikI zaraNa lenA caahie| samra ke vacanoMse vRddhako zAMti nahIM milii| vaha bolAsamrAT ! mere hRdayako putra prAptike vinA zAMti nhiiN| merA hRdaya putra viyogako sahana karane ke lie kisI taraha bhI samartha nahIM hai| puSake milane kI icchAse meM nApake pAsa bhAyA thA, upadeza punaneke
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogI sagararAja / 95 lie nahIM, lekina maiM dekhatA hUM, mujhe bhApake yahAMse nirAza hokara lauTanA pdd'egaa| Apa cakravarti samrATa hokara bhI merI rakSA nahIM kara sakeMge? samrAT ! Apa aisA na kIjie, Apa zaktizAlI haiM, mApa usa yamarAjase avazya hI yuddha kI jie aura mere putra ko lauTA diijie| vRddha tuma nahIM samajhate ? yamarAjase yuddha kAnA merI zaktise bAhara hai aca tumhArA ronA dhonA vyartha hai usa banda kIjiye aura isa vRddhAvasthA meM zAMtikI zaraNa lIjie / mahodaya ! aba Apa putramohakI chohie / yaha mamatva hI AtmabaMdhana kI vastu hai| tuma yaha nahIM jAnate ki sArA saMsAra svArthamaya hai. sAMgArika mnehake aMdara svArtha hI nihita rahatA hai nahIM no vAstavameM na koI kimI kA putra hai aura na pitA hai / na koI kisIkI rakSA karatA hai aura na kimIko koI mAtA hai / yaha yaca maMmAra kA mAyA moha hai. jisake kA hama aimA samajhane haiM / mAko to aba moha tyAga kara prasanna honA cAhie / bhAna ApakI Atmonnati ke mArgakA kaMTaka nikala gayA, aba Ara baMdhana mukta haiM / Ajase aba apane jIvanako saphala banAne kA payatna kiijie| yaha mAnava jIvana Atma-kalyANa kA jeSTha sAdhana hai, use putra mohameM pahakara naSTa ma4 kIjie / abataka putra mohake kAraNa Apa apanA kalyANa na kara sake, lekina aba to Apa svataMtra haiM isalie zoka tyAga kara mAdhu dIkSA lIjie aura AtmakalyANameM saMkhma ho jaaie| samrAT ! vRddhako isa taraha sAntvanA de rahe the isI samaya agne bhAiyoM kI mRtyuse zokita rAjakumArane praveza kiyaa| usakA mana dekara ho rahA thaa| usane mAte hI apane sabhI bhAiyoM ko khAI khodate
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 ) jaina yuga-nirmAtA / hue mRtyu prApta hone kA samAcAra sunAyA / priya putroMkI mRtyu sunAra sagarAja mUrchita hokara pRthvI para gira pdd'e| jaba naha caitanya hue taba unhoMne dekhA ki sAmhane vRddha khaDA huA hai| vaha kaha rahA hai-samrAT ! upadeza denA sAla hai lekina usakA pAlana karanA kaThina hai| dUsaroMko patha batalA denA kucha kaThina nahIM parantu usapara svayaM calanA TeDI khIra hai| Apa mujhe to upadeza de rahe the bhAtma kalyANa karanekA lekina Apa khuda putra viyogakI bAta sunate hI behoza hogae / vRddhake isa vyaMgakA samrATa ke hRdaya para gaharA prabhAva pdd'aa| unake manase mohakA bojha utA gyaa| ve sorama laMga-hAmtavameM vRddhakA kathana satya hai| sAMsArika moha maDAbalavAna hai, mere Upara bhI isa mohakA pracala cakra cala rahA hai, aura maiM usImeM sakkara lagA rahA huuN| mAja me / mAi nazA bhaMga hogyaa| phira ve vRddha meM bAle-vRddhamahodaya ! samrAT jo kahate haiM use karate haiN| bezaka mohane mujhe behoza banA diyA thA, lekina aba maiM svastha huuN| maiMne AtmakalyANa aura loka sevAke patha para calanA nizcita kara liyA hai, calie Apa bhI mere isa pathake pathika bnie| samrATke zabdoMse vRddha cauka par3A, vaha uThA aura bolA-smrATa : bhAja Apa usa pathapara Ae haiM, jisapara kucha samaya pUrva meM Apako lAnA cAhatA thA / Apa mujhe nahIM pahacAnate, maiM ApakA pUrvajanmakA sAthI vahI maNiketu huuN| maiMne Apako lokakalyANake mArga para lAne ke lie hI yaha saba kArya kiyA hai| maiMne hI khAI khodate hue Apake putroMko behoza kara diyA thA, aura maiM hI vRddhakA rUpa rakhakara yahAM
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogI sgrraaj| [97 nAyA huuN| pUrvajanmakI pratijJA pUrNa karanA merA kartavya thA, maiMne mitrake eka kartavya ko pUrNa kiyA hai| merA kArya aba samApta hogayA, bhApa mA Atma-kalyANake patha para haiN| maiM mA jAtA hai, Apa mAne nirdhArita patha para calakara lokakalyANa bhAvanAko saphaU banAie / behoza hue bhApake putroMko maiM hozameM lAtA huuN| yaha kaha kA umane vRddhakA rUpa badala DAlA / aba vaha maNiketuke rUpameM thA / sagarAjane use hRdayase lagA liyA aura usake maitrI dharmakI prazaMsA karate hara kahA-maNiketu ! tuma mere pUrva janmake sacce mitra ho| mitrakA yaha kartavya hai ki vaha satya-mArgakA pradarzana kare aura apane mitrako zreSTha salAha de / tumane moha-jAlameM behoza rahanevAle mitrako samaya rahate saceta kara diyA isase adhika maitrI dharma aura kyA ho sakatA hai ? aba maiM kalyANa gthakA pathika hUM, mujhe aba koI usase unmukha nahIM kara sktaa| yaha kahate hue samrATkA hRdaya mitra premase bhara mAyA, ve phira ekavAra hRdayase mile| maNiketu apanA kArya samApta karake devaloka calA gayA aura samrATa sagara yogI samrATa bana gae /
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106] jaina yug-nirmaataa| saugA aura sAdhu dIkSA grahaNa kii| ayodhyAkA saundarya cakravarti sanakumArake vinA mA zUnya sA ho gayA thaa| samrAT sanatkumAra, nahIM mahAtmA sanatkumAra-yogIzvara sanatkumAra, aba yogasAdhanAmeM tanmaya the| tapazcaraNameM ninta the| unhoMne isa janmake sAMsArika baMdhanoMko tor3a DAlA thA, lekina pUrvajanmake saMskAroko vaha nahIM tor3a pAe the, ve abhI jIvita the| pUrvakarma phala pAnA abhI zeSa thA, yaha prakTameM AyA, unheM koda ho gyaa| unakA vaha mundara aura darzanIya zarIra kor3akI kaThina vyAdhise Aja grasita thA, sAre zarIrase malina mala aura rakta nikala rahA thaa| tIvra durgadhike kAraNa kisIko unake nikaTa jAne kA sAhama nahIM hotA thA, lekina isakA unheM koI kheda nahIM thA, koI glAni nahIM the| ve zarIrakI apavitratAko jAyate the, ve nirmamatva the, zarIrakI bAdhA heM AtmadhyAnase vilaga nahIM kara sakI thii| unakI AtmatanmayatA para usakA koI prabhAva nahIM thA, ve pUrvakI taraha sthira the| devatAoM ko unakI isa nirmamatvatA para Azcarya huA / unhoMne jAnanA cAhA, sanatkumArakA yaha nirmamatva banAvaTI to nahIM hai, vaha jo kucha bAharase dikhalA rahe haiM vaha unake aMdara bhI hai athavA nahIM, unheM para kSaNa kI kasauTI para kasanA cAhA / "hama vaidya hai, vyAdhi kaisI hI bhayAnaka kyoM na ho bhale hI baha kor3a hI kyoM na ho hama use nizcayase naSTa karanekI zakti rakhate
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ nispRhI sntkumaar| [10 haiM " vaha dhvani yogIrAjake kAnoM para vAravAra AghAta karane lgii| unheM isase kyA thA, ve to aAtma-samAdhi mama the / / nizcita samaya para yogIzvagne apanA dhyAna samApta kiyaa| vaMdyAja unake sAmhane upasthita the| uke cAmeM par3hakara boleyogezvara : tA hUM ke dhyAnameM yaha bha koI bAdhA nahIM pahuMcAtI hogI, lekina vyAdhi to padhi hI hai, usakI vedanA to Apako hAnI dI hogii| mere rahate hue ApakI yA vyAdhi banI rahe yaha bahe duHkhakI bAta hogii| yogIz ! Apa mujhe AjJA diijie| bhApakI yaha vyAdhi kucha kSaNoM meM hI maiM naSTa kara duuNgaa| RSIzvana sunA-ve bahI zAMtisa bole-vaidyarAja ! jAna par3atA hai Apa yaha dayAlu haiM bhaeko merI dhi naSTa karane kI bahuta cintA ho rahI hai| maiM samajhatA hUM Apa vAstava meM paMdya hai jo merI vyAdhiko naSTa kara skeNge| ApakI kRgase mujhameM vyAdhi naSTa karane kI zakti maujUda hai| vaidya rUpadhArI devatAne khaa| vadyAja : lekina kyA merI mUla vyAdhiko Apa pahacAnate haiM / jisakI vajaha se yaha UparI vyAdhi jise dekhakara ApakA mana karuNAse pighala rahA hai, jIvana pA rahI hai usa vyAdhikA bhI nidAna kara sakeMge ? vaidyarAja ! yaha vyAdhi to kucha nahIM mujhe usI vyAdhike naSTa karanekI cintA hai-vaha mahAvyAdhi hai 'janma-maraNa' usakA mukhya kAraNa hai karmaphala / kyA ApameM usake naSTa karanekI zakti hai ? vaidya maba mauna thA, yogI sanatkumArake praznakA usake pAsa koI
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108] jaina yug-nirmaataa| uttara nahIM thaa| vaha aba apaneko adhika samaya taka prahanna nahIM samajhA, vaha parAjita ho cukA thaa| mahAtmAke caraNoM meM par3akara vaha bolA-mahAtman ! kSamA kIjie / mahAvaidyakA parIkSaNa karane maiM bhAyA thA vaidya banakara / maiM ApakI vyAdhiko nimUra karanA to dUra usakA nidAna bhI nahIM jaantaa| hama vyAdhike vinAzaka to Apa hI haiM / ApameM hI karmaphala aura janmamagNa naSTa karanekI zakti hai| maiM to ApakI nimhatA dekhane AyA thA use dekha cukA / ApakA yoga sAdhana, ApakI Atma tanmayatA, ApakI nirmamatvatA Adarza hai, vAstavameM Apa nispRha yogI haiN| maiM to ApakA caraNa sevaka hUM. bhApakA aparAdhI hUM, kSamAkA pAtra hai| prArthanA karake deva apane sthAnako calA gyaa| yogIrAjane tIvra karmake phalako yogakI pracaMDa uSNatAmeM pakA hAlA, usake rasako dhyAnAmise naSTa kara diyA / tIkSNa vyAdhiko ke pogaye, yogako mahAn zaktike sAmhane karmaphala sthira nahIM raha sakA vaha jalakara bhasma ho gyaa| yogIrAjane divya Atmasaundaryake darzana kiye, usameM unhoMne apaneko mAtmavibhora karA diyA, unakA mAnasa paTala aAtma-saundaryakI usa adbhuta prabhAse jagamagA uThA thA jo mavinazvara thI, sthAyI thI aura amara thii|
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ [8] mahAtmA sNjyNt| (sudRr3ha tapasvI) (1) gaMdhamAlinI dezakI pradhAna rAjadhAnI vItazokA thii| usake badhIzvara the mahArAjA vaijayanta / unakA vaibhava svargIya devatAoM kI taraha atulanIya thaa| ve apane vaijayanta nAmako caritArtha karate the / sAhasa aura parAkrama meM bhI ve eka hI the| rakSmIkI taraha mahAbhAgyA mahArAnI bhavyazrI unakI pradhAna paTarAnI thii| vaijayanta nyAya aura nIti apanI prajAkA saMrakSaNa karate the| ve udAramanA the / vidvAnoM kA yogya sammAna karake, suhRd baMdhuoMko niHsvArtha premase aura mAzritoMko dravya dekara saMtuSTa rakhate the| atyAcAriyoM aura anyAyake lie unake hAthameM kaThora daMDavA
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ ROKNamonomwownawwwmarawr. Manwrwwwwwwwwwwwwwww jana yug-nirmaataa| isIlie unake rAjyameM vyasanI aura dugacArI puruSoM kA astitva nahIM thaa| unake do putra the-eka saMjayanta dUsare jayaMta / gajya prAMgaNakI zobhA bar3hAte hue ve donoM galaka darzakoM kA mana mugdha karate the| donoM hI pratApazAlI sUrya aura candra ke samAna prakAzavAna the| donoM kumArone bar3e honepara nyAya aura sAhityakA acchA adhyayana kiyA thaa| siddhAMta aura darzanazAstra ke ve marmajJa the, ve aba yauvanasAna the; zarIra saMgaThanake sAtha2 saundarya aura kalAkA pUrNa vikAsa unameM huA thaa| usa samayakA zikSaNa Aja jaisA doSapUrNa nahIM thaa| mAjakA zikSaNa mAnasika vikAma aura caritra nimaNake lie na hokara kevala udara pUrti aura vilAsakA sAdhana banA huA hai / bhAstika vijJAna aura usake vikApakI ora hamakA thahA bhI lakSya nahIM hai| usakA pUrNa dhyeya bhautika vijJAna aura usake vikAsako ora hI hai| yuvakoM ke manameM gupta rUpa meM vikasita honevAlI vAsanA aura kAma lipmAko vaha pUrNa sahAyatA detA hai| svadeza. jAtipammAna, svAdhInatA aura Atmagauravako bhAvanAoMko Aja.yA zikSaNa chUnA bhI nahIM hai, usane yuvakoM ke sAmane eka aimA vAtAvaraNa paidA kara diyA hai jo unake liu bhayaMkara vinAzakArI hai / videzI sabhyatA aura bhAvanAoM ko yaha uttejita karatA hai aura pUrva gaurada ke saMskAroMkI jar3ako naSTa karatA hai| isa bhayAnaka zikSaNake mohameM bhAratIya yuvakoM kA jIvana aura dezakI saMpatti svAhA ho rahI hai, aura usake badale unheM gulAmI, mAnasika pApa aura bhogavilAsakA upahAra mila rahA hai / isa zikSaNake sAtha hI yuvakoM ke mAnasika parama
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ NAWIKIWARIWIKIWANINNI IMALWANWOMWWWWWWWS 118] jaina yug-nirmaataa| Age bddh'e| unhoMne mahAtmA saMjayaMtako pattharoMse mAranA prAraMbha kiyaa| pattharoMkI varSA usa samaya taka nahIM rukI jaba taka unhoMne mahAtmAko jIvita samajhA, aMtameM mRtaka samajha kara ve unheM vahIM choDakara apane nagarako bhAga ge| mahAtmA saMjayaMtane isa upasargako bar3I zAMtise sahana kiyA / karmaphala samApta hocukA thA, svarNako aMtima AMca laga cukI thI, aba unakA bhAtma zuddha hocukA thA, unheM vizvadarzaka kevalajJAna prApta huaa| unake saMpUrNa karma eka-sAtha naSTa hocuke the, zarIrase bhAyukA saMbaMdha naSTa hocukA thA isaliye unhoMne usI samaya nirvANa prApta kiyaa| ___mAnava aura devatAoM ne milakara unakA nirvANa utsava manAyA aura unake adbhuta dhairyakA guNagAna kiyA /
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ [9] mahAtmA raamcndr| (mArata-vikhyAta mahApurupa) (1) maMDAkA mukhya dvAra bar3I mundaratAse manAyA gayA thA, aneka dezose nimaMtrita nareza yathAsthAna The the| nizcita samaya para eka mundarI bAlAne sabhAmadhyameM praveza kiyA, sabhI rAjAoMkI 'Ta usake mukhamaMDala para thI / sundarI vAstavameM sundarI thI, usake pratyeka maGgase mAdakatA chalaka rahI thI, hAthameM sugaMdhita puppoko mAlA thI, sApha vastroMse sapane aMgoMko Dhake hue eka smaNI usakA mArga pradarzana kara rahI thii| aneka narezoMke bhAgyakA phaisalA karatI huI vaha eka sthAna para rukI / darzakoMke netra bhI usI sthAna para ruka gae / vyaktikA hRdaya
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120] jana yug-nirmaataa| harSase phUla nThA kapoloM para gAlI daur3a gaI. vizAla vakSasthala tana gyaa| bAlAne usake prabhAvazAlI mukhamaMDala para ekavAra apanI vizAla dRSTa Aropita kara dI, phira lajjAse saMkucita hue aMgoko sameTakara usane apanI bAhuoMko kucha Upara uThAyA, aura hRdayakI dhar3akanako rokate hue apane sukumAra kAkI puSpamAlA vyaktike galemeM DAla dii| kArya samApta hocukA thA, ayodhyA nareza dazaratha vijayI hue| svayaMvara maMDapama kumarI ke kaIne unake galemeM varamAlA DAlatI thI / varamAlA DAlakara apane saMkucita aura lajjAzIla zarIrako lekara vaha jhukI huI kalpalatAkI taraha kucha saNako vahAM khar3I hI, phira maMdagatise calakara vaha vivAha vedikAke samIpa baiTha gii| keIkA cunAva yogya thA / usane zreSTha puruSako apanA pati svIkAra kiyA thA, suhRda aura kuTumbI jana isa saMbaMdhase prasanna the, lekina svayaMvara maMDapameM parAjita narezoMko yaha saba asahya ho uThA / ve apaneko apamAnita samajhane lage aura apane apamAna kA badalA yuddha dvArA cukAneko taiyAra ho ge| rAjA dazaratha isake lie taiyAra the, unhoMne apane sthakA saMcAlana kiyA, kekaIko usameM viThalAyA aura rAjAoMse yuddha ke lie apane rathako Age bar3hA diyA / narezoMne eka sAtha milakara unake Upara dhAvA bola diyaa| dazaratha yuddha kriyA-kuzala the, lekina unheM yuddha aura ratha saMcAlana donoM kArya eka sAtha karanA par3a rahe the, eka kSaNake lie unheM isa kAryameM kucha kaThinAI huI aura unakA sva bhAge bar3hanese ruka gyaa| zatruna
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAtmA raamcndr| [121 mAkramaNa jArI thA, unakA hRdaya isa bhAkramaNase hatAza nahIM huA thA, ve Age bar3hane kA mArga khoja rahe the| isI samaya unhoMne dekhA, keIne unake hAthakI muhara lagAmako apane hArthoM meM le liyA thA, aba yuddha saMcAlanake lie ve svataMtra the| vIra ramaNIkI sahAyatAse unakA mAhama dUnA bar3ha gayA, unhoMne pabala parAkramake sAtha zatruoMpara akramaNa kiyA / zatru senA pIche haTane lgii| rAjA dazaratha vijayI bane, vijayane unake mamtakako UMcA uTA diyA / vijayake sAtha vIra bAlA ke Iko unhoMne prApta kiyA, unakA unmukta hRdaya ke kaI kI vIratA para mugna thA, mAnakI vijayakA saMpUrNa zreya ve ke Iko denA cAhate the. bole-vIgArI ! terI ratha-cAturyatAne mera hRdayako jIta liyA hai / bhagne jIvanameM Aja prathama vAra hI maiM itanA prasanna hUM, 65 pramannatAkA kucha bhAga meM tujhe bhI denA cAhatA haM, Arye : AjakI isa vijaya smRtiko cira smaraNIya banAne ke lie maiM icchita varadAna denA cAhatA hUM tera liye jo bhI icchita ho use mAMga, maiM tarI pratyeka mAMgako pUrNa kruuNgaa| maiM ApakI hUM, maga kartavya pApake pratyeka kAryameM sahayoga denA hai, maiMne Aja apanA kartavya hI pUrA kiyA hai / yaha prasannatAkI bAta hai, maiM apane kartavyameM saphala huii|" "mApa mujha pA prasanna haiM, mujhe icchita varadAna denA cAhate haiM, nArIke liye isase adhika saubhAgyakI bAta aura kyA ho sakatI hai| maiM isa saubhAgyako svIkAra karatI hUM, Apa mere vAdAnako apane pAsa surakSita rakhie icchA hone para maiM unheM mAMga laMgI", kekaIne harSita
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ wwwwwwwwwwnainamwwwwww wwwwwwwAINITWImwww - 122] jaina yum-nirmaataa| hRdayase yaha khaa| vinotAmeM bhAja AnaMdakA siMdhu umar3a par3A / pratyeka nAgarikakA ceharA harSase jhalaka uThA thA / + + + rAjA dazarathakA rAjamahala harSagAnase gUMja uThA, unake yahAM bhAja rAma janma huA hai| rAma janmakA smava avarNanIya thA, kauzalyAkA hRdaya isa utsavase AnaMda magna ho gayA / yaha utsava usa samaya apanI sImAko ulaMghana kara gayA, jaba janatAne rAnI sumitrAke bhI putra honekA samAcAra sunaa.| donoM bAlaka rAma lakSmaNa apanI bAlakrIDAse dazarathake prAMgaNako suzobhita karane lge| kucha samaya jAne ke bAda rAnI kekaIne putra janma diyA, putrakA nAma bharata yAvA gyaa| isa taraha rAnI sumitrAke dvitIya putra humA, jisakA nAma zatrughna pddaa| kalA, bala, puruSArtha vidyAvRddhike sAtha 2 cAroM kumAra vRddhi pAne lge| guru vaziSTha ne cAroM kumArako zastra aura zAstra vidyAmeM atyaMta kuzala banAyA ! unake yazakI surabhi dezake cAroM kone bhAne lgii| ____mithulA nareza janaka isa samaya mukha- mama dikha rahe the, rAnI videhAne eka putra aura putrIko sAtha hI janma diyA thaa| rAjamahala meM mAnaMdake nagAr3e bajane lage, lekina saMdhyA samayakA yaha mAnaMda savere taka sthira nahIM raha sakatA / jo rAjamahala saMdhyAke kSINa prakAzameM dIpakoMse nagamA uThA thA, nRtya aura gAnase unmAdita bana gayA thA
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAtmA rAmacandra / [129 zrI rAmako rAjya tilaka denekI taiyAriyAM hone lagI, janatA isa mahotsavameM bar3I dilacaspIse bhAga le rahI thI, Aja rajatilaka honevAlA thA isI samaya eka aMtarAya upasthita hubhaa| rAnI ke kaIkA putra bharata bAlakapanase hI virakta thA, apane pitAko vairAgyake kSetra agrasara huA dekha usake vikta vicAroMko eka aura avasara milA / vaha bhI mAthake sAtha hI vairAgI banane ke lie taiyAra hogayA / ke kaIna ta munI. TasakA hRdaya patike sAtha hI sAtha putra viyoga karAha uThA : vaha kartavya vimUr3ha hokara kucha samayako ghora vimAna hoI / TasakI kho manthaga thI, matharA bahuta hI cAlAka aura kuTila hRdaya thI, rAnI citAkA kAraNa use mAlUma hogayA thaa| usa; ' nI ke Iko eka salAha dii| vaha bolI-rAnI ! yaha mamaya vitAkA nahIM prayatnakA hai ! yadi isa samayako tUne ciMtAmeM kho diyA to jIvanamA tujhe apane jIvana ke lie ronA hogaa| tujhe rAjAne varadAna die the, una vAdAnoM ke dvArA ta Ane priya putra bharatake lie rAjya mAMga le, lekina dhyAna rakhanA pratApI rAmake rahate hue bharata gajya nahIM kara sakegA, isalie rAjyakI surakSAke lie rAmake banavAsakA bhI dusarA vara mAMga lenA / kekaI saralahRdayA nArI thii| usakA itanA sAhasa nahIM hotA thA lekina manthagane sAhasa dekara use isa kArya ke lie taiyAra kara liyaa| ____ dazagya vagdAna dene ke lie pratijJAbaddha the / kekaIne varadAna mAMgA aura use milA / zrI rAmake mastakako muzobhita karanevAlA
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13. jana yug-nirmaataa| satyama * mAna ke mi13 car3hAyA gayA-bharatane mAtAkA soca, pitAkI majJA * 65 ke Agraha ko mAnA / pavRkta ne apane rAjyAdhikArakI carcA taka nahIM kii| :- .:: tikI sajA svIkAra kI / vannA kI AjJAse . .. . kina nahIM huA / 'Tako daste . ...... i ci : RigA sItA au* bhra tR tta. 26maNane 8 . da. / 6.35o asthanIya vedanAeM 4kaSTa 5, na tya praNase nahIM Ti , ve vana __.. , va taha ... 1o unake jAna kA a hya va Ta ! lakina re meM / ma tA aura jAke nda baMdhanako : cala die| ma ga ghara cttii| : / / 3 baMdhAte hue apane 5.35 ha cale / . .. | mAnandra ghA. bhara me vivaraNa pAna ne Tasaka pu. . vanoM aura bhayAnaka kandarAoM ko ' apanA 1.9.1. ... .bhayAnaka jaMgaloM au* guphA ,ne hue una .25 mI vyAkula nahIM hotaa| ve i. bhr| sa . ja the| vRkSoMka madhura phala rUkira apanI kSudhA zAnta hue ve ko parevA saritAko pArakara daMDakAraNyake nikaTa phuNce| giriko mundaratAne unake hRdayako mAkarSita kara liyA / ve kucha samayako vizrAma lenake lie vahIM eka kuTI banAkara Thahara ge|
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAtmA rAmacandra / [131 rakSaNa prakRtike upAsaka the| prakRtikA abAdhita mAmrajya girake pAroM ora phailA huA thaa| usakI manomohakatAne unakA hRdaya mugdha kara liyA thaa| eka dina prakRtikI zobhA nirIkSaNa karate hue ve bahuta dUra pahuMca gae the, vAM hone eka vAMsake jaMgalako devA / vAmakA vaha jaMgala ka adbhuta prazase prakAzita ho rahA thaa| dekhakara TAke AzcaryA ThikAnA nahIM rhaa| ve usa prakAzakI khoja ka. ' bAMgoM ke nikaTa phuNce| unake andara unhoMne eka cana kI naI bastu devI / ge calakara unhoMne use *ThA liyaa| vaha 2 nA, ''| tIkSNa " Da ! tha', khaDkI tIkSaNa ke parIkSaNake daura meM moM para calAyA / ra kyA thA unake damne myUma vAMmA jagana paTa gayA ! TamameM 48 haH zaMbuka3 mA dazA bhI kTa kA jamIna para gira gayA / / 'zca cakita lakSaNa usa khaDgako lekara mAne sahanazI kaLe apa kI bahina candra yAkA putra ke jaMgaloM maTA mA vi. * iko upAsanA ke 'hA thA, 8pAsanA karate hue use eka mAha / / thA, umakI . - ninyati bhojara lAyA lI thii| .hakI bhAvanA mAna samArI thii| ina upake sAm:ne par3A thA lekina usakA durbhAgya usake sAtha thA / vaha zaMbukako na mirUkA lakSkSaNake hAtha lagA / use usake dvArA mRtyu hI hAtha lgii| mAja candranakhA pAne putra ke lie niyamAnusAra bhojana bAI
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 ] jaina yuga-nirmAtA / (10) rAmake janmotsava ke bAdase ayodhyA apane saumAbhyase vaMcita thI, Aja rAmake lauTane para usane apanA saubhAgya phira pAyA, vaha saundaryamaya ho uThI / virAgI bharadane zrIrAmake caraNoMpara apanA mukuTa rakha diyA, ve eka kSaNake lie bhI aba ayodhyA meM nahIM rahanA cAhate the / prajAkI rakSA ke lie zrIrAmako rAjyabhAra svIkAra karanA par3A / rAmarAjyase ayodhyAkA gayA huA gaurava punaH lauTa mAyA, prajAne saMtoSakI sAMsa kI rAma prajAke atyaMta priya bana ge| unhoMne rAjyakI sundara vyavasthA kii| pratyeka nAgarikako unake yogya adhikAra diye, unake rAjya meM sabala aura balavAna, ghanI nirbala aura nIca UMcakA koI bhedabhAva nahIM thA, sabako samAna adhikAra prApta thA / sukhasAgara meM azAMtikA eka tU uThA / tUphAnakI laIra dhIre2 uThIM / " zrI rAmane sItA ke satItva kI parIkSA lie vinA hI use apane ghara meM sthAna de diyA, vaha sadaNake yahAM kitane samaya taka rahIM, vahA~ rahakara kyA vaha apane Apako surakSita rakha sakI hoMgI ?" lahareM zrI rAmake kAnoM taka jAkara TakarAI bhayaMkara tUphAna umar3a uThA, isa tUphAna meM par3akara zrI rAma apane ko saMbhAla nahIM sake, sItAkA tyAgakara unhoMne isa tUphAnako zAMta karanekA prayatna kiyA / sItAjI bhayaMkara jaMgala meM nirvAsita thiiN| vahAM unhoMne pratApI lava-kuzako janma diyA / nArada dvArA sItAjI parIkSA deneke lie ekavAra phira ayodhyA bAI / gaI unhoMne agnipraveza kiyA aura bharane satItvakI parIkSA meM
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAtmA raamcndr| [141 saphala huyIM lekina gRharu / jIvana unheM bhara pasaMda nahIM thA, ve zrI rAmase AjJa lekara pasvinI hogii| satAke cale jAnepara zrI rAmakA jIbana zuSka bana gayA thA unakA maba sArA moha lakSmaNa mA samAyA thaa| eka dinakI bAta; indra mAmeM gama-lakSANake adbhuta snehakI kahAnI sunakara ka tideva ke rakSaNa ke lie bhaayaa| bhAkara usane zrI rAmake nidhanakA jhUTa jhuTha smaanaa| zrI lakSaNako munAyA, sakSamaNakA hRdaya zrI gamakA nidhana sunakara TUTa gayA, ve mUrthita hokara bhRtalapara gira pdd'e| unakI vaha mUc mRtyu ke rUpameM parihoI / kIrtidevako svapna meM bhI isa durghaTanA kI AzaMkA nahIM thI, 26:Nako mRtaka dekha usake hRdaya meM bhUkaMpa hogayA, use apane kRtyapA basA va ttApa hunaa| 26maNa para zrIrAmako hArdika sneha thA, unheM pRthvI pa pahe dekhakara unake snehakA bAMba TUTa par3A, lakSmaNajIkA zarIra mRtaka bana cukA thA lekina zrIrAma se abataka jIvita hI samajha rahe the / ne lakSmaNako mUrchita samajhakara aneka prayatnoMse unakI mRjhai haTAnekA udyoga karane lge| janatA rAma lakSmaNake snehako samajhatI thI, vaha yaha bhI jAnatI thI ki zrI lakSmaNakA dehAvasAna ho cukA hai lekina mohamama samako koI samajhA nahIM sakA . unake isa mohameM sabakI sahAnubhUti thI, lekina sahAnubhUtine aba dayAkA rUpa dhAraNa kara liyA thaa| dhIre 2 zrIgamakA yaha moha janata ke kautUhalakI vastu bana gyaa|
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ .142 | jaina yug-nirmaataa| ne 26maNake mRta zarIrako kandhe para rakhakara ghUmate the| kabhI use bhojana khilAte, kabhI zRgAra kagate aura kabhI use sone kA niSphala aura zAmyajanaka prayatna karate the / rAjyakArya unhoMne tyAga diyA thaa| i.sa.hara mana kA yaha mohakA maMsAra calatA rahA, aMmeM na meM baMdhana TUTa', unhoMne apane bhAIga mRtaka saMka' kiyaa| - nATake aneka dRzyoM ko dekhate 2 zrIrAmakA hRdaya aba Ura gA thaa| rAjya kArya ko bhava ke vAtAvaraNa, 4 ra daha apanako i. rambana, cate the / unakA nirmala ma tmAparase mohakA bhAvagNa haTa cu| 4. / una / pAtmA kI cA prala :o 2 aura eka di. ......'putrako rAjyabhAra sonakara sanyAsI bana gae / OM sUrya-2 3 6 jisa taraha camaka haiM usI taraha zramika divya te. se prakAzamAna ho utthaa| devatAoMko unA i- nimamatA para Azcarya hone lagA, unakI kSAkA tIra chuTa cukA thaa| yogI rAmake cAroM ora vilAsa kA vAtAvaraNa phaila gayA. ka.yA paMna nAda, dhukaroM kA guMjana, puppokI matta surabhi aura bAla, ka. mRdu se sArA vana gRja uThaH / p| samasa: ma. to 1. 56 . sAta varSa bhI mA nItA thA pakSa beka ra 5. pona vijina hue, prIsa ke Arata-7 kI vijaya huii| yogI rAmake nirmamatvakI devatAoMne prazaMsa kI mahA ! rahasa aba mahAtmaH 2.ma hI the|
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ [10] tapasvI vAlideva | (dRDha pratijJa, vIra aura yogI / ) (?) apane pradhAna mantrIkI ora } pravala pratApI samrAT dazAnanane nirIkSaNa karate hue kA- mantrI ! *hiiN| aisA kadApi nahIM ho karatA | kyA mera akhaNDa pratApase vaha avagata nahIM ? bhara-varSa ke nako licit nRTimAtra ke barase vipina kara denevAle dazAnanazarI zaki kyA vaH aparicita hai ? nahIM, yaha asatya saMlApa hai / maMtrIne kA- mahArAja ! yaha akSarazaH satya hai, ApakA maMtrImaMDaka kadApi asAca saMbhASaNa nahIM karatA, use apane kathanapara pUrNa vizvAsa rahatA hai| satya ke antastaka meM praveza karake hI Apake sammukha vAkya uccAraNa kiyA jAtA hai / yaha aTaka satya hai ki "yAkidevane
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aaminwwwwwwwwwwwwwwwwnal A warwwwwwNAMANAN 144 ] jaina yuga-nirmAtA / sumeru parvata jaisI yaha nizcala pratijJA lI hai, vaha jainendradeva, digambara RSike atirikta kisI vizvake samrATako namaskAra nahIM kreNge|" dazAnanane kahA-mantrI ! taba kyA bAli devane mujhe namaskAra karanekI anicchAse hI aisA kiyA hai ? nahIM ! bAlidevakA rAjya mere mAzrita hai| yaha kaise sambhava ho sakatA hai ki vaha mujhe praNAma na kare aura merI AjJA zirodha yaM na kare ? maMtrI ! prayatna karane para mI tumhArI isa bAta para mujhe vizvAsa nahIM hotaa| ___maMtrI ne kahA-mahArAja ! 'kara kaMkaNako mAsIkI kyA bhAvazyaktA ? ' eka dUta bhejakara mApa isakA svayaM nirNaya kara sakate haiN| laMkezakI mudrA se aMkita eka AjJApatra TasI samaya vAlIdevake pAsa rAjya dUna dvArA bhejA gyaa| vAlideva kinvA naga ke adhiAti the| prakhyAta kapivaMzameM unakA janma humA thA, vaha bar3e parAkramI vo| aura dRDhapatijJa the| unheM yaha rAjya dazAnanakI kRpAse prApta huA thaa| rAjyasiMhAmana para AsIna hote hI unhoMne apane dRha pratikramake prabhAvase bhalA samayameM hI aneka vidyAdharoM ko apane Azrita kA liyA thA / taTastha samasta rAjAoM meM vaha mahAmaNDalezvarake nAmase prasiddha the| nikaTastha rAjAoMra unakA adbhuta prabhutva thaa| unakI una sabapara anivArya mAjJA calatI thii| vAlI deva dharmaniSTha karmaTha aura vidvAn the| jainadharma para unheM nizcala zraddhA thii| nityakarma pAlanameM vaha satarkatApUrvaka nirantara tatpara rahate the|
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ MAINMENSAANGAMINIAMMAWATIMONASAMIRMIREMAINARONMENRISHNAAMANNARAUMARWROIRMONIAN 152] jaina yuga-nirmAtA / apane sAhasa, yahAMtaka ki manuSyatAkA bhI bodha nahIM rahatA, kramazaH vaha sAdhAraNa zreNIse nikala kara apaneko eka vizAla ucca sthAnapara bhAsIna humA samajhane lagatA hai, aura antameM vaha apane mithyA madata ke sammunca kisI vyaktiko kucha samajhatA hI nahIM hai| yadi use apanI panucita zaktike vikAsake sAdhana prApta ho ja te haiM taba to usake abhimAnakA ThikAnA hI nahIM rahatA kiJcitmA vaimaka apUrNa jJAna, zArIrika bala aura prabhAva prApta kara hI vaha marane paroko pRthvIpara rakhanekA prayatna nahIM karanA / laMkeza usa samaya sArvabhaumika smrAT thA, vaha asaMkhya rAjyavaibhavakA svAmI thaa| usakA rAjAmopara ekachatra adhikAra thA, vaha aneka uttamottama vidyAoM kA svAmI thA, apanI vidyAoMkA use pUrNataH pabhimAna mA, mazmiAnake lie aura Avazyaka hI kyA hai ! sattA, nara aura niSpanA abhimAna-analake lie pRtakI AhutieM haiN| apane bimAnako AkAzameM aTakA huA niraMkSaNa kara usane apanI samasta vidyAoM kA upayoga karanA kAma kiyA, 'apanI samasta zaktiko usane vimAna calAne meM lagA diyA, kintu usakA vimAna vahA~se Tasase masa nahIM huaa| maMtra-kI lita puruSakI taraha vaha usa sthAnapara ramita ho gayA / mabhimAnI saMkezakA hRdaya jala utthaa| vaha vimAnase utarA / usane nIce nirIkSaNa kiyA / vahAM usane jo kucha dekhA usase usakA hRdaya koSa aura abhimAnase dhadhaka uThA / usane dekhA ki nIce vAlideva tapazcaraNameM magna hue baiThe haiN| .
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapasvI vAlideva / [153 mewaunuwaWANAWNawinAINMENownwaonmamawaanROWNIAAV laMkeza jJAnavAna vyakti thA, use zAstroMkA acchA jJAna thaa| vaha bAnatA thA ki mahatvazAlI Rddhi prApta munirAjoMke phArase vimAna nahIM jA sakatA hai| vaha muniyoM kI zakti se avagata thA, kintu hAyare abhimAna ! tu mAnavoMkI nirmala jJAnadRSTiko prathama hI dhuMdhalA kara detA hai| terI upasthitimeM manuSyake hRdayakA viveka vilaga hojAtA hai, aura mAbhimAnI pretako heyAdeyakA kiJcina bhI bora nahIM rahatA / abhimAnakumitrakI mamatAmeM par3e hue lakezake hRdayase viveka vilaya hogayA / vaha vicArane lagA "oi ! yaha vahI vAlideva hai, jisane merA usa samaya mAna bhaMga kiyA thA aura Aja bhI mujhe parAjita karane ke lie hI isane merA vimAna roka rakkhA hai| acchA dekhU meM isakI zakti ? maiM isa pahADako hI ukhAr3a kara samudra meM na phaiMka dUM to mega nAma dazAnana nhiiN| usa samaya isane samasta rAjAoM ke sammukha merA no apamAna kiyA thA, usakA badalA mAja maiM isase avazya lagA / Aja meM ise apanI acintya vidyAoM kI zakti digbakA dNgaa|" krodha aura abhimAnake asIma begako dhAraNa karanevAle dazAnanane apanI vidyA aura parAkramake balapara parvatake nIce praveza kiyaa| usane apanI samasta vidyAzakti aura parAkramakI bAjI lagAkara usa parvatake ukhAr3anekA udyoga kiyaa| ponara vAlideva dhyAnastha the, tapazcaraNameM mama the| unake hRdayameM kucha bhI dveSa, mabhimAna, athavA kluSita bhAva na thaa| unhoMne dekhA ki dazAnana eka bar3A bhArI anartha karaneko kaTibaddha huA hai| usake isa prakArake ukhAinase isa para sthita bhaneka darzanIya ninamandira
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ momwomanAmw HORIVINOMANIRONAMOnewwwwwwwwwwwnnnnniver 154 ) jaina yug-nirmaataa| naSTamRSTa ho jAyaMge, tathA asaMkhya prANiyoM kA prANaghAta hogA, aneka prANiyoM ko masagha kaSTa hogA aura vaha bhI kevala mAtra mere kAraNa / mujhe apane kaSTokI kucha bhI cintA nahIM hai| kaSTa merA kucha bhI nahIM kara sakate; kintu ina kSudra prANiyoM ke prANa niSprayojana hI pIr3ita hoM yaha mujhase kadApi nahIM dekhA jA saktA / isa prakAra karuNA bhAva dhAraNa kara una yogirAjane apane bAeM paike aMgUTheko kiMciMta nIce dvaayaa| mAtma zakti-tyAgakI zakti, tapazcaraNakI zakti maciMtanIya hai, mananta hai, sAtha hai| jo kArya saMpUrNa pRthvI kA madhipati pamrATa indra tathA narezaroMapanI akhaNDa AjJA paricalita karanevAlA cakrAti bahuta zArIrika basase sAMsArika vIroMko kambhita kara denevAlA nakhaMDa bAhu, ananta kALameM agAdha udyogake dvArA kara sakaneko samartha nahIM ho sakatA, vahI kArya aura usase anaMta guNA adhika kArya tapasvI, maha tmA, yogI digambara muni apanI bar3hI huI Atmazaktike pramAgse kSaNa mAtrameM kara sakatA hai| asaMkhya saMpatti zAliyoM kI zakti, asaMkhya rAjAoMsa sevita samrATakI zakti asaMkhya vIroMse sevita vIrakI zakti usa yogIkI alaukika zaktike sAmane samudra meM mUMdake samAna hai| yogirAnake aMgUThe mAtrake dabAnese hI akhaMDa paribhama dvArA kiMcita pAko uThAyA hugA parvata pAtAlakokameM praveza karane lgaa| kyAnanakA samasta zarIra saMkucita ho gayA, sepakI dhArA bahane lagI, basaneko pRthvIsakara patA humA dekhakara usakA mukha ciMtAse mhAnA
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ NIGAMNIWANWAMAN tapasvI vAlideva / [155 ho gyaa| usakA sArA abhimAna, usakI sArI zakti, usakA samasta vidyA, bala eka kSaNako kapUrake sadRza ho gyaa| mabhimAnI mAnava ! isI nazvara vaibhavake abhimAnake bala para, isI kSaNika zaktike nazemeM, isI kiMcit vidyA balake UAra saMsArakA tiraskAra karaneko tuka nAtA hai| dhikAra ! tumhArI buddhipara, zatavAra dhikkAra hai usake bhAbhimAna para / mAja vaha mabhimAna malA phAr3akara ro rahA thaa| mAna usa mabhimAnakA sarva nAza ho rahA thA ? kyA mAja dazAnanake usa abhimAna kumitrakA kahIM patA thA ? ___ samasta mAnava maMDaLa bar3hatA hai aura giratA bhI hai, abhimAnI aura nirabhimAnI eka dina samaya pAkara sabhI girate haiM, kintu nirabhimAnI vyaktikA vAstavameM patana nahIM hotaa| use kheda nahIM hogA ! abhimAnI khuba car3hatA hai mAneko dhar3AdhA bhAge bar3hAtA hai, kintu samaya pAkara vaha cAroM khAne citta giratA hai / usakA mana mara jAtA hai, usake khedakA kucha ThikAnA nahIM rahatA, aura vaha masamartha hojAtA hai| dazAnana parvatake asahya bhArako apane sirapara nahIM rakha sakA vaha jo se cillAne lgaa| bar3A bhArI kolAharU upasthita hogyaa| rote2 usakA galA bhara bhAyA, bAlideva dazAnanake mArtanAdako prANa nahIM kara sake, unakA hRdaya dayAse bhAI hogayA / unhoMne usI kSaNa apane vairake aMgUTheko dIkA kiyA, dazAnana parvatake nIcese apanA jIvana surakSita lekara nikala bhaayaa| sI samaya RSIrAjake tIva tapazcaraNase usana hue bar3a tejake prabhAvase dezamamoMke nAsana bhI kaMpAyamAna ho ge|
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ wwwIMALAIMAHIRAININHIANAHIMARIANIMAAVAImmmmmNRAIMAHIMALARAMINAIm 164) jaina yuga-nirmAtA / unakI aMgulI para jhulate hue dekhA-darzakoMke AzcaryakI aba sImA nahIM rahI, unhoMne apane dAMtoM ke nIce aMgulI dabAkara isa mugghakArI pradarzanako dekhA-ve eka kSaNako bhAtmavismRta hokara socane lageloha ! itanI zakti ! itanA parAkrama ! kyA hama loga jAgRtimeM hai athavA svanameM ? isa mukumAra zarIrameM itanI zaktikI kabhI kalpanA kI jA sakatI thii| vAstavameM isa sAre saMsArameM neminAtha apanI zakti meM advitIya hai| zakti pradarzana samApta huaa| zrIkRSNajIko hRdaya para isa zakti pradarzanase gaharI coTa lagI / bahuta prayatna karake rokane para bhI apane cehare parake nirAzAke bhAvoMko ve nahIM roka sake / unakA camakatA humA ceharA eka kSaNako malina par3a gyaa| eka gaharI nirAzAkI sAM lekara unhoMne apane manameM kahA-'aba sacamuca hI mere rAjyakI kugala nahIM hai| unake nikaTa hI khar3e huna balabhadrajIne unako bhAvanAko smjhaa| ve bole-bhAI kRSNa ! Apa apane hRdayakI ciMtA tyAga dIjie, Apa jo soca rahe haiM vaha kabhI nahIM hogA / kumAra neminAtha to bAlakapanase hI vairAgI haiM, bhalA eka vairAgIko rAjyapATase kyA matalaba hai? ___ balabhadrajIke saMbodhanase zrIkRSNajIke hRdayakA bhaya kucha kama humaa| unhoMne saMtoSakI sAMsa lI aura neminAthajI ke pati apanA pUrvavat premabhAva pradarzita kiyA / samA visarjita huii| zrIkRSNajI apane rAjyamahalakI mora cale lekina rAjya sabhAkA vaha dRzya unake netroMke sAmhane ghUma rahA
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 165 thaa| ve kisI taraha nemikumArako zaktihIna banAne kA saMkalpa karate hue rAjyamahala meM pahuMce | pratyeka mAtA ke hRdaya meM apane putrase kucha bhAzAeM rahatI haiM / apane snehakA pratiphala cAinekI abhilASA unake hRdayako niraMtara dI taraMgita kiyA karatI hai| usakI sabase bar3I abhilASA hotI hai putra ke vivAda - sukha dekhanekI / putra- vadhUke prasanna badanako dekhakara vaha apane hRdayakI saMpUrNa icchAeM saphala kara lenA cAhatI hai itanehI se usake hRdayakI sAdha pUrNa ho jAtI hai / nemikumAra aba yauvana-saMpanna the / unakA sArA zarIra yauvana ke begase bhara gayA thA | uddAma yauvanakA sAmrAjya pAkara bhI kAma vikAra unake bAlaka ke samAna sAla hRdayameM praveza nahIM kara sakA thA / unakA hRdaya gaMgAjala kI taraha niSkalaMka aura vAsanA rahita thA / mAtA zivAdevI putrake hRdayako jAnatI thI, lekina putra - vadhU pAne kI komaka abhilASAkA ne tyAga nahIM kara sakatI thIM / putra pariNaya se honevAle AnaMdA lobha unake hRdayameM thA / lekina ve aneka prayatna karane para bhI unake hRdayameM vivAha kI abhilASA jAgRta nahIM kara sakI thI / lekina unake hRdayakI utkaTa icchA abhI marI nahIM thI, ve prayatnameM thIM / unhoMne apane isa prayatna meM zrIkRSNajIko bhI sammilita karanA cAhA / dayAsAgara neminAtha / HUI/IM!://MI usa dina madhyAhnakA samaya thA jaba mAtA zivAdevIne vivAha maMtraNA ke lie zrI kRSNajIko apane rAjyamahakameM bulaayaa| unheM yog zAsana para biThalAkara snehabharI dRSTise unakI ora dekhA, phi! unake
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ rowtonwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww 166] jaina yuga-nirmAtA / bulAnekA kAraNa batalAtI huI ve premabhare svAmeM zrIkRSNajIse bolIputra ! tumase yaha bAta aparicita nahIM hogI ki kumAra neminAtha apane vivAha sambandhake lie kisI taraha bhI taiyAra nahIM hote, aura vivAha ke vinA phira mAge kulakI maryAdA kaise sthira hegI ? tuma sampUrNa kalAkuzala ho, tumheM mere manakI cintA dUra karanA hogI, aura kisI prakAra bhI kumArako vivAha ke lie taiyAra karanA hogaa| ___mAtA zivAdevIkI bAta sunakara zrIkRSNajI prasanna hue, ve bhI yahI cAhate the| unhoMne zivAdevIse kahA-mA jI / Apane mujhase abataka nahIM kahA, nahIM to yaha kArya kavakA sampanna ho jaataa| lekina aba bhI koI hAni nahIM hai, mApa aba nizcita rahie / kumAra neminAthakA vivAha aba hokara hI rahegA! yaha kahakara ve rAjamahala lauTa aae| mArgameM calate 2 unhoMne socA, yaha TaMka rahA / nemi kumArako zaktihIna banAne meM aba kucha samayakA hI vilamba hai| unakI zakti usI samayataka surakSita hai jaba taka ve mahilAoM ke mohase dUra haiN| manuSyoMkI mahAna zakti aura pakrasakA dhaMza karanevAlI saMsArameM yadi koI zakti hai to yaha eka mAtra strI zakti hai / jaba taka inake rUpajAlameM koI vyakti nahIM phaMsatA taba taka hI vaha apane vivekako surakSita rakha sakatA hai, lekina jahAM vaha ina vilAsinI taruNI bAlAoM ke madhumaya hAsya aura madhura citavanake sAmhane AtA hai vahAM apanA saba kucha unake caraNoM para samarpita kara detA hai| saMsArameM yadi mAnavI zakti kisIke sAmhane padadalita aura parAjita hotI hai to vaha nArIkI rUpazakti hI hai|
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ dayAsAgara neminAtha / [167. jo zUravIra matta hAthiyoM ke garvita mastakako vidIrNa karane meM samartha hote haiM, jo vIra yoddhA vikarAla garjanA karane vAle bhayaMkara kezara:siMhase yuddha kara lete haiM, jo vikramazaHlI bhayAnaka yuddha bhUmimeM prabala zatruke mastakako jhukA dete haiM. vahI vIra yoddhA, vahI vikramazAlI sainika vanitA-kaTAkSake sAmine agneko sthira nahIM rakha sakate / mahAna jJAnI aura tAmvI usake madonmatta yauvanake sAmine apanA sArA jJAna aura viveka kho dete haiN| kumAra neminAthako apanI zakti kA bar3A mahaMkAra hai taba mujhe unakI isa zaktikA damana karane ke lie bhI yahI karanA hogaa| unakI zaktike mukAbalemeM mahilA zaktiko rakhanA hogA, lekina isa kAryake lie mujhe mahilAoM ko sahAyatA lenA hogii| acchA saca yahI hogaa| bahuta kucha socane ke bAda ve apanI rAniyoM ke pAsa pahuMce aura unase kumAra neminAthake hRdayameM vivAha saMbaMdhI bhAvanaH bhAgake lie khaa| zrIkRSNajIke AdezAnusAra ve sabhI sundarI mahilAeM kumAra neminAthako manohara bagIca meM legaI bagIcameM eka sundara sarovara thA vahAM para ve zrIkRSNajIkI sabhI ganie nemikumArake sAtha jala kor3A karane lgii| ___jala krIr3A kAte hue unake hRdayameM apanI uddezya pUrtikA hI dhyAna thaa| isalie unhoMne jala krIr3Ake sAtha 2 kucha vinoda karanA bhI prAraMbha kiyaa| nemikumAra vikAra rahita sarala bhAvase unake isa vinodameM bhAga lene lge| una sabhI mahilAoM meM se eka atyaMta vinodinI mahilA unakI
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 ] jaina yuga-nirmAtA | vivAha ke lie ye ikaTThe hue haiM ? yaha kaise ho sakatA hai, tuma ThIka ThIka aura saba saba hAla sunAo / sArathIne nirbhaya hokara kahA - mahArAja ! Apake vivAha meM zAmila honeke liye bahuta se mleccha rAjAloga Ae hue haiM, aura unameM bahutase loga mAMsa khAne vAle bhI haiM / nemikumAra bole- sArathI, bolate jAo, tuma bIcameM kyoM ruka gaye ? sArathI ne kahA- mahArAja ! unake mAMsa bhojanake lie hI ina pazuoMko mAga zAyagA | neminAthakA hRdaya bhara AyA / ve bole:- sArathI ! yaha tumane kyA kahA ? mere vivAha ke lie una bebAre garIba jAnavaroMko mArA jAyagA ? sArathIne phira kahA :- mahArAja ! hAM, inako mAga jAyagA / Apa dayAlu aura karuNAmaya haiM, isalie Apako AyA huA jAnakara yaha Apase bintA karane ke bahAne cillA rahe haiM / neminAthane dayApUrNa svarase kahA:- ai sArathI ! mere vivAha ke lie ye garIba prANI mAre jAyeMge, isa lie yaha mujhase vinatI karane Ae haiM, sArathI ! kyA yaha saba saca haiM ? sAthI bolA :- hAM mahAgaja ! zrI kRSNa mahArAjakI aisI hI bhAjJA hai, unake vacanako koI TAla nahIM sakatA / neminAthane phira kahA :- sArathI ! kyA zrI kRSNajIkI aisI hI bhAjJA hai ki mere vivAha ke lie yaha bekasUra pazu mAre jAMya aura usakI ina AjJAko koI TAla nahIM sakatA ? sArathI bolA- hAM mahArAja! vaha cakravartI rAjA hai, unakI mAjJA ke khilApha yahA~ para koI AvAja nahIM uThA sakatA /
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Padore--ht AAS LR AANIRMImmune 44 hai Howermer ways 14 dayAsAgara zrI 1008 neminAthasvAmI / [ pazu pukArame vaMgagya, vivAhagtha vApima, va gignAragamana / ]
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ - dayAsAgara neminAtha / [177 neminAthane dayAlutApUrvaka kahA-sAmyo! tumane yaha kyA kahA? unake viruddha koI bhAvAja nahIM uThA sakatA ? nahIM, yaha galata hai| uThA saktA hai| pazuoM kI yaha pukAra unake khilApha bhAvAja uTha rahI hai-mAmamAna isa bhAvAjako suna rahA hai maiM unakI bhAvAnako suna rahA huuN| mor3o ! itanI karuNA maI pukAra ! yaha ronA ! nahIM mArayI, jaba maiM eka minaTa bhI nahIM suna sakatA, mega gya una pazuauke pAsa le clo| sArathIne kahA:-mahAgaja.......... . neminAthane mAjJAke svarase khaa:-|| thI ! kucha mata kaho kucha mata kaho, merA mana becaina horahA hai, yaha ronA yaha cillAnA yaha pukAra / nahIM sunI jaatii| jaldI ratha le calo mujhe una zuoMke rAma phuNcaayaa| sArathIne stha bar3hA diyA, kumAra neminAtha vahAM pahaMce jahAM pAvaha pazu baMda the, unakA vilApa sunakara unakI mAMkhoM se AMsU bahana lage vicAre garIba pazu binA aparAdhake isa taraha baMda par3e haiM. unake bacce jaMgalameM tar3apa rahe hoNge| vaha socate hoMge merI mAM mAnI hogI / vaha bhUkhake mAre sipaka he hoNge| unheM kyA patA hogA ki vaha nirdaya manuSyoMkA bhojana banAyA jAyagA. nanheM kyA patA hogA ki manuSya itanA jJAnavAna, manuSya hI vicAra aura vivekakA dAvA vnevaal| yaha manuSya hI unake prANoM kA grAhaka hai / oDa ! 11 raba haraNa kI ara to dekho-usake karuNAkI bhikSAse bhare hue bhAle dIna netra kaise merI jora dekha rahe haiM / arere / ina garIba jAnavaroMne kyA kasUra kiyA hai, unhoMne kisIkA kyA bigAr3A hai, mo inakI ima tAha hatyA kI
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ anwarwwerwwwnoamarawwarananewwwanterwasnawwNwanNORTHomwwwnewwwwse 178] . jaina yug-nirmaataa| jAyagI ? kyA garIba, besUra jAnavaroM kI hatyA karanA hI manuSyako bahAdurI hai ? dhanya hai unakI bahAdurIko / siMha aura bAghako dekhakara yaha dRA bhAga jayeMga aura gara ba jIvoM kI dama pakA hatyA kareMge kyA garAva hI inakA bhASI hai ? maiM inheM abhI chor3a detA huuN| ____ kugA neminAthana bAAkA dAbAnA khola riyA / sabhI jAnavara bhanI 2 jAna le 2 mauke piMjaDese nikale aura namikumArako kAzIda dana hue jala agnI 2 jagahako cala die| nAma thana kA-jA garIba prANiyoM jAo, apane baccoMse milA . Adare ghano aura va agne jIta ko sota kge| mera vira ke kAraNa tumheM itanI ta lIpha mahana karanA par3I, i-nA duHkha bhoganA rahA isake lie mujhe mApha karanA / garIca jAna. varoM ! hamameM merA kucha meM +nahI hai. mujhe tumhArI isa muzIbata kA kucha bhI patA nahIM thA, oha ! manuSya nAti dUsaroM ke poM kI kucha bhI karata nahIM mamahAtI / riyoM ko isa svArtha ke lie dhikkAra hai aura usa mata saMbhArako vikkara hai jisameM manuSya aise nirdaya kAma karanA hai| sAthI maga ratha gharakI ora le clo| sAthI ne kahA- mahArAja ! yai kyoM ? bagatake loga A rahe hai mahArAjA prasena Arake bhAkI bATa dekha rahe hoMge / neminAthane vikta hokara kahA- nahIM sAmyo, me| ratha lauTA do, mana maiM apanA vivAha nahIM karUMgA, mere vivAha ke lie itanI jIva hiMmA horahI ho maiM nahIM dekha sktaa| maiM saMsArako dayAkA upadeza dUMgA, maiM saMsArake
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ DomwwwmWAAINIRMANORAMAANWianRMINATANHAINNAINAMOURIHAWANAMINARINAHam 186] jaina yuga-nirmAtA / yadi vaha zuSka hRdaya tujhe nahIM cAhatA to use jAne de, abhI to bhaneka guNazAlI rAjakumAra isa bhUmaMDalapara haiN| kumArI kanyAke lie varakI kyA kamI aura phira tera jaisI sundarI aura guNazIlAkI icchA kauna vyakti nahIM karegA ? tujhe aba pAgala nahIM bananA cAhie aura apane hRdayameM nae AnaMdako bharanA cAhie / sakhiyoM ke pralobhanapUrNa vAkya jalase agnako nikAlatI huI rAjImatI sthiA hokara bolI-sakhiyA : tuma Aja mujhe yaha kyA upadeza de rahI ho ? malama pahanA hai tuma ima samaya hozameM nahIM ho / yadi tumhe hoza hotA to tuma aise zabdoM kA prayoga mere lie kabhI nahIM krtiiN| tuma nahIM jAtI, yadi sUrya kabhI pazcima dizA meM udita hone lage aura candra bhanI zItalatA tyAga da kintu AyakumArieM jisa mahApa ko hRdaya vAra svIkAra kara letI haiM usake atirikta phira kisI puruSakI bhI AkAMkSA nahIM krtii| maiM nemikumArako hRdayasa apanA pati svIkAra kara cukI hUM, kyA huA yadi vivAha vedoke samakSa unhoMne mere hAthapara apanA hAtha Aropita nahIM kiyA / lekina unakA alupta hAtha tI meM apane mastaka para rakhakara apaneko mahA bhAgyazIlA samajha cukI huuN| kyA hAthapara apanA hAtha rakhanA hI vivAha hai ? maMtrAMka cAra akSara hI kyA vivAhako jIvana dete haiM ? nahIM, kabhI nahIM / hRdaya samarpaNa hI vivAha hai aura maiM vaha pahile hI kara cukI thii| kyA huA durbhAgyavaza merA unase saMyoga nahIM ho sakA / pratyakSameM vyavahArika kriyAeM nahIM huI / kyA mAtA pitA dvArA kanyAdAna karanA hI vivAha hai ? pArthiva zarIradAna hIko
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ ARMAANIMAORMiANAMAHARAMHAHIMALAMANTARNAMAAVARTAASwimminenoNAMMAL dayAsAgara neminAtha / [187 kyA vivAha karate haiM ? yaha to vivAhakA kevala mAtra svAMga hai| vivAha to hRdayadAna hai| mastriyo ! kumArI kanyA jaba kisIko apanA sarvam samarpaNa kara cukatI hai to usakA apanI AtmA, mana aura zarIra para kucha bhI adhikAra nahIM rahanA / vaha to ina sabakA dAna kara cukI hai| upake pAsa phira apanA rahatA hI kyA hai jo vaha dUbhareko de| jo hRdaya ekavAra samarpaNa kara diyA gayA hai, jo ekavAra kisIko apanA bhAgyavidhAtA banA cukI hai. vaha hRdaya phira dRmarake dene yogya nahIM rhtaa| bhAratIya kumArikAeM ekadA ho vANa karatI haiM aura jisako ve iccha pUrvaka varaNa kA lenI haiM rame tyAgakA anya puruSake saMgako svapna meM bhI icchA nahIM karatI . maiM apanA zarIra kumAra neminAthako samarpaNa kara cukI hUM unake atirikta saMbhA ke sabhI puruSa mere lie pitA aura bhAIko samAna hai| AryakumAriyoM ke praNako vanakI lakIra samajhanA caahie| apane praNake mAmhane ve apane jIvanakA balidAna karane meM jA nahIM hicktiiN| makhiyo ! tuma saba mujhase apane una jIvana sarvamva namikumArajIse sneha tyAgane kI bAta kyA kaha dI hoN| kyA yaha bhI saMbhava ho sakatA hai ? AryakumAriyoM ke sAmhane tuma yaha kaisA mAdarza upasthita kara rahI hoM ? mujhe mRtyu svIkAra hai lekina yaha kabhI svIkRta nahIM ho sktaa| mAnava-jIvanakA kucha Adarza huA karatA hai| apane mAdarzaka lie jIvanakA utsarga kara denA bhAratakI mahilAmoMne sIkhA hai, merA
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ mmmmmmmmmmmmmmmmwwwsememememommmmmmmmmsentence 188 ) jaina yug-nirmaataa| bIbana usa bhAdarzakI ora agrasara ho rahA hai, aisI sthitimeM yaha kabhI bhI nahIM ho sakatA ki maiM apane hRdaya-sarvasvake lie jo akSaya premako sthApita kie hue hUM use visarjana kara deM ! jo hRdaya nemikumArajIke nirmala premase otaprota horahA hai usameM anya vyaktike lie kahIM bhI sthAna nahIM ho sktaa| jina mahilAoMmeM Aryatva aura dharmatvakA kucha gaurava nahIM hai saMbhava hai ve aisA kucha kara skeN| jinakA lakSya prAcIna bhAdarzakI ora nahIM hai aura jo indriya bAsanA tRpta taka hI jIvanakA raddezya samajhatI haiM, jo sAMsArika pralobhanoMke sAmhane apane mApako sthira nahIM rakha sakatIM unake sAmhane isa mAdarzakA bhale hI kucha mahatva va ho lekina mere sAmhane to usakA mahatva sthira hai| maiM yaha spaSTa kaha cukI hUM, mega yaha nizrita mata hai ki isa jIvanameM zrI nemikumArajIko hI maiMne apanA pati svIkAra kiyA hai vahI mere sarvasva haiM. vahI mere Izvara haiM unake atirikta kisI vyaktise mere saMbandhakI bAta jor3anA mere pAtivrata dharmako kalaMkita karanA hai| abataka maiM bahuta suna cukI aba bhaviSyameM aise zabdoMko maiM eka maNake lie nahIM suna sakU~gI / maiM sUcita kara denA cAhatI ki koI bhI aba mere lie aise zabdoMkA prayoga na kreN| dhanya! kumArI sajImatI! terI malaukika dRr3hatAko dhanya hai ! tesa mAtmatyAga mahAn hai, terA madarza bhAratIya mahilAoM meM anaMtakAla taka bAgatikI jyoti ngaayegaa| vartamAna kumAriyoMko mahAmanI zanImanI ke isa nirbhayA bAbIke
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ dayAsAgara neminaay| zikSA lenA cAhie aura upakA anukaraNa karanA caahie| apane dhArmika vicAroM aura bhAtma dRr3hatAko unheM apane mAtA pitAke sAmhane spaSTa rUpase rakha denA cAhiye aura apanI maryAdAkI rakSA karanA cAhie / yadi vaha unakI icchAke viruddha bhayogya athavA madhArmika varase unakA sambandha sthApita karanA cAhate haiM to unheM isakA spaSTa viroSa karanA cAhie / yaha yAda rakhanA cAhie ki apane Upara honevAle manartha aura atyAcArake samaya mauna rakhanA use uttejanA denA hai, isa samayakI unakI lajA hRdaya-dautyake matirikta kucha nahIM hai / yadi lajjAke vaza hokara rAjImatI mauna rahakara apane mAtA pitAkI AjJAko mAna letI to mAdarza naSTa hone ke sAtha 2 usakA jIvana bhI naSTa ho nAtA / apane sacce hRdayakI bhAvAjako mAtA pitAke sAmane rakhanA, unheM satkartavyakI ora jhukAnA aura apane hRdayake nizcala vicAroM kA paricaya denA mahimAmayI bhAratIya kanyAoMkA kartavya hai / rAjImatIke rada nizcayake bhAge kisa ko kucha bhI kahanekA sAhasa nahIM humA aura samI jana mauna raha ge| neminAthajI ratha koTAkara rAjya mahalako cala die| ve vairAmyake unnata zikhara para car3ha gae the| vivAha ke kaMkaNako moha rAjAke prabala sAthIne aura mamatvakA dRDha baMdhana samajhakara use to unhoMne tor3a DAlA, sabhI vastra utArakara tapazcaraNa karaneke lie ve sasAra vanakI ora cala die / kAmadevakA madamardana karanevAle una yogI nemikumArane kaI varSoM taka usa jaMgalameM rahakara kaThora tapazcaryA kI / tapake balase mhoMne pUrNa samAdhiko dhAraNa kiyA aura bhAtmAkI divya jyotiko dekhaa|
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ RamnyonNKARMAWARENAVARANAKAMAMMALAMNAAMKALNwAWANIMAHIMALAYANAMANI 198] jaina yug-nirmaataa| ___ mahArAjAke saMdezako sunakara zUravIroMke hRdayoM meM vIratvakA saMcAra hone lgaa| unake pratyeka aMga jozase phar3akane lage, kintu aparAjitakI bar3hI huI zaktike mAge unakI vIratAkA ubAla hRdayameM Thakara hI ThaMDA par3a gayA, una sabakA utsAha bhaMga ho gayA / sAmoM meM se kisI ekakA bhI sAhasa nahIM huA ki jo vIratvakA bIr3A uThAne, ve eka dUsarekA mukha dekhate hue mauna raha ge| isI samaya eka sundara kAMtivAle sugaThita zarIra yuvakane rAjasabhAke madhyameM upasthita hokara usa bIDako ThA liyaa| samasta rAjyasabhA pAzcaryase usa sAhasI kAMtivAma yuvakakA muMha nirIkSaNa karaneko amuka ho uThI, kintu yaha kyA ! unhoMne dekhA yaha to dvArikAke yuvarAja rAjakumAra gajakumAra the / unake mukhamaNDalase usa samaya bIratAkI apUrva jyoti prakAzita horahI thI ! sAhasake akhaMDa tejase camakatA huA unakA mukhamaNDala darzanIya thaa| kumArane bIr3eko uThAkara apane vIratvako pradarzita karate hue dRr3hatApUrvaka kahA-" pitAjI !! mApake pratApake sAmane vaha kAyara bhajita kyA hai ! mApake mAzI - dise maiM eka kSaNameM use Apake cANoM ke samIpa upasthita karatA huuN| bApa AjJA pradAna kIjie. dekhie ApakI kRpAse vaha aparAjita, pAjita hokara Apake caraNoM meM kitanA zIghra par3hatA hai aura apane duSkRtyoMke lie kSamA yAcanA karatA huA natamastaka hotA hai| usakA pratApa kSINa hone meM aba koI viDamba nahIM hai kevala ApakI bhAjJAkI hI derI hai|" yuvaka gajakumArakA ojasvI ucara munakara sAmantagaNoM ke muMha
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapasvI gajakumAra | [ 199 nIce ho gae / unakI dRSTi gajakumArake camakate mukhamaNDalapara maTaka giiN| sabhI sabhAsadoM ke muMhase nikalI huI dhanya 2 kI dhvanise sabhAmaMDa] guJja uThA / mahArAjAkA hRdaya harpase paripUrNa hogayA / unhoMne kumArakI ora premapUrNa dRSTi se dekhA phira usake sAhasakI parIkSA karate hue ve bole priya putra ! maiM jAnatA hUM ki tU vIra aura parAkramI hai, lekina terI yuddhakalA abhI aparipakva hai| aparAjita aneka narezakA sainya bala pAkara pracaMDa balazAlI hogayA hai / jaba aneka raNavijayI senApatiyoMke joza usake sAmane ThaMDe ho rahe haiM taba tere jaise bAlakakA usake Upara vijaya prApta karane jAnA nitAMta hAmyajanaka hai / tere sAhasa ke lie dhanyavAda hai, kintu usake sAtha yuddha karanekA terA vicAra karanA zramajanaka hai / maiM tujhe yuddhakI ima AgameM nahIM DAlanA cAhatA / maiM khuda hI AkramaNa karake usa ghaMmaDIkA sira nIcA karUMgA ! pitAke zabdoMko sunakara kumAra apane jozako nahIM roka ske| unhoMne tejapUrNa svara se kahA - pitAjI ! kyA alpavayaska hone se siMhaputroMkA parAkrama hAthiyoMke sAmane hIna ho sakatA hai ? kyA vaha kSINa zarIradhArI tejasvI siMhasuta dIrgha zarIradhArI gajendra ke mastakako vidIrNa nahIM kara DAlatA ? kyA Apa nahIM jAnate haiM ki choTAsA amiruNa baDhe bhArI IMdhana ke r3herako eka kSaNameM bhasma kara detA hai ? maiM alpavayaska hUM isase Apa mujhe zaktiddIna tathA yuddhakakA zUnya samajha rahe haiM, lekina ApakA aisA samajhanA galata hai / pitAjI ! siMha - bAlakako koI yuddhakalA nahIM sikhalAtA, usameM to svabhAvataH hAthiyoM ko pachADa -
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ awraamwww wwwomeHIROIRALAMORONamasoma 20.] jaina yun-nirmaataa| nekI zakti rahatI hai| maiM isa yuddhameM avazya nAUMgA, mere hote hue bhApa yuddhake lie bAeM yaha ho nahIM sakatA, dRr3hatA pUrvaka praNa karatA hUM, yadi bhAna hI usa duSTa aparAjitako pAra kara bhApake caraNoM ke nikaTa upasthita na kara daM to meM bhApakA putra nahIM / bhAjJA dIjie, merA samasta zarIra usa zaktihIna aparAjita nAmadhArI vidrohIkA damana karane ke lie zIghratAse phar3aka rahA hai| kumArake hRdayakI parIkSA ho cukI thI, aba usake vIratA pUrNa satsAha sakI prazaMsA karate hue mahArAja bole-" vatsa ! maiM tumapara bahuta khuza hUM, tuma nAmo aura yuddhakuzala sainikoMko apane sAtha le jAkara usa raddaNDa aparAjitako parAjita kara apanI zaktikA paricaya do|" sainya balase garvita aparAjita udaMDa bana gayA thA, vaha bar3I senA lekara mahAgajA vAsudevake bhASIna eka nagarapara mAkramaNa kAneko agrasara horahA thA / isI samaya gajakumArakI saMkSaktAmeM yuddha karaneke liye sajI huI eka bar3I bhArI sainAke Ane kI use sUcanA milii| aparAjitane apanI zaktikA kucha bhI dhyAna na rakhate hue, gajakumArakI senA para bhISaNa vegase bhAkramaNa kiyaa| kumArakI senA pahalese hI satarka thii| usane aparAjitake mAkramaNako viphala karate hue pracaNDa gatise zama calAnA prArambha kiyA / kumArakI senAke acAnaka mAkramaNase aparAjitake sainika kSubdha hokara pIche haTane kge| apanI senAko pIche haTate dekha aparAjitake koSakI sImA na rhii| vaha mAge bar3hakara senAko utsAhita karatA humA kumArakI senA para tI vegase samapAta karane lgaa| gajakumArane usake sAmane
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ mo v ememewanwroewwwseemawwemawwwwwwwwwwwwwww tapasvI mjkmaar| [201 apane tIkSNa pANoM kI varSAse usake zastrapahArako viphala kara diyA / bhara donoMkA ApasameM bhISaNa yuddha hone lgaa| vijayazrIne kumAskI ora apanA hAtha bar3hAyA, aparAjitakA prabhAva pratikSaNa kSINa hone lagA / ekAeka gajakumArane apane zastra prahArase ghAyala kara use nIce girA diyA aura use apane majabUta baMdhanameM jakaDa liyaa| aparAjitako pakar3akara kumArane mahArAja vAsudevake sAmane upasthita kiyaa| aparAjitane vinIta hokara unakA svAmitva svIkAra kiyA aura bhaviSyameM unake viruddha sira na uThAnekI pratijJA kii| mahArAjane use kSamA pradAna kiyA aura usakA rAjya use sauMpa diyaa| mahArAna, apane putrakI bogtA para atyaMta mukha the| unhoMne usase icchita vara mAMganeko kahA: rAjakumArane kahA-pitAjI ! yadi sacamuca hI Apa mujhapara prasanna hai to mujhe icchita vA pradAna kiijie| maiM cAhatA hUM ki merI jo icchA ho maiM vahI rU, rAjyakI orase usameM koI vASA upasthita na ko nAya / mahArAnne socA ki mana aura aizvaryakA upabhogake patirikta kumAra aura kyA kara sakegA ! pitAke hRdayameM putrake prati koI zaMkA nahIM thI / isalie unhoMne prasanna hokara use icchita vara dediyaa| yauvana, vaibhava, avikatA aura prabhunA inameM se eka bhI patanake lie paryApta hai, kintu jahAM cAroMkA samudAya ho vahAMke manarthakA kyA kahanA? prabhutA prApta honepara yuvaka rAmaputra pajakumAra apane yaubanake
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapasvI mamamA. MARATIOmERammanawwareneKITHAINA RARYAmarnam vaha mujhe tIvra pralobhanoMkI madirA pilAkara manAcArake kSetrameM svataMtratA pUrvaka nAva navA kara apane sarva patanakI ora tIvra gatise MAR karA rahA thaa| maiM usakA gulAma bamA humA apanI mAmalatAko bilakula bhUla gayA thaa| oha ! merI mAtmAkA itanA ghora patana ! nahIM ! aba nahIM hogaa| maiM madanake sAmrAjpako isI samaya naSTa bhraSTa kruuNgaa| isakI prabhutA aura isake garvako cUra cUra kara duuNgaa| baha uThA, usane uThakara bhagavAnke divya cANoM para apane mastakako DAla diyA, aura gadgad kaMThase bolA-bhagavan ! maiM mahA patita hUM, maiMne sAMsArika vilAsa pAsanAmeM apanA jIvana gaMvAkara naSTa kara DAlA hai| itanA hI nahIM maiMne una pApa kRtyoMke pIche kamara bAMdha lI thI jinake kaTu phaloM kA smaraNa kara merA hRdaya kAra ThaThanA hai / prabho ! bhApa bhaktasmala hai, dayAsAgara haiM, merA mala dhoneke liye bhApa hI samartha hai| mujha para dayA kIjie aura mere jaise patitako apanI zaraNa meM lekara rakSA kIjie, bhApa mere Atma sudhArakA mArga pradarzita kiijie| dayAvatsala bhagavAn neminAthanaM gajakumArake pazcAttApa pUrNa hRdayakA karuNa krandana munA, ve bole-"kumAra! tUne pApoMke lie sIva pazcAttAra kara unake kTu phaloM ko bahuta kucha kama kara liyA hai| pUrNa pApa phalako kama karane, unheM naSTa karane aura antaHkaraNako sudhArane ke lie prAyazcittake atirikta koI uttama upAya nahIM hai / jisa taraha tena bhAMca pAkara maila jala jAtA hai usI taraha pazcAttApakI tIva jalanase kaThinase kaThina pAyoMkA kA naSTa honAtA hai, lekina prAyazcita hRdayase honA caahie| pApa kRtyoM ke lie hRdaya meM pUrNa hAni honA cAhie / kumAra! tU mAne
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ momwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwmusmanumanAMINARONUNWANIMANORamme 210] jaina yug-nirmaataa| kira hue bhayAnaka pApa pharase zIghra hI sAvadhAna hogayA, yaha terA zubhodaya samajhanA cAhie / aba terA bhAtmakalyANa hone meM kucha samayakA hI vilamba hai| tR apanI yAtmAko aba adhika khedita mata kara, AtmAmeM ananta zaktiyAM haiM, usI mAtma-zaktike pakAza maya patha pa! calakara tU apanA kalyANa kara / ____ bhaktavatsala neminAthakI dagapUrNa vANIse yuvaka gajakumArako bahuta saMtoSa milaa| vaha prasanna hokara bolA-bhagavan ! ApakI mujha pApAtmA para yadi itanI anukammA hai to mujhe mahAvatoMkI dIkSA dIjie, jinase maiM apanA jIvana saphala kara skuuN| ___ bhagavAna ne use dayA karake sAdhu dIkSA pradAna kI / kAmatRSNA meM lipta humA madonmatta yuvaka gajakumAra neminAthakI pavitra zaraNa meM Akara eka kSaNameM kalyANake mahAkSetrameM utara pdd'aa| usakA pApa paMka dhula gayA, vaha dIkSA lekara bhayAnaka vanameM tIvra tapazvarama karane lgaa| __prati hiMsA ! badalA ! Aha badalA kitanI bhayaMkara ami hai| iMdhanake abhAva honepara mami zAMta ho jAtI hai / kintu pratihiMsA ani oha ! vaha nirantara hRdayameM tIvra gatise prajvalita hotI rahatI hai aura pratimaNa bar3hatI huI apane pratidvaMdIke sarva nAzakI vATa dekhatI rahatI hai| - apamAnane pAMmula seThake hRdayameM tIvra sthAna kara liyA thaa| vaibhavakA naSTa honA mAnava kisI taraha sahana kara letA hai,
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapastrI gajakumAra / [211 kaThinase kaThina ApattiyoM ke sAmane bhI vaha apanA hRdaya kaThora canA letA hai, mahAyuddha meM haMsate hue apane prANoM ko nyauchAvara karane meM nahIM hicakatA, kiMtu apamAna ! apanA thor3A bhI apamAna vaha sahana nahIM kara sakatA / aramAna oha ! apamAnakI guma coTa bahI bhayaMkara hotI hai| vaha hRdayameM eka aimA ghAva ra denI hai jo kabhI nahIM bharatA, ghavakI vedanAme usakA hRdaya pradA hI pAkula hotA rahatA hai| kaThina i.sAkA ghAva zIghra hI bhA jAnA hai| dhana vaibhava kise mila jAtA hai kintu apamAnakA galA lipa vinA kabhI kisI prakAra zAMta nahIM hotaa| iMDa yuvaka gajakumAra dvaga agnI patnI ke apamAna kI bAta pAMmula abhItaka nahIM bhUlA thA, usakI vaha ghAva Aja taka usI taraha harA bharA thA / jyAdhikAra kA prabhAva aura gajaputra kI zakti ke kAraNa vaha usa samaya apanI patnI ke satItva daNake badaleko nahIM cukA sakA thaa| kintu jaba kabhI umakA maraNa ho AtA thA, taba krodhase usakA mukha maNDala raktavarNa ho jAtA thaa| mAga zarIra kAMpane lagatA aura vaha sAkSAta yamarAjakI taraha pratIta hotA thA, kintu apanI hIna zaktiko vicAra kara usakA koSAveza bhaMga ho jAtA thaa| Aja anAyAsa hI vaha banA ghRmahA thA. ghUmane hue upakI dRSTi 'dhyAnameM magna hue gajakumAra munike nagna zarIra para jA pahI-upakI pratihiMsAkI agni bhar3aka-ThI / gajakumArako dhyAnamagna dekhakara krodhako sulagatI mAga dhadhaka raThI / vaha dAMtoMko misamisAtA huA kroSapUrNa svarase boga-" mAyAvI ! pUrNa ! mAna isa taraha tapazcarakA DhoMga race
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ MAANAMANAHMAKHANAWARANANAWARANAMKHANAWARMAHARANIAWINNAWARWINuwom 218] jaina yug-nirmaataa| vasaMtasenAkI aTTAlikA hI usakA nivAsa sthAna bana gaI / pitAke dvArA upArjita aparimita dhanase vasaMtasenAkA ghara bharA jAne lgaa| ___ usakI patipAmA patnI kitanI roI, usane kitanI prArthanAeM kI lekina cArudattake kAmuka hRdayane unako TukarA diyA, mAtA sumadrA bhAja apane kie para pachatA rahI thii| usane prayatna kiyA thA, apane priya putrako gRhajIvanameM phaMsAnakA, lekina pariNAma viparIta hI niklaa| vaha gRha-jAlameM na phaMpakara vezyAke jAla meM phaMsa gayA / cArudattake jIvanake sunahare bAraha varSa vezyAke aruNa adharoMpara luTa gae / usakA dhana vezyAke yauvanapara luTa gyaa| bhAja aba vaha dhanahIna thA, usakI patna ke maMca hue AbhUSaNa bhI premikAke aghara madhu para bika cuke the| kaliMgasenAne Aja bAraha varSake bAda apanI putrIko zikSA dI thii| vaha bolI-vasaMta ! aba terA yaha basaMta to patajhar3a bana gayA, aba isa sUgve marusthalase kyA AzA hai ? aba to yaha nirdhana aura kaMgAla hogayA hai, aba tujhe apane premakA pyAlA isake muMise haTAnA hogA, aba tujhe kisI anya vaibhavazAlIkI zaraNa lenI hogii| vasaMtasenAkA mAthA Aja ThanakA thA, 6 kaliMgasenAkA jAla samajha gaI thI, vasaMtasenAko cArudattase akRtrima sneha hogayA, vaha usake vaivava para nahIM kintu guNoMpara apane yauvanakA unmAda nyochAvara kara cukI thii| sAlahRdaya cArudattako vaha ghokhA nahIM denA cAhatI thii| usane kAMpate hRdayase kahA-mAM mere premake saMbaMdhameM tujhe kucha. kahanekA adhikAra nahIM hai| cArudatta merA premI nahIM kintu pati hai|
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ pavitra hRdaya cArudatta / [219 bezyA hokara bhI maiMne use pati rUpameM praHNa kiyA / usakA hRdaya mahAna hai| usane apanA aparimita dravya mere yauvana para nahIM kintu niSkapaTa premapara kurdhAna kiyA, maiM usake premase lairAtI latikAko nahIM tor3a sktii| mAMne kahA- vasaMta : vezyAkI putrI ke lie pati aura premake zabdoMko kevala prapaMcatAke lie hI apane muMhapara lAnA hotA hai, vAstava meM na to use kisIse prema hotA hai aura na koI usakA pati hotA hai| vezyA-putrI hokara yaha anahonI bAta tere muMhase Aja kaise nikala rahI hai ? priya vasaMta ! hamArA kArya hI aisA hai jisa vidhine paisA pAne ke lie banAyA hai, premake lie nhiiN| yadi hama ekase isa taraha prema kareM to hamArA jIvana nirvAha hI nahIM hosktaa| maiM tujhase kahe detI hUM, aba apane dvAra para cArudattakA AnA meM nahIM dekha skuugii|" vasaMtasenAne yaha saba sunA thA lekina usakA hRdaya to cArudattake premapara bika cukA thA, vaha unheM isa jIvanameM dhokhA nahIM de sakatI thIM, jo kucha vaha kara nahIM sakatI thI use kaise karatI ? jisake caraNoM ke nikaTa baiThakara usane premakA nizchala saMgIta sunA thA, jisake hRdayapara usane apane hRdayako nyochAvara kiyA thA, jisake makapaTa netroMkA Aloka usane apane aruNa netroM meM jhalakAyA thA, jo sarala smRtiyAM usake antasthalapara citrita hocukI thIM unheM ve kaise bhulA sakatI thI ? basa prema dAnake atirikta kucha bhI nahIM kara skii| cArudatta aba bhI usI tAha AtA thA aura jAtA thaa| yadyapi vaha nirdhana ho cukA thA pAntu vasaMtasenAke premakA dvAra usake lie bhAna bhI usI taraha khulA thA /
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22.] jaina kun-nirmaataa| kaliMgasenA madhika samaya taka yaha saba na dekha sakI, eka rAtriko jaba cArudatta, basaMtasenAke. sAtha gAr3ha nidrAmeM so rahA thA, usane apane sevakoM ke dvArA use ThayAkara ghara bheja diyA / cArudattake unmAdakA nazA Aja prathama dina hI TUTA thA, bhAja usakI patnIne usake netroM meM eka anokhI jyoti dekhI thiiN| usane mI netra bharakara bhAja agnI patnI ke saundaryakA avalokana kiyA thaa| donoMke netra eka vicitra dvividhAse bhare hue the| ca rUdatta ke hRdaya 15 vasaMtasenAke premakA AkarSaNa abhI thA lekina usako nidhanatAne use lajita kara diyA thaa| mAja apanA apAra dravya khokara umane dravya ke mUlyako samajhA thA / dukhI mAtA aura patnI ne nirdhanatAse saMtApita cArudatta ke hRdayako mnehAsase miMcana kiyA / use bhAnI kaMgAlI svaTa kI, dravyopArjanakI ciMtAne usake soye manako bhAva jamA diyA thaa| patnI ke pAsa chipe hue gupta dhanako lekara usane vyApArakI dizAmeM praveza kiyA / umane dravya kamAnemeM apanA mana aura zarIra donoMko vyasta kara liyA thA, lekina durbhAgyane usakA pIDA nahIM chor3A thaa| lAbhakI icchAse usane vyApAra kiyA , lekina usameM vaha apanA bacA huA sArA dhana kho baitthaa| cArudatta dravya kamAneke liye sa ho gayA thaa| apane pausa aura sAhasakI bAjI panake liye lamA denA bhatA thaa| bane jIvanako bhI vaha pakke pIche khare basa denA , usane aisA kiyA bhii|
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ pavitra hRdaya bArudasa / | 221 dhana kamAne ke lie apane kucha sAthiyoM ke sAtha vaha ratnadvIpako cala diyA / mArga meM jAte hue use tathA usake sAthiyoM ko luTeroM ne lUTa liyA thaa| cArudatta ke pAsa dhana nahIM thA isalie ve use apane sAtha pakar3a kara le gae / ve usakA devo para balidAna kara denA cAhate the, lekina unake saradArako usakI yuvAvasthA aura sundaratA para tarasa A gayA, unhoMne use eka bhayAnaka jaMgalameM chor3a diyA / jaMgalameM use eka jaTAjUTa tapasvI ke darzana hue | tapasvIne use apanI mohaka bAtoMke jAla meM phaMmAnA prArambha kiyA / bai bolAyuvaka ! mAlUma par3atA hai, tuma ghanakI lAlasA se hI jaMgaloM meM paryaTana kara rahe ho, maiM tumheM isa ciMnAse abhI mukta kie detA hUM dekho ! isa jaMgalameM eka bAvar3I hai jisameM rasAyana bharA huA hai 1 usa rasAyanako prApta kara lenepara tuma cAhe jitanA svarNa upase taiyAra kara sakate ho, lekina tumheM isake lie thor3A sAhasa aura dRr3hatA se kArya lenA hogA, maiM tumheM eka rassese bAMdhakara usa vApI meM chor3a dUMgA aura tumheM eka tuMbI dUMgA, pahale eka tUMbI rasAyana tumheM mujhe lAkara denA hogI isake bAda to vaibhavakA daravAjA tumhAre liye khulA dI hai, tuma cAhe jitanA rasAyana apane lie lA sakate ho 1 dravyopAsaka sarala - hRdaya cArudatta tapasvIkI mIThI bAtoM meM A gayA, usane byAnI svIkRti de dI / tApasIke aba pauvAraha the / vaha bArudako vApIke nikaTa le gayA aura usake gale meM rassI bAMdhakara hAthameM eka taMbI dekara use vApImeM utAra diyA | bAphI bahuta gaharI thI, usameM kAphI aMdherA bhI thA, nIce 66
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 222] jana yug-nirmaataa| kA usane jyoMhI tuMbIko vApI meM rasa bharane ke lie DAlA use kisI vyaktike karAhane kI AvAja sunAI dI, bhayase usake hoza guma hoge| vApI meM par3e vyaktane bar3e dhaiyase hAtha hilAyA, vaha dhIme svarameM bolAabhAge pathika ! tU kauna hai. terA durbhAgya tujhe yahAM khIMcakara lAyA hai| maiM terA hitaciMtaka hUM, tUMcI le jAneke pahile tU merI bAta sunale, isase te karapa Na hogaa| cArudatta vApI meM par3e vyakti kI bAta dhyAnase munane lagA / vaha bolA-yaha tambI bar3hA duSTa hai / isane mujhe terI taraha rasAyanakA loma dekara isa vApI meM paTakA hai / ekavAra maiMne usakI tUMvI bhAkara use de dI. lekina dumarIvAra jaba maiM rasAyana lekara rasese Upara car3ha rahA thA isa nidayane ramsako bIca meM se kATa diyA jisase maiM isa vApI meM par3A sar3akara apane jIvanakI ghar3iyAM vyatIta kara rahA hUM. aba merI mRtyumeM kucha samaya hI zeSa hai isalie maiM tujhe cetAvanI denA hUM tu isa duSTa ke jAlasaM zIghra nikalane kA prayatna kara / cArudattakI buddhi kRna kara gaI thI, vaha apane chuTakAreke lie kucha bhI nahIM soca pAtA thaa| umne karuNa hokara aparicita vyaktise hI isa mRtyu-mugvase nikalane kA mArga pUchA aparicina ne kahA- cArudatta ! tujhe aba yaha karanA hogA, tU isa tumbIko lekara usa duSTa tapamvoko de de aura dR-rI bAra jaba vaha tere pakAneko samsI DAlegA taba usameM isa bar3e patyAko jo maiM tujhe de rahA hUM bAMdha denA aura tU isa vApIkI usa sIr3hI para jo kucha ra dikha rahI hai usa para baiTha jAnA, tujhe baMdhA dekhakara vaha duSTa
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ vitrapa hRdaya cArudatta / 223 ANWwwwwwww Humawariwww Nanawarenewwwwwww tAsa rassA kATa de|| aura terI jagaha yaha patthara vApI meM gira jAyagA ! isake bAda maiM tujhe vApI se nikalanakA upAya btlaauuNgaa| aba adhika samaya nahIM hai, kahIM vaha duSTa apanI isa bAtako suna legA to tere prANa bacAnA kaThina ho jAyagA / cArudattane tumbI isase bhara kara Upara pahuMcA dI, tApasI tumbI lekara prasanna huA / dUparI vAra cArudatta ne apane stha na para patthara kAMca diyA, tAmasIne ume bo case hI kATa diyA / patthA vAvahI meM giga aura ca rudatta ke prANa bana ge| cArudatta apane prANoM ko surakSina dekha papanna huA, umane vApI meM par3e vyaktise bAhira nikalane kA mArga pUchA, aparaM cikane kahA-saMdhyA samaya isa vApIkA 2sa paneke lie eka bahA goda mAnA hai, bhAja saMdhyAko bhI vaha AyA / tuma upakI pUcha raha kA ima vA vikAse nikala jAnA, bhaya mata kAnA, pRcha marabUnIse paka rahanA, gorakI kRgase tuma vApase bAhira nikala jaaoge| ___ aparicita vyaktike upakArako cArudatta nahIM bhUla sakA, vaha usakI sahAyatA kAnA cAhatA thA, lekina mAri cana aba mRtyuke sannikaTa thA, prayatna karake bhI vaha use vAhira na nikAla sakatA thA, usane namokAra maMtra jApa karane ke lie diyA aura usakA mahatva smjhaayaa| gohakI kRpAse vaha aba vApIka bAhira thA, lekina isa bhayAnaka jaMgalameM apanA kucha kartavya nahIM soca sakatA thaa| saMdhyA samaya ho gayA thA, vaha tApasIkI dRSTi se bacanA cAhatA thA, isalie vaha jaMgala meM eka ora bar3ha claa|
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228] jaina yug-nirmaataa| vaha marI nahIM thI, usake prANa abhI zeSa the| kaliMgako yaha saba mAluma ho cukA thA, isane bhaya aura uzatakI AzaMkAse use eka koTharI meM banda kara diyaa| ___ vasaMtasenA usa koTarI meM banda rahate hue bAhAke logoMkI bAvAja sunatI thI, use yaha nizcita rUpase mAlUma ho gayA thA ki merA priyatama cArudatta mere vapake aparAdhameM pakar3A gayA hai, use yaha bhI patA laga gayA thA ki rAjA dvArA Aja use phAMsIkA daNDa diyA jAyagA / usake prANa apane priyatamako bacAne ke liye tar3aphar3A uThe, parantu apanI asahAya avasthAko dekhakara usakA AtmA viphala ho rahA thA / aMtameM eka upAya use sUjhA / koTharoke Upara eka khir3akI thI, vaha kisI taraha usa sthAnapara phuNcii| aba usane cillAnA pArambha kiyA, usakI cillAiTa sunakara eka vyakti usake nikaTa aayaa| vasaMtasenAke galemeM eka hAra aba bhI thA / usane usa hArakA lAlaca dekara uma vyaktise dvAra kholane ko kahA / vaha apane prayatnameM saphala huI, koTharIkA dvAra khulA thaa| vasaMtasenA azakta thii| nyAyadvAra taka ja ne kI zakti usameM nahIM thii| lekina Aja na jAne kisI daivI zaktine usake aMdara veveza kiyA thaa| Aja to yadi use sAta samudra pAra karanA ho to yaha pAra kara jAtI aisI zaktikA bhAvAhana usane apane meM kiyA thaa| cArudattako vasaMtasenAke vadhake aparAdhameM prANa daMDa diyA jA cukA thA / badhika use vadha sthalapara le jA cuke the / darzakake rUpameM caMpApurakI samagra janatA usake cAroM ora citra likhitasI khar3I thii|
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Domaanwrwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww pavitra-hRdaya caarudtt| [229 patnI aura mAtA zoka samudra meM gote laga rahI thii| phAMsIkA phaMdA gale meM aba pahA, ki tara nirdaya-hRdaya badhika cArudattake prANoM ko kucha kSaNakA vizrAma hI de rahe the| isI bIca bahuta dRrase hAMphanI cilAtI huI vasaMtasenA darzakoMko dikhI / vaha saba darzakoMke bilakula nikaTa mA gaI thii| bolanekI zakti usameM nahIM thI, usane badhikoMko hAthake izArese Age badanako rokate hue eka kSaNake lie gaharI sAMsa lI / phira usane badhikose AjJAke svarameM kahA vadhika ! zreSThI cArudattake baMdhana khola do-vaha aparAdhI nahIM hai| maiM batalAUMgI aparAdhI kauna hai| mujhe rAjAke sAmhane le clo| cAroM orase varSakI dhvani sTI / rAjAko yaha saba mAlama huaa| vaha zIghra hI vadha sthalapara AyA, vasaMtasenAne kaliMgadattako apane prANa badhakA aparAdhI siddha kiyA / cArudatta nirdoSa sAbita hokara chor3a diyA gyaa| vasaMtasenA aba cArudattake kuTumba meM sammilita ho gaI thii| cArudattakI patnI ne apane hRdayake uccatama sthAnameM jagaha dI thii| vaha use apane prANoM se adhika priya samajhane lagI thI, usake hRdayakA dveSa dhula gayA thA, patike siMhAsana para donoMkA bhAsana thaa| kisIko isase dveSa nahIM thA, anutApa nahIM tha', mAtAne apane premakA prasAda donoMmeM putravadhuoMkI bhAvanA ke rUparma bAMTA thaa| basaMtasenAkA sneha cArudatta para aba caugunA bar3ha gayA thA, lekina vaha sneha vAsanAkA nahIM thA, usameM koI kAmanA nahIM thI,
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ (14) AtmajayI pArzvanAtha / (mahAn dharmapracAraka jaina tIrthaMkara ) pArzvakumAra mAja prAtaHkALa hI bhramaNa karake apane sAthiyoM sahita vApisa lauTe the| rAstemeM unhoMne jaTA bar3hAe aura laMgoTI pahine hue eka sAdhuko dekhA vaha apanI dhUnike lie eka bar3e bhArI lakako phAr3a rahA thaa| eka ora usakI dhUna mulaga rahI thii| usakI naTAeM pairoM taka kaTaka rahI thiiN| tamAma zarIrameM dhUla lagI huI mI / eka raMgI huI laMgoTI usake zarIra para thI, pAsa hI mRga chAlA aura cimaTA par3A humA thaa| dekhanese vaha ghamaMTI mAlUma par3atA thaa| pArzvakumAra usa tapasvI ke sAmanese nikale, usane apane sAmanese nikalate hue dekhakara unheM bulAyA aura bar3e ghamaMDake sAtha bolAkyojI ! tuma bar3e maMDI mora durSinIta mAlama par3ate ho|
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Patra .. .. NE R ARMAN.. " HTRA SAs SARKA PAN TA . / E zrI pAzvanAthako pUrva varIkA upasarga va dharNandra nathA padmAvatI devI dvArA upasarga nivAraNa /
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ meromemoryNCHAMKommawMINSNIRMANCHIRAHONERNamunaravan AtmajayI paarshvnaath| [233 kumArane sarakatAse khaa:-khie| maiMne bhApakA kyA apamAna kiyA hai| tapasvI narA jogse bolA-dekho, maiM tumase bar3A iM, tapasvI I isaliye tumheM mujhe namaskAra karanA cAhie thA / kumAra nna hokara bole:-bAbA khAlI bheSa dekhakara hI maiM kisIko namaskAra nahIM karatA, guNa dekhakara karatA huuN| tapasvI kodhita mbarase bolA:-kyoMjI, kyA mujhameM guNa nahIM hai ? dekho ! maiM rAtadina kaThina tapa karatA hUM aura bar3I2 takalIphoMko sahatA huuN| maiM bar3A tapamvI aura mahAtmA huuN| kumArane phira kahA: ajJAnatAse apane zarIrako apane mApa duHkha pahuMcAnA tapa nahIM kahalAtA / bar3I takalIpheM sahana kara lenA bhI tapa nahIM hai| garIba aura nidhana loga to hamezA hI kaThiname kaThina takalIpheM sahana karate haiN| jAnavA bhI hamezA sAdI garamI aura bhUkha pyAsako sahate haiM lekina vaha nara nahIM kahalAtA / yaha to matma hatyA hai| tApasakA krodha aura bhI bar3ha gyaa| vaha bolA-dekho, maiM bhAgake sAmane baiThA huA kitanA kaThina yoga sAdhana karatA huuN| kumAra sI taraha phi| bole:-a gake sAmane baiThanA hI tapa nahIM hai| isameM to aneka jIvoMkI hiMsA hI hotI hai| bAgajI, jJAnake vinA yoga sAdhana nahIM ho sakatA, yaha to kevala DhoMga hai| tApasa apane koSako nahIM roka sakA / vaha bolA:-aiM ! kyA kahA ? maiM yogI nahIM hUM yaha saba merA DhoMga hai ! bhAgameM nIbakI hiMga hotI hai ! bhare ! tU kyA kaha rahA hai, maiM cupacApa terI saba bAteM suna
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ wromwearwwwmwwwARAMAKARWARILALHOINOMICRO 240] jaina yug-nirmaataa| mudarzana-nagarake prasiddha zreSTho sAgAdattakA suputra thaa| vaha yuvA ho cukA thaa| lekina usakA virakta mana vivAhakI ora abhI taka mAkarSita nahIM huA thaa| mAtAne usakI zAdIke lie aneka prayatna kie the kaI sundara kanyAoMko vaha nirvAcana kSetrameM kA cukI thii| lekina sudarzanake manapara koI bhI apanA prabhAva nahIM DAla sakI thiiN| usakA mana viSaya virakta abodha bAlakakI hI tarahakA thA / ___mitra use apanI vinoda maMDalImeM lejAte the lekina maunake atirikta unheM sudarzanase kucha nahIM milatA thaa| ve usakI isa nIrasatAse ciMtita the| lekina unakA koI prayatna saphala nahIM hotA thaa| mAja usake mitrane use citita dekhA thaa| sudarzanakI bhAvabhaMgIse vaha usake hRdgata vicAroM ko samajha gayA thaa| usakI isa bevasI para prasanna : baTa apane manameM bolA- mAluma hogayA, Aja yaha mahAtmA kisI sundarI ke rUpa jAla meM phaMsa gaye haiM / madanadevakA jAdU mAja inapara cala gayA hai isIlie Aja yaha kisI ramaNIke rUpake upAsaka bane baiThe haiN| maiM to yaha soca hI rahA thA, ramaNIke kuTila kaTAkSake sAmane inakA jJAna aura viveka adhika dina taka sthira nahIM rahe skegaa| bhAja vaha saba pratyakSa dikha rahA hai| vaha sadarzanake hRdayako TaTolate hue bolA-mitra ! bhAna Apa isa prakAra vitita kyoM hohe hai ! kyA Apake pUjA pATameM bhAja koI aMtarAya AgayA hai ! athavA Apake svAdhyAyameM koI upasarga upasthita hogayA hai ? batalAie Apake sipara yaha ciMtA kA bhUta kyoM savAra hai ! sudarzana mAno kisI svapnako dekhate hue nAga uThA ho bolA-..
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvv gv A rydvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvrvvd" ( vvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvv : ( zHta afa-v ) t to Hata Tsaar4e4ft#
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavatI sudrshn| [251 oha ! mitra bhApa haiM ! kucha nahIM, mAba meM baiThA baiThA kucha yUM hI vicAra kara rahA thaa| mitra usake manakI bhAvanAoMko kuredatA huA bhAge bolAnahIM, mAlUma hotA hai mAja bhApake bhojanameM avazya hI kAI samakSa padArtha bAgavA hogA / athavA mApake sAmhane kisIne maNI pugaNa bhArambha kara diyA hogA sIse pApakA hry........| sudarzana apane hRdayake vaigako sthira kara mitrako Age bar3hanese rokatA huA voDA-" nahIM mitra ! bhApa itanI bhASika klAnAe~ kyoM kara rahe haiM ? bhAja aisI koI bAta nahIM huI hai, maiM pUrNa bAtha hUM, bApa mujhe pAna isa taraha kyoM banA rahe haiM! mitrane haMsI kA phabAga chor3ate hue kahA-vAha mitra ! khUba rahe ulaTe cora kotavAlako DAMTe! Apane khUba kahA, maiM bhApako banA rahA hUM yA mApa apane mana kA hAla chiga kara mujhe aMTasaMTa uttara dekara banA rahe haiN| lekina yaha yAda rakhie jAnanevAloMse Apa manakA hAla nahIM chiza sakate, chinekI Apa kitanI hI koziza kIjie saba bekAra hoMgI, ApakI bakheiM to mApha sApha uttara de rahI hai ki bhAja bhApa kisI khAsa taraha kI ciMtAmeM grasta haiN| sudarzana kaccA khilAr3I thaa| usane premakI caurahakA pAsA pheMkaneko abhI uThAyA hI thA / vaha apane manakI umar3atI bhAvanAoM ko dagA nahIM skaa| vaha khula kara bolA-mitra ! sacamuca bhApa merI avasthAko mAna gae hai, kyA karUM manakA meda kAla chigane para bhI
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242] jaina yuga-nirmAtA / spaSTa ho hI jAtA hai, . ! Aja maiMna jase usa sundaro ramaNIko dekhA hai tamose ........ ... fi, maiM samajha gayA . mitrana bIcameM rokate hue kahAtabhIse bhApakA saMhAse pUNa vikti hogaI hai| bhApakA mana ghRNAse bhara gayA hai ! ma ki so ramaNIkA muMha bhI nahIM dekhanA caaheNge|" nahIM mitra ! Apa to mujhe apane manA hAla hI nahIM kahane date, sudarzanane pahI za ghatAse pahA-"munie, tabhIse merA hRdaya kisI gupta devanAsa tadA rahA hai| " mitra, abhI isa vinodameM aura gsa lenA cAhatA thA / Azcarya prakaTa karatA bola!-- ai mitra ! vedanA ! aura hRdayameM ? kyoM ? kyA usane mApa para kucha mAghAta kiyA hai. bhApa jaise sarala aura sajjana vyaktike hRdaya para ! taba to vaha bhazya hI koI pASANa-hRdayA hogii| dekheM, koI vizeSa coTa to nahI AI hai? sudarzanakA hRdaya aba adhIra ho TaThA / vaha bolA-"mitravara ! aba Apa adhika vinodako sthAna mata diijie| merI vedanAko adhika mata bhar3akAie, sacamuca hI maiM usI samayase usakI mohanI mUrti para AkarSita ho gayA huuN|" oha ! mitra ! kyA kahA ? Apa mugva hogae hai ? usakI rakSya-kalA55 / bezarU, kyoM na ho, lakSya bhI usane Apake hRdaya para acUka kiyA hai taba to Apa use avazya kucha pAritoSaka deNge|" devadattakA vinoda bhantima thA! mudarzanakA hRdaya devadattake parihAsase mAhata ho cukA thaa|
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 jaina yug-nirmaataa| ene lagatI hai| prema vaha maMtra hai jisameM vAsanA aura vilAmakI bhAvanAeM naSTa hojAtI haiM / prema vaha apRva bastu hai ji ke dvArA mAnava Izvarake kSiAt darzana kara sukha aura zAMtike ana sAmrAjyako prApta karatA hai| tU isa pavitra zabdakA galA mana ghaTa : amara tU prema hI kAnA cAhatA hai to apane pavitra pAtivrata dharmase prema kara jo tere jIvanako svargIya banA degaa| kapigagakA mana abhI taka zAMta nahIM huA thaa| vaha apane aMtima zastra kA prayoga karanA cAhatI thii| usane apane natroM ko adhika mAdaka banA liyA thA: bacanoM meM madhukI madhuratAkA pAhana kara liyA thaa| vaha bolI- prANeza ! mApake muMhase dharma dharmakI bAta maiM IvAra suna cukI haM. lekina maiM nahIM samajhanI ki dharma kyA hai ? aura usase kyA surUra milatA hai ! kucha samayako yaha mAna bhI leM ki taraha mahake kaSTa dekA zarIrako tapAnimeM tapAkara aura prApta sukhoM kA tyAga kara hama dharmake dvaga pAloko svarga sukha prApta kara leMge, lekina Apake usa dharmake sAtha bhI to usI svargIya sukhakA savAla lagA huA hai| phira paralokake apapta sukhokI lAlasAmeM vartamAna mukhako ThukarA denA hI kyA dharmakI bhApakI vyAkhyA hai ? taba isa vyAyAko Apa paralokake lie hI rahane diijie| isa lokake lie to isa samaya jo kucha prApta hai use grANa kIjie / smaraNa rahe Apake zabda jAlameM baha zakti nahIM hai jo unmatta ramaNIke tarkake sAmane sthira raha sake / use to bhApa kaba rahane dIjie aura mujhe apanA AliMgana dekara mere nIvana bhora yauvanako kRtArtha kI jie /
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavatI sudarzana / [251 kapilA apanA kathana samApta kara Age bar3hI, vaha sudarzanakA mAliMgana karanA cAhatI thii| sudarzanane dekhA, jAnekA dvAra baMda thaa| eka kSaNa meM bhArI bhanakI bhAzaMbha se mAlUma huii| usane dekhA jJAnasaMbhava kAma nahIM calatA hai| usane aba charukA Alambana liyA, mAneko paMche haTAte hue va bolA "thor3AsA Thaharie, Apa yaha kyA anartha kara rahI haiM ? bApa soca rakhie Apako mere bhaliMganase kucha bhI tRpta nahIM milegI, kevala pazcAttApa milegaa| mApa jisa AzAse mujhe grahaNa kara cAhatI haiM vaha bhAzA mApakI pUrNa nahIM hogii|" kapilA tejita hokara bolI- merI zA avazya pUrNa hogA, kyoM nahIM hogI ? ApakA AliMgana mujhe jIvanadAna degA' sudarzana sI mbarameM bolA- nahIM hogI, kabhI nahIM ho ramaNI ! tu jise anaMga 26se bhA sundara pyAlA samajha rahI hai usa tRpti pradAna kAnekI jarA bhI zakti nahIM hai| jise tU zAMti pradAyaka candrabiMba samajha rahI hai vaha gahuke kaThina grAsa grasita hai| puruSatva vihIna aura rati kriyA kSINa puruSake AliMganase tujhe kyA tRpti, kyA puskha mile!? isameM na to ratidAna denekI zakti hai aura na madanakI sphUrti hai !" kapilA caukakara bolI-" hai ? bhApa yaha kA kaha rahe haiM ? nahIM mujhe vizvAsa nahIM hotA, mApa yaha saba mujhe chalane kA prayatna kara rahe hai| maiM ApakI bAtakA vizvAsa nahI kara sktii|" sudarzanane atyaMta vizAsake svarameM kahA-"mAzcarya hai, tumheM
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ wearnvreuanwerxrvariwwwwwwwwwwwwwwamremon 252] jaina yug-nirmaataa| merI bAtapara vizvAsa nahIM hotA! tumhArI samajhameM kyA yaha nahI mAtA ki jisa ramaNIkI divya rUpa rAzike unmatta lIlA vilAsane tIkSNa aura kuTila kaTAkSa pAtameM snigdhatA aura tRptikara sparzane devatAoM ke hRdaya bhI vivalita kara die| brahmAke vratako bhaMga kara diyA, viSNuko apanA dAsa va I liyA aura maharSiyoMkI tapasyAko naSTa kara DAlA usakA prabhAva mere jaise sAdhAraNa vyaktipara nahIM pdd'taa| mere ghumanvahIna hone ke lie isase adhika pramANa aura kyA caahie|" mudarzanakI bAtase kapilA atyaMta nirAza ho cukI thii| vaha pazcAttApake svAmeM bolI- oha ! taba maiMne vyartha hI apane hRdayako kalaMkita kiyA / " sudarzana yaha sunane ke lie vahAM khar3A nahIM rahA / vaha zIghra hI kapilAke ghAsa bAhira nikala gyaa| basaMta Rtu maaii| vasaMtotsava manAne ke lie nagara nivAsI unmatta hokara upavanakI ora jAne lge| sudarzana bhI apanI patnI aura putroMke sAtha vasaMtotsava manAne gayA thaa| mahArAnI mamayA bhI yaha utsava manAne gaI thii| unake sAtha vipra panI kapilA aura usakI manya sakhiyAM bhI thiiN| mahArAnI amayAne sadarzanake sundara putroMko dekha kara manI dAsIse pachA-" capalA, kyA tU batA sakegI yaha saka aura puSTa bAlaka kimake haiN|" capakAne kahA-mahArAnI jI ! yaha sundara bAlaka nagarake prasiddha panika ho sarzanake hai|
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANASONIRNOWHATNAMANANDraveena.vwaNAMANANINMENMARWMos zIlavatI sudarzana / [253 sudarzanake yaha bAlaka haiM, sunakara kapilA ekadama sihara uThI, anAyAsa usake muMise nikala gayA-" sudarzanake bAlaka ! murzana to puruSatva hIna hai|" rAnIne kapilAke hRdayakI yaha siharana dekhI, usake kahe zabdoMko sunaa| yaha saba use atyaMta rahasyajanaka pratIta humA / usane kapilAse yaha saba jAnanA caah|| kapichA Tatte meM kara kaha to cukI thI pAntu use apanI gAtAra baDhI lajjA AI, vaha kucha samayako mauna raha gii| phira bolI"mahArAnI jI kucha nahIM, maiMne sudarzanake saMbaMdha kisIse yaha sunA thaa|" usake bolane ke ddhN| aura lajjAmAla muMhako dekhakara sanIko usake kahanepA maMdeha hogayA. 46 bolI- nahIM kapilA, tU apane hRdayako spaSTa pAtako mujhameM churA rahI hai, tU satya kaha. tUne yaha kaise jAnA hai ? " kApalA apane hRdayakI bAtako chapA nahIM sakI, usane apane Upara vItI huI sArI ghaTanA rAnIko kaha sunaaii| kapiyakI kahAnI sunakara ganIke hRdayameM eka vicitra AkarSaNa hukA / karuNaH aura hAsyakI ghAgaeM tIvra gatisaM bahane lgii| apane hRdayameM saba bhAvanAeM lekara vaha vasaMtotsavase lauttii| rAnI abhayAkA hRdaya bhAna atyaMta caMcala ho uThA thaa| kitane hI prayatnoM dvArA dabAye jAnepara bhI aba usake hRdayakI caMcalatA nahIM ruka sakI taba usane apane hRdayakI halacakako apanI pAya paMDitA para prakaTa kiyaa|
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262] jaina yuga-nirmAtA / sArA saMsAra svarNamaya bana gayA thA, usane snAna kiyA aura devamaMdirako cala dii| dvAra praveza karate hI use mahAtmAke darzana hue| usane bhakti aura zraddhAse ra praNAma kiyaa| mahAtmAne AzIrvAda diyA : tu mukhI ho| bhare ! yaha kyA ? yazobhadrAke netroMse azrudhArA baha clii| mahAtmA vicalita ho raThe / bole-pagalI, tu rotI hai ? mahAtmAjI ! kahate hue upakA hRdaya karuNa ho uThA / vaha bolI-yogiraja ! Apa saba jAnate haiM, kahie / kaca maiM putrantI hoUgI ? maiM abhAginI kyA kabhI mAM inda muna sakaMgo ? batalAie kyA mujhe putra-sukha milegA ? mahAtmA bole-" bahina? zanta ho| saMpAmeM ko saba kucha milatA hai, tujhe bhI milegaa| tere putra hogA-aipA putra jo apane unnata Adarzase saMpArako cakti kA degA, jipakI yazavanisa saMsAra gUMja raThegA, unnata mastaka jisake cANoM para loTege jisakI carita-candrikA bhUtalapara apanI ujjvala kiraNe phailAyeMgI aikA putra tere | kintu '.... mahAtmA mauna hogae / yaha sunakara putrakI utkaTa icchA rakhanevAlI yazobhadrAkA hRdaya harSase phUla uThA-para mahAtmAke aMtima 3.0da 'kintu', ko vaha samajha na sakI / vaha bhAtura hokara bolI-mahAtmA ! kahie isa "kintu"kA kyA matalaba? isane mere harSita hRdayako becaina kara diyA hai| isane usa anaMta bhAnaMdake daravAje ko baMda kara diyA hai jisameM meM zIghra praveza karanA cAhatI thiiN| isa " kintu ' kI pahelIko zIghra dala kiijie| mahAtmA kucha socakara bole-pahina ! tujhe putra-ratna to prApta hogA
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 263 All MIUI ULA kintu putra prApti ke sAtha hI tujhe pati viyoga hogA / putra janmake samaya hI tere svAmI isa saMsArakI mAyAkA tyAga kara tapasvI bana jAyeMge ! dhyAnagama hogae haiN| vaha uThI, Dole meM jhUlatI huI apane sukumAra sukumAla / z z z z z yazobhadrAne sunA-dekhA, mahAtmA deva darzana kiyA aura harSa viSAda ke ghara cala dI / ( 2 ) kAlakI cAla niyamita hai / saMsArake prANI jo nahIM bananA cAhate use samaya banA detA hai / jo dekhanA nahIM cAhate hai samaya apanI parivartana zakti meM vahI dikhalA detA hai / samayakI gatine yazodrA ke lie vaha avasara lA diyA jisake lie vaha atyanta utsUka thI / vaha aba garbhavatI thA / apana harmake DiMDoleko vaha haule haule jhukA rahI thI, usakA hRdaya kisI abhUtapUrva AzA ke prakAzase jagamagA rahA thA / nagara ke TadyAnameM kucha tasvI mahAtmA padhAre the / surendradatta unake darzana ke lAbhako saMvaraNa nahIM kara sake / ne zIghra hI udyanameM pahuMca gae / mahAtmAkokA upadeza cala rahA thA saMsArakI nazva tAkA nama digdarzana horahA thA, upadeza prabhAvazAlI thA | surendradattake hRdaya para isa upadezane itanA gaharA raMga jamAyA ki ve usI meM raMga gae, gharakI sudhi gii| patlI ke premakA tUphAna bhaMga huA aura vaibhavakA nazA utara gayA / adhika socane ke lie unake pAsa samaya nahIM thA / ve usI samaya tapasvI bana gae / idhara, usI samaya yazobhadrAne eka sundara bAlakako janma diyA / usake prakAzase sArA ghara jagamagA uThA / svajana hitaiSiyoMke samUha se
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ o mmmmmmmmsaavammencemeworwanamimammmmmmmmmmmmmmmm 264] jaina yuga-nirmAtA . pA vyApta hogayA, maMgala gAna honelagA aura yAcakoM ko abhISTa vastu milane lgiiN| kaisA mAzcarya janaka prasaMga thA yaha / ighara putra janma udhara pati viyoga ! saMsAra kitanA rahasya maya hai ! mundradattane putra janmakA saMvAda sunA, para the to isa duniyAMse bahuta dUra cale gaye the| itanI dUra ki jahAMse lauTanA hI aba asaMbhava thaa| yazobhadrAne bhI sunA, pati tapamvI bana gae haiN| use kucha lagA para ha to putra-janmake harSameM itanI adhika mama thI ki use usa samaya kucha anubhava hI nahIM huaa| zumyatAke avaguMThanameM chipA hubhA surendradattakA prAMgaNa bhAja bAhakoMkI cahala pahalase nAga uThA thA, bAlakoM ke samUhase ghire hue sukumAlako dekhakara mAtAkA hRdaya usa akarista muskhakA anubhava kara rahA thA. jo me jIvanameM kabhI nahIM milA thaa| makumAlakA zarIra camakate hue sonekI taraha thaa| kImatI vasrosa majara jara naha bAsya cArase calatA thA, taba darzakoM ke netru usakI aura varavasa viMca nAte the| bAlakake sarala aura bhakRtrima sneha-sughAko pIkara mAM apane hRdayako tRpta karane lgii| zaMkita hRdaya kahIM vizrAma nahIM pAtA / kucha samayase yazo. bhadrAkA hRdaya apane putrakI orase kisI ajJAta bhayase bharA rahatA hai| bahanA humA sukumAra napase apanI lIlAmoMse Tase prasana karane lagA tabhIse usake hRdayako gupta mAzaMkA aura bhI adhika bar3hane
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ surumAra sukumAla [273 MARRIANRAMMINGARAMMARIAHINANDANAHARANIMALINWAMITINARomamave mahAtmAkA cAturmAsa samApta ho gayA, mAja unake ujjayinIse vihAra karane kA dina thaa| sabere cAra bajekA samaya thaa| ve pATha kara rahe ye unakA svara bhAna kucha UMcA ho gayA thA devatAoMke vaibhavakA varNana thaa| eka bhAvAja sukumArake kAnoM taka phuNcii| vaha pUrva smRtike tAra jhanajhanA utthe| kisI ne use jagA diyA / vaha boLa uThA-" are ! maiM Aja yaha kyA suna rahA hUM " svara kucha aura UMcA hogayA / pUrvajanmakI usakI smRti jAgRta ho utthii| yaha to mere hI pUrva vaibhava varNana hai / mare meM kyA thA aura yAja kyA hUM ! ve vikAsake dina kisatAha cale gaye / ve mugvaH mama nayAM Aja mere naMtApaTa pA kucha moTI moThI thAkiyAM de hI haiM nA kyA usI taraha yaha bhI naSTa ho jAyagA / ja UM unase dI mAlana kruuN|" bada uThA-rAtri kucha avazeSa thii| zunyagatime dI mahalase nIce una / aura sIdhe mahAtmA ke pAsa calA gayA / mAja usake liye koI patibaMdha nahIM thA ! yadi hotA bhI to vaha use kucala ddaaltaa| usakI manobhAmanA Aja atyaMta prabala ho uThI thii| jAkara mahAtmAko paNAma kiyA / bolA - " mahAtmA ! hA bhage aura kahiye mega vaha samra jya no gayA-yaha sAmrAjya merA mana kabataka sthiA rahegA !" mahAtmA bole -" putra tu TaMka samayapara A gayA, basa aba thor3A hI samaya zeSa hai : '' mujhe harpa hai / tU A to gayA / terI umrake basa bhara tIna hI dina bAkI haiN| tujhe jo kucha karanA ho itane samayameM hI apanA saba kucha kara DAla /
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina yuga-nirmAtA / 274 ] sukumAlane sunA--paradA ulaTa gayA thaa| aba use kucha dUsarA hI dRzya dikha rahA thA / khula gaye the usake hRdaya kapATa | use kucha kucha apanA bodha hone lagA / sAdhu phira bole- mAnavakI mahattA kevaLa vizva matra ekatrita karane meM nahIM hai / ananta vaibhavakA svAmI banakara hI vaha saba kucha nahIM bana jAtA / vAstavika mahattA to tyAga meM hai - nirmama hokara sarvasva dAnameM hI jIvanakA rahasya hai / svAmI to pratyeka vyakti bana sakatA hai| jJAna laya, hiMsaka aura vyasanavyasta vyakti bhI vaibhava ke sarvocca zikhara para AsIna ho sakate haiM / kintu tyAgI virale hI hote haiN| ve sarvasva tyAga kara saba kucha dekara bhI usa akAlanika sukhakA anubhava karate haiM jinakA aMza bhI rAgI bAta nahIM kara sakatA / MAT sukumAla Age aura adhika nahIM suna sakA / bolA-mahAtmana: adhika mata kahiye meM aba suna na sakUMgA maiM lajjAeM maga jAtA hU~ / maiMna Ajataka apane ko nahIM smjhaa| oi ! kitanA jIvana merA vyartha gayA ! aba nahIM khonA cAhatA / eka eka pala meM apane usa viSayI jIvana ke prAyazcitameM lagAUM // | mujhe Apa dIkSA dIjiye | abhI isI samaya- mujhe Apa apane caraNoM meM DAla lIjiye | sAdhune dakSA dii| sukumAlakA sukumAra hRdaya Aja kaTora patthara bana gayA / bar3AI ke bhayaMkara maidAna meM zatruoMko vijita kara denA bIratA avazya kahalAyagI | mayaMkara garjanA aura camakate hue netroM se manuSyoM ko
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ manonvarmniwww w wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwsade sukumAra sukumAla / [275 bhayabhIta kara dene vAle mi ke paMjoMse khelanA Azcaryajanaka avazya hai| aruNa netroM vAle kAle nAgako nacAne meM bhI bahAdurI hai kintu yaha saba bhAle saMsArako bahakAna ke sAdhana hai / koI bhI vyakti inase a. saMtoSa prApta nahIM kara sktaa| vaha vIratA aura caturtha sthAyI vijaya prApta nahIM karatA / ba? bar3e mahAdurgepara vijaya prApta karanevAle bAdA ha bhI anameM isa duniyA meM vijila hokara gaye hai, hAM ! apane Apa pA vijaya pAnA vAstavika vIratA hai| pralobhanoMkI ghuDadauDameM OM gaM bahanekale mana para bAmanAko raMgabhUmimeM nRtya karanevAlI indriyoM 22. kAbU pAne meM apanA gulAma banAne meM do bAritvakA damya hai| ___ sAdhu. 12vI, yAnI zaH jitane hI mahatvapUrNa haiM unheM prApta kAnake liye utanI hI sAdhanA, tapasyA aura tyA ko AvazyakatA hai| kevala mAtra nama rahane atharagerura vana dhAraNa kara lenese hI vaha pada prApta nahIM ho jAtA hai| jaba taka vaha apanI kAmanAoM aura lAlamAoM para vijaya prApta nahIM kara letA, TamakI icchae. mara nahIM jAtI tabataka to kevala do mAtra hI hai| ve vyakti jo apane gAIratha jIvanako hI saphala nahIM banA sake, mAdhanoMka prApta hote bhI jo apanako agrasara nahIM kara sake aura gRhastha jIvanako kakSAmeM anuttIrNa hokara yaza, sammAna aura icchAoM kI lAlasAoMse AkarSita hokara apanI akarmaNyatAko Dhakane ke liye tapasvI yA mahAtmAkA svAMga racate haiM aura bhole saMsArako Thagane ke liye taraha taraha ke mAyA jAla racate haiM ve tapamvI nahIM bhAtma vaMcaka hai| ve maraneko IzvarakA pratinidhi bahanevAle tIvra pratAraNAke pAtra haiM, mADaMrakI moTameM apane
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ RAMMARRAIMIRAIMAANAMANTRIKANYAANWAITINHAIRWAIIMAGamwwwmaamsanee 276] jaina yug-nirmaataa| chidrako DhakanevAle una vyaktiyoMse zAMti aura sAdhanA sadasoM kosA dUra bhAgatI hai / unakA astitva na rahanA hI zreyaskara hai| sukumAla tapasvI banA nahIM thaa| aMtarakI utkaTa bhAtma sAdhanAne use tapasvI banA diyA thaa| yaha saMsArakA bhUkhA vairAgI nahIM thA vaha to tRpta tapasvI bhaa| usakI mAtmA tapasvI bananeke prathama hI apane kartavyako pahacAna cukI thii| vaha jAna gayA thA saMsArake nama citrko| ratna dIpakoMke prakAzake atirikta dIpa prakAzameM azrupUrNa ho nAnevAle apane netroMkI nibelatAko vaha samjhatA thA kamala vAsita sugaMdhita cAMvaloM ke atirikta sAdhAraNa tandurUke mbAdako sahana na kara sakanevAlI apanI jihAkI tIvratAkA use anubhava thA / makhamalI gaddoMpara calaneke atirikta pRthvIpara na calanevAle paigekI nukamAratAkA use jJAna thA / use apane zarIra ke aNu bhaNukA patA thA / vaha eka sTeja para unako lA cukA thA, aba use unheM dUsarI ora le jAnA thaa| mana to use unhIMse dUsarA dRzya aMkita karAnA thaa| abhI to vaha unakI gulAmI kara cukA thaa| usake izAre pAca cukA thA, saba sukumArake izAre para unake nAcanekI bArI thI . bahuta majabUta kaThora use bananA thaa| vaha banA / eka kSaNa meM hI dRzya parivartita ho gayA / palaka mArate hI usane apane svAmitvako pahacAna liyA, mAno yaha koI jAdU thA kar3AkekI doharIkA samaya, pASANa kaNamaya pRthvI, usake pairoMse raktakI dhArA bahane lagI kintu use to
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ RAMNAME 282 ] jana yuga-nirmAtA / patha para chor3a dUMgA, azAMta aura dukhI janatAkA maiM patha pradarzana karUMgA, usake lie mujhe apanA sarvasva tyAga karanA hogA / lokakalyANake lie maiM saba kucha karUMgA, tapasvI banakara maiM bhagnI mAtmAko pUrNa vikasita karUMgA aura pavitra Atma-dhvaniko saMsArabharameM phaila uuNgaa| yaha vicAra Ate hI ve bAlabrahmacArI mahAvIra tAmbI banane ke lie taiyAra ho ge| trizalA mAtAko apane putra ke vicAra jJAta hue| putra viyoga ke mathAi dukhase unakA hRdaya vikala hogayA / vaha isa dukhako saha na sakI / rote hRdayase bolI- putra ! maiM abataka putravadhUke mukhose vaMcita rahakara bhI tumkSarA muMha dekhakara saMtoSa kara rahI thI lekina aba tuma bhI mujhe tyAgakara jA he ho aba mere jIvanakA kyA sahArA rahegA? putra ! itane bar3e (jya vaibhava kA tyAga tuma kyoM kara rahe ho / kyA gRhasthajIvanameM rahakara tuma loka-kalyANa nahIM kara sakate ! mahaloM meM rahanevAlA tumhArA yaha shrii| tAmyAke kaThina kaSTako kaise mahAna kara sakegA ? maiM prArthanA ka tI hUM ki jananI ke pavitra premako tuma isataraha mata TukarAmo gRhastha jIvana meM 28 kara hI saMmArakA kalyANa kro|" nananIko sAntvanA dete hue mahAvIra bole-"jananI ! ima utmavake samayameM mAja yai kheda kaisA ? tega putra saMsAra kA uddhAra karane jArahA hai, AtmakalyANake prazasta pathakA pathika bana rahA hai, yaha jAnakara to terA hRdaya gauravase bhara jAnA cAhie / gauravamayI jananI ! gRhastha jIvana ke pAvana mA merI mAramA svIkAra nahIM karatI, aba to yaha saMsArameM mAtmasvAtaMtrya aura samatAkA
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ MINIMALIAMANNAwarwww marwAAMIRMIRROATIHATION mahAvIra varddhamAna / [283 sAmrAjya sthApita karane ke liye tar3aphar3A uThI hai, tuma se isa jIrNa baMdhanameM baddha rakhane kA haTha mata karo, aba use svachaMda vicarane kI hI anumati do| varddhamAna mahAvIra ne apane pavitra upadeza dvArA jananI aura janakake mohajAlako chinna bhinna kara diyA / unase AjJA lekara ve tapazcaraNake lie vanakI ora cala die| apane zarIrako mahAvIrane tAzcANakI jvAlAmeM DAla dagA thA, tIvra AMcase karmamala dRra hokara AtmA pavitra banAne lagA thA, tapamyAkI bhAMvameM eka aura AMca lgii| ve aneka sthAnoM3ra bhramaNa karate hue eka dina ujjayinI ke smazAnameM dhyAnastha the, stha gu nAmaka sTrane unheM dekhA / pUrva janmke saMskAroM ke kAraNa usane unakI zAMti bhaMga karanekA kumita prayatna kiyA / una para aneka bhamahanIya pata kie lekina mahAvIra kisI tAha bhI tapazcagNase calita nahIM hapa / atyAcArI kI zaktikA anta hogayA thA, isa upamargane mahAvo ke tapamvI hRdayako aura bhI dRr3ha banA diyaa| mahAvIne neha varSa taka kaThina mAghanA kI / annameM unheM isa Atma sAdhanA kA phala ke sarake meM milA- unhoMna sarvajJatA prApta kii| mahAvIra barddhamAna mahAn aAtma saMdezavAhaka the| sarvajJatA prApta karate hI vizva kalyANa ke lie unakA upadeza prArambha huaa| vizAla samAmthala nirmANa kiyA gayA thaa| unakA upadeza sunane ke lie janasamUha ekatrita hone lgaa|
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ amarAmAmarMAHAMANNANONamevwunwan tiy 284] jaina yuga-nirmAtA / __ bhAratameM virodhakI jar3a jamAnevAlI viSamatAkI belipara unhoMne prathama prahAra kiyaa| kriyAkAMDa ke pAlane meM palI huI aMdha paramparA aura mahaMmanyatAko unhoMne samUla naSTa kara diyA / ke dala jAti adhikAroM ke bala 23 svayaMko racca aura anyako nIca samjhanevAlI kutsita bhAvanAke bhayaMkara tUphAnako zAMta karane meM unhoMne apanI pUrNa zaktikA prayoga kiyA. mAnada hRdayameM kuMThina par3I AtmotthAnakI bhAvanAko bala diyA aura gire e manocalako jAgRta, vikasita aura protsAhita kiyA / apaneko tuccha aura hIna samajhanevAle, sAmAjika aura dhArmika sAdhanoM TukAra hue mAnavoM ke manameM unhoMne tIkSNa yAtma sammAnakI prakAza siroM ko praviSTa karAyA / dakAe hue dIna hIna mAnavoMkI mArama-zakti itanI kuMThita DA cukI thI ki ve samajha nahIM sakate the ki hama mAnada haiM, hameM bhI koI adhikAra prApta haiN| mAMdha gharmika ThekedAroM ne mAnava zaktiko bekAra kara diyA thaa| ve soca hI nahIM sakate the ki hameM bhI isa gAr3ha aMdhakAmeM kamI prakAzakI kiraNoM kA pradarzana prApta ho sakatA hai| hama isa bhayaMkara jahADakI kAla kATarI se kabhI nikala bhI sakate haiN| mahAvako nahatva aura hInatvakI cikAla se jar3a jamAnevAlI usa bhAvanAko naSTa karane meM kAphI zakti aura bhAramanala kA prayoga karanA par3A / viSamatAkI lahare pracaMDa thiiN| hiMsA aura daMbhakA akAMDa tAMDava tha', kintu mahAvIrake hRdayameM eka coTa thI ve isa viSamatAse tilamilA uThaM the| mAnava mAtrake kalyANakI tIvra bhAvanAne unheM hada
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ AMIRMIRMewwwwraanwinner mahAvIra biimaan| [285 nizcayI banA diyA thaa| mAgha dharmAdhikAriyoMkA unheM kar3A mukAbalA karanA par3A kintu ve apanI manobhAvanAoMke pracArameM uttIrNa hue| mAnavatAke saMdezako mAnavoMke hRdaya taka pahuMcAne meM vaha saphala hue| unakI yaha sakastA sAmyavAdakA zaMkhanAda yA, manuSyakI vijaya thI aura vizeSa mahattAkA darzana karAne vAlI svarNa kiraNa thii| mAnavoMne usa svarNa prakAzameM apanI zaktiko vikasita karane. vAle svarNa pathako dekhaa| kintu unake pada usapara calane meM zaMkita the unheM usapara calane ke lie unhoMne prerita kiyA, paricAlita kiyA aura icchita sthAnapara calane kI zakti pradAna kii| ve una pathake pathika pane jisapara calanekI unheM cikAsase lAlasA thii| sama...! kI saritAke vezameM pampake kinAre daha gae aura eka vizAla naTa bana gayA, 3 sAmyavAdake darzana hue| sAmyavAdakA rahasya unhoMne janatAko samajhAyA dharma aura sAmAjika kriyAoM meM kisI bhI jAtike mAnavako samAnAdhikAra hai| nirdhanatA, zuddhatA mathanA strItvako zRmbalAI dhArmika tathA Atma mAdhanameM kimI prakAra bAdhaka nahIM homatI: jAnita athavA vyaktigata adhika rokA dhArmika padamyA meM koI adhikAra nhiiN| dharma prANImAtrake kalyANa ke lie hai| jitanI bhAicakatA dharmakI eka ghanika ke lie hai utanI hI nirdhana ke lie hai| dharmako lekara pratyeka prANI apanA Atma kalyANa kaneke lie svataMtra hai| yaha unakA divya saMdeza thaa| mahAvIra ke samastameM pratyeka jAtike bI-puruSako dhauradeza
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29.] jaina yuga-nirmAtA / unake ina siddhAMtoMne vizvameM amaratvakA sAmrAjya sthApita kiyaa| bhagavAna mahAvIrane sAmyabhAva aura vizvapremakA zAMtipUrNa sAmrAjya lAne ke lie mahAn tyAgakA anuSThAna kiyaa| unhoMne thapane jIvanake 30 varSa isa mahAna upadezameM vA die| mAnI Ayuke anta samayameM ve vihAra karate hue pAvApurake udyAnameM Ae / vaha kArtika kRSNA amAvasyAkA prabhAtakAla thA / rAtrikI kAlimA kSINa honeko thii| isI pavitra samayameM unhoMne isa nazvara saMsArakA tyAga kara nirvANa prApta kiyaa| devatAoM aura manuSyoM ke sAmane ekatrita hokara unakA nirvANotsava manAyA, unake guNoM kA kIrtana kiyA aura unakI caraNarajako apane mastakapara cddh'aayaa|
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ [18] zraddhAlu zreNika (biMbasAra) (ananya zRddhAlu mahApuruSa) rAjA bicAra zikAra khelakara vanase lauTe the| unakA mana Aja atyanta khinna ho rahA thaa| anaka prayatna karane para bhI bhAna unake hAtha koI zikAra nahIM lagA thA / lauTate samaya unhoMne jaina sAdhuko khar3e dekhaa| aba ve apane krodhako kAbUmeM nahIM rakha sake / Aja sabere zikArako jAte samaya bhI unhoMne inhIM sAdhuko dekhA thaa| unhoMne socA-isa naMge sAdhuke dikhAI de jAne ke kAraNa hI pAna mujhe zikAra nahIM milaa| ve bahuta jhuMjhalAe hue the| jaMgalase lauTate samaya usI sthAna para sAdhuko nizcala khar3e dekhakara unake hRdayameM badalA lenekI tIvra icchA jAgrata ho sttii| rAjA kiMvasArake adhika krodhita honekI eka bAta aura dii| kala hI unakI rAnI casanAne bauddha bhikSuoMkA parIkSaNa kiyA thaa| parIkSaNa meM ve burI tarahase parAjita aura lajita hue the| usa parIkSaNase rajA kiMvasArakA jaina-dveSI hRdaya aura bhI bhar3aka uThA thaa| ve jaina sAdhumAtrase atyaMta ruSTa hogae the aura nauddha sAdhuoM ke parAbhavakA badama ha kisI vAha lenA mahate the|
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 ] jaina yuga-nirmAtA | prasaMga yaha thA - rAjagRhameM bauddha bhikSukakA eka vizAla saMgha mAyA yA / saMgha AgamanakA samAcAra ciMvasArane sunA / ve atyaMta prasna hokara ganI cenAse bauddha bhikSukoM kI prazaMsA karane lage / ve bole" priye ! tU nahIM jAnatI ki bauddha bhikSu jJAnakI kisa utkRSTatAko prApta kara lete haiM / saMsArakA pratyeka padArtha unake jJAnameM jhalakatA hai / ke 1 1 parama pavitra haiN| ve dhyAna meM itane nimna rahate haiM ki yadi unase koI kucha prazna karanA cAhatA hai to usakA uttara bhI use bar3I kaThinatA se milatA hai| dhyAna se ve apanI AtmAko sAkSAt mokSameM leja te haiM / ve vAstavika tatvoM ke upadezaka hote haiM / celanAne bauddha bhikSukoMkI yaha prazaMsA sunii| unhoMne namratA se uttara diyA- "mArya ! adi Apake guru isa taraha pavitra aura dhyAnI haiM una unakA darzana mujhe avazya kraaie| aise pavitra mahAtmAoM kA darzana karake maiM apaneko kRtArtha jhUvI | itanA hI nahIM, yadi mere parIkSaNakI kasauTI para na ca jJAna aura cAritra | nikalA to maiM Apase kahatI hUM, maiM bhI unakI upAsikA bana jAUMgI | maiM pavitratAkI upAsikA hUM, mujhe vaha kahIM bhI mile| yaha haTha mujhe nahIM hai ki vaha jaina sAdhu hI ho, satya aura pavitra AtmA ke darzana jahA~ bhI mileM vahAM maiM apanA mastaka jhukAne ko taiyAra hUM. lekina binA parIkSaNa ke yaha kucha hI hosakegA / maiM AzA karatI hUM ki Apa mujhe parIkSaNakA avasara avazya deMge " 1 zanIke sarala hRdaya se nikalI vArtAkA rAjA bivasArake hRdayapara gaharA prabhAva par3A / unhoMne bauddha sAdhuoMke dhyAnake lie eka vizAla
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ zraddhAlu zreNika visAra / Wan H maMDapa taiyAra kraayaa| bauddha sAdhu usa maMDA meM dhyAnastha hogae / unakI dRSTi baMda bhI, sasiko rokakara kASTake putalekI taraha samAdhimeM mana the / rAjA visAra rAnI ke sAtha vahAM phuNce| rAnI celanAne unake parIkSaNa ke lie unase aneka prazna kiye lekina bhikSuoMne unheM sunakara bhI unakA koI uttara nahIM diyA / pAsameM baiThA huA eka brahmavArI yaha saba dekha rahA thaa| vaha rAnI se bolA- mAtAjI ! yaha sabhI [ 293 bhikSuka isa samaya samAdhimeM mana haiN| sabhI sAdhuoM kI Atma zivAlaya meM birAjamAna haiN| deha sahita bhI isa samaya ye siddha haiM isalie Apako inase koI bhI utara nahIM milegA / " brahma bArIke isa uttarase calanAko koI saMtoSa nahIM huA / lekina vaha to pUrNa parIkSaNa cAhatI thI / vaha jAnanA cAhatI thI ki bhikSukI AtmA vAstava meM siddhAlaya meM hai, yA yaha saba DhoMga hai / isa parIkSaNakA usake pAsa eka hI urAya thA, usane maMDapa ke cAroM ora ami lagabA dI aura unakA dRzya dekhane ke lie kucha samayataka Tho khar3I rahI, phira kucha soca samajha kara apane rAjamahalako caladI ! ama cAroM ora sulaga utthii| jaba taka abhikI jvAlA pracaMDa nahIM huI ye bauddha bhikSuka dhyAnastha bheMTa rahe, lekina agmine apanA pracaMDa rUpa dhAraNa kiyA, to ve apaneko eka kSaNa ke lie dhyAna meM sthira nahIM rakha sake / jisa ora unheM bhAganeko dizA milI ke usI ora bhAge / kula kSaNako vakA vAtAvaraNa bahuta hI azAMta hogayA, jaba vaha sthAna sAdhuoMse vikakuka rikta thA / eka krodhita bhikSune jAkara yaha saba yAta rAjA binasArako sunAI to rAjAke koSakA koI ThikAnA nahIM thA, unhoMne rAnIko
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 ] jaina yuga-nirmAtA / usI samaya bulAyA | kAMpate hue hRdayase ve bole-"rAnI ! tumhArA yaha kRtya sahana kAneyogya nahIM, maiM nahIM samajhatA thA ki matadveSa meM tuma itanI abhI ho jaaogii| yadi tumheM bauddha bhikSukoM para zraddhA nahIM thI to tuma unakI bhakti bhale hI na karatIM, lekina unake Upara aisA prANAntaka upasarga to tumheM nahIM karanA cAhie thaa| kyA terA jaina dharma isI taraha bhikSuoMke nirdeyatA se prANa ghAtakI zikSA detA hai ? tere baraM kSaNakI aMtima kasauTI kyA bekasUra prANiyoM kA prANaghAta hI hai ? kupita narezako zAMta karatI huI celanA bolI- "narezvara ! merA lakSya unheM jagamI takalIpha denekA nahIM thA aura na mere dvArA una bauddha mikSukoMko thor3A sA bhI kaSTa pahuMcA hai| maiM to brahmacArI ke uttAse hI yaha samjha cukI thI ki ye bauddha bhikSuka nire damI haiM, ye amikI jvAlAko saha nahIM sakeMge aura bhAga khar3e hoNge| meM to Apako inake mauna nATakakA eka dRzya hI dikhalAnA cAhatI thI, ise Apa svayaM dekha lIjie / " ve sAdhu samAdhistha nahIM the, yadi unakI AtmA samAdhistha hotI to ve zarIrako jala jAne dete| zarIra ke jalane se unakI siddhAlaya meM virAjamAna AtmAko kucha bhI kaSTa nahIM honA cAhie thA / vaha samAvi hI kaisI jisameM zarIra ke naSTa honekA bhaya rahe, samAdhistha to apane zarIra ke mohako pahale hI jaLA baiThatA hai, phira usake jalane aura marane se use kyA bhaya ho sakatA hai ? mahArAja ! vAstava meM Apake ve bhikSu samAdhistha nahIM the / unhoMne mere kA uttara na de sakane ke kAraNa maunakA daMbha racA thA,
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ zraddhAlu zreNika sAra [ 295 Bullllllilities unakA daMga aba prakaTa hogayA, Apa apane bauddha bhikSukoM ke isa daMbhako spaSTa dekhie, kyA yaha saba dekhate hue bhI ApakI upara zraddhA rahegI ? rAnIke yuktiyukta vacana sunakara mahArAja nikattara the| lekina apane guruoM ke isa parAmanase unake hRdayako gaharI coTa lgii| dhyAnastha jaina sAdhuoM ko dekhakara Aja unakI vaha coTa gairI ho gaI thI, unhoMne sAdhuke dhyAnakA parIkSaNa caahaa| unhoMne kisI tarahakA vicAra kie vinA hI apane zikArI kutte uba para chor3a die / BAA 1 sAdhu parama dhyAnI the / unake Upara kyA upasarga kiyA jArahA hai. isakA unheM dhyAna bhI nahIM thA / unakI mudrA usI taraha zAMta aura nirvikAra thI / unakA hRdaya usI taraha AtmadhyAna meM gote khA rahA thaa| unakI mauna zAMtikA una zikArI kuttoM para bhI prabhAva par3e binA nahIM rahA / sikse hiMsaka pazu bhI Aja unakI isa zAMtise prabhAvita ho sakatA thA / kutte unake sAmane Akara maMtra kI lina sarpakI taraha zAnta khaDe raha gae / vitrasArakI AjJA ke viparIta kArya huaa| ve kutte daur3A kara sAdhukI samAdhi bhaMga karanA cAhate the, lekina sAyukI samAdhine kurtoko bhI samAdhintha banA diyaa| ve yaha dRzya dekhakara daMga raha gae, sAtha hI unheM sAdhuke isa prabhAva para IrSA bhI huii| ve socane lageyaha sAva avazya hI koI maMtra jAnatA hai jisake balase isane mere balavAna hiMsaka kuttoMko apane vazameM kara liyA hai, lekina meM isake maMtra balako abhI miTTI meM milAye detA huuN| maiM abhI isa duSTa jAdUgarakA sara ghar3ase ur3Ae detA hUM phira dekhUMgA ki isakA jAdU kahA~ rahatA
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296 ] jaina yuga-nirmAtA | ve IrSA ke sAmane kartavyako bhUla gae the vivekako unhoMne ThukarA diyA thA eka nyAyazIla rAjA hokara bhI unhoMne anyAya aura atya nAke sAmane sira jhukA liyA thA kRpANa lekara ve Age bar3he, imI eka bhayaMkara kALA sapa unake sAmane phuMphakAratA huA daudd'aa| munake mastaka para par3anevAlI kuzaNa sapeke gale par3I isa acAnaka AkramaNane unake hRdayako badala diyA thA, badale kI bhAvanA naSTa nahIM huI thI / lekina usameM kucha kamI madhya AgaI thI, sAdhu ke 'lemeM marA huA sarpa DAlakara hI unhoMne mana badalekI bhAvanA zAMta kara lI / sAdhu yazoSa ke galemeM sape DAkA me prasanna the| soca rahe the, sAdhu avana galeme ko nikAla kara pheMka degA, lekina aba isa samaya itanA badalA hI kAphI hai, saMdhyA kA samaya bhI ho cukA thA, ve saMtoSI hue apane mahalako cala die / ( 2 ) mijo kucha kara Aye the use ve gupta rakhanA cAhate the, lekina hRdaya unake kRtyako bharane aMda' rakhane ko taiyAra nahIM thA / vaha use nikAla bAhara phekanA cAhatA thA, tIna dina taka to unhoMne apane isa kRtyako manI se apttaa| lekina cauthe dina jaba rAtriko meM rAjya mahala meM apanI zayyA para leTe hue the unakA sAdhuke sAtha kiyA huA duSkRtya ubala par3A / vaha ganI para prakaTa hokara hI rahanA cAhata bha / rAjA kAcAra the, unhoMne sAdhuke Upara sarpa DAlane kI kahAnI kaha sunAI /
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3..] jaina yug-nirmaataa| aMtameM dharAtalameM nAkara vigama letI hai usI prakAra nizcaya athavA zraddhA rahita manuSya saMmAekI aneka prakArakI viDambanAoMkA anubhava karatA vAra vAra mArga parivartana karatA, aMtameM nirAza banakara adhaHpAtakI zaraNa letA hai / zraddhA yaha eka sumeru parvata sadRza aDiga nizcaya hai| devatA bhI jise calita nahIM kara sake aisI dRr3hatA aura anubhavakI pakkI sarakapara banI huI vagvRtti hai / aisI zraddhA huna 5 he purughoM meM hotI hai| zreNika rAjA aisI anupama zraddhA vanavAle the aura isI zraddhAke kAraNa itihAsameM unakA nAma svarNAkSaroM meM kita hai| zreNika gamAko jinadeva jinaguru aura jainadharma para asAdhAraNa zraddhA thii| ekavAra daduka nApaka devane unakI parIkSA kAnekA nizcaya kiyaa| zreNika jaina madhuoM ko parama vigI, tapasvI aura niSpRha mAnate the| jaina sAdhuoM meM jo vigavRtti, una jaisI niHspRhatA anyatra kahIM bhI saMbhava nahIM, ainI unako dRr3ha zraddhA thii| eka samaya mArgameM jAte hue unhoMne eka jaina munikA dazana kiyA / ____usakA bheSa jaina +dhumeM bilkula milatA thA, aisA hote hue bhI usake eka hAthameM machalI pakAnekA jAla thA aura dUsarA hAtha mAMsa bhakSaNa karaneko taiyAra ho isa prakAra raktase sanA huA thaa| eka jaina sAdhukI aisI dazA dekhakara rAjA zreNikakA hRdaya kAMpa uThA / rAjAko apane samIpa mAte dekha munine jAla pAnI meM DAlA, mAno jasakI machalI pakar3ane kA usakA nityakA abhyAsa ho / yaha "mAcAramaSTatA rAjAko masA pratIta huii|
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ zraddhAlu zreNika binasAra / [301 RasEORNAKAMANARTHAMAARRIAMANISHNAMOKAAMANNAIIMa "mare mahArAja ! eka jaina sAdhu hokAnI nirdayatA dikhakAte hue tumeha kucha sajA nahIM mAtI ! munike meSameM yaha duSkarma natyaMta manucita hai" zreNikane tar3apate hue manta:kANase yaha zabda khaa| "tU hamAre jaise kitanoMko isa prakAra roka sakegA! saMghameM mere jaise eka nahIM kintu asaMkhya muni pake haiM jo isI prakAra matsya. mAMya dUga apanI bhAjIvikA calAte hai / " munine uttara diyaa| rAjAkA bhAtmA mAno kucala gyaa| usakI bhAMkhoM ke bhAge aMdhakAra chA gayA / mahAvA mvAmI ke saMghake muni aimA nirbala mArga prANa kareM yaha use bahA trAsadAyaka prasIta hubhaa| vaha bhAge cakA : usa AcAra bhraSTatAkA zya badda bhUla nahIM makA munikI durdazAkA vica ra kara vaha kSaNabhara manameM dukhita hone lgaa| thor3I tuu| para use eka madhvI milI, usake hAtha paira bhaTTAvarase raMge hue the| 38kI kagAra A~kha kRtrima te jase caratI thIM, vaha pAna cAbanI huI rAnAke sAmane bhAkA khahI ho gii| "tuma mAvI ho ki vezyA ! ma, dhvI ke kyA aise zRGgAra aura malaMkAra hote haiM ! " glAnipUrvaka jAne pUchA ! ___ savA khila khilAkara haMsa paha!-" tuma to kevala alaMkAra aura , hI dekhate ho / kintu yaha mere darameM chaha sAta mAsakA garbha hai yaha tuma kyA nahIM dekhate ?" _ bhraSTAca kI mAkSat mRti ! usakI khila milAne nihura dAmane rAjA zreNakako digamUha banA diga / yaha sva. hai athaka satya, isake nirNayake pathana hI sAdhvI jasI strI bolI--
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 ] NCHITILADOR @chers mediante (sara @erEGORYACROBARANIR. JANGA " tuma mujha ekako Aja isa beSameM dekhakara sambhavataH Azcarya se stabdha hue ho, kintu rAjan ! tumane jo tanika gairI khoja kI hotI to tuma samasta sAdhvI saMghako merI jaisI striyoMse bharA huA dekhate / jo AMkhoM se aMdhA aura kAnoMse badhira rahA ho use anya kauna samajhA sakatA hai ? jaina yuga-nirmAtA | jaina sAdhu aura sAdhviyoM meM rakkhI huIM zraddhA kitanI nizvaka hai yaha tuma jAna gaye hoNge| uparokta zabda zreNika zravaNa nahIM kara sakA, usane kAnoM para hAtha rakhate hue kahA : durAcAriyoM ! tuma saMsArako bhale hI apane jaisA mAna lo, kintu mahAvIra prabhUkA sAdhu sAdhviyoM kA saMgha itanA bhraSTa, patita athavA zithilAcArI nahIM ho sakatA hai / tumhAre jaise eka isaprakAra bhraSTa - caritra ke Use anya pavitra sAdhu sAthiyoMke saMbaMdha meM nizcaya karanA AtmaghAta hai| maiM to aba taka aisA mAnatA hUM ki jaina sAdhu aura sAdhviyoM kA saMgha tumhArI apekSA asaMkhya guNA unnata, pavitra aura 1 - 99 sadAcAra parAyaNa anta meM zreNika rAjAkI parIkSA karane AyA huA darduraka deva rAjA ke pairoM para 'gara par3A aura usane unakI acala niHzaMka zraddhAkI mukta kaMThase zamA kI / prabala AnniyoM ke sAmane zreNikakA zraddhA-dIra na bujha sakA / avaka zraddhA* kAraNa rAjA zreNika, bhavirati hone para bhI agalI caubAsIka prathama tIrthakara hoMge !
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ (19) mahApuruSa jmbuukumaar| (vIratA aura tyAgake Adarza) (1) vikrama saMvatase 510 varSa pahilekI bAta hai yaha / usa samaya magadha dezameM rAjA biMcasAkA rAjya thaa| rAjagRi unakI rAjadhAnI thii| usI rAjagRhI meM aIdattajI rAjyake supasiddha zreSThI the / unakI dharmapatnI jinagatI thI / vIra jambRkumAra inhIMke putra the| prasiddha vidvAn / vimalarAja' ke nikaTa unhoMne vidyAdhyayana kiyA thaa| pUrvajanma ke saMskArake kAraNa ve atyaMta pratibhAzAlI the| vimala rAjane apane muyogya ziSyako thor3e hI samayameM zAstra saMcAlanameM nipuNa banA diyA thaa| ucca koTi ke sAhityakA adhyayana bhI unheM karAyA thaa| ve marane vidvAn guruke vidvAn ziSya the| bALakapanase hI ve bar3e sAhasI aura vIra the| unakA sugaThita zarIra darzanIya thaa| eka samaya unake sAhasakI macchI parIkSA huii|
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3.4] jana yug-nirmaataa| ve rAjamArgase jA rahe the, isI samaya unhoMne dekhA ki rAnAkA pradhAna hAmI vigaDa pahA hai / mahAvatako jamIna para girAkara vaha apanI sUDako ghumAtA daur3A A rahA hai| yamagajako tAha jise vaha sAmane pAtA use hI cIrakara do Tukar3e kara detA thaa| upakI bhayaMkara garjanA sunakara nA kI janatA bhayase vyAkula hokara idhara udhara bhAgane lgii| madonmatta hAthI jambUkumArake nikaTa pahuMca gayA thaa| vaha unheM apanI sUrameM mAnekA prayatna kara hI rahA thA ki unhoMne usakI sUMDa para eka bhayAnaka muSTikA prahAra kiyaa| vajakI taraha muSTi ke prahArase hAthI bar3e jose ciMghAra utthaa| phira unhoMne apane hAthake sudRr3ha daMDako ghumAkara usake mastaka para maaraa| mastaka para daMDa par3ate hI usakA sArA mada cuu| cU ho gayA / vaha namra hokara unake sAmane svahA ho gayA / madonmatta hAthI aba bilakula zAnta thaa| nagarakI saMpUrNa ninA bhayabhIta dRSTi meM yaha saba dRzya dekha rahI thii| hAzrIko nirmada hubhA dekha sabhI ke hRdaya ipase khila gae / unake simse eka bhayAnaka saMkaTa Tala gayA / janatAne jambUkumA ke isa sAhasakI prazaMsA kI aura gajA visArake rAjya darabArase isa vIratA ke upalakSya meM unheM yonya sammAna milaa| jambUkumArakI vIratA 10 nagarakA dhani ke zreSThI samAja mugya thaa| pratyeka ghanika unake sAtha apanA saMbaMdha stha pita karaneko inThurU thaa| mundarI kanyAeM unakA sneha pAneko lAlayira thii| jaMbUkumAra vaidika dhana nahIM par3anA cAhate the : uvakA
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahApuruSa jambUkumAra / [305 hRdaya bhAjIvana bhavivAhita rahakara vizva kalyANa karanekA thaa| unakI bhAvanAeM mahAna thiiN| ve apanI zakti kA vAstavika upayoga karanA cAhate the| ve cAhate the jIvanakA pratyeka kSaNa saMsArakA mArgadarzaka bane / jAtako saddharmakA saMdeza sunAneko unakI ikaTa abhilASI thii| mAtA pitA unake vicAroM se paricita the, lekina ve zIghrata zIghra I vaivAhika baMdhanoM meM baMdhA humA dekhanA cAhate the / unake vicAroM ko sahayoga milA / zreSThI sAgAdatta, kubegdatta, vaizravaNadatta aura zrI dattane unapara apanA prabhAva DAlA / cAroM ne unheM cAroM orase bAMdhanA cAhA aMtameM ve phila hue / jAnu kumAra kI hArdika manobhAvanAoM ko jAnate hue bhI RSabhadattane u vivAhakA vacana de ddaalaa| unakA vivAha zIghra hI hone vAlA thA kintu isI samaya isake bIca meM eka ghaTanAne raMgameM bhaMga kara diyaa| kelapurake AjA mRga Gka the / unakI sudarI kanyA vilAsavato kA vAgdAna rAjA bica sAse ho cukA thaa| rAjA mRgAGka unheM apanI kanyA deneko taiyAra the / kanyA bhI unheM hRdayame apanA pati svIkAra kara cukI thI / yaha vivAha sambandha zIghra hI honevAlA thaa| isI samaya eka aura ghaTanA ghttii| ratnacUla eka abhimAnI yuvaka thA / gajA mRgAMka para usakI zaktikA prabhAva thA / vaha thA bhI zaktizAlI, usane apanI zaktise vilAsavatIko apanI patnI banAnA caahaa| unhoMne rAja mRgAMkake pAsa apanA saMdeza bhejakara vikAsavatIko apane lie mAMgA / mRgAMka 20
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ jana yug-nirmaataa| apanI kanyA rAjA biMbasArako de cuke the| lacUlakI zaktikA unheM paricaya thA, lekina kisI hArUtameM unheM yaha bAta pasaMda na thii| usane apanI kanyA denese inakAra kara diyA / sacUsako mRgAMkakI yaha bAta asahya ho utthii| usane apanI saMpUrNa sainA lekara kAlapura para car3hAI kara dii| mRgAMka isa yuddha ke lie taiyAra nahIM thaa| usakI zakti nahIM thI ki vaha ratnacUlakA mukAbalA kara sake / isalie isa saMkaTake samaya apanI yAtmarakSAke lie rAjA biMvasArase usane sahAyatA maaNgii| biMvasArane sahAyatA denA to svIkAra kara liyA lekina ve ciMtAmeM paha gae ki ratnacUla jaise vIrake mukAbalemeM kisa bahAdurako bhejA jAya / lekina unake pAsa adhika socane ke lie samaya nahIM thA, unheM zIghra hI sahAyatA bhejanI thii| apane vIra sainikoM ko bulAkara unase isa kAryakA vIr3A uThAne ke lie unhoMne khaa| mabhI vIra sainika mauna the, jaMbukumAra bhI isa sabhA nimaMtrita the / vIroMkI kAyAtA para unheM zeSa bhAgayA ve apane sthAnasaM The aura bIr3A uThAkara use cavAliyA / rAjA bivasAne unake isa sAhasakI prazaMsA kI aura unake sira para vIra paTTa bAMdhakara mRgAMka kI sahAyatAke lie vIra sainikoM ko sAtha le jAnakI AjJA dii| bukumArako apanI bhujAoM para vizvAsa thaa| ve apanI vIratAke bhAvaMzama bole| mahArAja ! mujhe Apake sainikoM kI mAvazyakatA nahIM, merI bhujAeM hI merI senA hai| maiM akelA iMsasa tainikoM ke barAbara huuN| meM akelA hI jAtA hUM / sApa nizcita rahie, dekhie Apake AzIrvAdase vaha abhimAnI rakacUla abhI Prod aman
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ RANGANAWAANJIRAINRINAINITAMARINAMANARAININMunawwwwwwwwwIHARI mahApuruSa jmbRkumaar| [307 jaMbukumAra akele hI ratnacUlake zivirakI ora cala die / apanI sainAke bIcameM baiThA huA ratnacUka podanapurake kile para AkramaNa karanekI AjJA de rahA thaa| isI samaya jaMbukumAra unake sAmane bedhar3aka huNcaa| usane na to unheM praNAma hI kiyA aura na bhAdara sUcaka koI zabda ho khaa| akaha kara unake sAmane khar3A ho gyaa| eka aparicita yuvakako isa taraha vedhar3aka apane sAmane khar3A dekhakara ratnacUlako bahuta krodha aayaa| usane tejambarameM kahA" amimAnI yuvaka, tU kauna hai? apanI mRtyuko sAtha lekara yahAM kima raddezyase mAyA hai?" bukumAgne kahA-" maiM rAjA mRgAGkakA dRta huuN| meM Apako unakA yaha saMdeza sunAne mAyA huuN| mApa vIra haiM vIroMkA kArya kisIkI vAgdattA kanyAkA apaharaNa kAnA nahIM hai| pApako apane isa galata zabdoM ko chor3a denA cAhie aura isa apagapake lie kSamA mAMganA cAhie / lacUla ina zabdoM ko sunakara bhar3aka utthaa| vaha bolA-" dRta tuma vaMzaka bAkya mUra ho| mere sAmhane matAha niHzaMka bolanA avazya ho sAhasakA kArya hai / tumhAga mUrkha gajA merI vIratAse aparicita nahIM hai| lekina durbhAgya usakA sAtha dehA hai| isIliye usane tumheM mere pAsa aisA kahaneko bhejA hai / dUna tuma avadhya ho, jAo aura usa kAyara mRgAMkako yuddha ke lie bhejo|" "rAjA mRgAMka Apa jaise vyaktike sAmhane yuddha kAneko mAyege aisI mAzA chor3a denA cAhie / Apase yuddha karane ke lie to maiM hI kAphI hUM, yadi bhApako yuddhakI bar3hI huI apanI pyAsa
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina yuga-nirmAtA / mewwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwanNMOnmenwomvwner bujhAnA hai to bhAie hama aura Apa nipaTa leN|" yaha kahakara vIra jambukumAra tAla Thokakara ratnacUlake sAmane khar3A hogayA / ratnacUlane apane sainikoM ko jambukumAra para AkramaNa karanekI mAjJA dI / sainika a jJA pAlana kAnevAle hI the ki palaka marate hI bukumAra ratnacUnase zi gae / sainika dekhate hI raha gae aura donoMmeM bhayaMkara yuddha hone lagA, yaha yuddha itanA zIghra huA jisakI ksioko saMbhAvanA nahIM thI / jaMbukumAgne apane tIvra zastra ke prahArase hI ratnacUlako ghasAyI kara diyaa| sainikoM ne dekhA, ratnacUla aba jaMbukumA ke baMdhana meM pA cukA hai| ___ ratnacUlake baMdhana yukta hote hI mainikoMne zastra DAla die / jaMbukumAra vijayake mAtha sAtha gajA mRgAMka aura vilAsavatIko bhI apane sAtha rAjagRha le ge| vahAM bar3e utsabake sAtha rAjA bicamArakA vilAsavatI se, pANigRhaNa huaa| isa vijayase vIra jaMbukumArakA gaurava caugunA bar3ha gyaa| sudharmAcArya usa dina rAjagRhaka udyAnameM Ae the| unakA kalyANakArI upadeza cala rahA thaa| jaMbukumArake vikta hRdayako unakA upadeza cubhA / dharmake dRr3ha pracAraka bananakI unakI bhAvanA jAgRta ho utthii| yuddha kSetrakA vijayI vIra, bhAtma vijayI bananeko tar3apa uThA / bhAcAryase usane sAdhu dIkSA caahii|| sAdhu jAnate the jaMbukumArake santastalako, lekina abhI thor3A samaya use ve aura denA cAhate the aMdara soI huI gupta lAlasAko
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina yuga-nirmAtA / 312 ] svIkAra nahIM karanA cAhatA / amAnata vahI svIkAra karate haiM jo kucha apanA nahIM kamA sakate | maiMne usa apane ghanakI kucha jhAMkI dekhI hai, usakI camaka ke Age yaha puNyake dvArA dIpita kSaNika prabhA ThaharatI hI nahIM hai| tumane usa prabhAke darzana hI nahIM kiye haiM / yadi tuma usa vAstavika prakAzake darzana karanA cAhatI ho to mere sAtha usa prakAza mArgakI ora clo| phira tuma usa prakAzako dekha sakogI jisase sArA vizva prakAzita hotA hai| isa kSINa vilAsakI camaka mera netroMko cakAcIMva nahIM kara sktii| isameM vilAsI puruSa hI AkarSita ho sakate haiM - kevala vahI puruSa jinhoMne Atma darzana nahIM kiyA hai / JTHIIIIIII tumhArA yaha mAdaka yauvana aura yaha vilAsa kisa kAma puruSako hI tRpti de sakatA hai mujhe nahIM / merI vAsanA to mara cukI hai, use jIvita karanekI zakti aba tumameM nahIM hai / niSphala prayatna karake merA kucha samaya hI le sakatI ho isake atirikta tumheM mujhase kucha nahIM milegA / bAlAo ! tumheM mere dvArA nirAza honA par3a rahA hai, isameM merA aparAdha kucha nahIM hai / merA patha pahale hI nizcita thA / maiM apane nizcita pathapara calane ke lie hI agrasara horahA hUM / tumheM yadi mere jIvana se sneha hai yadi tuma mere jIvanako prakAzamaya dekhanA cAhatI ho yadi tuma cAhatI ho ki merA jIvana tumhArI vilAsa lIlA taka hI sImita rahakara sAre saMsArakA bane to tuma merI avarodhaka na banakara mujhe apane baMdhanoM ko mukta karane meM madada karo /
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahApuruSa jambUkumAra / [313 ___ eka dinake lie banI huI bAlApaniyoMne apane patike antastalakI pukAra sunI / vaha pukAra kevala zAbdika nahIM thii| yaha kisI nivala bhAtmAkA daMbha nahIM thaa| vaha eka balavAna AtmAkI divyavANI thI / bAlAoM ke hRdayako umane badala diyA / ve Age kucha kahaneko asamartha thiiN| apane isa jIvanake svAmI ke caraNoMpara unhoMne mamtaka DAla diyA / karuNa svAse bolI-"svAmI yaha jIvana to aba mApake caraNopara arpita hocukA hai, ise aba hama kisakI zANameM le jAya Apa hamAre mAgake dIpaka haiM bhApa hI hameM mArga dikhalAie / hamArA kartavya kyA hai yaha hameM smjhaaie|" ____ jambukumArakA hRdaya eka bhArase halakA hocukA thA / abataka mo unake lie bojha thA vahI unakA sArthaka hI bana rahA thaa| unake sAmhane eka hI patha thA / usI payapara calane kA unhoMne Adeza diyaa| mArga sApha hocukA thA / usapara calana bharakA vilaMba thaa| mAtA pitA aba unake bhavarodhaka nahIM raha gae the| vipula cala para * gautamasvAmI kevalI' kI zaraNameM saba pahuMce mAtA, pitA, patniyAM, vidyuta cora aura usake sAthI saba eka hI pathake pathika the / ___ caubIsa varSake taruNa yuvaka ne gaNAdhIza gautamake caraNoM meM apane nIvanako DAla diyA / gautamane unake vicAroM kI prazaMsA kI aura lokakalyANakA upadeza diyaa| gaNAdhIzakA mAzIrvAda lekA ve apane guru sudharmAcArya ke nikaTa pahuMcakara bole-" gurudeva ! kyA merI parIkSA samApta ho cukI hai yA bhabhI kucha aura maMjileM taya karanI hai ?"
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 ] jaina yuga-nirmAtA / gurudeva una para prasanna the / bole-" jaMbukumAra ! tuma tejasvI tyAgI ho| tumhArA sAMsArika kartavya samApta ho cukA hai tumheM dIkSA dUMgA / " sudharmAcAryane unheM sAdhu dIkSA sAtha pitA datta, vidyuta cora aura usake 500 sAdhu dIkSA lii| 1 aba maiM dii| unake sAthiyoMne bhI jaMbukumArane ugra tapazcaraNa kiyA / tapazcaryAke prabhAva se unheM pUrNa zrutajJAna prApta huaa| jisa dina unheM yaha adbhuta zAstra jJAna uparantra huA thA usI dina unake guru dharmAcAryako kaivalya prApta huA / jaMbukumAra tapazcarya ke kSetrameM aba bahuta Age bar3ha gae the / unhoMne apane bar3he hue tapake prabhAvase karma baMdhanako kamajora kara liyA thaa| paiMtAlIsa varSakI Ayurme jaMbukumArako kevasya lAbha huA / kaivalya ke prabhAva se Atmadarzana huA / cAlIsa varSakA jIvana dharmo deza aura saMsArako zAMti sukhake patha pradazana meM vyatIta huA / kArtikI kRSNA pratipadAko ve madhupurIke udyAna meM apane yogoMkA nirodha kara baiThe, isI samaya unakA AtmA nazvara zarIra se nikala kara mukti sthAnako pahuMcA / janatAne ekatrita hokara unakA guNagAna kiyA aura unakI puNya smRtiko agne hRdayameM dhAraNa kiyA /
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ [20] tapasvI-vAriSeNa / ( AtmadRr3hatA ke Adarza ) ( 1 ) magaghasundarI rAjagRhakI kuzala aura pravINa vezyA thI / vaha atyanta sundarI to thI hI lekina usakI kAmakalA cAturyatA aura hAvabhAva vilAsoMkI nipuNatAne use aura bhI vimugdha kara diyA thA - usake bhAvapUrva gAyana, mRdu muskarAna aura tirachI citavana para aneka yuvaka vivekazUnya hojAte the apanA hRdaya aura sarvasva samarpita kara dete the / afts aura vilAsapriya mAnavoMko apane vilAsa se bhare kRtrima lAvaNyake Upara AkarSita karane meM vaha atyaMta nipuNa thii| vaha kisI ko madhura vAkya vilAsase, kisIko AzApUrNa kaTAkSase, kisIko nayanAbhi
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina yuga-nirmAtA | 1 316 ] raMjita nRtya se aura kisIko snigdha AliMgana dvArA apane rUpa jAla meM phaMsA letI thI aura unakA dharma aura vaibhava samApta kara detI thI / rAjagRha meM usake aneka premI the, lekina usakA vAstavika prema kisI para nahIM thA / usake aneka saundaryopAsaka the, lekina vaha kisIkI upAsikA nahIM thI, usakI upAsanA kevala dravyake lie thI / usake aneka cAhanevAle the, lekina vaha kevala apanI cAhakI vikretA thI / apanI rUpakI ramsImeM bAMdhakara usane aneka yuvakako durvyasana ke gaire gaTTemeM paTaka diyA thaa| uma garta meM koI mAnava apane svAsthakA svAhA kara aneka rogoM kA upahAra lekara nikalatA thA, aura koI apanA saMpUrNa vaibhava phUMkakara patha 2 kA bhikhArI banakara nikala pAtA thA / koI na koI upahAra pAsa kie vinA usake dvArase nikala jAnA kaThina thA / usakI sIdhI. sAla kintu kapaTapUrNa bAtoM aura udIpta vilAsa madigake pAnakhe unmatta, vivekazUlya mAnatra, viSaya sukha zAMtikI icchA rakhate the / usake tIvra dAhaka aura prabala vegasne bahanevAle kRtrima premakI mikSA cAhate the aura saundaryakI upAsanAmeM tanmaya rahakara prasanna honA cAhate the / kintu unheM yaha nahIM mAlUma thA ki yaha mAyAbIpanakA jIvita pratibiMba, durgatikA jAgRta dRzya, adhaHpatana sarvanAza aura aneka ApattiyoMkA vidhAtA kevala dhana vaibhava khIMcane kA jAla hai | Aja sabere magadha sundarI vilAsa vastuoMse pUrNa apanI ucca aTTAlikA para baiThI thii| isI samaya kokilakI manomohakako vRkane
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ MHArmananwwwwwww NATIONAPANILan. tapasvI vAriSeNa / [317 ANART usake sAmane vasaMtako mugdha kara saundaryako upasthita kara diyA, usake hRdayameM rAgaraMga aura vilAsakI udIpta bhAvanA bhara dii| vaha hRdayahArI vasaMtakI zobhA nirIkSaNake lobhako saMvaraNa nahIM kara skii| mAdaka zRGgArase sajakara vasaMta utpava manAne ke lie vaha rAmagRha ke vizAla lapavanakI ora cala par3I / upavanake javIna vRkSopara vikasita hue madhu' kusumoko dekhakara usa dinodinIkA hRdaya khila utthaa| padhuramase bhare hue puSpa samUhapA gujAra karate hue madhupoM ke madhura nAdane usake hRdayako mugdha kara diyA / umbanakI pratyeka zobhAse usakA hRdaya tanmaya ho uThA thA / kokilakA kalina * nana pakSiyoM kA madhura kalAva aura premakA saMdeza sunAte hue eka DAla se dRparI DAlI para kudakanA, cahacahAnA dRzyako vApa chIna rahA thaa| upavanake sajIva saundarya devane hue usakI dRSTi eka dama pora jA pahI yaha eka camakatA huA hAra thA jo zrIkIrti zreSTha ke lemeM par3A huA thA / magadhandarIkA mana unakI mohaka prabhA para gdha hogayA / vaha Azcarya cakita hokara vicAra karane lgii| maiMne bataka kitane hI dhanikoM ko apane kara jAla meM phaMpAyA aura nase aneka amUlya upahA prApta kie, lekina ipalAike sundara rise me| kaMTha abataka zAmita nahIM hosakA, yaha mera saundarya ke lie tyanta lajjAkI bAta hai| aba ima hArase kaMTa muzobhita honA hie nahIM to mega sArA AkarSaNa aura cAturya niSphala hogaa| ____nAriyoM ko apanI svAbhAvika prakRtike anumAra bahumUlya vasroM aura bhUSaNoMse prAkRtika prema humA karatA hai| adhikAMza mahilAeM
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318] jaina yug-nirmaataa| camakIle bhUSaNa aura bhar3akIle vastroMko pahana kara hI apaneko saubhAmya zAlinI samajhatI haiM / vezaka unameM sguNoM ke lie koI pratiSThA na ho, vidyA aura kalAoM kA koI prabhAva na ho, zIla aura sadAcArakA koI gaurava na ho, lekina vaha kevala nayanAbhiraMjita vastra aura bhUSaNoM se hI mApanako alaMkRta kara lenepara hI kRta kRtya samajha letI haiN| apaneko sampUrNa guNa sampanna aura mahattvazAlinI samajha lene meM phira unheM saMkoca nahI hotaa| isalie hI nArI gauravake sacce bhUSaNa aura anamola ratna vidyA, kalA, sevA, saMyama, sadAcAra bhAdi sadguNoM kA unakI dRSTimeM koI mahatva nahIM rhtaa| saMpArameM yaza aura yogyatA prApta karanevAle bahumUlya guNoM kA ve kucha bhI mUlya nahIM samajhatIM, aura na unake pAnekA ucita prayatna karatI haiN| ve haraeka hAlatameM apaneko kRtrimatAse sajAne kA hI prayatna karatI haiM / gahanoM ke ima bar3he hue premake kAraNa ve apanI Arthika paristhitiko nahIM dekhatIM ve nahIM dekhatI jevaroM se sajakara svarNa parI banane kI icchA pUrtike lie unake patiko kitanA parizrama karanA par3atA hai, kitanA chala aura kapaTa kAke artha maMgraha karanA par3atA hai| aura ve kisa nirdayatAse unake usa upArjita dravyako jevaroMkI balivedI para balidAna kara detI haiN| kitanI ho bhUSaNapriya mahilAeM apanI sthitiko bhI nahIM dekhatI aura dUsarI dhanika bahanoM ke sundara gahanoMko dekhakara hI unake pAneke lie apane pati aura putroMko sadaiva pIr3ita kiyA karatI haiM, aura sundara gRhastha jIvanako agnI bhUSaNa priyatAke kAraNa kalaha aura jhagar3ekA sthAna banA detI hai|
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ mmaNMKAMANTRINAHATARNAMMARHATARNATARIANIMAANIMAMMARINAMANNAINARWIN 324] jaina yug-nirmaataa| bahumUlya hArase aba taka sUnA hI hai / oha ! usa camakadAra hArakI prabhA bhaba taka merI AMkhoM ke sAmhane nRtya kara rahI hai| yadi use pahanakara maiM tumhAre sAmhane pAtI to tuma mere saundaryako dekhate hI raha nAte / yadi tumhAre jaise kuzala priyatamake hote hue bhI maiM vaha hAra nahIM pA sakI to merA jInA bekAra hai / priyatama ! bolo kyA vaha hAra tuma mere lie lA sakate ho ? mAha ! yadi vaha sundara hAra maiM pA sakatIyaha kahate hue usake muMha para phira eka viSAdakI rekhA nRtya kAne lgii| vidyatane use sAntvanA dete hue dRr3hatAke svAmeM kahA-oha priyatame ! isa sAdharaNa meM kArya ke lie itanI adhika ciMtA tune kyoM kI ? maiM samajhatA thA itanI lambI bhUmikA ke andara koI bar3A rahasya hogaa| lekina yaha to mera bAeM hAthakA khela hai| usa tuccha hAke lie tujhe itanI becanI ho rahI hai ! tU se aba dRA kara / vidyutake hasta kauzala ko aura sAtha hI aMga zreSThI ke isa camakate hue hArako apane gale meM paha! mI hI devegI / / magavasundarI ipase khila uThI thI, usane pUrNadukI haMsI vikherate hue kahA-priyatama ! ahA ! Apa vaha hAra mujhe lA deMge ? Ae avazya hI lA deNge| Apa jaise priyatamake hone meM uma ma kase vaMcita raha sakatI hUM ? hAra dekara Apa mere hRdayake saMca svAmI bneNge| priyatama ! bhAja mApake saca premakI parIkSA hogii| maiM dekhatI hUM kitanI zIvra merA hRdaya hAse vibhUSita hotA hai| . vidyuta saba eka kSaNa bhI vahAM nahIM Thahara skaa| hAra haraNake lie vaha usI samaya zrISeNa zreSThIke mahalakI ora cala pdd'aa| usane
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapasvI vAriSeNa / [325 bhAnI kalAkA paricaya dete hue zreSThoke zayanAgArameM praveza kiyaa| zrISeNake gale kA camakatA huA hA upake hAthameM thaa| hAra lekara vaha mahalake nIce utarA / usakA durbhAgya mAja usake pAsa hI thaa| nIce utarate hue rAjya-sainikoM ne use dekha liyaa| vidyu ne bhI unheM dekhA thaa| usakA hRdaya kisI ajJAta bhayase dhAka uThA / lekina sAhasa aura nirbhayatAne uRkA sAtha diyA, nIce utarakara aba vaha rAja pathapara thaa| vidyutane hAra curA to liyA lekina vaha usakI camakatI huI prabhAko nahIM chipa makA / upake hAthameM camakate hue hArako devakara mainika use pakar3ane ke lie usake pacha dautte| sainikoM ko apane pIcha daustA dekha vidyata bhI apanI rakSA ke lie tamAtise dohA / bhAgane meM vaha siddhahamna thaa| pratyeka mArga usakA dekhA huA thaa| vaha ighara ughAse pakka' kATanA mana ko dhokhA detA huA jana zunya smazAnake pAsa phuNcaa| upane ko bacAne kA mAma prayatna kiyA thaa| lekina Aja upakA sAga kauzala vakAra thA, vaha apane ko bacA nahIM mA ! manika upake pIche tIna se daur3e dara mAha the| usane sAipa karake pIche kI ora devA, mAnaka usake bilakula nikaTa A cuke the| aba vaha sainikoM ke hAtha pahaneko ho thA-usakA jIvana aba murakSita nahIM thA, imI mamaya daivane upakI rakSA kii| eka upAya usake hAtha laga gayA, use anaMko bacAne ke prayatna meM saphalatA milii| pAsa hI eka vRkSa ke nIce rAjakumAra vAriga yoga sAvana kA rahe the, usane usa bahumUlya hArako unake sAmane pheMka diyA aura svayaM ve pAsake per3oMkI jhuramaTameM jA chi||
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina yuga-nirmAtA . reenswwmaaunuwwwwwwwanHINMARWInowaunwwwwwww wwwwwwwwww (4) rAjakumAra bAriSeNa rAjagRhake prasiddha nareza biMbasA ke pratApazAlI putra the / mAtA calinI dvArA unheM bAlyAvasthAse hI dharma aura sadAcAra saMbaMdhI uccakoTikI zikSA unheM milI thii| rAnI calinI uccakoTikI dhArmika pratibhAza lI mahilA thI, pathabhRSTa hue rAjA vicasArako unhAne dharmake zreSTha mArgapara lagAyA thaa| viduSo aura dharmazIlA mAtAke jIvanakA prabhAva bArizake komala hRdaya para par3A thaa| bAlakoM ke jIvanakI saccI sAkSikA aura use surya gya banAnevAlI sarvazreSTha zikSikA usakI jananI hI hai| putrako jo zikSA jananI bAlyAvasthA se hI sAlatApUrvaka haMsate aura khelate hue dekhakara usake jIvanako madhura aura mukhamaya banA sakatI hai usakI pUrti saikar3oM zikSikAoM dvArA bhI nahIM ho saktI / mAtA pitAke A caraNoM ko bAlaka bAlyAvasthA se hI grahaNa karatA hai / pitAkI apekSA bAlakako mAtAke saMkSaNa meM apanA sAdhaka jIvana vyatIta karanA par3atA hai| bAlakakA hRdaya momake sAMcakI taraha hotA hai, mAtA jisa taraha ke citra usake mAnasa paTala para utAranA ca he usa samaya AsAnI se utAra sakatI hai| bAlaka mAtA ke pratyeka saMsAra umake AcANa, vicAra aura saMkaloM kA apane andara eka sundara citra nanAtA rahatA hai, vaha jo usa samaya usakA dAyarA kevala mAtAkI goda taka sImita rahatA hai usake cAroM ora vaha jina vicAroMke raMgoM ko pAtA hai unhIMse apane vicAroM ke dhuMdhale citroM ko citrita karatA hai| samaya pAkara usake vahI dhuMdhale citra vahI aparipakva vicAra eka hada saMsAsakA sthAna grahaNa kara lete haiN| vahI
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ AWAHILARIAnawunMANORAMANANDINIRAMMAMMON tapasvI vaarissgr| [327 saMkara usake jIvanasAthI hote haiN| samayakI gati aura anukUla bAyu unhIM vicAroMko jIvana dekara pRSTa karatI hai| viduSo celinI hama manovijJAnako jAnatI thii| usane variSaM. make jIvanako pavitratAke sAMcemeM DhAlane kA mahAna prayatna kiyA thA / usane upa vAtAvaraNase apane putrako bacAne kA prayatna kiyA thA jisameM par3akara baccoM kA jIvana naSTa ho jAtA hai| adhikAMza mahilAeM bhAne bAlakoM ko mAragharameM magna rakhakara unake jIvanako vilAsamaya banA detI haiN| zRMgAra aura banAvaTa dvArA unheM hAthakA vilaunA hI banAe rahatI hai / jaga jarAmI bAtoM meM unheM Daga dhamakAkara aura mRtakA bhaya dikhAkara unakA hRdaya bhayase bhara detI haiN| vidyA, kalA, nIti aura sadAcArake sthAna para asabhyatApUrNa videzI zRGgAra aura banAvaTa se unakA mana aura zarIra sajAtI rahatI hai| unake svAna ke lie zuddha aura pavitra vastueM na dekara bAjArako sar3I galI miThAiyoM aura namakInoMkI ca Ta lagAkara unheM indriya lolu| banAtI haiN| bhRSTa, dugavArI, vyasanI tathA vivekahIna sevakoM kI saMzitAmeM dekA unakI unnati aura vikAma mArga banda kara detI haiN| una durvyasanI sevakoM se vaha gaMdI gAliyAM sIkhate haiN| apavitra AcaraNAma agne hRdayako bhAte haiM aura apane jIva ko nimnatara banAte haiN| unake hAthameM jIvana vikasita karanevAlI pavitra pustake na dekara unheM jevarzase sajAtI haiM, vidyA aura jJAnasaMpAdanakI apekSA ve khelako hI adhika pasaMda karatI haiN| videzI khilaunoM aura mahakadAra bhUSaNoM ke svarIdane meM jitanA dravya ve barabAda
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ meenawwwwwwwsranAmit Nownwarwalam M ANANDHAMNANWomwwomen 336 ] jaina yuga-nirmAtA / mahArAja ! itane acaMmekI bAta maiMne bhAna taka nahIM dekhii| rAjakumArake zarIrake andara bar3A hI camatkAra hai, mApa calakara dekhie, maiMne unake zarIrapara talavArakA vAra kiyA lekina unake puNyamaya zarIra para usakA kucha bhI asara nahIM huaa| badhikake dvArA kumAra vAriSeNake sambaMdhameM isa Azcaryajanaka ghaTanAkA honA sunakara mahArAja apane maMtriyoM sahita vahAM jAnekA prayatna karane lge| isI samaya unhoMne apane dAbAmeM eka vyaktiko bhAte hue dekhA-vaha vidyuta cora thaa| vidyuta yadyapi atyaMta niSTu' prakRtikA puruSa thA lekina jaba upane prajApriya kumAra vAriSegake nirdoSa prANa naSTa hone kA saMvAda sunA taba usakA hRdaya jo kabhI kisI ghaTanAse nahIM pighastA thA-karuNAse AI ho uThA / isI samaya umane badhi. koMke dvArA kumAra vAripeNakI vicitra rItise prANa rakSAkA samAcAra sunA / aba use apane aparAdhake prakaTa hone kA bhI bhaya huA thA isalie yaha zIghrase zIghra mahArAja ke pAsa apanA aparAdha prakaTa kAneke lie bhAyA thaa| Ate hI vaha mahArAjAke caraNoM meM gira par3A aura bolA-mahArAja ! Apa mujhe nahIM jAnate hoNge| maiM Apake nagarakA prasiddha cora vidyuta hUM, maiMne isa nagAmeM rahakara bar3e 2 agaSa kie haiN| yaha mamaulika hAra maiMne dI curAyA thA lekina apaneko sainikoM ke hAthase bacatA huA na dekhakara dhyAnAtha hue kumArake mAmhane pheMka diyA thaa| vAstavameM kumAra bilakula nirdoSa haiN| hArakA cuganevAlA to maiM hUM, bhApa mujhe prANa daNDa dIjiye / vidyatacorake kathanasa mahArAjako kumAra bAriSeNakI nirdoSatApa pUrNa vizvAsa hogayA / ve zIghra hI vadhasthalakI Ara phuNce|
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapasvI vAriSeNa / [ 337 krUrakI mAlAoM se suzomina, puNyakI pavitra yAmAse paripUrNa kAjakumAra bAriSeNakI bhavya mukhamudrako unhoMne dUra se hI dekhA use dekhakara rAjA vivasArako apane dvArA dI gaI anyAyapUrNa daMDa'jJA para bahuta hI pacchA gae huA, unakA hRdaya pazcAtApake vegase bhara AyA / vaha bane putrakA dRr3ha AliMgana kara hRdayake AtApako azruoM dvArA cahAte hue bole- putra ! koSakI tIvra bhAvanA meM bahakara vicArazUnya Tophara maiMne tere lie jo daMDAjJA dI thI usakA mujhe bar3A kheda hai / jaise satyavatI aura sacaritra putrake die saMpUrNa janatA ke samakSa jo takaraNe vyavahAra kiyA hai use maiM apanA mahAn aparAdha samajhatA hU~ / Aha ! koke vegane mujhe bilakula ajJAnI banA diyA thA isaki maiM terI pavitranApara tanika bhI vicAra nahIM kiyA / putra ! tU kiskula nirdaa| hai, tU mere uma anyAya nA bhavicArapUrNa kAryake lie kSamA pradAna kara | vAstava meM tU saccA aura dRr3ha pratijJa hai| dhArmika ke isa apUrva camatkArane terI satyaniSThAko sAre saMsAra meM akhaMDa rUpa se vistRta kara diyA hai| devoM dvArA kie Azcaryajanaka kAryane terI maccaritratA para apanI har3a chApa lagA dI hai, terI isa alokika dRr3hanA aura kSamatA ke lie tujhe maiM hArdika dhanyavAda detA hUM / mahArAja ke pazcAtApa pUrNa hRdayase nikale karuNa udvAroMse kumAra vA raSeNakA hRdaya vinaya aura premase AvirbhUta hogayA / kahane lagApitAjI ! Apane mujhe daMDa dekara nyAyakI rakSA aura kartavya pAlana kiyA hai ApakA yaha aparAdha kaise kahA jA sakatA hai? kartavya pAlana kabhI bhI kI koTi meM nahIM A sktaa| hAM, yadi Apa mujhe sadoSa 22
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ wwevneurwwwwwwantarvacation 338.] jaina yug-nirmaataa| samajha kara bhI putra premase mA+rSihAkA mujhe ucita daMha nahIM dete to yaha avazya hI ApakA bhAva hotA / ___ jo gajaH manuSya pr| athavA vyavahArika sabandha par3akara nyAyakA ullaghana karate haiM vaha nyAyakI hatyA karanevAle avazya hI aparAdhI haiN| maiM jAnatA hUM maiM aghI nahIM thA, lekina Apake nyAyane to mujhe mAdhI hI pAyA thA, phira Apa mujheM daMDa na dete to bAkI janatA ise kyA samajho kyA vaI yahI nahIM samajhatI ki mApane putra-mameM I nyAyakI ajJa' kI hai, aisI dazAmeM Apa kyA usa lokApavAdako mahana karate hue nyAyakI rakSA kara sakate ? kabhI nahIM ! Apane mujhe daMDa dakA nyAya ta kI rakSA karate hue prajAvatsalatAkA pUrNa paricaya diyA hai, ma pakI hama nyAyagayaNatAse ApakA suyaza saMpArameM vistRta rUpame prakhyAta ho||| mujhe Apake nyAyakA gaurava hai. me| hRdaya usa samaya jitanA pramanna thA utanA hI aba bhI pramanna horahA hai| yaha to mera pUrva janmaka kRtamokA saMbaMdha thA jisake kAraNa mujhe aparAdhoM kI zreNI meM mAnA / / karmaphala pratyeka vyakti ke lie moganA anivArya hai i ke lie kisI vyaktiko doSa denA mUrkhatA hai| dharmabhakta puruSoM ke sAhasa, dRr3hanA aura dhArmiktAkA parIkSaNa to upasarga aura bhApaniye hI haiN| yadi mere Upara yaha upasarga na mAyA hotA, isa taraha merA tiraskAra na hamA hotA to mere sadbhAcaraNa aura mAtma dRr3hatA kA prabhAva mAnavoM para kaise paDatA ? caMdana nitanA ghisA jAtA hai puSpa yaMtrameM jitane pele jAte haiM unase utanA hI adhika saumma vikasita hotA hai| svarNa jitanI tema AMca pAtA hai, utanI hI adhika camaka baha pAtA hai| isa taraha dhArmika aura kartavya nita
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina yuga-nirmAtA / 348 ] Tant 10am TOWY LOWER YORK 7 havatI barddhamAna anaMtazakti mahAtmA mahAvIrane, kaThora upasargauke sAmhane vijaya prApta kI / Atma zakti bar3he hue bhagavAn mahAvIrane kathAnakI saMrakSatA meM apanI samasna Atma zaktiyakA saMgaThana kiyA phira pada dalita karAe aura kSINa hue moDa subhaTapara bhayaMkara prahAra kriyA / dhyAnakI taM vranAke sAmhane moha eka kSaNako bhI sthira nahIM raha sakA | usake sAthI koSa, mAna, mAyA, lobha rAga, dveSa a. dike paira bhI ukhar3a gae, usakA sampUrNana: patana huA | mahAvIrake nirmala AlA anaMta jJAnakA prakAza phugata huA usake udita hote hI saMpUrNa Atma guNa vikasita hogae, kevalajJAna - aura anaMnadarzanakI divya zakti unhoMne nagara ke sabhI padArthoM kA digdarzana kiyA ! ( 4 ) AtmavijayI mahAtmA mahAvIra ke alaukika jJAna sAmrAjya kA mahA mahotsava manAne ke lie svargAdhipati indra devatAoMke samUha sahita aayaa| unake ajJAna mrAjyako mahinA pradarzi karane ke lie kubera ko unakA sundara sabhAsthala banAne kA Adeza diyA / mAnavoM ke hRdayoM meM Azcarya harSa aura AnaMdakI dhArA bahAnevAlA sabhAsthala bana gayA / usameM cAra samAeM thIM samA ke bIcameM sundara siMhAsana thA, siMhAsana para baiThe hue bhagavAna mahAvIrake divya zarIrakA darzana kara deva aura mAnava apane netroMko saphala banAne lage / mahAvIra ke samavaza- NameM pratyeka jAtike mAnavako samAna adhikAra thA / prANI samudAya unakA bhASaNa sunaneko utpuru thA, lekina
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNarAja gautm| [349 unakI divyadhvani praSTa nahIM huii| indra ne isakA kAraNa jAnanA cAhA, ve kAraNa mamajha ge| maraNa yaha thA ki unakI divya dhvanise prakaTa honevAle upadezoMkI vyAkhyA kAlA koI vidvAna upa samaya vahAM upasthita nahIM thaa| indra kI isa mAra ko ila karanA cAhate the / mAnavoM ke caMbala cittako ve jAnate the upasthita janatA mahAvIrakI vANI sunane ko kitanI utsuka hai unhoMne hama samasyAke surajhAne kA payatna kiyA aura ve usameM saphala bhI hue / samasyAkA eka hI hala thA-gotama brahmaNako lAnA / pantu usakA lAnA bhI to ka'Thana thA lekina use kauna lAe ! aMtameM indra ne svayaM isa kAyako apane hAthameM liyA / hone janatAko saMbodhita karate hue kucha samayako dhairya rakhane kA Adeza diyA aura phira ve brAhAkA veSa ghANa kara vidvAn gautamako lagake lie cale di0 / gautama ziSya maMDalI ke samRmeM baiThe hue apanI pratima ke prabala tejako prakAzita kara rahe the / ve dIrgha zikhAdhArI bhane pAMDinyA / anucita ahaMkAra rakhanevAle veda viSaya 11 gaMbhIra 6. khyAna de rahe the unakA hRdaya atyaMta prasanna aura sukha mama thaa| vivecanA karate hue unhoMne eka bAra apanI ziSra maMDalIkI ora gaMbhIra dRSTi me devA / zipyamaNa sarala aura mauna rUpase gurudevake musvase nikale gaMbhIra vivecA ko smuktAke sAtha suna rahe the| isI samaya zivA mRtrase yeSTita eka zarIradhArI brahmagane ya rUpAna sabhAmeM praveza kiyA brahmaNa atyaMta vRddha thA usake cehare se vidvattA spaSTa rUpasaM jhalaka rahI thI vyAsa na sunane kI icchAse va se pIche eka sthAna / / baiTha gayA /
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350 ] jaina yuga nirmAtA | gautamakA vivecana vAstavame vidvatta pUrNa thA / bar3e jharane ke phalakalanAdakI taraha dhArAvAhika rUpase bola rahe the / gaMbhIra tarka aura yuktiyoM ne apane siddhAntakI puSTi karate jAte the / ziSyamaMDalI maMtramukkI taraha unakA vyAkhyAna suna rahI thI / ojasvinI bhASA meM vivecana karate hue vidvAna gautama sacamuca DI sarasvatI ke putrakI tara luma par3ahe the| unakI uttieM unakI gaveSaNAeM aura unakI vaktRtAkA DhaMga camatkArika thA : vidvAnoMkI dRSTimeM AjakA vyAkhyAna unakA atyaMta mahatvapUrNa thA, vyAkhyAna samApta huA : dhanya dhanyakI ucca dhvani samAmthAna gUMja uThA / sampUrNa ziSyamaMDalIne eka svara se ima abhUtapUrva vyAkhyAnakA anumodana kiyA / ziSya samUha meM baiThA huA eka vRddha puruSa hI aisA tha jisake muMhase na to koI prazaMsAtmaka zabda hI nikalA aura na upane isa vyAkhyAnakA kucha bhI samarthana hI kiyaa| vaha kevala nizcala dRSTise unake muMDakI ora hI dekhatA rahA / vidvAn gautama usake isa mauko sahana nahIM kara rUke ve kucha kSaNako socane lge| mere jisa bhASaNako suna kara koI bhI vidvana prazaMsA kie binA nahIM raha sakta usake prati hama brAhmaNakI itanI upekSA kyoM hai ? imane aranA kucha bhI mahattva pradarzita nahIM kiyaa| taba kyA ise merA bhASaNa rucA nahIM ! acchA taba ise apane bhASaNakA aura bhI camatkAra dikhalAnA caahie| dekhUM isakA mana kaise mugdha nahIM hotA hai| maiM dekhatA hUM yaha brajhaNa aba merI prazaMsA kie binA kaise raha sakatA hai ? ve apane prakhara patkI ghArA bahAte hue apane vizAla jJAnakA paricaya dene baye /
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ ANNA gaNarAja gautama / ... [351 isa atima vyAkhyAnameM unhoMne apanI saMpUrNa pratimAke camatkArako pradarzita kara diyA thaa| unakI ziSya maralI ne bhI unakA isa taraha dhArAvAhika aura taka tathA gaveSaNA pUrNa bhASaNa bhI nahIM sunA thA, yaha citra listi the| dviguNita nayadhvanise eka bAra sabhA maMDapa phira gUja uTha'. hA rasyAna sama huA, vidvAna gautamakA sAga zarIra pasIne se tara ho / thaa| anya dina kI apekSA mAja apane bhASaNameM unheM adhika :: ka hA thA mAna dekhA vRddha brAhmaNa ma bhI mauna / ke ho 51 ma / [SaNa kA kucha bhI prabhAva pahA nahIM disvatA thaa| gau14 apane a zcaryako hI roka sake. dRddha ba hmaNakI ora eka tIvra iSTi DAlane hae ve bole / vipana ! tumane mera ma pAMDitya bhare hue camatkArika bhApa kA kucha bhI anumodana nahIM kiyA / kyA tumheM merA yaha 68 cyAna nahIM rucA ? taba kyA meM bhakSaNa so naSTa nahIM thA! kyA meM samAna koI mahA vidva na isa pRthva'- maMDalapara tumane dekhA hai ? mujhama + STa ho tumane mere isa bhASaNa kI prazasA kyoM nahIM kI ? vRddha brahmaNane kahA-vidvAna gautama ! Ako apanI vidvatAkA itanA abhimAna nahIM honA cAhie, mApase sahasraguNI adhika pratibhA rakhanevAle vidvAn ima thvI maMDalapara haiM __ Azcaryase apanA mamtaka hilAte hue sampUrNa zippamaMDalI ne eka svAse kahA-kadApi nahIM, gurUrAjake samAna pratibhA saMnna puruSa isa pRthvI maMDakapara dUsarA koI ho hI nahIM sktaa| unakA svara koSapUrNa thaa|
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356] jaina yuga-nirmAtA / sarvajJa ghoSita karanevAlA digambara mahAvIra terA guru hai ? acchA cala, maiM usase avazya hI vivAda karUMgA aura tere praznakA bhI uttara duuNgaa| brAhmaNa beSadhArI indrarAja jo kucha cAhate the vahI hubhA / ve kisI taraha jJAnamadase madonmatta gautama brAhmaNako bhagavAn mahAvIrake sabhAsthala meM lejAnA cAhate the, jise gautamane svayaM hI svIkRta kiyaa| ve prasanna hokara bole-vidva na gautama ! hama ApakI bAtase sahamata haiM, Apa zIghra hI mere guruke pAsa calie / mahAvIrake sabhAsthala kI mahimA bar3hane vAlA sabha ke bIca meM eka vizAla mAnastaMbha thA jima pA jainatvakA pradarzaka kezariyA jhaMDA laharA rahA hai| mAnastaMbhake cAroM ora zAMti kA sAmrAjya sthApita karanevAlI digambara mUrtiyAM virAjamAna thiiN| chavaSadhArI indrake mAtha 2 carate hue dRse hI mAnamtamakI dekhaH / use dekhate hI usake hRdaya para vilakSaNa prabhAva pahA, vaha mahAvIra kI mAtA kA vicAra ne lagAusake hRdayakA mithyA kAra usa manAtamako dete haiN| kucha kama ho gayA, usakA mana aba 222 au zAnta thaa| saranAka pava'hameM vaha kara usane bahana mahAyoM ke samAcala pravara / anaMta dIti sUryamulako pabhAko laji - kanevaraTeko umane dekhA, dAtA auNi mAnava mUha zAMta ramra saura mAMta humA unakA upadeza ma. ko 'ka huzATA hai| eka bAra pUrNa dRSTise unhoMne unake prati... aura vAra li mukha maMDalako dekhA, unakI zAMta mudrAkA gautamaka hRdaya para gaharA prabhAva par3A,
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNarAja gautama / [357 unakA mana vinaya aura bhaktise namra ho gyaa| kabhI kisI ke sAmhane na jhukanevAlA unakA mastika bhagavAna mahAvIrake lAge jhukA, unakA sArA abhimAna galita ho gyaa| hRdayakamaIkAra naSTa hote hI sadvicArakI bhAvanAeM laharAne lagIM, vaha bolane lage- ahA ! jita mahAtmAkA itanA prabhAva hai, jisake samavazaraNa kI itanI mahimA hai, bahe RSi, mahAtmA aura tatvajJAnI jisakI caraNasevAmeM upasthita haiM, usa mahAtmA nahAvIrase vAdavivAda kAke maiM kimatAha vijaya prApta kara sakatA hUM? inake sAmhane merA vAda karanA hAsya karane ke atirikta kucha nahIM hogaa| sUryamaMDalake sAmane kSudra juganU kI mamatA karanA, kevala apanI muvinAkA paricaya denA hI kahA jaaygaa| kheda hai mujhe apane azarajJAnakA itanA abhimAna rahA, lekina mujhe ipa hai ki maiMne upakI taiko zIma hI pAliyA / yaha saca hai jabataka koI sAdhAraNa mAnava apane sAmhane kisI samAdhAraNa vyakti ko nahIM dekhatA, tabataka use apanI kSudataHkA bhAna nahIM hotA, aura use bahA abhimAna rahatA hai| uMTa jacataka pahADakI ucca coTIke sAmhane se nahIM nikalatA tabataka agneko saMsAra meM sabase UMcA mAnatA hai, lekina pahADake nIcase mAte hI usakA apanI uccatAkA sArA abhimAna gala jAtA hai| merI bhI Aja vahI dazA hai| satya jJAna aura vive kase rahita meM apanako pUrNa jJAnI mAnatA huA meM abataka kUmaMDUka hI banA thA, lekina mahAtmAke darzanamAtrase merA sArA bhramajAla bhaMga hogayA / aba yadi maiM apaneko vAstavika mAnava banAnA cAhatA hUM to merA kartavya hai ki maiM inase vAdavivAda
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358) jaina yuga-nirmAtA . na karUM nahIM to isa vivAda meM mujhe mivAya hAsya aura apamAna ke kucha bhI prApta nahIM hogaa| me| jo kucha gaurava Aja hai vaha bhI naSTa ho jAyagA / isake atirikta meM inake uma brAhmaNa zipyake prazna uttara dene meM bhI asamartha rahA, isalie mujhe apanI pUrva pratijJA ke anusAra inakA ziSyatva grahaNa karanA cAhie, aise sarva pUjya mahAtmA zipya bananA bhI mere lie eka mahAna gautvakI bAta hogii| isa taraha vicAra karate hue mahAmanA gotamane apane saMpUrNa zarIrako pRthvI taka jhukA kA bhagavAna mahAvIkA sAga praNAma kiyA / moDa karmakA paradA bhaMga i| nAnese unakA hRdaya sam2 ga zraddhA aura jJAnasaM bhara gayA thA, unhoMne bhaktike AvezameM jAkara bhagavAna mahAvI sundara i.bdoM meM stuti kI, phira unakA ziSya bana kara pUrNa jJAna prata kAme kI prArthanA kii| bhaganAna mahAvIgne apanI karaNa kI mahAna ghaa| bahAne hue use apanI zaraNa meM liyA aura use jazvI dazA pradAna kii| gautamake sAtha usake donoM baMdhaoM meM sanI ripyAne mI jaizvarI dIkSA grahaNa kI ! 'jaina dhamakI jaya' se mArA bhAsamAna gaMja utthaa| sabhA sthita sabhI vyaktiyoMna gautamake isa samayogI sukRtyakI sarAhanA kI / mabhimAnake zikhara para bar3hA hubhA vitrAdI gaitama eka samaya meM hI bhAva na mahAvIrakA pradhAna zipya dhena gyaa| sAdhuoMka gaNane bhI haiM apanA pradhAna svIkAra kiyA, aura unheM maNAkI upAdhi pradAna kii| yaha saba kArya palaka mArata huA. mAnA kisI jAdUgarane jAdU kara diyA ho, aiyA yaha saba kArya hogayA / bhagavAna mahAvIrake yaha adbhuta mArSaNakA prabhAva thA jo ahiMsA aura satyake
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNagaja gautama . . 159 rahasyase vimumba riyAjJAna makta gau-. Dr HIT : mokSalakSmIkA mahApAtra - sA / dhanya : / / . paSTa aura dhanya bhaha manonI somA pAkhaMDoM kA dhaMya kAnevAlI, minA yAdiyoM kI madravimarda aura satyArtha dharmakA imya dadha 'Tata netAlI mAtra na Da vara' vANI kA prakAza haa| unakA diyava nidA tasva. paMna manAya, naka padAye, hA ke java, chaDa ledayA naniyoM ke pAsa, zaMca mAmAna, nAna aura gRhasthoMka 524 aura kA vivetana na ... gRdha aura ca jIvanake +70147 jAne lage au ka : 15: bhA kA oMkA nArA " / jayanI'ta ja 5. m| eta kA vizva zameM phaTamane lagA, ma..apanA miyAAra tyA mAna va zAmakI zaraNa mAe / nadI Di tAI .. shraa| ajJAnatAkA adhei / mAgA / atyAcAra aura nAca roka 1kI, hi aura balidAna pathAta amiva *STa huzrA au sabhI pANI mukha aura zAMti kI gayI lene lage katiko kRSNa amAva-2 kI jAnI rAya thI, ., maya kucha tAre jhimamila ho rahe the, ma kAmanA gunAsa, maMda pAne ke lie rAtriko kSINa cAdareM chiga huaA mumakuma ! 5, anvatama kucha samayameM hI apane sAmrAjyame hAtha dhAnako zA. prabhAta hone meM
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 ] jaina yug-nirmaataa| RAMMOHAMMANIANIWWWWWWWWWWWWWWWINANDA INIKONWROKNameos. unhoMne apanA alpa samaya hI RSi avasthAmeM vyatIta kA pAyA thA ki pUrvajanmake asAtA karmane unake Upara AkramaNa kiyaa| unheM mahA bhayAnaka bhasmaka roga utpanna huA, kSuvAkI jvAlA ugra rUpame dhadhakane lagI, muni avasthAmeM jo malA rUkhA suvA mojana unheM prApta hotA thA vaha amimeM sUkhe tRNakI taraha bhasma hojAtA thA aura kSudhAkI jvAlA sI bhayAnaka rUpa se jalatI rahatI thI, isase unakA zarIra pratidina kSINa hone lagA / isa bhayAnaka vedanAse svAmIjI tanika bhI vicalita nahIM hue aura isa dAruNa duHkhako sAtApUrvaka sahane lage, kintu isa rogane unake lokakalyANa aura janasevA vRttike mArgako roka diyA thaa| mvAmI samaMtabhadra kAyaratA pUrvaka AlasyameM par3e rahakA AnA jIvana vyatIta nahI karanA cAha the| ve apane jaja ke pratyeka kSaNase jainadharmakI prabhAvanA aura upake satya saMdeza meM ..) pavitra banAnA cAhate the isa mArga 66 vyAdhi kaTakamvarUpa DoI thI. itanA hI nahIM thA kintu aba to 4-4 bhayAka kAna ke kAraNa zAstrokta nunijIvana bitAne meM bhI ho vada kerala mAtra nAma ra .. nIya kevala muvaSare meM hI thA / 56 nahIM ki sunitA dhAraNa karate hue ni, halanA / nAdi jAnanameM unheM muniSa nAtA, kAra apanI vedanAkI kiMcit bhI carcA karate to gRhasthoM dvArA unheM gariSTa miSTa snigya bhojana prApta
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ za++++++++++++++ zrI samantabhadrasvAmIkA svayaMbhUstotra racate hI mahAdevI piMDI phaTakara candraprabhasvAmIkI pratimA prakaTa honA va namaskAra karanA / ****
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAmI mamanta bhdr| ho sakatA thA kintu isa 41 kriyAoM ko ve muni veSako kalaMkita kAnA samajhate the, aura niyAviruddha jIvana vitAnA bhI ye ucita nahIM samajhate the| usa samayako paristhiti unake sAmane mahA bhayaMkara thI / unai jIvanase ma ha nahIM thA zarIrako to vaha isa mAtmAse karame bhima mAna cuke the / zarIra meM unheM koI kheda nahIM thA, meM yadi gveda thA, to yahI ' lokakalyANakI bhAvanAeM mamI pUNa nahIM ho kI thI zagara dva ra ma mA aura anya pANiyoM kI unnatikI lalapA sabhI nA tRpta nahIM ho paI thI. kintu isa mahA bhayaMkara vyAdhike mAmna kA kura yaza nahIM thA / antataH unhoMna manyAma dvArA nazvara zagama apanA samma tyAga denekA nizcaya kiya / maubhAgyase unheM loka pANArI manu.vI gumakA saMparga prapta huA thA, unameM samayocita vimA kA vimAna thA unheM apane priya ziSpakI bhAvanA jJAta huI nyA zAstra kI maMzAma dundubhi pajAne vAle apane pratibhAza lI ziSyA zramamayameM viyaMga hojAnA hai icchina nI thaa| vaha mamajhA the mo mamatamadame loka kA bhavi. dhyameM adhika pANa hogA ika dvArA maMgAko nyAyake rUmeM jaina dazana patA kara unake jIva ko zramAya naSTa hA nahIM dekhanA cahane the kintu aimA anAthAmeM vaha muniveSa dhAraNa kara, raha bhI nahIM sana the tu pavAra nanhoMne dAmAjIko samIpa bulAkara kahA: na' tuma ji 41 hoSaka vyAdhise nirmukta honekA udyoga karo A* ke lie cAhe jahAM jisa vepameM vicaraNa kro| svastha
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 370] jaina yug-nirmaataa| ho nAnepara tuma phi' muni dIkSA dhAraNa kara sakate ho / yadi zarIra sthira rahatA hai tara dharma aura lokakA kalyANa kara sakate ho, laukika aura bhAtmika kalyANake lie zarIra eka atyaMta Avazyaka sAdhana hai, isa sAdhanako pAkara isake dvArA saMpArakI jitanI adhika sevA kI jA sake kara lenA cAhie, kintu vaha sevA svastha zarIra dvArA hI kI jA sakatI hai| bhAtu, tuma kucha samayake lie saMghase svataMtra rahakara apane zarIrako svastha bnaao| va mIjI ne apane guru mahArAja kI samayocita mAjJA svIkAra kI, isa vepa dvArA bhAtmAlyANakI gatiko unhoMne rukate hue dekhA mastu, unhoMne isa veSakA tyAga karanA ucita samajhA aura digaMbara mudrAkA tyAga kara diyaa| bhaba ve apane svAsthya sudhArake lie svataMtra the / muniveSakI bAdhA unhoMna apane Usa TA dI thI, aura yaha kArya unakA ucita hI thA / padake Adarza anu pAra kArya na kara sakane para yahI kahI atyaMta ucita hai ki inase nIce padako grahaNa kara liyA jAya kintu bhAdarzameM doSa lagAnA yaha atyanta ghRNita aura hAnipada hai| kintu isake prathama to vaha digambara the, unake pAsa koI dasvAdi thA hI nahIM, aura isa diMgabara veSa dvArA kisI prakArake vastrAdikI yAcanA nahIM kara sakate the, astu / unhoMne bhasmase apane sAre zarIrako malaMkRta kara liyA aura isapakAra jIvanake atyanta priya veSakA unhoMne parityAga kara diyA isa veSakA parityAga karate samaya unakA hRdaya kisanA royA thA, mAnasika vedanAse vaha kitane saMtApita ho uThe