Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates bhagavAna zrI kuMdakuMda-kahAnajainazAstramALA puSpa-111 zrI paramAtmane nmH| zrImat pUjyapAdasvAmiviracita iropadeza mULa zloko, gujarAtI anvayArtha, bhAvArthAdi tathA zrI paMDita AzAdhara-vinirmita saMskRta TIkA gujarAtI anuvAda sahita * * * * * * : anuvAdaka : 'choTAlAla gulAbacaMda gAMdhI ( sonAsaNa ) bI. e. (onarsa) : esa. TI. sI. Bu Bu Bu Bu Bu : prakAzaka : 'zrI digaMbara jaina svAdhyAyamaMdira TrasTa, sonagaDha ( saurASTra) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates prathamavRtti: prata 2000 vIra saM. 2495 vi. saM. 2025 Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.Atma Dharma.com for updates Thanks & Our Request This shastra has been kindly donated by Nilay and Shraddha Dedhia, New York, USA who have paid for it to be "electronised" and made available on the internet. Our request to you: 1) We have taken great care to ensure this electronic version of Ishtopdesh is a faithful copy of the paper version. However if you find any errors please inform us on rajesh@AtmaDharma.com so that we can make this beautiful work even more accurate. 2) Keep checking the version number of the on-line shastra so that if corrections have been made you can replace your copy with the corrected one. Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates Version History Date Changes Version Number 001 15 June 2004 First electronic version. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 52ma pUjya sadgurudeva zrI kAnajI svAmI Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samarpaNa jeozrInA dhArAvAhI AdhyAtmika pravacananA zravaNathI tathA hRdayasparzI zuddhabhAvanAothI prerita thaI ibdopadeza" no A gujarAtI anuvAda taiyAra thayo che, te bhavya jIvonA kalyANapatha-pradarzaka zuddhAtmapravRttinA prabhAvaka, parama adhyAtma-mUrti, saMtaziromaNi parama pUjya zrI kAnajI svAmInA pavitra karakamaLomAM A anuvAda-puSpa atyaMta bhaktibhAve sAdara samarpita karuM chuM. -anuvAdaka. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ibdopadezadAtA zrI vItarAga sarvazadevane namaskAra! prakAzakIya nivedana zrI pUjyapAdAcAryadeva racita samAdhinI prApti karAvanAro atyuttama grantha "zrI samAdhitaMtra-samAdhizataka' zrI prabhAcandrAcAryakRta saMskRta TIkA sahita, gujarAtI anuvAdarUpe A saMsthA dvArA traNa varSa pahelAM prasiddha thayo che ane jijJAsu bhAIbenoe tene sAro AvakAra Apyo che. tenAthI preraNA pAmI, te AcAryabhagavAnanI bhedajJAnamUlaka bIjI kRti "ibdopadeza' gujarAtI anuvAda sahita prakAzita karatAM atyAnaMda thAya che. vItarAga sarvajJa paramAtmA iSTa ( hita) nA upadekhA che. te sarvajJavANI anusAra zrI pUjyapAdAcAryadave "IsTopadeza' nI racanA karI che ane tene anusarIne vartamAnamAM zuddhasvarUpajIvI AtmajJa saMta pUjya zrI kAnajI svAmI amogha AtmasparzI pravacano dvArA niraMtara ISTopadeza ApI, ApaNane upakRta karI rahyA che te badala temanAM pAvana caraNAraviMdamAM atyaMta bhaktibhAve namaskAra! jema "samAdhitaMtra" no gujarAtI anuvAda saddharmapremI bhAIzrI choTAlAla gulAbacaMda gAMdhI bI. e. (onarsa), esa. TI. sI. ( sonAsaNavALA) e karyo che tema A "ibdopadeza' no gujarAtI anuvAda paNa temaNe ja taiyAra karI Apyo che. (temano paricaya "samAdhitaMtra" nA prakAzakIya nivedanamAM Apyo che.) A anuvAda temaNe jinapravacana pratyenI bhaktithI prerAIne pramuditabhAve, taddana niHspRhatApUrvaka karI Apyo che. ibdopadezanA bhAvo jALavI rAkhavA temaNe atyaMta cIvaTa rAkhI che. te mATe A saMsthA temanI atyaMta RNI che ane temane dhanyavAda ApavA sAthe temanA pratye AbhAra pradarzita kare che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updares (6) A 'iSTopadeza 'mAM saMgrahAyela upadezane aMtaramAM yathArtha rIte pariNamAvIne bhavya jIvo potAnI isiddhi karo evI bhAvanA bhAvIe chIe. sonagaDha tA. 8-2-69 OM sAhityaprakAzana-samiti, zrI di. jaina svAdhyAyamaMdira TrasTa, sonagaDha Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates anuvAdakanuM vaktavya * * * * * zrI pUjyapAdAcArya racita "ibdopadeza' nAmano A AdhyAtmika grantha bhedajJAna mATe ane AtmAnubhava mATe bahu upayogI hovAthI teno gujarAtI anuvAda ApanI AgaLa rajU karuM chuM. granthanA nAmanI sArthakatA je vaDa sukha Upaje vA duHkha viNase e kAryanuM nAma prayojana che. e prayojananI jenAthI siddhi thAya te ja ApaNuM iSTa che. have A avasaramAM amane vItarAga vizeSajJAnanuM hovuM e ja prayojana che, kAraNa enAthI nirAkula satya sukhanI prApti thAya che ane sarva AkulatArUpa duHkhano nAza thAya che" (mokSamArga prakAzaka gu. A. pR. 7) paMDita zrI dolatarAmajIe "chaDhAlA" mAM kahyuM che ke - Atamako hita hai sukha, so sukha AkulatA vina kahie, AkulatA zivamAMhi na tAteM, zivamaga lAgyo cahie." (3-1) -AtmAnuM hita sukha che ane te AkuLatA rahita che. mokSamAM AkulatA nathI, tethI mokSanA mArgamAM - tenA upAyamAM lAgyA rahevuM joIe. mokSa ane teno upAya-e ApaNuM iSTa che, teno upadeza AcArya yathAvat A granthamAM karyo che, tethI A granthanuM nAma "ibdopadeza' - e sarvathA sArthaka che. granthanI upayogitA AcArya A granthanA zloka 51 mAM kahyuM che ke: pUrvokta prakAre "ibdopadeza' nuM samyaka prakAre adhyayana karI, sArI rIte ciMtavana karIne je bhavya vImAn puruSa AtmajJAnanA baLathI mAna-apamAnamAM samatAbhAva dhAraNa karIne tathA bAhya padArthomAM viparIta abhinivezano tyAga karIne nagara yA vanamAM vidhipUrvaka vase che te upamArahita mukti-lakSmIne prApta kare che." granthanI vizeSatA A AdhyAtmika grantha nAnakaDo che, paraMtu temAM AcArya gAgaramAM sAgara bharI dIdho che. temAM bhedavijJAnapUrvaka zuddhAtmAnI anubhUti kevI rIte thAya teno mArga-upAya cIMdhyo che. e tenI vizeSatA che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates vaLI A graMthamAM nIcenI sArabhUta bAbatono paNa nirdeza karavAmAM Avyo che - 1. upAdAna vastunI sahaja nijazakti che ane nimitta to saMyogarUpa kAraNa che. kArya potAnA upAdAnathI ja thAya che. te vakhate tene anukULa nimitta hoya ja. tene zodhavAnI yA meLavavAnI vyagratAnI jarUra hoya ja nahi. (zloka-2) 2. zuddhAtmAnI prAti-anubhava na thAya tyAM sudhI pApabhAvathI bacavA mATe heyabuddhie puNyabhAva Ave che, paraMtu te paNa baMdhanuM kAraNa che ema samajavuM. (zloka-3 ane bhAvArtha). 3. mokSa mATe pravRtti karanArane svarganuM sukha sahaje prApta thAya che (zlo. 4) saMsArI jIvonAM sukha-du:kha kevaLa vAsanAmAtra ja hoya che. te sukha-du:kharUpa bhogo Apatti-kAle roga samAna udvega pamADe che. (zlo. -6). koI vastu sukha-du:kharUpa nathI. paraMtu ajJAnatAne lIdhe temAM ISTa-aniSTanI kalpanA karI jIva rAga-dveSa karI sukha-du:kha anubhave che. 5. mohathI AcchAdita jJAna potAnA svabhAvane prApta thatuM nathI. (zlo. -7) zarIra, ghara, dhana, strI, putra, mitra, zatru Adi AtmAthI anya (bhinna) svabhAvavALAM che ane AtmAthI pratyakSa bhinna che, chatAM mUDha jIva (bahirAtmA) temane potAnAM mAne che, temAM Atmabuddhi kare che. (zlo. -8) | mithyAtvayukta rAga-dveSa - e saMsAra-samudramAM bahu lAMbA kALa sudhI bhramaNanuM kAraNa che. (zlo. -11). dAvAnaLathI baLatA vananI madhyamAM vRkSa upara beThelA manuSyanI jema mUDha jIva anyanI mAphaka pote paNa koI divasa vipattimAM AvI paDaze te vicArato nathI. (zlo. -14) 9. je mamatAvALo che te saMsAramAM baMdhAya che ane je mamatArahita che te saMsArathI chUTe che. (zlo. -ra6) 10. jJAnIne mRtyuno, rogano, bAlyAvasthAno ne vRddhAvasthAno bhaya hoto nathI, kAraNake te samaje che ke te sarva paudgalika che. (zlo. -29) 11. jJAnI vicAre che ke sarva pudgalone meM mohavazAt anekavAra bhogavI bhogavIne choDayA; have e ucchiSTa padArthomAM mane koI spRhA nathI. (zlo. -30) 12. vastutaH AtmA ja AtmAno guru che. (zlo. -34). Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates (9). 13. je ajJAnI che te koIthI jJAnI thaI zakato nathI ane je jJAnI che te koIthI ajJAnI thaI zakato nathI; guru Adi to dharmAstikAyava nimitta mAtra che. (zlo. 35) 14. kAryanI utpatti svAbhAvika guNanI (potAnA upAdAnanI) apekSA rAkhe che; seMkaDo upAyo karavA chatAM bagalAne popaTanI jema zIkhavADI zakAtuM nathI. (zlo. 3panI TIkA) 15. jema jema AtmAnubhava thato jAya che, tema tema sulabha viSayo paNa racatA nathI ane jema jema viSayo pratye aruci thAya che, tema tema AtmAnubhavanI pariNati vRddhi pAmatI jAya che. (zlo. 37-38) 16 dhyAna-parAyaNa yogIne potAnA dehanuM paNa bhAna hotuM nathI. (zlo. -42) 17. para te para che, teno Azraya karavAthI duHkha che ane AtmA te AtmA che; tenAthI sukha che. tethI mahAtmAo AtmArthe ja udyama kare che. (zlo. 45) 18. je ajJAnI pudgalane abhinaMde che teno keDo (pIcho ) cAra gatimAM pudgala kadI choDatuM nathI. (zlo. 46 ) 19. avidyAne dUra karavAvALI mahAt utkRSTa jJAnajyoti che. mumukSuoe tenA saMbaMdhamAM pRcchA karavI, tenI ja vAMchA karavI ane teno ja anubhava karavo joIe. (zlo. 49 ) 20. jIva anya che ane pudgala anya che - e tattvakathanano sAra che. bIjuM je kAMI kahevAmAM AvyuM che te badho teno ja vistAra che. (zlo. 50) granthakartA zrI pUjyapAdasvAmI teo karNATaka prAMtanA rahIza brAhmaNakulotpanna prakhara vidvAna hatA. teo vidvAn hatA eTaluM ja nahi paNa ucca koTinA saMyamI hatA. teo bhArata-bhUmimAM chaThThA saikAnA pUrvArdhamAM thaI gayA- ema vidvAna paMDitonuM mAnavuM che. temane vyAkaraNa, nyAya, chaMda, jyotiSa AdinuM tathA vaidhaka, saiddhAMtika, sAhityika ane AdhyAtmika viSayonuM talasparzI jJAna hatuM. vaLI temanI vivecana-zakti paNa pragADha hatI. temanI kRtiomAM khAsa karIne jainendravyAkaraNa, sarvArthasiddhi, samAdhitaMtra, iSTopadeza Adi grantho, jainasamAjamAM te te viSayomAM bahu AdhArabhUta gaNAya che. jainasamAja upara temano mahAna upakAra che. Please inform us of any errors on rajesh@ Atma Dharma.com
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ( 10 ) temanI bhASAzailI saraLa ane lAlityapUrNa che tema ja hRdayasparzI che. temanA jIvana saMbaMdhI ' samAdhitaMtra' nI prastAvanAmAM savistara ullekha karavAmAM Avyo che. tyAMthI jANI levA vinaMtI che. saMskRta TIkAkA2 paMDitapravara zrI AzAdharajI janma-janmasthaLa mAravADano mulaka je sapAdalakSa nAmathI jANIto hato tenA maMDaLakara nagaramAM vidvAna RSitulya kavi AzAdharajIno janma lagabhaga vi. saM. 1230 thI 35 sudhImAM thayo hato. mAtA-pitA-patnI-putra temanA pitAnuM nAma zrI sakSakSaNa hatuM. teo jainakuLanA vAgheramAla vaMzanA hatA. temanI mAtAnuM nAma zrIratnI hatuM. teo 'sarasvatI putra' birudane yogya hatA. temanI patnInuM nAma sarasvatI ane ekanA eka putranuM nAma chADa hatuM. te arjuna rAjAno mitra hato. te paNa vidvAna ane guNavAna hato. paMDitajI A kALanA kAlidAsa kavi samAna hatA. teo janmathI asAdhAraNa prajJAvALA hatA. jyAre mleccha rAjA zAhabuddina ghorIe pRthvIrAjane harAvI dilhImAM potAnI rAjadhAnI sthApI, tyAre sapAdalakSa dezamAM musalamAnI rAjya vyApI gayuM, te arasAmAM eTale saM. 1249mAM musalamAnonA trAsathI bacavA potAnA parivAra sAthe sapAdalakSa deza choDI mALavAnI rAjadhAnI dhArAnagarImAM teo AvI vasyA. te vakhate mALavAmAM paramAra vaMzanA pratApI rAjA vindhyavarmAnuM rAjya hatuM. tyAM temane dharma, artha ane kAma- e traNa puruSArthanI sAdhanA karavAnI sArI taka maLI. dhArAnagarImAM paM. dharasenanA ziSya paM. mahAvI2 pAse AzAdharajIe jainendra pramANa ane jainendra vyAkaraNanuM adhyayana karyuM hatuM. teo vyAkaraNa, nyAya, kAvya ane dharmazAstrAdinA viSayamAM pAraMgata hatA ane te te viSayomAM seMkaDo ziSyone temaNe niSNAta banAvyA hatA. teo gRhastha hatA chatAM moTA moTA aneka munio temanI pAse vidhAdhyayana karIne potAnI vidyAtRSNA tRpta karatA hatA. Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates (11) temanA racelA granthomAM jinayajJakalpa, sAgAradharmAmRta ane anagAradharmAmRta e traNa grantho di. jaina saMpradAyamAM suprasiddha che. temaNe potAnA pitAnA AdezathI "adhyAtmarahasya' nAmanA AdhyAtmika granthanI paNa racanA karI che. temaNe mUlAcAra, iSTopadeza, bhagavatI ArAdhanA, bhUpAla-caturvizati stavana, sahastranAma stavana, jinayajJakalpadIpikA, triSaSThismRti Adi granthonI TIkAo racI che. temane vaidhakanuM paNa uttama jJAna hatuM. temanI racelI "ibdopadeza' nI saMskRta TIkAno ahIM akSaraza: gujarAtI anuvAda karavAmAM Avyo che. granthakAra ane TIkAkAranA bhAvane vadhu spaSTa karavA mATe anuvAda sAthe bhAvArtha tathA vizeSa" paNa ApavAmAM AvyAM che. dareka zlokano gujarAtI padyAnuvAda paNa nIce umeravAmAM Avyo che. AbhAra saM. TIkAnI bhASA to sarala che, chatAM koI koI ThekANe TIkAkArano bhAva spaSTa samajAyo nahi tyAM vidvAna paMDitavarya zrIyuta hiMmatalAla je. zAhanI madadathI tene yathAyogya spaSTa karavA ahIM prayatna karyo che. temanI sahAya mATe huM temano atyaMta RNI A anuvAda tenA yogya kALe tenA kAraNe pragaTa thAya che, temAM parama adhyAtmamUrti parama pUjya zrI kAnajI svAmIno dhArAvAhI AdhyAtmika prasAda zubha nimittarUpa che. ema huM vinayabhAve svIkArI teozrIne sAbhAra bhaktibhAve vandana karuM chuM. bhaktAmara-stotramAM kahyuM che ke: "yatva ni: ni madha madhura virati, tacAmracArukalikAnikaraikahetu: / ' bhAva e che ke vasaMtaRtumAM koyala je madhurapaNe TahUke che, temAM AMbAnA mahoranI cAru maMjarI eka hetu che- nimittakAraNa che, tema A iSTopadezarUpa kAvya maMjarInA udghATanamAM uparokta mahA AtmajJa saMtano sadupadeza paNa nimitta che. AthI teozrI pratye bahumAna darzAvavA sahaja preraNA thAya e svAbhAvika che. dharmavatsala murabbI mAnyavara zrIyuta rAmajIbhAI mANekacaMda dozI vakIle tathA saddharmapremI saujanyamUrti zrIyuta khImacaMdabhAI je. zeThe- bannee potAnA Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates (12) amUlya samayano bhoga ApI A anuvAda barAbara tapAsI laI je mArgadarzana karyuM che te mATe huM teozrIno atyaMta AbhArI chuM. teozrInI sahAya ane sahAnubhUti vinA A anuvAdanuM kArya prakAzamAM AvavuM muzkela hatuM. bra. gulAbacaMdabhAI e "ibdopadeza" no gujarAtI padyAnuvAda tapAsI jaI temAM yogya sudhAro-vadhAro karI je suMdaratA ANI che tathA chapAvavAnA kAryamAM salAha sUcana ane madada karI je vAtsalyabhAva darzAvyo che te bhUlI zakAya tema nathI. temano paNa huM AbhAra mAnuM chuM. A anuvAda-kAryanA prakAzanamAM je sajjano taraphathI mane pratyakSa yA parokSa protsAhana ane sahAya maLI che te sarveno huM samagrapaNe AbhAra mAnuM chuM. anuvAdakachoTAlAla gu. gAMdhI (sonAsaNa ) bI. e. (onarsa) esa. TI. sI. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pRSTha 12 16 18 2) 22 24 28 viSayAnukramaNikA zloka viSaya maMgalAcaraNa (siddhAtmAne namaskAra) 2. svasvarUpanI prApti kevI rIte thAya vratAdinuM anuSThAna nirarthaka nathI mokSArthIne svargAdinuM sukha paNa sulabha hoya che 5. | AtmabhaktithI svarganI prApti thatAM, tyAM zuM phaLa maLe che? sAMsArika sukhanI avAstavikatA 7. vAsanAjanya sukha-duHkhanI pratIti kema thatI nathI ? 8. zarIrAdine mUDha kevA mAne che? zAthI? 9. hitakAraka manAtA strI-putrAdinA saMyoganuM daSTAnta 10. ahita varga kopane pAtra nathI tenuM daSTAnta 11. | hita-ahita padArthomAM rAga-dveSa karavAnuM pariNAma 12. sAMsArika sukhanuM vAstavika svarUpa 13. | saMsArI jIvo zAnAthI sukha mAne che ? 14. | kaSTadAyaka saMpadAne loka kema choDatuM nathI ? 15. dhanArthI AgAmI ApadAne dekhato nathI 16. | jenAthI puNyopArjana thAya te dhana niMdha kema hoI zake? 17. bhogopabhogane mATe paNa dhananI sAdhanA prazasya nathI 18. kAyasaMbaMdhI vicAra 19. | dhanAdithI zuM Atma-upakAra thaI zakaze? 20. | dhyAnathI sAMsArika sukhanI ane mokSa sukhanI prApti thatI hoya to vivekI konI pasaMdagI karaze? 21. | AtmAnuM svarUpa 22. | AtmAnI upAsanA kevI rIte karavI? 23. | AtmAnI upAsanAnuM prayojana zuM? 24. | AtmAmAM lIna jJAnIne zuM lAbha thAya che? | 25. | dhyAna-dhyeyarUpa AtmAne saMyogAdinA saMbaMdhano abhAva thAya che. 31 33 u4 37 40 43 45 48 para 54 58 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pRSTha 6O 63 28. 65 69 1 73 75 79 cx /6 | zloka viSaya 26. | baMdha-mokSanuM kAraNa 27. | nirmamatvabhAvanAnA ciMtavanano upAya du:khanA kAraNabhUta dehAdinA parityAgano nirdeza 29. | kaI bhAvanAthI janma-maraNanAM duHkha dUra thAya? 30. | ucchiSTa bhogomAM jJAnIne kema spRhA hoya? 31. | pudgala karmono baMdha jIva sAthe kevI rIte thAya che? 3ra. | paropakArI maTI svopakArI banI 33. sva-paranA bhedavijJAnano upAya ane tenuM phala 34. AtmA ja AtmAno guru che. kema? 35. | AtmA musivAya anya nimittamAtra che. 36. | AtmasvarUpanA abhyAsano upAya 37. | yogIne sva-paranI saMvitti che te jANavAno upAya 38. viSayo pratyenI aruci-e AtmasaMvittinuM cihna che 39. AtmasaMvittinAM anya cihno 40. AtmasaMvittinAM anya cihno 41. | AtmatattvamAM sthira thayelA yogInuM svarUpa 42. yogIne svadeha pratye paNa lakSa hotuM nathI 43. yogIne AvI avasthA kema thAya che? 44. svAtmAnubhavamAM rati hovAthI yogIne anya pravRttimAM abhAva 45. mahAtmAo zAne mATe udhamI hoya che? zAthI? 46. dehAdine abhinaMdavAnuM phala 47. svAtmadhyAnanuM phala 48. | AtmAnaMdanuM kArya 49. Atmajyoti mATe mumukSue zuM karavuM? 50. | jIva-pugalanuM bhedajJAna te ja tattvasaMgraha che bAkI badho teno vistAra che 51. | zAstra-adhyayananuM sAkSAt ane paraMparA phala TIkA-prazasti 89 CO 92 84 95 88 1OO 1/1 1/2 103 1/5 Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates zrImaddevanandyaparanAmapUjyapAdasvAmiviracitaH iSTopadeza: [zrI paNDita-AzAdhara vinirmitasaMskRtaTIkAsahitazva] TIkAkArasya maMgalAcaraNam paramAtmAnamAnamya mumukSuH svaatmsNvide| iSTopadezamAcaSTe svazaktayAzAdharaH sphuttm|| tatrAdau yo yadguNArthI sa tadguNopetaM puruSavizeSa namaskarotIti paramAtmaguNArthI granthakartA paramAtmAnaM nmskroti| zrImad devanadI-akSaranAma-pUjyapAdasvAmI viracita Ibdopadeza (zrI paMDita AzAvarakRta saMskRta TIkA sahita) gujarAtI anuvAda saM. TIkAkAranuM maMgalAcaraNa artha:- nija AtmasaMvedana mATe paramAtmAne namIne potAnI zakti anusAra mumukSu paM. AzAdhara ( TIkAdvArA) iSTopadeza" spaSTa samajAve che. TIkA - tenI (granthanI) AdimAM, je je guNono artha che te te guNoyukta puruSavizeSane namaskAra kare che. tethI paramAtmAnA guNonA artho granthakartA (zrI pUjyapAdasvAmI) paramAtmAne namaskAra kare che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates iSTopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdatdythaa yasya svayaM svabhAvAptirabhAve kRtsnkrmnnH| tasmai saMjJAnarUpAya namo'stu prmaatmne||1|| TIkA- astu bhvtu| kiM tat ? namaH namaskAraH, kasmai ? tasmai prmaatmne| parama: anAdhyeyA praheyAtizayatvAtsakalasaMsArijIvebhya utkRSTa AtmA cetanaH paramAtmA tsmai| kiM viziSTAya, saMjJAnarUpAya samyaksakalArthasAkSAtkAritvAdivadatyanta-sUkSmatvAdI nAmapilAbhAtkarmahaMtRtvAderapi vikArasya tyAgAcca sampUrNajJAnaM sva-parAvabodhastadeva rUpaM ysy-tsmai| evamArAdhyasvarUpamuktvA ttpraaptyupaaymaah| yasyAbhUta, kA'sau svabhAvApti:svabhAvasya nirmalanizcalacidrUpasya AptirlabdhiH kathaMcittAdAtmyapariNati:- kRtakRtyatayA svruupe'vsthitirityrthH| kena, svayaM sampUrNaratnatrayAtmanAtmanA kva sati, abhAve zaktirUpatayA vinaashe| kasya , kRtsnakarmaNa:- kRtsnasya sakalasya dravyabhAvarUpasya karmaNa: aatmpaartNtrynimittsy||1|| te A pramANe che: zloka 1 anvayArtha- [vastha] jemane, [ nna varmaLa: jamAve] saMpUrNa karmono abhAva thatAM, [svayaM svabhAvA]i svayaM svabhAvanI prApti thaI gaI che, [tamai] te [ saMjJAnarupAya] samyajJAnarUpa [5ramAtmane] paramAtmAne [ nama: kastu] namaskAra ho. TIkA:- ho. zuM te? namaskAra. kone? te paramAtmAne. anAropI apratita atizayapaNAne lIdhe parama eTale sakala saMsArI jIvothI utkRSTa ane AtmA eTale cetanatevA paramAtmAne. kevA (paramAtmAne)? samyajJAnarUpa (paramAtmAne) - samyaphaprakAre sarva padArthono sAkSAtkAra karavAthI arthAta atyaMta sUkSma padArtha Adine jANavAthI tathA karmonA vinAzAdithI, vikAranA tyAgane lIdhe (prApta thayuM che ke saMpUrNajJAna svaparajJAna te ja jenuM svarUpa che- temane. e rIte ArAdhyanuM (paramAtmAnuM) svarUpa kahIne tenI prAptino upAya kahe che jemane thaI. zuM te? svabhAvanI prApti-arthAt svabhAvanI eTale nirmaLa nizcala citUpa-tenI prApti-labdhi, kathaMcita tAdAbhya pariNatiH kRtakRtyapaNAne lIdhe svarUpamAM avasthiti -evo artha che. zA vaDe? svayaM saMpUrNa ratnatrayAtmaka AtmA vaDe. zuM thatAM? abhAva thatAM arthAt zaktirUpapaNe vinAza thatAM. kono? saMpUrNa karmano-arthAt AtmAnI parataMtratAnA nimittabhUta dravya-bhAvarUpa samasta kano. sakala karmano kSaya karI, pAmyA svayaM svabhAva, sarvajJAnI paramAtmAne, namuM karI bahu bhAva. 1. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA ) iSTopadeza atha ziSyaH prAha - svasya svayaM svarUpopalabdhiH kathamiti ? svasyAtmanaH svayamAtmanA svarUpasya samyaktvAdiguNASTakAbhivyaktirUpasya upalabdhiH kathaM kenopAyena dRSTAntAbhAvAditi ? AvArya: samAdhatte -- yogyopAdAnayogena dRSadaH svarNatA matA / dravyAdi - svAdisaMpattAvAtmano'pyAtmatA matA / / 2 / / (3 bhAvArtha:- samyagdarzana-jJAna-cAritranI pUrNatA vaDe AtmAnI parataMtratAnA kAraNabhUta samasta karmono-jJAnAvaraNAdi ATha dravyakarmono rAga-dveSAdi bhAvakarmono ane zIrAdi nokarmono-jemane sarvathA abhAva che ane jemaNe potAnA cidAnaMda, vijJAna-dhana, nirmaLa, nizcala, TaMkotkIrNa jJAyakarUpa svabhAvane prApta karyo che tevA potAnA ArAdhya siddha paramAtmAne AcArya namaskAra karyA che. aSTakarmarahita, aSTaguNasahita, zuddha, buddha, niraMjana paramAtmA te ArAdhakane mATe saMpUrNatAno Adarza che. te Adarzane potAnAmAM mUrtimaMta karavo te namaskAra karavAno hetu che. - samyagdarzana-jJAna-cAritranI ekatA te ja siddhasvarUpanI prAptino upAya che ema AcArye garbhitapaNe A zlokamAM darzAvyuM che. 1. 66 have ziSya kahe che, "potAne svayaM svarUpanI prApti kevI rIte thAya? potAnA AtmAne svayaM eTale AtmA vaDe svarUpanI arthAt samyaktvAdi ATha guNonI abhivyaktirUpa (pragaTatArUpa ) upalabdhi (prApti ) kevI rIte eTale kayA upAya vaDe thAya che? kAraNa ke daSTAntano abhAva che. zloka 2 anvayArtha:- ( yathA ) jema (yogyopAvAnayomena) yogya u5dAna (kAraNa ) nA yogya upAdAne karI, patthara sonuM thAya, tema sudravyAdi karI, jIva zuddha thaI jAya. 2. ziSyane pUchavAno Azaya e che ke sva-svarUpanI svayaM prAptine siddha kare, tevA dRSTAntano abhAva che, to daSTAnta vinA 'svayaM svabhAvAsi ' e kathanane sAcuM kevI rIte mAnI zakAya ? AcArya tenuM samAdhAna kare che * aisohaNa joeNaM suddhaM hemaM havai jaha taha ya / kAlAIladva appA paramappao vavi||ra4|| Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com [ -mokSapAduGe ]
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates iSTopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdaTILA- mattA mitretA no: jAsau? svargatA suvarNamAva:| sya, dRSava: suvarNAvirbhAvayogyapASANasya / kena, yogyAnAM suvarNapariNAmakaraNocitAnAM upAdAnAnAM kAraNAnAM yogena melApakena saMpattyA yathA / evamAtmano'pi puruSasyApi na kevalaM dRSada: ityapi shbdaarthH| matA kthitaa| kAsau ? AtmatA - Atmano jIvasya bhAvo nirmalanizcalacaitanyaM / kasyAM satyAM ? dravyAdi svAdisaMpatau dravyamanvayibhAvaH AdiryeSAM kSetrakAlabhAvAnAM te ca te svAdayazca suzabdaH svazabdo vA AdiryeSAM te svAdayo dravyAdayazca svAdayazca / icchAto vizeSaNavizeSyabhAvaH iti samAsaH / sudravyaM sukSetraM sukAlaH subhAva ityarthaH / suzabdaH prazaMsArthaH prAzastyaM cAtra prakRtakAryopayogitvaM dravyAdi svAdInAM sampatti: saMpUrNatA tasyAM satyAM // 2 // 4) yogathI [daSava: ] pASANane (suvarNa pASANane ) [ svarNatA] suvarNapaNuM [mA] mAnavAmAM AvyuM che, [tathA] tema [JAtmana: api] AtmAne paNa (vyAvisvAvisammattau) sudravyakSetrAdi vA svadravya-kSetrAdinI sampatti hotAM [AtmatA] AtmapaNuM arthAt nirmaLa nizcala caitanyabhAva [matA ] mAnavAmAM Avyo che. TIkA:- loko mAne che- abhiprAya dharAve che. zuM te (mAne che)? svarNatA-suvarNabhAva. kone (mAne che)? pASANane arthAt jemAM suvarNa pragaTa thavAnI yogyatA che tevA pASANane. zA vaDe? jema yogya eTale suvarNanA pariNAma karavAne ucita upAdAna kAraNonA yogathI eTale melApathI-sampattithI (suvarNatAno AvirbhAva mAne che), tema AtmAne paNa eTale puruSane paNa (kevaLa pASANane nahi, puruSane paNa- ema api zabdano artha che.) mAnavAmAM Ave che- kahevAmAM Ave che. zuM te (mAnavAmAM Ave che)? AtmatA-AtmAno-jIvano bhAva-nirmaLa nizcala caitanyabhAva. zuM hotAM ? dravyAdi-svAdinI sampatti hotAM; dravyaanvayibhAva, Adi- je kSetra-kAla-bhAva che tenI AdimAM dravya che te (dravyAdi ) tathA svAdi eTale suzabda athavA svazabda jemanI AdimAM te suAdi dravyAdi vA svAdi dravyAdiicchAnusAra vizeSaNa-vizeSyabhAvarUpa samAsa subhAva evo artha che. suzabda prazaMsAnA arthamAM che. prakRta (mukhya) kAryanuM upayogIpaNuM te prazasyapaNuM che. dravyAdi-svAdinI eTale sva-dravyakSetra-kAla-bhAvanI sampatti eTale saMpUrNatA-te hotAM ( AtmAne nirmaLa caitanyasvarUpa AtmAnI prApti thAya che.) bhAvArtha:- anAdi kALathI suvarNa pASANamAM zaktirUpe suvarNa vidhamAna che. tene jema svadravya-kSetra-kAla-bhAvarUpa yogya upAdAna kAraNano (kAryotpAdananA samartha kAraNano ) yoga banatAM te suvarNa vyaktirUpe pragaTa thAya che, tema A AtmAmAM paNa zuddha nizcayanayathI kevaLajJAna-darzanAdi svabhAvavALo paramAtmA zaktirUpe rahelo che. tene svadravyAdirUpa kAraNano yoga banatAM, te vyaktirUpe svayaM paramAtmA bane che arthAt A AtmA nija upAdAnazaktithI ja paramAtmA bane che. Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updares iSTopadeza (5 atha ziSyaH prAha-tarhi vratAdInAmAnarthakyamiti-bhagavan ! yadi sudravyAdi sAmagryAM satyAmevAyamAtmA svAtmAnamupalapyasyate tarhi vratAni hiMsAviratyAdIni Adayo yeSAM samityAdInAM teSAmAnarthakyaM niSphalatvaM svAdabhipretAyAH khAtmopalabdheH kahAna jainazAstramALA ) sudrvyaadismpttypeksstvaadityrthH| ca atrAcAryo niSedhamAha-tanneti ? vatsa ! yattvayA zaMkitaM vratAdInAmAnarthakyaM tanna bhavati teSAmapUrvA-zubhakarmanirodhenopArjitAzubhakarmaikadeza-kSapaNena saphalatvAca dviSayarAgalakSaNazubhopayogajanitapuNyasya ca svargAdipadaprAptinimittattvAdeva / etadeva ca vyaktikartuM vakti- varaM vrataiH padaM daivaM nAvratairvata nArakaM / chAyAtapasthayorbhedaH pratipAlayatormahAn / / 3 / / vizeSa 66 nija upAdAnathI ja kArya thAya che. te saMbaMdhamAM samAdhitaMtra zloka (99) nI TIkAmAM TIkAkAra lakhe che ke- 5ramArthe svataH ja (potAnI meLe ja) AtmAthI ja (paramAtmapadanI prApti thAya che) paNa guru Adi bAhya nimitto vaDe nahi... prastuta zlokamAM 'svata: va' zabdo ghaNA arthasUcaka che. te batAve che ke 5ramAtmAnI prApti, potAnAthI ja potAnAmAMthI ja potAnA puruSArthathI ja thAya che. temAM tIrthaMkara bhagavAna AdinI divyadhvani, guruno upadezAdi bAhya nimitto hovA chatAM te nimittothI nirapekSapaNe paramapadanI prApti thAya che. ... ,, nimitta hovA chatAM, nimittathI nirapekSa upAdAnanuM pariNamana hoya che. vikArI ane avikArI paryAya saMbaMdhamAM jayadhavala pustaka 7 mAM kahyuM che ke " bajjha kAraNa nirapekkho vaththu pariNAmo / ' vastunuM pariNAma bAhya kAraNothI nirapekSa hoya che. ( pR. 117 perA 244) upAdAna vastunI sahaja zakti che ane nimitta to saMyogarUpa kAraNa che. kArya potAnA upAdAnamAMthI ja thAya. te vakhate tene anukULa nimitta hoya ja. tene zodhavAnI yA tene bheguM karavAnI vyagratAnI jarUra hoya ja nahi. 2. chAyA Atapa sthita jo, jana pAme sukha du:kha, tema devapada vrata thakI, avrate nA2ka du:kha. 3. Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 6) iSTopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMda 66 pachI ziSya kahe che, " bhagavAna! to vratAdi nirarthaka Tharaze. jo sudravyAdirUpa sAmagrI hotAM ja A (saMsArI ) AtmA potAnA AtmasvarUpane prApta karaze, to vrato eTale hiMsAvirati jenI AdimAM che te samiti Adi nirarthaka-niSphaLa banaze, kAraNake (ApanA kathanAnusA2 ) vAMchita svAtmAnI upalabdhi (prApti ) sudravyAdi-sampattinI apekSA rAkhe cheevo artha che ( -arthAt svadravyAdi svacatuSTayarUpa sAmagrIthI ja svasvarUpanI upalabdhi thaI jaze to ahiMsAdi vratonuM tathA samiti AdinuM anuSThAna nirarthaka thaI jaze ). ahIM AcArya teno niSedha karI kahe che keH "he vatsa! tema nathI. teM je vratAdinI niSphaLatA viSe zaMkA karI che te ThIka nathI, kAraNake navAM azubha karmonA nirodhathI ane upArjita azubha karmonA ekadeza kSapaNathI teo saphaLa che, eTaluM ja nahi paNa te viSaya saMbaMdhI (vrata saMbaMdhI) anurAgarUpa zubhopayogathI utpanna puNya, svargAdi padanI prAptimAM nimitta hovAthI temanI (vratAdinI) saphaLatA che. Ane ja (A vAtane ja) spaSTa karavA AcArya kahe che [ sudravyAdinA yogathI dharmIne jeTalA aMze zuddhi pragaTe teTalA aMze to navAM karmono nirodha thAya che, paNa azubha bhAvathI bacavA mATe asthiratAne lIdhe jeTalA aMze vratAdino zubha bhAva Ave che, teTalA aMze tenA nimitte puNyakarmano baMdha thAya che ane pUrvopArjita azubha karmomAMthI keTalAka karmonuM saMkramaNa thaI zubhakarma puNyakarmarUpe pariName che. puNyakarmanA phlasvarUpa svargAdinI prApti thAya che, tethI vratAdinI, e apekSAe saphaLatA che, paraMtu tenAthI saMvara-nirjarA nahi thatI hovAthI tenI, e apekSAe asaphaLatA che. ] * zloka-3 anvayArtha:- [vratai: ] vrato dvArA [ raivaM parva] devapada prApta karavuM [vara] sAruM che, [ vatta ] paNa are [ vratai: ] avratodvArA [nAraO pavuM] naraka-pada prApta karavuM [na varaM] sAruM nathI. jema [chAyAtapasthayo: ] chAyA ane tApamAM besI [pratipALayo: ] (mitranI ) rAhu jonArA baMne ( puruSo ) mAM [mahAn meva: ] moTo taphAvata che, tema (vrata ane avratanuM AcaraNa karanAra baMne puruSomAM moTo taphAvata che.) * vara vayatavehi saggo yA dukkhaM hou Nirai iyarehiM / chAyAtavadviyANaM paDipAlaM tANa gurumeyAra6|| Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com [ -mokSapATTuDe]
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) iSTopadeza TIkA- varaM bhvtu| kiNttpdN-sthaanN| kiM viziSTaM ? daivaM-devAnAmidaM daivaM, svarga: kairhetubhivrataivratAdiviSayarAgajanitapuNyaiH teSAM svargAdipadAbhyudayanibaMdhatvena sakalajana suprsiddhtvaat| taya'vratAnyapi tathAvidhAni bhvissyNtiityaashNkyaah-netyaadi| na varaM bhvti| kiMtat ? padaM, kiM viziSTaM ? naarkN-nrksNbNdhi| kaiH? avrataiH hiMsAdi pariNAmajanitapAtakaiH, vatetikhede kaSTe vaa| tarhi vratAvratanimittayorapi devanArakapakSayoH sAmyaM bhaviSyatItyAzaMkAyAM tayormahadaMtaramiti dRSTAntena prakaTayannAha ___ chAyetyAdi bhvti| ko'sau, bhedaH antrN| kiM viziSTo ? mahAn bRht| kayoH, pthikyoH| kiM kurvato: ? svakAryavazAnnagarAMtargataM tRtIyaM svasArthikamAgacchaMtaM pathi pratipAlayatoH prtiikssmaannyoH| kiM viziSTayoH sato: tayoH chAyAtapasthayoH chAyA ca Atapazca chAyAtapau tayoH sthityoH| ayamoM yathaiva chAyAsthitastRtIyAgamanakAlaM yAvatsukhena tiSThati Atapasthitazca duHkhena tiSThati tathA vratAdi kurvan sa AtmA jIva: sudravyAdayo muktihetavo yAvatsaMpadyante tAvatsvargAdipadeSu sukhena tiSThati anyazca narakAdipadeSu duHkheneti| TIkA - sAruM ho. zuM te (sAruM ho)? pada sthAna. kevuM (pada) ? devonuM pada arthAt svarga. kayA hetuo dvArA? vrato dvArA, kAraNake vratAdi viSaya saMbaMdhI rAgathI utpanna puNyothI svargAdipadarUpa abhyadayano saMbaMdha hoya che je sakala janomAM suprasiddha che. tyAre ziSya AzaMkA karI kahyuM, "avrato paNa tevA prakAranAM haze?" "nA, ityAdi." te sAruM nathI. zuM te? pada, kevuM (pada)? naraka saMbaMdhI (pada) zA vaDe ( prApta thayeluM che ? avratothI arthAt hiMsAdi pariNAmathI utpanna thayelA pApo vaDe (prApta thayeluM) ("vata' zabda kheda-kaSTanA arthamAM che ) "are! to vrata ane avrata jenuM nimitta che tevAM deva ane nAraka e be pakSomAM samAnatA Avaze." evI ( ziSyanI) AzaMkA thatAM "te baMnemAM mahAt taphAvata che," ema chAyA ityAdi daSTAnta dvArA pragaTa karI (AcArya) kahe chekoNa che? bheda-antara. kevo? mahAnu-moTo. koNa beu vacce ? be pathiko vacce. zuM karatA ? potAnA kAryanA aMge nagaramAM gaelA ane tyAMthI pAchA AvatA potAnA trIjA sAthInI mArgamAM pratIkSA karatA- rAhu jotA. te banne kevA hoI ? chAyA ane tApamAM beThelA hoI. (chAyA ane Atapa-te chAyAtapa, temAM beThelA). eno artha A pramANe che:- trIjA (sAthInA) AgamanakAla sudhI, jema chAyAmAM beThelo (pathika ) sukhethI bese che ane tApamAM beThelo (pathika ) du:khathI bese che, tema jyAM sudhI sudravyAdi muktinAM kAraNo prApta thAya, tyAM sudhI vratAdi AcaraNa karanAra te AtmA-jIva svargAdi sthAnomAM sukhathI rahe che ane bIjo (avratAdi AcaranAra) narakAdi sthAnomAM duHkhathI rahe che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8) Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ibdopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdaath vinayaH punarAzaMkate - evamAtmani bhaktirayuktA syAditi-bhagavanaivaM cirabhAvimokSasukhasya vratasAdhye saMsArasukhe siddhe satyAtmani cidrUpe bhaktirbhAva vizuddhaHAMtaro'nurAgo ayuktA anupapannA syAdbhavet tatsAdhyasya mokSasukhasya sudravyAdi saMpattpapekSayA dUravartitvAdavAMtaraprAptasya ca svargAdisukhasya vrtaiksaadhytvaat| __ atrApyAcAryaH samAdhatte - tadapi neta na kevalaM vratAdinAmAnarthakyaM na bhavet kiM tarhi tadapyAtmabhaktyanupattiprakAzanamapi tvayA-kriyamANaM na sAdhuH syAdityarthaH / yataH yatra bhAvaH zivaM datte dyauH kiyddhuukhrtinii| yo nayatyAzu gavyUtiM krozArdhe kiM sa siidti||4|| bhAvArtha- jema chAyAmAM besI potAnA mitranI rAha jonAra musAphara sukhI thAya che ane taDakAmAM besI tenI rAha jonAra bIjo musAphara duHkhI thAya che, tema samyagraSTi jIva jyAre nirvikalpa dazAmAM rahI zakato nathI tyAre tene heyabuddhie vratAdipAlanano zubhabhAva Ave che ane te zubha bhAvanA nimitte te svargAdi sthAnomAM sukha bhogave che. samyagraSTine narakamAM javA jevA bhAva thatA ja nathI; paraMtu hiMsAdi avratanA azubha bhAva karanAra mithyASTi jIva narakAdi sthAnomAM duHkha bhogave che. mATe vratAdinuM pAlana svargAdisukhanI apekSAe sArthaka che. 3. have ziSya pharIthI AzaMkA kare che evI rIte AtmAnI bhakti ayukta (ayogya) Tharaze, arthAt bhagavAn ! e rIte mokSasukha cirabhAvI (lAMbA kALe sAdhya) thaze ane vratothI sAdhya saMsAranuM sukha to siddha che, tethI citUpa AtmAmAM bhaktibhAva arthAta vizuddha aMtaraMga anurAga karavo ayukta-aghaTita banaze, kAraNake tenAthI sAdhya mokSasukha sudravyAdi sAmagrInI apekSA rAkhatuM hovAthI dUravartI thaze ane vratodvArA avAntara (vacamAM) prApta svargAdinuM sukha eka sAdhya thaze. ahIM paNa AcArya samAdhAna kare che te paNa nathI, kAraNake vratAdinI niSphaLatA nahi bane, eTaluM ja nahi, paraMtu tema chatAM tuM je Atmabhaktine ayukta batAve che te paNa ThIka nathI, evo artha che, kAraNake - Abha bhAvathI mokSa jyAM, tyAM svarga zuM dUra, bhAra vahe je koza be, ardha koza zuM dUra. 4. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) iSTopadeza TIkA- yatrAtmani viSaye bhAvaH praNidhAnaM bhAva:- kartA'datte prycchti| kiM ? tacchivaM mokSaM, bhAvukAya-bhavyAyeti shessH| tasyAtmaviSayasya zivadAnasamarthasya dyauH svarga: kiyduurvrtinii| kiyadUre kiM parimANe vyavahitadeze vartate ? nikaTaeva tiSThatItyarthaH / svAtmadhyAnopAttapuNyasya tdekphltvaat| tathA coktaM [ tattvAnuzAsane] - gurupadezamAsAdya dhyAyamAnaH smaahitaiH| anaMtazaktirAtmAyaM bhuktiM mukti ca ycchti||196 / / dhyAto'rhatsiddharUpeNa caramAMgasya muktaye taddhyAnopAttapuNyasya sa evAnyasya bhuktye||197|| amumevArthaM dRSTAntena spaSTayannAha- ya ityaadi| yo vAhIko nayati, prApayati kiM ? svavAdyaM bhaarN| kAM, gavyUtiM kroshyugN| kathaM, Azu zIghraM sa kiM krozArddha svavAhyabhAraM nayan sIdati khidyte| nakhidyata ityrthH| mahAzaktAvalpazakteH sughtttvaat| zloka-4 anvayArtha- [catra] jyAM [bhava:] Atma-bhAva (bhavya-jIvone) [ fzavaM] mokSa [7] Ape che, [ tatra] tyAM [gha] svarga [viyatravartinI] keTaluM dUra che? (kaMI dUra nathI arthAt najIka che.) [N:] je (manuSya) bhArane [bhUti] be koza sudhI [bhAzu] jaladI [nayati] laI jAya che, [ ] te manuSya) te bhArane [ozIrve ] ardhI koza laI jatAM [4i sIvati] zuM thAkI jaze- khinna thaze? (nA, khinna thaze nahi). TIkAH- jyAM eTale AtmaviSayamAM bhAva- (AtmadhyAna) Ape che- pradAna kare che, zuM te? bhavya jIvane ziva eTale mokSa (Ape che.) mokSa pradAna karavAmAM samartha te AtmabhAvane svarga keTaluM dUra? keTale dUra eTale keTale cheTe AvelA pradeze varte ? nikaTa ja rahe evo artha che, kAraNake svAtmadhyAna sAthe upArjita puNyanuM te eka phaLa che. vaLI tattvAnuzAsanamAM kahyuM che ke: "guruno upadeza prApta karI sAvadhAna thayelA prANIo dvArA dhyAvavAmAM Avelo A anaMtazaktivALo AtmA (AtmadhyAna karanArane) bhukti (bhogo) ane mukti pradAna kare che." . ( zlo. 196) A AtmA, ahata ane siddhanA rUpe ciMtavavAmAM (dhyAvavAmAM) AvatAM, carama zarIrIne mukti pradAna kare che ane tenA dhyAna sAthe puNya upArjita karanAra anyane te bhakti (arthAt svarga, cakravaryAdinA bhogo) pradAna kare che," ... (zlo. 197) A ja arthane daSTAnta dvArA spaSTa karIne kahe che- [ya rUtyA]i je eTale bhAravAhaka laI jAya che, zuM? potAne UMcakavAno bhAra. kyAM sudhI ? Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 10) iSTopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdaathaivmaatmbhkteH svargagatisAdhanatve'pi samarthite pratipAdyastatphalajijJAsayA guruM pRcchati svarge gatAnAM kiM phalamiti spaSTaM gururuttarayati hRSIkajamanAtaMka | tIrghavAnopAnitam nAke nAkaukasAM saukhyaM nAke nAkaukasAmiva / / 5 / / be koza sudhI. kevI rIte? zIghra-jaladI; te zuM potAnA bhArane ardho koza laI jatAM kheda pAmaze? nahi kheda pAme- evo artha che, kAraNake mahA zaktimAM alpa zaktino (samAveza) sArI rIte ghaTe che- (arthAt mahAzaktivALAne alpazakti sahaja hoya che ). bhAvArtha:- je zuddhopayogarUpa AtmapariNAmamAM mokSasukha prApta karavAnuM sAmarthya che te bhUmikAmAM rahelA zubharAgathI svargAdinI prApti sahaja hoya che. je mANasa eka maNano bojo be koza laI jaI zake teTalI tAkAtavALo che te zuM te bojo artho koza laI jatAM thAkI jaze? nahi ja thAke; tevI rIte je jIve pUrNatAnA lakSa-mokSasukha mATe puruSArtha Adaryo che, tene zuM svargAdinI prAti muzkela che? nA, te sulabha ja che. je jIva caramazarIrI che eTale ke te bhave ja mokSa prApta karavAnI lAyakAtavALo che, te to AtmadhyAnAdinA ugra puruSArtha dvArA mokSa-sukha pAme che, paraMtu je jIvo acaramazarIrI che eTale ke te bhave mokSa prApta karI zake tema nathI teo arahaMta-siddharUpe potAnA AtmAnuM dhyAna karI te bhUmikAmAM je puNya upArjana kare che tenA phaLasvarUpa temane svarga-cakravaryAdinI vibhUti prApta thAya che. e rIte AtmadhyAnAdithI bhakti ane muktinI prApti thAya che. 4 e rIte AtmabhaktimAM svargagatinuM paNa sAdhanapaNuM che evuM samarthana karavAmAM AvatAM ziSya tenA phaLanI jijJAsAthI gurune pUche che- "svarge janArAone zuM phaLa maLe che? AcArya teno spaSTa rIte uttara ApatAM kahe che: zloka - 5 anvayArthaH- [ nA nAma] svargamAM vasanAra devone je [ sauraghaM] sukha hoya che te [nAve nAvaNausAma rU] svargamAM rahelA devonA jevuM [ i] indriyojanita, [ sanAtaM$] AtaMka (zatruAdi dvArA utpanna thanAra du:kha ) rahita, [vIrdhAtopalAnita] dIrgha kAla sudhI (tetrIsa sAgara paryata) bhogavavAmAM Ave tevuM hoya che. indriya janya nirAmayI, dIrghakAla taka bhogya, bhoge suragaNa svargamAM, saukhya surone yogya. 5. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) ibdopadeza (11 TIva- vatsa! zasti, vi tata? saurtha zarme cheSAM? nAkausAM levAnAM na puna: svarge'pi jaataanaamekendriyaannaaN| kva vasatAM? nAke svarge na punaH krIDAdi vshaadrmnniiyprvtaadau| kimatIndriyaM? tannetyAha-hRSIkajaM hRSIkebhyaH samIhitAnaMtaramupasthitaM nijaM, nijaM viSayamanubhavadbhayaH sparzanAdIMdriyebhyaH sarvAMgINAlhAdanAkaratayA prAdurbhUtaM tathApi rAjyAdisukhavatsAtaMkaM bhaviSyatItyAzaMkApanodArthamAha - anAtaMkaM na vidyate AtaMka: pratipakSAdikRtazcittakSobho yatra tathApi bhogabhUmijasukhavadalpakAlabhogyaM bhaviSyatItyAzaMkAyAmAha-dIrghakAlopalAlitaM-dIrghakAlaM sAgaropamaparichinna kAlaM yAvadupalAlitamAjJAvidheyadevadevIsvarvilAsinIbhiH kriyamANopacAratvAdutkarSa prApitaM tarhi va keSAmiva tadityAha, nAke nAkaukasAmiva svargadevAnAM yathA annyopmmityrthH|| TIkA- he vatsa! che. zuM te? sukha-zarma. kone che ? svargamAM vasatA devone, nahi ke svargamAM paNa utpanna thayelA ekendriya jIvone, kyAM vasatA? svargamAM, nahi ke kriIDAdikanA kAraNe ramaNIya parvatAdimAM (vasatA). zuM te atIndriya (sukha) che? (uttaramAM) kahe che nA" IndriyothI utpanna thayeluM, icchAnI anaMtara indriyo dvArA upasthita thayeluM arthAt potapotAnA viSayane anubhavatI sparzanAdi indriyo dvArA sarvAgINa (sarva aMgomAM vyApaka ) harSarUpe pragaTa thayeluM- (te sukha che). vaLI te sukha rAjyAdinA sukha jevuM AtaMka (cittakSobha) vALuM haze? te AzaMkAnA samAdhAnArthe (AcArya) kahe che (te sukha) anAtaka eTale jemAM AtaMka eTale zatruAdikRta cittakSobha na hoya tevuM che. tathApi te sukha zuM bhogabhUmimAM utpanna thayelA sukhanI mAphaka alpa kAla bhogavavA yogya haze? tevI AzaMkA thatAM (AcArya) kahe che (te sukha) dIrgha kAla sudhI upalalita eTale bhogavavAmAM Ave che; dIrgha kAla eTale sAgaropamathI jaNAtA kAla sudhI; upalAlita eTale AjJAkArI deva-devIo arthAt svarganI vilAsinIo dvArA karavAmAM AvatI sevAothI utkarSa (vRddhi) pAmatuM (sukha). tyAre kayAM konA jevuM te (sukha) che?' - ema ( ziSya ) pUchayuM. svargamAM nivAsa karanArA devonuM sukha, svargavAsI devonA (sukha) jevuM hoya che, arthAt te sukha ananyopama (jenI upamA bIjA koI sAthe thaI zake nahi tevuM) hoya che, tevo artha che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 12). ipropadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdaatr ziSyaH pratyavatiSThate yadi svarge'pi sukhamutkRSTaM kimpvrgpraarthnyeti| bhagavan! yadi cet svarge'pi na kevalamapavarge- sukhamasti kIdRzaM ? utkRSTaM mAdisukhAtizAyi tarhi, kiM kAryaM ? kayA ? apavargasya mokSasya prArthanayA- apavargo me bhuuyaaditybhilaassenn| ___ evaM ca saMsArasukhe eva nirbandhaM kurvantaM prabodhyaM tatsukhaduHkhasya bhrAMtatvaprakAzanAya AcAryaH prabodhayati: vAsanAmAtramevaitatsukhaM duHkhaM ca dehinaaN| tathA hyudvejayaMtyete bhogA rogA ivaapdi||6|| bhAvArtha:- A svargIya sukha atIndriya nathI paNa indriyajanita che, chatAM te indriyajanita sukhomAM anupama che kAraNake te rAjyAdinA sukha jevuM cittakSobha kare tevuM nathI, ane devo te sukha potAnI devIo sAthe sAgaropama kAla sudhI bhogave che; bhogabhUminA sukha jevuM te alpakAlIna nathI. 5. ahIM ziSya pUrva pakSa laI pUche che, "jo svargamAM paNa sukha utkRSTa hoya to mokSa mATe prArthanAnI zI jarUra? bhagavan! na kevala mokSamAM, kintu svargamAM paNa sukha hoya-kevuM? utkRSTa-manuSyAdinA sukhane TapI jAya tevuM hoya to tenuM) zuM prayojana? konuM? "mane mokSa ho (mokSanI prApti ho)' evI apavarga eTale mokSanI abhilASArUpa prArthanAnuM (zuM prayojana)? evI rIte saMsAra saMbaMdhI sukhano ja Agraha rAkhatA ziSyane saMsAra saMbaMdhI sukhaduHkhanuM bhrAntipaNuM prakAzavA mATe AcArya prabodhe che (samajAve che ) : zloka-6 anvayArtha- [dinAM] dehadhArIonAM [stat suvaM duHra6 4] te sukha tathA duHkha [vAsanAnotram ] kevala vAsanA-mAtra ja hoya che. [tathA di] vaLI [te mo:] te (sukha-du:kharUpa ) bhogo [kApa]i ApattinA samaye [ roIT: rU] rogonI jema (prANIone) [ 3nayatti] udvajita (Akulita) kare che. sukha du:kha saMsArInAM, vAsanA janya tuM mAna, ApadamAM du:khakAra te, bhogo roga samAna. 6. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updares iSTopadeza (13 na TIkA- etat pratIyamAnamaidriyakaM sukhaM duHkhaM cAsti / kIdRzaM ? vAsanAmAtrameva, jIvasyopakArakatvApakArakatvAbhAvena paramArthato dehAdavupekSaNIye / tattvAnavabodhAdidaM mameSTamupakArakatvAdidaM cAniSTamapakArakattvAditi vibhramAjjAtaH saMskAro vAsanA, iSTAniSTArthAnubhavAnaMtaramudbhUtaH svayaMvedya AbhimAnikaH pariNAmaH / vAsanaiva, svAbhAvikamAtmasvarUpamityanyayogavyavacchedArtho mAtra iti, svayogavyavasthApakazcaiva shbdH| keSAmetadevaMbhUtamastItyAha - dehinAM deha evAtmatvena gRhyamANo asti yeSAM te dehino bhiraatmaanstessaaN| etadeva samarthayitumAha-tathAhItyAdi / uktArthasya dRSTAntena samarthanArthastathAhIti zabdaH / udvejayaMti udvegaM kurvanti na sukhayanti, ke te? ete sukhajanakatvena loke pratItA bhogAH ramaNIyaramaNIpramukhAH indriyaarthaaH| ka iva ? rogA iva jvarAdivyAdhayo ythaa| kasyAM satyAmApadi-durnivAravairiprabhRtisaMpAdita daurmanasya lakSaNAyAM vipdi| tathA coktam kahAna jainazAstramALA ) TIkA:- pratIti karavAmAM AvatAM te indriyajanita sukha-duHkha che. (te) kevAM che? (te) kevala vAsanAmAtra ja che. jIvane (dehAdi padArtho) upakAraka tathA apakAraka nahi hovAthI, 5ramArthe dehAdi ( padArtha) viSe te upekSaNIya che. temAM tattvajJAnanA abhAve, A mane upakAraka hovAthI iSTa che ane apakAraka hovAthI aniSTa che' evA vibhramathI utpanna thayelo saMskAra te vAsanA che. te (vAsanA) iSTa-aniSTa padArthonA anubhavanA anaMtare utpanna thayelo svasaMvedha abhimAnayukta pariNAma che. te vAsanA ja che, svAbhAvika AtmasvarUpa nathI. ema anyanA yogano vyavaccheda (abhAva) darzAvavAnA arthamAM ' mAtra' zabda che ane svano yoga (saMbaMdha ) jaNAvavAnA arthamAM ' va ' zabda che. (ziSya ) pUchyuM- AvuM (sukha-duHkha) kone hoya che? dehadhArIone arthAt dehane ja jeo AtmA tarIke grahaNa kare che te dehI bahirAtmAo-temane (tevI sukha-duHkhanI kalpanA hoya che ). AnA ja samarthanamAM kahe che- tathAhItyaviA ukta arthanA daSTAnta dvArA samarthana mATe 'tathAhi' zabda che. uddhejita kare che eTale udvega kare che- sukhI karatA nathI. koNa te? 'te sukha utpanna kare che' ema lokamAM pratIta thayelA (mAnavAmAM AvelA) bhogo-arthAt ramaNIya strI Adi indriya-padArtho. konI mAphaka (udvega kare che)? rogonI mAphaka-jvarAdi vyAdhionI jema. zuM hotAM ? Apatti AvI paDatAM - arthAt durnivAra zatru Adi dvArA karavAmAM AvelI cittakSobha lakSaNavALI vipatti AvI paDatAM; tathA kahyuM che ke Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 14) ibdopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMda" muJcAMgaM glapayasyalaM kSipa kuto'pyakSAzca vidbhAtyado, dUre dhehi na hRSya eva kimabhUranyA na vetsi kssnnm| stheyaM ceddhi niruddhi gAmiti tavodyoge dviSa: strI kSipaM tyAraphleSamuiAra nititAnAQrvidhar tam [ ?] " api ca -- ' ramyaM harmyaM candanaM candrApAdA, veNurvINA yauvanasthA yuvtyH| nate ramyA kutpipAsAaitAnAM, saraMmAstaMdunA: prasthamUnA.' tathA- 'Atape dhRtimatA saha vadhvA yAminIvirahiNA vihgen| sehire na kiraNaMhimarazmerduHkhite manasi smshym||' "mugrI.......... [ A zlokamAM eka yugalanA vArtAlApa dvArA e batAvyuM che ke je viSayo pahelAM sukhakara lAgatA hatA te have mana duHkhI thatAM duHkhakara lAge che. ciMtAmagna pati potAnI strIne kahevA lAgyo...] "mArA aMgane choDa, tuM mane saMtApa pedA kare che, huThI jA, mane AnaMda thato nathI; tArI A kriyAothI mArI chAtImAM pIDA thAya che, dUra jA; tyAre patnI TANo mAratI kahe che, zuM bIjI strI sAthe prIti karI che?" pati kahe che, "tuM samaya jotI nathI. jo dhairya hoya to prayatnathI indriyone vazamAM rAkha" - ema kahI te patnIne dUra karI de che. vaLI, "rayaM dacce.............." suMdara mahela, caMdana, cAMdanI (caMdranA kiraNo), veNu, vINA tathA yauvanavatI yuvatio vagere, bhUkha-tarasathI pIDAtI vyaktione ramya (majAnAM) lAgatAM nathI, kAraNake (jIvonA ) sarva AraMbhomAM tandulaprastha e mUla vAta che, (arthAta gharamAM bhojana mATe tandula hoya to A badhA padArtho sundara lAge che, nahi to nahi.) vaLI, "mAre itimatA.... eka pakSI potAnI priyA sAthe dhUpamAM rahevA chatAM sukha mAnatuM hatuM, paraMtu rAtre jyAre te potAnI priyAthI vikhUTuM paDI gayuM, tyAre tenA viyogamAM caMdranA kiraNo paNa tene saMtApa detAM lAgyAM; kAraNake mana duHkhI thatAM badhuM asahya thaI paDe che; sAruM lAgatuM nathI;) ityAdi. tethI jaNAya che ke indriyajanita sukha vAsanAmAtra ja che; te AtmAnuM svAbhAvika - anAkula svabhAvavALuM nathI, nahi to saMsAramAM je padArtho sukhajanaka mAnavAmAM Ave che te duHkhanuM kAraNa kema bane? ema te (Indriya-sukha) paNa duHkha ja che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA ) ibdopadeza (15 ityAdi-ato jJAyate aindriyakaM sukhaM vAsanAmAtrameva nAtmanaH svaabhaavikaanaakultvsvbhaavN| kathamanyathA loke sukhajanakatvena pratItAnAmapi bhAvAnAM duHkhahetutvaM / evaM du:umAiA atrAha punaH ziSyaH- ete sukhaduHkhe khalu vAsanAmAtre kathaM na lakSyete iti-khalviti vAkyAlaMkAre nizcaye vaa| kathaM ? kena prakAreNa na lakSyete na saMvedyete lokairiti shessH| zeSaM spssttm| bhAvArtha- ajJAnI jIvone je sukha-du:kha hoya che te indriyajanita che- vAsanAmAtra ja "dehAdi padArtho mane upakAraka che, mATe iSTa che ane teo mane apakAraka (ahitakAraka) che ema koIka vAra mAne che mATe aniSTa che' - evI vibhramarUpa kalpanAthI utpanna thayelo saMskAra te vAsanA che. ajJAnI jIva, AvI vAsanAnA kAraNe bhogonA nimitte utpanna thayelA indriyajanita sukhamAM bhramathI vAstavika (sAcA) sukhanI kalpanA kare che. A bhogo roga samAna che. teo du:khanA samaye roganI jema AkulatA ugatAnAM nimitta thAya che. koI kAraNathI mana du:khI hoya arthAt citta-kSobha hoya, to suMdara bhogo paNa udvegakAraka lAge che; teo asahya lAge che. bhUkha-tarasathI pIDAtA manuSyane suMdara mahela, caMdana, caMdranAM kiraNa, yuvatIo vagere suMdara padArtho paNa du:khakara lAge che. indriyajanya sukha vAsanAmAtra athavA kalpanAjanita che. te AtmAnuM svAbhAvikaanAkularUpa sukha nathI, paNa vAstavamAM te duHkha ja che, tethI temAM vAstavika sukhanI kalpanA karavI vyartha che. jo indriyajanya sukha vAsanAmAtra-vibhramajanya na hoya to A saMsAramAM je padArtha sukhadAyaka manAya che te du:khadAyaka kema manAya? tethI ajJAnI jIvonuM sukha-duHkha kevaLa vAsanAmAtra che, banne du:kha che. 6 ahIM ziSya pharIthI kahe che- "jo te sukha-du:kha kharekhara ("vasu' zabda vAkyAlaMkAra yA nizcayanA arthamAM che.) vAsanAmaya hoya, to (lokone) te (vAsanAmAtra che ema) kema mAlUma paDatuM nathI ? arthAt lokone te kema saMvedanamAM AvatuM nathI ? zeSa spaSTa che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16) Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates iSTopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdaatraacaaryH prabodhayati mohena saMvRtaM jJAnaM svabhAvaM labhate na hi| mattaH pumAn padArthAnAM yathA mdnkodrvaiH||7|| TIkA- na hi nava labhate parichinatti dhAtUnAmanekArthatvAllabherjJAnepi vRttistathAvalloko vakti mayAsya cittaM lbdhmiti| kiM tat ? kartR- jJAnaM dharmadhammiNo: kathaMcittAdAtmyAdarthagrahaNavyApArapariNata aatmaa| kaM? svabhAvaM, svo'sAdhAraNoanyo'nyavyatikare satyapi vyaktyaMtarebhyo vivakSitArthasya vyAvRttapratyayahetu vo dharma: svbhaavstN| keSAM ? pdaarthaanaaN| sukhduHkhshriiraadiinaaN| kiM viziSTaM sat jJAnaM ? ahIM AcArya samajAve che zloka-7 anvayArtha:- [yathA] jema [manodravai] mada utpanna karanAra kodravothI (kodravanA nimittathI) [matta: mAna] unmatta ( pAgala) banelo mANasa [pavAnAM] padArthonuM [svamAnaM] yathArtha svarUpa [2 ranamate] jANato nathI, [tathA va] tema ja [morena] mohathI [saMvRd] AcchAdita thayeluM [jJAnaM] jJAna [svamAnaM] vAstavika svarUpane [di tamane] jANatuM nathI. TIkA:- di eTale kharekhara prApta karatuM- jANatuM nathI. (dhAtuonA aneka artha hovAthI 'tama' zabda meLavavAnA arthamAM ane jJAnanA arthamAM paNa vaparAya che; jemake loka kahe che, "meM tenuM mana meLavyuM-jANuM") koNa te (jANatuM nathI) ? jJAna (kartA) arthAt dharma ane dharmInA kathaMcit tAdAbhyapaNAne lIdhe arthane grahaNa karavAnA (jANavAnA) vyApAramAM pariNata AtmA. kone (jANatuM nathI) ? svabhAvane; sva eTale asAdhAraNa; paraspara bhinna hovA chatAM, (ekaThA maLelA padArthomAMthI) vivakSita (khAsa) padArthane anya padArthothI vyAvarta ( bhinna) batAvavAmAM kAraNabhUta bhAva te dharma- te svabhAva, tene. (be athavA bethI adhika maLelA padArthomAMthI koI khAsa padArthane anya padArthothI bhinna batAvanAra asAdhAraNa bhAva (dharma) tene te padArthano svabhAva kahe che ). konA (svabhAvane)? sukha-duHkha-zarIrAdi padArthonA (svabhAvane). te jJAna kevuM che? DhaMkAyeluM-AcchAdita thayeluM-arthAt vastunA yathArtha svarUpanA prakAzamAM mohe AvRta jJAna che, pAme nahIM nijarUpa, kodravathI je masta jana, jANe na vastusvarUpa. 7. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) ibdopadeza (17 saMvRttaM pracchAditaM vastuyAthAtmyaprakAzane abhibhUtasAmarthyaM / kena ? mohena-mohanIya karmaNo vipAnA tathAcoktam [ laghIyatraye] - malaviddhamaNervyaktiryathA naikprkaartH| karmaviddhAtmavijJaptistathA naikprkaartH|| nanvamUrtasyAtmanaH kathaM mUrtena karmaNAbhibhavo yuktaH ? ityatrAha-matta ityAdi yathA naiva lbhte| ko'sau ? pumAn vyavahArI purussH| kaM? padArthAnAM ghaTapaTAdInAM svbhaavN| kiM viziSTa: sana? mara: nanitamasA :? manodravai: jenuM sAmarthya abhibhUta thayuM che (parAbhava pAmyuM che ) tevuM (te jJAna ), konAthI (abhibhUta thayuM che)? mohathI - mohanIya karmanA vipAkathI ( udayathI) -arthAt mohanIyakarmanA udayamAM joDAvAthI te jJAna AcchAdita thayuM che). vaLI, (ladhIyaRyamAM) kahyuM che ke- manaviddha' jevI rIte maLavALA maNino prakAza eka prakArano nahi hotAM (aneka prakAre hoya che, ) tevI rIte karmasaMbaddha AtmAnI vijJati eka prakAre nahi hotAM aneka rUpe hoya che. (karmamaLathI AvRtta jJAna khaMDakhaDarUpa hoI anekarUpa hoya che ). ziSya prazna karyo- "amUrta AtmAno mUrta karyadvArA abhibhava (parAbhava) thavo kevI rIte yogya che?' tenA uttarasvarUpa AcArya kahe che- "mara phatyAdri' jema jANato ja nathI. koNa che? puruSa eTale vyavahArI puruSa. kone (jANato nathI ? ghaTa-paTAdi padArthonA svabhAvane kevo thayelo (te puruSa)? unmatta (pAgala) thayelo- ghenamAM Avelo. zA vaDe? mada utpanna karanAra kodravothI (kodravonA nimittathI). bhAvArtha- jema mAdaka kodrava (kodarA) nA nimitte mANasa potAnI yogyatAthI unmatta ( pAgala) banI jAya che, tenuM jJAna paNa mUrSita thaI jAya che, tene heya-upAdeyano kAMI paNa viveka raheto nathI, tema A vyavahArI (ajJAnI) AtmA svasvarUpathI zruta thAya che, tene heya-upAdeyano kAMI viveka raheto nathI, te potAnAthI sarvathA bhinna dhanAdi saMpadAmAM tathA deha-strI-putra-mitrAdikamAM Atma-kalpanA kare che- temane potAnAM mAne che ane atyaMta du:khakara sAMsArika bhogonA bhAvane paNa sukhakara mAne che. tenuM jJAna, mothI parAbhava pAmeluM hovAthI, sukha-duHkha-zarIrAdi padArthonA yathArtha svarUpane jANatuM nathI-arthAt padArthone viparIta svarUpe jANe che. 7 Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 18) iSTopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdapunraacaary eva prAha-virAdhaka ityAdi yAvat 'svabhAvamanAsAdayan visadRzAnyavagacchatIti' zarIrAdInAM svarUpamalabhamAnaH puruSaH zarIrAdIni anyathAbhUtAni pratipadyata ityrthH| amumevArthaM sphuTayati vapuhaM dhanaM dArAH putrA mitrANi shtrvH| sarvathAnyasvabhAvAni mUDhaH svAni prpdyte||8|| TIkA- prpdyte| ko'sau ? mUDhaH svaparavivekajJAnahInaH pumaan| kAni, vapurgRhAdIni vstuuni| kiM viziSTAni? svAni svazcAtmA svAni cAtmIyAni svaani| ekazeSAzrayaNAdekasya svazabdasya lopH| ayamartho dRDhatamamohAviSTo dehAdikamAtmAnaM prpdyte-aatmtvenaabhyupgcchti| dRDhataramohAviSTazca aatmiiytven| kiM viziSTAni saMti svAni prapadyata ityaah| sarvathAnyasvabhAvAni-sarveNa dravya-kSetra-kAla-bhAva pharIthI AcArya ja kahe che- "virAdha phatyAdri yAvata' - (dazamA zloka sudhI) potAnA svabhAvane prApta nahi karanAra (arthAt zarIra vagerenuM svarUpa nahi jANanAra puruSa zarIrAdine anyathA (anya prakAre ) mAne che- evo artha che. A ja arthanI (AcArya) spaSTatA kare che zloka-8 anvayArtha:- [vadhu:] zarIra, [6] ghara, [ ] dhana, [vaIST:] strI, [putrA:] putro, [mitrALi] mitro, [zatrava:] zatruo [sarvathA anya svabhAvAni] sarvathA (caitanyasvabhAvathI) bhinna svabhAvavALAM che, [ --i ] chatAM [mUDha:] ajJAnI jIva [tAni] temane [sthAni] potAnAM [pradyate] mAne che. TIkA- mAne che (samaje che.) koNa che? mUDha arthAt sva-paranA vivekajJAnathI rahita puruSa. kone (mAne che ? zarIra, gRha Adi vastuone kevA prakAranI (mAne che )? potAnI (mAne che). sva eTale nija AtmA. svAni eTale AtmIya sva. (ekazeSa samAsane lIdhe eka "sva" zabdano lopa thayo che). Ano artha e che ke - daDhatama mohathI AviSTa (mohAbhibhUta, prANI dehAdikane AtmA mAne che eTale ke temane AtmasvarUpa samaje che ane daDhatara mohathI AviSTa prANI (temane). AtmIya (eTale AtmAnAM) mAne che. tana, dhana, ghara, strI, mitra-ari, putrAdi sahu anya, parabhAvomAM mUDha jana, mAne tevuM ananya. 8. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) iSTopadeza (19 lakSaNena prakAreNa svasvabhAvAdanyo bhinnaH svabhAvo yeSAM taani| kiM kimityAha-vapuH zarIraM tAvadacetanatvAdisvabhAvaM prsiddhmsti| evaM gRhaM dhanaM dArA bhAryAH putrAH AtmajAH mitrANi suhRdaH shtrvo'mitraaH| atrahitavargamuddizya dRssttaantH|' atraiteSu vapurAdiSu madhye hitAnAmupakArakANAM dArAdInAM vargo gaNastamudizya viSayIkRtya dRSTAnta udAharaNaM prdrshyte| asmAbhiriti shessH| tadyathA ( ziSya) pUche che- kevA prakAranI vastuone potAnI mAne che? sarvathA (sarva prakAre) anya ( bhinna ) svabhAvavALI (vastuone ) arthAt dravya-kSetra-kAla-bhAvarUpa sarva prakAre svasvabhAvathI anya eTale bhinna jeno svabhAva che tevI (vastuone). vaLI pUchayuM, "kaI kaI (vastuo)?" prathama to vapu eTale zarIra je acetanatvAdi svabhAvavALuM prasiddha che te, temaja ghara, dhana, dArA, strI (bhAryA), putro (Atmajo ), mitro (suhRdo) ane zatruo (amitro) vagere. bhAvArtha- sva-paranA bhedavijJAnathI rahita mUDha jIvo, dravya-kSetra-kAla-bhAvarUpe AtmasvabhAvathI sarvathA bhinna svabhAvavALAM je zarIra, ghara, dhana, strI, putra, mitra Adi padArtho che temane sva tathA AtmIya (svIya) - potAnAM mAne che. asadabhUta vyavahAranaye A badhAM, jIvanAM kahevAmAM Ave che eTale ke e badhAno saMyoga jIvane che kharo, paNa te jIvathI sarvathA bhinna che; te darzAvavA mATe prastuta mULa gAthAmAM tema ja TIkAmAM sarvathA zabda vAparyo che. A rIte mUDha jIvo potAnA AtmasvabhAvathI sarvathA bhinna svabhAvavALA padArthomAM Atmabuddhi ane AtmIyabuddhi karI duHkhI thAya che. samAdhitaMtra- zloka pa6mAM paNa kahyuM che ke anAtmIyAtmabhUteSu mamAhamiti jaagrti| ajJAnI jIva, AnAtmIyabhUta eTale AtmIya nahi evAM strI-putrAdikamAM, "e mArAM che' ane anAtmabhUta eTale AtmabhUta nahi evA zarIrAdikamAM, "e huM chuM' evo adhyavasAya (viparIta mAnyatA) kare che. 8 ahIM hitavargane udezIne daSTAnta che. ahIM eTale zarIrAdi madhye je hitakAraka eTale upakAraka strI Adino varga eTale gaNa (samUha) che temane uddezIne eTale temane viSaya karIne (te kevAM che te samajAvavA mATe ) ame dRSTAnta eTale udAharaNa ApIe chIe. te A pramANe che Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 20) Ibdopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdadigdeshbhyH khagA etya saMvasanti nage nge| svasvakAryavazAdyAMti deze dikSu prage prge||9|| TIkA- saMvasaMti militvA rAtriM yAvannivAsaM kurvnti| ke te? khagAH pkssinnH| va kva ? nage nage vRkSe vRksse| kiM kRtvA ? etya aagty| kebhyo ? digdezebhyaH, dizaH pUrvAdayo daza, dezastasyaikadezo aMgavaMgAdayastebhyo'vadhikRtebhyaH tathA yAMti gcchnti| ke te? khgaaH| kAsu ? dikSu digdezeSviti; prApterviparyayanirdezo gamananiyamanivRttyarthastena, yo yasyAH dizaH AyAtaH sa tasyAmeva dizi gacchati yazca yasmAddezAdAyAtaH sa tasminnevadeze gacchatIti nAsti niymH| kiM tarhi ? yatra kvApi yathecchaM gcchtiityrthH| kasmAt svasvakAryavazAt nijanijakaraNIya (zarIrAdi padArtho jene mohavAna prANI upakAraka vA hitakAraka mAne che, te badhA kevA che te daSTAMta dvArA AcArya samajAve che.) zloka-9 anvayArtha:- [ 21TT] pakSIo [vizeSyaH] (pUrvAdi) dizAothI ane (aMga, baMga Adi) dezothI [pratya] AvIne [ nI nI ] vRkSo upara [ saMvasatti] nivAsa kare che ane [pro pro] prAtaHkAla thatAM [svarUAryavaI] potapotAnA kAryavazAt [pheze vikSa] (judA judA) dezo ane dizAomAM [yAtti] cAlyAM jAya che. TIkAH- saMvAsa kare che eTale ekaThA thaI rAta sudhI nivAsa kare che. koNa che? pakSIo. kyAM kyAM (nivAsa kare che)? vRkSo upara. zuM karIne? AvIne kyAMthI AvIne)? dizAo ane dezothI; dizAo eTale pUrvAdi daza dizAo; deza eTale teno eka bhAga-aMga, baMga Adi; te adhikRta (maryAdita) -dezothI (Ave che) tathA jAya che. koNa che? pakSIo. kayAM (jAya che) ? dizAomAM arthAt dizAo ane dezomAM. prApta karelA sthAnathI temano javAno niyama UlaTo che evo nirdeza che, arthAt javAnA niyamano abhAva che. evo artha che. je je dizAethI AvyAM che te ja dizAmAM jAya ane je dezathI AvyAM che te ja dezamAM jAya-evo niyama nathI, to kema che? jyAM tyAM icchAnusAra teo jAya che. zAthI (jAya che) ? potapotAnA kAryavazAt arthAt dizA-dezathI AvIne, pakSI vRkSa vasanta, prAta: thatAM nija kAryavaza, vidhavidha deza uDanta. 9 Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) iSTopadeza (21 pArataMtryAt kadA kadA? prage prage prAtaH praatH| evaM saMsAriNo jIvA api narakAdigatisthAnebhya Agatya kule svAyuH kAlaM yAvat saMbhUya tiSThati tathA nijanijapArataMtryAt devagatyAdisthAneSvaniyamena svAyu: kAlAnte gacchantIti prtiihi| kathaM bhadra! tava dArAdiSu hitabuddhyA gRhiteSu sarvathAnyasvabhAveSu AtmAtmIyabhAvaH ? yadi khalu ete tvadAtmakA syuH tadA tvayi tadavasthe eva kathamavasthAntaraM gaccheyu: potapotAne karavA yogya kAryanI parAdhInatAne lIdhe. kyAre kyAre ( jAya che ? savAre, savAre. e pramANe saMsArI jIvo paNa narakAdi gati-sthAnothI AvIne kulamAM (kuTuMbamAM) potAnA AyukAla sudhI ekaThA thaIne rahe che ane potAnA AyukAlanA aMte potapotAnI parAdhInatAne lIdhe aniyamathI (niyama vinA) devagati Adi sthAnomAM cAlyA jAya cheema pratIti (vizvAsa) kara. to he bhadra! hitabuddhie grahelAM ( arthAt A hitakAraka che ema samajIne potAnA mAnelAM) strI Adi je sarvathA bhinna svabhAvavALAM che temAM tAro AtmA tathA AtmIyabhAva kevo? jo kharekhara teo (zarIrAdika ) tArA AtmasvarUpa hoya, to tuM te avasthAmAM ja hovA chatAM teo bIjI avasthAne kema prApta thAya che? jo teo tArAM hoya to tArA prayoga vinA teo jyAM-tyAM kema cAlyAM jAya che? mATe mohajanita Avezane haThAvIne jema (vastusvarUpa) che tema jo- ema dAntamAM samajavA yogya che. bhAvArtha- jevI rIte pakSIo judI judI dizA ane dezothI AvI rAtre vRkSo upara ekaThAM nivAsa kare che ane savAre potapotAnA kArya aMge icchAnusAra koI deza yA dizAmAM UDI jAya che, tevI rIte saMsArI jIvo narakagati AdirUpa sthAnothI AvI eka kuTuMbamAM janma le che ane tyAM potAnA AyukAla sudhI kuTuMbIjano sAthe rahe che, pachI potAnI Ayu pUrI thatAM teo potapotAnI yogyatAnusAra devagati Adi sthAnomAM cAlyA jAya che. jema pakSIo je dizAethI ane dezamAMthI Ave te ja dizA-dezamAM pAchA jAya evo koI niyama nathI, tema saMsArI jIvo paNa Ayu pUrI thatAM je gatimAMthI AvyA hatA te ja gati-sthAnomAM pharI jAya evo koI niyama nathI; potapotAnI yogyatAnusAra navI gatimAM jAya che. AcArya ziSyane bodharUpe kahe che, "he bhadra! zarIrAdi padArtho tArAthI sarvathA bhinna svabhAvavALA che. jo teo tArA hoya, to banne judA paDI kema cAlyA jAya che? jo teo tArA AtmasvarUpa hoya to AtmA to tenA trikAlI svarUpe teno te ja rahe che ane tenI sAthe zarIrAdi saMyogI padArtho to tenA te rahetA nathI. jo teo Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 22) iSTopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMda yadi ca ete tAvakA: syustarhi kathaM ? tvatprayogamaMtareNaiva yatra kvApi prayAMtIi mohagrahAvezamapasArya yathAvatpazyeti dAnte dshniiym|| -- ahitavarge'pi dRSTAntaH pradarzyate ' asmAbhiriti yojyam: virAdhakaH kathaM haMtre janAya parikupyati / tryaMgulaM pAtayan padabhyAM svayaM daMDena pAtyate / / 10 / / TIkA- kathamityarucau na zraddhe kathaM parikupyati samaMtAt krudhyati / ko'sau ? virAdhakaH apakArakakarttA janaH / kasmai ? haMtre janAya pratyapakArakAya lokAya / AtmasvarUpa hoya to AtmAnI sAthe ja rahevAM joIe paNa tema to jovAmAM AvatuM nathI; mATe temane AtmasvarUpa mAnavo te bhrama che- arthAt zarIrAdi 52 padArthomAM tibuddhie AtmabhAva yA. AtmIyabhAva karavo te ajJAnatA che. vastusvarUpa samajI AtmabhAva vA AtmIyabhAvano parityAga karavo te zreyaskara che". ahIM paNa 'sarvathA' saMbaMdhI A pUrvenI gAthAmAM jema kahyuM che tema samajavuM. ahita varga saMbaMdhamAM paNa ame daSTAnta ApIzuM- ema yojavuM. (arthAt zatruo prati A amAro zatru che- ahitakartA che' evo bhAva ajJAnajanita che, te daSTAnta dvArA AcArya batAve che. ) 6 - zloka-10 anvayArtha:- [virAdha: ] virAdhaka ( jeNe pahelAM bIjAne herAna karyo hato- duHkha ApyuM hatuM-evo puruSa) [indre banAya] (vartamAnamAM ) potAne mAranAra mANasa pratye [chyuM pariOti] kema gusso kare che? (are dekho !) [tryaputraM] yaMgulane [pakSyAM] pagothI [pAtayan] nIce pADanAra (manuSya ) [ svayaM] svayaM [vavhena ] daMDavaDe (vyaMgulanA daMDavaDe) [ pAtyate] nIce paDAya che. TIkAH- [ aruci- (aNagamAnA ) arthamAM tham zabda che]. mane zraddhAmAM besatuM nathI (mane samajavAmAM AvatuM nathI) ke kema rikopa kare che arthAt sarvaprakAre kema kopAyamAna thAya che? koNa te? virAdhaka eTale apakAra karanAra mANasa. konA upa2 (kopa kare che)? haNanAra mANasa upara eTale sAmo apakAra karanAra loka upara. aparAdhI jana kAM kare, hantA jana 52 krodha ? pagathI jaMgula pADatAM, ThaMDe paDe abodha. 10 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) ibdopadeza (23 'sukhaM vA yadi vA duHkhaM yena yasya kRtaM bhuvi| avApnoti sa tattasmAdeSa mArgaH sunishcitH||' ityabhidhAnAdanyAyyametaditi bhaavH| atra dRSTAntamAcaSTe-tryaMgulamityAdi-pAtyate bhUmau fkSathato roDasau? : kazcidrasamasyavArI nana:, vana? daMDena dastadhAryAkenA zaM? svayaM-pAtyate prrnnmNtrennaiv| kiM kurvana ? pAtayan bhUmiM prati naamyn| kiM tat ? tryaMgulaM aMgulitrayAkAraM kccraadhaakrssnnaavyvN| kAbhyAM ? pAdAbhyAM, tato'hite prItirahite cA'prItiH svahitaiSiNA prekSAvatA na krnniiyaa| saMsAramAM e sunizcita rIti che ke je jene sukha ke duHkha Ape che, te tenA taraphathI te ( sukha ke duHkha ) pAme che. (arthAt sAmo apakAra karanAra puruSa upara kopa karavo) te anyAyayukta che (ayogya che) evo A kathanano bhAva che. ahIM (A bAbatamAM) daSTAnta kahe che- caM tyAdi.' pADavAmAM Ave che, eTale (koIthI) bhUmi upara paTakavAmAM Ave che. koNa che? koI avicAryuM kAma karanAra mANasa. konA vaDa ( pADavAmAM Ave che ? daMDa vaDe arthAta hAthamAM rAkhelA kASTha (lAkaDA) vaDe. kevI rIte? svayaM pADavAmAM Ave che- (koInI) preraNA vinA ja. zuM karatAM? (nIce) pADatAM eTale bhUmi tarapha namAvatAM. zuM (namAvatAM) ? yaMgulane arthAt traNa AMgaLAnAM AkAravALuM kUDA-kacarAdine kheMcanAra yaMtrane. zA vaDe? be paga vaDe. mATe ahita karanAra arthAta prItirahita vyakti pratye, potAnuM hita icchanAra buddhimAna (puruSa) aprIti eTale dveSa karavo joIe nahi. bhAvArtha- manuSya mATI khodavA ke kacaro kheMcavA mATe caMgulane nIce pADe che, tyAre tene paNa svayaM nIce paDavuM paDe che, kAraNa ke teno daMDa (hAtho) nAno hoya che. te caMgulane nIce pADe che to yaMgulano daMDa paNa tene nIce pADe che; tema jo tame koIne duHkhI karo ane bIjo koI tamane duHkhI kare ane tenA upara gusse thAo e keTalo anyAya che? kAraNa ke "saMsAramAM e sunizcita vAta che ke je koI mANasa bIjAne sukha yA duHkha Ape che, tene bIjA taraphathI sukha yA duHkha ja prApta thAya che. mATe potAnuM hita cAhanAra buddhimAna puruSe ahita karanAra vyakti pratye aprIti ke dviSa karavo yogya nathI. 10. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates iSTopadeza 24) (bhagavAna zrI kuMdakuMda atra vineyaH pRcchti| hitAhitayoH rAgadveSau kurvan kiM kurute ? iti dArAdiSu rAgaM zatruSu ca dveSaM kurvANaH puruSaH kimAtmane'hitaM kAryaM karoti yena tAvadakAryatayopadizyate ityrthH| AtrAcArya samAdhatte rAgadveSadvI dIrghanetrAkarSaNakarmaNA / ajJAnAtsuciraM jIva : saMsArAbdhau bhramatyasau / / 11 / / TIA- zramati saMsarati josau? asau nIvazvetana: ? saMsArAvyo saMsAra: dravyAdiparivartanarUpo bhavo'bdhiH samudraiva duHkhahetutvAddustarattvAcca tasmin / kasmAt ? ajJAnAt dehaadissvaatmvibhrmaat| kiyatkAlaM, suciraM atidIrghakAlaM / kena ? rAgetyAdirAga:iSTe vastuni prItiH dveSazcAniSTe'prItistayordvayI- rAgadveSayoH ahIM ziSya pUche che- hita ane ahita karanArAo pratye rAga-dveSa karanAra zuM kare che? strI Adi pratye rAga ane zatruo pratye dveSa karanAra puruSa potAnuM zuM ahita kArya kare che, jethI rAga-dveSa karavA yogya nathI- ema tene upadezavAmAM Ave che? ahIM AcArya samAdhAna kare che zloka-11 anvayArtha:- [asau nIva: ] A jIva [ajJAnAt] ajJAnathI [ rAgadveSadI vIryanetrALarSanarmaLA] rAga-dveSarUpI be lAMbI dorIonI (netarAMnI ) kheMcatANanA kAryathI [saMttArAdho] saMsAra samudramAM [suvira] bahu lAMbA kALa sudhI [bhramati] ghUmato rahe che. bhamato rahe che. TIkAH- bhame che eTale saMsaraNa kare che. koNa te? te jIva-cetana. kayAM (bhame che)? saMsAra-samudramAM, saMsAra eTale dravyAdiparivartanarUpa bhava, je duHkhanuM kAraNa ane dustara hovAthI abdhi eTale samudra jevo che- temAM. zA kAraNathI bhame che? ajJAnane lIdhe arthAt dehAdamAM AtmavibhramanA kAraNe. keTalA kALa sudhI (bhame che)? sucira eTale bahu lAMbA kALa sudhI. zAthI ? ' ranetyAddi.' rAga ityAdithI. dIrgha dora be kheMcatAM, bhame daMDa bahu vA2, rAga-dveSa ajJAnathI, jIva bhame saMsAra. 11. Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ (25 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) iSTopadeza zaktivyaktirUpatayA yugapat pravRtti jJApanArtha dvayI grahaNaM, zeSadoSANAM ca tadadvaya prtibddhtvbodhnaarthN| tathA coktam [ jJAnArNave] - yatra rAgaH padaM dhatte dveSastatreti nishcyH| ubhAvetau samAlaMbya vikramatyadhikaM mnH||23|| api ca- Atmani sati parasaMjJA, svaparavibhAgAt prigrhdvessau| anayoH saMpratibaddhA sarvedoSAzca jaayte|| sA dIrghanetrAyatamaMthAkarSaNapAza iva bhramaNahetutvAttasyApakarSaNakarmajIvasya rAgAdi rUpatayA pariNamanaM netrasyApakarSaNatvAbhimukhAnayanaM tena atropamAnabhUto maMthadaNDa AkSepyastena yathA-netrAkarSaNavyApAreNa maMthAcalaH samudre suciraM bhrAMto loke prasiddhastathA rAga eTale iSTa vastumAM prIti ane dveSa eTale aniSTa vastumAM aprIti, te baMnenuM yugala. rAga-dveSanI pravRtti, zaktirUpe tathA vyaktirUpe haMmezA ekIsAthe hoya che te jaNAvavA mATe tathA bAkInA doSo paNa te (baMnenI) yugalamAM garbhita che ( arthAt sAmela che- te sAthe saMbaMdha rAkhe che) te batAvavA mATe (AcArya) te baMnenuM ( rAga-dveSanuM yugala) grahaNa karyuM che. vaLI "jJAnArNava" mAM kahyuM che ke "jyAM rAga potAno paga jamAve che ( rAkhe che) tyAM dveSa avazya hoya che. te baMnenA (rAga-dveSanA) avalaMbanathI mana adhika vikArI bane (kSobha pAme che- caMcaLa bane che ). (23) vaLI jyAM mArApaNAno bhAva Ave che, tyAM pasaMjJA (para taraphano bhAva) Ave che. sva-paranA vibhAgane lIdhe rAga-dveSa hoya che, (arthAt jyAM A mAruM che ane e bIjAnuM che- evo sva-parano vibhAga bheda che, tyAM svamAM rAgarUpa ane paramAM dveSarUpa bhAva thAya che). A baMne doSo sAthe saMbaMdha rAkhatA (anya) sarva doSo utpanna thAya che (arthAt anya sarva doSonuM mULa rAga-dveSa che). jema manthanadaMDanA bhramaNanuM kAraNa tene kheMcavAmAM pAzarUpa dIrgha netarAM (dorI) nA AkarSaNanI (kheMcatANanI) kriyA che, tema jIvane (saMsAramAM) bhramaNanuM kAraNa tenuM rAgAdirUpa pariNamavuM te che. netarAnA AkarSaNathI abhimukha lAvelo upamAnabhUta (jenI sAthe jIvanI sarakhAmaNI che tevo) maMthanadaMDa bhamavA yogya che. lokamAM e vAta prasiddha che ke netarAM (dorIo) nA kheMcatANanI kriyAthI (AkarSaNanI kriyAthI) jema maMtharAcala parvata samudramAM bahu lAMbA kALa sudhI ghUmato Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ra6) iSTopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdasvprvivekaanvbodhaat| yadudbhUtena rAgAdipariNAmena kAraNakAryopacArAttajjanitakarma bandhanaH anAdikAlaM saMsAre bhAMto bhramati bhrmissyti| bhramatItyavatiSThate parvatA ityAdivat nityapravRtte laTo vidhaanaat| 3$ -[ paMOiTI69] 'jo khalu saMsArattho jIvo tatto du hodi prinnaamo| pariNAmAdo kammaM kammAdo havadi gadisu gdii||128 / / gadimadhigadassa deho dehAdo iMdiyANi jaayNte| tehi du visayaggahaNaM tatto rAgo va doso vaa||129 / / jAyadi jIvassevaM bhAvo sNsaarckkvaalNmi| idi jiNavarehiM bhaNiyaM aNAiNihaNo saNihaNo vaa||130|| rahyo, tema sva-paranA vivekajJAnanA abhAve utpanna thayelA rAgAdi pariNAmothI arthAta kAraNamAM (rAgAdimAM) kAryano (dravyakarmano) upacAra karavAthI- tenA nimitte utpanna thayelA karmabaMdhathI saMsArI jIva anAdi kALathI saMsAramAM bhamato rahyo che, bhame che ane bhamaze. (bhamato rahe che eTale parvato ityAdiva (bhramaNa kriyAmAM) te avasthA pAme che.) vaLI "paMcAstikAya" mAM kahyuM che ke je kharekhara saMsArasthita jIva che te tenAthI pariNAma pAme che (arthAta tene rAgadveSarUpa snigdha pariNAma thAya che), pariNAmathI karma ane karmathI gatiomAM gamana thAya che." .. (128) gati prAsa (jIva) ne deha thAya che, jethI indriyo thAya che, indriyothI viSaya grahaNa ane viSayagrahaNathI rAga athavA vaiSa thAya che.' ..... (129). "e pramANe bhAva, saMsAracakramAM jIvane anAdi-anaMta athavA anAdi-sAta thayA kare che- ema jinavaroe kahyuM che......... (130) (e snigdha pariNAma abhavya jIvone anAdi-anaMta hoya che ane keTalAka bhavya jIvone te anAdi-sAMta hoya che eTale ke te pariNAmano aMta paNa Ave che.) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) ibdopadeza ( 27 atha pratipAdyaH paryanuyuGkte- 'tasminnapi yadi sukhI syAt ko doSa ? iti' bhagavan ! saMsArepi na kevalaM mokSa ityapi shbdaarthH| cejjIvaH sukhayukto bhavet tarhi ko doSo na kazcit doSo duSTatvaM saMsArabhya sarveSAM sukhasyaiva AptumiSTatvAt yena saMsAracchedAya saMto yternniti| bhAvArtha- A lokamAM e kathA prasiddha che ke devoe maMtharAcala parvatane maMthana-daMDa banAvI be netarAMthI tenI kheMcatANa karI samudranuM maMthana karyuM, tema A jIva, dravya-kSetra-kALabhava-bhAvarUpa-paMcaparAvartanarUpa-saMsAra-samudramAM ajJAnajanita rAga-dveSarUpI netarAMnI AkarSaNa-kriyAthI anAdikALathI ghUmato rahyo che. koIpaNa vastu iSTa ke aniSTa nathI chatAM je vastu iSTa lAge che temAM te rAga kare che ane je aniSTa lAge che temAM dvaSa kare che. dehAdi padArthomAM AtmabhrAnti te ja rAga-dveSanuM mULakAraNa che. rAga-dveSa baMne zakti-vyakti apekSAe yugapata (ekI sAthe) hoya che. jyAM eka prati rAga pragaTarUpe (vyaktarUpe) hoya, tyAM bIjA pratye dveSa paNa zaktirUpe hoya ja. ema baMneno paraspara avinAbhAvasaMbaMdha che. rAga-dveSa bIjA aneka doSanuM mULa che. tenAthI mana ati vihaLa ane caMcaLa bane che. vaLI saMsAracakranuM mULakAraNa mithyAtva ane rAga-dveSa ja che, kAraNake tenA nimitte karmabaMdha, karmabaMdhathI gati-prApti, gatithI zarIra, zarIrathI indriyo, IndriyothI viSayagrahaNa ane viSayagrahaNathI rAga-dveSa ane vaLI rAga-dveSathI karmabaMdha thAya che- ema saMsAracakra cAlyA ja kare che. 11. have ziSya pUche che- "bhagavan! jo temAM paNa (saMsAramAM paNa) jIva sukhI raheto hoya to zo doSa? kevaLa mokSamAM ja sukhI rahe ema kema? - evo paNa zabdArtha che. jo jIva saMsAramAM paNa sukhI thAya to zo doSa? koI doSa nahi, kAraNa ke saMsAranA sarva jIvone sukhanI ja prApti ISTa che, to pachI saMta puruSo saMsAranA nAza mATe kema prayatna kare che? (arthAt jo saMsAramAM ja sukhanI prApti thatI hoya, to saMsAramAM evo zo doSa che ke tethI saMta puruSo tenA nAza mATe prayatna kare che ? ) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 28) iSTopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdamatrAda, vatsa! vipadbhavapadAvarte pdikevaatibaahyte| yAvattAvadbhantyanyAH pracurA vipadaH purH||12|| TIkA- yAvadatibAhyate atikramyate; preryte| kAsau ? vipat sahajazArIramAnasAgantukAnAmApadAM madhye yA kApyekAvivakSitA aapt| jIveneti shessH| va ? bhavapadAvarte bhavaH saMsAra: padAvarta iva- pAdacAlyaghaTIyantramiva-bhUyo bhUyo parivartamAna tvaat| keva, padikeva- pAdAkrAntadaMDikA yathA taavdbhvti| kA: ? anyAH apUrvAH pracurA:- bahavo vipadaH ApadAH puro agre jIvasya padikA iva, kAchikasyeti sAmarthya yojyaM ato jAnIhi duHkhaikanibandhana vipattiniraMtaratvAt sNsaarsyaavshyvinaashyttvm|| A viSayamAM AcArya kahe che- vatsa! zloka-12 anvayArtha:- [ mavapIvarta] saMsArarUpI (pagathI calAvavAmAM AvatA) ghaTIyaMtramAM [paviI rU] eka pATalI samAna [vipat] eka vipatti [yAvata tivAdyate tAvata] dUra karAya te pahelAM to [banya:] bIjI [pravRRT:] ghaNI [vipa:] vipattio [pura: bhavatti] sAme upasthita thAya che. TIkAH- dUra karAya che- atikramAya che- prerAya che te pahelAM, koNa che ? vipatti (du:kha) arthAt sahaja zArIrika yA mAnasika AvI paDatI ApadAomAM koI eka vivakSita (khAsa) ApadA. ("jIva dvArA ' e zabda adhyAhAra che.) kyAM? bhava padAvartimAM - bhava eTale saMsAra ane padAvarta eTale pagathI calAvavAmAM AvatuM ghaTIyaMtra, kAraNa ke temAM vAraMvAra parivartana thatuM rahe che, - ghaTIyaMtra jevA saMsAramAM. konI mAphaka? padAkrAnta (paga mUkI calAvavAmAM AvatI ) pATalInI jema (dUra karAya te pahelAM arthAt eka pATalI vyatIta thAya te pahelAM bIjI pATalI) upasthita thAya che. koNa? (upasthita thAya che.) anya eTale apUrva ane pracura eTale bahu vipattio-ApadAo, jIvanI sAme, jema nadImAM kAchikanI* sAme pATalIo (upasthita thAya che tema.) - ema sAmarthyathI samajavuM. eka vipadane TALatAM, anya vipada bahu Aya, padikA jyama ghaTiyaMtramAM, eka jAya bahu Aya. 12 * kAchika- nadI uparanuM prANI. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updares kahAna jainazAstramALA ) iSTopadeza (29 puna: ziSya evAha ' na hi sarvaM vipadvanta: sasaMpadopi dRzyanta iti' bhagavan ! samastA api saMsAriNo na vipattiyuktAH santi sazrIkANAmapi keSAMcit dRshymaantvaaditi| atrAha durarjyenAsurakSyeNa nazvareNa dhanAdinA / svasthaMmanyo janaH ko'pi jvaravAniva sarpiSA / / 13 / / tethI du:khanA kAraNabhUta aneka vipattio niraMtara AvatI hovAthI saMsAra avazya vinAza karavA yogya che. ema tuM jANa. bhAvArtha:- saMsAra ghaTIyaMtra jevo che. ghaTIyaMtrane tenI pATalIo u52 paga mUkI goLa goLa calAvavAmAM Ave che. pagathI eka pATalI dUra karAya ke tarata ja bIjI pATalIo eka pachI eka yaMtra calAvanAranI sAme upasthita (hAja2) thAya che, tema saMsAramAM eka vipatti (ApadA ) dUra karAya ke tarata ja bIjI aneka vipattio tenI sAme hAjara ja thAya che. mATe saMsAra avazya nAza karavA yogya che. saMsAra pratyenI rucino tyAga thatAM arthAt tenA tarapha upekSAbuddhi thatAM saMsArano abhAva thaI jAya che. pa2 padArtho pratye mamatvabhAva, ahaMbhAva, kartRtvabhAva tathA rAga-dveSAdirUpa bhAva- e AMtarika saMsAra che, - ajJAnatAe Ubho karelo saMsAra che. AtmasvabhAvanI sanmukhatAe teno nAza thatAM bAhya saMyogarUpa saMsArano paNa svayaM abhAva thaI jAya che. 12. pharIthI ziSya ja bole che- 'bhagavan! badhAya vipattivALA hotA nathI, sampattivALA (sukhI) paNa jovAmAM Ave che arthAt badhAya saMsArIo vipattivALA (du:khI ) hotA nathI kAraNa ke keTalAka lakSmIvALA (sukhI) loka paNa jovAmAM Ave che. ' tenA uttaramAM AcArya kahe che zloka-13 anvayArtha:- jema [jvaravAn] koI jvaragrasta (tAvathI pIDAto ) mANasa [ sarviSA ] ghI thI ( eTale ghI pIne vA zarIre copaDIne) [ svasthaMmanya: mavati] potAne svastha (nIrogI ) mAne che, [ va ] tema [ : api nana: ] koI eka manuSya java2-pIDita jyama ghI vaDe, mAne nijane cena, kaSTa-sAdhya dhana AdithI, mAne mUDha sukha tema. 13 Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 30). iSTopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdaTI- bhavati roDasau, gano no: viviziSTa, -nirviveeo, na sarva: kiMviziSTo bhavati, svasthaMmanyaH svasthamAtmAnaM manyamAno ahaM sukhIti manyata ityrthH| kena kRtvA, dhanAdinA drvykaaminyaadiissttvstujaaten| kiMviziSTena, durjeNa-apAyabahulatvAd durdhyAnAvezAcca du:khena mahatA kaSTenArjita iti durarjeNa-tathA asurakSyeNa dustrANena ytntorkssmaannsyaapypaaysyaavshyNbhaavitvaat| tathA nazvareNa rakSamANasyApi vinaashsNbhvaadshaashvten| atra dRSTAntamAha-jvaretyAdi iva zabdo yathArthe yathA ko'pi mugdho jvaravAn atizayena matervinAzAt sAmajvarAtaH sarpiSA dhRtena pAnAdhupayuktena svasthamanyo bhvti| nirAmayamAtmAnaM manyate tato buddhyasva durupAyaMdurakSaNabhaMguradravyAdinA duHkhameva cAtA - arthasyopArjane duHkhamarjitasya ca rkssnne| Aye duHkhaM vyaye duHkhaM dhigarthaM duHkhbhaajnm||" [phurajjaina] muzkelIthI (kaSTathI) pedA karelA (kamAyelA) [ surakveLa] jenI sArI rIte surakSA karavI azakya che evA [ najareT] nazvara (nAgavAna) [ banAvanA] dhana AdithI [ ama : bhavati] potAne sukhI mAne che. TIkA thAya che. koNa che? mANasa-loka. kevo (mANasa)? koI eka vivekahIna, (kinta) badhA nahi, kevo thAya che? potAne svastha (nIrogI) mAne che; huM sukhI chuM ema mAne che- evo artha che. zA vaDe karIne? dhanAdivaDe arthAt dravya, strI Adi iSTa vastuonA samudAya vaDe. kevA (dhanAdi ) vaDe? du:khathI arjita eTale bahu kaSTapaNAnA kAraNe tathA durgAnanA AvezathI kaSTathI-mahAkalezathI upArjita (kamAyela) tathA yatnathI rakSavA chatAM avayaMbhAvI nAzane lIdhe muzkelIe rakSita tathA nazvara arthAt rakSA pAmelA dhanano paNa vinAza saMbhavita hovAthI azAzvata-evA (dhanAdi vaDe). A viSayamAM daSTAnta Ape che- "zvaretyAti' - [ahIM "rUva' zabda yathA" nA arthamAM che.] jema koI eka mUrkha jvarapIDita manuSya arthAt sAmanvarapIDita ( TADhiyA tAvavALo) manuSya, buddhinA atizaya bagADathI, pAnAdimAM (pIvA vageremAM) upayukta (upayogamAM lIdhelA) ghI vaDe potAne svastha (nIrogI) mAne che arthAt potAnI jAtane rogarahita mAne che, tema muzkelIthI upArjita, kaSTathI rakSita ane kSaNabhaMgura (kSaNamAM nAza pAmatA) - evA dravyAdi vaDe duHkha ja hoI zake- ema tuM samaja. kahyuM che ke dhananA upArjanamAM duHkha, upArjita dhananI rakSA karavAmAM du:kha, te Ave toya du:kha ane jAya toya duHkha, mATe duHkhanA bhAinarUpa (kAraNarUpa ) te dhanane dhikkAra ho. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) iTropadeza (31 'bhUyo'pi vineyaH pRcchti|' 'evaM vidhAM saMpadAM kathaM na tyjtiiti|' anena durarjatvAdiprakAreNa lokadvaye'pi du:khadAM dhanAdisaMpattiM kathaM na bhuMcati jnH| kathamiti vismayagarbhe prshne| atragururuttaramAha vipattimAtmano mUDhaH pareSAmiva neksste| dahyamAnamRgAkIrNavanAntaratarusthavat / / 14 / / bhAvArtha- jema sAmajvarathI pIDita koI eka mUrkha jana ghInA upayoga vaDe potAne svastha (nIrogI) mAne che, tema koI eka mANasa, mahA muzkelIthI ane duHkhathI upArjita tathA rakSita evA kSaNabhaMgura dhanAdivaDe potAne sukhI mAne che. sAmanvaramAM ghIno upayoga karavAthI tAva maTavAne badale vadhe che, tema dhanAdinI mamatAthI sukhane badale du:kha vadhe che, kAraNa ke tene upArjana karavAmAM du:kha, tene sAcavavAmAM duHkha ane teno nAza thatAM (viyoga thatAM) paNa duHkha thAya che. ema dareka hAlatamAM dhana duHkhanuM ja nimittakAraNa che mATe lakSmIvAna loko dhanAdithI sukhI che ema mAnavuM te bhramamUlaka che. 13 pharIthI ziSya pUche che- Azcarya che ke AvA prakAranI saMpadAne (loko) kema choDatA nathI? arthAta duHkhathI upArjita-vagere kAraNothI baMne lokamAM (A lokamAM ane paralokamAM). paNa duHkhadAyaka-evI dhanAdisaMpattine loka kema choDatA nathI? ("tha' zabda vismayagarbhita prazna sUcave che ). AcArya teno uttara Ape che * zloka-14 anvayArthaH- [vAmAnakUvarNavanAtta2tarusthavata] ( dAvAnalanI jvAlAthI) baLI rahelA mRgothI chavAyelA vananI madhyamAM vRkSa upara beThelA manuSyanI jema [mUDha:] (saMsArI) mUDha prANI [ reSAma rU] bIjAonI (vipattinI) jema [mAtmanaH vipatti] potAnI vipattine [ na rRkSane joto nathI. dekhe vipatti anyanI, nijanI dekhe nAhi, baLatAM pazuo vana viSe, dekhe taru para jAI. 14. * parasyeva na jAnAti vipattiM svasya muuddhdhiiH| vane satvasamAkIrNe dahyamAne trusthvt|| [jJAnArNave-zrIzubhacandraH] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 3ra) ibdopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdattiikaa- nekSate na pshyti| kau'sau ? mUDho dhanAdyAsaktyA luptaviveko lokH| kAM? vipattiM caurAdinA kriyamANAM dhnaaphaaraadyaapdaaN| kasya ? Atmana: svsy| keSAmiva, pareSAmiva yathA ime vipadA Akramyante tathAhamapyAkaMtavya iti na vivecaya tiityrthH| ka iva ? pradahyamAnaiH dAvAnalajvAlAdibhirbhasmIkriyamANairmRgairhariNAdibhirA kIrNasya saMkulasya vanasyAMtare madhye vartamAnaM taruM vRkSamAruDho jano yathA Atmano mRgANAmiva vipattiM na pazyatA punarAha ziSyaH kuta etaditi, bhgvn| kasmAddhetoridaM sannihitAyA api vipado adarzanaM jnsy| gururAha- lobhAditi, vatsa! dhanAdigArdhyA purovartinImapyApadaM dhanino na pshyNti| yata: TIkA- dekhato nathI- joto nathI. koNa che? mUDha arthAt dhanAdinI AsaktithI vivekahIna banelo loka. kone (dekhato nathI)? vipattine-arthAta cora vagerethI karavAmAM AvatI dhana-apaharaNa AdirUpa ApadAne. konI? AtmAnI-potAnI. konI mAphaka ? bIjAonI mAphaka. jema A (mRgo) ApadAthI (saMkaTathI) gherAI gayAM che, tema huM paNa (vipattithI) gherAI jaIza ( vipattino bhoga banIza) ema te khyAla karato nathI - evo artha che. konI mAphaka? baLI jatAM-dAvAnalanI jvALAothI bhasmIbhUta banatA-mRgothIhariNAdithI bharelA vananI madhyamAM AvelA vRkSa upara beThelA manuSyanI mAphaka; te (manuSya) mRgonI vipattinI jema potAnI vipattine dekhato nathI. bhAvArtha- mRga Adi aneka prANIothI bharelA vanamAM Aga lAgatAM, tenAthI bacavA mATe koI mANasa vananI madhyamAM AvelA vRkSa upara caDhIne bese che ane agninI jvALAothI bhasmIbhUta banatAM prANIone nihALe che. te vakhate ema dhAre che ke, "huM to vRkSa upara sahIsalAmata chuM, agni ane nukazAna karaze nahi; paraMtu te ajJAnIne khabara nathI ke agni thoDI vAramAM vRkSane ane tene paNa bharakhI jaze. e pramANe mUDha jIva, dhanAdikanA kAraNe bIjAo upara AvatI Apattione dekhavA chatAM potAne sahisalAmata mAne che ane kadI vicAra paNa karato nathI ke tevI vipattio moDI-vahelI tenA upara paNa AvI paDaze ane kAlAgni tene paNa bharakhI jaze. 14. pharI ziSya kahe che- ema kema? bhagavan! kayA kAraNathI najIka AvelI ApadAone paNa mANasa dekhato nathI? guru kahe che- "lobhanA kAraNe, he vatsa! dhanAdinI vRddhi eTale AsaktithI dhaniko, sAme (AgaLa) upasthita (AvI paDelI) ApadAne paNa dekhatA nathI, kAraNake Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) iSTopadeza (33 AyurvRddhikSayotkarSahetuM kAlasya nirgmN| vAMchatAM dhaninAmiSTaM jIvitAtsutarAM dhnm||15|| TIkA- vrtte| kiM tddhnN| kiM viziSTaM ? issttmbhimtN| kathaM, sutarAM atizayena ksmaajjiivitaatpraannebhyH| keSAM ? dhaninAM, kiM kurvatAM? vaaNchtaaN| kaM, nirgamaM atizayena gmnN| kasya, kaalsy| kiM viziSTaM ? aayurityaadi| Ayu: kSayasya vRddhyutkarSasya ca kAlAMtaravarddhanasya kAraNam ayamartho, dhaninAM tathA jIvitavyaM neSTaM yathA dhnN| kathamanyathA jIvitakSayakAraNamapi dhanavRddhihetuMkAlanirgamaM vaaNchNti| ato 'dhigdhanam' evNvidhvyaamohhetutvaat| zloka-15 anvayArtha- [ nirca nimaM] kALanuM nirgamana (vyatIta thavuM) te [kAyuvRddhikSayonjharSadetuM] AyunA kSayanuM tathA (kAlanI) vRddhi, utkarSanuM (vyAja vRddhinuM) kAraNa che [vAchatAM ghaninAma] ema icchatA dhanikone [MvitAna] potAnA jIvana karatAM [gha] dhana [sutai] atizaya (ghaNuM ja ) [ rUI] (vahAluM ) hoya che. TIkA:- hoya che. zuM te? dhana. kevuM (hoya che) ? iSTa-priya. kevI rIte? bahujaatizayapaNe; konAthI? potAnA jIvanathI-prANathI, kone (vahAluM hoya che)? dhanikone. zuM karatAM? icchatA. zuM (icchatA)? nirgamanane-atizayapaNe gamanane, konA (gamanane) ? kAlanA. kevA prakAranuM? Ayu ityAdi. (kAlanuM gamana te) AyukSayanuM kAraNa ane vRddhi (vyAja) nA utkarSanuM kAraNa che arthAt kAlanuM attara (vyAjanI amadAnImAM) vRddhinuM kAraNa che-evo artha che. dhanikone jevuM dhana iSTa (vahAluM) hoya che tevuM jIvitavya iSTa hotuM nathI, nahi to jIvananA kSayanuM kAraNa hovA chatAM dhanavRddhinA kAraNarUpa kAlanirgamanane teo kema icche? mATe dhana AvA vyAmohanuM kAraNa hovAthI tene dhikkAra ho ! bhAvArtha:- jema jema kAla vyatIta thAya che tema tema Ayu ochuM thatuM jAya che, paNa te kAlanuM antara dhanikane vyAja vagerenI amadAnImAM vadhAro karavAnuM kAraNa bane che, tethI tene (kAlagamanane ) te utkarSanuM (AbAdInuM) kAraNa gaNe che. Ayu-kSaya dhanavRddhinuM, kAraNa kALa ja jANa, prANothI paNa lakSmIne, icche dhanI adhikAna. 15. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 34) ibdopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdaatraah ziSyaH / kathaM dhanaM niMdyaM ? yena puNyamupAya'te iti ' pAtradAnadevArcanAdi kriyAyAH puNyahetordhanaM vinA asaMbhavAt puNyasAdhanaM dhanaM kathaM niMdyaM ? kiM tarhi prazasyamevAto yathA kathaMciddhanamupAyaM pAtrAdau ca niyojya sukhAya puNyamupAjanIyam tA atraNa tyAgAya zreyase vittamavittaH saMcinoti yH| svazarIraM sa paMkena snAsyAmIti vilNpti||16|| je dhaniko lobhavaza vyAja vagerenI kamANI karavA mATe kAlanuM nirgamana icche che teo potAnA jIvana karatAM dhanane vadhAre vahAluM gaNe che, kAraNa ke teo ema samaje che ke kAlanA nirgamanathI jema divaso vadhaze tema vyAja vagere vadhaze, paNa teTalA divaso temanI AyumAMthI ochA thaze tenuM temane bhAna hotuM nathI. teo dhanavRddhinA lobhamAM potAnA jIvananuM (Ayu) nA vinAza tarapha lakSa ApatA nathI. Ama vyAmohanuM kAraNa hovAthI dhana dhikkArane pAtra che. 15. ahIM ziSya kahe che- jenAthI puNyanuM upArjana thAya che te dhana nirdha (nindAne yogya), kema? puNyanA heturUpa pAtra dAna, devArzanAdi kriyAo dhana vinA asaMbhavita che. to puNyanA sAdhanarUpa dhana kevI rIte niMdavA yogya che? te to prazasya (stutipAtra) ja che, mATe koI rIte dhanopArjana karI (dhana kamAIne) pAtrAdimAM vAparI sukha mATe puNya-upArjana karavuM joIe. ahIM AcArya kahe che zloka-16 anvayArtha- [:] je [vitta:] nirdhana [ zreyase] puNyanI prApti arthe [tyAya] dAna karavA mATe [ vitta] dhanano [ saMvinoti] saMcaya kare che, [4] te [nAmi ti] snAna karI laIza" ema samajI [zarIraM] potAnA zarIrane [pana] kAdavathI [vinampati] kharaDe che- ( arthAta potAnA zarIre kAdava lapaDe che.) dAna-hetu udyama kare, nirdhana dhana saMcaya, dehe kAdava lepIne, mAne, "snAna kareya'. 16. Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) ibdopadeza (35 TIkA- yo'vitto nirdhanaH san sNcinoti-sevaakRssyaadikrmnnopaarjyti| kiM ? tadvittaM dhnN| kasmai ? tyAgAya pAtradAnadevapUjAdyarthaM tyAgAyetyasya devpuujaadhuplkssnnaarthtvaat| kasmai tyAgaH ? zreyase apUrvapuNyAya puurvopaattpaapkssyaay| yasya tu cakravartyAderivAyatnena dhanaM siddhyati sa tena zreyo'rthaM pAtradAnAdikamapi karotviti bhaavH| sa kiM karotItyAha vilaMpati vilepanaM kroti| ko'sau ? sH| kiM tat ? svshriirN| kena ? paMkana kiimen| kathaM kRtvetyAha snaasyaamiiti| ayamarthoM , yathA kazcinnirmalamaMgaM snAnaM kariSyAmIti paMkena vilaMpannasamIkSakArI tathA pApena dhanamupAya' pAtradAnAdipuNyena kSapayiSyAmIti dhanArjane prvrtmaano'pi| na ca zuddhavRttyA kasyApi dhanArjanaM sNbhvti| tathA coktam [ AtmAnuzAsane] - "zuddhairdhanairvivardhante satAmapi na sNpdH| nadi svachAMfma: pUM: vAvivapi kliMghava:" TIkA - je paisA vinAno eTale nirdhana che, te nokarI, khetI Adi kAryathI saMcaya kare che- upArjana kare che. zuM te ( saMcaya kare che ? vitta eTale dhana. zA mATe? tyAga mATe arthAt pAtradAna devapUjA Adi (kArya) mATe, kAraNa ke "tyAga' zabdamAM deva-pUjAdino artha garbhita che. zAne mATe tyAga? kalyANa eTale apUrva puNyane mATe ane pUrvopArjita pApanA kSayane mATe. jene cakravartI AdinI mAphaka yatna vinA dhananI siddhi (prApti) hoya che to te dhanathI puNyArthe pAtradAnAdika - kare evo bhAva che. (ziSya) pUche che- "te zuM kare che?' lapaDe che- kharaDe che (copaDe che) koNa che? te (tyAga karanAra). kone (kharaDa che )? potAnA zarIrane. zA vaDe? paMkavaDa-kAdava vaDe. ( ziSya) pUche che- "zuM samajIne?" "snAna karI laIza" ema samajIne, Ano artha e che ke- jema koI eka (manuSya), "snAna karI laIza" ema samajI potAnA nirmaLa (svaccha) aMgane (zarIrane) kAdavathI kharaDe che, te avicArI (mUrkha) che, tema pApathI dhanopArjana karI pAtradAnAdinA puNyathI teno (pApano) nAza karIza" ema samajI dhana kamAvAnI pravRtti karanAra manuSya paNa tevo che (avicArI che). koIne paNa zuddha vRttithI (dAnatathI) dhanopArjana saMbhavatuM nathI. vaLI "AtmAnuzAsana' mAM kahyuM che ke sapuruSonI sampatti zuddha dhanathI (nyAyopArjita dhanathI) vadhatI nathI. nadIomAM kadI paNa svaccha pANInuM pUra AvatuM nathI. (arthAt te varSARtumAM melA Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 36) ibdopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdapunraah ziSyaH 'bhogopbhogaayeti|' bhagavan! yadyevaM dhanArjanasya pApaprAyatayA du:khahetutvAt dhanaM nidyaM, tarhi dhanaM vinA sukhhetobhogopbhogsyaasNbhvaattdrthN syAditi prazasyaM bhvissyti| bhogo bhojntaambuulaadiH| upabhogo vastu kaaminyaadiH| bhogAzcopabhogAzca bhogopabhogaM tsmai| atrAha guruH| tadapi neti na kevalaM puNyahetutayA dhanaM prazasyamiti yattvayoktaM taduktarItyA na syaat| kiM tarhi ? bhogopabhogArthatayA dhanaM tatsAdhanaM prshsymiti| yattvayA saMpratyucyate tadapi na syaat| kuta iti cet, ytH| pANIthI ja bharapUra rahe che) (jema varSARtumAM nadIomAM melA pANInuM pUra Ave che tema anyAyathI upArjita dhanathI dhanamAM ghaNo vadhAro thAya che). bhAvArtha- "pUjA-pAtradAnAdimAM dhana kharca karavAthI navIna puNyanI prApti thaze ane pUrvopArjita pApano kSaya thaze" - ema samajI dhanahIna mANasa dAna mATe nokarI khetI Adi kArya karI dhana kamAya che. (dhana kamAvAno bhAva svayaM pApabhAva che.) te mANasa, "snAna karI laIza" ema samajI potAnA zarIra upara kAdava copaDanAra mUrkha mANasa jevo che. jema koI mANasa potAnA nirmaLa zarIra upara kAdava copaDI pachI snAna kare to te mUrkha gaNAya che, tema koI mANasa dhana kamAI te dhana dAnAdimAM kharca kare to te mANasa paNa tenA jevo ja mUrkha che, kAraNa ke te ema samaje che ke dhanopArjanamAM je pApa thaze te dAnAdithI upArjita puNyathI nAza pAmaze, paNa A eno bhrama che. jema varSARtumAM nadIo melA pANIthI ja ubharAya che, tema pApabhAvathI dhananuM upArjana thAya che. mATe dhanopArjana karavAno pApabhAva karavo ane pachI te dhanane puNyopArjana mATe pUjA- pAtrAdAnAdi zubha kAryamAM "huM te kharcIza" evo ajJAna bhAva karavo mUDhatA che. 16. ziSya pharIthI kahe che- "bhoga ane upabhogane mATe' he bhagavan! jo e rIte dhanopArjanamAM prAyaH pApa hoya vA dhana duHkhanuM kAraNa hoya ane tethI te niMdya hoya, to dhana vinA sukhanA kAraNarUpa bhoga-upabhoga asaMbhavita bane; tethI te (bhoga-upabhoga) mATe dhana hoya to te prazaMsanIya che. bhojana, tAbula Adi te bhoga che ane vastu, strI Adi upabhoga che. bhoga ane upabhoga-te bhogopabhoga-te mATe (dhana hovuM yogya che, ema ziSyanI dalIla che). ahIM AcArya kahe che- te vAta paNa nathI. "puNyanA kAraNe dhana prazaMsanIya che" ema je te kahyuM te rIte (prazaMsanIya) hoI zake nahi. vaLI bhoga-upabhoga mATe tenuM (dhananuM) sAdhana prazaMsanIya che ema je te hamaNAM kahyuM te paNa kema banI zake? jo tuM kahe, "kema?" to kAraNa e che ke: Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Arambhe Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) iSTopadeza (37 taapkaanpraaptaavtRptiprtipaadkaan| aMte sudustyajAn kAmAn kAmaM ka: sevate sudhIH / / 17 / / TIkA - ko, na kazcit sudhIvidvAn sevate indriyprnnaalikyaanubhvti| kAn kAmAn bhogopbhogaan| at - " tadAttvasukhasaMjJeSu bhogessvjnyo'nurjyte| hitamevAnurudhyaMte praparIkSya priiksskaaH||" zloka-17 anvayArtha- [sAme] AraMbhamAM [tApavAna] saMtApa karanAra, [prANI maNipratipAlAna] prApta thatAM atRti karanAra ane [tte suhuryanAna] aMtamAM mahA muzkelIthI paNa choDI na zakAya tevA [mana] bhogopabhogone [ : sudhI:] koNa buddhizALI [] AsaktithI [sevata] sevaze? TIkA - koNa? koI buddhizALI-viddhAna sevaze nahi arthAt indriyo dvArA bhogavaze nahi. kone? bhogopabhogone. kahyuM che ke- 'talAsurasaMkSepu.' te vakhate (bhogate samaye) sukha nAmathI oLakhAtA bhogomAM ajJAnI (heyaupAdeyano viveka nahi karanAra) anurAga kare che, paraMtu parIkSApradhAnI jano barAbara parIkSA karIne hitane ja anusare che (jenAthI hita thAya tenuM ja anusaraNa kare che).' kevA (bhogopabhogone)? saMtApa karanAra arthAt deha, indriyo ane manane kalezanA kAraNarUpa. kayAre? AraMbhamAM-utpattinA kramamAM, kAraNa ke annAdi bhogya dravya (vastu) saMpAdana karavAmAM khetI Adi saMbaMdhI bahu kaleza rahe che e sarva janomAM suprasiddha che. tyAre kahe che ke bhogavavAmAM AvatA bhogo to sukhanuM kAraNa che, tethI te sevavA yogya che. to (javAbamAM) kahe che ke - prAsAvityAdri prApti samaye eTale indriyo sAthe saMbaMdha thatAM te (bhogo) atRpti karanAra arthAt bahu tRSNA utpanna karanAra che. kahyuM che ke- "kapi saMkalpitAH' jema jema saMkalpita (kalpalA) bhogopabhoga prApta thAya che, tema tema manuSyonI tRSNA (vadhI jaI ) badhA vizvamAM phelAI jAya che.' bhogArjana duHkhada mahA, pAye tRSNA amApa, tyAga-samaya ati kaSTa jyAM, ko seve dhImAna? 17. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 38) ibdopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdakthN bhUtAna, tApakAna dehendriyamanaH kleshhetuun| va? AraMbhe utpttyupkrme| annAdibhogyadravya-saMpAdanasya kRSyAdikleza- bahulatayA srvjnsuprsiddhtvaat| tarhi bhujyamAnAHkAmAH sukhahetavaHsantItisevyAste ityAha , praaptaavityaadi| prAptau indriyeNa sambandhe sati atRpteH sutRSNAyAH pratipAdakAn daaykaan| $ [ jJAnArthave 20-30] mari saMkrapitA: vAmA: samavaMti yathA yathA. tathA tathA manuSyANAM tRSNA vizvaM visrpti||" | ( ziSya) kahe che tyAre icchA pramANe te (bhogopabhogane) bhogavIne tRta thatAM, tRSNArUpI saMtApa zamI jaze. tethI te sevavA yogya che. (AcArya) kahe che- aMte te choDavA muzkela che arthAt bhogavyA pachI teo choDavA azakya che, kAraNa ke temane sArI rIte bhogavavA chatAM, mananI Asakti nivAravI muzkela che. kahyuM che ke- 'vaMdana..'. joke agni ghAsa, lAkaDAM AdinA DhagalAthI tRpta thaI jAya ane samudra, seMkaDo nadIothI tRpta thaI jAya, paraMtu puruSa icchita sukhothI tRpta thato nathI. aho! karmanI evI koI ( vicitra) baLajabarAI (balavAnapaNuM ) che!' vaLI kahyuM che ke- "mipIvuM....' aho ! A viSayamayI viSa kevuM ati viSama (bhayaMkara) che ke jethI A puruSa teno bhava bhavamAM atyaMta anubhava karavA chatAM (viSaya-sukhanA anubhavathI utpanna thatAM duHkhone anubhavavA chatAM) tenuM mana cetatuM ja nathI" ziSya pUche che- tattvajJAnIoe paNa bhogo na bhogavyA hoya ema sAMbhaLavAmAM AvyuM nathI (arthAt tattvajJAnIo paNa bhogo bhogave che e jANItuM che), to "koNa buddhimAna bhogone sevaze (bhogavaze )' - evA upadezamAM kevI rIte zraddhA karAya? (arthAt evo upadeza kevI rIte manAya?) AcArya kahe che- ( jJAnI) "mana' eTale atizayapaNe (AsaktipUrvaka- rucipUrvaka te sevato nathI) ahIM tAtparya e che ke cAritramohanA udayathI bhogone choDavA asamartha hovA chatAM, tattvajJAnI bhogone heyarUpe samajIne (eTale teo choDavA yogya che ema samajIne) seve che. jeno mohano udaya maMda paDI gayo che tevo te ( jJAnI) jJAna ane vairAgyanI bhAvanAthI indriya-samUhane vaza karI (indriyo taraphanA valaNane saMyamita karI) ekAeka (zIdhra) AtmakArya mATe utsAhita thAya che; tathA kahyuM che ke - "vaMchamiya....' Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) ibdopadeza (39 tarhi yatheSTaM bhuktvA tRpteSu teSu tRSNAsaMtApaH zAmyatIti sevyAste ityaah| aMte sudustyajAna bhuktiprAMte tyktumshkyaan| subhakteSvapi teSu manovyatiSaMgasya durnivaartvaat| 3$ -[ zrI rAmavAvya] "dahanastRNakASThasaMcayairapi tRpyeduddhirndiishtaiH| natu kAmasukhaiH pumAnaho balavattA khalu kApi krmnnH|| api ca- kimapIdaM viSamayaM vipamativiSamaM pumAnayaM yen| prasabhamanubhUya mano bhave bhave naiva cetyte||" A phala che, A kriyA che, A karaNa che, A krama che, A vyaya (hAni kharca) che, A AnuSaMgika (bhogone anusaratuM ) phala che, A mArI dazA che, A mitra che, A zatru che, A deza che, A kAla che- e sarva vAto upara pUro khyAla rAkhI buddhimAn puruSa prayatna kare che, paraMtu bIjo koI mUrkha) tema karato nathI." AcArya pharIthI kahe che- "carthakSetavavighamiti' . bhAvArtha- Adi, madhya ane aMtamAM bhogapabhoga kaleza, tRSNA ane AsaktinuM kAraNabhUta che. bhogya vastuone prApta karavAmAM kRSi nokarI Adi kAraNothI AraMbhamAM zarIra, indriyo ane mana saMbaMdhI kaleza thAya che- atyaMta kaSTa paDe che. jyAre bhogya vastuo muzkelIthI prApta thAya che, tyAre tene bhogavavA chatAM tRpti thatI nathI, pharI pharI te bhogavavAnI icchA thAya che ane tethI citta vyAkula rahe che. atRtivaza tene (bhogone) choDavAno bhAva thato nathI. jema agnimAM game teTalAM kASTha-tRNa nAkho, topaNa te tRpta thatI nathI ane samudra saMkaDo nadIonA pANIthI paNa tRpta thato nathI, tema manuSyanI tRSNA aneka bhogothI paNa kadI tRpta thatI nathI, kintu vadhatI jAya che. kalezajanaka, atRtikAraka ane Asaktine lIdhe choDavA muzkela-evA bhogone koNa buddhimAna puruSa sevaze? arthAt koI buddhimAna sevaze nahi. ahIM ziSyano prazna che ke jo bhogo bhogavavAno bhAva ahitakara hoya ane te sevavA yogya nathI- evo jo tamAro upadeza hoya to bhArata jevA jJAnI puruSone paNa bhogo bhogavatA sAMbhaLavAmAM AvyA che. to A vAta ApanA upadeza sAthe asaMgata Thare che (-baMdha besatI nathI). tenuM kema ? Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 40) ibdopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdannu tattvavidopi bhogAnabhuktavaMto na zrUyate iti kAmAn kaH sevate sudhIrityupadezaH kathaM zraddhIyata ityaah| kaammiti| atyrth| idamatra tAtparya cAritramohodrekAt bhogAn tyaktumazaknuvannapi tattvajJo heyarUpatayA kAmAnpazyanneva sevate maMdIbhavanmohodayastu jJAnavairAgya-bhAvanayA karaNagrAmaM saMyamya sahasA svakAryAyotsahata ev| tathA coktam 'idaM phalamiyaM kriyA karaNametadeSakramo, vyayoyamanuSaMgajaM phalamidaM dazeyaM mm| ayaM suhRdayaM dviSan prayatadezakAlAvimAviti prativitarkayan prayatate budho netrH| kiMca 'ydrthmetdevNvidhmiti|' bhadra! yatkAyalakSaNaM vastusaMtApAdyupetaM kartukAmena bhogAH prArthyante tdvkssymaannlkssnnmityrthH| sa evaMvidha iti paatthH| tadyathA bhavanti prApya yatsaMgamazucIni shuciinypi| sa kAyaH saMtatApAyastadarthaM prArthanA vRthaa||18|| AcArya samAdhAna kare che ke- joke jJAnI puruSo cAritramohanIya karmanA udayavaza bhogone bhogavavAno bhAva choDavA asamartha che, paraMtu temane te prati Antarika rAga nathI. zraddhA ane jJAnamAM teo te rAgane ahitakara mAne che tethI jevI rIte ajJAnI bhogone hitakara samajI tene ekatA buddhithI bhogave che tevI rIte jJAnIne bhogavavAno bhAva nathI. tene para dravyanA svAmIpaNAno tathA kartApaNAno abhiprAya nathI. rAgarUpa pariNamana che te cAritranI nabaLAIthI che. teno te jJAtA che, tethI ajJAnarUpa kartApaNuM ke bhoktApaNuM tene nathI. e apekSAe jJAnI bhogone sevato *hovA chatAM te sevato nathI kAraNa ke bhogavavAnI kriyA vakhate paNa tenuM jJAnarUpa pariNamana chUTatuM nathI. asthiratAne lIdhe je rAga dekhAya che teno abhiprAyamAM tene niSedha che. 17. AcArya pharIthI kahe che- vaLI, jenA mATe te che te A prakAre che- arthAt "bhadra! je zarIranA mATe tuM (aneka) duHkho veThI (bhogopabhoganI) vastuo prApta karavA icche che tenuM lakSaNa (svarUpa ) AgaLa batAvavAmAM Ave che. evo artha che- te A pramANe che: * juo, zrI samayasAra gA. 195, 196, 197. zuci padArtha jasa saMgathI, mahA azuci thaI jAya, vizvarUpa tasa kAya hita, icchA vyartha jaNAya. 18. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) iTropadeza (41 vrtte| ko'sau, sHkaayHshriirN| kiMviSTiM ? saMtatApAyaH nitykssudhaadhuptaapH| sa ka, ityAha- yatsaMge yena kAyena saha saMbaMdhaM prApya labdhvA zucInyapi pavitraramyANyapi bhojanavastrAdivastunyazucIni bhavaMti yatazcaivaM tatastadathaM ' taM saMtatApAyaM kAyaM zucivastubhirUpakartuM prArthanA AkAMkSA teSAmeva vRthA vyarthA kenacidupAyena nivArite'pi ekasminnapAye kSaNe kssnne'praapraapaayopnipaatsNbhvaat| ___ punarapyAha shissyH| 'tarhi dhnaadinaapyaatmopkaarobhvissytiiti|' bhagavan ! saMtatApAyatayA kAyasya dhanAdinA yadhupakAro na syAttarhi dhanAdinApi na kevalamanazanAditapazcaraNenetyapi shbdaarthH| Atmano jIvasyopakAro'nugraho bhvissytiityrthH| zloka-18 anvayArthaH- [vasaM] jeno saMga [prANa] pAmI [ muvIni ]i pavitra padArtho paNa [azuni ] apavitra [bhavanti] thaI jAya che, [sa: vAya:] te zarIra [ saMtatApAya:] haMmezA bAdhAo (upadrava) sahita che; tethI [tavarNa ] tenA mATe [prArthanA] (bhogapabhoganI) prArthanA (AkAMkSA) karavI [vRthA] vyartha che. TIkA- varte che. koNa che? te kAya-zarIra. kevuM (zarIra)? satata ( haMmezA) bAdhAvALuM arthAta nitya sudhAdi bAdhAvALuM che. (ziSya) pUche che- "te koNa che?" jenA saMge arthAta je zarIranI sAthe saMbaMdha karIne (pAmIne) pavitra tathA ramaNIya bhojana, vastrAdi vastuo paNa apavitra thaI jAya che. ema che tethI tene mATe arthAt te satata bAdhAvALI kAyA upara pavitra vastuothI upakAra karavA mATe prArthanA eTale AkAMkSA (karavI) vRthA eTale vyartha che, kAraNa ke koI upAyathI ekAda bAdhA dUra karavAmAM Ave chatAM pratikSaNa (kSaNa kSaNa) bIjI bIjI bAdhAo AvI paDe tevI saMbhAvanA che. bhAvArtha- zarIra pratyeno rAga haMmezA saMtApajanaka che, kAraNa ke tenA aMge sudhAtRSAdi aneka vedanAo utpanna thAya che, te roganuM ghara che ane pavitra tathA suMdara bhojanavastrAdi vastuo paNa tenA saMparkathI malina, durgadhita ane apavitra thaI jAya che. AvA dhRNita zarIrane sAruM rAkhavAnI daSTie bhogopabhoganI sAmagrInI icchA karavI te nirarthaka che. vAstavamAM zarIrAdi saMtApanuM kAraNa nathI, paraMtu tenA pratyeno mamatvabhAva ekatAbuddhi te ja saMtApanuM kharuM kAraNa che. jene zarIra pratye mamatvabhAva nathI tene zarIrane sAruM rAkhavAnI buddhie bhogopabhoganI sAmagrInI ciMtA ke icchA rahetI nathI. 18. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates ibdopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdagururaah tnneti| yattvayA dhanAdinA AtmopakArabhavanaM saMbhAvyate tnnaasti| yataH yajjIvasyopakArAya tdehsyaapkaarkm| yaddehasyopakArAya tajjIvasyApakArakaM / / 19 / / TIkA- yadanazanAditapo'nuSThAyAnaM jIvasya pUrvApUrvapApakSapaNanivAraNAbhyAmupakArAya syAttaddehasyApakArakaM glaanyaadinimitttvaat| yatpunardhanAdikaM dehasya bhojanAdhupayogena kSudhAdhupatApakSayatvAdupakArAya syAttajjIvasyopArjanAdau pApajanakatvena durgati duHkhanimittatvAdapakArakaM syAdato jAnIhi jIvasya dhanAdinA nopakAragaMdhopyasti dharmasyaiva tdupkaartvaat| pharIthI ziSya kahe che- tyAre dhanAdithI paNa AtmAno upakAra thaze, arthAt bhagavan! zarIra satata bAdhAnuM kAraNa hovAthI tenA upara dhanAdithI upakAra na thAya, to AtmAno upakAra kevaLa upavAsa Adi tapazcaryAthI ja nahi, kintu dhanAdithI paNa thaze, AtmAno eTale jIvano upakAra eTale anugraha thaze evo artha che. guru kahe che- tema nathI arthAt dhanAdithI tuM AtmAno upakAra thavo mAne che, paNa tema nathI, kAraNa ke zloka-19 anvayArthaH- [vata] je [ nIvasya 3paIRI] jIvane (AtmAne) upakAraka che. [ta6] te [ vedasya paIR] dehane apakAraka [ bhavati] che [tathA] ane [] je ['darza upavaIST] dehane upakAraka che [6] te [ nIvarsTa sapaIR] jIvane apakAraka [mavati] che. TIkA- je anazanAdi tapanuM anuSThAna, jIvanAM jUnA ane navAM pApone nAza karavAmAM tathA dUra karavAmAM kAraNabhUta hovAthI jIvane upakAraka che, te (tapAdi AcaraNa) dehane glAni AdinuM kAraNa hovAthI apakAraka che; ane vaLI je dhanAdika, bhojanAdikanA upayoga dvArA sudhAdi pIDAne nAza karavAnuM kAraNa hovAthI zarIrane upakAraka che, te (dhananA) upArjanAdikamAM pApa utpanna thatuM hovAthI ane te pApa durgatinA duHkhanuM kAraNa hovAthI, jIvane apakAraka che. mATe dhanAdikadvArA jIvane upakAranI gaMdha paNa nathI, kintu dharmano ja tenA upara upakAra che, ema jANa. je AtmAne hita kare, te tanane apakAra, kare hita je dehane, te jIvane apakAra. 19. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) iSTopadeza (43 atrAha shissyH| tarhi kAyasyopakArazciMtyate iti bhagavan ! yadyevaM tarhi 'zarIramAdyaM khalu dharmasAdhanam' ityabhidhAnAttasyApAyanirAsAya yatnaH kriyate na ca kAyasyApAyanirAso duSkara iti vaacym| dhyAnena tasyApi sukrtvaat| tathA coktam [tAnuzAsane] " yadA-trikaM phalaM kiMcitphalamAmutrikaM ca yt| tasya kriANasyA dhyAnamevA vaIRLama"Ara7nA 'jhANassa Na dullahaM kiMpIti ca' - atraguru: pratiSedhamAha tnneti| dhyAnena kAyasyopakAro na ciMtya ityrthH| itazcintAmaNirdivya itaH pinnyaakkhnnddkN| dhyAnena cedubhe labhye kvAdriyantAM vivekinH||20|| bhAvArtha:- nizcaya anazanAdi tapanA anuSThAnathI jUnAM tathA navAM karmono abhAva thAya che, tethI te jIvane upakAraka che, paraMtu te tapAdinA anuSThAnathI zarIramAM zithilatAdi utpanna thAya che, tethI zarIrane te apakAraka (ahitakara) che. bhojanAdinA bhogadvArA sudhAdi pIDAone dUra karavAmAM dhanAdika nimitta che, tethI zarIrane upakAraka che, paraMtu te dhana kamAvAmAM pApa thAya che ane pApathI durgatinAM duHkhonI prApti thAya che, tethI dhanAdika jIvane apakAraka-ahitakara che. mATe samajavuM ke dhanAdika dvArA jIvane lezamAtra upakAra thato nathI, jIvano upakAra to nizcaya AtmadharmathI ja thAya che. 19. ahIM ziSya kahe che- tyAre zarIranA upakAra saMbaMdhI vicAra karavAmAM Ave che. bhagavan! jo ema hoya to, "zarIra kharekhara dharmanuM Adya sAdhana che" - e kathanathI teno (rogAdithI) nAza thato aTakAvAne prayatna karavAmAM Ave che ane zarIranA (rogAdika ) apAyone (bAdhAone) dUra karavA paNa muzkela nathI- ema vAcya che, kAraNa ke dhyAnadvArA te (rogAdikanuM dUra karavuM) sahelAIthI karAya che; tathA "tasvInuzAsana' zloka 217mAM kahyuM che ke "je A loka saMbaMdhI phala che ane je paraloka saMbaMdhI phala che- te baMne phalonuM pradhAna kAraNa dhyAna ja che." "dhyAnane mATe kAMI paNa durlabha nathI.' che ciMtAmaNi divya jyAM, tyAM che khALa asAra, pAme beu dhyAnathI, catura kare kayAM vicAra? 20. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 44) iSTopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMda " TILA- asti joDasau? cintAmaNi:- ciMtitArthapravo ratnavizeSa: hiM viziSTo ? divyo devenAdhiSThitaH kva ita asminnekasmin pakSe / itazcAnyasmin pakSe piNyAkakhaNDakaM kutsitamalpaM vA khalakhaMDakamasti ete ca ubhe dve api yadi dhyAnena labhyete avazyaM labhyete tarhi kathaya kva dvayormadhye katarasminnekasmin vivekino lobhacchedavicAracaturA AdriyantAM AdaraM kurvntu| tadaihikaphalAbhilASaM tyaktvA Amutrika - phalasiddhyarthamevAtmA dhyaatvyH| havatta [tattvAnuzAsane ] - 66 ' tadvayAnaM raudramAttaM vA yadaihikaphalArthinAM / tasmAdetatparityajya dharmyaM zuklamupAsyatAm // ,, A viSayamAM AcArya niSedha karI kahe che- 'tema nathI; dhyAnadvArA zarIrano upakAra ciMtavavo joIe nahi' - evo artha che. = zloka-20 anvayArtha:- [ta: vivya: cintAmaLi: ] eka bAju divya ciMtAmaNi che, [ta: ca pigyAvaham] ane bIjI bAju khalIno (khoLano ) TukaDo che; [ vev] jo [ dhyAnena ] dhyAnadvA2A [ume] banne [namyuM] malI zake tema che, to [viveni: ] vivekI jano [vava bApriyantAk] kono Adara karaze ? TIkA:- che. koNa te ? cintAmaNi arthAt cintita padArtha denAra ratnavizeSa. kevo (cintAmaNi )? divya arthAt devadvA2A adhiSThita. kyAM ? eka bAjue eTale eka pakSe (ciMtAmaNi che) ane bIjI bAjue eTale bIjA pakSe kharAba vA halako khalIno ( khoLano ) TukaDo che. te beu-banne paNa jo dhyAnathI prApta thAya-avazya malI jAya- to kaho bannemAMthI kayA ekamAM, vivekI jano arthAt lobhano nAza karavAnA vicAramAM catura puruSo, Adara karaze ? tethI A loka saMbaMdhI phalanI abhilASA choDI paraloka saMbaMdhI (lokottara ) lanI siddhi mATe ja AtmAnuM dhyAna karavuM joIe. ' tattvAnuzAsana' zlo. 220 mAM kahyuM che ke * je raudradhyAna ane ArtadhyAnache te A loka saMbaMdhI phalanI icchA karanArAone hoya che, tethI teno tyAga karIne dharmadhyAna va zukladhyAnanI upAsanA karavI joIe.' bhAvArtha:- eka bAju cintAmaNi ratna che ane bIjI bAjue khoLano kakaDo che. bannenI prApti dhyAnathI thAya che, paraMtu e banne cIjomAMthI vivekI puruSa cintAmaNi ratnano ja Adara karaze; tevI rIte dharmI jIva, khoLanA TukaDA samAna A loka saMbaMdhI parAdhIna indriyajanita sukha je vAstavamAM du:kha che teno Adara choDI dharya-zuklarUpa dhyAnanI ArAdhanAdvArA cintAmaNi samAna vAstavika Atmika sukhanI prApti karavAnuM pasaMda karaze. Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) Ibdopadeza (45 athaivamudbodhitazraddhAno vineyaH pRcchati sa AtmA kIdRza iti yo yuSmAbhirdhyAtavyatayopadiSTaH pumAn sa kiMsvarUpa ityarthaH gururAha: svasaMvedanasuvyaktastanumAtro nirtyyH| atyantasaukhyavAnAtmA lokaalokviloknH||21|| TIkA- asti| ko'sau ? aatmaa| kidRzaH, lokAlokavilokana: loko jIvAdyAkIrNamAkAzaM tato'nyadaloka: tau vizeSeNa azeSavizeSaniSThatayA lokyate pazyati jaanaati| aitana "jJAnazUnyaM caitanyamAtramAtmA" iti sAMkhyamataM, buddhyAdi-guNojjhita: pumAniti yaugamataM ca prtyuktN| pratidhvastazca nairAtmyavAdo bauddhaanaaN| mATe Arta ane raudra-e banne dhyAnono parityAga karI, AtmasvarUpanI prApti mATe dharyu ane zukla-e banne dhyAnonI upAsanA karavI joIe. 20. dhyAna karavA yogya che," evo Ape jeno upadeza Apyo che te AtmAnuM svarUpa zuM che? evo artha che. guru kahe che: zloka-21 anvayArthaH- [ mAtmA] AtmA [ novAno rinovanaH] loka ane alokano jJAtAdaSTA, [gatyantasauthavAna] atyanta-anaMta-sukhasvabhAvavALo, [tanumAtrA] zarIra pramANa, [niratyayaH] avinAzI (nitya) ane [svasaMvedranasuvya: Asti] sva-saMvedanadvArA sArI rIte vyakta ( pragaTa) che- (arthAt svasaMvedanapratyakSa che). TIkA - che. koNa che? AtmA. kevo (AtmA)? loka ane alokano jJAtA-daSTAarthAt jIvAdi dravyothI vyApta AkAza te loka ane tenAthI anya (AkAza) te aloka-te baMnene vizeSarUpathI arthAt azeSarUpe (kAMI paNa bAkI rAkhyA vagara) paripUrNarUpe je avaloke che- dekhe che- jANe che te enAthI (ema kahIne) "jJAnazUnya caitanyamAtramAtmA' jJAnazUnya caitanyamAtra ja AtmA che- evA sAMkhyamatanuM tathA "vRddhayAtiguNoti : pumAniti' - buddhi Adi (buddhi, sukha, duHkha Adi) guNothI rahita. puruSa (AtmA che ) evA yogamatanuM khaMDana karyuM tathA bauddhonA "naibhyiA " nuM paNa khaMDana thaI gayuM. 1 abhAvAtmako mokssH| nija anubhavathI pragaTa je, nitya zarIra pramANa, lokAloka vilokato, AtmA atisukhavAna. 21. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 46) ibdopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdapunH kIdRzaH? atyntsaukhyvaan-anNtsukhsvbhaavH| etena sAMkhyayaugatantraM prtyaahtN| punarapi kIdRzastanumAtraH svopaattshriirprimaannH| etena vyApakaM vaTakaNikAmAtraM cAtmAnaM vadaMtau prtyaakhyaatau| punarapikIdRzaH, niratyayaH dravyarUpatayA nityH| etena garbhAdimaraNaparyantaM jIvaM pratijAnAnazcArvAko niraakRtH| nanu pramANasiddhe vastunyevaM guNavAdaH zreyAnnacAtmanastathA prmaannsiddhttvmstiityaarekaayaamaah| svasaMvedanasuvyakta iti| [3$ tInuzAsane ] "vedyatvaM vedakatvaM ca yatsvasya svena yoginH| tatsvasaMvedanaM prAhurAtmano'nubhavaM dRzam" / / 161 / / ityevaM lakSaNasvasaMvedanapratyakSeNa sakalapramANadhuryeNa suSTu uktaizca guNaiH saMpUrNatayA vyaktaH vizadatayAnubhUto yogibhiH tvekdeshen| vaLI (AtmA) kevo che? atyaMta saukhyavAnuM arthAt anaMtasukhasvabhAvI che. tenAthI (ema kahevAthI) sAMkhya ane yoga mata (darzana) nuM khaMDana thayuM; vaLI (AtmA) kevo che? tanumAtra:' eTale pote grahaNa karelA zarIra pramANa che. tenAthI (e kathanathI) AtmA vyApaka che athavA "vadaLAmAtra' che, arthAt "AtmA vaDanA bIja jevo atyaMta nAno che' evuM kahenArAonuM khaMDana karyuM. vaLI (te AtmA) kevo che? "niratyaya:' eTale dravyarUpe AtmA nitya che. tenAthI "garbhAdithI maraNa paryata ja jIva rahe che" - evuM kahenAra cArvAkanuM khaMDana karyuM. ziSyanI AzaMkA che ke- pramANasiddha vastuno ja evo guNavAda ThIka (ucita) che, paraMtu AtmAnI tevI pramANasiddhatA to nathI, (to uparokta vizeSaNothI AtmAno guNavAda kema saMbhave?) evI zaMkAnuM samAdhAna karatAM AcArya kahe che te AtmA "svasaMvevana-suvya:' svasaMvedanadvArA sArI rIte vyakta che ( arthAta AtmA svasavedana-pratyakSa che), tethI te saMbhave che. 'tAnuzAsana' zlo. 161mAM kahyuM che ke yogIne potAnA AtmAnuM AtmAdvArA je vedhapaNuM tathA vedakapaNuM che tene svasaMvedana kahe che. te AtmAno anubhava nA darzana che.' AvA prakAranA lakSaNavALo svasaMvedana-pratyakSa AtmA je sarva pramANomAM mukhya yA agraNI pramANa che tenAthI tathA ukta guNothI sArI rIte saMpUrNapaNe vyakta ( pragaTa) che, te yogIone ekadeza vizadarUpathI anubhavavAmAM Ave che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) iSTopadeza (47 bhAvArtha:- A zlokamAM AcArya, (1) loka-alokane jANanAra, (2) atyaMta anaMtasukhasvabhAvavALo, (3) zarIra pramANa, (4) avinAzI ane (5) svasaMvedanagamyaAtmAnAM AvAM pAMca vizeSaNo ApI AtmAnI viziSTatA darzAvI che. tenI spaSTatA A pramANe che: (1) sarvajJano AtmA lokAlokane jANe che. e vyavahAranayanuM kathana che, paNa teno artha e nathI ke teo jANatA ja nathI. teo jANe to che, paraMtu para padArthonI sAthe ekatA karI (ekameka thaI ) jANatA nathI. jo teo ekatA karI jANe to teo anya jIvonA rAgavaiSanA kartA ane te jIvonA sukha-duHkhanA bhoktA thAya-je kadI bane nahi. darpaNanI jema AtmAmAM ( jJAnamAM) evI nirmaLatA che ke traNa lokanA sarva padArtho temAM pratibiMbita thAya che. tethI potAnA AtmAne jANatAM badhA padArtho temAM jaNAI jAya che. kevaLajJAnanI eka samayanI paryAya, traNa lokanA anaMta padArtho, temanA pratyekanA anaMta anaMta guNo ane dareka guNanI trikAlavartI anaMta anaMta paryAyone, yugapat (ekI sAthe) jema che tema jANe che; arthAta je dravyanI je paryAya je kAle je kSetre thaI gaI hoya, thavAnI hoya ane thatI hoya tema ja te te paryAyone anukULa je je bAhya nimitto hoya te badhAne kevaLI bhagavAna ekI sAthe jema che tema jANe che. evuM temanA jJAnanuM acitya sAmarthya che. sarvajJanI zakti viSe zrI pravacanasAramAM kahyuM che ke ". have, eka jJAyakabhAvano sarva zayone jANavAno svabhAva hovAthI, krame pravartatA, anaMta, bhUta-vartamAna-bhAvI vicitra paryAyasamUhavALAM, agAdhasvabhAva ane gaMbhIra evA samasta dravyamAtrane-jANe ke te dravyo jJAyakamAM kotarAI gayAM hoya, cItarAI gayAM hoya, daTAI gayAM, khodAI gayAM hoya, DUbI gayAM hoya, samAI gayAM hoya, pratibiMbita thayAM hoya ema- eka kSaNamAM ja je (zuddha AtmA) pratyakSa kare che." (gAthA 200-TIkA) te (jIvAdi) dravya jAtionA samasta vidyamAna ane avidyamAna paryAyo, tAtkAlika (vartamAna) paryAyonI mAphaka, viziSTatApUrvaka (potapotAnA bhinna bhinna svarUpe) jJAnamAM varte che. (gAthA-37) je (paryAyo ) adyApi utpanna thayA nathI tathA je utpanna thaIne vilaya pAmI gayA che, te (paryAyo), kharekhara avidyamAna hovA chatAM, jJAna prati niyata hovAthI ( jJAnamAM nizcita-sthira-coTelAM hovAthI, jJAnamAM sIdhAM jaNAtAM hovAthI) jJAnapratyakSa Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates iSTopadeza 48) (bhagavAna zrI kuMdakuMda vartatA thakA, pattharanA staMbhamAM kotarAelA bhUta ane bhAvI devonI (tIrthaMkaradevonI ) mAphaka potAnuM svarUpa akaMpapaNe (jJAnane ) arpatA evA (te paryAyo ) vidyamAna ja che." (gAthA38 TIkA ) 66 A rIte AtmAnI addabhuta jJAnazakti ane dravyonI addabhuta jJeyatva zaktine lIdhe kevaLajJAnamAM samasta dravyonA traNe kALanA paryAyonuM eka ja samaye bhAsavuM aviruddha che." (gA. 37-bhAvArtha ) (2) AtmA anaMtasaukhyavAna che eTale ke AtmAnA dravyasvabhAvamAM atIndriya anaMta sukha che. AvuM paripUrNa sukha sarvajJa bhagavAnane ja hoya kAraNa ke (1) ghAtikarmanA abhAvane lIdhe, (2) pariNAma (pariNamana ) kAMI upAdhi nahi hovAthI ane (3) kevaLajJAna niSkapasthira-anAkula hovAne lIdhe, kevaLajJAna sukhasvarUpa ja che. joke AtmAne saMsAra-avasthAmAM karma sAthe saMbaMdha hovAthI te guNa vibhAvarUpa pariName che, te vAstavika sukharUpa pariNamato nathI, paraMtu jyAre AtmA ghAtikarmathI sarvathA mukta thAya che arthAt svAsmopalabdhine prApta kare che tyAre te guNano pUrNa vikAsa thatAM AtmA anaMtasukhasvabhAvarUpa pariName che. (3) vyavahAranayathI A jIva nAmakarmaprAsa deha pramANa che, paraMtu nizcayanayathI te lokAkAza pramANa asaMkhyAtapradezI che. joke vyavahAranayathI te pradezonA saMkoca-vistAra sahita che, topaNa siddha avasthAmAM saMkoca-vistArathI rahita zarIra pramANe teno AkAra che. ra. (4) dravyArthikanayathI AtmA TaMkotkIrNa jJAnanA akhaMDa svabhAve dhruva che- avinAzI che, paraMtu paryAyArthikanayane te utpAda-vyaya sahita che, arthAt pratikSaNa vinAzika che. (5) AtmA svasaMvedanagamya che. 'arda asmi' huM chuM evA antarmukhAkArarUpathI je jJAna athavA anubhava thAya che, tenAthI AtmAnI sattA svataH siddha thAya che. jJAnI janane antarbAhya jalpo athavA saMkalpono parityAga karI AtmasvarUpanuM AtmAdvArA AtmAmAM ja je anubhava yA vedana thAya che te svasaMvedana che. A svasaMvedananI apekSAe AtmA pratyakSa che. jyAM AtmA ja jJeya ane AtmA ja jJAyaka hoya che, tyAM caitanyanI te pariNatine svasaMvedana pramANa kahe che. tene AtmAnubhava yA Atmadarzana paNa kahe che. 21 1. juo, zrI pravacanasAra-gu. AvRtti gA. 60 bhAvArtha. 2. juo, zrI paramAtmaprakAza-gA. 43/2 bhAvArtha ane dravyasaMgraha gAthA-10. Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) Ibdopadeza (49 atrAha ziSyaH yadyevamAtmAsti tasyopAstiH kathamiti spaSTam AtmasevopAya prshno'ym| gururAha saMyamya karaNagrAmamekAgratvena cetsH| AtmAnamAtmavAndhyAyedAtmanaivAtmani sthitaM / / 22 / / TIkA- dhyaayet| bhAvayet ko'sau ? AtmavAn guptendriymnaadhvstsvaayttvRttirvaa| kaM ? AtmAnaM yathoktasvabhAvaM purussN| kena ? Atmanaiva svasaMvedanarUpeNa svenaiva tajjJaptau krnnaaNtraabhaavaat| ahIM ziSya kahe che ke jo AtmA AvA prakArano che, to tenI upAsanA kevI rIte karavI joIe? Atma-upAsanAnA upAyano A prazna che- e spaSTa che. AcArya kahe che: zloka-22 anvayArtha- [vetara:] (bhAva) mananI [ pratyena] ekAgratAthI [ grAma] indriyonA samUhane [saM5] vaza karI [mAtmavAna] AtmavAn puruSe [mAtmani] potAnAmAM (AtmAmAM) [ sthitaM] sthita [mAtmAnaM] AtmAne [mAtmanA prava] AtmAdvArA ja [ dhyAveta] dhyAvo joIe. TIkA - dhyAvo joIe- bhAvavo joIe. koNe? AtmavAn (puruSa) arthAta jeNe Indriyo ane manane gopavela che. (saMyamamAM rAkhela che ) athavA jeNe indriyo ane mananI vairAcArarUpa (svachaMda) pravRttino nAza karI dIdho che evA AtmAe. kone (dhyAvavo)? AtmAne eTale jeno svabhAva pahelA (zloka 21mAM) batAvyo che tevA puruSane ( AtmAne); zA vaDe? AtmA vaDe ja arthAt svasaMvedanarUpa potAthI ja (pratyakSa jJAnathI ja) (dhyAvavo joIe), kAraNa ke te jJatimAM bIjA karaNa (sAdhana) no abhAva che. (svayaM AtmA ja jJaptinuM sAdhana che.) . indriya-viSayo nigrahI, mana ekAgra lagAya, AtmAmAM sthita Atmane, jJAnI nijathI dhyAya. 22. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 50) ibdopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMda$ [ tatvAnuzAsa] svaparajJaptirUpatvAt na tasya krnnaaNtrm| tatazcitAM parityajya svasaMvityaiva vedytaam||162 / / kva tiSThatamityAha , Atmani sthitaM, vastutaH sarvabhAvanAM svruupmaatraadhaartvaat| kiM kRtvA ? saMyamya rUpAdibhyo vyaavRty| kiM ? karaNagrAmaM ckssuraadiindriygnnN| kenopAyena ? ekAgratvena ekaM vivakSitamAtmAnaM taM dravyaM paryAyo vA agraM prAdhAnyenAlaMbanaM viSayo yasya athavA eka pUrvAparaparyAyA'nusyUtaM agramAtmagrAhyaM yasya tadekAgraM tdbhaaven| kasya ? cetaso mnsH| ayamartho yatra kvacidAtmanyeva vA zrutajJAnAdaSTambhAt Alambitena mnsaa| indriyANi niruddhya svAtmAnaM ca bhAvayitvA tatraikAgratAmAsAdya ciMtAM tyaktvA svsNvednenaivaatmaanmnubhvet| 'tAnuzAsana' - zloka 16ra mAM kahyuM che ke - "te AtmA sva-para jJatirUpa hovAthI (arthAt te svayaM ane ane parane paNa jANato hovAthI tene (tenAthI bhinna) anya karaNano (sAdhanano) abhAva che. mATe ciMtAne choDI svasaMvitti (eTale svasaMveda na ) dvArA ja tene jANavo joIe.' | ( ziSya ) pUchayuM- kyAM rahelA ( AtmAne ) ? AtmAmAM sthita thayelAne), kAraNa ke vastutaH (vAstavika rIte) sarva padArthone svarUpamAtra ja AdhAra che (arthAt sarva padArtho potapotAnA svarUpamAM ja sthita hoya che). zuM karIne? rUpAdi ( viSayo) thI rokIne (saMyamita karIne) arthAt pAchI vALIne. kone ? indriyonA samUhane-eTale cakSu Adi indraya-gaNane. kayA upAyathI ? ekAgrapaNAthI- arthAta eka eTale vivakSita AtmA te dravya vA paryAya-te agra eTale pradhAnapaNe avalaMbanabhUta viSaya che jeno- te ekAgra; ekAgrano bIjo artha: eka eTale pUrvApara paryAyomAM anusUtarUpathI (avicchinnarUpathI) pravartamAna agra eTale AtmA jeno- te ekAgra- tenA bhAvathI eTale ekAgratAthI. konA? cittanA-(bhAva) mananA. teno A artha che- jyAM kahIM athavA AtmAmAM ja zrutajJAnanI sahAyathI, mananA AlaMbanahArA indriyone rokIne tathA potAnA AtmAne bhAvIne temAM ekAgratA prApta karI, ciMtA choDI, saMvedanadvArA ja AtmAno anubhava karavo. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updares kahAna jainazAstramALA ) pu N = - iSTopadeza 66 gahiyaM taM suaNANA pacchA saMveyaNeNa bhaavijj| ,, jo Na hu suvamuvalaMvai so mujjhai appasabbhAvo / / tathA ca[ samAdhitaMtre] - pracyAvya viSayebhyo'haM mAM mayaiva mayi sthitaM / bodhAtmAnaM prapanno'smi paramAnandanirvRtam / / 32 / / (51 'banAradharmAmRta-tRtIya adhyAya' mAM kahyuM che ke 'tene ( AtmAne ) zrutajJAnadvArA grahaNa karI ( jANI ) saMvedana ( svasaMvedana ) dvArA anubhava karavo. je zrutajJAnanuM avalaMbana leto nathI te AtmAsvabhAvanA viSayamAM muMjhAI jAya che ( gabharAI jAya che). tathA 'samAdhizata' zloka 32mAM kahyuM che keH 'huM indriyonA viSayothI potAne haThAvI potAnAmAM sthita jJAnasvarUpa tathA paramAnaMdamayI AtmAne AtmAdvArA prApta thayo chuM.' bhAvArtha:- prathama zrutajJAnadvArA AtmAne jANavo, pachI AtmAmAM ekAgra thavAthI indriyonI bAhya pravRtti svayaM aTakI jaze arthAt temanI svacchaMda pravRttino nAza thaze ane te ekAgratAthI ciMtAno nirodha thaI dhyAnAvasthAmAM svasaMvedanadvArA AtmAno anubhava thaze. "je jJAna pAMca Indriya ane chaThThA manadvArA pravartatuM hatuM te jJAna sarva bAjuthI sameTAI nirvikalpa anubhavamAM kevaLa svarUpasanmukha thayuM, kemake A jJAna kSayopazamarUpa che. te eka kALamAM eka zeyane ja jANI zake. have te ja jJAna svarUpa jANavAne pravartya tyAre anyane jANavAnuM saheja ja baMdha thayuM. tyAM evI dazA thaI ke bAhya aneka zabdAdika vikAra hovA chatAM paNa svarUpadhyAnIne tenI kAMI khabara nathI. e pramANe matijJAna paNa svarUpasanmukha thayuM. vaLI nayAdikanA vicAro maTavAthI zrutajJAna paNa svarUpasanmukha thayuM... tethI je jJAna indriyo ane manadvArA pravartatuM hatuM te ja jJAna have nija anubhavamAM pravarte che, tathApi A jJAnane atIndriya kahIe chIe. ,, AtmA sva-para pratibhAsasvarUpa che arthAt sva-para prakAzaka che. te svayaM potAne jANatAM 52 jaNAI jAya che, tethI jANavA mATe tene bIjAM karaNonI (sAdhanonI ) AvazyakatA rahetI nathI. 1. mokSamArga prakAzaka- gu. A. zrI ToDaramallajInI rahasyapUrNa ciThThI-pR. 345. Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates para) iSTopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdaathaah ziSyaH! AtmopAsanayA kimiti bhagavannAtmasevanayA kiM prayojanaM syAt ? phalapratipattipUrvakatvAt prekSAvatpravRtteritipRSTaH sannAcaSTe: ajJAnopAstirajJAnaM jJAnaM jJAnisamAzrayaH / dadAti yattu yasyAsti suprasiddhamidaM vcH||23|| TIkA- ddaati| kAsau, ajJAnasya dehAdermUDhabhrAMtiH saMdigdhagurvAdervA upAstiH sevaa| kiM ? ajJAnaM , mohabhramasandehalakSaNaM tathA ddaati| kAsau ? jJAnina: sva-saMvedanamAM jJati-kriyAnI niSpatti mATe bIjuM koI karaNa athavA sAdhakatama hetu nathI, kAraNa ke AtmA svayaM sva-para jJatirUpa che. mATe kAraNAntaranI (bIjA kAraNanI) ciMtA choDI sva-jJasidvArA ja AtmAne jANavo joIe. 22. pachI ziSya pUche che- "bhagavan! AtmAnI upAsanAnuM prayojana zuM? arthAta AtmAnI sevAthI zI matalaba sare? kAraNa ke vicAravAnonI pravRtti to phaLajJAnapUrvaka hoya che. evI rIte pUchavAmAM AvatAM AcArya kahe che: zloka-23 anvayArtha:- [jJAnopAstika] ajJAnanI (arthAt jJAnarahita zarIrAdinI) upAsanA (sevA) [ jJAna tAti] ajJAna Ape che (arthAt ajJAnanI upAsanAthI ajJAnanI prApti thAya che), [ jJAnisamAzraya:] ane jJAnI sevA [ jJAna vAti] jJAna Ape che (arthAta jJAnI puruSonI sevAthI jJAnanI prApti thAya che). [cat tu yastha sti tatva hevAti] jenI pAse je hoya che te ja Ape che, [36 suprasiddha vava:] e suprasiddha vAta che. TIkAH- Ape che. koNa che? ajJAnanI upAsanA-arthAta ajJAna eTale zarIrAdisaMbaMdhI mithyA bhrAnti athavA saMdigdha (ajJAnI) guru Adika tenI upAsanA sevA. zuM (Ape che ) ? ajJAnane arthAta moha-bhrama-saMdehulakSaNavALA ajJAnane aza-bhakti ajJAnane, jJAna-bhakti ke jJAna, lokokti- "je je ghare, kare te tenuM dAna." 23. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) iTropadeza (pa3 svabhAvasyAtmano jJAnasaMpannagurvAdervA smaashryH| ananyaparatayA sevnN| kiM ? jJAna svaarthaavbodhN| 30 4 - jJAnameva phalaM jJAne nanu shlaadhymnshvrm| aho mohasya maahaatmymnydpytrmRgyte|| ko atra dRSTAnta ityAha yadityAdi dadAtItyatrApi yojya 'tuavadhAraNe' tenAyamartha: sNpdyte| yadyeva yasya svAdhInaM vidyate sa sevyamAnastadeva dadAtItyetadvAkyaM loke supratItamato bhadra jJAninamupAsya samujRmbhitasvaparavivekajyotirajastramAtmAnamAtmanAtmAni sevsv| ( mithyAjJAnane); tathA Ape che. koNa che? jJAnInI-arthAta jJAnasvabhAva AtmAnI vA AtmajJAnasaMpanna guru AdinI-sevA arthAta ananyaparAthI (tatparatAthI) sevA. zuM ( Ape che ) ? jJAna arthAta svArthIvabodhalakSaNavALuM jJAna (Ape che). zrI guNabhadrAcArya "mAtmAnuzAsana' zloka 175 mAM kahyuM che ke jJAnanuM (jJAnanI upAsanAnuM) phaLa, prazaMsanIya avinAzI samyajJAna ja che. e nizcayathI jANo. aho ! e mohanuM ja mAhAbhya che ke (jJAnane choDI) ahIM paNa (eTale A upAsanAmAM paNa) bIjuM zodhe che.' ziSya pUche che- A bAbatamAM zuM daSTAnta che? AcArya kahe che- " g casthati tava lAlatA' eno artha e che ke jenI pAse je hoya te ja Ape che- arthAt svAdhIna je che, te tenI upAsanA karavAmAM AvatAM Ape che. A vAkaya lokamAM supratIta che. tethI he bhadra! jJAnInI upAsanA karIne pragaTa thaI che sva-para vivekarUpI jyoti jenI evA AtmAne AtmAdvArA AtmAmAM ja niraMtara seva. bhAvArtha- ajJAnInI upAsanA karavAthI ajJAnanI ane jJAnInI upAsanA karavAthI jJAnanI prApti thAya che, kAraNa ke jenI pAse je hoya te ja prApta thAya. mATe jene sva-paranA bhedavijJAnanI jyoti pragaTa thaI che, teNe AtmAnI AtmAvaDe AtmAmAM ja niraMtara upAsanA karavI yogya che. ra3. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 54) iSTopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdaatraapyaah shissyH| jJAninodhyAtmasthasya kiM bhavatIti niSpannayogyapekSayA svaatmdhyaanphlprshnoym| gururAha parISahAdyavijJAnAdAstravasya nirodhinii| jAyate'dhyAtmayogena karmaNAmAzu nirjraa||24|| TIkA- jAyate bhvti| kAsau ? nirjarA ekadezena saMkSayo vishlessityrthH| keSAM? karmaNAM siddhayogyapekSayA'zubhAnAM ca zubhAnA sAdhyayogyapekSayA tvasavedyAdInAM krmnnaaN| kathamAzu sdyH| kena ? adhyAtmayogena AtmanyAtmanaH praNidhAnena, kiM kevalA? netyAha nirodhinI pratiSedhayuktA, kasyAstravasyAgamanasya karmaNAmityatrApi yojyN| ahIM vaLI ziSya kahe che- AdhyAtmalIna jJAnIne zuM thAya che (zuM phaLa maLe che)? niSpanna (svAtmaniSTha) yogInI apekSAe svAtmadhyAnanA phaLano A prazna che. AcArya kahe che - zloka-24 anvayArtha:- [ adhyAtmayogona] AdhyAtmayogathI (AtmAmAM AtmAnA joDANathI) [parISadIghavijJAnAta] parISahAdikano (manuSya, tiryaMca, devAdinA ghora upasargo athavA kaSTo Adino) anubhava (vedana) nahi hovAthI (upasargAdi tarapha lakSa nahi hovAthI). [mAvasya] (karmonA) Asrava (Agamanane) [ nirodhanI] rokavAvALI [rmanAM nirnA] karmonI nirjarA [ ] zIdhra [nAyate] thAya che. TIkA thAya che, koNa che? nirjarA arthAt (karmono) ekadeza saMkSayavizleSa athavA saMbaMdha chUTavo te (kharI paDavuM te) evo artha che. konI (nirjarA )? karmonI; siddhayogInI apekSAe (arthAt je siddhayogI che tenAM to) azubha tathA zubha karmonI nirjarA ane sAdhyayogInI apekSAe asAtavedanIya AdinI nirjarA thAya che. kevI rIte? zIghra-jaladI. zA vaDe? adhyAtmayogadvArA eTale AtmAmAM AtmAnA dhyAnathI. zuM kevala (nirjarA thAya che ? (gurue ) kahyuM, "nA, "nirodhinI zabda pratiSedha (niSedha) batAve che." kono (pratiSedha ) ? Asravano-karmonA Agamanano AtmadhyAnanA yogathI, parIsahI na vedAya, zIgha sasaMvara nirjarA, Asava-rodhana thAya. 24 Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updares kahAna jainazAstramALA ) kuta ityAha, pariSahANAM cAvijJAnAdasaMvedanAt / tathA coktam iSTopadeza kSudhAdiduHkhabhedAnAmAdizabdAddevAdikRtopasargabAdhAnAM ' yasya puNyaM ca pApaM ca niSphalaM galati svym| sa yogI tasya nirvANaM na tasya punraastrvH||1|| tathAva - [ tattvAnuzAsane ] -- ' tathA hyacaramAMgasya dhyAnamabhyasyataH sadA / nirjarA saMvarazcAsya sakalAzubhakarmaNAm / / 225 / / api =-- [ samAdhitantra]-- AtmadehAMtarajJAnajanitAhvAdanirvRtaH 1 tapasA duSkRtaM ghoraM bhuMjAno'pi na khidyate // 34 // 6 ema ahIM samajavuM. kahyuM, 'zAthI ' ? parISahono-arthAt kSudhA Adi du:khanA bhedorUpa parISahono tathA 'Adi' zabdathI devo vagerethI karelA upasargonI bAdhAno anubhava (vedana ) nahi hovAthI (bAdhA tarapha upayoga nahi hovAthI) athavA tenuM saMvedana nahi hovAthI (karmonA Agamanane Asravane rokavArUpa jUnAM karmanI nirjarA sAthe saMvara paNa thAya che). vaLI 'AtmAnuzAsana-' zloka 246mAM kahyuM che ke: 'jenAM puNya ane pApa karma phaLa ApyA vinA svayameva (potAnI meLe ja) gaLI (jharI ) jAya che, te yogI che. teno nirvANa (mokSa ) thAya che ane tene vaLI Asrava thato nathI.' (A zlokamAM puNya ane pAparUpa karmonI nirjarA batAvI che). tathA 'tattvAnuzAsana-' zloka 225mAM kahyuM che keH (55 * je sadA dhyAnano abhyAsa kare che paraMtu acaramazIrI che (taddabhavamokSagAmI nathI ) tenAM (tevA dhyAtAnAM ) sakala azubha karmonI nirjarA ane saMvara thAya che.' (A zlokamAM pAparUpa karmonI ja nirjarA tathA saMvara batAvyo che). vaLI zrI pUjyapAdasvAmIe 'samadhitantra' zloka 34 mAM kahyuM che keH AtmA ane zarIranA bhedajJAnathI utpanna thayelA AnaMdathI paripUrNa (yukta ) yogI, tapasyAdvArA bhayaMkara upasargo tathA ghora parISahone bhogavato hovA chatAM, khekhinna thato nathI.' Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pa6) Ibdopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMda___ etacca vyavahAranayA ducyte| kuta ityAzaMkAyAM punarAcArya evAha-sA khalu karmaNo bhavati tasya sambandhastadA kthmiti| vatsa! AkarNaya khalu yasmAtsA ekadezena vizleSalakSaNA nirjarA karmaNa: citsamAnyAnuvidhAyipudgala pariNAmarUpasya dravyakarmaNa: sambandhinI saMbhavati dravyayoreva sNyogpuurvvibhaagsNbhvaat| tasya ca dravyakarmaNastadA yogina: svarUpamAtrAvasthAnakAle sambandhaH pratyAsattirAtmanA saha kathaM ? kena saMyogAdiprakAreNa sambhavati? sUkSmekSikayA samIkSyasva, na kathamapi smbhvtiityrthH| yadA khalvAtmaiva dhyAnaM dhyeyaM ca syAttadA sarvAtmanApyAtmanaH paradravyAdvyAvRtya svarUpamAtrAvasthitatvAtkathaM dravyAMtareNa sambandhaH syAttasya dvisstthtvaat| na caitatsaMsAriNo na saMbhavatIti vAcyaM / saMsAratIraprAptasyAyogino muktAtmavatpaJca hasvAkSaroccAraNakAlaM yAvattathAvasthAnasambhavAtkarmakSapaNAbhimukhasya lkssnnotkRssttshukl-leshyaasNskaaraaveshvshaattaavnmaatrkrmpaartntrvyvhrnnaat| A vyavahAranayathI kahevAmAM AvyuM che. "zAthI' ? evI AzaMkA thatAM, pharIthI AcArya ja kahe che- te (nirjarA ) kharekhara karmanI thAya che. teno (karmano) saMbaMdha tyAre kevI rIte che? vatsa! sAMbhaLa. kharekhara te (nirjarA ) ekadeza (karmanuM) vizleSalakSaNavALI (chUTavArUpa) karmanI nirjarA, citsAmAnyane anuvidhAyI (anusaratA) pudgala pariNAmarUpa dravyakarma saMbaMdhI hoya che, kAraNa ke be dravyonA saMyogapUrvaka (temano ) vibhAga (chUTA paDavuM) saMbhave che. jyAre yogI puruSa svarUpamAtramAM avasthAna karI rahyo che te samaye dravyakarmano AtmA sAthe saMbaMdha (prayAsatti) kevI rIte kayA saMyogAdi prakAre saMbhave che te jarA sUkSmadaSTithI vicAra kara, arthAt koI rIte (saMbaMdho saMbhavato nathI, evo artha che. jyAre kharekhara AtmA ja dhyAna ane dhyeya thaI jAya che tyAre sarvarIte AtmA para dravyothI vyAvRtta thaI, svarUpamAtramAM avasthita thavAthI bIjA dravya sAthe teno saMbaMdha kevI rIte hoya? kAraNa ke saMbaMdha to be (dravyo) vacce hoya (ekamAM na hoya) AvI (avasthA) saMsArI jIvane saMbhavatI nathI ema nahi (arthAt saMbhave che) evo vAcya che kAraNa ke saMsAranA kAMThAne prApta thayelA ayogIne, muktAtmAnI mAphaka pAMca hRsva svara [4, 6, 3, trada, 4] bolavAmAM jeTalo kALa lAge teTalA kALa sudhI tevI (nirbandha) avasthA rahevI saMbhavita che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ (57 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) ibdopadeza tathAcoktam paramAgame 'sIlesiM saMpatto NiruddhaNissesa Asavo jiivo| kammarayavippamukko gayajogo kevalI hodi||' jemanAM samasta karmo zIdhra nAza thavAnA che evA (caudamAM guNasthAnavarsI) jIvane paNa utkRSTa zuklalazyAnA saMskAranA Avezavaza teTalA samaya sudhI (pAMca hrasva svara bolavAmAM jeTalo samaya lAge tyAMsudhI) karma paratatratAno vyavahAra hoya che; tathA paramAgamamAMgommadasAra jIvakAMDamAM kahyuM che ke jeo zIlonA (aDhAra hajAra zIlonA) bhedonA izatvane (svAmitvane) prApta thayA che, jemane samasta Asrava rokAI gayo che tathA je karmarUpI rajathI rahita thaI gayA che te gatayoga (ayoga) kevalI che.' bhAvArtha- adhyAtmayogathI AtmAmAM AtmAnuM ja joDANa karavAthI karmonI nirjarA thAya che. te dhyAna karanAra jIvonA be prakAra che: (1) siddhayogI arthAta je te bhave ja mukti pAme che te ane (2) acaramazarIrI dhyAnAbhyAsI yogI arthAt sAdhyayogI-jeo te bhave mukti pAmatA nathI te (1) siddhayogI kSapakazreNI mAMDI te ja bhave mokSa pAme che. AThamAM guNasthAnethI te zreNI zarU thAya che. dezamAM guNasthAna sudhI temane zuddhopayoga sAthe abuddhipUrvaka zubha bhAva hoya che; temane zuddhopayoganA kAraNe ghAtikarmanI nirjarA thAya che ane abuddhipUrvakanA zubha bhAvane lIdhe temane ghAtikarmano tathA athAtinI zubhakarmaprakRtino guNasthAna anusAra baMdha thAya che. vItarAgatA prApta thayA pachI yogathI mAtra sAtavedanIya karmano Asrava thAya che. 14mAM guNasthAnamAM temane karmono saMvara paripUrNa thAya che tathA sarva karmonI nirjarA 14mA guNasthAnane aMte thAya che. A pramANe siddhayogInI dazA hoya che. 1. "moha ane yoganA nimittathI samyagdarzana, samyajJAna ane samyakacAritrarUpa AtmAnA guNonI tAratamyarUpa avasthAvizeSane guNasthAne kahe che. teno cauda bheda cheH 1. mithyAtva, 2. sAsAdana, 3. mizra, 4. aviratasamyagdaSTi, 5. deza virata, 6, pramattavirata, 7. apramatta virata. 8. apUrvakaraNa, 9. anivRttikaraNa, 10. sUkSmasAmparAya, 11. upazAntamoha, 12. kSINamo, 13. sayogI kevalI ane 14. ayogI kevalI. (zrI jaina siddhAMta pravezikA-591, 592.) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 58) iSTopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdashruuytaaN cAsyaivArthasya saMgrahazloka: kaTasya kartAhamiti sambandhaH syaadvyordvyoH| dhyAnaM dhyeyaM yadAtmaiva sambandhaH kiidRshstdaa||25|| TIkA- syaadbhvet| kosau ? sambandhaH dravyAdinA prtyaasttiH| kayo:? dvayoH kathaMcidbhinnayoH padArthayoH iti anena lokaprasiddhena prkaarenn| kathamiti ythaahmsmi| kIdRzaH kartA nirmaataa| kasya ? kaTasya vaMzadalAnAM jalAdiprati (2) sAdhyayogI- mukhyapaNe sAtamAM guNasthAnavartAi muni sAdhyayogI kahevAya che. jyAre teo nirvikalpa svarUpamAM lIna thAya che tyAre jeTalA aMze vItarAgatA hoya che teTalA aMze ghAtikarmano baMdha thato nathI, paraMtu tyAM abuddhipUrvaka zubhabhAva hovAthI teTalA aMze ghAtikarmano tema ja sAtAvedanIyAdi zubhakarmano baMdha thAya che, paraMtu asAtAvedanIyAdi azubhakarmano baMdha thato nathI. cothA-pAMcamAM guNasthAne paNa dharmI jIva koI koI vakhate nirvikalpa dhyAnamAM hoya che ane tyAre tene karmonA saMvara-baMdhanI vyavasthA upara pramANe hoya che. mukhyapaNe 4-pa-6 guNasthAnomAM savikalpa dazA hoya che. A ja arthane batAvanAra saMgraha-zloka sAMbhaLa: zloka-25 anvayArtha- [ sa6] huM [ W] caTAIno [vartA] kartA chuM [ti] e rIte [Dhayo: yoH] judA judA be padArtho vacce [ saMvaMdha:] saMbaMdha [cAta] hoI zake. [vA] jayAre [mAtmA chava] AtmA ja [ dhyAne dhyeya] dhyAna ane dhyeyarUpa thaI jAya [ tavA] tyAre [varIdaza: arUMdha:] saMbaMdha kevo? TIkA- hoI zake. koNa che? saMbaMdha arthAt dravyAdi sAthe pratyAtti (nikaTa saMyoga). kayA baMneno ( saMbaMdha) ? A lokaprasiddha prakAra vaDe kathaMcit baMne bhinna padArthono. kevI rIte? jema ke "huM chuM'. kevo (huM) ? kartA eTale nirmAtA (karanAra). kono (kartA) caTAInoarthAt vAMsanI cIponA jalAdinA saMbaMdhathI utpanna thatA caTAIno karanAra huM', e beno saMyoga, svayaM dhyAnane dhyeya kyAM, kevo tyAM saMyoga? 25. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) iSTopadeza (59 bandhAdyarthasya prinnaamsy| evaM sambandhasya dviSThatAM pradarya prkRtervytirekmaah| dhyAnamityAdi dhyAyate yena dhyAyati vA yastaddhyAnaM dhyAtikriyAM prati karaNaM kartA vaa| 3$ 7: [tattvAnuzAsane] - 'dhyAyate yena taddhyAnaM yo dhyAyati sa eva vaa| yatra vA thyA te yA dhyAti 7 dhyAnaSyite' 67nA. dhyAyata iti dhyeyaM vA dhyaatikriyyaa''dhyaapyN| yadA yasminnAtmanaH paramAtmanA sahaikIkaraNakAle Atmaiva cinmAtrameva syAttadA kIdRzaH saMyogAdiprakAra: sambandho dravyakarmaNA sahAtmanaH syAt 'yena jAyate' dhyAtmayogena karmaNAmAzu ni reti' paramArthataH kthyte| padArthanA pariNAmano- evI rIte saMbaMdhanuM dviSThANuM (eTale baMnemAM rahevAvALA saMbaMdhane ) batAvIne prakRtinI bhinnatA kahI (anAdithI AtmA ane karmano saMyoga saMbaMdha che, paraMtu saMbaMdha baMne bhinna padArtho vacce hoI zake, tethI prakRti (karma) AtmAthI bhinna padArtha che ema kahyuM). dhyAna ityAdi- je dvArA dhyAvavAmAM Ave arthAt je dhyAve te dhyAna che athavA dhyAtikriyAmAM je karaNa (sAdhana ) hoya vA kartA hoya tene dhyAna kahe che. tattvAnuzAsana' - zloka 67 mAM kahyuM che ke je dvArA dhyAna karavAmAM Ave che te dhyAna athavA je dhyAna dhyAve che te ja dhyAna che, athavA je dhyAvavAmAM Ave che te athavA dhyAtine dhyAna kahe che" . je dhyAvavAmAM Ave te dhyeya che athavA dhyAtikriyAthI dhyeya samajavuM. jyAre AtmAnA, paramAtmA sAthe ekIkaraNanA kALe AtmA ja citmAtra ja thaI jAya, tyAre dravyakarma sAthe AtmAno saMyogAdi-rUpa kevA prakArano saMbaMdha hoI zake jethI "adhyAtmayogathI karmonI zIdhra nirjarA thaI jAya che' e saMbaMdhI (zloka-24 mAM) paramArthe kahevAmAM AvyuM che? bhAvArtha:- caTAI ane caTAIno kartA- baMne ekabIjAthI bhinna bhinna che, tethI te baMneno saMyoga saMbaMdha banI zake che, paraMtu dhyAna ane dhyeyarUpa avasthA AtmAthI abhinna hovAthI teno AtmA sAthe tAdAbhya saMbaMdha che, saMyoga saMbaMdha nathI. je samaye AtmA dhyAna avasthAmAM paramAtmarUpanI sAthe ekameka thaI jAya che, te samaye dhyAna ane dhyeyamAM abhinnatA rahe che. te samaye caitanyarUpa AtmapiMDa sivAya anya koI para dravyanA saMbaMdhano abhAva hovAthI saMyogAdirUpa koI navo saMbaMdha ghaTato nathI, paraMtu te avasthAmAM karmAdino je jUno saMyoga saMbaMdha che teno paNa nirjarA dvArA abhAva thAya che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 60). ibdopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdaatraah ziSyaH -tarhi kathaM bandhastatpratipakSazca mokSa iti bhgvn| yadyAtmakarmadravyayoradhyAtmayogena vizleSa: kriyate tarhi kathaM kenopAyaprakAreNa taryobandhaH parasparapradezAnupravezalakSaNa: saMzleSa: syaat| ttpuurvktvaadvishlesssy| kathaM ca tatpratipakSo bandhavirodhImokSa: sakalakarmavizleSalakSaNo jIvasya syAttasyaivAnaMtasukhahetutvena yogibhi: praarthniiytvaat| gururAha badhyate mucyate jIvaH samamo nirmamaH krmaat| tasmAtsarvaprayatnena nirmamatvaM vicintyet||26|| zloka-24 mAM kahyuM che ke "adhyAtmayogathI karmonI zIdhra nirjarA thAya che' - e kathana pUrvabaddha karmonI apekSAe apekSae che. jyAre AtmAnuM paramAtmA sAthe ekIkaraNa thAya che, tyAre AtmA ja citmAtra thaI jAya che, to pachI AtmAno dravyakarmo sAthe saMbaMdha ja kevI rIte bane ? utkRSTa advaita dhyAnAvasthAmAM navAM karmano koIpaNa prakArano saMbaMdha nathI, to chUTavuM konuM (nirjarA konI)? tethI siddhayogI yA gatayogI athavA ayogakevalI ne karmonI nirjarA kahI che te pUrvabaddha karmonI thAya che ema samajavuM. temane karmonI nirjarA thAya che- e kahevuM e vyavahAranayathI che, nizcayanayathI nahi. 25. ahIM ziSya kahe che tyAre baMdha ane teno pratipakSarUpa mokSa kevI rIte? bhagavAn ! jo adhyAtmayogathI Atmadravya ane karmadravyano vizleSa (eka bIjAthI bhinna) karavAmAM Ave, to kevIrIte eTale kayA prakAranA upAya vaDe, te baMneno baMdha-arthAt paraspara pradezonuM pravezalakSaNa saMzleSa (saMyogarUpa baMdha) hoya? kAraNa ke te pUrvaka (baMdhapUrvaka) ja vizleSa (viyoga) hoya; ane teno pratipakSI eTale bandha virodhI mokSa je saMpUrNa karmonA vizleSa (abhAva ) lakSaNavALo che te jIvane kevI rIte hoI zake ? kAraNa ke anaMtasukhanuM kAraNa hovAthI yogIo dvArA te prArthanIya che. guru kahe che - * paradavvarao bajjhadi virao muccei vivih-kmmehiN| eso jiNauvadeso samAsado bndh-mukkhss||23|| | [ mokSaprAmRta] mohI bAMdhe karmane, nirmama jIva mukAya, tethI saghaLA yatnathI, nirmama bhAva jagAya. 26. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updares (61 TIkA- mametyavyayaM mamedamityabhinivezArthamavyayAnAmanekArthatvAt tena samamo mamedamityabhinivezAviSTo ahamasyetyabhinivezAviSTazcopalakSaNatvAt jIvaH krmbhirbdhyte| tathA coktam kahAna jainazAstramALA ) na karmabahulaM jagannacalanAtmakaM karma vA, na cApi karaNAni vA na cidacidvadho bndhkRt|' yadaikyamupayogabhUHsamupayAti raagaadibhiH| sa eva kila kevalaM bhavati bandhaheturnRNAm / / tathA sa eva jIvo nirmamastadviparItastairmucyata iti yathAsaMkhyena yojanArtha krmaadityupaattm| iSTopadeza zloka-26 anvayArtha:- [ samama: nIva:] mamatAvALo jIva ane [nirmama: nIva:] mamatArahita jIva [ mAt] anukrame [ vadhyante ] baMdhAya che ane [muSyate] mukta thAya che (baMdhanathI chUTe che); [tasmAt] tethI [ sarvaprayatnena] pUrA prayatnathI [nirmamatva] nirmamatvanuM [vivintayet] vizeSa karIne ciMtavana karavuM joIe. k TIkAH- avyayonA aneka artha hoya che, 'mama' e avyaya che. teno artha abhiniveza thAya che, tethI 'samama:' arthAt 'mama phavar' 'A mAruM che' evA abhinivezavALo ( jIva ) tathA upalakSaNathI 'aham asya-' huM Ano chuM evA abhinivezavALo jIva karmothI baMdhAya che. 6 - - zrI amRtacandrAcArye zrI samayasAra kalaza zloka 164 mAM kahyuM che keH karmabaMdha karanAruM kAraNa, nathI bahu karmayogya puddagalothI bharelo loka, nathI calanarUpa karma (arthAt kAya-vacana-mananI kriyArUpa yoga), nathI aneka prakAranA karaNo (indriyo ) ke nathI cetana acetanano thAta. 'upayoga bhrU' arthAt AtmA rAgAdika sAthe je aikaya pAme che te ja eka (-mAtra rAgAdika sAthe ekapaNuM pAmavuM te ja) kharekhara puruSone baMdhanuM kAraNa che.' tathA te ja jIva jo nirmama eTale tenAthI vitarIta (arthAt rAgAdithI rahita upayogavALo) thAya, to te karmothI chUTI jAya che. (anukrama saMkhyAnI yojanA mATe zlokamAM 'mAt' zabda vAparyo che, (jema- ke - samama: vadhyute, nirmama: mughyate), Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 6ra). ibdopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMda3chuM - " akiJcano'hamityAsva trailokyaadhiptirbhveH| yonimArce tava proruM rahyuM paramAtmanaHA" [mAtmAnuzAsane] athavA "rAgI bandhAti karmANi vItarAgI vimunycti| nIvo jIvanopazogathe saMkSepAkadhamokSayo:[ jJAnAve ] yasmAdevaM tasmAtsarvaprayatnena vratAdyavadhAnena manovAkkAyapraNidhAnena vA nirmamatvaM vicintyet| mattaH kAyAdayo'bhinnAstebhyo'hamapi tttvtH| nAhameSAM kimapyasmi mamApyete na kinycn|| ityAdi zrutajJAnabhAvanayo mumukSurvizeSeNa bhaavyet| 3$ -[mAtmAnuzAsane] 'nivRttiM bhaavyedyaavnnnirvRttistdbhaavtH| na vRttirna nivRttizca tadeva padamavyayam ' / / 236 / / 'mAtmAnuzAsana' - zloka 110 mAM kahyuM che ke huM akiMcana chuM (eTale mAruM kAMI paNa nathI) - ema bhAvanA karI besI raho (pariNamo) ane traNa lokanA svAmI banI jAo. A tane yogIone gamya (jANI zakAya tevuM) - evuM paramAtmAnuM rahasya batAvyuM che; athavA "jJAnAva' - pR. 242 mAM kahyuM che ke rAgI (jIva) karmo bAMdhe che ane vItarAgI jIva (rAgAdithI rahita jIva) karmothI mukta thAya che. baMdha-mokSa saMbaMdhI jinendrano A saMkSepamAM upadeza che.' tethI sarva prayatnathI vratAdimAM (zuddha pariNamanamAM) avadhAnathI (citta lagAvI) athavA mana, vacana, kAyanI sAvadhAnIthI nirmamatvanuM vizeSa prakAre ciMtavana karavuM joIe. mArAthI zarIrAdi bhinna che ane paramArthe temanAthI huM paNa bhinna chuM. huM temano kAMI paNa nathI ane teo paNa mArA kAMI paNa nathI,' ityAdi zrutajJAnanI bhAvanAthI mumukSue khAsa karIne bhAvavuM joIe. zrI guNabhadrAcArye "mAtmAnuzAsana' - zloka 236 mAM kahyuM che ke "jyAM sudhI mukti na thAya tyAM sudhI (parabhAvothI) nivRttinI (pAchA haThavAnI) bhAvanA karavI. tenA (parabhAvanA) abhAvamAM pravRtti ane nivRtti ja raheze nahi. te ja avinAzI pada che." Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updares kahAna jainazAstramALA ) iSTopadeza athAha shissyH| kathaM nu taditi / nirmamatvaviciMtanopAyaprazno'yaM / atha gurustatprakriyAM mama vijJasya kA spRheti yAvadupadizatieko'haM nirmamaH zuddho jJAnI yogIndragocaraH / bAhyAH saMyogajA bhAvA mattaH sarve'pi sarvathA / / 27 / / (63 bhAvArtha:- jyAre strI-putrAdi mArAM ane huM temano evA mamakArarUpa vibhAva pariNAmothI jIva pariName che, tyAre rAga-dveSarUpa pariNatinA nimitte zubhAzubha karmano baMdha thAya che, kintu jyAre strI, putrAdi padArthomAM mArApaNAnI kalpanA choDI de che', tyAre nirmama pariNAmothI zubhAzubha karmano baMdha thato nathI. mATe nirmamatvanuM ja ciMtavana karavuM joIe. je samaye upayoga vibhAva bhAvothI ekarUpa thAya che, te samaye rAga-dveSa sAthe ekatAbuddhithI pariNAmarUpa adhyavasAnabhAvathI baMdha thAya che. rAgAdithI ekatArUpa upayoga ja karmabaMdhanuM kAraNa che, paraMtu rAgAdithI ekAtArahita upayoga baMdhanuM kAraNa nathI- te karma- muktinuM kAraNa che. je 52ne 52 ane AtmAne AtmA mAnI rAgI-dveSI thato nathI ane pa2 padArthomAM sukha-duHkhanI kalpanA karato nathI, paraMtu te pratye samabhAvI rahe che, te karmothI chUTe che ane paramAtmA bane che. 'rAgI karmathI baMdhAya che ane virAgI karmathI chUTe che' evo jinendra bhagavAnano baMdha-mokSano saMkSepamAM upadeza che. 52 dravya mAruM nathI' evuM pariNamana jyAre thAya che, tyAre te parama udAsInatArUpa pariName ane tenuM phala traNa lokanA jIvo jene potAno svAmI mAne tevuM pada te prAsa kare che. jyAre 52 bhAvathI rahita thaI mukta thAya, tyAre nathI pravRtti ke nathI nivRtti, kevala zuddhasvarUpa ja che. 26. have ziSya kahe che- te (nirmamatva ) kevI rIte hoya ? 'nirmamatvanuM ciMtavana karavAnA upAyano ' A prazna che. have guru tenI (upAyanI ) prakriyAne 'yoo........ zloka 27thI laI'mana vijJasya / spRhA'- zloka 30 sudhInA zlokodvArA upadeza che. nirmama eka vizuddha huM, jJAnI yogI-gamya, saMyogI bhAvo badhA, mujathI bAhya aramya. 27. Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 64). iSTopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdattiikaa- dravyArthikanayAdeka: pUrvAparaparyAyAnusyUto nirmamo-mamedamahamasyetyabhinivezazUnyaH zuddhaH zuddhanayAdezAdravyabhAvakarmanirmukto jJAnI svaparaprakAzanasvabhAvo yogIndragocaro'naMtaparyAyaviziSTatayA kevalinAM zuddhopayogamAtramayatvena zrutakevalinAM ca sNvedyohmaatmaasmi| ye tu saMyogAdravyakarmasambandhAdyAtA mayAsaha sambandhaM prAptA bhAvA dehAdayaste sarve'pi matto matsakrAzAtsarvathA dravyAdiprakAreNa bAhyA bhinnAH sNti| zloka- ra7 * anvayArtha- [gadaM] huM [:] eka, [nirmama:] mamatArahita, [zuddhaH] zuddha, [jJAna] jJAnI ane [yonIndrovara:] yogIndrodvArA jANavA yogya chuM, [ saMyoganA ] saMyogajanya [sarve pi mAvI:] badhAya je (daharAgAdika ) bhAvo che te [matta ] mArAthI [sarvathA] sarvathA [vAhya:] bhinna che. TIkAH- dravyArthikanayathI eka eTale pUrvApara paryAyomAM anusmRta (anvita), nirmama eTale "A mAruM che,' 'huM eno chuM'. evA abhiniveza (mithyA mAnyatA) thI rahita, zuddha eTale zuddhanayanI apekSAe dravyakarma-bhAvakarmathI rahita, jJAnI eTale sva-paraprakAzaka svabhAvavALo ane yogIndragocara eTale kevalIone anaMta paryAyonI viziSTatA sahita jANavA yogya ( jJaya) tathA zrutakevalIyone zuddhopayogamAtrapaNAne lIdhe saMvedanayogya huM AtmA chuM. saMyogathI eTale dravyakarmanA saMbaMdhathI je dehAdika bhAvono (padArthono) mArI sAthe saMbaMdha prApta thayo che te badhA mArAthI sarvathA dravyAdi prakAre (dravya kSetra-kAla-bhAve ) bAhya eTale bhinna che. bhAvArtha- dravyasvabhAve AtmA eka che, AtmA nirmama che arthAt "A mAruM che" ane huM eno chuM" - evA abhinivezathI (mithyA abhiprAyathI) zUnya che; AtmA zuddha che arthAt dravyakarma-bhAvakarmathI rahita che, te jJAnI eTale sva-paraprakAzaka svabhAvavALo che ane jema te kevalI ane zrutakevalIne jJAnagocara che tema sarva samyagdaSTione paNa te svasaMvedanajJAnagocara che. karmasaMbaMdhita zarIra, strI, putrAdi bAhya saMyogI padArtho tathA vikArI bhAvo AtmAnA caitanyasvarUpathI sarvathA bhinna che. 27. * ego me sassado AdA nnaanndNsnnlkkhnno| sesA me bAhirA bhAvA savve sNyoglkkhnnaa|| (zrI niyamasAra gAthA 102). Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) iSTopadeza (65 punarbhAvaka evaM vimRzati saMyogAtkimiti dehAdibhiH sambandhAddehinAM kiM phalaM syaadityrthH| tatra svayameva samAdhatte duHkhasaMdohabhAgitvaM sayogAdiha dehinaam| tyajAmyenaM tataH sarvaM mnovaakkaaykrmbhiH||28|| TIkA- duHkhAnAM saMdoha: samUhastadvAgitvaM dehinAmiha saMsAre saMyogAhehAdi smbndhaadbhvet| yatazcaivaM tata enaM saMyogaM sarvaM niHzeSaM tyjaami| kai: kriyamANaM ? manovAkkAyakarmabhirmanovargaNAdyAlambanairAtmapradezaparispaMdaistaireva tyjaami| ayamabhiprAyo pharI bhAvaka (bhAvanA karanAra) vicAre che ke saMyogathI zuM (phalo? eno artha e che ke dehAdinA saMbaMdhathI prANIone zuM phala maLe ? te ja samaye te svayaM ja samAdhAna kare che: zloka-28 anvayArthaH- [36] A saMsAramAM [ saMyoti] dehAdikanA saMbaMdhathI [dinAM] prANIone [du:vasaMvodamAgavaM] duHkhasamUha bhogavavuM paDe che (arthAt anaMta duHkha bhogavavAM paDe che), [tataH] tethI [ sarva] te samasta (saMbaMdha) ne [manovAyafmaH] mana-vacana-kAyanI kriyAthI [ tyajJAna] huM tajuM . TIkAH- duHkhono saMdoha (samUha) - tenuM bhogavavApaNuM ahIM eTale A saMsAramAM saMyogane lIdhe arthAt dehAdinA saMbaMdhane lIdhe hoya che ( -arthAt dehAdinA saMbaMdhane lIdhe prANIone aneka duHkho bhogavavA paDe che). tethI te sarva saMyogane (tenA pratyenA rAgane) huM saMpUrNapaNe choDuM chuM. zA vaDe karavAmAM AvatA (saMbaMdhane )? mana-vacana-kAyanI kriyAthI, manovargaNAdinA AlaMbanathI AtmapradezonA parispandadvArA (karavAmAM AvatA saMbaMdhane) ja huM choDuM chuM. Ano abhiprAya e che ke mana-vacana-kAyA dehIne saMyogathI, du:kha samUhano bhoga, tethI mana-vaca-kAyathI, choDuM sahu saMyoga. 28. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 66 ) iSTopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdamnovaakkaayaanprti parispandramAnAnAtmapradezAn bhAvato niruddhaami| tdbhedaabhedaabhyaasmuultvaatsukhduHkhaikphlnirvRttisNsRtyoH| tathA coktaM [ samAdhitantre] " svabuddhyA yAvad gRhiyAtkAyavAkacetasAM tryN| saMsArastAveteSAM mevAse tu nivRtiH" dharA punaH sa evaM vimRzati pudgalena kila saMyogastadapekSA maraNAdayastadvyathAH kathaM parihiyaMta iti| pudgalena dehAtmanA mUtadravyeNa saha kila Agame zruyamANo jIvasya smbndho'sti| tadapekSAzca pudgalasaMyoganimitte jIvasya maraNAdayo mRtyu rogAdayaH smbhvnti| tadyathA maraNAdayaH smbhvnti| maraNAdisambandhinyo baadhaaH| prati (tenA AlaMbanathI) parispanda thatA AtmAnA pradezone huM bhAvathI rokuM chuM, kAraNa ke sukha-du:kha jenuM eka phala che tevA mokSa-saMsAranuM tevA bhedAbhedano abhyAsa mUla che. (arthAt AtmA, mana-vacana-kAyathI bhinna che- evA bheda-abhyAsathI sukharUpa mokSanI prApti thAya che ane AtmA, mana-vacana-kAyathI abhinna che - evA abheda abhyAsathI du:kharUpa saMsAranI prApti thAya che ). tathA "samAdhitaMtra" zloka 62 mAM kahyuM che ke jyAM sudhI zarIra, vANI ane mana- e traNane "e mArAM che' evI AtmabuddhithI (jIva) grahaNa kare che, tyAM sudhI saMsAra che ane jyAre temanAthI bhedabuddhino (arthAt AtmA zarIrAdithI bhinna che- evI bhedabuddhino) abhyAsa kare che, tyAre mukti thAya che." bhAvArtha- dehAdinA saMbaMdhane lIdhe saMsAramAM prANIone aneka du:kha bhogavavA paDe che. mATe jIve te dehAdi sAthenI ekatA-buddhine sarvathA choDavI joIe, arthAt mana-vacana-kAyanuM avalaMbana choDavuM joIe ane svasammukha thaI evA pariNAma karavA joIe ke jethI manavacana-kAyanuM avalaMbana chUTI AtmA avikArI thAya ane chevaTe AtmAnA pradezonuM parispaMdana paNa aTakI jAya. jyAM sudhI zarIra-mana-vANImAM Atmabuddhi che, tyAMsudhI saMsAranI paraMparA cAlu rahe che, paraMtu mana-vacana-kAya AtmAthI bhinna che, evA bhedavijJAnanA abhyAsathI muktinI prApti thAya che. 28. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updares kahAna jainazAstramALA ) iSTopadeza (67 kathaM ? kena bhAvanAprakAreNa mayA pariDriyate / tadabhibhavaH kathaM nivAryata ityarthaH / svayameva samAdhatte na me mRtyuH kuto bhIti rna me vyAdhiH kuto vyathA / nAhaM bAlo na vRddho'haM na yuvaitAni pudgale / / 29 / / TIkA- na me eko'hamityAdinA nizcitAtmasvarUpasya mRtyuH prANatyAgo nAsti / cicchaktilakSaNabhAvaprANAnAM kadAcidapi tyAgAbhAvAt / yatazca me maraNaM nAsti / tataH kutaH kasmAtmaraNakAraNAtkRSNasarpAderbhItirbhayaM mamasyAnna kutazcidapi bibhmiityrthH| vaLI te AvI rIte vicAre cheH puddagala (zIrAdi mUrta dravya) sAthe kharekhara (jIvano ) saMyoga che. tenI apekSAvALAM maraNAdi ane tenAM duHkho kevI rIte dUra karI zakAya? puddagala sAthe eTale zarIra sAthe mUrtadravya sAthe - jIvano saMbaMdha AgamamAM sAMbhaLavAmAM Ave che. tenA kAraNe eTale puddagalanA saMyoganimitte jIvane maraNAdi arthAt maraNa-rogAdi saMbhave che. tene jema maraNAdi saMbhave che, tema maraNAdisaMbaMdhI bAdhAo (du:kho ) paNa saMbhave che; to kevI rIte-kayA prakAranI bhAvanAthI mAre te (duHkhAdi) pariharavAM ? arthAt tenuM AkramaNa (humalo ) kevI rIte nivArI zakAya ? evo artha che. svayaM ja tenuM samAdhAna kare cheH zloka-29 anvayArtha:- [me mRtyu: na] mAruM maraNa nathI, to [ta: mIti: ] Dara kono ? [ me vyAdhi: na] mane vyAdhi nathI to [ vyathA chuta: ] pIDA kevI ? [ahaM na vAta: ] huM bAlaka nathI, [ ahaM na vRddha: ] huM vRddha nathI, [ahaM na yuvA] huM yuvAna nathI. [tAna] e (sarva avasthAo ) [ puddAne santi ] puddagalanI che. TIkA:- 'proDyuM' ityAdithI jenuM AtmasvarUpa nizcita thayuM che evA mane maraNa eTale prANatyAga nathI, kAraNa ke, citrazaktirUpa bhAvaprANono kadI paNa tyAga (nAza) hoto nathI, kAraNa ke mAruM ma2Na nathI, tethI maraNanA kAraNabhUta kALA nAga Adino kayAM bhIti jyAM amara huM, kyAM pIDA vaNa roga ? bAla, yuvA, nahi vRddha huM, e sahu pudgala joga. 29. Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 68 ) iSTopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdatthaa vyAdhirvAtAdidoSavaiSamyaM mama nAsti mUrttasambandhitvAdvAtAdInAM / yatazcaivaM tataH kasmAt jvarAdivikArAt mama vyathA syAttathA bAlAdyavastho nAhamasmi, tataH kathaM bAlAdyavasthAprabhavaiH dukhairabhibhUyeyaahamiti sAmarthyAdatra dRSTavyaM / tarhi kva mRtyu prabhRtIni syurityAha-- etAni mRtyuvyAdhibAlAdIni pudgale mUrtte dehAdAveva smbhvnti| mUrtadharmatvAdamUrte mayi teSAM nitraamsmbhvaat| bhaya-bhIti mane kyAMthI hoya? arthAt huM koInAthI bIto nathI evo artha che; tathA vyAdhi arthAt vAtAdi doSanI viSamatA mane nathI, kAraNa ke vAtAdino mUrta padArtha sAthe saMbaMdha che, tethI jvarAdi vikArothI mane vyathA (pIDA) kema hoya ? tathA huM bAlAdi avasthAvALo nathI, tethI bAlAdi avasthAothI utpanna thatAM duHkhothI huM kevI rIte gherAuM? (kevI rIte duHkhI thAuM?) ema sAmarthyathI ahIM samajavuM. pUche che- tyAre mRtyu vagere zAmAM hoya che? e mRtyu, vyAdhi, bAlAdi (avasthAo ) pudgalamAM eTale mUrta zarIrAdimAM ja saMbhave che. kAraNa ke teo mUrta padArthonA dharmo hovAthI, amUrta evA mArAmAM temano bilakula saMbhava nathI. bhAvArtha:- je jIvane potAnA cidAnaMda svarUpano nizcaya thaI gayo che, tene (samyagdaSTine ) dravyaprANanA tyAgarUpa maraNano bhaya hoto nathI, kAraNa ke te niHzaMka che ke zarIrano (paryAyadaSTie ) nAza thAya che, paraMtu citzaktilakSaNAtmaka jJAnadarzanarUpa bhAvaprANano kadI paNa nAza thato nathI. tene maraNano bhaya nathI, to maraNanA kAraNabhUta kRSNa sarpAdino kyAMthI bhaya hoya? na ja hoya. vaLI tene vAta-pitta-kaphanI viSamatAthI ( asamAnatAthI ) utpanna thatA vyAdhiono paNa Dara hoto nathI, kAraNa ke te jANe che ke temano saMbaMdha mUrta padArtho (zarIrAdi) sAthe che, AtmA sAthe nathI; tethI jvarAdinI pIDA tene kema hoya? na ja hoya. vaLI bAla, vRddhAdi avasthAo puddagalanI che, AtmAnI nathI; tethI te avasthAothI utpanna thatAM du:khonuM vedana paNa tene kema hoya ? na ja hoya. mRtyu, vyAdhi tathA bAla-vRddhAdi avasthAo puddagala-mUrta zarIrAdimAM ja hoI zake che, kAraNa ke te badhA mUrtimAna puddagalanA dharmo che. jIva to amUrtika cetana che. temAM te dharmo kadApi paNa hoI zake nahi. 29. Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ (69 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) iSTopadeza bhUyo'pi bhAvaka eva svayamAzaMkate- tarkhetAnyAsAdya muktAni pazcAttApakArINi bhaviSyaMtIti yadyuktanItyA bhayAdayo me na bhaveyustarhi etAni dehAdivastUnyAsAdya janmaprabhRtyAtmIyabhAvena pratipadya muktAnIdAnIM bhedabhAvanAvaSTaMbhAnmayA tyktaani| cirAbhyastAbhedasaMskAravazAtpazcAttApakArINikimitImAni mayAtmIyAni tyaktAnItyanu zayakArINi mama bhvissyti| atra svayameva pratiSedhamanudhyAyati tanneti yataH - bhuktojjhitA muhurmohAnmayA srve'pipudglaaH| ucchiSTeSviva teSvadya mama vijJasya kA spRhaa||30|| pharIthI bhAvaka (bhAvanA karanAra) ja svayaM AzaMkA kare che. tyAre prApta karIne choDI dIdhelI te (zarIrAdi) vastuo pazcAttApakArI banaze; arthAt ja ukta nIti anusAra mane bhayAdi na hoya, to e dehAdi vastuone prApta karIne- eTale janmathI mAMDIne temane AtmIya bhAve svIkArIne -have meM choDI dIdhI arthAt bhedabhAvanAnA balathI meM tyajI dIdhI; to te dehAdi vastuo, cirakAlanA abhyasta abheda (ekatva buddhinA abhyAsanA) saMskArane lIdhe zuM pazcAttApakArI banaze? arthAt "potAnI mAnI lIdhelI te vastuone meM choDI dIdhI tethI zuM te (vastuo) mane pazcAttApajanaka thaI paDaze? ahIM bhAvaka svayaM ja pratiSedhano vicAra karI kahe chenA, ema banI zakaze nahi, kAraNa ke - zloka-3) anvayArtha:- [ modAt] mohathI [sarve fu] badhAya [putra tA:] pudgalo [[du:] vAraMvAra [mayA muwifjJatA:] meM bhogavyAM ane choDI dIdhAM. [rUva tey] ucchiSTa (eMThA) jevA te padArthomAM [gha] have [mama vijJaW] mArA jevA bhedajJAnIne [vA pRdA] zI spRhA (cAhanA) hoya? (arthAt e bhogonI mane have icchA nathI). mohe bhogavI pudgalo, karyo sarvano tyAga, muja jJAnIne kayAM have, e eMThomAM rAga ? 30. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 70) iTopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdattiikaa- mohAda-vidyAvezavazAdanAdikAlaM karmAdibhAvenopAdAya sarve pudgalAH mayA saMsAriNA jIvena vAraMvAra pUrvamanubhUtAH pazcAcca nIrasIkRtya tyaktA; yatazcaivaM tat ucchiSTeSviva bhojanagandhamAlyAdiSu svayaM bhuktvA tyakteSu yathA lokasya tathA me samprati vijJasya tattvajJAnapariNatasya teSu phelAkalpeSu pudgaleSu kA spRhA ? na kdaacidpi| vatsa! tvayA mokSarthinA nirmamatvaM viciNtniiym| ____ atrAha shissyH| atha kathaM te nibadhyanta iti| atheti prazne kena prakAreNa pudgalA jIvena niyatamupAdIyanta ityrthH| TIkAH- mohathI arthAt avidyAnA Avezavaza anAdikAlathI meM saMsArI jIve sarva pudgalone karmAdibhAve grahaNa karIne vAraMvAra pahelAM bhogavyAM ane pachI temane nIrasa karIne choDI dIdhAM. jo ema che to svayaM bhogavIne choDI dIdhelAM ucchiSTa (eMThA) jevAM bhojana, gandha, mAlAdimAM, jema lokane bhogavIne choDI dIdhelA (padArthomAM) spRhA (icchA) hotI nathI, tema have tattvajJAnathI pariNata vijJa (jJAnI) evA mane te ucchiSTa (bhogavIne choDI dIdhelAM) jevA pudgalomAM zI spRhA hoya? kadApi na hoya. vatsa! tuM mokSArthI che to tAre nirmamatvanI bhAvanA vizeSa karavI joIe. bhAvArtha- jJAnI vicAre che ke jema koI bhojanAdi padArthone svayaM bhogavIne choDI de ane choDI dIdhelA ucchiSTa (eMThA) padArthone pharIthI bhogavavA icche nahi, tema avidhAnA saMskAravaze anAdikALathI anekavAra bhogavIne choDI dIdhelA padArthone havejJAnI thayAthI - huM bhogavavA icchato nathI arthAta te bhogo prati have mane spRhI ja thatI nathI. ahIM AcArya "sarva pudgalone meM vAraMvAra bhogavyAM ane choDI dIdhAM" - ema je kahyuM che te vyavahAranayanuM kathana che, kAraNa ke je paradravya che te grahI zakAtuM nathI tathA choDI zakAtuM nathI, evo ja koI teno (AtmAno) prAyogika (para nimittathI thaelo) tema ja vaiRsika (svAbhAvika) guNa che. * 30. ahIM ziSya kahe che- "te pudgalo kevI rIte baMdhAya che? arthAt kayA prakAre pudgalo jIva dvArA haMmezA grahaNa karAya che? evo prazna che; evo artha che. * je dravya che para tehane na grahI na choDI zakAya che, evo ja teno guNa ko prAyogI ne vaiRsika che. (zrI samayasAra gu. AvRtti gAthA 406 ) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) Iropadeza (71 gururAha karma karmahitAbandhi jiivojiivhitspRhH| sva-svaprabhAvabhUyastve svArthaM ko vA na vaanychti||31|| TIkA- " katthavi balio jIvo katthavi kammAIM huMti bliyaaii| jIvassa ya kammassa ya puvvaviruddhAiM viraaiN|" ityabhidhAnAtpUrvopArjitaM balavatkarma karmaNa: svasyaiva hitamAbadhnAti jIvasyaudayikAdibhAvamudbhAvya navanavakarmAdhAyakatvena svasantAnaM pussnnaatiityrthH| tathAcoktaM [ puruSArthasiddhyupAye] - jIvakRtaM pariNAmaM nimittamAtraM prapadya punrnye| svayameva pariNamante'tra pudgalAH krmbhaaven||12|| guru muche cha: zloka-31 anvayArtha:- [karma karmahitAbandhi] dharma bhanu hita. yA cha, [jIva: jIvahitaspRhaH ] 05 parnu hita yAda cha. [sva-svaprabhAvabhUyastve] potapotAno prabhAva qdhatai, [ka:vA] oe| [svArthaM ] potAno svArtha [na vAJchati] - 42che ? East:- 'katthavi............... bairAiM' / koI vakhata jIva balavAna thAya che, to koI vakhata karma balavAna thAya che. e rIte jIva ane karmane pahelethI (anAdithI ) virodha arthAta vaira cAlyuM AvyuM che. A kathanAnusAra pUrvopArjita balavAna karma (dravyakarma), karmanuM eTale potAnuM ja hita kare che, arthAt jIvamAM audayikAdi bhAvone utpanna karI navAM navAM dravyakarmonuM grahaNa karI potaan|| saMtAnane (pravAhane ) puSTa 42. cha ( yA 2 // cha), meyo artha che. tathA 'puruSArthasiddhyupAya' i yuM cha : karma karmanuM hita cahe, jIva jIvano svArtha, sva prabhAvanI vRddhimAM, koNa na cAhe svArtha. 31. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates iSTopadeza pariNamamAnasya cidazcidAtmakaiH svayamapi svakairbhAvaiH / bhavati hi nimittamAtraM paudgalikaM karma tasyApi / / 13 / / tathA nIva: kAlAdilabdhyA balavAnAtmA jIvasya svasyaiva hitamanantasukhahetutvenopakArakaM mokssmaakaaNkssti| atra dRSTAntamAha-svasvetyAdi / nijanijamAhAtmya-bahutaratve sati svArthaM svasyopakArakaM vastu ko na vAJchati, sarvopyabhilaSatItyarthaH / tato viddhi karmAviSTo jIvaH krmsnycinotiiti| 72 ) (bhagavAna zrI kuMdakuMda . * 'jIvakRta pariNAmane nimittamAtrarUpa pAmIne (jIvathI bhinna) anya puddagalo svayaM ja karmarUpa pariName che.' 12. nizcayathI potAnA cetanAtmaka pariNAmothI svayaM ja pariNamatA jIvane paNa te pauddagalika karma nimittamAtra thAya che.' 13. tathA kAlAdi labdhithI balavAna thayelo AtmA, jIvane potAne ja hitarUpa tathA anaMtasukhanA kAraNapaNAne lIdhe upakAraka evA mokSanI AkAMkSA kare che. ahIM daSTAnta kahe che- 'svasvetyAvi' 0 potapotAnuM mAhAtmya adhiktara vadhatAM, potAnA svArthane arthAt potAne upakAraka vastune koNa na icche? arthAt sarve icche che- evo artha che. tethI jANa ke karmAviSTa (karmathI baMdhAyelo ) jIva karmono saMcaya kare che (navAM karma grahaNa kare che ). bhAvArtha:- A jIvane anAdi kALathI karma sAthe saMbaMdha che. pUrvasaMcita karmanA udayakALe jIva jo potAnuM AtmasvarUpa bhUlI karmanA udayamAM joDAya arthAt temAM Atmabuddhi kare to jUnAM karma navAM karmanA AsravamAM nimitta thAya che. jyAre jIva karmodayamAM joDAya che, tyAre karmanI baLajorI che ema kahevAya che, paNa jyAre jIva karmavipAkane ekatAbuddhie bhogavato nathI, tyAre jUnAM karmano udaya navA karma-baMdhamAM nimitta thato nathI. te samaye ema kahevAya ke jIvanA baLavAna puruSArtha AgaLa karmanuM kAMI cAlatuM nathI. * jIvapariNAmaheduM kammattaM puggalA puggalakammaNimittaM taheva jIvo vi Navi kuvvai kammaguNe jIvo kammaM taheva aNNoNNaNimitteNa du pariNAmaM jANa prinnmNti| pariNamai / / 80 / / jIva guNe / voTuMvi||8|| [ samayasAre kundakundAcAryaH ] Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ (74 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) iSTopadeza yatazcaivaM tata: paropakRtimutsRjya svopakAraparo bhv| upakurvanparasyAjJo dRzyamAnasya lokvt||32|| karma to jaDa che. tene to sukha-du:kha nahi hovAthI hita-ahita hotuM nathI, paNa jIvanA hInAdhika puruSArthanI apekSAe te baLavAna ke baLahIna kahevAya che. jIvanA vartamAna puruSarthe upara ja karmanA baLanuM mApa vyavahAre aMkAya che. karmano jyAre saMcaya thAya che tyAre karma potAnuM hita icche che ema kahevAya che. te jaDa hovAthI tene cAhanA ke icchA hotI nathI. karma karmanuM hita icche che eTale karmAviSTa jIva karmano saMcaya kare che- evo TIkAkArano kahevAno bhAva che. jyAre jIva sva-svarUpanuM bhAna karI, parathI huThI svasammukha taraphano puruSArtha jema jema vadhArato jAya che, tema tema tenuM (jIvanuM) baLa vadhatuM jAya che ane karmanuM nimittapaNe tUTatuM jAya che. e samaye jIvanI sabaLatA thaI ane karmanI nirbaLatA thaI ema kahevAmAM Ave jyAre jIva svarUpathI zruta thaI para taraphanuM-karma, nimittAdi tarapha-valaNa karI paranI sAthe ekatAbuddhirUpa UMdho puruSArtha kare che, tyAre te karmane svayaM vaza thaI jAya che. e samaye jIvanI nirbaLatA che ane karmanI te kALe sabaLatA che, ema kahevAmAM Ave che. paranI sAthe ekatAbuddhi Adi thatAM jIvane rAgadveSAdi thAya che. A rAga-dveSAdinA nimitte karmabaMdha svayaM thAya che, e rIte karmanI saMtati cAlu rAkhavAmAM jIva svayaM ja aparAdhI che; karma ke nimittano temAM kAMI doSa nathI. karmanuM sabaLapaNuM ke nirbaLapaNuM kahevuM te vyavahAranayanuM kathana che. ajJAnI jIvanA pariNAmane nimitta karIne pudagalo karmapaNe pariName che ane pugalakarmane nimitta karIne ajJAnI jIva paNa pariName che. ema jIvanA pariNAmane ane pudgalanA pariNAmane paraspara mAtra nimitta-naimittikabhAva che, paNa paraspara kartA-karmabhAva nathI.' 31. (juo, zrI samayasAra gA. 80, 81, 82 nI TIkA) ema che tethIH * cetana jo nija bhAnamAM, kartA Apa svabhAva, varte nahi nijabhAnamAM, kartA karma prabhAva. 78 (zrImad rAjacandra kRta- "Atmasiddhi" . 78) dazyamAna dehAdino, mUDha kare upakAra, tyAgI para upakArane, kara nijano upakAra. 32. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates iSTopadeza 74 ) (bhagavAna zrI kuMdakuMda TIkA- parasya karmaNo dehAdervA avidyAvazAt kriyamANamupakAraM vidyAbhyAsena tyaktvAtmAnugrahapradhAno bhava tvN| kiM kurvansan ? upakurvan! kasya, parasya sarvathA svasmAdbAhyasya dRzyamAnasyendriyairanubhUyamAnasya dehAdeH / kiM viziSTo yatastvaM ? ajnystttvaanbhijnyH| kiMvallokavat / yathA lokaH paraM paratvenAjAnaMstasyopakurvannapi taM tattvena jJAtvA tadupakAraM tyaktatvA svopakAro bhavatyevaM tvamapi bhvetyrthH|| 32 / / zloka-32 anvayArtha:- [ajJa: jovat] tuM loka samAna mUDha thaI [dazyamAnasya paraphya] dekhavAmAM AvatA (zarIrAdi ) 52 padArthano [3parvana] upakAra kare che. (have) tuM [ paropakRti] 52nA u5kA2nI icchA [utkR] choDI daI [svopAvara: mava ] potAnA upakAramAM tatpara thA. TIkA:- avidhAnA vaze 52no eTale karmano athavA zarIrAdikano karavAmAM AvatA u5kA2no, vidhAnA (samyajJAnanA ) abhyAsathI tyAga karI, tuM pradhAnapaNe potAno AtmAno ) anugraha (upakAra ) karavAmAM tatpara thA. zuM karato (tuM)? upakAra karato. kono? parano arthAt sarvathA potAnAthI bAhya(bhinna) dekhAtA tathA indriyo dvArA anubhavamAM AvatA zarIrAdino (upakAra karato ); kAraNa ke (tuM) kevo che? tuM ajJAnI-tattvono ajANa cho. konI mAphaka? lokonI mAphaka. jema (ajJAnI ) loka jyAM sudhI 52ne 52rUpa nathI jANato, tyAM sudhI teno upakAra kare che, paraMtu tene tattvathI jANyA pachI (arthAt svane sva-rUpa ane pa2ne 52rUpa jANyA pachI) teno upakAra karavo choDI de che ane potAno upakAra karavA tatpara thAya che, tema tuM paNa tatpara thA (arthAt tattvajJAnI banI AtmopakAra karavA tuM tatpara thA) evo artha che. bhAvArtha:- ajJAnane lIdhe ajJAnI jIva jyAM sudhI karma tathA zarIrAdine parUpa nathI jANato tyAMsudhI te tenuM bhaluM karavAnI- tenA upara upakAra karavAnI vRtti kare che, paraMtu jyAre tene bhedavijJAnanA baLe sva-52nI bhinnatA bhAse che arthAt te svane sva-rUpa ane 52ne 52rUpa jANe che, tyAre tene 52 upa2 upakAra karavAno bhAva chUTI jAya che ane te svasanmukha thaI potAnA AtmA upara upakAra karavA udyamazIla bane che. zrI pUjyapAdAcArye 'samAdhitaMtra' zloka 31 mAM kahyuM che keH Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ (75 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) iSTopadeza athAha ziSyaH, kathaM tayorvizeSa iti kenopAyena svaparayorbhedo vijnyaayet| taddhi jJAtuzca kiM syaadityrthH| gururAha gurudezAdabhyAsAtsaMvitteH svpraantrN| jAnAti yaH sa jAnAti mokSasaukhyaM nirntrm||33|| "A zarIra jaDa che. te sukha-duHkhane kAMI jANatuM nathI, chatAM mUDhabuddhi-bahirAtmA tenAmAM nigraha-anugrahabuddhi (apakAra-upakArabuddhi) kare che.' A jIva, vastusvarUpathI ajANa hovAthI potAnA AtmAthI sarvathA bhinna zarIrAdinuM kAMI karI zakato nathI to paNa ajJAnathI tenI rakSA karavA AdirUpa upakAra karavAnA vikalpamAM lAgyo rahe che mATe AcAryano tene upadeza che ke, "avidyAno tyAga karI tattvajJAnI bana ane para upakAra karavAno vikalpa choDI zuddhAtmA banavArUpa AtmopakAra kara.' ahIM ziSya kahe che- kaI rIte te baMne vacceno bheda jaNAya? arthAt kyA upAyathI sva-parano bheda jaNAya? te bheda jANanArane zuM (lAbha) thAya ? evo artha che. AcArya kahe che: zloka-33 [:] je [ gurupati ] gurunA upadezathI [bhyAsAr] abhyAsa dvArA [saMvi7] svasavedanathI [svapaSttaraM] sva-parano bheda [nAnAti] jANe che [3] te [nirantaraM] niraMtara [ mokSasauthaM] mokSanuM sukha [nAnAti] anubhave che. 1.na jAnanti zarIrANi sukh-duHkhaanybuddhyH| nigrahAnugrahadhiyaM tathApyatraiva kurvte||61|| ( [ samAdhitaMtre, zrI pUMyapAvAvArya:] guru-upadeza, abhyAsa ne, saMvedanathI jeha, jANe nija-52 bhedane, vede ziva-sukha teha. 33. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 76 ) ibdopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdattiikaa- yo jaanaati| kiM ? tatsvaparAMtaraM Atma-parayorbhedaM , yaH svAtmAnaM parasmAdbhinnaM pshytiityrthH| kuta hetoH ? saMvitterlakSaNataH svlkssyaanubhvaat| eSo'pi kutaH ? abhyAsAt abhyaasbhaavnaatH| eSo'pi gurupadezAt dharmAcAryasyAtmanazca sudRddhsv-prvivekjnyaanotpaadkvaakyaat| sa tathAnyApoDhasvAtmAnubhavitA mokSasaukhyaM nirntrmvicchinnmnubhvti| krmviviktaanubhaavyvinaabhaavitvaattsy| tathAcoktaM [ tattvAnuzAsane] - 'tamevAnubhavaMzcAyamaikacha yaM prmRcchti| tathAtmAdhInamAnaMdameti vAcAmagocaram / / 170 / / ityAdi TIkAH- je jANe che. zuM te? sva-paranuM attara arthAt AtmA ane parano bheda -arthAta je potAnA AtmAne parathI bhinna dekhe che (jANe che ) - evo artha che. kyA kAraNathI? saMvittithI (svasaMvedanathI) arthAt lakSaNathI potAnA lakSyanA ( AtmAnA ) anubhavathI. te paNa kevI rIte? abhyAsathI arthAt abhyAsanI bhAvanAthI; te (abhyAsa) paNa gurunA upadezathI arthAt dharmAcAryanA tathA AtmAnA sudaDha sva-paranuM bhedajJAna utpanna karanAra vAkyathI (thAya che ). te tevI rIte svAtmAne parathI bhinna anubhava karanAra niraMtara eTale avicchinnapaNe mokSa-sukhano anubhava kare che, kAraNa ke te (mokSa-sukhano ) anubhava, karmothI bhinna AtmAno anubhava karanArane avinAbhAvIpaNe hoya che (bIjAne nahi). tathA "tattvAnuzAsana' zloka 170mAM kahyuM che ke teno ja-AtmAno ja anubhava karatAM karatAM A AtmA utkRSTa ekAgratAne prApta kare che ane vANIne agocara (vANIthI kahI zakAya nahi tevo ) AtmAdhIna AnaMda anubhave che. bhAvArtha- je, guru eTale dharmAcArya- temanA upadeza ane zAstrAbhyAsanA nimitte AtmasaMvedanathI sva-paranA bhedavijJAnano vAraMvAra abhyAsa kare che, te AtmAne parathI bhinna anubhave che ane mokSasukhano niraMtara svAda le che, kAraNa ke mokSa-sukhano anubhava karmo AdithI AtmAne bhinna anubhava karanArane ja hoya che, bIjAne nahi. parathI bhinna AtmAno satata anubhava karanArane ja AtmasvarUpamAM utkRSTa sthiratA (ekAgratA) prApta thAya che ane te vacanAtIta atIndriya AtmAdhIna AnaMda anubhave che. 33. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) ibdopadeza (77 atha ziSyaH pRcchati-kastatra gururiti tatra mokSasukhAnubhavaviSaye ? gururAha svasminsadAbhilASitvAdabhISTajJApakatvataH / svayaM hita [taM] prayoktRtvAdAtmaiva gururaatmnH||34|| TIkA:- yaH khalu ziSyaH sadA abhIkSNaM kalyANamabhilaSati tena jijJAsyamAnaM tadupAyaM taM jnyaapyti| tatra cApravarttamAnaM taM pravarttayati sa kila guru: prsiddhH| evaM ca satyAtmanaH Atmaiva guru: syaat| kuta ityAha- svayamAtmanA svasminmokSasukhAbhi pachI ziSya pUche che-te bAbatamAM koNa guru che? arthAt mokSa-sukhanA anubhavanA viSayamAM koNa guru che? guru kahe che: zloka-34 anvayArtha:- (AtmA) [svayaM] svayaM [svasmina] potAnAmAM [ samitAjivAta ] sanI (kalyANanI yA mokSa-sukhanI) abhilASA karato hovAthI, [amadajJAparatvata:] abhISTane (potAnA icchelA mokSa-sukhanA upAyane) batAvato hovAthI ane [ hitakayovastRtvati] potAnA hitamAM (mokSa-sukhanA upAyamAM ) potAne yojato hovAthI [mAtmA Iva] AtmA ja [zAtmanaH] AtmAno [[: masti ] guru che. TIkAH- je ziSya sadA-niraMtara kalyANanI (mokSa-sukhanI) abhilASA kare che ane tethI tenA upAyano jijJAsu che tene (AtmA-guru) te upAya batAve che ane te upAya viSe nahi pravartatA tene temAM pravartAve che. te guru kharekhara prasiddha che. ema hoI, AtmAno guru AtmA ja hoI zake. ( ziSya) pUche che- kevI rIte? nija hita abhilASI svayaM, nija hita netA Atma, nija hita preraka che svaya, AtmAno guru Atma. 34. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 78) iSTopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdalaassinnyaatmni sat prazasta moksssukhmbhiikssnnmbhilssti| mokSasukhaM me smpdytaamityaakaaNksstiityevNbhaavaat| tathAbhISTasyAtmanA jijJAsyamAnasya mokSasukhopAyasyAtmaviSaye jJApakatvAdeSa mokSasukhopAyo mayA sevya iti bodhktvaat| tathA hi te mokSasukhopAye svayaM svasya pryoktRtvaat| asmin sudurlabhe mokSasukhopAye durAtmannAtmansvayamadyApi na pravRttaH iti| tatrAvarttamAnasyAtmanaH prvrtktvaat| ___ atha ziSyaH saakssepmaah| evaM nAnyopAstiH prApnotIti bhagavannuktanItyA parasyagurutve niraste sati dharmAcAryAdisevanaM na prApnoti mumukssuH| mumukSuNA dharmAcAryAdiH sevyo na bhavatIti bhaavH| na caivametaditi vaacympsiddhaaNtprsNgaat| svayaM (AtmA) AtmAvaDe mokSasukhanA abhilASI AtmAmAM sat eTale prazasta mokSasukhanI niraMtara abhilASA kare che; arthAt "mokSasukha mane prApta thAo" evA bhAvathI AkAMkSA kare che tathA abhISTa (icchelA) arthAt AtmAdvArA jijJAsita mokSasukhanA upAyanA jijJAsu AtmAne AtmaviSaya saMbaMdhI batAvanAra hovAthI arthAt A mokSasukhano upAya mAre ( AtmAe) sevavA yogya che evo bodha karato hovAthI tathA svayaM mokSasukhanA upAyamAM svane (AtmAne) prayukta karato (yojato) hovAthI, A sudurlabha mokSasukhanA upAyamAM, he durAtman AtmA! tuM svaye AjasudhI pravRtta thayo nahi" e rIte tyAM (upAyamAM) apravRtta AtmAne pravartAvanAra hovAthI (AtmA ja AtmAno guru che ). bhAvArtha- mokSasukhano abhilASI AtmA svayaM AtmAno guru che, kAraNa ke te svayaM ja potAnuM kalyANa icche che, te svayaM potAne mokSanA upAyano bodha kare che ane svayaM potAne mokSa-sukhanA upAyamAM yoje che ( lagAve che). zrI samAdhitaMtra zloka* 75mAM kahyuM che ke AtmA ja AtmAne janma-maraNarUpa saMsAramAM bhramaNa karAve che ane AtmA ja AtmAne nirvANa prati laI jAya che, mATe nizcayathI AtmA ja AtmAno guru che, bIjo koI guru nathI.' nayatyAtmAnamAtmaiva janma nirvANameva vaa| gururAtmAtmanastasmAnnAnyo'sti paramArthataH / / 75 / / [samathitatre-zrIpUjyapAvAvArya: ] Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA ) iti vadantaM pratyAha iSTopadeza nAjJo vijJatvamAyAti vijJo naajnytvmRcchti| nimittamAtrAmanyastu gterdhrmaastikaayvt||35|| ( 79 TIkA- bhadra! ajJastattvajJAnotpatyayogyo'bhavyAdirvijJatvaM tattvajJatvaM dharmAcAryAdyupadezasahastreNApi na gacchati / tathA coktam ahIM ziSya AkSepa karI kahe che- "e rIte anyanI upAsanA prApta thatI nathI, arthAt he bhagavan! ukta nIti anusAra paranA gurupaNAno* abhAva thatAM, mumukSune dharmAcAryAdinI sevA prApta thatI nathI. mumukSune dharmAcAryAdi sevavA yogya rahetA nathI evo bhAva che, paraMtu ema nathI, kAraNa ke ema kahevAmAM apasiddhAMtano prasaMga Ave che. AvuM bolanAra ziSya prati AcArya javAba Ape che: zloka-35 anvayArtha:- [ajJa: ] je puruSa ajJAnI che (arthAt tattvajJAnanI utpatti mATe ayogya che-te ) [vijJattva na AyAti] vijJa thaI zakato nathI ane [vijJa:] je vizeSa jJAnI che te [annatyaM na RRghdhati] ajJAnI thaI zakato nathI; jema ( jIvapudgalanI ) [te: ] gatimAM [ dharmAztiAyavat nimittamAtram] dharmAstikAya nimittamAtra che, tema [anya: tu ] anya ( padArtha ) paNa nimittamAtra (dharmAstikAyavat ) che. TIkAH- bhadra! ajJa eTale tattvajJAnanI utpattine mATe ayogya abhavyAdika jIva, dharmAcAryAdinA hajA2o upadezothI paNa vijJatvane-tattvajJAnane prApta karI zakato nathI. tathA kahyuM che keH * IDara sarasvatI bhaMDAranI hastalikhita pratamAM 'parasparagurutve nizcite' ne badale 'paraNyagurutve niraste' zabdo che ane te yogya lAge che. tethI te pramANe ahIM artha karyo che. mUrkha na zAnI thaI zake, jJAnI mUrkha na thAya, nimittamAtra sau anya to, dharmadravyavat thAya. 35. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80) Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates iSTopadeza tathA coktam (bhagavAna zrI kuMdakuMda tathA vijJastattvajJAnapariNato ajJatvaM tattvajJAnAtparibhraMzamupAyasahastreNApi na gcchti| 'svabhAvikaM hi niSpattau kriyaagunnmpekssyte| na vyApArazatenApi zukavatpAThyate bakaH ' / / nanvevaM ' vaje patatyapi bhayadrutavizvaloke muktAdhvani prazamino na calaMti yogaat| joSa-pravIpa-hata-mohamadAMdhArA: samyadaza: muita zeSaparISahevu'||ddarU|| bAhyanimittakSepaH praapnotiitytraah| anya: punarguruvipakSAdiH prakRtArthasamutpAdabhraMzayornimittamAtraM syAttatra yogyatAyA eva saakssaatsaadhktvaat| ' ( koI kAryanI ) utpattimAM svAbhAvika kriyA ane guNanI apekSA rahe che. seMkaDo vyApArothI (prayatnothI) paNa bagalo popaTanI mAphaka bhaNAvI zakAto nathI.' tema vijJa eTale tattvajJAne pariNata jIva hajAro upAyothI paNa ajJAnapaNAne prAsa thato nathI arthAt tattvajJAnathI paribhraSTa thato nathI. vaLI 'padmananvipaMcaviMzatiA' - zloka 63, pR. 33mAM kahyuM che keH 'jenA bhayathI gabharAI jaI duniyAnA loka mArga choDI, ahIM tahIM bhAgI jAya tevuM vajra paDe chatAM prazamabhAvasaMpanna yogIo yogathI ( dhyAnathI ) calAyamAna thatA nathI, to jJAnarUpI pradIpathI jemaNe moharUpI mahAndhakArane nAza karI dIdho che evA samyagdaSTi jIvo, zeSa parISaho AvI paDatAM, zuM calAyamAna thaze? (nahi, teo kadI paNa calAyamAna thaze nahi ). e rIte to bAhya nimitto UDI jaze ! ema atre kahe che. 'anya arthAt guru tathA zatruAdi, prakRta kAryanI utpattimAM tathA nAzamAM nimittamAtra che, kAraNa ke tyAM yogyatA ja sAkSAt sAdhaka che. Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) ibdopadeza (81 kasyAH ko yathetyatrAha, gterityaadi| ayamoM yathA yugapadbhAvigatiparimANonmukhAnAM bhAvAnAM svakIyA gatizaktireva gateH sAkSAjunikA , tadvaikalpe tasyAH kenApi krtumshkytvaat| dharmAstikAyastu gatyupagrAhakadravyavizeSastasyAH sahakArikAraNamAtraM syAdevaM prkRte'pi| ato vyavahArAdeva gurvAdeH zuzrUSA prtipttvyaa| kono koNa? jema pherityAdri' 0 thI ahIM kahe che tema. Ano artha e che ke- jema ke yugapa (ekI sAthe) bhAvI gatirUpa pariNAma mATe unmukha (te tarapha valaNavALA) padArthonI potAnI gamanazakti ja gatine sAkSAta utpanna kare che; tenA vikalapaNAmAM (eTale padArtho gamana prati unmukhatA na hoya tyAre, temAM koIthI (kAMI ) karavuM azakya che (arthAt temAM koI gati utpanna karI zake nahi). dharmAstikAya to gati-upagrAhakarUpa (gatimAM nimittarUpa ) dravyavizeSa che; te tene (gatine) sahakArI kAraNamAtra che. e rIte prakRtimAM paNa (A viSayamAM paNa ) samajavuM. tethI vyavahArathI ja guru AdinI zuzruSA (sevA) karavI yogya che. bhAvArtha:- jJAnI ke ajJAnI banavAnI yogyatA potAnA AtmAmAM ja che. guru Adi to bAhya nimittamAtra che, teo koIne jJAnI ke ajJAnI banAvI zakatA nathI. padArthomAM pariNamana mATe je unmukha yogyatA hoya che te rUpa ja kArya utpanna ( niSpanna) thAya che, kAraNa ke IRCTInuvidhAyIni vAji- kAraNa jevAM ja kAryo hoya che. anya padArtho to tenA pariNamanamAM nimittamAtra che. pratyeka padArthanI pariNamana-unmukhatA jakSaNika upAdAna ja kAryarUpe pariName che. jIva ane pudgala dravyamAM gamana karavAnI svayaM zakti che, tethI je samaye teo potAnI kriyAvatI zaktinI je prakAranI pariNamana-unmukhatAthI gamana kare che te prakAre te samaye dharmadravya, temanA gamanamAM nimittamAtra hoya che. pariNAma prati padArthonI unmukhatA ja (te samayanI yogyatA ja) kAryanuM sAkSAt upAdAna kAraNa che. guru ziSyane zIkhave che- e vyavahAranayanuM nimittanuM kathana che, eTale ke ziSya potAnI upAdAnazaktithI zIkhe to guru nimittamAtra kahevAya. A kathana, kAryotpattisamaye anukULa kayuM nimitta hatuM tenuM jJAna karAvI tenA taraphanuM valaNa choDAvavA mATe che, ema samajavuM. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates (2) ibdopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdaathaah shissyH| abhyAsaH kthmiti| abhyaaspryogopaayprshno'yN| abhyAsaH kathyata iti kvacit paatthH| tatrAbhyAsa: syAt bhUyobhUyaH pravRttilakSaNatvena suprasiddhatvAttasya sthAnaniyamAdirUpeNodezaH kriyata ityrthH| evaM saMvittirucyata ityuttarapAtanikAyA api vyAkhyAnametatpAThApekSayA drssttvym| tathA ca gurUrevaite vAkye vyaakhyeye| ziSyabodhArthaM gururAha abhavaccittavikSepa ekAMte tttvsNsthitH| abhyasyedabhiyogena yogI tattvaM nijaatmnH||36 / / vastutaH koI koIne zIkhavI zake nahi, kAraNa ke e siddhAMta che ke "sarva dravyo potapotAnA svabhAvathI Upaje che, anya dravyathI anya dravyanA guNanI (paryAyanI) utpatti karI zakAtI nathI." * che e dravyonI vikArI ke avikArI paryAyomAM badhAM nimitto dharmAstikAyavata nimittamAtra che. preraka ane udAsIna nimitto tenA peTA prakAro che, paraMtu upAdAna pratye to te sadA dharmAstikAyavat udAsIna nimittamAtra che. have ziSya kahe che- (AtmasvarUpano) abhyAsa kevI rIte (karAya)? A abhyAsanA prayoganA upAya saMbaMdhI prazna che. (koI ThekANe "abhyAsa: vAcyate' - abhyAsa kahevAmAM Ave che- evo pATha che). tyAM (te bAbatamAM) vAraMvAra pravRtti lakSaNAtmaka abhyAsa sArI rIte prasiddha che; tenA sthAna niyamAdirUpe abhyAsasaMbaMdhI upadeza karavAmAM Ave che- evo artha che. e rIte saMvitti (svasaMvedana) saMbaMdhI kahevAmAM Ave che- ema pAThanI apekSAe uttara pAtanikAnuM paNa vyAkhyAna samajavuM ( arthAt sAthe sAthe saMvittinuM paNa varNana samajavuM). 35. gurune ja te baMne vAkyonI vyAkhyA karavI yogya che. ziSyanA bodha mATe guru kahe che: * ko dravya bIjA dravyane utpAda nahi guNano kare, tethI badhAMya dravya nija svabhAvathI Upaje khare. (zrI samayasAra gu. AvRtti gAthA-372) kSobharahita ekAntamAM svarUpa sthira thaI khAsa, yogI tajI paramAdane kare tu tasvAbhyAsa. 36. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ (83 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) iSTopadeza TIkA- abhyasyedbhAvayetkosau ? yogI sNymii| kiM ? tattvaM ythaatmyN| kasya ? nijaatmnH| kena ? abhiyogena AlasyanidrAdinirAsena ? kva ? ekAMte yogyshuunygRhaadau| kiM viziSTaHsan-? abhavannajAyamAnazcittasya manaso vikSepo rAgAdisaMkSobho yasya so'yamitthaMbhUtaH sn| kiMbhUto bhUtvA ? tathAbhUta ityaah| tattvasaMsthitastattve heye upAdeye ca gurupadezAnnizcaladhI: yadi vA tattvena sAdhye vastuni samyak sthito yathoktakAyotsargAdinA vyvsthitH| zloka-36 anvayArtha:- [ gamavata cittavikSepa:] jenA cittamAM kSobha nathI (arthAt jenA cittamAM rAga-dveSAdi vikAra pariNatirUpa kSobha-vikSepa nathI) tathA je [tatvasaMsthita:] tattvamAM (AtmasvarUpamAM) sArI rIte sthita che tevA (yogI) yogIe [miyona] sAvadhAnIpUrvaka (arthAt ALasa, niMdrAdinA parityAgapUrvaka ) [vAjo] ekAntasthAnamAM [vinAtmana: tavaM] potAnA Atmatattvano [4]ce] abhyAsa karavo. TIkA - abhyAsa karavo-bhAvavo. koNe te? yogIe-saMyamIe. zuM (abhyAsa karavo)? AtmAsaMbaMdhI tattvano. kono? nija AtmAno (-potAnA svarUpano) zA vaDe? abhiyoga vaDe arthAt ALasa, niMdrAdinA tyAga vaDe. kyAM (abhyAsa karavo )? ekAntamAM eTale yogya khAlI gRhAdimAM. kevA prakArano thaIne? jenA cittamAM manamAM vikSepa arthAta rAgAdirUpa kSobha nathI tevo thaIne? kahe che, "Avo' kevA thaIne- tattvamAM sArI rIte sthita arthAt tattva eTale heya-upAdeya tattvomAM gurunA upadezathI jenI buddhi nizcala thaI gaI che tevo thaIne athavA paramArtharUpe sAdhya vastumAM samyaphaprakAre sthita eTale jevA kahyA che tevA kAyotsargAdidvArA vyavasthita-thaIne. bhAvArtha-jyAM sudhI rAga-dveSAdi vikalpothI citta vikSita rahe che- Akulita rahe che, tyAM sudhI AtmasvarUpanuM dhyAna thaI zakatuM nathI. samAdhitaMtra zloka 35mAM kahyuM che ke "jenuM manarUpI jala rAga-dveSAdi taraMgothI caMcala (vikSipta) thatuM nathI, te ja puruSa AtmAnA yathArtha svarUpano anubhava kare che; rAga-dveSAdi kallolothI AkulitacittavALo puruSa Atma-tattvano anubhava karI zakato nathI." * * rAgadveSAdikallolairalolaM ynmnojlm| sa pazyatyAtmanastatattvaM tat tattvaM netaro jnH||35 / / [ samANitatraM-zrI pUpAvIvArya: ] Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 84) ibdopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdaatraah ziSyaH saMvittiriti abhyAsaH kathamityanuvartyante nAyamarthaH sNymyte| bhagavan ! uktalakSaNasaMvittiH pravartamAnA kenopAyena yogino vijJAyate kathaM ca pratikSaNaM prkrssmaapdyte| atrAcAryo vkti| ucyata iti dhImannAkarNaya varNyate talliMgaM taavnmyetyrthH| yathA yathA samAyAti saMvitau tttvmuttmm| tathA tathA na rocante viSayAH sulabhA api||7|| mATe yogIe prathama gunA upadezathI ya-upAdeya tattvomAM buddhi nizcala karI potAnA cittane moha-kSobharahita karavuM. pachI kAyotsargAdidvArA vyavasthita thaI ekAntamAM-zUnya gRhamAM ke parvatanI guphAmAM- ALasa tathA nidrAdino tyAga karI potAnA AtmAnA yathArtha svarUpano abhyAsa karavo. A zlokamAM AtmasvarUpanA abhyAsa mATe AcArya nIcenA mukhya traNa upAyo sUcavyA che: 1. gurunA upadezadvArA heya-upAdeya tattvomAM arthAt sva-paranA bhedavijJAnamAM buddhine sthira karavI; 2. cittane moha-kSobharahita karavuM arthAt rAga-dveSAdi vikalpothI vikSisa na karavuM; 3. pramAdano tyAga karI ekAntamAM AtmasvarUpanA anubhavano abhyAsa karavo. 36. have ziSya kahe che- "saMvitti' eTale abhyAsa kevI rIte anuvartAya (karAya)? A artha (bhAva) saMyamita karAto nathI (- arthAt ATalAthI pUro thato nathI). bhagavAna! ukta lakSaNavALI saMvitti (AtmAnubhava) thaI rahI che te yogIne kyA upAyathI jANI zakAya? ane pratikSaNa teno prakarSa thaI rahyo che te paNa kevI rIte jANI zakAya ? ahIM AcArya kahe che- "he dhIma! sAMbhaLa, huM tenA cihnanuM varNana karuM chuM' - evo artha che. jyama jyama saMvedana viSe Ave uttama tattva, sulabha maLe viSayo chatAM, jarIye kare na mamatva. 37. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ (85 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) iSTapadeza TIkA- yena yena prakAreNa saMvittau vizuddhAtmasvarUpaM sAMmukhyenAgacchati yoginaH tathA tathAnAyAsalabhyA api ramyendriyArthA bhogyabuddhiM notpAdayanti mahAsukhalabdhAvalpasukhakAraNAnAM loke'pynaadrnniiytvdrshnaat| tathA coktam "zamasukhazIlitamanasAmazanamapi dveSameti kimu kaamaaH| sthalamapi dahati jhaSANAM kimaMga punaraGgamaGgarAH" / / 1 / / ato viSayArucireva yoginaH svAtmasaMvittergamiko tadabhAve tadabhAvAt prakRSyamANAyAM ca viSayArucau svAtmasaMvittiH prkRssyte| zloka-37 anvayArtha- [ yathA yathA] jema jema [uttama tavaM] uttama tattva [saMvittI] anubhavamAM [samAyoti] Ave che, [tathA tathA] tema tema [ suttamA: pi viSayA:] sulabha viSayo paNa [na rojo] rucatA nathI ( gamatA nathI). TIkAH- je je prakAre yogInI saMvittimAM (svAnubhavarUpa saMvedanamAM ) zuddhAtmAnuM svarUpa Ave che (jhalake che ) sanmukha thAya che tema anAyAse (sahajamAM) prApta thatA ramya (ramaNIka ) indriyaviSayo paNa bhogyabuddhine utpanna karI zakatA nathI, (bhogavavA-yogya che evI buddhiicchA utpanna karI zakatA nathI), kAraNa ke mahAsukhanI prApti thatAM alpasukhanAM kAraNo prati lokamAM duniyAmAM) paNa anAdara dekhAya che. kahyuM che ke jemanuM mana zAnti-sukhathI saMpanna che tevA (mahApuruSone) bhojana paNa dveSa utpanna kare che (arthAt temane bhojana paNa gamatuM nathI- te prati udAsIna hoya che), to viSayabhogonI vAta ja zuM karavI? (arthAt temane viSaya-bhogo rucikara lAgatA nathI). mAchalIonA aMgane jamIna ja bALe che, to agninA aMgArAnI to vAta ja zuM! (te to tene bALI ja nAkhe). tethI viSayonI aruci ja yogInI svAtma-saMvitti (svAtmAnubhava ) nuM jJAna karAve tenA abhAvamAM (arthAt svAtma-saMvittinA abhAvamAM) teno (eTale viSayo prati arucino) abhAva hoya che, ane viSayo prati aruci vadhatAM svAtmasaMvitti paNa prakarSatA pAme che (vRddhi pAme che ). Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates Ibdopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMda tatha yathA yathA na rocante viSayAH sulabhA api| tathA tathA samAyAti saMvittau tttvmuttmm||38 / / TIkA- atrApi puurvbvyaakhyaanN| tthaacoktm| [samayasaravenazAyAM] - " virama kimapareNAkAryakolAhalena, svayamapi nibhRtaH sanpazya ssnnmaasmekN| hRdayasarasi puMsaH pudgalAdbhinnadhAmno, nanu kimanupalabdhi ti kiNcoplbdhi"|| bhAvArtha:- AtmasvarUpanuM bhAna thatAM, viSayo prati bhogyabuddhi utpanna thatI nathI. jema jema yogIne svAnubhavarUpa svasaMvedanamAM AtmAno AnaMda Ave che, tema tema sulabhya ramya viSayo taraphathI paNa tenuM mana thatuM jAya che, arthAt suMdara lAgatA viSayo paNa tene AkarSI zakatA nathI. jene bhojana paNa sAruM lAge nahi, tene viSaya-bhoga kema ce? kAraNa ke AdhyAtmika AnaMda AgaLa viSaya-bhogano AnaMda tene tuccha-nIrasa lAge che. lokamAM paNa e rIta che ke adhika sukhanuM kAraNa prApta thatAM alpa sukhanAM kAraNo prati lokone anAdara (aruci) thAya che. mATe viSayonI aruci ja yogInI svAtma-saMvittine pragaTa kare che. 37. te A pramANe che: zloka-38 anvayArtha:- [ yathA yathA] jema jema [sunama: kapi viSayAda] sulabha (sahaja prAsa) indriya-viSayo paNa [ja rovajo] racatA nathI (gamatA nathI) [tathA tathA] tema tema [ saMviro] svAtma-saMvedanamAM [uttama tattvama] uttama nijAtma-tattva [samayAti] AvatuM jAya che. TIkA- ahIM paNa pUrvavat vyAkhyAna samajavuM; tathA zrI samayasArakalaza zloka 34mAM kahyuM che ke jema jema viSayo sulabha, paNa nahi rucimAM Aya, tema tema Atama-tattvamAM, anubhava vadhato jAya. 38 Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ (87 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) iSTopadeza prakRSyamANAyAM ca svAtmasaMvittau yAni cihnAni syustaanyaakrnny| yathA nizAmayati niHzeSamindrajAlopam jgt| spRhayatyAtmalAbhAya gtvaanytraanutpyte||39 / / TIkA- yogItyantadIpakatvAtsarvatra yojyH| svAtmasaMvittirasiko dhyAtA "he bhavya ! tane bIjo nakAmA kolAhala karavAthI zuM lAbha che? e kolAhalathI tuM virakta thA ane eka caitanyamAtra vastune pote nizcaLa lIna thaI dekha; evo cha mahinA abhyAsa kare ane jo (tapAsa) ke ema karavAthI potAnA hRdaya-sarovaramAM jenuM teja, pratApa, prakAza pudgalathI bhinna che evA AtmAnI prApti nathI thatI ke thAya che." bhAvArtha- viSayonI ruci na hovAthI e AtmAnA vizuddha svarUpanI prAptinuM kAraNa che. jema jema indriya-viSayo pratye virakti (udAsInatA) vadhatI jAya che tema tema svAtmasaMvedanamAM-zuddhAtmAnA anubhavamAM paNa vRddhi thatI jAya che. mATe para padArtho saMbaMdhI sarva saMkalpa-vikalpono tyAga karI, viSayothI mana vyAvRtta karI, ekAntamAM svAtmanA avalokanano abhyAsa karavo, tenAthI thoDA samayamAM zuddhAtmasvarUpanI prApti thAya che. 38. svAtma-saMvitti vadhatAM je cihno thAya che te sAMbhaLa; jemake - zloka-39 anvayArtha- yogI [ ni:zeSa nAta] samasta jagatane [phendranIlopama] indrajAla samAna [nizAnayati] samaje che (dakhe che), [mAtmAmAya] AtmasvarUpanI prApti mATe [skRti] spRhA (abhilASA) kare che ane [anyatra matvA anutatha7] anyatra (anya viSayamAM) lAgI jAya, to te pazcAtApa kare che. TIkAH- "yoga' zabda anta dIpaka hovAthI badhe yojavo (arthAt nazAmati, spRdayati Adi kriyApado sAthe tene kartA tarIke yojavo ). indrajAla sama dekha jaga, Atamahita citta lAya, anyatra citta jAya jo, manamAM te pastAya. 39. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 88) iSTopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdacraacrN bahirvastujAtamavazyopekSaNiyatayA hAnopAdAnabuddhiviSayatvAdindrajAlikopadarzitasarpahArAdipadArthasArthasadRzaM pshyti| tathAtmalAbhAya spRhayiti cidAnandasvarUpamAtmAnaM sNvedyitumicchti| tathA atyantra svAtmavyatirikte yatra kvApi vastuni pUrvasaMskArAdivazAtmanovAkkAyairgatvA vyAvRtya anutapyate svayameva, AH kathaM mayedamanA-tmInamanuSThitamiti pazcAttApaM kroti| svAtma-saMvedanamAM jene rasa che tevo dhyAtA (yogI) cara (jaMgama), acara (sthAvara) rUpa bAhya vastu-samUhune, indrajAlika dvArA batAvelA sarpa, hArAdi padArtha-samUhu samAna dekhe che, kAraNa ke avazya upekSaNIyapaNAne lIdhe (te vastuo) tyAga-grahaNa (viSayaka) buddhino viSaya che; tathA te AtmalAbha mATe spRhA (icchA) kare che, arthAt cidAnaMdasvarUpa AtmAno anubhava karavA Icche che; tathA anyatra arthAt svAtmAnuM choDI anya koIpaNa vastumAM, pUrvanA saMskArAdivaza mana-vacana-kAyathI pravRtti kare to tyAMthI huThI (pAchA vaLI ) svayaM ja pazcAtApa kare che ke "are! mArAthI anAtmIna (AtmAne ahitarUpa) anuSThAna kema thayuM?" evo pazcAttapa kare che. bhAvArtha:- jene svAtma-saMvedanamAM rasa che-AnaMda Ave che tene jagatanA sthAvara ane jaMgamarUpa samasta bAhya padArtho tathA indriya-viSayo indrajAla samAna niHsAra tathA vinazvara pratIta thAya che. tene have sAMsArika viSaya-bhoganI icchA thatI nathI, paraMtu AtmasvarUpanI ja prApti mATe prabala bhAvanA rahyA kare che. AtmasvarUpane choDI anya padArtho tarapha tenI vRtti jatI nathI, ane kadAca pUrvanA saMskAravaza tathA potAnI asthiratAne lIdhe te prati mana-vacana-kAya dvArA pravRtti thaI jAya, to tyAMthI turata pAcho huThI aphasosa kare che ke, "are! mArA svarUpathI zruta thaI, huM AtmAnuM ahita karI beTho !" ema te pazcAttApa kare che ane Atma-nindA-gahadi karI potAnI zuddhi kare che. jJAnI jagatanA padorthone jJaya samajI AtmasvarUpamAM lIna rahe che-te vAta darzAvatAM AcArya zrI amitagatie subhASita ratnasaMdoha" zloka 33pamAM kahyuM che ke "A lakSmI thoDA ja divasa sukhadAyaka pratIta thAya che, taraNa strIo juvAnImAM ja manane atula AnaMda Ape che, viSaya-bhogo vIjaLI samAna caMcaLa che ane zarIra vyAdhiothI grasita rahe che. ema vicArI guNavAna jJAnI puruSo AtmasvarUpamAM ja rata (lIna) rahe che." * bhavatyeSA lakSmIH katipayadinAnyeva sukhadAtaruNyastAruNye vidadhati mnHpriitimtulaaN| taDillolAbhogA vapuravicalaM vyAdhi-kalitaM, budhAH saMcintyeti praguNamanaso brahmaNi rtaaH||335 / / (subhASitaratnasaMvAda-zrI amita tirAvArtha:) Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) ibdopadeza (89 tatha icchatyekAntasaMvAsaM nirjanaM jnitaadrH| nijakAryavazAtkiMciduktvA vismarati drutaM / / 40 / / TIkA- ekAMte svabhAvato nirjane girigahanAdau saMvAsaM gurvAdibhiH shaavsthaanmbhilssti| kiM viziSTaHsan ? janitAdaro janamanoraMjanacamatkArimaMtrAdiprayogavArtA-nivRttau kRtprytnH| kasmai ? nirjanaM janAbhAvAya svArthavazAllAbhAlAbhAdipraznArthaM lokamupasarpantaM niSedhumityarthaH / dhyAnAddhi lokacamatkAriNa: pratyayA: stha: tathAcoktam , [ tattvAnuzAsane] - tathA zloka-40 anvayArtha- [nirjana nitAra:] nirjanatA mATe jene Adara utpanna thayo che tevo yogI [IntasaMvAd Rti] ekAntavAsane icche che, ane [ninavAryavazAta] nija kAryavaza [ vicit savA] kaMIka bolI gayo hoya to te [kutaM] jaladI [vismarati] bhUlI jAya che. TIkA - ekAntamAM-svabhAvathI nirjana evA parvata, vanAdimAM saMvAsa-arthAt guraAdi sAthe rahevAnI abhilASA kare che. kevo thaIne? jene (nirjana sthAna mATe Adara utpanna thayo che) tathA lokonuM mana raMjana karanAra camatkArI maMtra-AdinA prayoganI vAtonI nivRtti arthe (-prayoganI vAto baMdha karavA mATe) jeNe prayatna karyo che tevo te-kone mATe (Adara) che? nirjana sthAna mATe arthAt lokanA abhAva mATe svArthavaza lAbha-alAbhAdinA prazno pUchavA mATe pAse AvatA lokone niSedha karavA mATe (manAI karavA mATe tene nirjana sthAna mATe Adara che ) -evo artha che. dhyAnathI ja loka-camatkArI atizayo thAya che; tathA tattvAnuzAsana' - zloka 87 mAM kahyuM che ke cAhe gusa nivAsane, nirjana vanamAM jAya, kAryavaza jo kaMI kahe, turta ja bhUlI jAya. 40 Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ co) Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates Ibdopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMda"gurupdeshmaasaady smbhysynnnaartN| dhAraNAsauSThavAdhyAnapratyayAnapi pshyti"||87|| tathA svasvAvazyakaraNIyabhojanAdipArataMtryAtkiMcidlpamasamagraM zrAvakAdikaM prati aho iti aho idaM kurvannityAdi bhASitvA tatkSaNa eva vismrti| bhagavan ! kimAdizya iti zrAvakAdau pRcchati sati na kimapyuttaraM ddaati| tathA bruvannapi hi na brUte gacchannapi na gcchti| sthirIkRtAtmatattvastu pazyannapi na pshyti||4|| guruno upadeza prApta karI niraMtara abhyAsa karanAra dhAraNAnA sauSThavathI (potAnI samyapha ane sudaDha avadhAraNa zaktinA baLathI ), dhyAnanA pratyayo (loka camatkArI atizayo ) dekhe che;' tathA potAne avazya karavA yogya bhojanAdinI parataMtratAnA kAraNe kaMIka-thoDuMka zrAvakAdine kahe che, "aho! aho A! aho e karo," ityAdi kahIne te kSaNe ja te bhUlI jAya che, "bhagavan! zo hukama che?' ema zrAvakAdi pUche che chatAM te kaMI uttara ApatA nathI. bhAvArtha- sva-paranA bhedavijJAnanA abhyAsanA baLe ja AtmAne svAtmAnubhavanuM vedanA thAya che, tyAre te lokone raMjana kare tevA maMtra-taMtranA prayoganI vAtothI dUra rahevA mATe tathA loko potAnA svArthanI khAtara lAbhAlAbhanA prazno pUchI tene AtmadhyAnamAM khalela na kare te mATe te AdarapUrvaka nirjana sthAnamAM rahevA icche bhojanAdinI parataMtratAne lIdhe tene nirjana sthAna choDI AhArArthe zrAvakonI vastimAM javuM paDe, to kAryavazAt alpa vacanAlApa paNa kare che, paraMtu AhAra laI potAnA sthAne AvI jyAre te svarUpa-cintanamAM lIna thaI jAya che, tyAre te vacanAlApa saMbaMdhI sarva bhUlI jAya che. koI pUche topaNa te kAMI uttara ApatA nathI. tathA dekhe paNa nahIM dekhatA, bole chatAM abola, cAle chatAM na cAlatA, tattvasthita aDola. 41 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) ibdopadeza (91 ___TIkA- sthirIkRtAtmatattvo dRDhapratItigocarIkRtasvasvarUpo yogI saMskAravazAtparoparodhena bruvannapi dharmAdikaM bhASamANo'pi (na kevalaM yogena tiSThati hyapi zabdArtha:). na brUte hi na bhASata ev| ttraabhimukhyaabhaavaat| 34 [ samAdhitaMtre] - "AtmajJAnAtparaM kAryaM na buddhau dhaaryeccirm| kuryAvarthavazajhizikSiAyAgrAmatatpara:" mApha nA tathA bhojanArthaM vrajannapi na vrjtypi| tathA siddhapratimAdikamavalokayannapi naavlokytyevturevaarthH| zloka-41 anvayArtha:- [ristharatAtmatattva:] jeNe AtmatattvanA viSayamAM sthiratA prApta karI che te [tu dhruvana pi na g] bolato hovA chatAM bolato nathI, [Tcchana na Rti ] cAlato hovA chatAM cAlato nathI ane [payana kapi na pazyati] dekhato hovA chatAM dekhato nathI. TIkAH- jeNe AtmatattvanA viSayamAM sthiratA prApta karI che-arthAta jeNe AtmasvarUpane daDha pratItino viSaya banAvyo che tevo yogI saMskAravaza yA bIjAnA uparodhathI (anurodhathI) bolato hovA chatAM arthAt dharmAdikanuM vyAkhyAna karato hovA chatAM na te yoga sahita che (yogamAM sthita che) -evo zabdano artha che. paNa te bolato ja nathIbhASaNa karato ja nathI, kAraNa ke tene (yogIne) bolavA tarapha abhimukhapaNAno abhAva che. samAdhitanna' -zloka 50 mAM kahyuM che ke (antarAtmA) AtmajJAnathI bhinna anya kAryane potAnI buddhimAM cirakAla taka (lAMbA samaya sudhI) dhAraNa kare nahi. jo prayojanavazAt te vacana-kAyathI kaMI paNa karavAno vikalpa kare to te atatpara thaI kare." tathA (yogI) bhojana mATe jato hovA chatAM jato nathI ane siddhapratimA-dikane dekhato hovA chatAM dekhato ja nathI, e ja eno artha che. bhAvArtha- je yogIe AtmasvarUpane potAnI daDha pratItino viSaya banAvyo che arthAt AtmasvarUpanA viSayamAM sthiratA prApta karI che tene saMskAravaza yA bIjAnA anurodhathI kaMI bolavuM paDe yA dhArmika upadeza devo paDe chatAM te kAryamAM tenI buddhipUrvaka pravRtti nahi hovAthI te upadeza deto hovA chatAM te upadeza deto nathI. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 ) Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates iSTopadeza tathA (bhagavAna zrI kuMdakuMda kimidaM kIdRzaM kasya ksmaatkvetyvishessyn| svadehamapi nAvaiti yogI yogpraaynnH||42|| kasmAtkasya samarasIbhAvamApanno TIkA - idamadhyAtmamanubhUyamAnaM tattvaM kiM kiMrUpaM kIdRzaM kena sadRzaM kasya svAmikaM sakAzAtkva kasminnastItyavizeSayan avikalpayansan yogaparAyaNaH yogI svadehamapi na cetayati kA kathA hitaahitdehaatiriktvstucetnaayaaH| jJAnIne kAryavazAt koI kAryamAM pravRtti karavI paDe to kAryasamaye paNa te potAnA jJAnasvarUpI AtmAne cUkato nahi hovAthI tene te kArya prati buddhipUrvaka jhukAva (abhimukhapaNuM ) -hotuM nathI, tethI te bAhyamAM kArya karato jaNAto hovA chatAM, vAstavamAM te kArya karato nathI. jJAnInI badhI kriyAo rAganA svAmitva rahita hoya che, tethI tenI badhI bAhya kriyAo nahi karyA samAna che. 41. tathA zloka-42 anvayArtha:- [yo parAyaLa: ] yogaparAyaNa dhyAnamAM lIna ) [yonI] yogI, [hiMvaM] A zuM che? [Idaza] kevuM che? [T] konuM che? [smAt] zAthI che? [] kyAM che? [tti avizeSadhan] ityAdi bhedarUpa vikalpo nahi karato thako [svavedan pi] potAnA zarIrane paNa [na anaiti] jANato nathI (-tene potAnA zarIrano paNa khyAla raheto nathI ). TIkAH- A anubhavamAM AvatuM AdhyAtmika tattva (antastatva) zuM che? kevA svarUpavALuM che? kevuM che? konA jevuM che? teno svAmI koNa che? konAthI che? kyAM che? ityAdi bheda nahi pADato arthAt vikalpo nahi karato yogaparAyaNa-arthAt samarasIbhAvane prApta thayelo-yogI potAnA zarIrano paNa khyAla karato nathI, to zarIrathI bhinna hitakArI yA ahitakArI vastuonI ciMtA karavAnI to vAta ja zuM? konuM, kevuM, kayAM, kahIM, -Adi vikalpa vihIna, jANe nahi nija dehane, yogI Atama-lIna. 42. Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) iSTopadeza (93 tathA coktam [ tattvAnuzAsane] - "tadA ca paramaikAgryAvahirartheSu stsvpi| kacana krizcanAmAMti svamevAbhani pazyata:"A 72aaaa atrAha ziSyaH- kthmetditi| bhgvaan| vismayo me kathametadavasthAntaraM sNbhvti| tathA "tInuzAsana' - zloka 172 mAM kahyuM che ke te vakhate (samAdhikAlamAM) AtmAmAM AtmAne ja dekhanAra yogIne bAhyamAM padArtho hovA chatAM parama ekAgratAnA kAraNe (AtmA sivAya) anya kAMI paNa bhAsatuM nathI (mAluma paDatuM nathI). bhAvArtha- jyAre yogI dhyAnamAM lIna hoya che tyAre te samarasI bhAvano anubhava kare che-arthAt nijAnaMdarasanuM pAna kare che. AtmasvarUpanA anubhava kALe te Atma-tattva saMbaMdhI, te zuM che? kevuM che? kyAM che? ityAdi saMkalpa-vikalpothI rahita hoya che. A nirvikalpa dazAmAM tene potAnA zarIra tarapha upayoga jato nathI, to zarIrathI bhinna anya padArthonI to vAta ja zuM karavI? arthAt bAhya padArtho hovA chatAM parama ekAgratAne lIdhe teno tene kAMI paNa anubhava thato nathI. bhedavijJAnadvArA zarIrAdithI mamatva haThAvI jyAre yogI Atma-svarUpamAM sthira thaI AnaMdamagna hoya che tyAre kSudhA-tRSAdithI ke upasarga-parISahAdithI khedakhinna thato nathI. samAdhitaMtra-zloka 34mAM * kahyuM che ke AtmA ane dehanA bheda-vijJAnathI utpanna thayelo AhAdathI (AnaMdathI) je AnaMdita che, te (yogI) tapadvArA bhayAnaka duSkarmane bhogavato hovA chatAM kheda pAmato nathI." 42. ahIM ziSya kahe che-e kevI rIte? bhagavan! mane Azcarya thAya che ke evI avasthAntara ( vibhinna-vilakSaNa avasthA) kevI rIte saMbhave ? * mAtmavedAntarajJAnananitAdAnivRtta: | tapasA duSkRtaM ghoraM bhuJjAno'pi na khidyte|| [samAvitantra-zrI pUSapAvAvArya: ] Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 94) iropadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdagururaah-dhiimnnibodh| yo yatra nivasannAste sa tatra kurute rtiN| yo yatra ramate tasmAdanyatra sa na gcchti||43|| TIkA- yo jano yatra nagarAdau svArthe siddhyaMgatvena baddhanirbandhavAstavye bhavana tiSThati sa tasminnanyasmAnnivRttacittatattvAnivRtitvaM lbhte| yatra yazca tathA nirvAti sa tato'nyatra na yAtIti prasiddhaM supratItamataH pratIhi yogino'dhyAtmaM nivasato'nanubhUtApUrvAnaMdAnubhavAdanyatra vRttyabhAvaH syaaditi| guru kahe che-dhImad ! samaja. zloka-43 anvayArtha:- [:] je [catra] jyAM [nivasana mArta] nivAsa kare che [] te [tatra] tyAM [patiM kurute] rati kare che ane [2] je [catra] jyAM [2mate] rame che [sa:] te [tasmAta] tyAMthI bIje [na chati] jato nathI. TIkA - je manuSya jyAM eTale nagarAdimAM svArtha mATe arthAta koI (prayojananI) siddhi aMge (baMdhu janonA) AgrahathI nivAsI thaI ne rahe che, te tyAM anya taraphathI citta huThAvI lIdheluM hovAthI, AnaMda prApta kare che (anubhave che ) ane jyAM che tevI rIte AnaMda anubhave che te tyAMthI bIje ThekANe jato nathI-e (vAta) prasiddha che- pratIta che; mATe vizvAsa kara ke, "AtmAmAM nivAsa karatA yogIne ananubhUta (pUrve nahi anubhavelo) apUrva AnaMdano anubhava thato hovAthI, tene bIje ThekANe vRttino abhAva hoya che arthAt adhyAtma sivAya bIje ThekANe pravRtti hotI nathI ). bhAvArtha:- je mANasa je zahera nagara ke grAmamAM rahe che, tene te sthAna prati eTalo mamatvabhAva-ratibhAva thaI jAya che ke tene tyAM ja ramavAnuM game che, tyAM ja AnaMda Ave che; te sthAna choDI bIje javuM tene rucatuM nathI; tevI rIte AtmasvarUpamAM sthita yogIne-ramatA yogIne AtmAmAM evo apUrva AnaMda Ave che ke tene AtmAmAM ja vihAra karavAnuM race che, bIjA padArthomAM viharavAnI vRtti thatI nathI, kAraNa ke nijAtmarasanA anubhava AgaLa bAhya padArtho tathA viSaya-bhogo badhA tene nIrasa tathA duHkhadAyI lAge che. 43. je jyAM vAsa karI rahe, tyAM tenI ruci thAya. je jyAM ramaNa karI rahe, tyAMthI bIje na jAya. 43. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) Ibdopadeza (95 anyatrApravarttamAnazcedRk syAt agacchaMstadvizeSANAmanabhijJazca jaayte| ajJAtatadvizeSastu baddhyate na vimucyte||4|| TIkA- svAtmatattvaniSTho'nyatra agacchannaprarvatamAnastasya svAtmano'nyasya dehAdeHvizeSANAM saundaryAsaundaryAdidharmANAmanabhijJa AbhimukhyenApratipattazca bhvti| ajJAtatadvizeSa: punastatrAjAyamAnarAgadveSatvAtkarmabhirna bdhyte| kiM tarhi ? vizeSeNa vratAdyanuSThAtRbhyo'tirekeNa tairmucyte| anyatra na pravartato hoya tyAre te Avo hoya zloka-44 anvayArtha:- [ jIna] (bIje ThekANe ) nahi jato (anyatra pravRtti nahi karato yogI) [toSAgAma] tenA vizeSono (arthAt dehAdinA vizeSono saundarya, asaundaryAdi dharmono ) [ anabhijJa: 2 nAyache] anabhinna rahe che (tenAthI ajANa rahe che ) ane [ajJAtatavizeSa:] (saundarya-asaundaryAdi) vizeSono ajANa hovAthI [na vadhyate] te baMdhAto nathI, [tu vimucyate] paraMtu vimukta thAya che. TIkA - svAtma-tattvamAM sthira thayelo yogI, jyAre bIje ThekANe jato nathI. pravRtti karato nathI, tyAre te svAbhAthI bhinna zarIrAdinA vizeSothI arthAta saundarya-asaundaryAdi dharmono anabhijJa (ajANa) rahe che, arthAt te jANavAne abhimukha (utsuka) thato nathI ane te vizeSothI te ajJAta hovAthI temAM tene rAga-dveSa utpanna thato nathI; tethI te karmothI baMdhAto nathI. tyAre zuM thAya che? vizeSa karIne (khAsa karIne) vratAdinuM anuSThAna (AcaraNa) karanArAo karatAM te atirekathI (atizayapaNe) temanAthI (karmothI) mukta thAya bhAvArtha- AtmasvarUpamAM sthira yogIne AtmA sivAya zarIrAdi bAhya padArthomAM pravRtti hotI nathI. tethI tene te padArthomAM ISTa-aniSTanI kalpanAno abhAva hovAthI tene rAga-dveSa utpanna thato nathI ane baMdhanA kAraNarUpa rAga-dveSanA abhAvamAM te karmothI baMdhAto nathI, paraMtu tene anekagaNI nirjarA thAya che. vizeSothI ajJAta rahI, nija rUpamAM lIna thAya, sarva vikalpAtIta te, chUTe, nahi baMdhAya. 44. Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 ) Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates iSTopadeza hiM 7 (bhagavAna zrI kuMdakuMda paraH parastato duHkhamAtmaivAtmA tataH sukhm| ata eva mahAtmAnastannimittaM kRtodyamAH / / 45 / / TIkA- paro dehAdirarthaH para eva kathaMcidapi tsyaatmiikrttumshkytvaat| yatazcaivaM tatastasmAdAtmanyAropyamANAdduHkhameva syAttaddvAratvAd duHkha - nimittAnAM prvRtteH| tathA AtmA Atmaiva syAt / tasya kadAcidapi dehaadiruuptvaanupaadaanaat| yatazcaivaM tatastasmAtsukhaM syAduHkhanimittAnAM tasyAviSayatvAt / yatazcaivaM, ataeva mahAtmAnastIrthaMkarAdayastasminnimittamAtmArthaM kRtodyamA vihitataponuSThAnAbhiyogAH sNjaataaH| jJAnIne vratAdinA AcaraNano vikalpa e zubha rAga che, tenAthI to tenI sAthe je Asava-baMdha ja thAya paraMtu te kALe je tenI sAthe je zuddha pariNati che, te ja nirjarAnuM vAstavika kAraNa che. tenAthI yogIone nirvikalpa dazAmAM tenAthI paNa atizaya nirjarA thAya che. vaLI, zloka-45 anvayArtha:- [ para:52: ] 52 te 52 che, [tata: vu:vuM] tenAthI duHkha thAya che ane [AtmA AtmA va] AtmA te AtmA ja che, [tata: suSam] tenAthI sukha thAya che; [ata: va] tethI ja [ mahAtmAna: ] mahAtmAoe [tanimitte] tenA nimitte (sukhArthe ) [bhRtodyamA: ] udhama karyo che. TIkA:- 52 eTale dehAdika padArtha 52 ja che, kAraNa ke tene koI rIte paNa potAno ka2vo azakya che. ema che tethI teno AtmAmAM Aropa karavAthI (tene AtmA mAnavAthI duHkha ja thAya che, kAraNa ke du:khanAM kAraNonI pravRtti tenA dvArA (AropaNadvArA ) thAya che tathA AtmA AtmA ja che, kAraNa ke te kadI paNa dehAdirUpa thato nathI. (dehAdirUpa grahaNa karato nathI). ema che tethI tenAthI sukha thAya che, kAraNa ke duHkhanAM kAraNono te aviSaya che. ema che tethI tIrthaMkarAdi mahApuruSoe, tenA kAraNe arthAt AtmArthe udyama karyo-arthAt zAstra vihita taponA anuSThAnamAM ( AcaraNamAM ) abhiyoga (kRta prayatna ) banyA. 52 to 52 che duHkharUpa, AtmAthI sukha thAya, mahA puruSo udyama kare, AtmArthe mana lAya. 45 Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) Ibdopadeza (97 atha paradravyAnurAge doSaM ca darzayati avidvAnpudgaladravyaM yo'minandati tasya tt| na jAtu jantoH sAmIpyaM caturgatiSu munycti||46 / / TIkA- yaH punaravidvAn heyopAdeyatattvAnabhijJaH pudgaladravyaM dehAdikamabhinaMdati zraddhatte AtmAtmIyabhAvena pratipadyate tasya jaMtorjIvasya tatpudgaladravyaM catasRSu nArakAdigatiSu sAmIpyaM pratyAsattiM saMyogasambandhaM jAtu kadAcidapi na tyjti| bhAvArtha- zarIra, strI, putra, mitrAdi AtmAthI bhinna para padArtho che. teo kadI AtmArUpa thatAM nathI chatAM ajJAnI temAM Atmabuddhi karI temanA saMyoga-viyogamAM sukhadu:khanI kalpanA karI duHkhI thAya che. "saMyonAM viyono di bhavitA phi niyoti:"| saMyogI padArthono niyamathI viyoga thAya che, tethI saMyogI zarIrAdi para padArtho taraphano anurAga duHkhanuM kAraNa che. AtmA AtmA ja che. te kadI dAdirUpa thato nathI, tethI te du:khanuM kAraNa nathI paNa sukharUpa che. mATe tIrthaMkarAdi mahApuruSoe, AtmasvarUpamAM sthira thavA mATe nizcaya tapadvArA udyama karyo che. 45. have paradravyonA anurAgamAM doSa batAve che: zloka-46 anvayArtha- [ : vijJAna] je (ya-upAdeya tattvone nahi jANanAra) avidvAn [punidravyuM] pudgala dravyane (zarIrAdikane) [ minandati] abhinaMde che-zraddhe che (arthAt tene potAnuM svarUpa mAne che) [tasya nanto:] te bicArA jIvanI sAthenA [ sAmIpyuM] saMyoga-saMbaMdhane [tata] te (pugala) [tuti6] narakAdi cAra gatiomAM [ gAtu na muti] kadAcita paNa choDato nathI. TIkA- vaLI je avidvAna che arthAt heya-upAdeya tattvono anabhijJa che te pudgaladravyane eTale dehAdikane abhinaMde che-zraddhe che arthAta tene AtmabhAve ane AtmIyabhAve (arthAt AtmarUpa ane AtmAnuM) mAne che; te bicArA jIvanuM samIpapaNuM (- prayAsanapaNuM-nikaTatA saMyoga-saMbaMdha) te pudgaladravya narakAdi cAra gatiomAM kadAcit paNa choDatuM nathI. abhinaMde ajJAnI je, pudgalane nija jANa, caugatimAM nija saMgane, taje na pudgala, mAna. 46. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 98). Ibdopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdaathaah ziSyaH- svarUpaparasya kiM bhavatIti sugmN| gururAha AtmAnuSThAnaniSThasya vyvhaarbhiHsthiteH| jAyate paramAnandaH kazcidyogena yoginH||47|| bhAvArtha:- ajJAnI jIva zarIrAdika pudgalane AtmasvarUpa ane AtmAnuM mAne che, tethI pudgala-dravya cAra gatiomAM AtmA sAtheno saMbaMdha choDatuM nathI. te sAthe ne sAthe ja rahe che. zarIrAdika pudagala dravya acetana che. te AtmAthI sarvathA bhinna che. tenI sAthenI ekatA sarvathA heya che, paraMtu ajJAnI mithyAdaSTi jIvane heya-upAdeyano viveka nahi hovAthI te AtmAthI bhinna padArthomAM Atmabuddhi kare che, arthAta temane AtmasvarUpa mAne che. temanI anukUla-pratikUlarUpa pariNati joI te rAga-dveSa kare che ane rAgadveSajanita Asrava-baMdhathI tene narakAdi caturgatirUpa saMsAramAM paribhramaNa thAya che. e rIte jIva sAtheno pudgala-saMbaMdha cAlu rahe che. te kadI chUTato nathI. samAdhitaMtra zloka 15 mAM kahyuM che ke "mUrta saMsAra6:stha veda vAtmaghIstata:' ! dehamAM ja Atmabuddhi karavI te saMsAranA duHkhanuM kAraNa che. 46 pudgala mAruM nathI, mATe pudgalanuM kAMIpaNa huM karI zakuM nahi evo nirNaya karI Atmasanmukha thavuM, jethI pudgala sAtheno saMbaMdha chUTI jAya. jIvanI sAthe rahevuM ke na rahevuM-evuM pudgalane to kAMI jJAna nathI, paraMtu jIvanA vikArane ane tene (paugalika karmane ) nimitta-naimittika saMbaMdha che, tethI jyAM sudhI jIva vikAra kare tyAM sudhI A saMbaMdha chUTe nahi. have ziSya kahe che- svarUpamAM tatpara rahenArane zuM ( phala) prApta thAya che? guru kahe che: viramI para vyavahArathI, je Atamarasa lIna, pAme yogIzrI aho ! paramAnaMda navIna. 47. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updares kahAna jainazAstramALA ) TIhA iSTopadeza ( 99 Atmano'nuSThAnaM tatparasya dehAdervyAvartya svAtmanyevAvasthApanaM vyavahArAtpravRttinivRttilakSaNAdbahiHsthiteH bAhyasya yogino dhyAturyogena svAtmadhyAnena hetunA kazcid vAcAgocaraH paramo'nanyasabhavI AnandaH utpdyte| tatkAryamucyate zloka-47 anvayArtha:- [ AtmAnuSThAnaniSThasya] AtmasvarUpamAM sthita thayelA ( lIna thayelA ) [ vyavahAravahi:sthite: ] tathA vyavahArathI dUra (bahAra ) rahelA [ yozina: ] yogIne [yogena] yogathI (Atma-dhyAnathI ) [zcit paramAnandra: ] koI anivarcanIya parama AnaMda [ nAyate] utpanna thAya che. TIkAH- AtmAnuM anuSThAna eTale dehAdithI haThIne potAnA AtmAmAM ja avasthApana (nakkI sthita rahevuM te) -temAM tatpara rahelA tathA pravRtti-nivRttirUpa vyavahArathI bahAra (dUra) rahelA dhyAna karanAra yogIne, yogathI eTale potAnA AtmAnA dhyAnathI koIka vANI agocara tathA anyane na saMbhavI zake teo pa2ma AnaMda utpanna thAya che. bhAvArtha:- zArIrika bAhya padArtho taraphanuM valaNa (jhukAva ) haThAvI tathA pravRttinivRttirUpa vyavahA2thI dUra rahI, jyAre yogI sva-svarUpamAM lIna thAya che, tyAre AtmadhyAnathI tene koI anirvacanIya parama AnaMda Ave che. zrI devasenAcArye 'tattvasAra ' -zloka* pR. 58mAM kahyuM che keH 'rAga-dveSarUpa ubhaya bhAva (pariNAma ) vinaSTa thatAM tathA yogazaktidvArA potAnA vizuddha svarUpanI prApti thatAM, yogIne yogazakti dvArA parama AnaMdanI prApti thAya che.' vAstavamAM rAga-dveSano abhAva te ja parama AnaMdanI prAptinuM mUla kAraNa che. 47 tenuM (AnaMdanuM ) kArya kahe cheH * umayaviNaTThe Niya uvaladve susuddha sasaruve / vilasai paramANaMdo joiNaM joyasattIe / / 58 / / Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 100) iSTopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdaaanndo nirdahatyuddhaM krmendhnmnaartm| na cAsau khidyate yogI bhirduHkhessvcetnH||48|| TIkA- sa punarAnanda uddhaM prabhutvaM karmasantatiM nirdhti| bahiriMghanaM ythaa| kiM ca asAvAnandAviSTo yogI bahirduHkheSu parISahopasargaklezeSu acetano'saMvedanaH syAttana eva na khidyate na saMklezaM yaati| zloka-48 anyavArtha- [sa: mAnanda ] te AnaMda (AtmAmAM utpanna thayelo AnaMda) [uddha varmenjana] pracura karmarUpI Izvanane [ sanAta] niraMtara [nirvata] jalAvI de che. ane [sauyonI ] te (AnaMdamagna) yogI [vadi:6] bahAranAM duHkhomAM [avetana:] acetana rahevAthI (bahAranAM duHkhothI ajJAta hovAthI) [na vidyate] kheda pAmato nathI. TIkAH- vaLI, te AnaMda pracura karmasaMtatine bALI nAkhe che; jema agni Izvanane bALe che tema ane te AnaMdamagna yogI, bahAranAM duHkhomAM arthAt parISahaupasarga saMbaMdhI kalezomAM acetana eTale saMvedana vinAno thaI jAya che (du:khanA nimittarUpa padArtho tarapha lakSa rahetuM nathI, tethI tene kheda thato nathI arthAt te saMkaleza pAmato nathI. bhAvArtha- jema agni Indhanane bALI nAkhe che tema AtmAmAM utpanna thayelo paramAnaMda, karma-saMtatine (karmanA samUhane) bhasma karI de che, AnaMdamagna yogI parISahuupasargAdinAM bAhya duHkhomAM acetana rahevAthI arthAt tene te duHkhonuM anubhavana nahi hovAthI khedakhinna thato nathI. yogIne AtmAnI ekAgratAthI-dhyAnathI-pracura (ghaNAM) karmonI nirjarA thAya che ane dhyAnAvasthAmAM paramAnaMdano evo vacana agocana svAda Ave che ke tene te svAdamAM bAhya saMyogonuM kAMIpaNa vedana thatuM nathI. 48 karato ati AnaMdathI, karma-kASTha prakSINa, bAhya duHkhomAM jaDa samo, yogI kheda vihIna. 48. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA ) yasmAdevaM tasmAt iSTopadeza ( 101 avidyAbhiduraM jyotiH paraM jJAnamayaM mahat / tatpraSTavyaM tadeSTavyaM taddraSTavyaM mumukSubhIH / / 49 / / vibhramacchedakaM TIkA- tadAnaMdasvabhAvaM jJAnamayaM svArthAvabhAsAtmakaM paramutkRSTamavidyAbhiduraM mahat vipulaM indrAdInAM pUjya vA jyotiH mumukSubhIrgurvAdibhyo'nuyoktavyaM / tathA tadeva eSTavyaM abhilaSaNIyaM tadeva ca drssttvymnubhvniiyN| ema che tethI. praSTavyaM zloka-49 anvayArtha:- [ avidyAbhipura] avidyAne dUra karavAvALI [mahat paraM] mahAna utkRSTa [ jJAnamayaM jyoti: ] jJAnamaya jyoti che; [mumukSumi: ] mumukSuoe [tat praNavyuM] tenA viSayamAM pUchyuM joIe, [tat pRSTavaM] tenI vAMcchA karavI joIe ane [tadravyam] teno anubhava karavo joIe. TIkA:- te AnaMda-svabhAvI, jJAnamayI, svArthane prakAzavAvALI, mahAna utkRSTa, avidyAne dUra karavAvALI, vibhramane nAza karavAvALI, mahAvipula, indrAdine pUjanIya-evI jyoti che, mumukSuoe te viSayamAM guruAdi pAsethI pUchatAcha karI levI joIe, tenI ja abhilASA karavI joIe ane teno ja anubhava karavo joIe. bhAvArtha:- jJAnamaya jyoti ajJAna-vinAzaka che, sva-52prakAzaka che, utkRSTa che ane indrone paNa pUjya che. mATe mokSanA abhilASI jIvoe pratisamaya teno ja vicAra karavo, te saMbaMdhI ja guru vagerene pUchatAcha karavI, niraMtara tenI ja abhilASA karavI ane teno ja anubhava karavo. * tad brUyAttatparAn pRcchettadicchettatparo bhvet| yenA'vidyAmayaM rUpaM tyaktavA vidyAmayaM vrajet / / 53 / / jJAnamayI jyotirmahA, vibhrama nAzaka jeha, pUche, cAhe, anubhave, AtmArthI jana teha. 49. Please inform us of any errors on rajesh@Atma Dharma.com samAdhitaMtra zloka 53mAM kahyuM che keH 'yogIe AtmajyotinI ja vAta karavI bIjAone te saMbaMdhI ja pUchavuM, tenI ja IcchA karavI ane temAM ja lIna thavuM, jethI te avidhAno tyAga karI jJAnamaya svabhAva prAsa kare.' 49
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 102). iSTopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdaevN vyutpAdya vistarato vyutpAdya uktArthatacvaM paramakaruNayA saMgRhya tanmanasi saMsthApayitukAmaH sUriridamAha kiM bahuneti ? he sumate! kiM kAryaM bahunoktena heyopAdeyatattvayoH saMkSepeNApi prAjJacetasi nivezayituM shkytvaaditibhaavH| jIvo'nyaH pudgalazcAnya ityasau tttvsNgrhH| yadanyaducyate kiMcitso'stu tasyaiva vistrH||50 / / TIkA- jIvo dehAderbhinno dehAdizca jIvAdbhinna itIyAneva asau vidhIyate Atmanastattvasta bhUtArthasya saMgraha: sAmastyena grahaNaM nirNayaH syaat| yatpunaritastattvasaMgrahAdanyadatiriktaM kiMcidredaprabhedAdikaM vistrrucishissyaapekssyaacaaryairucyte| sa tasyaiva vistaro vyAso'stu tamapi vayamaminandAma iti bhaavH|| A rIte samajAvIne vistArathI samajAvIne, AcArya have kahelA artha-tattvane parama karuNAthI saMkSepamAM kahI ziSyanA manamAM ThasAvavAnI IcchAthI kahe che bahu kahevAthI zuM? he sumate-sArI buddhivALA ! bahu bolavAthI zuM? kAraNa ke heyaupAdeya tattvone saMkSepamAM paNa buddhimAnanA hRdayamAM utAravA zakya che-evo bhAva che. zloka-50 anvayArtha:- [ nIva:nya:] jIva bhinna che ane [puna: 2 kanya:] pudgala bhinna che; [ti sau tattvasaMprada:] ATalo ja tattva kathanano sAra che. [cata kanyata vicita vyakta] (enA sivAya) bIjAM je kaMI kahevAya che, [sa: tasya pUrva vistara: kastu] te eno ja vistAra che. TIkAH- jIva, zarIrAdithI bhinna che ane zarIrAdi jIvathI bhinna che, ATaluM ja vidhAna karavuM (kathana karavuM) te Atma-tattvano bhUtArtha-satyArthIno saMgraha che arthAt saMpUrNapaNe (tenuM) grahaNa-nirNaya che. A tattvasaMgrahathI atirikta (enA sivAya) je kaMI bhedaprabhedAdi che te vistAra sacivALA ziSyanI apekSAe AcArye je kahyuM che jIva-pugala be bhinna che, e ja tatvano sAra, anya koI vyAkhyAna che, te teno vistAra. 50. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updares kahAna jainazAstramALA ) iSTopadeza AcAryaH zAstrAdhyayanasya sAkSAtpAramparyeNa ca phalaM pratipAdayatiHiSTopadezamiti samyagadhItya dhImAn, mAnApamAnasamatAM svamatAd vitanya / muktAgraho vinivasansajane vane vA, muktizriyaM nirUpamAmupayAti bhavyaH / / 51 / / ( 103 teno ja vistAra che ane tene paNa abhinaMdIe chIe (tene paNa ame zraddhAnI daSTie AvakArIe chIe ) - evo bhAva che bhAvArtha:- jIva ane pudgala ekabIjAthI bhinna che; tethI jIva, puddagalanuM ane puddagala jIvanuM kAMI karI zake nahi, chatAM teo ekabIjAnuM kare che ema mAnavAmAM Ave to baMne dravyonI bhinnatA rahetI nathI ane abhiprAyamAM dravyono abhAva thAya che. evI mAnyatA jyAM sudhI hoya tyAM sudhI jIvane bhedajJAnarUpa pariNita thAya nahi. Atmasanmukha thaI bhedajJAna dvArA Atmatattvano nirNaya karavo e tattva-kathanano sAra che. vistArarucivALA ziSyone lakSamAM rAkhI AcArye je bheda-prabhedathI kathana karyuM che e badho teno (te tattva-saMgrahano) ja vistAra che. TIkAkAra tene abhinaMde che-saharSa svIkAre che. (50) AcArya, zAstranA adhyayananuM sAkSAt tathA paraMparAe prApta thatA phalanuM pratipAdana kare cheH zloka-51 anvayArtha:- [ ti] evI rIte [ Topaveza samyak dhItva ] ' iSTopadeza' no sArI rIte abhyAsa karIne [ dhImAn mavya: ] buddhizALI bhavya [svamatAt] potAnA AtmajJAnathI [mAnApamAnasamatAM] mAna-apamAnamAM samatA [vittanya] vistArI [muIbrahma:] Agraha choDI, [sanane vane va] nagaramAM ke vanamAM [nivasan] nivAsa karato thako [nirUpamAM mukttizriyam ] upamArahita muktirUpI lakSmIne [ 3payAti] prApta kare che. iSTopadeza matimAna bhaNI surIte, mAnApamAna tu sahe nija sAmyabhAve, choDI matAgraha vase svajane vane vA, muktivadhU nirUpamA ja subhavya pAme. 51. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 104) ibdopadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMdattiikaa- ityanena prakAreNa iSTopadezaM, iSTaM sukhaM tatkAraNatvAnmokSastadupAyatvAJca svAtmadhyAnaM upadizyate yathAvatprattipAdyate anenAsminniti vA iSTopadezo nAma granthastaM samyag vyavahAranizcayAbhyAmadhItya paThitvA ciMtayitvA ca dhImAn hitAhitaparIkSAdakSo bhavyo'nantajJAnAdyAvirbhAvayogyo jIvaH muktizriyamatajJAnAdisampadaM nirUpamAmanaupamyAM praapnoti| kiM kurvan ? muktAgraho varjitabahirarthAbhinivezaH san sajane grAmAdau vane vA'raNye vinivasan vidhipUrvakaM tisstthn| kiM kRtvA ? vitanya vizeSeNa vistaary| kAM ? mAne mahatvAdhAne apamAne ca mahatvakhaNDane samatAM raagdvessyorbhaavN| kasmAdvaito: ? svamatAt issttopdeshaadhyynciNtnjnitaa-daatmjnyaanaat| $ [ samAdhita-] " yadA mohAtprajAyete rAgadveSau tpsvinH| tadaiva bhAvayetsvasthamAtmAnaM sAmyataH kssnnaat"||39 / / TIkA- iti e prakAre "ibdopadeza' -arthAt iSTa eTale sukha tenuM kAraNa mokSa ane tenA upAyarUpa svAtmAnuM dhyAna teno jemAM vA jevaDe yathAvat upadeza karavAmAM Avyo che-tenuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che te "ibdopadeza" nAmano grantha che. teno samyaka prakAre eTale vyavahAra-nizcaya dvArA abhyAsa karIne paThana karIneciMtana karIne, dhImAna eTale hita-ahitanI parIkSA karavAmAM nipuNa -evo bhavya arthAt anaMtajJAnAdi pragaTa karI zake tevI yogyatAvALo jIva, upamArahita, arthAt anupama anaMtajJAnAdi saMpadArUpa mukti lakSmIne prApta kare che. zuM karIne? Agraha choDI daIne arthAt bAhya padArthomAM abhiniveza ( viparIta mAnyatA) choDI daine, grAmAdimAM vA vanamAM nivAsa karato thako arthAt vidhipUrvaka raheto thako, (te mokSalakSmIne prApta kare che). zuM karIne? vizeSapaNe vistArIne-phelAvIne. zuM ( vistArI) ? mAnamAM eTale mahattAprAptimAM ane apamAnamAM eTale mahattvanA khaMDanamAM (mAna-bhaMgamAM) rAga-dveSanA abhAvarUpa samatAne (vistArIne ) - (mAna-apamAnanA prasaMge samatAbhAva rAkhIne ); kyA kAraNathI? svamatathI eTale iSTopadezanA adhyayana ane ciMtanathI utpanna thayelA AtmajJAnathI- (mAna-apamAna prasaMge samatAbhAva rAkhI. mukti-lakSmI prApta kare che. ) . samathataMtra' zloka 39mAM kahyuM che ke - "jyAre tapasvIne mohanA kAraNe rAga-dveSa utpanna thAya tyAre ja teNe potAnAmAM sthita (parama zuddha ) AtmAnI bhAvanA karavI, jethI kSaNavAramAM rAga-dveSa zAMta thaI jaze." Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) iSTopadeza (105 TIvaI-prazasti; vineyendumunervAkyAdbhavyAnugrahahetunA / iSTopadezaTIkeyaM kRtaashaadhrdhiimtaa||1|| upazama iva mUrtaH sAgarendomunIndrAdajani vinayacandraH scckoraikcndrH| jagadamRtasagarbhAHzAstrasaMdarbhagarbhAH zucicaritavariSNoryasya dhinvanti vaacH||2|| jayaMti jagadvandyA zrImannemijinAMdhrayaH reNavo'pi zirorAjJAmArohaMti ydaashritaaH||3|| iti zrIpUjyapAdasvAmiviracitaH iSTopadezaH smaaptH|| - bhAvArtha- A "ibdopadeza' mAM-iSTa eTale mokSa ane upadeza eTale tenA upAyarUpa AtmadhyAna-tenuM nirUpaNa (pratipAdana) karavAmAM AvyuM che. grAma ke vanamAM vasato thako je bhavya jIva, A iSTopadeza vyavahAra nizcayadhArA samyaka prakAre adhyayana- ciMtavana karI hitAhitano viveka kare che tathA bAhya padArthomAM mamatvano tyAga karI mAna apamAna-prasaMge samatAbhAva rAkhe che, te "isTopadeza" nA adhyayanaciMtavanathI prApta karelA AtmajJAna dvArA anupama mokSa sukhane prApta kare che. pa1. TIkA-prazasti "vinayacandra nAmanA muninAM vAkyono sahAro laI, bhavya prANIonA upakAranA hetue dhImA (paMDita) AzAdhare iSTopadezanI A TIkA karI che.'... 1. sAgaracandra nAmanA munIndrathI vinayacandra thayA. teo jANe ke upazama (zAnti) nI mUrti hatA; sajjana puruSArUpI cakora pakSIone mATe eka candramA samAna hatA; te pavitra cAritravAna jina muninAM amRtamayI (aneka) zAstronAM sAragarbhita vacano jagatane tRpta ( prasanna) kare che........ 2. jagadrava zrImAn neminAtha jina bhagavAnanAM caraNakamala jayavaMta varte che, jemanA (caraNakamalanA) Azrita dhULa paNa rAjAonA mastaka para jaI bese che (-arthAt rAjAo paNa jemanAM caraNakamalomAM mastaka jhukAve che).'.... 3. iti zrI pUjyapAdasvAmiviracita ibdopadeza samAsa. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates Iropadeza (bhagavAna zrI kuMdakuMda version 001 remember to see the line 186) abudhasya bodhanArthaM munIzvarA deshyntybhuutaarthm| vyavahArameva kevalamavaiti yastasya dezanA nAstA [ puruSArthasiddhiyupAya , zlo-6 ] artha:- munIzvaro arthAta AcAryo ajJAnI jIvane jJAna utpanna karavA mATe abhUtArthano (arthAt vyavahAranayano) upadeza kare che. je (jIva) kevaLa vyavahArane ja jANe che (ane nizcayane jANato nathI ) tene dezanA nathI (arthAt te upadezane pAtra nathI). bhAvArtha:- nizcayanayanI zraddhAvinA kevaLa vyavahAramArgamAM ja je pravarte che te mithyAdaSTine upadeza karavo niSphaLa che. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kahAna jainazAstramALA) iSTopadeza (107 padyAnukramasUcI zloka pRSTha zloka pRSTha a ga agacchaMstedvizeSANA 44 95 gurupadezAdabhyAsAt 33 75 ajJAnopAstirajJAnaM 23 52 abhavacittavikSepa 36 92 jIvo'nyaH pudgalazcAnyaH 50 102 avidyAbhiduraM jyotiH 49 101 avidvAn pudgaladravyaM 46 97 tyAgAya zreyase vitta- 16 34 Ada AtmAnuSThAnaniSThasya 47 98 digdezebhyaH khagA patya 9 20 Anando nirdatyuddhaM 48 100 duHkhandohabhAgityaM ___ 28 65 AyurvRddhikSayotkarSa 15 33 durayenAsurakSeNa 13 29 Arambhe tApakAn 17 37 i na me mRtyuH kutaH bhItiH 29 67 icchatyekAntasaMvAsaM 40 89 nAjJo vijJatvamAyati 35 79 itazcintAmaNirdivya 20 43 nizAmayati niHzeSa 39 87 iSTopadezamiti 51 103 pa parISahAdyavijJAnAd- 24 54 eko'hanirmamaH zuddho 27 63 paropakRtimutsRjya 32 73 para: parastato duHkha- 45 96 kaTasya kartAhamiti 25 58 ba karmakarmahitAbandhi 31 71 badhyate mucyate jIvaH 26 60 kimidaM kIdRzaM 42 92 bruvannapi hi na brUte 41 90 e ka Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108) Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates iropadeza (bhagavAna zrI jjzloka pRSTha lo 8 18 bhavanti prApyaM yatsaMga bhuktojjhitA muhurmohAt ma 6 14 12 10 12 31 28 22 mohena saMvRtaM jJAnaM ya yajjIvasyopakArAya yatra bhAvaH zivaM dhatte yathA yathA na rocante yathA yathA samAyAti yasya svayaM svabhAvApti yogyopAdAnayogena yo yatra nivasannAste 18 40 vapuhaM dhanaM dArAH 30 69 varaM vrataiH padaM daivaM vAsanAmAtramevaitat 7 16 vipattimAtmano mUDhaH vipadbhavapadAvarte 19 42 virAdhakaM kathaM haMtre 4 8 sa / 38 86 2784 37 84 saMyamya karaNagrAma sayamya karaNagrAma 1 2 svasaMvedena suvyakta 2 3 svasmin sadabhilASitvAd 43 94 ha 22 21 34 49 45 77 rAgadveSadvayI dIrdha 11 24 hRSIkajamanAtaMkaM 5 10 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com