Book Title: Gyandhara
Author(s): Gunvant Barvalia
Publisher: Saurashtra Kesari Pranguru Jain Philosophical and Literary Research Centre
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005605/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvidha saMghamAM vItarAga mA nI vartamAna samayanI samasyAo bhAvi pariNAmo ane samAdhAno Sii nadI | jaina zratahastaprato ane yidAkalA as a For P anale Private guNavaMta baravALiyA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvamaMgala Azrama : sAgoDIyA prerita prakAzana jJAnadhArA-11 - saMpAdanaka" nA guNavaMta baravALiyA sarvamaMgala Azrama - sAgoDiyA : pATaNa ane uttara gujarAta hemacaMdrAcArya yunivarsiTI pATaNa saMcAlita DipArTamenTa oNpha jainolaoNjI prerita jaina sAhitya jJAnasatra - 11 mATe prApta nibaMdho-zodhapatronuM saMkalana - -: prakAzaka : ahaMma spiriTyuala seMTara saMcAlita. saurASTra kesarI prANagara jaina philosophikala eNnDa liTararI risarca seMTara : - ghATakopara - muMbaI. E-mail : gunvant.barvalia@gmail.com : 022 - 42153545 vate Use Only ww.dainelibrary.org Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Gyandhara - 11 * Edited by : Gunvant Barvalia April - 2014 SIAvArA saMpAdana guNavaMta baravALiyA eprila - 2014 - mUlya : rU. 200/ prakAzaka: ahama spiricyala seMTara saMcAlita sKPG jaina philosophikala eNnDa liTararI risarca seMTara 2, mevADa, pATaNavAlA esTeTa, ela.bI.esa. roDa, ghATakopara (ve), muMbai-400 086. Ph.: 022 - 42153545 prAptisthAnaH sarvamaMgala Azrama, sAgoDIcA, ji. pATaNa (u. gu.) Ph.: 02716754 Designe & DTP : Shreeji Art - 9833422890 . - 4 I. '' sadaNa vyavAda arihaMta prinTiMga presa, paMtanagara, ghATakopara (I). mo. 923430415 For Personal & Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ O(c) ( jJAnadhArA) idakIya ( . ahama spiriTyuala seMTara saMcAlita saurASTrasarI prAgura jaina phliosophikala enDa liTararI risarca seMTara Ayojita tA. 5, 6, 7 eprila, 2014, sAgoDiyA - pATaNa mukAme yojAnAra jaina sAhitya jJAnasatra-11 mATenA prApta zodhapatro ane nibaMdhone graMthastha karI jJAnadhArA-11 rUpe prakAzita karatAM AnaMdanI lAgaNI anubhavuM chuM. "caturvidha saMghamAM vItarAma mArgamAM vartamAna samayanI samasyAo, tenA bhAvi pariNAmo ane tenuM samAdhAna: mArI daSTie A viSayanA vicAra-vimarza aMtargata alaga alaga vidvAno ane zreSThIoe je nibaMdho pAThavyA che te temanA aMgata vicAro che. ahIM temaNe mAtra nijI abhiprAyo vyakta karyA che. - jJAnasatranA prerako, sarvamaMgala Azrama sAgoDiyA ane hemacaMdrAcArya uttara gujarAta yunivarsiTI-pATaNanA jainolojI DipArTamenTano AbhAra mAnuM chuM. A samagra AyojanamAM sarvamaMgala AzramanA TrasTIzrIo zrI jagadIzabhAI vorA, zrI anilabhAI dozI tathA sarva saMcAlakonA umaLakAbhera sahayoga maLyo che. A kAryane pUjya gurubhagavaMta bhAnavijayajI ma.sA.nA AzIrvAda prApta thayA che te amAre mATe gauravanI ghaTanA che. : 1, smita epArTamenTa, 1 upAzraya lena, ghATakopara (I. guNavaMta baravALiyA - 5/3/2014 For Personal & Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SOCTO( jJAnadhArA) 0. 00 purovayana = @77 vItarAga prabhue prakaTAvela mokSamArga anaMtakALathI anaMtA jIvane | ucca ane siddhagatimAM javAmAM uttama nimitta banI rahyo che. tIrthaMkara prabhuoe sthApela caturvidha saMghanI racanA dvArA te cIrakALathI vaheto rahyo che. sAdhu-sAdhvIjIo ane zrAvaka-zrAvikAo A vaheNanA be kAMThA che. mArga zramaNa saMgha dvArA dIkSita ane zikSita che ane zrAvaka samAja dvArA rakSita che. kSetra ane kALa AdhIna dareka cIjamAM badalAva Avato rahe che, paraMtu vItarAga prabhuomAM vArasAnA sthAyI ane mUlyavAna aMzone koI paNa rIte AMca na Ave evI rIte badalatA jamAnAmAM TakAvI rAkhavA e samagra samAjanuM kartavya che. samagra samAjanA hitaciMtako, vidvajano, zreSThIo samayAMtare saMgati kare, sAMprata samayanI samasyAo samaje, pRthakkaraNa kare ane tenA samyam samAdhAnanI vicAraNA kare te bahu ja agatyanuM che. bhautika vijJAna ane komyuTara TekanolojInA A yugamAM to te atiAvazyaka che. zrI sarvamaMgala Azrama, zrI prANagura liTararI TrasTa ane zrI hemacaMdrAcArya uttara gujarAta yunivarsiTI saMyukta rIte AvI eka saMgatinA jJAnasatra mATe nimitta banI rahyAM che ane samagra samAjanA prakhara vidvAno ane zreSThIo ahIM sAgoDiyA khAte moTI saMkhyAmAM hAjara rahI amUlya yogadAna ApI rahyA che te amArA mATe atiAnaMdanI vAta che. A yajJa mATe vidvAnoe atiparizramathI taiyAra karIne rajU karelA abhyAsapUrNa zodhanibaMdhono graMtha samagra samAjanAM hitaciMtakone khUba ja upayogI thaze tevI zraddhA che. bhaviSyamAM AvA jJAnasatranI / saMgatinI pravRtti vadhu ne vadhu vistare, samagra samAjanA sahiyArA prayAsathI. vItarAga mArga anaMtakALa sudhI rakSita rahe tevI maMgalakAmanA. li. jagadIzabhAI vorA sarvamaMgala AzramanA TrasTI maMDaLa vatI For Personal & Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCTC jJAnadhAra 0200 sArA narasANAnagaNisis (3) caturvidha saMgha ja * 58 6. viSaya lekhaka ' pRSTha kra. (1) kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrAcAryano virATa pratibhApuMja -DaoN. kumArapALa desAI (2) sAMprata samayamAM Adhunika vIjaLInAM sAdhanono yathAyogya upayoga tathA tenA vAparavAnI maryAdA tathA viveka - camanalAla vorA caturvidha saMghamAM zithilAcAranAM kAraNo tathA zithilAcArIne cAritramAM sthira karavAno samyapha puruSArtha -DaoN. reNukAbahena je. poravAla (4) caturvidha saMgha saMcAlanamAM mahAsaMgha - kaoNnpharansanI bhUmikA -prANalAla zeTha (5) dezakALa anusAra vivekapUrNa parivartana aMge vizleSaNa - sureza gAlA 44 (6) vartamAnakALamAM bALako mATe zikSaNanI Adarza paddhatinI rUparekhA , -DaoN. darzanA daphatarI (7) ekAMtika kriyAkAMDanA atirekathI vItarAga mArganI mULabhUta AtmasAdhanA thatA vismaraNane rokavAnA upAyo ? - DaoN. razmi bhedA 65 (8) jina zAsananI sAMprata samasyA paratve sahaciMtana - guNavaMta baravALiyA 69 sAMpratakALamAM Adhunika ane vIja upakaraNonA yathAyogya upayoga aMge viveka ane maryAdA: vidyuta saceta ke aceta?-DaoN. razmi je. jhaverI 75 (10) saMtonI zArIrika ane mAnasika svAthyanI viSama paristhitinuM vizleSaNa ane upAyo -DaoN. rAjeza pArekha (11) yuvAnone dharmAbhimukha karatAM anekavidha pAsAMnuM vizleSaNa - DaoN. pArvatI neNasI khIrANI (12) dharma eka - saMvatsarI eka -DaoN. dhanavaMta zAha (13) caturvidha saMghane joDatI kaDI -DaoN. ratanabahena khImajI chADavA (14) yuvAnone dharmAbhimukha karavAnI samyapha dizA -bInAbahena gAMdhI (15) caturvidha saMghamAM vItarAga mArganI vartamAna samayanI samasyAo, bhAvi pariNAmo ane samAdhAna -harSadabhAI saMgharAjakA - laMDana (16) paryuSaNa parva evaM saMvatsarI kI ekarUpatA kA praznaH -DaoN. sAgaramala jaina 138 85 - 104 - 109 118 129. For Personal & Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TOPSC jJAnadhArA GOOG 6. viSaya. lekhaka - pRSTha 6. 17 (10) Some Challenges before the four fold jain community in modern times, their estimated repercussions and possible solutions as per my perspective - Dr. Nilesh Dalal . (18) stavanarUpa bhAvapUjA dvArA Atmadarzana - DaoN. abhayabhAI Ara. dezI 158 (19) yuvAnone dharmAbhimukha karavAnI samyapha dizA H AMtara zuddhikaraNa , , paratve nijI abhivyakti - DaoN. dIkSA eca. sAvalA 164 (20) sAMpratakALanA pravAhamAM sAMpradAyika ane paraMparAgata mAnyatAomAM zAstrAnusArI vivekapUrNa parivartana ane vizleSaNa - DaoN. ramaNIbhAI pArekha , 178 (21) caturvidha saMghamAM jaina zrAvikA maMDaLonI bhUmikA - DaoN. madhubahena jI. baravALiyA * 187 (22) sAMpratakALanA pravAhamAM sAMpradAyika ane paraMparAgata mAnyatAomAM : zAstrAnusArI vivekapUrNa parivartana aMge vizleSaNaH - DaoN. utpalA modI 10 (23) dIkSA pahelAMnI pUrvataiyArI tathA zramaNa-zramaNI vidyApIThomAM prazikSaNa - DaoN. chAyAbahena zAha . 17 (24) jaina darzananAM yajJAnika tathyo - DaoN. pravINabhAI sI. zAha (25) vartamAna saMjogomAM vaizvika pariprekSyamAM jaiva mRta ane Agama sAhityanA pracAra-prasAra kAryanI samIkSA - zAha bAbulAla saremala beDAvALA (26) sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtonI vaiyAvacca - saMjaya bharatabhAI koThArI 234 (27) jayaMta koThArInuM hastaprata-saMpAdana-saMzodhananuM kArya - DaoN. kAMtibhAI bI. zAha - 245 (28) dAnanA pravAhanI vivekapUrNa thAyogya dizA - zrI khImajI ma. aDavA (29) jaina dharmano amUlya vAraso- sacitra hastaprato - - DaoN. rAmajIbhAI ThA. sAvaliyA * (30) devadravyanuM rokANa ane upayoga - hiMmatalAla gAMdhI (31) jenone laghumatInI mAnyatA saMkalana mAhitI - 103 220 2 ra7ra : * U For Personal & Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c) kalikAlasarvajJa zrI { AMtararASTrIya khyAtiprApta padmazrI DaoN. hemacaMdrAcAryano virATa kumArapALa desAI deza videzamAM jaina dharma para pratibhApuMja mananIya pravacano Ape che che padmazrI DaoN. kumArapALa desAI ane temaNe jaina sAhitya ane tattvajJAnanA vipula kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryanA virATa 1 graMthonuM sarjana ane saMpAdanA pratibhApuMjamAMthI pragaTatA prakAzathI aneka kSetromAM karyuM che. ajavALAM patharAyAM che. gujarAtI bhASAnuM prabhAta kAlikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryathI UghaDe che. gujarAtanI asmitAnA e prathama chaDIdAra. bhAratabharanA sArasvata diggajonI paMktimAM sthAna dharAve tevo gujarAtI vidvattAno apratima mAnadaMDa zrI hemacaMdrAcAryathI sthapAya che. AthI savAla e jage che ke emane jyotirdhara kahevA ke yugapravartaka gaNavA? mahAsamartha sArasvata kahevA ke jIvanakalAdhara kahevA? samanvayadaSTi dharAvatA mahAna AcArya gaNavA ke pachI bharapUra gujarAtI prajAnI sUtelI asmitAne jagADanArA lokanAyaka kahevA? zrI hemacaMdrAcAryanI zrutaprabhAvanAnuM viSayavaividhya AzcaryakAraka lAge che. kAvya, nyAya koza, yoga, chaMda, alaMkAra ItihAsa, purANa ane vyAkaraNa - ema aneka viSayo para emaNe zAstrIya pAMDityapUrNa graMthonI racanA karI che. A graMthomAMthI e paNa khayAla Ave che ke teo maMtra, taMtra, zilpa, vaidaka, yaMtra, jyotiSa, yuddhazAstra, vaspatividyA, sAmudrikazAstra, rasAyaNazAstra, ratnavidyA vagere ane marmagAmI bhAvayitrI pratibhA vinA ATaluM vipula ane sattvazIla sAhitya eka vyaktinA jIvanakALa daramiyAna sarjAvuM lagabhaga azakya che. vidyAbhyAsa, vicAronI vizadatA jALavIne viSayanI sacoTa ane sAMgopAMga carcA thAya tevI ojasvI AlekhanArItinuM Ayojana emaNe karelI graMtharacanAmAM sAmAnyatayA jovA maLe che. saMskRta uparAMta prAkRta, apabhraMza ane dezya bhASAnA vADmayamAM paNa emanI lekhinIe sahaja vihAra karelo che. emanuM prAkRta vyAkaraNa to samagra bhAratIya vADmayamAM e viSayanA apUrva ane ananya graMtha tarIke Adara pAmyuM che. temaNe For Personal & Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SOCSC jJAnadhArA 0 0 emAM badhA prakAranI prAkRtane lagatuM vyAkaraNa ApyuM. temaNe svaracita kRtio para vistRta svopajJa TIkA lakhI che. lupta thayelA sAhityamAMthI aneka avataraNo TAMkIne emaNe lokasAhityanI hRdayasparzitAno sarvaprathama saMketa Apyo. anugAmIone mATe gahana viSayane sugama rIte Ayojanabaddha paddhatie AlekhavAno Adarza temaNe pUro pADyo ema kahI zakAya. temanI A khAsiyata vizad bhASA, prAsAdika zailI ane viSayono sarvagrahI paricaya ApatA mImAMsAgraMthomAM khAsa dhyAna kheMce che. "siddhahemazabdAnuzAsana', 'krayAzraya mahAkAvya ke 'triSaSTizalAkApuruSacarita jevA vizALakAya graMtho to emanA pratibhAtaMbha jevA che, paNa anyayogavyavacchedadvatrizikA' jevA batrIsa zlokanA nAnA stutikAvyamAM paNa emanI pratibhAnAM skulliMgono sparza thayA vinA raheto nathI. gujarAtanI lUkhIsUkI bhUmi para hemacaMdrAcArye Ama sarasvatIno dhodha vahevaDAvyo ane bhaviSyamAM UghaDanArI gujarAtI bhASAnAM bIjane tatkAlIna bolAtI bhASAnA jalasiMcana sAthe jJAna, vidvattA, zAstrIyatAno puTa caDAvyo e moTA sadbhAgyanI vAta che. maitrakavaMzano rAjA guhasena saMskRta, prAkRta ane apabhraMza - ema traNeya bhASAmAM racanA karato hato tevA ullekho sAMpaDe che. zrI hemacaMdrAcAryanA A traNe bhASAmAM racAyelA graMtho to maLe che, paNa ethIya vizeSa temaNe A traNeya bhASAnA koza ane vyAkaraNa racIne ananya abhyAsasAdhana sulabha karI ApyuM. Ane pariNAme jainetara vidvAnomAM paNa zrI hemacaMdrAcAryanI kRtio Adara pAmI. chaMdazAstranA TIkAkAra halAyudha jevA to zrI hemacaMdrAcAryanI kRtionA sIdhesIdhA graMthasaMdarbho ja TAke che. " sAhitya ane ItihAsa, zAstra ane kaLA, vyAkaraNa ane tarka, dharma ane vyavahAra, sAdhutA ane sarasatA tathA rAjA ane prajA ema vibhinna stare sahaja samanvaya sAdhI batAvanAra saMskArazilpI eTale kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcaM. AthI ja dhUmaketu emanA zrI hemacaMdrAcArya (pR. 7-8)mAM noMdhe che - zrI hemacaMdrAcArya vinA gujarAtI bhASAno janma kalpI zakAto nathI; emanA vinA varSo sudhI gujarAtane jAgrata rAkhanArI saMskAritA kalpI zakAtI nathI ane emanA vinA gujarAtI prajAnAM khAsa lakSaNo - samanvaya, viveka, ahiMsA, prema, For Personal & Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCCC jJAnadhArA OiOO zuddha sadAcAra ane prAmANika vyavahAra praNAlikA - kalpI zakAtAM nathI. zrI hemacaMdrAcArya mAnava tarIke mahAna hatA; sAdhu tarIke vadhAre mahAna hatA; paNa saMskAradaTA tarIke to e sauthI vadhAre mahAna hatA. emaNe je saMskAra reDyA, emaNe je bhASA ApI, emaNe lokone je rIte bolatA karyA, emaNe je sAhitya ApyuM - e saghaLuM AjanA gujarAtanI nasamAM hajI vahI rahyuM che ane eTale e mahAna gujarAtI tarIke ItihAsamAM prasiddhi pAmavAyogya puruSa che. zrI hemacaMdrAcAryanI vipula akSarapravRtti siddharAja ane kumArapALanA rAjyAzraye thaI hatI tema kahevuM te karatAM te pravRtti be rAjavIonA zreyArthe cAlI hatI ema kahevuM vizeSa yogya che. teo baMne rAjavIonA AdarapAtra mArgadarzaka ane salAhakAra paNa hatA. siddharAjanI jJAnopAsanA ane kumArapALanI saMskArapriyatAnA teo vidhAyaka banyA hatA. rAjA vikrama ane kavi kAlidAsa athavA to rAjA bhoja ane kavi dhanapAla sAthe siddharAja - kumArapALa ane zrI hemacaMdrAcAryanI joDInI sarakhAmaNI karavI yogya nathI. rAjA sAthenA emanA saMbaMdhanI tulanA to ghaNe aMze svAmI rAmadAsa ane chatrapati zivAjI sAthe thaI zake.. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryanI zrutasAdhanA anupama hatI. rAjA siddharAja ane rAjA kumArapALanI madadathI zrI hemacaMdrAcAryane jUnA graMthonI ghaNI hastaprato sAMpaDI. zrI hemacaMdrAcAryanA A kAryamAM rAmacaMdra, guNacaMdra ane mahendra jevA vidvAna ziSyono samudAya emane sahAyaka thayo hato. vidyopAsanAnuM kevuM bhavya vAtAvaraNa e samaye racAyuM haze, enI kalpanA ja romAMcakArI lAge che. emanA graMthonI lahiyAo pAse asaMkhya pratilipio karAvavAmAM AvI hatI ane e pratilipione bhAratanA aneka graMthabhaMDAromAM sthApita karavAmAM AvI hatI. A kAraNe ja temanA jIvanakALamAM lakhAyelI keTalIka pratilipio Aje paNa upalabdha che. e pachInAM navaso varSanA dIrdhakALamAM A graMthonI pratilipio thatI rahI che. Aje bhAgye ja koI evo jaina graMthabhaMDAra haze, jyAM zrI harmacaMdrAcAryanA koIne koI graMthanI pratilipi na hoya. prAcIna ItihAsamAM ke kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryanI pUrve ATalA vibhinna For Personal & Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSC C jJAnadhArA 0.00 viSayo para saLaMga zAstrIya ane abhyAsapUrNa graMtho ApanAra zrI hemacaMdrAcArya jevI bhAgye ja koI virala pratibhA maLI Avaze. e jJAnajyotie dUra karelA ajJAnanA aMdhakAra vize zrI somaprabhAcArya "zatArthakAvyamAM kahe che - kluptaM vyAkaraNaM navaM viracitaM chaMdo navaM dvayAzrayAlaMkArau prathitau navau prakaTitaM zrIyogazAstraM navam / tarka: saMjanito navo jinavarAdInAM caritraM navaM baddhaM yena na kena kena vidhinA mohaH kRto dUrataH / / navuM vyAkaraNa kamyuM navuM chaMdazAstra racyuM; dvayAzcama mahAkAvya ane alaMkArazAstrane vistAya ane navAM ja prakaTa kayAM zrIyogazAstrane paNa navuM racyuM navA tarkazAstrane janma Apyo; jinavaronAM caritrano navo graMtha racyo, kaI kaI rIte zrI hemacaMdrAcArye ajJAnane dUra karyuM nathI ? gujarAtI sAhityanA paroDhano jhAMkho prajA siddhahemazabdAnuzAsane sauprathama darzAvyo. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryanI vipula mutaracanAnI gaMgotrIno prAraMbha gujarAtanI asmitA ane saMskAritA jagADanArI eka ghaTanAnA pratibhAvamAMthI thayo. jayasiMha siddharAja mAlavapati zrI yazovarmAne harAvI, dhArAnagarIno dhvaMsa karI, teno amUlya graMthabhaMDAra pATaNamAM lAvyA. A graMthabhaMDAramAM bhojarAjaviracita 'sarasvatIThAbharaNa nAmanA vyAkaraNagraMtha para siddharAjanI daSTi paDI. vizeSa tapAsa karatAM ene jANavA maLyuM ke pote je pradezane parAjita karyo che e pradezanA bhojanuM vyAkaraNa ja enA rAjyamAM bhaNAvAtuM hatuM. bhojarAjanI vidvattAnI prazaMsAe siddharAjane enA mAtra pradezavijayanI laghutA dekhADI. A samaye bhojanA vyAkaraNa karatAM caDiyAtuM vyAkaraNa racI zake tevA samartha zaktizALI kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya ja hatA. - vi. saM. 117mAM emane A vyAkaraNa lakhavAnuM soMpAyuM. siddharAje te mATe TheraTherathI hastaprato magAvI. cheka kAzmIrathI ATha vyAkaraNo magAvyAM. A vyAkaraNonI madadathI ane sva-pratibhAthI kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArya "siddhahemazabdAnuzAsana' nAmanA vyAkaraNanI racanA karI. siddharAjanI vinaMtIthI A vyAkaraNa racAyuM hovAthI prathama enuM nAma joDIne nAmAbhidhAna karyuM. agAunA For Personal & Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OMIC jJAnadhArA CCTO0 vyAkaraNa graMthomAM ativistAra, durbodhatA ane kramabhaMga - e traNa doSo jovA maLatA hatA. zrI hemacaMdrAcArya A vyAkaraNanI racanAmAM saMkSepa, sugamatA ane kamabaddha Ayojana rAkhIne e traNe doSathI mukta rahyA. A vyAkaraNagraMthanI bIjI vizeSatA e che ke enAM pAMceya aMgo zrI hemacaMdrAcArye pote lakhyAM che. bIjA vaiyAkaraNoe vyAkaraNasUtra ane bahu bahu to tenA uparanI vRttinI racanA karI che. vyAkaraNanA anya aMgonI racanA to anugAmIo kare evI paripATI hatI. hemacaMdrAcArye A pAMceya aMgonI racanA pote karIne pANini, bhaddojI dIkSita ane bhaDhi e traNeya vaiyAkaraNanuM kAma ekale hAthe karyuM. emanA A vyAkaraNa graMthe vardhamAnasUri ane buddhisAgarasUrijInA vyAkaraNa graMthone vistRta karI dIdhA. - pANininA saMskRta vyAkaraNa pachInuM eka bIjuM noMdhapAtra vyAkaraNa te siddhahema-caMdrazabdAnuzAsana gaNAya che. pANininAM sUtronI yojanA karatAM zrI hemacaMdrAcAryanAM sUtronI yojanAmAM abhyAsakane te sugama thAya teno khyAla rakhAyo che. abhyAsa arthe graMtha racavAno uddeza hovAthI ja jyAM pUrvAcAryanAM sUtrothI kAma cAlyuM tyAM e ja sUvo emaNe kAyama rAkhyAM che. AthI zAkaTAyana ane zrI hemacaMdrAcAryanAM sUtromAM moTuM sAmya jovA maLe che. jyAM doSa, truTi ke durbodhatA dekhAya tyAM maulika umeraNathI sUtrone sugrAhya banAvavAno prayAsa karyo che. eka varSamAM A vyAkaraNanAM sUtro ane laghuvRtti temaNe racyAM haze. enI bRhad vRtti ane bIjA aMgonuM nirmANa temaNe pachIthI karyuM haze. mULa sUtra, dhAtu, gaNapATha, uNAdi pratyaya ane liMgAnuzAsana - ema paMcAgI vyAkaraNanI racanA emaNe savA lAkha zlokamAM karI hatI. merUtuMgAcArye paNa noMdhyuM che ke zrI hemacaMdrAcArye A vyAkaraNa savA lAkha zlokna racyuM hatuM. A vyAkaraNanA ATha adhyAya che. enI kula sUrasaMkhyA 4685 che. prAkRta vyAkaraNane lagatAM sUtro bAda karIe to saMskRta vyAkaraNanAM 3566 sUtro maLe che. A vyAkaraNa graMthanA AThamA adhyAyamAM maLatI prAkRta ane apabhraMzanI carcA e A graMthanI abhyAsIone AkarSatI vizeSatA che. jema pANinie aTAdhyAyI nAmanA sarvotkRSTa vyAkaraNamAM vaidika vyAkaraNa prayojyuM che, e ja rIte zrI hemacaMdrAcArye 'siddhahema'nA AThamA adhyAyamAM prAkRta ane apabhraMza - prAcIna For Personal & Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ x C jJAnadhArA O gujarAtI bhASAnuM vyAkaraNa yojyuM che. emanuM prAkRta vyAkaraNa badhAM prAkRta vyAkaraNomAM vadhu pUrNa ane vyavasthita che. emanA apabhraMza vyAkaraNe apabhraMza sAhityanI rasasamRddhino kharekharo paricaya karAvyo. A vyAkaraNa saMkSipta hovA chatAM emAM badhAM aMgono samAveza thayo che. Ama saMskRta, prAkRta ane apabhraMza bhASAnuM siddhahema jevuM vyAkaraNa e pachI adyApi lakhAyuM nathI. abhyAsIne anukULa evI AnI viSayagoThavaNI ane paribhASAne kAraNe epha. kIlahorna (E. Kelihorn) Ane The best grammar of the Indian middle ages' kahe che. prAcIna bhASAonA pratyeka abhyAsIne mATe siddhahema anivArya pravezadvAra gaNAya. A vyAkaraNe rAjA siddharAja ane AcArya hemacaMdranI akSarakIrti samagra dezamAM prasarAvI. A vyAkaraNane hAthI para aMbADImAM mUkIne dhAmadhUmathI pATaNamAM enI zobhAyAtrA kADhavAmAM AvI. e rIte gujarAtamAM vidyApratiSThAno prAraMbha thayo. rAjA siddharAje rAjyanA traNaso lahiyA rokIne AnI aneka pratilipio taiyAra karAvI, eTaluM ja nahi, paraMtu aMga, baMga, koMkaNa, karNATaka tema ja kAzmIra sudhI AkhA dezamAM tema ja nepALa, zrIlaMkA ane IrAna jevA dUra dUranA dezomAM enI pratilipio mokalAvI. gujarAtI vidvattAnI jJAnajyota ema evI suMdara rIte pragaTI ke eno prakAza pahelI vAra dezanA sImADAone vIMdhIne dezapAra gayo. vANijyamAM dezAvara kheDanAra gujarAte jJAnaprasAramAM pahelI vAra dezAvara kheDaco. A graMtha para vidyAdharagaNi devAnaMda ane vAyaTagacchIya amaracaMdrasUrie racanAo karI che. 'siddhahemazabdAnuzAsana'nA eka svataMtra vibhAga tarIke hemaliMgAnuzAsana prApta thAya che. ATha adhyAyanAM 763 sUtromAM AnI racanA karI che. AnI pAchaLano hetu to abhyAsIone liMgavidhAnanuM jJAna prApta thAya te che. AthI bIjA liMgAnuzAsana karatAM A kRti vistRta ane nokhI bhAta pADanArI che. padmabaMdhamAM racAyelA A geya graMthamAM hemacaMdrAcArye amarakozanI zailI pramANe padyamAM strIliMga, puMlliMga ane napusakaliMga - ema traNeya liMgomAM zabdonuM vargIkaraNa karyuM che. 'zabdAnuzAsana' ane 'kAvyAnuzAsana' pachI kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArye 12 For Personal & Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaCSC jJAnadhArA CS (c)0 chaMdonuzAsananI racanA karI. pUrvAcAryonI paddhati anusAra jijJAsu vidyArthIone chaMdovidhAnanuM jJAna maLe tevo AnI pAchaLano uddeza hato. eka vaiyAkaraNa tarIke kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya viziSTa sthAna dharAve che. mahAna vaiyAkaraNa pANinie potAnA vyAkaraNa aSTAdhyAyI' dvArA pUrvaparaMparAmAM eka potIkI paraMparAnuM nirmANa karyuM hatuM. pANininI pUrva zaunaka, zAkaTAyana jevA aneka vyAkaraNIo thayA hatA, paraMtu pANininI vaiyAkaraNe eka paraMparA sthApI. emAM kAtyAyana ke pataMjalie saMzodhana-umeraNa karyuM, paraMtu pANininI vaiyAkaraNa tarIkenI pratiSThA to sadIothI akSata rahI. saMskRta bhASAnA aMtima vyAkaraNazAstrI banyA AcArya zrI hemacaMdrAcArya. saMskRta vyAkaraNa paraMparAmAM emanA pradAnane kAraNe hemasaMpradAya Ubho thayo. emanA vyAkaraNano uttarakAlIna jaine vyAkaraNo para vizeSa prabhAva daSTigocara thAya che. zvetAmbara saMpradAyanA keTalAka AcAryoe zrI hemacaMdrAcAryanA vyAkaraNane AdhAre aneka graMthonI racanA karI che. AvA AThathI dasa vyAkhyAkAra maLe che. apabhraMza vyAraNa te kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryanuM cirakAlIna mahattva dharAvatuM pradAna gaNAze. zabdAnuzAsananA AThamA adhyAyanA prAkRta vyAkaraNamAM hemacaMdrAcArya mahArASTrI, zaurasenI, mAgadhI, paizAcI, mUlikA paizAcI ane apabhraMza ema che bhASAonI carcA karI che. apabhraMza vibhAgamAM nedhelA duhAonuM vaividhya AkarSaka che. apabhraMzanAM sUtronI vRttimAM lagabhaga 177 duhAo hemacaMdrAcArye noMdhyA che, jemAM upadezAtmaka, vIrarasapradhAna, paurANika, zRMgArarapradhAna ane jaina dharmane lagatA duhAo maLe che. A duhAomAMnA keTalAka lokoktirUpe UtarelA che. A apabhraMza duhAo cheka gujarAtI bhASA sudhI UtarI AvyA che. apabhraMza duhAnuM arvAcIna bhASAmAM kevuM rUpAMtara thayuM che tenI tapAsa saMzodhako mATe rasaprada viSaya bane tema che. AThamA adhyAyamAM zrI hemacaMdrAcArya eka apabhraMza duho TAke che - vAyasu uDDAvaMtiaai piu diTThau sAhasa-tti / adhdhA valayA mahihi gaya adhdhA kudR taDa-tti // 16 // lAMbA samayathI preyasI viraha anubhavatI hatI, teno deha paNa kSINa banI For Personal & Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TOC jJAnadhArA haOTOS0 gayo hato. virahAkula strI kAgaDAne uDAvavA jatI hatI tyAM ja ekAeka enA patine Avato joyo. ciravirahiNI para enI kevI asara thaI aDadhAM valaya jamIna para paDI gayAM, virahane kAraNe hAtha durbaLa banI gayo hato mATe. jyAre aDadhAM taDa daIne tUTI gayAM, priyatamanAM darzanathI AnaMdita thayelI virahiNInuM kAMDuM phUlI gayuM mATe. lokabhASAmAM maLatA duhAomAM AnAM be rUpAMtara maLe che. enuM eka sAmAnya rUpAMtara A che - kAmana kAga uDAvatI, piyu Ayo jhabakAM ApI DI kara lagI, AdhI gaI taSThAM' * A ja duhAnuM eka bIjuM camatkRtipUrNa rUpAMtara maLe che. emAM aDadhI cUDIo virahane kAraNe kSINadeha thavAthI jamIna para paDI gaI evuM darzAvavAne badale kavie darzAvyuM che ke aDadhI kAgaDAnA gaLAmAM parovAI gaI. bAkInI aDadhI cUDIo bhAMgIne bhaya para paDI. kAga uDAvaNa dhaNa khaDI, Ayo pIva bhaDaka AdhI cUdI kAga-gala, AdhI huMya taDA apabhraMza vyAkaraNamAM maLatA duhAomAM kAvyasauMdarya, bhAvavaividhya ane bhArobhAra kavitva che. A duhAo dvArA e samayanA lokasAhityanI anupama jhAMkhI thAya che. gurjarabhUminA jJAnadIpane prajavalita karavA mAgatA kalikAlasarvajJa zrI hamacaMdrAcAryanI daSTi vyAkaraNa pachI koza tarapha gaI. bhASAno abhyAsa sugama bane ane vyAkaraNanuM jJAna sadhyi bane te mATe emane kozanI jarUra lAgI. mAtra vidyArthIo ke abhyAsIo ja nahi, paraMtu vidvAno mATe paNa koza jarUrI jJAnasAdhana che. kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArye "abhidhAnaciMtAmaNi', "anekArthasaMgraha ane "nighaMTuzeSa' - ema traNa saMskRta bhASAnA koza racyA che. prAkRta-dezya bhASAnA jJAna mATe "dezInAmamAlA" ane "rayaNAvali'nI racanA karI che. "abhidhAnaciMtAmaNi e ItihAsa ane bhASAvijJAnanI daSTie atyaMta mUlyavAna For Personal & Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCCC jJAnadhArA OiO banI rahe tevo kozagraMtha che. AmAM hemacaMdrAcArye kavio dvArA pracalita ane prayukta zabdono suMdara Alepsa Apyo che. vaLI sAMskRtika daSTie paNa A kozanI sAmagrI abhyAsIone upayogI che. AmAM evA aneka zabdo maLe che, je anya kozamAM prApta thatA nathI. 'amarakoza'ne lakSamAM rAkhIne eka arthavALA samAna zabdo ApavA mATe hemacaMdrAcArye "abhidhAnaciMtAmaNi'nI racanA karI. joke, amarakoza karatAM doDha gaNI zabdasaMkhyA AmAM sAMpaDe che. vaLI pAryAyavAcI zabdo paNa 'amarakoza' karatAM vadhu maLe che. amarakozamAM sUryanA 37 paryAya, kiraNanA 11 paryAya, caMdranA 20 paryAya, zivanA 48 paryAya, brahmAnA 20 paryAya, viSNunA 36 ane agninAM 34 paryAyavAcI nAma maLe che. jyAre abhidhAnaciMtAmaNimAM sUryanA 72, kiraNanA 36, caMdranA, 32, zivanA 77, brahmAnA 40, viSNunA 75 ane agninA 51 paryAyo upalabdha che. A rIte A graMthanI racanA dvArA hemacaMdrAcArye saMskRta sAhityanA zabdakozamAM vipula vRddhi karI che. "abhidhAnaciMtAmaNi'nI kula zlokasaMkhyA 1541 che, paraMtu TIkA sAthe tenI zlokasaMkhyA kula dasa hajAranI thAya. abhidhAnaciMtAmaNi pachI zabdajJAnanI mahattA jANanArA hemacaMdrAcArye anekArthasaMgrahanI racanA karI. "abhidhAnaciMtAmaNimAM eka arthanA aneka zabdono koza ApavAmAM Avyo hato. jyAre anekArthasaMgrahamAM eka zabdanA aneka arthono ullekha ApavAmAM Avyo che. jema ke, teno artha brahmA, AtmA, ravi, mayUra, agni, yama ane vAyu thAya che. A daSTie "abhidhAnaciMtAmaNi' ane anekArthasaMgraha' parasparanA pUraka guNAya. sAta kAMDamAM vaheMcAyelA A kozanI kula zlokasaMkhyA 1829 che. enA cha kAMDamAM 1769 zloko maLe che. e pachI sAtamo avyayakAMDa maLe che. A sATha zlokanA avyayakAMDane anekArthazeSa tarIke umeravAmAM Avyo che. "abhidhAnaciMtAmaNimAM paNa chelle "zeSa' umeravAmAM Avyo hato te mujaba ahIM paNa AvuM chelle umeraNa maLe che. A graMthamAM maLatA keTalAya zabdo arvAcIna bhASAmAM utarI AvyA che. gujarAtI bhASAnA abhyAsIone paNa A graMthanA zabdo ghaNI sAmagrI pUrI paDe tema che. zrI hemacaMdrAcAryanI kozapravRttinuM aMtima phaLa che. 'nibaMduzeSa'. For Personal & Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 ) C jJAnadhArA 0 0 abhidhAnaciMtAmaNi', "anekArthasaMgraha' jevA saMskRta koza ane dezInAmamALA jevA dazya bhASAnA kozanI racanA karyA pachI hemacaMdrAcArye nighaMTuzenI racanA karI. anekArthasaMgrahanI TIkAmAM mahendrasUrie evo ullekha karyo che ke potAnA guru zrI hemacaMdrAcArya pAse vizALa graMthasaMgraha hato ane temAM ghavaMtarino nighaMTu graMtha paNa hato. nighaTazeSanA cha kAMDa maLe che ane A eka prakArano vaidakazAstrane mATe upayogI evo vanaspatikoza che. A koza cha kAMDamAM vaheMcAyelo che ane tenI kula lokasaMkhyA 396 che. - traNa saMskRta kozonI racanA dvArA hemacaMdrAcArye saMskRta zabdazAstrane vyApamAM levA prayAsa karyo che. kozaracanAnI pAchaLa gujarAtanA sarasvatIpUjakone sahAyarUpa thavAnI temanI bhAvanA taravare che. vaLI dhavaMtari, vyADi ane dhanapAlanA kozo kALakrame naSTa thayA, paraMtu enuM dohana Aje zrI hemacaMdrAcAryanA koza dvArA ApaNane prApta thAya che. e daSTie paNa A zabdakozanuM mahattva che. "siddhahemacaMdrazabdAnuzAsana'nA AThamA adhyAyamAM maLatA prAkRta vyAkaraNane lakSamAM rAkhIne zrI hemacaMdrAcArye "dezInAmamALA'nI racanA karI. vyAkaraNanA niyamAnusAra zabdo siddha thatA na hoya tema chatAM bhASAmAM prayojAtA hoya evA zabdono hemacaMdrAcArye dezInAmamAlA'mAM saMgraha karyo. saMskRta ke prakRti sAthe saMbaMdha na dharAvatA dezya bhASAonA zabdasaMgraha uparAMta saMskRta ane prakRta bhASAmAM kAlagrastha athavA to taddana aparicita banI gayelA zabdo paNa AmAM saMgraha pAmyA che. vaLI jenA mULa vize saMzaya hoya tevA keTalAka zabdono paNa AmAM samAveza karavAmAM Avyo che. kula 783 gAthAmAM lagabhaga 3,978 zabado A kozamAM saMgrahita thayA che. zabdazAstra ane kozanI racanA karyA bAda kalikAlasarvajJanI daSTi kAvyazAstra tarapha vaLI. saMskRta alaMkAra graMthonI paraMparAmAM hemacaMdrAcArye kAvyAnuzAsana'nI racanA karI. 'kAvyAnuzAsananA mukhya traNa bhAga che: (1)sUtra (2) vyAkhyA ane (3) vRtti. ATha adhyAyamAM lakhAyelA A graMthamAM kula 208 sUvo che. sUtronI vyAkhyA karanArI carcA 'alaMkAracUDAmaNine nAme maLe che. jyAre e vyAkhyAne vizeSa spaSTa karavA mATe viveka nAmanI udAharaNa sahitanI vRtti maLe che. A For Personal & Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CjJAnadhArA OC sUtra, vyAkhyA ne vRtti - traNenA kartA zrI hemacaMdrAcArya che. - kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArye 'triSadizAApuruSacarit'mAM darzAvyuM che tema 'yogazAstra' jevA graMtho potAnA mATe che, jyAre amuka graMtho sidvarAjane mATe che tema A graMtha 'ho' mATe che. AmAM sAmAnya abhyAsIone kAvyazAstrano khayAla ApavAno hetu rahelo che. AthI ja temaNe judI judI kakSAonA abhyAsIone upayogI nIvaDe te mATe 'sUtra', 'svopanaTILA' tema ja 'vivecUDAmaLi' nAmanI vistRta TIkA ApI che. A bAbata paNa temanA hetune vadhu spaSTa kare che. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryanI viziSTa kRti che saMskRta ane prAkRta dayAzraya. solaMkIyuganI saMskAritAne zabdabaddha karatI gujarAtanI pahelI ane zreSTha gaNAya tevI aitihAsika kAvyakRti 'zabdAnuzAsana'nAM sUtronAM dRSTAMto ApavA mATe caulukyavaMzanI kathAne temaNe viSayavastu tarIke rAkhIne 'krayAzraya' kAvyanI racanA karI. vyAkaraNa ane ItihAsa emAMthI ekasAthe sahajapaNe siddha thAya che tethI 'krayAya' mahAkAvya tarIke oLakhAya che. mahAkAvyamAM maLe evAM RtuvarNana, rasavarNana, ane sRSTivarNana uparAMta nagara, prabhAta, yuddha, yAtrA, nadI, rAtri, parvata ke vivAhanAM varNano paNa maLe che. dayAzraya 'bhaTTikAvya'nuM smaraNa karAve che. pANininA vyAkaraNanA niyamonA udAharaNarUpe rAmAyaNanI kathA laIne bhaTTi kavie racanA karI e ja rIte 'siddhahemacaMdrazabdAnuzAsana'nA vyAkaraNanAM niyamonAM udAharaNa ApaNA mATe mULarAja solaMkIthI kumArapALanA samaya sudhInA ItihAsane kathAvastu tarIke laIne zrI hemacaMdrAcArye 'krayAzraya'nI racanA karI. 'caulukyavaMzanuM Alekhana thayuM hovAthI aitihAsika daSTie A kRtinuM ghaNuM moTuM mUlya che ane tethI A kRti 'caulukyavaMzotkIrtana'nAma paNa dharAve che. e yuganI sAmAjika, dhArmika ane rAjakIya paristhitinuM mArmika pratibiMba A kAvyakRtimAM jhilAyuM che. saMskRta 'dayAzraya'nA 14mA sarga sudhIno bhAga jayasiMha siddharAjanA jIvanakALa sudhImAM (arthAt vi.saM. 1199mAM) pUrNa karyo haze ema mAnI zakAya. jyAre kumArapALanA caritrane AlekhatuM prAkRta 'hrayAzraya' eka svataMtra prAkRta mahAkAvya gaNAyuM che. 17 For Personal & Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c) CRC jJAnadhArA COO saMskRta 'krayAzraya kAvya e gujarAtanI asmitAnuM tejasvI kAvya che. mahAkavi kAlidAse "raghuvaMzamAM raghukuLanI kIrtine akSara-amara karI dIdhI to saMskRta ane prAkRta 'dvayAzrayamAM hemacaMdrAcArye caulukyavaMzanI kIrtine akSaradeha Apyo. gujarAtI bhASA, gujarAtI saMskAritA ane gujarAtI asmitAno AlAdaka triveNI saMgama A kRtie racI Apyo. gujarAtanI ramaNIo, yoddhAo, utsavo, medAnanuM zaurya ane dariyAnuM sAhasa - e badhuM darzAvIne zrI hemacaMdrAcArya dhUmaketunA zabdomAM kahIe to prajAne mahAna thavAnI jANe hamezAM dIkSA ApI rahyA hoya tema lAge che.' saMskRta 'dvayAzrayamAM kavitAnI apekSAe ItihAsanuM prAdhAnya jovA maLe che, to prAkRta dvayAzrayamAM kAvyatattvanuM prAdhAnya jovA maLe che. "siddhahemacaMdrazabdAnuzAsana'mAM sAta adhyAyamAM saMskRta 'dayAzrayanI racanA thaI, to AThamA adhyAyamAM ApelA prAkRta bhASAnA vyAkaraNanA niyamonA daSTAMtarUpe prAkRta dvayAzraya mahAkAvyanI racanA thaI. rAjA kumArapALane jIvananI keTalIka ghaTanAo AlaMbana tarIke levAmAM AvI hovAthI A kRtine mArapArita' kahevAmAM Ave che. ATha sarga dharAvatI A kRtinA prathama cha sargamAM mahArASTrIyana prAkRtanAM udAharaNa ane niyamo darzAvyAM che. bAkInA be sargomAM zaurasenI, mAgadhI, paizAcI, cUlikA paizAcI ane apabhraMza bhASAnAM udAharaNa maLe che. ATha sarganI Azare 747 gAthamAM aNahilapura pATaNa, jinapratimA, kumArapALanA vijayo, jaina dharmanA siddhAMtonI gaveSaNA tathA mRtadevIno kumArapALane apAyelo upadeza AlekhavAmAM AvyAM che. mRtadevIno upadeza je rIte kRtimAM vaNI levAyo che tenAthI kRtinI kAvyamayatA mahorI UThI che. temAM zAMta, zRMgAra ane vIrarasanuM manabhara Alekhana maLe che. vIrarasanuM prAdhAnya hovA chatAM anya rasono tenI sAthe subhaga samanvaya sadhAyo che. bhASAnuM svAbhAvika mAdhurya ane varNanonI citrAtmakatA kAvyarasikanA hRdayane sparzI jAya che. vaLI AmAM kavie upamA, ubhelA, dIpaka, daSTAMta, rUpaka ane atizayokti jevA alaMkAronI suMdara yojanA karI che. 'triSaSTizAlAkApuraSacaritra' eTale tresaTha zalAkApuruSonAM caritra. bhagavAna For Personal & Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OC jJAnadhArA 006 RSabhadevathI mAMDIne mahAvIrasvAmI sudhInA covIsa tIrthaMkara; bharata, sagara, sanatakumAra, subhUma, haripeNa jevA bAra cakravatI, kRSNa, tripRi, svayaMbhU datta, nArAyaNa vagere nava vAsudeva; acala, vijaya, sudarzana, AnaMda, rAma ane naMdana vagere nava baLadeva; rAvaNa, praphlAda, jarAsaMgha, bali vagere nava prati vAsudeva - ema kula tresaTha zalAkApuruSonAM caritro A kAvyagraMthamAM AlekhAyAM che. je mahApuruSonA mokSa vize have sadeha nathI evA prabhAvaka puruSone zalAkA puruSa tarIke oLakhavAmAM Ave che. kumArapALa mahArAjAnI vinaMtI svIkArIne mahAbhArata ane purANonI barAbarI karI zake tevo 36,000thI vadhu zlokomAM lakhAyelo A kAvyagraMtha che. A kAvyagraMthanI racanA anurupa chaMdamAM dasa parvomAM karavAmAM AvI che. prathama parvamAM RSabhadeva tIrthaMkara ane bharata cakvanuM jIvana varNavAyuM che ane chellA dasamA parvamAM mahAvIra svAmInuM caritra vigate nirUpAyuM che. vizALa sAgara jevA A graMthamAM mahApuruSonAM caritro uparAMta bIjI aneka nAnI-moTI paurANika AkhyAyikAo che. ItihAsa ane tattvajJAna, dhArmika ane sAmAjika utsavo, rItarivAjo, dezasthiti, lokonI rItabhAta ane gujarAtanI paristhiti vagerenuM tAdaza nirUpaNa thayuM che. zrI motIcaMda kApaDiyAe noMdhyuM che ke A graMtha sAvaMta vAMcavAmAM Ave to saMskRta bhASAnA AkhA kozano abhyAsa thaI jAya tevI rIte racayitAe enI goThavaNa karI che.. "riSaSTizalAkApuraSacaritra' eTale jaina kathAnako, ItihAsa paurANika kathAo, jaina saMpradAyanA siddhAMto ane tattvajJAnano sarvasaMgraha dvayAzraya karatAM A graMthamAM racayitAe vizeSa vaividhya sAdhyuM che ane AnI racanA uttarAvasthAmAM thaI hovAthI eka prakAranI prauDhatA paNa temAM jovA maLe che. AnI prAptimAM mahArAjA kumArapALe zrI hemacaMdrasUrine nIce pramANe vinaMtI karI , " pUrve mArA pUrvaja siddharAjanI bhaktiyukta yAcanAthI Ape vRttithI yukta evuM sAMga vyAkaraNa raceluM che tema ja mAre mATe nirmaLa yogazAstra raceluM che ane lokone mATe tayAzrayakAvya chadonuzAsana kAvyAnuzAsana ane nAmasaMgraha pramukha bIjo zAstro paNa racelAM che. te svAmI, joke tame svayameva lokonA upara upakAra karavAne arthe sajja thayA cho, tathApi mArI prArthanA che ke mArAM jevA bhASyone pratibodha For Personal & Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C jJAnadhArA thavAne mATe Apa triSaSTizalAkApuruSonAM caritane prakAza karo. A rIte dharmopadezanA prayojanathI graMthanI racanA hemacaMdrAcArye karI che. uttarAvasthAmAM Avo virATa graMtha racavo te koI sAmAnya bAbata nathI. dhArmika dRSTie AmAMthI jaina dharma, tattvajJAna ane praNAlIno paricaya prApta thAya che. to aitihAsika daSTie paNa dasamA parvanA be vibhAgo atyaMta upayogI che. chaMda, alaMkAra, qAvyazAstra ke zabdazAstranI dRSTie A mahAkAvya abhyAsIone mabalakha sAmagrI pUrI pADe che. kavinA mukhethI kAvyapaMktio chaMdobaddha vANImAM keTalI saraLa ane pravAhI rIte vahetI haze tenI pratIti A mahAkAvya karAve che. zrI madhusUdana modI noMdhe che, "zrI hemacaMdrAcAryanuM kalikAlasarvajJanuM biruda A ekalo graMtha paNa siddha karI zake evo e vizALa, gaMbhIra, sarvadarzI che.'' 'triSaSTizalAkApuruSacaritra'na racanA karyA pachI hemacaMdrAcArye tera sargamAM pariziSTa parvanI racanA karI. A graMthanAM emaNe pUrvAcAryoe racelA graMthono AdhAra laI AmAMnI ghaNI mAhitI ekatrita karI lIdhI che. AmAM bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachInA sudharmasvAmI, jaMbusvAmI, bhadrabAhusvAmI, vajrasvAmI vagere jaina paraMparAnA sAdhuono vRttAMta bIjI aneka nAnI-moTI kathAo sAthe varNavavAmAM Avyo che. zreNika, saMprati, caMdragupta, azoka vagere rAjAono ItihAsa emaNe temAM gUMthI lIdho che. 'tripuSTizalAkApuruSacaritra'nAM dasa parva pachI enA ja anusaMdhAnamAM e ja zailIe lakhAyelAM A caritrone graMthakartAe 'pariziSTaparva' tarIka oLakhAvyAM che. anuSTupa chaMdamAM kula 3450 zloko ApyA che. jaMbusvAmI ane sthULabhadranAM caritro dhyAnapAtra che. AmAM mAtra AcAryonI nAmAvali ApavAne badale ene saMbaMdhita nAnI-moTI kathAo paNa mUkI che. ja 'pramANamImAMsA' e zrI hemacaMdrAcAryano pramANazAstra vizeno pAMca adhyAyano graMtha che. AmAM pramANalakSaNa, pramANavibhAga, parokSalakSaNa, parArthAnumAna, hetvAbhAsa, vAdalakSaNo vagerenI pAribhASika carcA jaina sUtrasiddhAMto ane jaina nyAyazAstrane lakSamAM rAkhIne karavAmAM AvI che. A graMtha emanA samayamAM vAdAnuzAsana tarIke oLakhAto hato. tenA para pote ja TIkA lakhI. joke, atyAre to bIjA adhyAyanA prathama Anika sudhIno bhAga ja prApya che. A kRti apUrNa 20 For Personal & Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c) C jJAnadhAra 02 (c)(c) hovAne kAraNe zrI hemacaMdrAcAryanI chellI kRti haze tevuM anumAna thaI zake kharuM? lokahitanI daSTie racAyelA A graMthanI saMpUrNa prata prApta thAya to chaye darzananuM zrI hemacaMdrAcAryanA jJAnanuM navanIta pAmI zakAya. siddhasena divAkara ane haribhadrasUrinI satyazodhaka daSTi zrI hemacaMdrAcAryamAM hatI enI pratIti A graMtha karAve che. AmAM anekAMtavAda tathA nayavAdanuM zAstrIya nirUpaNa ApaNuM dhyAna kheMce che. paramata-sahiSNutAnI daSTi darzanajagata ane tarkasAhityane pramANamImAMsA' mAMthI sAMpaDe che. saMpradAyanI vRddhi arthe lakhAyelo A graMtha e rIte saMpradAyAtIta banI jAya che. yuvAna vayamAM ajJAtavAsane kAraNe kumArapALane aneka sAdhuono samAgama thayo ane tethI yoga para prIti jAgI. pacAsa varSanI vaye gAdI para AvelA kumArapALanI yogazAstranI jijJAsAne paritRpta karavA mATe hemacaMdrAcArye yogazAstranI racanA karI hatI. graMtharacanAnuM nimitta kumArapALa hovA chatAM teno hetu to bhavyajanone bodha maLe tevo rAkhavAmAM Avyo ane tethI saraLa bhASAmAM rocaka daSTAMto sAthe pote tenI vistRta TIkA rAcI. zAstra, saranI vANI ane AtmAnubhava - e traNa yogazAstranI racanAnAM sAdhano banyAM. AcArya anubhavasiddha ane zAstranizcita mArga ja darzAve e rIte hemacaMdrAcArya A zAstranI racanA yogasiddhAMtane vizvasanIya rIte pratipAdana karavAnI pratijJA karavAnI pratijJA sAthe karI. gRhasthajIvanane utkarSakAraka kramamAMthI pasAra karI tene yogamaya jIvanamAM laI javuM te yogazAstrano hetu che. hemacaMdrAcArye tenA mArgadarzarUpa rocaka upadeza aneka pracalita vArtAo gUMthIne Apyo che. upadezanI vyApakatA ane sarvagamyatAe A graMthane anya dharmomAM paNa priya banAvyo che. A yogazAstra be bhAgamAM vibhakta che. ekathI cAra prakAzanA enA prathama bhAgamAM gRhasthane upayogI evA dharmano upadeza karavAmAM Avyo che. bIjA bhAgamAM arthAt pAMcathI bAra prakAzamAM prANAyAma Adi yoganA viSayono nirdeza karavAmAM Avyo che. A bAra prakAzamAM 1013 zloko mUkavAmAM AvyA che. hemacaMdrAcArye yogazAstra para pote ja vRtti lakhI che ane temAM emaNe mahAbhArata, manusmRti, upaniSado vagere graMthanAM avataraNo ApyAM che. potAnA gura devacaMdrasUrinA graMthamAMthI paNa avataraNo . * 21 17 For Personal & Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . OCLC jJAnadhArA CSC0 lIdhAM che. joke, Avo koI graMtha upalabdha nathI. A yogazAstrane adhyAtmopaniSada kahevAmAM Ave che. - A yogazAstramAM vividha daSTAMto sahita yoganA viSayanuM saraLa ane rocaka nirUpaNa maLe che. mArgAnusArInAM pAMtrIsa guNo, samyakattvanAM lakSaNo, mahAvrato, aNuvrato, saMsAranuM svarUpa, pAyo, bAra bhAvanA, maitrI vagere cAra bhAvanA, darzana, jJAna ane cAritryanI ekatA, svapno, parakAyApraveza jevI siddhio tathA yama, niyama, prANAyAma, dhAraNA, dhyAna Adi viSayonI vizada carcA karavAmAM AvI che. vaLI pataMjalinA "aSTAMgayogano sAdhuonAM mahAvrato tema ja gRhasthonAM bAra vratonI sAthe sumeLa sAdhyo che. A kRtine aMte kalikAlasarvajJa potAnA AtmAne kevo mArmika upadeza Ape to 'tAMstAnAparamezvarAdapi parAn bhAvaiH prasAdaM nayaM- . . staistaistattadupAyamUDha bhagavannAtman kimAyAsyasi / hantAtmAnamapi prasAdaya manAgvenAsatAM saMpadaH sAmrAjyaM parame'pi tejasi tava prAjyaM samujjRmbhate // ' he upAyamUDha, he bhagavAna, he Atmana, paramezvarathI judA judA bhAvo mATe zA mATe zrama karyA kare che? jo tuM AtmAne thoDo prasanna kare to A saMpattio zI visAtamAM che? tArA parama tejanI aMdara ja vizALa sAmrAjya vyApI raheluM che. jaina tattvajJAna ane jaina AcArane darzAvato yogazAstra graMtha rAjA kumArapALane khUba gamI gayo hato. potAnA jIvananA aMtakALa sudhI emaNe evo niyama rAkhyAnuM kahevAya che ke savAre yogazAstra graMthano pATha-svAdhyAya karyA pachI ja dinacaryAno AraMbha karavo. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya pAsethI stotra prakAranI keTalIka racanAo maLe che. keTalAka stotra bhaktithI ArTa che to keTalAka takayukta pauDhithI lakhayelAM nArikelapAka sAmAM stotra che. zrI hemacaMdrAcAryanI stotraracanAmAM lAgaNIno uka ja nathI, balake utkaTa lAgaNI sAthe jJAnane chAjato saMyama sumizrita thayelo che. AmAM emanI daDha zraddhA paNa pratIta thAya che. emanI A zraddhA tattvajJAnanI UMDI samaja ane adhyAtma-anubhavathI rasAyelI che. chamAM 22 bhas For Personal & Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7CC jJAnadhArA OS 2000 | 'ayoga-vyavacchedikaDhAviMzikA ane anyayogavyavadaDhAtrikA' nAmanI be dvArvizikA lakhI che te siddhasena divAkaranI evI kRtionI racanAnI zailIe lakhI che. 32 zlokanI A racanAomAM banemAM 31 zloka upajAti chaMdamAM ane chello zloka zikhariNI chaMdamAM che. A baMnemAM bhagavAna mahAvIranI stuti ApavAmAM AvI che. AnuM stutinI daSTie jeTaluM mahattva che tethI vizeSa mahattva emAMnA kAvyatva mATe che. A baMne batrIsIo tattvajJAnathI garbhita che ane temAM judAM judAM darzanonI jhINavaTabharI samIkSA hovAthI buddhivAdIone te vizeSa game che. tenuM racanAkauzala ane bhASAlAlitya paNa dhyAna kheMce che. "ayoga-vyavacchedikAdrAvizaMkA' mAM emaNe jaina darzananI vigatapUrNa ane vizeSatAbharI mahattA darzAvI che. emaNe kahyuM che ke vItarAgathI caDhiyAtuM koI darzana nathI ane anekAnta vinA bIjo koI zreSTha nyAyamArga nathI. A stotramAM anya matavAdIonA zAstrane sadoSa TharAvIne tejasvI vANImAM jina zAsananI mahattA darzAvI che. A stotranA ane emanI samadarzitA vyakta kare che ane jina zAsana ja prAmANika hoIne tenuM gaurava darzAve che. AmAM saraLa ane madhura zabdomAM bhagavAna mahAvIra pratyenI bhakti ane jina zAsananI guNaArAdhanA karavAmAM AvI che. "anyogavyavacchedadvArvizikAmAM bhagavAna mahAvIranA atizayo varNavIne pachI nyAya, vaizeSika, mImAMsA, vedAnta, sAMkhya, bauddha ane cArvAka e anya darzanonI samIkSA karyA pachI jaina darzananA syAdvAdanI mahattA darzAvI che. A kRti para 14mI sadImAM malliSaNe syAdvAdamaMjarI nAme TIkA lakhI je A stotranI dArzanika prauDhine sacoTa rIte batAvI Ape che. jaina siddhAMtanA abhyAsIo mATe A 'syadvAdamaMjarI'nuM ananya mahattva che. A baMne dvArvizikA karatAM vItarAgastotrano prakAra judo che. vItarAgastotra'mAM bhaktibhAvathI uchaLatuM. hadaya pragaTa thAya che. vIsa vibhAgamAM vaheMcAyelA vItarAgastotra'nA dareka vibhAgane prakAza evuM nAma ApavAmAM AvyuM che ane enA vIsa prakAzamAM kula 108 zloko che. AmAM kyAMka zrI hemacaMdrAcAryanI dArzanika pratibhA pragaTe che, paNa mukhyatve to emAM bhaktahRdaya ja pragaTa thAya che. A stotranI racanA kumArapALa rAjA mATe karI hatI. vItarAga stotra bhaktinuM eka madhura For Personal & Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ O 0 C jJAnadhArA O kAvya banI gayuM che. bhaktinI sAthe jaina darzana paNa temAM anusmRta che. emanI samanvayAtmaka ane vyApaka dRSTino paricaya paNa thAya che. AmAM rasa, AnaMda ane Arjava che. A stotra anuSTupa chaMdamAM vahe che ane bhaktino eka madhura anubhava karAve che. AthI ja stotrasAhityamAM A hRdayasparzI stotra UMcuM sthAna dharAve che. jo mahAdeva viraktivALA hoya, vItarAga hoya to te amAre mana jina che evA bhAva sAthe kalikAlasarvajJa thI hemacaMdrAcAryanuM anuSTupa ane AryA chaMdamAM lakhAyeluM 44 zlokonuM A stotra agAunAM traNa stotra jevI prauDhi dharAvatuM nathI. Ano chello zloka AryA chaMdamAM lakhAyelo che. haribhadrasUrie mahAdevASTaka lakhyuM hatuM e ja praNAlIne anusarIne hemacaMdrAcArye A ja stotra lakhyuM hoya e saMbhavita che. mahAdevanuM svarUpa kevuM hovuM joIe te vividha lakSaNo vaDe darzAvyuM che. siddharAja ane zrI hemacaMdrAcArya somanAthanA maMdiramAM gayA hatA tyAre Ano chevaTano zloka somanAthanI pUjA vakhate kahyo hato tema prabaMdhakAronuM mAnavuM che. A zloka che : 'bhava bIjADkurajananAM rAgAdyAH kSayamupAgatA yasya / brahmA yA viSNurvA, haro jino vA namastaSmai // ' "janmarUpI bIjanA aMkurane janma ApanArA rAgAdi jenA kSaya pAmyA che te brahmA, viSNu, ziva ke jina tene namaskAra hajo !'' A uparAMta 35 zlokonuM 'sakalArhat stotra' maLe che, jemAM mukhyatve tIrthaMkaronI stuti che. A badhI kRtio uparAMta 'arhannAmasamuccaya', 'arhannIti' jevI keTalIka saMdigdha kRtio zrI hemacaMdrAcAryane nAme caDelI maLe che tema ja 'anekArthazeSa', 'pramANazAstra', 'zeSasaMgrahanAmamAlA', 'saptasaMdhAna mahAkAvya' jevI kalikAlasarvajJanI racelI gaNAtI anupalabdha kRtio koI saMzodhakanI rAha joIne beThI che. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryanI sAhityasAdhanA jotAM jaNAya che ke teo saMskRta, prAkRta ane apabhraMza bhASAnA mahAna sarjaka, saMgrAhaka ane saMyojaka hatA. emanI racanAomAM eka bAju potIkI asmitA, solaMkIyuganI garimA ane sarasvatIpUjakanI yuyutsA pragaTa thAya che to bIjI bAju tarka, vicAra, vyAkaraNa, 24 For Personal & Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TO (c) jJAnadhAra 70 sAhitya, darzana sudhIno vyApa maLe che. kavi, saMpAdaka, kozakAra, vyAkaraNazAstrI, ItihAsakAra ane samAjasudhArakathI mAMDIne yoganAM UMcAM zikharo sudhI emanI daSTi phelAyelI che ane badhe ja emanI pratibhA samarthapaNe vihare che. emano vipula graMthabhaMDAra vizALa jJAnakoza ja lAge. emanI kRtio eTalI badhI che ke koI eka vyakti AjIvana nahi balake keTalIya vyaktio ekasAthe maLIne jIvanabhara saMzodhana kare eTaluM racanA sAmarthya emAM che. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryanuM gaMbhIra jJAna, ucca sAdhutA, sva-parazAstromAM pAraMgatatA, vyavahArakuzaLatA ane rAjanaitika dakSatA daSTigocara thAya che. emaNe vidvattA sAthenI sAdhutAnI UMcI kiMmata aMkAvI che. AthI ja DaoN. piTarsane emanAM jIvanakArya vize Azcarya vyakta karatAM zrI hemacaMdrAcAryane jJAnano mahAsAgara (Ocean of Knowledge) kahyA hatA. paM. becaradAsa dozI emanA agAdha pAMDityapUrNa vyaktitvane jIvaMta zabdakoza' kahIne aMjali Ape che. to muni puNyavijayajI emanI sarvadharmasamabhAva ane anekAMta daSTine joIne temane syAdvAdavijJAnamUrti tarIke oLakhAve che. kanaiyAlAla munazI ane dhUmaketu jevA gujarAtanA prathama paMktinA sarjakoe paNa emanI sAhityopAsanAne bhavya aMjali arpI che. zrI kanaiyAlAla munazI zrI hemacaMdrAcAryanI gujarAtanA sAhityasvAmIonA, ziromaNi ane gujarAtanI asmitAno pAyo nAkhanAra jyotirdhara' tarIke oLakha Ape che, jyAre zrI hemacaMdrAcAryanA caritrakAra zrI dhUmaketu emane harakoI jamAnAnA mahApuruSa tarIke Adara Ape che. keTalAke zrI hemacaMdrAcAryane siddhasena divAkara ane Arya suhastinA anugAmI tarIke joyA che, to koIe emanI sAhityasevAne anulakSIne bIjA pataMjali, pANini, mammaTa, piMgalAcArya, bhaDhi ke amarasiMha kozakAra tarIke oLakhAvavAno prayatna karyo che. judAM judAM kSetranI emanI siddhine mATe emaNe judAM judAM vizeSaNo prayojyAM che. chevaTe kAlikAlasarvajJa kahIne A eka vizeSaNamAM badhAM vizeSaNono samAveza karavAmAM Avyo. joke, dIvAna bahAdura kRSNalAla mo. jhaverI to kahe che ke kalikAlasarvajJa karatAM paNa vadhu uccatA darzAvatuM vizeSaNa vAparo to paNa temAM sahaje atizayokti kahevAze nahi. For Personal & Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ COYO sAMprata samayamAM Anika vIjaLInAM sAdhanono yathAyogya upayoga tathA tenA vaparAzanI maryAdA tathA viveka camanalAla vorA (1) AjathI 100 varSa pahelAM vIjaLI ghaNAM gAma tathA zaheromAM lagabhaga hatI ja nahIM. tethI tenA upayoga mATenI jarUriyAta paNa nahotI. | ghATakopara zrI saMghanA pUrvapramukha zrI camanabhAI chellAM 50 varSathI muMbaInI dhArmika, sAmAjika ane zaikSaNika saMsthAo sAthe saMkaLAyelA che.dAyakAothI saMghasaMcAlana ane vaiyAvaccamAM teozrInuM utkRSTa yogadAna che. ja 100 varSa pahelAM ApaNAM jaina kuTuMbo gAmaDAmAM vasatAM ane gAmanI raheNIkaraNI pramANe teo potAno jIvanavyavahAra tathA dharmadhyAna ArAmathI karI zaktA hatA. te ja pramANe sAdhu-saMto paNa nAnAM-moTAM gAmaDAMmAM zeSakALa mATe athavA cAturmAsa mATe vicaratA hatA. te samayamAM jaina samudAya ane zrotAjana pramANamAM nAnA hatA. tethI sAdhu-saMtonI vANI dareka zrotAjana barAbara sAMbhaLI zakatA hatA ane zrAvako sAdhu-saMtonI vaiyAvacca paNa barobara karatA hatA. samaya jatAM ApaNA jaino gAmaDAMmAMthI nIkaLI jaIne nAnAM zaheromAM kAmadhaMdhA mATe vasavA mATe AvyA ane dhImedhIme teonI saMkhyAmAM paNa sAro evo vadhAro thato gayo. sAdhu-saMtonAM pravacano daramiyAna zrotAvarga pramANamAM thoDo moTo thayo hato, paraMtu sAdhu-saMtonAM pravacana tathA vANI zrotAjana barobara sAMbhaLI zaktA hatA. jainonI vasati alagaalaga gAmamAM nAnA-moTA pramANamAM vadhavA lAgI ane sAdhu-saMto paNa vihAra karIne nAnAM zaheromAM paNa cAturmAsa tathA zeSakALamAM padhAratA hatA. (2) nAnAM gAmamAM jaina samudAya nAno hovAthI ApaNAM zrAvaka-zrAvikAo sAdhu-saMtonI nikaTamAM rahetAM hatAM tethI sAdhu-saMto tathA zrAvaka-zrAvikAonI ekabIjAM sAthenI oLakhANa tathA paricaya vizeSa pramANe thato hato. jaina samudAya nAno hovAne kAraNe sAdhu-saMtonA caraNakamaLamAM vaMdanA-namaskAra karIne ghaNAM zrAvakazrAvikAo AzIrvAda meLavI zakatAM hatAM. samaya ane saMjogonA pravAha sAthe vadhAre sthaLAMtara thavA lAgyuM ane jaina 26 For Personal & Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ O C jJAnadhArA kuTuMbo moTAM zaheramAM vasatAM thayAM. zaheromAM jainonI vasati vadhavAne kAraNe upAzrayo moTA thatA gayA ane zrotAjanonI hAjarI upAzrayamAM pramANamAM vadhavA lAgI. A samaya daramiyAna vIjaLInAM sAdhano paNa dareka jagyAe maLatAM thayAM. vIjaLI maLavAne kAraNe lAuDaspIkarano upayoga zarU thayo. (3) parivartana e vikAsanuM agatyanuM aMga che, kALanA pravAha sAthe rItarivAjo tathA mAnyatAomAM parivartana ane pheraphAra AvyAM kare che. vIjaLInAM aneka sAdhano jevA ke lAuDaspIkara, paMkhA, reDiyo, selavALI ghaDiyALa, TIvI, vIDiyo, kaeNmerA tathA mobAIla vagere AvyAM ane teno upayoga zrAvaka samAjamAM thavA lAgyo. A uparAMta chellAM 20thI 25 varSamAM Telivijhana ane mobAIla vagerenI zodhakhoLathI pramANamAM ghaNA moTA pheraphAra thayA ane A badhAM sAdhanono jarUra pramANe jaina zrAvako potAnA gharamAM upayoga karatA thayA. (4) AjathI lagabhaga 25-30 varSa pahelAM zALAmAM bhaNatA vidyArthIo pATI/pena tathA noTabukanI madadathI bhaNatA hatA ane kaoNlejanA vidyArthI eksarasAIjha buka, pena-pensilanI madadathI bhaNatA hatA. bhaNavAnAM upara mujabanAM sAdhanomAM koI paNa jagyAe ilekTrisiTInI jarUra paDatI nahIM. samaja jatA bhaNavA mATe aneka prakAranAM ilekTrika sAdhano maLavA lAgyAM. temAM baeNTarInA pAvarathI cAlatuM kelakyuleTara ane ilekTrika pAvarathI cAlatuM kaoNmpyuTara tathA laeNpaTaoNpa. laeNpaTaoNpano upayoga vidyArthIo kaoNlejamAM bhaNavA mATe karatA thaI gayA. hAlanA samayamAM bacapaNathI ja bALakone kaoNmpyuTara dvArA bhaNAvavAnuM cAlu thaI cUkyuM che. ghaNIbadhI zALAomAM zALAnA zikSakone badale oNDiyo vijhyuala kaeNseTa dvArA bhaNAvavAmAM Ave che. hAlanI juvAna peDhI IlekTrika sAdhano dvArA bhaNIne taiyAra thaI rahela che A badhA vidyArthIo vIjaLInAM sAdhanono upayoga karavA icche e svAbhAvika che. zALA tathA kaoNlejamAM ilekTrika sAdhanA dvArA bhaNavA mATe svaicchika parivartano AvyAM e hakIkata che. vidyArthIo aneka jAtanI mAhitI kaoNmpyuTara tathA inTaneTa mAraphte sahelAIthI meLavI zake che. zALA tathA kaoNlejanuM A parivartana ilekTrika sAdhano dvArA apAtuM zikSaNa samAje ni:saMkoca svIkArela che. vikAsa mATe parivartana svIkAravuM joIe te hakIkata uparanA lakhANathI sArI rIte samajI zakAya che. 27 For Personal & Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCC jJAnadhArA tha000 (5) patravyavahAranI bAbatamAM vicArIe to ApaNe badhA thoDAM varSo pahelAM hAthathI lakhIne athavA TAIpa karIne patravyavahAra karatA hatA ane tevA patro posTa mAraphata mokalatA hatA. atyAranA samayamAM hAthathI lakhavAnI prathAya lagabhaga baMdha thaI gaI che ane tenI jagyAe komyuTara, I-meIla, esaemaesa dvArA patravyavahAra thaI rahyo che. A badhA vyavahAramAM vijaLI ja agatyanI che. jo acAnaka vIjaLI baMdha thaI jAya to uparanAM badhAM sAdhano prANa vagaranAM thaI niHsahAya ane nakAmAM thaI jAya che. mAnavajIvananA vikAsamAM vIjaLI bahu ja agatyanuM kAma kare che te hakIkatane zrAvaka samAje tathA sAdhu-saMtoe svIkAravI joIe. (6) samaya jatAM zaheranA pramANamAM upAzrayamAM ane te zaheramAM rahetA jainonI saMkhyA tathA zrotAjanonI hAjarI vadhavA lAgI. sAdhu-saMto potAnI zakti pramANe potAnA avAjathI pravacano Ape tethI najadIka beThelA zrotAjano ja vyAkhyAnavANI sAMbhaLI zake che ane teno lAbha meLave che. bAkI dUra beThelA zrotAjanone bahu ja ochuM sAMbhaLavA maLe che tethI teone dharmavANIno lAbha maLato nathI. (7) upAzrayamAM zrotAjanonI hAjarI vadhavA lAgI tethI lAuDaspIkara upAzrayamAM vAparavuM ke na vAparavuM te carcAno viSaya banyo. paMcamahAvratadhArI sAdhusaMto lAuDaspIkarano upayoga karI zake ke na karI zake tenI jaina samAjamAM bahu ja carcA thaI. te ja pramANe sAdhusamAjamAM paNa lAuDaspIkarano upayoga karavo ke na karavo tenI carcAo thaI. upara pramANenI carcAnA kAraNe zrAvakasamAjamAM tathA sAdhusamAjamAM lAuDaspIkara vAparavuM ke nahi teno nirNaya dareka zrAvakasamAje tathA sAdhusamAje potAnI rIte lIdho. tenA kAraNe atyAranA samayamAM ghaNA sAdhu-saMto lAuDaspIkarano upayoga kare che. jyAre amuka sAdhu-saMto upayoga karatA nathI. te ja pramANe zrAvakasamAjamAM lAuDaspIkara vAparavA mATe be mata pravarte che. lAuDaspIkara tathA paMkhAno upAzrayamAM upayoga karavo ke na karavo te mATe paNa be mata pravarte che. ghaNA saMgho paMkhA vAparavAmAM mAne che, ghaNA saMgho mAnatA nathI. te ja pramANe sAdhu-saMtonA samAjamAM paNa A mATe be mata pravarte che. For Personal & Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c)(c) jJAnadhAra 70 (8) lAuDaspIkara, paMkhA tathA esIno upayoga zrAvakasamAja potAnAM kAryomAM tathA gharamAM kare che. badalAtA kudaratI vAtAvaraNa tathA havAmAnanI sthitimAM zrAvakasamAjane potAnA mATe esI vAparavAnI jarUriyAta lAge che. esIno upayoga hajI sudhI jUja upAzrayamAM karavAmAM Ave che. esInI jarUriyAta vize bahudhA sAdhusamAja paNa esI vAparavAmAM mAnato nathI. (9) hAlanA samayamAM muMbaI jevAM moTAM zaheromAM sAdhu-saMtone sAMbhaLavA mATe hajAro mANasonI medanI thAya che ane AvA samaye lAuDaspIkara tathA paMkhAnI jarUriyAta che te hakIkta che. jyAre moTI medanInI hAjarI hoya tyAre lAuDaspIkara, lAITa tathA paMkhA vAparavA joIe tethI sAdhu-saMtonI pravacanavANI zrotAjano barAbara sAMbhaLI zake ane vyAkhyAnano lAbha laI zake. chellAM 30-40 varSa daramiyAna kudaratI vAtAvaraNa tathA havAmAnamAM pheraphAro thayA che. havAmAna pramANamAM garama thayuM che ane ThaMDaka ochI thaI che tene kAraNe hAlanA samayamAM paMkhA vAparavAnI vadhAre jarUriyAta lAge che, (10) paMcamahAvratadhArI ghaNA sAdhu-saMto potAnI mAnyatA tathA AcArasaMhitA pramANe pote vIjaLInAM sAdhanono upayoga karatA nathI. kALa tathA samayanA parivartanane kAraNe AcArasaMhitAmAM paNa thoDA pheraphAranI AvazyakatA rahe che. vIjaLInAM sAdhanono upayoga karavAthI dharmanA pracAramAM ghaNI ja suvidhAo maLe che. dA.ta. koI paNa sAdhunuM koI eka jagyAe pravacana cAlatuM hoya tyAre te pravacana jo TIvI dvArA prasArita karavAmAM Ave to gharamAM beThelA nAnA-moTA . badhA loko pravacanano lAbha meLavI zake. (11) tAjetaramAM mobAIla Teliphonano upayoga bahu ja moTA pramANamAM thavA lAgyo che. mobAIla Teliphona paNa vIjaLI dvArA cAlatuM sAdhana che. mobAIla Teliphonano vyApa eTalo moTo che ke hajAro dUra beThelA mANasa sAthe vAtacIta thaI zake che. atyAranA samaya pramANe lagabhaga dareka vyakti pAse potAno mobAIla che. mobAIla atyAranA samayamAM ghaNuM ja upayogI sAdhana che. tethI tenI vaparAza zrAvaka samAja bahu ja moTA pramANamAM karI rahyo che. (12) sAdhu-saMto khUba ja maryAdA sAcavIne paNa mobAIlano upayoga kare For Personal & Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GC jJAnadhArA OTOO to te paNa IcchavAyogya nathI tema ghaNA zrAvako mAne che. mobAIlanA upayogathI sAdhusamAja jaina zrAvako sAthe ja nikaTatA vadhArI zake che. vivekapUrNa ane maryAdA tathA jarUriyAta samajIne mobAIlano upayoga sAdhu-saMto pote dharmano pracAra tathA prasAranI pravRttine vegavAna banAvavA mATe kare to te icchavAyogya che. jaina dharmane vizALa kSetromAM pahoMcADavA mATe ilekTrika sAdhanono upayoga maryAdA tathA vivekapUrvaka karavo joIe. banavAjoga che ke ghaNA sAdhu-saMtone tathA zrAvakone A mAro abhiprAya mAnya raheze nahi. sAdhu-saMtomAM paNa mobAIla vAparavA mATe be mata che. koIkoI sAdhu-saMto mobAIla vApare che tema jANavA maLyuM che. kebala dvArA TIvImAM je pravacano Ave te pravacanono lAbha jaina samAjanA zrAvako gharamAM besIne laI zake che. jaina dharmano pracAra moTe pAye karavA mATe Adhunika ilekTrika sAdhanono upayoga hAlanA samaya pramANe khUba ja jarUrI che. eka hakIkta che ke anya dharmonA loko ilekTrika sAdhanono moTA pramANamAM upayoga karI potAnA dharmano pracAra karI rahyA che. ApaNo samAja tathA sAdhu-saMto paNa ilekTrika sAdhanono maryAdApUrvaka upayoga kare to dharmapracAra vadhAre pramANamAM karI zakAya. A prakAranA parivartana dvArA thato pracAra Adhunika mAdhyamanA upayogathI dharmabhAvanA vadhe che. (13) atyAranA samaya pramANe ApaNo zrAvakasamAja tathA sAdhu-saMtasamAja icchavAyogya parivartanane svIkAraze nahi to ApaNA dharmano pracAra karavo muzkela banI jaze. parivartananA nAme atyAranA koIkoI sAdhu-saMto ilekniAM sAdhanano jarUriyAta karatAM vadhAre pramANamAM upayoga karI rahyA che te jaina samAjamAM carcAno viSaya banyo che. bIjI eka hakIkata che ke Aje paNa koIkoI upAzrayamAM vIjaLInA dIvA, paMkhA vagereno upayoga karavAmAM Avato nathI. ghaNA zrAvakone parivartananA vicArane mahattva ApI Adhunika vicAradhArA svIkAravAnuM vAjabI lAgatuM nathI. temAM khAsa karIne amuka varganAM zrAvaka-zrAvikAo koI paNa prakAranuM parivartana karavA taiyAra hoya tema lAgatuM nathI (14) hAlanI juvAna peDhI khUba ja bhaNelI-gaNelI ane buddhivikAsanI daSTie AgaLa che. hAlanI yuvAna peDhI hAlanA samayamAM jIve che. tethI teone Adhunika vicAro tathA suvidhAo game che. tethI je jagyAe Adhunika suvidhAo For Personal & Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SC jJAnadhArA che tyAM teo vyAkhyAno sAMbhaLavA jAya che. Adhunika ane rUDhigata vicAronI sarakhAmaNIe ekaMdare vicArIe to jUnI peDhI tathA navI peDhInA vicAromAM ghaNuM aMtara jovA maLe che. te ja pramANe sAdhusamAjamAM paNa Adhunika vikAsanI daSTie tathA rUDhigata vicAro to AcaraNamAM ghaNuM ja aMtara jovA maLe che. (15) mArA jANavA pramANe sAdhusamAje atyAranA samayane anurUpa vIjaLInAM sAdhano jevAM ke lAuDaspIra-paMkhAno upayoga karavo ke na karavo tenI koI AcArasaMhitA teoe sAthe maLI nakkI karela nathI. hAlamAM sAmAnya rIte jUnA rivAja pramANe ghaNA sAdhu-saMtonuM AcaraNa jovA maLe che ane keTalAka sAdhuo navA vicAra pramANe AcaraNa kare che. eka samaya evo hato ke pustaka chApavA mATe tenI anumodanA-protsAhana ApavuM te sAdhusamAjane yogya lAgatuM nahi, paNa samaya jatAM sAdhusamAja paNa pustaka chApavA mATe protsAhana Ape che. A prakAranuM parivartana sAdhusamAje svIkArela che te hakIkata che. hAlanA samayamAM pustaka prinTiMganA badale Adhunika co taiyAra karavAnI prathA cAlu thaI che c) banAvavAnA vicArathI pustaka prinTiMganuM kAma ghaNuM ja ochuM thaI jAya che. cn taiyAra karavAmAM paNa IlekTrika sAdhananI jarUra paDe che ane cD sAMbhaLavA tathA jovAne mATe paNa TIvI ke kepyuTaranI jarUra paDe che. AjathI 100 varSa pahelAno yuga ilekTrika vagarano hato jyAre hAlano yuga bharapUra ilekTrikanAM sAdhanono upayogavALo thaI gayo che. bIjI rIte kahIe to ilekTrika hAlanA samayano prANa che. zrAvakasamAje tathA sAdhu-saMtasamAje baMnee potapotAnI rIte viveka ane maryAdA samajIne ilekTrika sAdhanono upayoga kavo joIe. samayanA parivartananI sAthe tAla milAvIne ApaNe cAlavuM joIe. (16) je samayamAM ApaNAM zAstro ke sUtro racAyAM hatAM te vakhate ilekTrika hatI ja nahIM tema mAnI zakAya. tethI mArA khyAla pramANe sAdhusamAje tathA zrAvakasamAje ilekTrika sAdhanonA upayoga mATeno niSedha koI jagyAe lakhyo hoya te mArA jANavAmAM AvyuM nathI. bhagavAna mahAvIranA vakhatanI vAta karIe to zrI mahAvIra bhagavAnano upadeza gaNadharoe sAMbhaLyo. ghaNAM varSa sudhI e badho upadeza gaNadharo tathA AcAryonI yAdadAstamAM sacavAI rahyo. samaya jatAM A For Personal & Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaCC jJAnadhArA 100 dharmaupadezo hastalikhita zAstro tathA sUtro dvArA prasiddha karavAmAM AvyA. tyAra bAda prinTiMga presanI sagavaDa maLatAM chapAvIne prasiddha karavAmAM AvyA. prinTiMga presa paNa ilekTrikathI cAlatuM sAdhana che. zAstro-sUtro prinTiMga presamAM chApIne prasiddha karavAno vicAra paNa te samayanuM parivartana che. eno artha evo thayo ke samaya samaya pramANe je-je paribaLo udayamAM Ave che, te badhAM paribaLonA AdhAre samAja parivartanane svIkAre che. parivartana samaya samaya pramANe karavuM atyaMta Avazyaka che, paraMtu parivartananA nAme svacchaMdatA dAkhala na thaI jAya te dhyAnamAM rAkhavuM jarUrI che. dhArmika vicAradhArA tathA dhArmika AcaraNane lakSamAM rAkhI parivartana svIkAravAmAM Ave to samagra jaina samAjane lAbha che. (17) upasaMhAra tarIke eTaluM jarUrathI kahI zakAya ke Adhunika IlekTrika sAdhanono jarUriyAta pramANe vikAsane lakSamAM rAkhIne jarUrathI upayoga karavo joIe. eka hakIkata che ke vIjaLInAM sAdhano vAparavAthI koI paNa prakArano mApadoSa lAge che, ApaNAM Agamo ane sUtromAM pApa aneka prakAranAM batAvyAM che. A badhAM pApa kevI rIte thAya che tenuM paNa varNana Ave che. vIjaLIno upayoga eka prakAranuM pApa to che, paraMtu vikAsane ane pragatine lakSamAM rAkhIe to A pApa kSamya che. kSamya pApanuM prAyazcitta thaI zake che. (18) ahiMsAmaya jIvana jIvavA mATe dareka vyakti potapotAnAM dhArmika jJAna tathA vicAro ane AcaraNa dvArA jIvana jIve che. te ja pramANe ArAdhanA paNa dareka vyakti potapotAnA vicAro pramANe kare che. dharmamaya jIvana jIvavuM darekane game che, paraMtu dareka vyakti keTalA pramANamAM pote dharmamaya jIvana jIve che te pote ja jANe che. hAlanI juvAna peDhI je ilekTrikanAM sAdhano dvArA bhaNIne taiyAra thaI che te juvAna peDhIne lakSamAM rAkhIne samayasamaya pramANe parivartana samAje svIkAravuM joIe. samaya samaya pramANe vikAsane lakSamAM rAkhIne parivartana karavuM joIe tevI mArI mAnyatA che. vivekapUrNa maryAdA rAkhIne IlekTrika sAdhanono upayoga karavo joIe tevo mAro potAno abhiprAya che. mArA abhiprAyane ghaNAM sAdhu-saMto tathA - 32 - For Personal & Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TreC jJAnadhArA O zrAvaka bhAI-baheno svIkAraze nahi te banavAjoga che. abhiprAya svIkAravo ke nahi te dareka vyaktino vyaktigata adhikAra che. (19) hAlano samaya paMcamakALano che. A samayamAM dharma karAvavo ane karavo saheluM nathI. ApaNA sAdhu-saMto kaThina prayatna karIne samAjane tathA zrAvakazrAvikAone dharmaupadeza Ape che. tenAthI ghaNAnA jIvanamAM parivartana jarUra Ave che. dharma mATenuM jJAna sAMbhaLavA tathA jANavA zrAvako jAya che tenAthI dharma pratyeno temano ahobhAva jAgRta thAya che. dharma jANanAro mANasa khoTuM kare nahi ane khoTAne rotsAhana Ape nahi. sAdhu-saMtono samAgama tathA sAMnidhya paNa jIvanazailImAM khUba ja upayogI thAya che. sAdhu-saMto pAsethI maLatI vyAkhyAnavANIno lAbha jIvanaparivartana mATe upayogI che. vyAkhyAnavANIno lAbha zrAvako sudhI pahoMce ke mATe vIjaLInAM sAdhanono upayoga kSamya che ane teno lAbha pramANamAM ghaNo che. hajAro zrAvaka-zrAvikAo sAdhu-saMtonI vyAkhyAnavANI sAMbhaLavA jAya che, kAraNake teone dhArmika vANI sAbhaLavI game che. A badhAM zrAvaka-zrAvikAo AMtithI sAMbhaLI zake tathA besI zake tevI suvidhA karavAnI jarUra che. ApaNe Armika saMsthAonI bahAranAM bIjAM dhArmika vyAkhyAno mATe eka noMdha levI jarUrI che ke vidvAna zrAvako tathA vaktAo potAnAM dhArmika pravacano vakhate zrotAjanone ANa lAbha maLe te mATe potAnA pravacana vakhate Adhunika suvidhA pUrI pADe che mane tene kAraNe zrotAjano moTI saMkhyAmAM temane sAMbhaLavA jAya che. A prakAranAM vacanonI aMdara yuvAna peDhI paNa moTI saMkhyAmAM sAMbhaLavA jAya che. AthI samajI kAya che ke pravacana daramiyAna Adhunika suvidhAo pUrI pADavAmAM Ave to jaina mAjane ghaNo lAbha thAya che. A prakAranA pravacanakAro tathA vidvAno khUba ja taNItA tathA sanmAnanIya che. (20) sthAnakavAsI saMpradAya sAthe mAro 60 varSano anubhava che ane tethI mArA anubhavonA AdhAre mAro abhiprAya lakhyo che. dareka vyaktine potAno abhiprAya hoya che. mArA abhiprAyathI jo koInuM mana ke lAgaNI dubhAyAM hoya to badhAnI hRdayapUrvaka kSamA cAhu chuM. 33 For Personal & Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c)(c)(c)(c)(c) 100 caturvidha saMghamAM zithilAcAranAM kAraNo | DaoN. reNukAbahene B.Sc., L.L.B., Ph.Dno abhyAsa tathA zithilAcArIne cAritramAM sthira karyo che. AcArya buddhisAgarajI mahArAja para karavAno samyapha puruSArtha zodha nibaMdha taiyAra karela. jenajagata hindI vibhAganAM | DaoN. reNukAbahena poravAla | saMpAdaka che. hAlamAM - paricaya: tIrthaMkara mahAvIra dvArA jaina pratimAo para saMzodhanakArya karI rahyAM che. prasthApita caturvidha saMgha jaina samAjanuM sAmarthya che. te enA cAra ekamo - sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA thakI ja jaina dharmanI prabhAvanA thAya che. jaina dharmamAM mAnya 24 tIrthakaronI sAthe zrI saMghane joDIne enI gaNanA 25mA tIrthaMkara tarIke thAya che. AvuM ucca mahattama sthAna zrI saMghanuM che. 24 tIrthakaronI prArthanAvidhinAM yaMtro tathA tenAM stavanomAM 25mA tIrthaMkara tarIke zrI saMghane namana thAya che. dA.ta. pAMsaThiyo yaMtra. zrI saMghanI AmanyA ane AjJA mahAna AcAryo paNa mAne che. jaina dharmamAM anya dharmanI tulanAmAM asaMyamIpaNuM ghaNuM ochuM che, chatAM emAM pravezela AcArasaMhitAnAM ullaghano rokavAnI dareka ghaTakonI naitika pharaja che. zrI saMghanA be pAyA sAdhu ane sAdhvI vize kaMI paNa uccAraNa karavAnI mArI pAtratA nathI. zrI saMgha vizenA avarNavAdathI paNa karmabaMdha thAya che e ApaNe sahu jANIe chIe. "vI zrata, saMpa, gharma, vavastha gavavAvo varNana mohanIya " (tasvArtha sUtra) arthAt kevaLI, zrata, saMgha, dharma tathA deva, devI (tIrthakaro)nA avarNavAdathI darzana mohanIya karmabaMdha thAya che. prAcIna samayamAM AvI vikaTa samasyAonuM zI rIte samAdhAna karavAmAM AvyuM te samajIe. vartamAna samayamAM Aje samAja atiAdhunika sagavaDa bhale bhogave che. sarvatra TIvI, mobAIla, lepaTopa vagere rojiMdI vaparAzanAM sAdhano banI gayAM che pralobhanonA AvA kaparA kALamAM jaina saMghamAM pravezela doSapUrNa AcaraNane For Personal & Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCC jJAnadhArA GOOGO dUra karavAnA samyapha prayatnonI carcA ane karIzuM. pravartamAna paristhiti : Aje zrAvaka ane zrAvikAo gurubhagavaMto pAse kaMIka yAcanArthe jAya che. temane potAnI kuMDalI, grahapIDA, jyotiSa, vAstuddeSa vagere jaNAvavA mATe majabUra kare che. enA pariNAme sAdhu-sAdhvIo dorA-dhAgA, bAdhA ityAdimAM lapeTAI jAya che. eka rIte joIe to gurujanonI AziSamAM ja evI vacanazakti hoya che, jenA thakI dharmajanonuM bhaluM ja thAya emAM lezamAtra paNa zaMkAne sthAna nathI. zrAvakonI pharaja che ke saMsAratyAgI anAzakta yogI-bhagavaMtone sAMsArika paLojaNathI dUra rAkhe. ghaNA ochA zrAvako zuddha zrAvakAcAra, sAdhu samAcArI, Avazyaka sUtra ke gocarInA nimayothI paricita hoya che. sAdhuonA upAzraya ke sthAnakamAM strIoe ekalA vaMdanArthe na javuM evI lekhita sUcanA hovA chatAM eno bhaMga thAya che. AvI bAbato ghaNI nAnI dekhAya chatAM emAMthI ghaNI vAra anicchanIya banAvo udbhave che. AvI sthitimAM upAzrayanA karmacArIoe AvanAra mahilA sAthe rahevuM joIe. zakya eTalI kALajI rAkhyA pachI paNa je koI paMca mahAvratanA bhaMgano prasaMga udbhave to e guru ke satIjInI badanAmI karavAne badale vinayayukta vANIthI emane sudhAravAno yatna karavo. jAheramAM AvA prasaMgonI carcA nahIM thAya enuM dhyAna nagaranA zrI saMghe rAkhavuM. dharmasaMrakSaka yojanAo : prathama vyavahAra nayane anusarI jaina dharmane rakSavA kAje dharmasaMrakSaka yojanAo taiyAra karavI. AgamazAstronI sAcI samaja lokone ApavI. jyAM dharmapravartakomAM tathA zrAvakomAM ajJAna, kaleza, avyavasthA ane udAra daSTino abhAva hoya tyAM saMghanuM baLa tUTe che. saMghanI zaktinA vikAsArthe pitAtulya gurUjIonI chatrachAyA jarUrI che. sugurunA joge ziSya asAra saMsAranA raMgarAga visAre che ane zuddha cAritramAM sthira thAya che. sarva saMghADAnAM sAdhu-sAdhvIjIoe adhyayana mATe khUba sajAga rahevuM. temaNe gacchabheda bhUlI jaI niMdA, khaTapaTane tyAgavAnA vicAro ane jaina darzananuM jJAna ApavuM jethI jaina dharmanI saMkucitatA ghaTaze tathA saMghamAM zithilAcAra ghaTI saMrakSaNanI dIvAlo ghaNI majabUta thaze. For Personal & Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TOPSC C jJAnadhArA 000 pUrve udbhavela samasyAo tathA tenAM samAdhAno : zAstromAM atijJAnI zrI vRddhavAdI gurumahArAja ane prakAMDa ziSya zrI siddhasena dIvAkarajInI kathA Ave che. teo I.sa. pUrve 57mAM vikamarAjAnA samayamAM thaI gayA. ziSya navakAra maMtrano saMskRtamAM anuvAda eka vAkyamAM karyo. "moraMta siddhaghArthopAdhyAya sarva sAdhukhyoH" uparAMta anya prAkRta graMthone paNa saMskRtamAM anuvAdita karavAnI IcchA jAhera karI. A kAryamAM gurunI rajAmaMdI na hatI, kAraNake prAkRtabhASIya graMtho sAdhAraNa manuSya paNa samajIne jIvanamAM utArI zake che. vaLI navakAramaMtra 14 pUrvamAMthI udharela hovAthI emAM pheraphAra ucita na kahevAya. gurue prAyazcitta ApyuM ane zrI siddhasenajIne gaccha bahAra mUkyA. zrI siddhasenajI temano samaya tapa ane upadeza ApavAmAM vitAvavA lAgyA. jotajotAmAM sAta varSa nIkaLI gayAM. gurue temanI khyAti sAMbhaLI. jyAre ziSya pAlakhImAM rAjadarabAre jatA hatA tyAre gurue svayaM temanI pAlakhI UMcakI. vRddha hovAne kAraNe teo dhIredhIre cAlatA hatA. pAlakhImAM birAjamAna siddhasenajI bolyA: bhUmimarAnta: anya vi tava vAsthati?" (bhAvArtha: zuM vadhu vajanathI tamArA khabhAmAM pIDA thAya che?) gurue uttara Apyo ane sAthe emAM ziSyanA vyAkaraNanI bhUla paNa sudhArI - " tathA vAghane sabhyo yathA vAghati vAthate " (bhAvArtha : mAro khabho eTalI pIDA nathI Apato jeTaluM tame vAparela khoTuM vAti pIDA Ape che.) siddhasenajIe tarata ja gurune pichANyA ane temane page lAgyA. ahIM gurudeva ziSyane prAyazcitta ApI punaH gacchamAM le che. jaina zAsanamAM AcArya kAlakanI vIra kathAnuM ghaNuM ja gauravavaMtuM sthAna che. teo rAjA gardabhIla dvArA bUrA AzayathI keda karAyela sarasvatIne mukta karAve che. deza, kALanI paristhiti anusAra AvI paDela muzkelInA nivAraNArthe sAdhvAcAramAM chUTa le che. ajeya gaNAtA gardabhIlane potAnI kunehathI jAnahAni karyA vagara harAve che. sAdhvIne punaH saMghADAmAM praveza karAve che. A prasaMga dharmarakSA ane vIratAnuM For Personal & Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnadhArA uttama udAharaNa che. zithilAcArI munine punaH cAritramAM sthira karanAra gaNikA kozAno samyak puruSArtha atisarAhanIya gaNAya. Arya sthUlibhadranA gurubaMdhu muni siMhaguphAmAM varSAvAsa vyatIta karavAmAM vijayI nIvaDyA. cAturmAsa vitAvI traNe gurubhrAtAo parata pharyA. guru saMbhUtivijaye Arya sthUlibhadranA kAryane prazaMsAyukta vANIthI biradAvyuM tyAre siMhaguphAvALA muni irSyAvaza gurvajJA laI kozAne tyAM pahoMcI gayA. ahIM teo raMga, rAja ane kozAnA dehalAlitya AgaLa hArI gayA. Arya sthUlibhadrathI bodha pAmela kozAe zrAvikAnAM bAra vrato aMgIkAra karyAM hatAM. teNe muninI mana:sthitimAM parivartana lAvavA mATe nepALathI atidurlabha ratnakaMbala magAvI. mohAMdha muni aneka muzkelIo veThI te laI AvyA. kozAe te ratnakaMbalathI paga lUchyA ane pheMkI dIdhI. kImatI ratnakaMbalano nAza joI muni Azcaryacakita thayA. kozAe temane mArmika vinayayukta vacanothI bodha ApI pharI cAritramAM sthira karyA. zrAvikA zrImatI sAdhu-bhagavaMtane lADu vahorAve che. svAdiSTa lADuno svAda ene pasaMda paDe che. teo pharIphrI gocarI mATe javAnI lAlacane rokI zakatA nathI. A samaye zrAvikA tene vivekapUrNa vANIthI gocarInA niyamo yAda karAve che. sAdhune potAnI bhUla samajAya che ane te AlocanA le che. jaina zrAvako paNa ghaNI vAra potAnA sarvyavahArathI sAdhunA AcAronI zuddhatA kare che. 14mI sadImAM thayela 'ratnAkara paccIsI''nA racayitAnA jIvananI A ghaTanA che. gurujIne eka hIro gamato hato. e hIrAne temaNe rajoharaNamAM mUkyo hato. eka divasa eka zrAvakanI enA para najara paDI. te guru pAse roja adhyayana karavA mATe AvavA lAgyo. guru pUche, "samaja paDI ?" zrAvaka "nA"mAM pratyuttara Ape. Ama ghaNo samaya vItyo. eka divasa gurune thayuM ke, "mArI kaMIka bhUla to nathI thatI ne ?' temaNe manomaMthana karyuM. temane potAno parigraha yAda Avyo. pote jene hIro samaje che enI kImata to paMcamahAvrata cAritra AgaLa kAcathI vadhu nathI. teo tarata ja AlocanA le che. 'ratnAkara paccIsI'nI saMskRtamAM racanA kare che. A ghaTanAnAno ullekha teo bAramI gAthAmAM paNa kare che - "mAti bhrama thakI ratno gumAvI, kAcanA kaTakA meM grahyA". 37 For Personal & Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 C jJAnadhArA 70 upAdhyAyajI yazovijayajInA jIvanamAM paNa AvI ja eka ghaTanA banI hatI. temane nyAyanA viSayamAM vAda-vivAdamAM koI jItI zakatuM nahotuM. eka dizAmAMnA paMDito sAthe vivAda bAkI hato. teo temanA sthApanAcAryamAM pratIka tarIke traNa bAju dhajA rAkhavA lAgyA. gAmamAM rahetI eka vRddhAnI najare A bAbata AvI. teNe tarata ja gurudevane pUchayuM, "gautamasvAmI, emanI ivaNImAM keTalI dhajA rAkhatA hatA ?" upAdhyAyajIe tarata ja potAnI bhUla sudhArI samAcAyanA karI. Ama temanuM abhimAna osarI gayuM - uparokta daSTAMtothI phalita thAya che ke zithilAcAra jevA saMvedanazIla praznonuM nirAkaraNa zrAvakagaNa ane jJAnI gurubhagavaMto jarUrathI karI zake che. A kArya karavA teo adhikArI paNa che ane zaktimAna paNa che. prabhu mahAvIre gaMgA nadI pAra karI hatI. dravya, kSetra, kALa ane bhAva anusAra badalAtI paristhitimAM prazno paNa alaga prakAranA udbhave che ane eTaluM ja viziSTa enuM samAdhAna paNa rahevAnuM zithilAcAranAM prakAro, kAraNo tathA enA nivAraNanA prayatno: 1. koIka vAra zramaNomAM zuddha sAdhvAcAranI kSati dazyamAna thAya che chatAM emane kahevAnI hiMmatano abhAva vartAya che. Ave samaye emanA guru ja emane prAyazcitta ApI zake che. zrI saMghanA nirbhIka cAritradhArI zrAvako paNa ekAMte vAtacIta dvArA AvA mArmika praznono niveDo lAvI zake che. 2. jyAre koI vRddha rogagrasta guru ke guruNIo mATe vAhananA upayoganI vAta Ave che tyAre zrI saMghe emane samajAvIne temanI badhI sagavaDo tathA taMdurastInuM dhyAna rAkhavuM ghaTe. 3. ekalavihArI sAdhu jyAre nAnAM gAmaDAM ke kasabAmAM vihAra kare che tyAre te jaina samAjanuM gaurava vadhArI zakato nathI. ghaNI vAra evuM bane che ke te gAmanI bhoLI prajAne phasAve che ane Akhare e kaMcana-kAminInI mAyAjALamAM DUbI jAya che. ahIM tene samAjano Dara nathI. te abUdha lokone dorA, dhAgA, jaMtara-maMtara, kAyApalaTa vagereno bhaya batAvI anaitika AcaraNa kare che. AvI paristhitimAM jaina zAsananI avahelanA thAya che. AvI azobhanIya sthiti udbhave ja nahi mATe zrI saMghamAM evo kaDaka niyama hovo joIe ke chamAM 38 bhaS For Personal & Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C jJAnadhArA jaina sAdhune ekalA cAturmAsa karavAnI guru taraphathI paravAnagI ja na maLe. ahIM eka savAla UThe che ke jyAre be sAdhuno saMghADo hoya tyAre eka jo bhAgI jAya athavA kALadharma pAme tyAre bAkI rahela sAdhu ekalavihArI bane che. AvA saMjogomAM tenA ja gacchanA anya saMghADAmAM temane zrI saMghanI AjJAthI dAkhala karavA ja rahyA jethI zAsananI maryAdA jaLavAI rahe. jyAre koI ekalA vihAra karatA mahAtmA najare paDe to temanA gacchAcAryane tenI sUcanA cokkasa mokalavI. jarUra paDe to gacchanA samartha AcAryoe AvI bAbatonI vyavasthAnAM baMdhAraNo daDha karavAM. 4. ghaNI vAra kAraNa vinA phakta ahaMvRttithI paNa svacchaMda AcaraNa thAya che. gurue AvA aNagArone rokavA tathA jarUra paDe to zrI saMghane sUcita karavAnuM cUkavuM nahi. 5. vartamAna samayamAM pralobhano ghaNAM che. AvA kaparA kALamAM cAritramArgathI bhraSTa thayela saMta-satIjIone sanmArge lAvavAnA sarva prayatno niSphaLa jAya tyAre aMtima upAya tarIke emane sAdhuveza tyajavA dabANa karAya che. A kArya karanAro zrAvaka saMpUrNapaNe AgamAnusAra zrAvakAcAranuM pAlana karato hoya evo ja hovo joIe. prathama to doSIne cAritramAM sthira thavA mATenI ghaNI taka ApavI joIe ane tyAra bAda aMtima nirNaya levo joIe. 6. jyAre vizvanA dareka dharmaguruo suvyavasthitapaNe temanA dharmanI pragati mATe athAga prayatno karatA hoya tyAre jainoe suviditAcArya gItArtha gurujanonI AjJAmAM rahI sAdhuo ane sAdhvIo mATe gurukuLonI sthApanA karavI jethI vyavasthitapaNe sarvadharmadarzanano abhyAsa thAya. AnA kAraNe teo dIrghadaSTA thaze. paraspara gacchanA bhede thatuM vaimanasya paNa dUra thaze. AjathI 100 varSa pahelAM koI paNa gacchanA gItArtha gurujano pAse potAnA ziSyone 3thI 5 varSa sudhI adhyayanArthe AcAryo mokalatA hatA. A viziSTa prathAne kAraNe jaina sAdhuomAM aneka yatiomAM gacchamata sahiSNutA jevA guNo pragaTatA hatA. gurudeva rAjendrasUri mahArAje dIkSA pachI traNa varSa kharatara gacchanA yati pAse rahIne vidyAbhyAsa karyo hato. 39 For Personal & Private Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C jJAnadhArA 7. jainonA dareka saMpradAyomAM dIkSArthI umedavAra-mumukSuone parIkSApUrvaka dIkSA ApavAmAM Ave. dIkSA pahelAM ochAmAM ochAM be varSa sudhI gurubhagavaMto sAthe rahI e AcAra pALavAno mahAvaro rAkhavAthI paNa cAritra pALavAmAM kadI paNa kaThinAI mahasUsa thatI nathI. 8. deza, kALa anusAre jaina dharmamAM paraspara pravartatI mAnyatAothI vizuddhino upadeza na Apavo. jaina saMghanI pragati thAya evo ja upadeza zrAvakone na Apavo ghaTe. 9. jyAre koI anya saMghADAnA jJAnI-bhagavaMtone rogopacAra ke adhyayana hetu sahAya joIe to avazya karavI. anya saMpradAyo cAritradhArIomAM paNa zithilAcAra jaNAya to emane sudhAravA tathA emanA gacchAdhipatione enI jANa karavI. 10. koI paNa gacchanA guru-bhagavaMtonI avahelanA anya gacchIya zrAvaka ke manuSya kare nahIM te jovuM. enAthI jaina zAsanamAM ekatA jaLavAze. 11. zithilAcAranA nAme kadi paNa caturvidha saMghanAM aMgonA, jJAnopArjanamAM bAdhA nAkhavI nahi. haribhadrasUrie eka sAdhvIne potAnA guru mAnyAM hatAM. teo potAne 'yAkinI mahattarAsUna' tarIke oLakhAvatAM hatAM. 12. saMta-satIjIonI pragatimAM bAdhaka to nahi banavuM, paraMtu teone rUDhionA gulAma paNa na banAvavA. AnAthI zithilAcAra aTakaze. gurujanonI Atmika unnati thAya evA sadvicArono phelAvo karavo. temanA gurujano pAsethI zramaNa saMghanI zakti khIle tevA ja upadezo ApavA. 13. zrI saMghamAM zaithilyapaNuM rokavA mATe dhArmika keLavaNI, adhyayana vagere kArya aviratapaNe cAlu ja rahevAM joIe. bhAratamAM sarvatra jaina mahAsaMghe racanAtmaka pravRttinAM kAryo karavAM. dharmanI pragati thAya evI yojanAo amalamAM mUkavI. zithilAcArane dUra karavA sAthe maLIne pagalAM levAM, jethI dharmanI unnati paNa thaze. jaina gRhasthoe jJAnI AcAryo, upAdhyAyo ane sAdhuonA saMparkamAM rahevuM, to samAjamAM aikya raheze ane saMghamAMthI AcAranI mahattA ghaTIne nahivat raheze. 40 For Personal & Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TOPSC C jJAnadhArA 30 030 caturvidha saMghanI rakSA hetu sevAdharmanI mahattA samajavI. svazakti anusAra saMghanI pragatimAM Atmabhoga Apavo. zrI bhadrabAhusvAmI, zrI sthUlIbhadra baheno AgaLa karela jJAnanA pradarzana badala temane parvanuM saMpUrNa jJAna ApavA taiyAra na hatA, paraMtu jyAre zrI saMghe temane vinaMtI karI tyAre temaNe saMghanI AjJA zirodhArya karI, sthUlabhadrajIne vAcanA ApI. jaina dharmanA pravartako vartamAna samayamAM mahAsaMghanI pragati mATe je kaMI AjJAo Ape tene bahumAnapUrvaka svIkAravI. saMghanuM rakSaNa karavuM tathA tenI sadbhavRttimAM sahAyaka banavuM. jyAre gurujano AgamomAM darzAvela vyavasthA mujaba vihAra vagerenI pravRtti kare che tyAre eno lAbha saMpUrNa samAjane maLe che ane zithilAcAra nahivat rahe che. jinAjJA viruddha kaMI khoTuM uccAraNa thayuM hoya to huM mana, vacana, kAyAnA trikaraNa yoge kSamA yAcuM chuM. micchA mi dukaDama! zrI zramasiMghartha zAMtirmavata che. | | zrI caturvitha mahAsaMparza zAMtirmavatu . saMdarbhasUci : zrI saMgha pragati mahAmaMtra : yoginiSTha A. buddhisAgarajI kAma vijetA sthUlibhadra : DaoN. kumArapALa desAI zrI siddhasena divAkara : DaoN. reNukA poravAla zrI tattvArtha sUtra : zrI umAsvAtijI - 41 bhas For Personal & Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SOCTOOOOOOO caturvidha saMgha saMcAlanamAM mahAsaMgha- iprANalAla zeTha, (vekarIvALA) zrI bRhada | konpharansanI bhUmikA muMbaI sthAnakavAsI jenA mahAsaMghanA pramukha tathA ja prANalAla zeTha a. bhA. svetAmbara sthAnakavAsI jaina caturvidha saMgha saMcAlanamAM hodedAroe kaoNnpharansanA TrasTI tema ja niyamita hAjara rahI pU. saMta-satIjIo hoya | upapramukha che. uparAMta tyAre darzana karI sukha-zAtA pUchI temanI agavaDa- 1 Ave che. hI rAjI . || aneka dhArmika saMsthAo. sAthe saMkaLAyelA che. sagavaDa, tabiyata mATe dhyAna ApI yogya karAvavuM joIe. saMghamAM rAjerojanuM kArya thaI javuM joIe. dAnanI rakama AvI hoya tene paNa beMkamAM bharAI javI joIe. kharca mATenI rakama beMkamAMthI ja magAvavI joIe. phaMDa jarUriyAta mujaba dAtAo pAsethI sucAru saMgha calAvavA mATe meLavavAnuM dhyAna rAkhavuM joIe. | saMghanA sabhyo ane jJAnIjano mATe yogya skImo lAvavI joIe jethI yogya jarUratonI pUrti thatI rahe. jaina mahAsaMghe badhA ja saMghone sAthe laIne saMcAlana karavuM joIe ane cokkasa dizA-mArgadarzana ApavAM joIe. pU. sAdhu-saMtone koI saMghamAM koI takalIpha hoya to nivAraNa karavA mArgadarzana ApavuM joIe. koI saMghone cAturmAsa meLavavAmAM takalIpha hoya to mArgadarzana karI yogya karavuM jarUrI che. cAturmAsa daramiyAna temanAM darzane jaI sukha-zAtA pUchI sagavaDa-agavaDanuM nirAkaraNa karI zakAya, temanI pAsethI jJAna meLavI zakAya, mArgadarzana laI zakAya. koI saMghamAM dIkSA hoya to mArgadarzana ApI dIkSA sucAru rUpathI thAya tema kArya karAvavuM joIe. dareka saMghamAM dhArmika pravRtti pAThazALA mAraphata dhamadhamatI rahevI joIe ane tenA mATe protsAhananAM pagalAM levA joIe. bALakone zarUAtanI uMmaramAM jJAna maLyuM haze to moTA thaIne paNa jaLavAI - For Personal & Private Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SOCTC jJAnadhArA 000 raheze. AvuM paradezamAM gayelA badhA ja jJAna prasAraNa karanAra ApaNA karatAM sAruM karI rahyA che, kAraNa ahIM jJAna pAmIne gayA che teo moTI uMmare paNa calita nathI thatA. pU. sAdhu-sAdhvIjIonI 2/3 varSa konpharansa karavAthI truTI ane sudhArAvadhArA mATe carcA karI yogya mArgadarzana meLavI zakAya. temanuM mArgadarzana maLe te upayogI thAya. (joke, konpharansa 2/3 vakhata prayatna karela, paraMtu saphaLatA maLI na hatI. chatAM konpharanse prayatna karI konpharansa yojAya tevuM karavuM jarUrI che.) - konpharansa jarUrata paDe tyAre badhAM ja zrAvaka-zrAvikAone mArgadarzana karatA rahevuM joIe. pU. sAdhu-saMtonuM mArgadarzana meLavatA rahevuM joIe. Ama jina zAsananA caturvidha saMghanA saMcAlanamAM jaina mahAmaMDaLo, jaina mahAsaMgho, jaina konpharansa jevI mahAjana saMsthAoe sakriya rasa laI samayasamaye ane prasaMge prasaMge Involva thavuM jarUrI che.. For Personal & Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezakALa anusAra vivepUrNa parivartana aMge vizleSaNa jaina dharmanA abhyAsu surezabhAI gAlAnA 'anahadanI bArI', sureza gAlA | 'asImane AMgaNe' ane 'maramano malaka' e traNa pustako pragaTa thayAM che. jaina dharma para deza-videzamAM pravacano Ape che zuM jaina dharma jIvanavirodhI che ? A zIrSaka vAMcI tame coMkI gayA hazo ? A viSaya pasaMda karavA pAchaLanI bhUmikAnI pahelAM spaSTatA karuM chuM. tA. 21-08-2007nA 'muMbaI samAcAra'mAM eka samAcAra AvyA hatA ke amadAvAdamAM tA. 20-7-2007nA eka tithine mAnavAvALA ane be tithine mAnavAvALA zrotAMbara mUrtipUjaka tapAgacchanA jaina zrAvako vacce mArAmArI thaI ane polIsa bolAvavI paDI. A samAcAra vAMcI manamAM vicAra Avyo hato ke ahiMsA jenA kendramAM che, kIDI paNa bhUlecUke paga nIce kacaDAI na jAya eno khyAla rAkhe che evA jaina dharmanA eka ja saMpradAya ane eka ja gacchanA zrAvako tithinA prazne mArAmArI para UtarI jAya e vAta samajamAM AvatI nathI. AjanA A viSayanI pazcAdbhUmikAmAM A prasaMga che. I.sa. 2012mAM jaina dharmanA zrAvakoe be alaga alaga paryuSaNa parvanI ujavaNI karI hatI. be ujavaNI vacce eka mahinAno taphAvata hato. A ujavaNI oNgasTa, 2012 ane sapTembara, 2012mAM thaI hatI. julAI 2012mAM eka vidvAna ajaina mitrae mane majAkamAM prazna karyo ke, "surezabhAI, tame A varSe kayuM paryuSaNa karavAnA cho ? paheluM ke bIjuM ?'' e mitre pachI kahyuM, "anekAMtavAda jeno pAyo che evA tamArA jaina dharmanA anuyAyIo, je DAhI koma tarIke oLakhAya che, ATalI nAnI bAbatamAM paNa kema ekamata nathI thaI zakatI ?'' mAruM manomaMthana zarU thaI gayuM, meM manomana javAba Apyo. koI che pahelAmAM to koI che bIjAmAM, ApaNe Ama to badhAmAM ne Ama na kazAmAM. akSara ane AMkaDAthI ne para che, ApaNe to basa mAtra enAmAM. 44 For Personal & Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103C jJAnadhArA .00 akSara eTale mAtra zAstrAbhyAsa ane AMkaDA eTale sAMpradAyika kriyAkAMDa, zAstro ane kriyAkAMDathI para je caitanyatattva che, Atmatattva che, e ja mAre mATe kendrabiMdu che. ene lakSamAM rAkhIne A viSaya para vAta karavAnI che. trIjI oNgasTa, 2012nA muMbaI samAcAramAM eka vAcaka zrI aruNa galiyAe prajAmatamAM lakhyuM che, "huM mAtra jaina chuM. mAre cAramAMthI kaI saMvatsarI pALavI e jaNAvazo ? sthAnakvAsI paraMparAnI saMvatsarI 21 ogasTa, 2012nA che. mUrtipUjaka tapAgaccha paraMparAnI saMvatsarI 19 sapTembara, 2012 che. mUrtipUjaka pArthagaccha paraMparAnI saMvatsarI 20, sapTembara, 2012nA che. digaMbara paraMparAnI saMvatsarI ra9 sapTembara, 2012nA che. mane kaho AmAM satya zuM che? kharatara jaina saMpradAyanA upAdhyAya maNiprabha mahArAjasAhebe citralekhAnA tA. 20-8-12nA aMkamAM chapAyela InTaravyumAM kahyuM che ke, "alaga alaga paryuSaNanI ujavaNIne kAraNe ame lokonI hAMsIne pAtra banyA chIe. ame sAdhuo ekAtmatA ane kSamApanAnI vAto karIe chIe, paNa e vAto amArA AcaraNamAM dekhAtI nathI. ame upadeza to ApIe chIe, paNa enuM pAlana karatA nathI ke karAvI zakatA nathI." "sAmAnya rIte saMvatsarInA divase sarakArI Adezane pariNAme talakhAnAM baMdha rAkhavAmAM Ave che. A varSe eTale ke 2012mAM alagaalaga saMvatsarInA hisAbe katalakhAnAM konI saMvatsarIne divase baMdha rAkhavAM e mATe sarakAra paNa mUMjhAI gaI che. pariNAme A varSe eTale ke ogasTa, 2012mAM sarakAre katalakhAnAM baMdha na rAkhavAno nirNaya karyo che." | "zuM jaine jIvanavirodhI che ?" e viSaya pasaMda karavA pAchaLanI A bhUmikA che. mane vicAra Avyo ke dharma to AnaMdanI yAtrA che. dharmanuM lakSya to AlaMbanarahita atIndriya anaMta AnaMda, anaMta prema, anaMta zakti ane anaMta karuNAnI prApti che. e lakSya para javAnA mArga para ApaNe cAlIe eTale ke dharmaArAdhanA karIe to ApaNane paNa AMzika AnaMda, prema, zakti ane karuNAno anubhava to thavo ja joIe ne! jema ke sugaMdhI puSpovALA upavanamAMthI ApaNe pharIne bahAra nIkaLIe to ApaNAM kapaDAMmAMthI thoDIka sugaMdha to Ave ja ne! For Personal & Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c)(c) jJAnadhArA 870 dharmaArAdhanA karavA chatAM AMzika AnaMda, prema, karuNA ke zAMtino anubhava thato nathI. pariNAme tithinA jhaghaDA, mArAmArI ane ekamatino abhAva dharmamAM jovA maLe che. mULa jaina dharmamAM je vAto hatI e zuM visarAI gaI che ? dharmamAM jIvanavirodhI vAtAvaraNa kema sarjAI rahyuM che ? koI paNa dharma jIvanavirodhI hoya ke na paNa hoya eno AdhAra "dharma eTale zuM?' enI vyAkhyA para AdhArita che. huM eka prazna pUchuM chuM ke zuM pANI dUSita hoI zake? javAbamAM ApaNe ema kahI zakIe ke pANI dUSita hoI zake ane na paNa hoI zake. vAdaLAMmAMthI varUpe pANI varase e kSaNe pANI zuddha ja hoya che. A pANI dharatI para varase e pahelAM vAtAvaraNamAM rahelI azuddhio pANImAM bhaLe eTale pANI thoDuMka dUSita thAya che. varasAdanuM pANI jamIna para varase eTale jamInanI mATI, kacaro, gaMdakI Adi e pANImAM bhaLe eTale pANI vadhAro dUSita thAya che. | nadI jyAre pahADamAMthI jharaNArUpe udbhave che tyAre nadInA ugamasthAnamAM to pANI zuddha ja hoya che. udgamasthAnamAMthI zuddha pANI laI vahetI nadI sAgarane maLe e pahelAM keTakeTalI azuddhio emAM bhaLe che, pariNAme pANI dUSita thAya che. AvuM dUSita thayeluM pANI sIdhesIdhuM pIvAthI roga thavAnI zakyatA rahe che. dUSita pANIne gALavuM paDe, ukALavuM paDe ke pachI AjanA yuga pramANe ekvAgArDamAMthI pasAra karavuM paDe eTale dUSita pANI zuddha thAya ane pIvAlAyaka bane. Ano artha ema thayo ke pANI enA mULa srotomAMthI varase ke jharaNArUpe udbhave tyAre zuddha ja hoya che. ema dharma paNa jyAre mULa sotamAMthI udbhave eTale ke AjanA viSayanA saMdarbhamAM laIe to bhagavAna mahAvIranA mukhamAMthI jyAre vANI udbhavI ke jenuM nAma jaina dharma che e zuddha ja hato. e dharma anaMta AnaMda tarapha laI janAro hato, e dharma pUrNatA ane akhaMDitatA tarapha laI janAro ja hato, kyAreya jIvanavirodhI na hato. te bhagavAna mahAvIra eTale jenAmAM sUryanI tejasvitA, caMdranI zItaLatA, AkAzanI nirlepatA, mahAsAgaranI UMDAI ane vyApakatA, evaresTanI UMcAI, parvatanI sthiratA, nadInI gatizIlatA ane puSpanI komaLatA hatI. AvA bhagavAna mahAvIranI vANI eTale ja jaina dharma. A jaina dharma enA mULasvarUpamAM kyAreya moyoni simbolo For Personal & Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaSC jJAnadhArA 100 jIvanavirodhI na hoya. AvA jaina dharmamAM kALakrame keTalIka evI vAto ane evA niyamorUpI azuddhio bhaLI gaI, pariNAme jaina dharma jIvanavirodhI lAgavA mAMDyo. AvI binajarUrI, jIvanavirodhI vAto ane niyamo pratye aMgulinirdeza karI e binajarUrI ane jIvanavirodhI vAto bhagavAna mahAvIranI vANI nathI evuM darzAvI evI vAtone dUra karavAnuM kAma, ekavAgArDanuM kAma anekAMtavAdI ane AtmajJAnI evA mahAna AcAryo jevA ke siddhasena divAkara, umAsvAmIjI, haribhadrasUri, hemacaMdrAcArya, upAdhyAya yazovijayajI, zrImad rAjacaMdra vageree karyuM. A AcAryoe bhagavAna mahAvIranI mULa vANI jene ApaNe jaina dharma kahIe chIe emAM pAchaLathI bhaLelI binajarUrI ane jIvanavirodhI vAtone dUra karI ApaNI samakSa mULa jaina dharma mUkavAno prayAsa karyo. sonagaDhasthita mahAvIra cAritra ratnAzramanA sthApaka munizrI caritravijayajI mahArAjasAhebe AjathI 80 varSa pahelAM eTale ke 1932mAM vyAkhyAno ApyAM hatAM. A vyAkhyAno pustakarUpe prakAzita paNa thayAM che. A vyAkhyAnomAM munizrI caritravijayajI mahArAjasAheba jaina sAdhuone uddezIne kahe che : (1) he jaina sAdhuo, bIjA dharmanAM tattvo jAhera upadezane lIdhe vistare che. jaina dharmanAM ucca tattvo jAhera upadezanI khAmIne lIdhe upAzrayanI bahAra bhAgye ja jAya che. mATe te sAdhuo, tamArI vyAkhyAnapaddhatimAM pheraphAra karo. jAheramAM vyAkhyAna kevI rIte ApavAM e zIkho. enI prekTisa karo. bIjA dharmanA sAdhuo kevI rIte vyAkhyAna Ape che e juo ane zIkho. (2) tamArI jaDavAdI paddhatine kAraNe hajAro jainoe svAmInArAyaNa saMpradAya svIkArI lIdho che. tame ceto. tamAruM thoDuM paNa mAna che e tamArA pUrvajonA parAkramathI che. . (3) prathama zrAvakoddhAra karo, pachI jJAnoddhAra karo ane pachI derAsarono jIrNoddhAra. karo. (4) tame ema kaho cho ke pANI DhoLavAthI pApa thAya che. ajAyabI to mane e vAtanI lAge che ke gusso karavo, khoTuM bolavuM, daMbha karavo emAM pApa nahIM ne pANI DhoLavAmAM pApa ? AvA mUrkhAIbharelA vicArathI tame For Personal & Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C jJAnadhArA mahinAo sudhI nahAtA nathI ane dharmanuM bahAnuM batAvo cho e ghaNuM khoTuM che. bAhyazuddhi rAkhavI ja joIe. zarIranAM navenava dvAramAMthI haMmezAM apavitra padArtho nIkaLyA ja kare che. te malinatA jo snAna na karavAmAM Ave to zarIra sAthe sparzIne rahe che. tenI asara mana para thAya che. keTalAka loko nahAvAthI pApa thAya emAM dharmanuM kAraNa batAve.che. AvA lokone ane tenA dharmane anya loko malina ane gaMdA evA upanAmathI bolAve che enI emane khabara che ? snAna karIne malinatA dUra karavAnuM jarUrI che. jyAM sudhI zarIra taraphno ahaMbhAva dUra thayo nathI (eTale ke sAtame guNasthAne jyAM sudhI pahoMcAyuM nathI) tyAM sudhI mahAtmAne paNa bAhyazuddhinI jarUra che. (5) te samayanA dezakALa anusAra je bodha apAyo e bodhane Aje dezakALamAM pheraphAra thayA pachI paNa anusaravo e moTI Thokara khAvA jevI vastu che. prakhyAta digaMbara jaina muni taruNasAgara mahArAje tA. 20-8-2012nA citralekhA maeNgejhine lIdhelA InTaravyUmAM kahyuM ke '"bhagavAna mahAvIrasvAmIno atiucca koTino mAla che, paraMtu enuM paeNkiMga sAva sAmAnya che. meM paeNkiMga sudhAraNAnuM kAma karyuM che. eTale ke niyamomAM parivartana karyuM che. huM mAIka, paMkhAno upayoga karuM chuM. IlekTrisiTIno upayoga karuM chuM. huM jIvanabhara vicaraNa karuM topaNa mArA vicAravANI jeTalA lokone pahoMcADI zakuM enA karatAM aneka gaNA lokone mArI vicAravANI mIDiyAnA hakArAtmaka upayogane kAraNe kalAkomAM pahoMcADI zakyo chuM. lagabhaga I.sa. 1987-'88mAM baMdhutripuTI mahArAjasAheba pahelavahelI vAra videzanA pravAse gayA tyAre jaina samAjamAM ghaNo UhApoha thayo hato. amuka lokoe abhiprAya Apyo ke mahArAjasAhebe krAMti karI che. daMtAlIsthita svAmI saccidAnaMdajIe tyAre eka lekha lakhyo hato. e lekhamAM emaNe ullekha karyo hato ke jaina muni baMdhutripuTIe krAMti karI che, evuM mane jANavA maLyuM. eTale meM pUchyuM ke "emaNe zuM krAMti karI che ?'' mane jANavA maLyuM ke teo snAna kare che, jAjarUno upayoga kare che, braza kare che, ilekTrisiTIno upayoga kare che, vAhanano upayoga kare che, mAIka vApare che ane phonano upayoga kare che. jaina sAdhuo mATe A badhI vastuo niSiddha che. A vastuono emaNe upayoga karyo che eTale emaNe 48 For Personal & Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c) C jJAnadhArA thaO SO kAMti karI che." saccidAnaMdajI lakhe che "krAMti e bahu moTI vAta che. jAjarUmAM jAjarU karavuM e krAMti nathI. baMdhutripuTI mahArAjasAhebe asahaja jIvana choDI sahaja jIvana apanAvyuM che. emAM krAMti nathI, paNa sahaja jIvanano svIkAra che." ekavIsamI ke bAvIsamI jUne A nakSatra bese eTale kerI khavAya nahIM evI jainomAM paraMparA che, mAnyatA che. zuM A niyama pALavAthI dethI para evA caitanyatattvanI, AtmatatvanI jhAMkhI thaze? sadguNono vikAsa thaze? ArogyanI daSTie A niyama sAro che. 21mI jUnathI bhAratamAM zarIra mATe vAyuprakopano kALa zarU thAya che. pAcanazakti maMda paDI jAya che. AyurvedanI daSTie kerI vAyu kare eTale Adra nakSatra bese eTale kerI khAvI nahIM evo niyama zarU thayo. A niyamanA mULamAM Ayurveda che, dharma nahIM. e jamAnAmAM vAhanavyavahAranI evI sagavaDa na hatI ke eka pradezanI kerI bIjA pradezamAM pahoMcI zake. mahArASTramAM ratnAgirino ke gujarAtamAM valasADanI kerIno pAka jUnanI 15 tArIkha sudhI pUro thaI jAya che. e jamAnAmAM kesara kerInI khetI paNa thatI na hatI. eTale ArkA nakSatra bese tyAre kerI maLe ja nahIM. uttara bhAratamAM lakhanaU tarapha evI kerI thAya che jenI upara pANI paDe to ja e kerI pAke jevI ke dazaharI, laMgaDA Adi. dilhI ane lakhanaumAM A niyama kevI rIte lAgu paDe ? amerikA ane yuropamAM 22mI jUne unALo bese ane tyAre ja amerikAmAM meksikothI kerI Ave che. tyAM A niyama kevI rIte lAgu paDI zake ? Ano artha e thayo ke sthaLa badalAya, kALa badalAya ema niyamomAM, taMtramAM parivartana AvavuM joIe. ApaNane e spaSTa khyAla hovo joIe ke Adra nakSatra bese tyAre gujarAta, mahArASTra, rAjasthAnamAM kerI na khAvI e ArogyanI daSTie sArI vAta che, paNa ene dharma sAthe kaMI paNa lAgatuMvaLagatuM nathI. AdrAmAM kerI taje, dahIM garama karI khAya anekAMtavAdI gharama rasoDAmAM samAya khAvA, nA khAvA taNAM thAya vividha anuSThAna kaSAyamukti visarANI ADaMbaranAM gAna atyAranA jaina dharmamAM sAdhuo mATe niyamo evA che jene badalavA jarUrI che. A niyamone pariNAme jaina dharmane jIvanavirodhInI chApa lAgI gaI che. dA.ta. For Personal & Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S OCC jJAnadhArA 0200 (1) jAjarUno upayoga karavo nahIM. (2) snAna karavuM nahIM ane braza karavuM nahIM. (3) vAhanano upayoga karavo nahIM. (4) ilekTrisiTIno upayoga karavo nahIM. (5) ekAzana vakhate pATalA para besI braza karavuM ane pachI bhojana karavuM. jAjarUno upayoga karavo nahIM * * AjathI lagabhaga 60 ke 65 varSa pahelAM bhAratanI janasaMkhyA 35thI 40 karoDanI hatI. Aje 100 karoDa upara che. loko gAmaDAmAM rahetA hatA. e jamAnAmAM gAmaDAmAM khullAmAM hAjate javuM e sAmAnya bAbata hatI. A lekhanA vAcakomAMnI moTI uMmaranI ghaNI vyaktio nAnapaNamAM gAmaDAmAM khullAmAM hAjate gaI ja haze. e jamAnAmAM gAmaDAmAM bheMyakhALanI (sepTika Tenka) sagavaDa paNa nahotI. anDaragrAunDa Dreneja sisTamanI to kalpanA paNa na hatI. Aje muMbaI zaheranI vastI be karoDanI che. muMbaI zaheramAM aMDaragrAunDa Dreneja sisTama che tyAM jAjarUno upayoga na karavAnI vAta kevI rIte zakya bane ? tame kalpanA karI juo ke muMbaInA be karoDa loko ja jAjarU na vApare ane roja khullAmAM hAjate jAya to zuM thAya ? comAsAmAM zuM sthiti thAya? gaMbhIra rogacALo phATI nIkaLe ane muMbaI zahera choDavuM paDe evI sthiti sarjAI jAya. - mane eka paricita vyaktie vAta karI ke muMbaInA sArA parAmAM rahetA emanA pADozI dharmane nAme jAjarU vAparatA nathI. savAranA maLa visarjananI kriyA korA kAgaLa upara karI e kAgaLane kAgaLanI thelImAM rAkhI, liphTamAM nIce UtarI e kAgaLanI thelIne rastAmAM kyAMka pheMkI de che. mane mArI paricita vyaktie kahyuM ke, ghaNI vAra ame lisTamAM sAthe thaI jaIe chIe. emanI pAse thelI joIne amane sUga caDe che. dharmane nAme AvuM vartana muMbaI jevA zaheramAM mANasa kevI rIte karI zake? dharmane nAme AvI rIte kema gaMdakI karI zake? tame dharma jaina cho, zuM tame sahana karI zakazo tamArA javAnA rastA para maLa paDyA hoya ke rastA para pezAba paDyo hoya ? zrAvakonA ane zramaNonA AvA vartanane pariNAme jaina dharma jIvanavirodhI che evI chApa anya dharmIomAM UbhI thaI che. For Personal & Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ STOCC jJAnadhArA O70 in cAra-pAMca varSa pahelAMnI vAta che. paryuSaNa parva daramiyAna amuka zrAvakoe ATha divasanuM pauSadha vrata rAkhyuM hatuM. (ATha divasa zrAvako upAzrayamAM ja rahe ane sAdhu jevuM jIvana ATha divasa daramiyAna gALe). upAzrayamAM khullI jagyAno abhAva hato. upAzraya eka phleTamAM hato. upAzrayanA (phleTa) makAnanI agAzImAM retI pAtharavAmAM AvI hatI. pauSadha vratavALA zrAvako agAzInI retI para maLavisarjana karatA hatA. amuka vyakitao ke je gaTarasaphAI sAthe saMkaLAyelA hatA teo agAzI parathI maLa laI kyAMka pheMkI AvatA hatA. e vyaktione A kAma mATe paisA ApavAmAM AvatA hatA. zuM mAnavatAnA dhoraNe A yogya che ? pauSadha zabdano artha thAya che ke je kriyAo dvArA AtmAnA guNo jevA ke AnaMda, prema, zakti, karuNA AdinuM poSaNa thAya evI kriyAne pauSadhakriyA kahe che. zuM maLavisarjana khullAmAM karavAthI AtmAnA guNonuM poSaNa thaze ? kaSAyo ochA thaze? jo javAba "nAmAM hoya to ApaNe hiMmata dAkhavI AvA svacchatAvirodhI, vijJAnavirodhI, mAnavatAvirodhI niyamane dUra karavo joIe. jene AvA niyamo pALavA hoya e bhale jaMgalamAM rahe. eNe zaheramAM AvavuM joIe nahIM. AvA niyamo jaMgalamAM paLAya, zaheramAM nahIM.. lagabhaga so varSa pahelAM suratathI dakSiNanA pradezamAM vicaravAno sAdhuo mATe niSedha hato. muMbaImAM AvavAno niSedha hato. e jamAnAmAM ema kahevAtuM - je oLaMge tApI, e kahevAya pApI. zuM A niyamanuM pAlana Aje zakya che ? snAna karavuM nahIM, braza (mukhazuddhi) karavI nahIM dharma eTale AtmasAdhanAno mArga, cittane kaSAyothI mukta karavuM, nirmaLa karavuM enuM nAma dharma. yogasAra graMthamAM kahyuM che: na AMcalo na mukhavAM, na rAThA na caturdazI na zraddhA Adi pratiSThA vA, tavaM kiMtu amala manaH aMcala (jenI uparathI acalagaccha zabda Avyo che, acalagaccha zabda to pAchaLathI Avyo che) muMhapatI, pUnama caudaza ke zrAvakoe zraddhAthI pratiSThita karelI pratimA e tattva nathI. tattva to nirmala mana che. kabIrasAheba paNa kahe che : For Personal & Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C jJAnadhArA mana aiso nirmala bhayo, jaise gaMgA nIra tAke pIche hari phire, kahate dAsa kabIra. cittazuddhi e sUkSmazuddhi che. jo ApaNe sUkSmazuddhine svIkArIe to sthULazuddhi eTale ke snAna ane mukhazuddhino dharmane nAme asvIkAra zA mATe karIe chIe ? mane eka yuvAna vyaktie prazna karelo ke '"aMkala, paryuSaNa daramiyAna mukhazuddhi na karavAne kAraNe apasarAmAM ghaNAnAM moMDhAmAMthI vAsa Ave che. huM A vAsa sahana nathI karI zakato. zuM A dharmane nAme yogya che ? upavAsa daramiyAna zarIranA je dvAramAMthI AhAra laIe chIe te dvAranI eTale ke mukhanI zuddhi karatA nathI, paraMtu upavAsa daramiyAna maLavisarjana karavuM paDe to gudAdvArane pANIthI zuddha karIe chIe. upavAsa daramiyAna zarIranA UrdhvadvArane pANIthI zuddha na karavuM ane zarIranA adha:dvArane pANIthI zuddha karI zakIe emAM laoNjika kyAM che ? aMkala, tame samajAvo zuM A yogya che ?'" (eka jaina DensTi mitre mane kaheluM ke ApaNA sAdhuo dAMtanI TrITamenTa mATe mArI pAse Ave che tyAre emanA dAMtanI sthiti joIne thAya che ke dharmanA nAme A zuM thaI rahyuM che ?) eka bAju ApaNe tyAM kahevAya che ke, devAH sugaMdha priyAH (devone sugaMdha priya che ane jyAM sugaMdha hoya tyAM devo paNa AkarSAya che. mATe ja derAsaramAM dhUpa dvArA vAtAvaraNane sugaMdhita rakhAya che) ane bIjI bAju dharmane nAme ApaNe durgaMdhane poSavAnuM kAma karI rahyA chIe ! kevo virodhAbhAsa che. snAna na karavuM ane braza na karavuM A niyamanI pAchaLa hArda ApaNe samajIe chIe. je kharekhara AtmasAdhaka che ane sAdhanAmAM ghaNA UMDA UtaryA che evA sAdhako dhAro ke zanivAre sAMje cha vAge sAdhanAmAM besI gayA hoya ane sAdhanA daramiyAna dehabhAna bhUlAI jAya pariNAme kAusagganI avasthA ghaTita thAya ane ravivAre rAtre dehabhAna Ave tyAre sAdhaka sAdhanAmAMthI Ubho thAya to ravivAre eNe khAdhuM hatuM ? snAna karyuM hatuM ? mukhazuddhi karI hatI ? javAba che nA. A kharo upavAsa che. tamane prazna thaze ke zuM A zakya che ? mAro javAba che - hA, huM kolakAtAnA eka sAdhakane oLakhuM chuM je ghaNI vAra zanivAre sAMje sAdhanAmAM besI 52 For Personal & Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCLC jJAnadhArA 100 jAya che ane ravivAre rAtre sAdhanAmAMthI UbhA thAya che. e sAdhaka mane kahetA hatA ke mAre hajI sAdhanA vadhAravI che. dhIredhIre ATha divasa sudhI pahoMcavuM che Ano artha e thayo ke je sAdhaka AvI sAdhanA kare che e sAdhaka sAdhanAnA divase snAna karatA nathI ke mukhazuddhi nathI karato to e yogya che. jenI AvI sthiti nathI emaNe to snAna ane mukhazuddhi karavA ja joIe. ApaNe niyamanuM hArda samajyA nathI, pariNAme mAtra bAhya AcaraNane ja dharmakriyA mAnI beThA chIe. jaina paraMparAmAM chaThTha ane aThThamanuM tapa zabda vaparAya che. chaThTha eTale be divasanA upavAsa ane aThThama eTale traNa divasanA upavAsa. A zabdono meLa kevI rIte bese e ApaNe vicAryuM che? ApaNe tyAM paNa zabda vaparAya che ke chaThThane pAraNe ane amane pAraNe, ane ataravAyaNA". atyAranI mAnyatA mujaba ataravAyaNA eTale upavAsa karavAnA AgalA divase sAMje barAbara jamI levuM. vAstavika rIte cha8ne pAraNe" eTale ke be divasanA upavAsanA cAra TaMka, AgalA divasanA sAMjanA upavAsano eka TaMka ema kula pAMca TaMka khAvAnuM nahIM. trIje divase savAre eTale chaThe Take pAraNuM karavuM eTale chaThThane pAraNe' zabda vaparAya che. e ja rIte "aThThamane paraNe" eTale ke traNa divasanA upavAsanA 6 TaMka ane AgalA divasanA sAMjanA upavAsano eka TaMka ema kula 7 TaMka khAvAnuM nahIM ane cothe divase savAre aThThama Take pAraNuM karavuM. be divasa ke traNa divasa dehabhAna bhUlI AtmabhAvanI sthitimAM rahevAne kAraNe nirAhAra, asnAna ane adaMtadhauvana rahe, e kharuM cha8nuM ke aThThamanuM tapa che. AvA tapathI cittazuddhi thAya che. zrImada rAjacaMdra "apUrva avasaramAM eTale ja asnAna ane adaMtadhauvanano ullekha karyo che. asnAna ane adaMtadhauvana e bAhyakriyA che. enuM mahattva nathI. AtmabhAvanA sthira thavAne kAraNe e kriyA ghaTita thAya che eTale ApaNe samajI levuM joIe. - vAhanano upayoga karavo nahIM . AjathI so varSa pahelAM yAMtrika vAhanonI zodha thaI na hatI tyAre pazucAlita vAhanamAM besavA karatAM pAdavihAra karavo sAdhuo mATe iSTa hato. AjanA jamAnAmAM zuM sthiti che ? muMbaImAM ghATakoparathI aMdherI vihAra karavo hoya to I For Personal & Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c)(c)(c) jJAnadhArA 0:00 kevI paristhiti che. (1) rastA para gaMdakI (2) rastA para pradUSaNa (3) akasmAtano bhaya (4) samayano nirarthaka vyaya AjanA samayamAM bhAratanA dareka mahAnagaromAM AvI ja paristhiti che. AvA samayamAM zuM vAhanano upayoga na karavo e yogya che? saurASTranAM aMtariyALa gAmomAM ghaNAM sthAnakavAsI jaina kuTuMboe jaina sAdhuno saMparka nahIM hovAne kAraNe svAmInArAyaNa dharma apanAvI lIdho che. mADAgAskaranI rAjadhAnI entAnAnArAvomAM ghaNAM jaina kuTuMboe vaiSNava dharma apanAvI lIdho che. e zaheramAM jaina maMdira nathI. jaina sAdhuonA vAhana na vAparavAnA niyamane kAraNe jaina sAdhuo videzamAM jaI zakatA nathI. pariNAme jaina sAdhuo sAthe saMparka rahyo nathI. amerikA, AphrikA ane briTanamAM lAkho jaino vase che. emanAM bALakomAM jaina dharmanA saMskAra TakI rahe e mATe paNa jaina sAdhuoe vAhana vAparavA aMge vicAraNA karavI joIe jethI jaina sAdhuo vAhanano upayoga karI videzamAM jaina dharmane TakAvI rAkhavAmAM phALo ApI zake. malayeziyAmAM lagabhaga cAraso sthAnakavAsI jaina kuTuMbo vase che. malayeziyAnA Ipo zaheramAM baMdhutripuTI mahArAjasAhebanI preraNAthI emanA haste jaina derAsaranI pratiSThA I.sa. 2001mAM thaI hatI. malayeziyAnA jaino mATe eka zraddhAnA, AsthAnA sthAnanuM nirmANa thayuM. malayeziyAsthita jaina kuTuMbomAM jaina dharma TakI gayo che. baMdhutripuTI mahArAja sAhebe vAhanano upayoga karyo pariNAme sAuthaIsTa eziyAmAM pahelavahelA zikharabaddha jaina maMdiranuM nirmANa thaI zakyuM. je sAdhuo mAtra grAmya vistAramAM ja vicaraNa kare che, amuka kSetrathI bahAra jatA paNa nathI ane thoDAka kilomITarathI vadhu vihAra karavo paDato paNa nathI ane jeo nagaromAM AvavA mAgatA ja nathI evA sAdhuo kadAca vAhanano upayoga na kare to e samajI zakAya evI vAta che. apavAdarUpa vAta che. bhagavAna buddha ane bhagavAna mahAvIra samakAlIna hatA. e jamAnAmAM - 54 che For Personal & Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c)(c)(c) jJAnadhAra 0i00 bauddhadharmI sAdhuo vahANo dvArA sAutha-IsTa eziyAmAM pahoMcI gayA. bhASAnI takalIpha hatI, musApharImAM taklIpha hatI, chatAM bauddhadharmI sAdhuonI niSThAne kAraNe lagabhaga AkhuM sAutha-IsTa eziyA bauddhadharmI banI gayuM. cIna, jApAna, zrIlaMkA, thAilenDa, viyetanAma, philipAInsa Adi dezo bauddhadharmI banI gayA. - zrI kSitimohana sene emanA pustaka "sAdhanAyatrayI"mAM ullekha karyo che ke jema bauddha sAdhuoe sAutha-isTa eziyAmAM jaI bauddha dharmano phelAvo karyo ema jo jaina sAdhuoe northa-vesTa eTale ke hAlanA pAkistAna, aphaghAnistAna, Araba dezo Adi dezomAM jaI bhagavAna mahAvIrano ahiMsAno upadeza phelAvyo hota to kadAca bhArata para je AkramaNo thayAM e na paNa thayAM hota. bhArata para badhAM ja AkramaNo northa-vesTa dizamAMthI ja thayAM che. ' ilekTrikano upayoga karavo nathI ilekTrisiTInA vaparAza vagara ApaNe zaheramAM jIvI zakIe kharA ? jo ilekTrisiTI na hoya to myunisipAliTInA pANInAM pampiMga sTezana kema cAlaze ? bahumALI makAnamAM ovaraheDa TenkamAM paMpa vagara pANI kema pahoMcaze ? IlekTrisiTInA vagara kArakhAnAM nahIM cAle, pariNAme peTrola nahIM bane, pariNAme vAhano cAlI nahIM zake. vAhana vagara zaheramAM dUdha, anAja, zAkabhAjI Adi kevI rIte pahoMcaze ? vAhano baMdha haze, pariNAme cAlIne ja badhe javuM paDaze. vimAno UDatAM baMdha thaI jaze. Teliphona, komyuTara, selaphona badhuM baMdha thaI jaze. gharamAM rasoI karavA mATe vaparAto gesa kevI rIte maLaze ? pustako kevI rIte chapAze ? kapaDAMnI milo baMdha thaI jaze. DokTaro oparezana kevI rIte karI zakaze ? sAdhuo gocarI vahore che, paDAM pahere che, pustako chapAve che, emAM IlekTrisiTInuM pradAna keTaluM che ? koI sAdhu kahI zake ke ilekTrisiTInI jemAM vaparAza haze evI koI paNa vastu mane nahIM khape? dharmane nAme ilekTrisiTIno virodha karavo e samajadArInI vAta nathI. AvA ilekTrisiTInA virodhane kAraNe paNa jaina dharmanI jIvanavirodhInI chApa UbhI thaI che. amArAM eka paricita sAdhvIjI savAre amArA ghare vahoravA padhAyAM hatAM. ame chaThe mALe rahIe chIe. Akho mALa vAparIe chIe. emaNe savAranA 7 - papa che. For Personal & Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. jJAnadhArA vAge gharanuM bAraNuM khakhaDAvyuM. DroiMgarUmamAM koI hatuM nahIM, pariNAme ame bAraNAM khakhaDAvavAno avAja sAMbhaLyo nahIM. sAdhvIjIe bela mArI nahIM ane ema ne ema pAchAM cAlyAM gayAM. bIje divase huM emanA darzana mATe apAsarAmAM gayo hato tyAre emaNe mane A vAta karI. meM emane kahyuM "tame bela na mAro to amane khabara kema paDe ke koI AvyuM che ?'" savAranA 7 vAge DroiMgarUmamAM to koI hoya nahIM. emanI daSTie bela mAravI e dharma viruddhanI vAta che. che Ano koI javAba ApaNI pAse ? na enTavarpamAM jaina derAsara che. emAM hiTiMganI vyavasthA che. enTavarpamAM ziyALAmAM mAInasa 20 senTigreDa uSNatAmAna rahetuM hoya tyAre hiTiMga vagara kema jIvI zakAya ? malayeziyAnA Ipo zaheramAM jaina derAsara che. emAM eNrakanDizanara mUkyuM che. Ipo zaheramAM unALAmAM sakhata garamI paDe che. eNrakanDizanara vagara rahevuM atimuzkela hoya che. zuM A IlekTisaTInI vaparAzano ApaNe kevI rIte virodha karI zakIe ? kendra sarakAra zALAmAM seksa eNjyukezana ApavA aMge vicAraNA karI rahI hatI. A viSayano virodha karavA AcArya ratnasuMdara mahArAjasAheba cha varSa dilhImAM rahyA. mAIkano upayoga karyo. lokasabhAnA cUMTAyelA sAMsadone maLyA. sarakAra jhUkI gaI. zALAmAM seksa eNjyukezana ApavAnI vAta paDatI mUkavAmAM AvI. AcArya ratnasuMdara mahArAjasAhebanA muMbaInA eNrakanDizana yogI sabhAgRhanAM pravacanomAM cArathI pAMca hajAra vyaktionI hAjarI rahetI hatI emAM moTA bhAganA yuvAno hatA. zuM A mAIkanA upayoga vagara zakya che ? mahArAjasAheba yuvAno pAse traNa pratijJA levaDAvatA ane yuvAno rAjIkhuzIe traNa pratijJAo letA hatA. traNa pratijJAo : (1) mA-bApane kyAreya vRddhAzramamAM nahIM mokaluM ane emanI sAthe vinayathI vartIza (2) vyasanothI dUra rahIza (3) chUTAcheDA nahIM ApuM 56 For Personal & Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ XXXC si-jEIZI XOXO ArAdhyAbAma mahAsatIjIe ogasTa, 2012mAM saMthArAnA paccakakhANa lIdhAM hatAM. ghATakoparanA pArasadhAmamAM teo sthita hatAM. cennAImAM cAturmAsa mATe birAjela pUjya namramuni mahArAjasAheba saMthArA daramiyAna dararoja eka kalAka sudhI vIDiyo ane phonanA upayoga karIne emane pravacana saMbhaLAvatA hatA, pariNAme ArAdhyAbAI mahAsatIjInI bhAvadazA ghaNI ucca koTinI thaI gaI hatI. zuM IlekTrisiTInA A hakArAtmaka upayogano ApaNe virodha karazuM? mArI daSTie dharmanA nAme ilekTrisiTInA vaparAzano virodha baMdha karavo joIe. ekAzana vakhate pATala para braza karavuM ekAzana eTale eka + azana. azana eTale rAMdhelo khorAka. ekAzana eTale divasamAM eka vakhata rAMdhelo khorAka levo. ekAzana pAchaLa bhAvanA e che ke eka vakhata rAMdhelo khorAka ane e paNa alpa pramANamAM levAthI zarIramAM sustI AvatI nathI. pariNAme AtmasAdhanAmAM ke svAdhyAyamAM sahelAIthI besI zakAya che. ApaNe ekAzana zabdanuM arthaghaTana karyuM che - eka + Asana eTale ke eka Azana para besIne khAvuM. mULa vAtamAM azane zabda che, Asana zabda che ja nahIM. ekAzana zabdamAM 'za che (mIMDAvALo zo. ApaNe "sa' (sagaDIno sa) lakhI ekAzanane ekAsana, ekAsaNuM Adi banAvI dIdhuM che. atyAranI ApaNI paraMparAmAM eka pATalA upara besI braza kare ke mukhazuddhi kare ane pachI lagabhaga ekAda kalAka sudhI atipramANamAM bhojana kare. ekAzana vrata pAchaLanI mULa bhAvanA ke alpa pramANamAM eka vakhata rAMdhelo khorAka khAI bAkIno samaya AtmasAdhanA ke svAdhyAyamAM vitAvavAnI vAta visarAI gaI che. pATalA para besI braza karI pachI e ja pATalA para besI bhojana karatI ekAzana vratadhArI vyaktine joIne anya dharmIone ke vicArakone thAya che ke A prakArano arUcikara vyavahAra dharmanA nAma kevI rIte thaI zake? ApaNe dezakALa anusAra vivekapUrNa rIte parivartanone svIkArazuM to te kalyANanuM kAraNa banaze. ja pa7 17 For Personal & Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartamAnakALamAM bALako mATe jaina zikSaNanI Adarza paddhatinI rUparekhA muMbaisthita darzanAbahena nimiSabhAI daphatarI necaropathI seMTara calAve che. chellAM keTalAMka varSathI Look N Learn pAThazALAmAM DaoN. darzanA daphatarI | TIcarsa/ prinsipAla tarIke sevA Ape che. vAlIo mATe paNa dhArmika klAsIsa calAvI rahyAM che. koI paNa samAja enA saMskAro tathA saMskRti para Takelo hoya che. AkhI manuSyajAtinI dharohara A saMskRti ja hoya che ane saMskRti ja dharmanuM bIjuM svarUpa hoya che. samAjamAM utpanna thatAM kusaMskAro, dUSaNo tathA anyAya te samAjanA adha:patananuM kAraNa banatAM hoya che. sukha-suvidhAothI bharapUra evAM jIvanamAM mUlyonuM avamUlyana thaI rahyuM che. AjanA samayamAM ApaNe joIe chIe ke AjanuM bALaka buddhimatAmAM khUba ja AgaLa che, paNa naitikatAnI dRSTie pAchaLa rahI jAya che. AjanuM bALaka mAbApathI nahIM, paNa TIvIthI vadhAre prabhAvita hoya che. TIcarathI nahIM, paNa InternetnA mAdhyamathI vadhAre najIka che. mitrotI nahIM, paNa facebookthI vadhAre Attached che. bALako vadhAre ne vadhAre virtual worldmAM jIvavA lAgyuM che. AvAM bALako pAse mA-bApa, TIcara ke dharmaguruo sAthe vArtAlApa karavAno samaya nathI. teo vadhumAM vadhu samaya Electronic Technology sAthe vitAvatAM thaI gayAM che. jene kAraNe jIvanamAM sArA-narasAnI bhadarekhA bhUMsAI jAya che. tene samajAvavAvALuM paNa koI nathI. AjanI AvI varavI paristhitiono sAmano Ajano jaina samAja karI rahyo che. bALakomAM nAnapaNamAM je dharmanA saMskAro apAvA joIe tenuM sthAna AjakAlanA navAnavA klAsIsoe laI lIdhuM che, jema ke Grammar Class, Dance Class vagere... je pAThazALAo dharmanuM zikSaNa ApatI hatI te sUnI thavA lAgI che. pAThazALAmAM bALako paNa ochAM thavAM lAgyAM che. vAlIo paNa bALakone mokalatA nathI. bALakone mana thatuM nathI. A badhAM pAchaLanuM jyAre kAraNa samajavAmAM Ave to phakta eka vastu samajAya che ke Aje je dhArmika 58 For Personal & Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SOCSC jJAnadhArA 2000 zikSaNanI paddhati che te paddhati mujaba bALaka jJAna prApta karI zakatuM nathI. paraMparAthI pAThazALAo je che te jJAnaprApti mATe apUratI jaNAya che. vItarAga evA paramAtmAnuM jJAna zuM phakta sUtro gokhAvavAthI AvI jAya? tenA pratyeno ahobhAva phakta stuti, stavana gAvAthI AvI jAya ? duniyAnuM uttamamAM uttama jJAna je ApaNI pAse che evA ApaNA samAjanI dayanIya hAlata che. e jJAnano vAraso, khajAno ApaNe ApaNI navI peDhIne ApavAmAM UNA UtarI rahyA chIe. mATe ja samAjanI hAlata dayanIya thaI gaI che. paraMparAgata pAThazALAo ja bALakane jJAnathI vaMcita rAkhe che, kAraNake AjanuM bALaka gokhavAmAM nahIM, paNa samajavAmAM rasa dharAve che. kriyAomAM nahIM, paNa kAryamAM rasa dharAve che. bIjuM, bALakone pAThazALA AvavuM pasaMda nathI, kAraNake je lAsamAM ke rUmamAM pAThazALA cAlatI hoya tyAM lAITa, paMkhA hotAM nathI. A vAtAvaraNa bALakane anukULa AvatuM nathI, mATe ja je jJAnaprAptinAM sthAno hatAM te sUnAM thaI gayAM che. to pachI karavuM zuM? - Ajano yuga parivartanano yuga che. samAjamAM dareka jagyAe parivartana AvI rahyuM che. vijJAnane kAraNe mANasomAM dharamULathI parivartana AvyuM che. mANasonI rahevAnI paddhatimAM pheraphAra thayA che. bALakonI zALAo jyAM gujarAtI mAdhyamanI hatI tene sthAne AMtararASTrIya skUla AvI gaI che. jyAM rahevAnAM sArAM gharo hatAM tyAM Multitancy Buildings AvI gayAM che. paheravAnAM kapaDAM paNa badalAI gayAM che. khAvA-pIvAnI bAbatomAM paNa pharaka paDyo che. sAdAM mUlyo sAthe jIvanAro mANasa Aje Ana, bAna ane zAnanI pAchaLa doDato thaI gayo che. kamyunikezananI rIto badalAI gaI che. tAra-TapAlanuM sthAna E-malee laI lIdhuM che. duniyAnA koI paNa khUNAmAM mANasa pahoMcI zake evI suvidhAo prApta thavA mAMDI che. AvA AvelA parivartanane ApaNe jeTalI sahajatAthI svIkArI lIdhuM che teTalI ja sahajatAthI dhArmika zikSaNamAM paNa parivartanane apanAvavuM paDaze. vijJAna tathA taMtrajJAnathI dUra na jatAM tene ja takamAM pheravavAno samaya AvI gayo che. Technologyne ja air Instrument banAvavAnI jarUra che. navI zikSaNa paddhati apanAvavAnuM jarUrI banI gayuM che. AjanA sAMprata samAjanAM varavAM For Personal & Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TO C jJAnadhArA OTO citrane rajU karatI aneka vAto mA-bApane ane samAjane hacamacAvI jAya che. bALako potAnI AsapAsanA banAvomAMthI tema ja TIvamAMthI zIkhIne kharAba raste jatAM hoya che. bhautika vastuonI kiMmata karatAM AMtarika guNonI kiMmata aneka gaNI vadhu hoya che evuM bALakone samajAvavAnI jarUra che. AMtarika guNono abhAva bhautika sAhyabImAM paNa AnaMda, sukha ke saMtoSanI anubhUti karAvI zakato nathI. koIne paNa doSa ApyA ugara bALakamAM cAritryanuM ghaDatara thAya evI zikSaNa paddhati apanAvavAnI jarUra UbhI thaI che. - koI paNa dhArmika zikSaNa to sauprathama bALakonI mAnasikatAne dhyAnamAM rAkhIne banAvavAnI jarUrata che. bALakomAM rahelI Intelligencene ApaNI navI daSTithI jovAnI jarUra che tema ja temane navI daSTi ApavAnI jarUra che. bALakomAM gajabanI jijJAsA rahelI hoya che, paNa temane dharma mATe, paramAtmA mATe jijJAsA jAge evA prayatno thavA joIe. evuM vAtAvaraNa UbhuM karavAmAM Ave ke tene pU mahAvIrane samajavAnuM kutUhala thAya. jijJAsA ja jJAnano mArga khullo kare che. gautama gaNadharanI jijJAsAne kAraNe ja ApaNane bhagavatI sUtranI prApti thaI che. jijJAsAvRttine bALakamAM pedA karavI e ja sAcA TIcara tathA gurunI oLakhANa che. bALakomAM rahelI jijJAsAvRttine saMtoSavAnuM kAma paNa TIcaranuM ja che. dhArmika kSetre ghaNI vAra jovAyuM che ke ghaNA zikSako bALakonA kutUhalabharyA savAlonA javAbo ApI zakatA nathI. eTale dharmajJAna mATenA zikSako paNa barAbara Trained thayelA ja hovA joIe. navI dhArmika zikSaNa paddhati kevI hovI joIe ? : sauprathama to bALakone anurUpa vAtAvaraNa UbhuM karavuM joIe. upAzrayomAM lAITa-paMkhAnA abhAvane kAraNe bALaka vadhAre samaya sthiratAthI besI zakatuM nathI. mATe bhaNAvavAnI jagyA Proper lAITa-paMkhAvALI hoya ane bALakane Comfortable lAge evI hovI joIe jethI bALaka 1thI 2 kalAka khUba ja dhyAnathI besI zake. dhArmika zikSaNa paddhati bALakonI mAnasika avasthAne anurUpa ja hovI joIe. eTale ke dareka umaranAM bALakomAM alagaalaga kalAsarUmanI vyavasthA hovI For Personal & Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c)(c) jJAnadhArA gaI joIe. - paraMparAgata gokhAvavAnI paddhati choDIne alaga navI paddhatio dvArA samajAvavAnI rIto apanAvavI joIe. jemake, nAnInAnI vArtAo dvArA bALakone samajAvavuM joIe. vArtA kahevAnI Proper Method hoya to bALakane bahu lAMbA samaya sudhI yAda rahe che. bALakonA jIvanamAM vArtAnuM ghaNuM mahattva raheluM che. teomAM gajabanI kalpanAzakti rahelI hoya che jethI vArtAo teone khUba ja pasaMda paDe che. jIvanamAM AvanArI musIbato ane mUMjhavatA praznone vArtAnA mAdhyamathI khUba saraLa rIte rajU karI zakAya che. taddana saraLatAthI siddhAMtone vArtA dvArA samajAvI zakAya che. prayogo dvArA paNa bALakone paramAtmAnuM jJAna ApI zakAya che. tenA mATe anokhuM prayojana karavuM joIe. bALako mATe Education Tour Picnic jevuM Ayojana karavuM joIe jemAM sAcA arthamAM jIvadayA, ahiMsA jevA siddhAMto zIkhavADI zakAya. A anubhavo bALaka jyAre pote le che tyAre te khUba ja sahajatAthI grahaNa karI zake che. mAnavIya magaja haMmezAM joyeluM vadhAre sArI rIte grahaNa karato hoya che. mATe sUtrone, pAThane sarasa rIte Charts, Posters dvArA vadhAre sarasa samajAvI zakAya che. Colourful chartsnuM mahattva khUba ja raheluM hoya che. bALakonuM Attraction vadhe te mATe navInavI paddhatiothI Charts banAvavA joIe. ghaNI vakhata bALako Audio CD dvArA paNa samajato hoya che. bALakone tenI zailImAM banAvelI CD saMbhaLAvavAmAM Ave che tyAre te pote ja tene jaladIthI yAda rAkhI letA hoya che. navInavI Technologyno upayoga karavo joIe, jema ke Computersno upayoga karIne Powerspoint Presentation ApavuM joIe. jyAre bALakanI jovAnI ane sAMbhaLavAnI kriyAo sAthe thAya che tyAre te vadhAre Effective bane che. Reference Material paNa ApavuM joIe nAnInAnI Skits ane Drama dvArA sUtrone tathA siddhAMtone samajAvavA joIe jethI saraLatAthI zIkhI zake. - 61 che For Personal & Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TOGGC jJAnadhArA SC SSC gammata sAthe jJAna ApavuM joIe. vividha prakAranI ramato dvArA paNa bALakomAM jisAzA jagADI zakAya che. ramatothI bahu ja sahajatAthI jJAna ApI zakAya che. Quiz Contest jevI spardhAnuM paNa Ayojana karavAthI bALako jAgRta thaI jAya che. bALakone A badhA jJAna sAthe yogA tathA dhyAna paNa zikhaDAvavuM joIe. Practically jyAre bALako dhyAna kare che tyAre teone alaga ja anubhava thAya che. AkhA divasanI bhAgadoDamAM jyAre dhyAna karAvavAmAM Ave che tyAre teone zAMtino anubhava thAya che jenA dvArA teonI jAgRti tathA yAdazakti vadhArI zakAya che. bALakone jyAre samajAvavAmAM Ave che ke dhyAna e paNa eka prakArano kAussaga ja che tyAre te khUba ja sarasa rIte kAussaga karatAM zIkhe che. bALakone aMdhazraddhAnI gartamAM dhakelyA vagara vaijJAnika daSTikoNa dvArA jyAre samajAvavAmAM Ave che tyAre te khUba ja sArI rIte samajI zake che. bALakone jJAna samajamAM Ave che ke nahIM te colorful Worksheets dvArA khabara paDI zake che. colorful Worksheet jyAre bALaka ghare laI jAya che tyAre tenA Parents paNa jUgata bane che. A badhuM ja bALakone ApavA mATe je paNa Techers hoya te khUba ja premALa hovA joIe. bALako sAthe Eye to Eye Contact jALavI rAkhI zake Rua Comunication Skills develop sel 20% zicu Trained Teachers or giu joIe. | Aterall bALakone A karavuM ane te na karavuM tenA cakkaramAMthI bahAra kADhIne koI paNa jJAnane tenI Life mAM Prectical rIte kaI rIte mUkI zakAya enuM dhyAna ApavuM joIe. AcaraNa ja bALakamAM Changes lAvI zake che. mATe AcaraNa pratye khUba ja dhyAna ApavuM joIe. AvI ja rIte eka zikSaNa paddhatinuM ATheka varSa pahelAM nirmANa thayuM che. dIrghadaTA pUjya gurUdeva namramuni mahArAja sAhebe jyAre ApaNAM bALakonI - 62 " For Personal & Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c)(c) jJAnadhAra 70 paristhiti joI ane ciMtana-manana karatAM samaja paDI ke jaina samAjanI dharoharane ane bhAvi peDhIne majabUta banAvavA mATe AjanAM bALakone mAnavatAnAM mUlyo tathA dharmanuM zikSaNa bane ApavAM jarUrI che. pUjya gurudevanA zabdomAM kahuM to, "vyaktine pahelAM mANasa banavAnI jarUra che. jaina enI meLe ja banI jaze." A tathyane dhyAnamAM rAkhIne ja emaNe bALakone game evI, temane anukULa Ave evI bALako mATenI Adhunika pAThazALA banAvI jenuM nAma che "lUka ena larna jaina jJAnadhAma". A pAThazALAmAM dareka uMmaranAM bALako mATe alaga alaga varga banAvavAmAM AvyA che jenA nAma paNa namana, vaMdana, jainama, sohama jevAM rAkhavAmAM AvyAM che. A badhA ClassesmAM lAITa, paMkhA sAthe vAtAvaraNane khUba ja Friendly banAvavAmAM AvyuM che. bhaNAvavA mATe dIdIone gurudeva pote taiyAra karI rahyA che. badhI ja dIdIoe gurudevanI parIkSAmAMthI pasAra thavAnuM hoya che. aThavADiyAmAM phakta eka ja divasa cAlatI A pAThazALAmAM bALako hasatAM-ramatAM Ave che ane gammata sAthe jJAna, samaja prApta kare che. A jaina jJAnadhAmamAM zarUAtamAM dareka Topic mAnavatA para levAmAM Ave che ane tene samajAvavA mATe vivida Charts, Posters, Drama tathA vArtAo ane bALagItono upayoga karavAmAM Avyo che. jemajema bALaka AgaLa vadhatuM jAya tematema dharmanAM sUtro tathA pATha bhaNAvavAmAM Ave che je bALako khUba ja sahajatAthI zIkhI zake. kyArekakyAreka Quiz contest tathA woksheet dvArA bALakone keTaluM samajAyuM che tenuM avalokana karavAmAM Ave che. varSamAM ekAda vAra bALako dvArA ja jJAna pradarzananuM tathA Fun-fairnuM Ayojana karavAmAM Ave che. Parents Meeting dvArA temanA maMtavyo paNa sAMbhaLavAmAM Ave che. A pAThazALA anokhI eTalA mATe che ke ahIM paraMparAne ke rUDhicustatAne dhyAnamAM laIne nahIM, paNa bALakonI sAyakolojIne dhyAnamAM rAkhIne calAvavAmAM Ave che. pUjya gurUdeva namramuni ma.sAhebanI preraNAthI saMcAlita A pAThazALA eka evI peDhInuM nirmANa karI rahI che ke jenA mATe Parentsne paNa ajabano saMtoSa che. samAjamAM AjathI dasa varSa pachI tenAM sArAM pariNAmo jovAmAM AvatuM. atyAre A pAThazALAnI 108 Branches AkhA bhAratamAM tema ja For Personal & Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DOCSC jJAnadhArA bhAratanI bahAra paNa cAle che. aMdAjita 3,500 Trained Teachers che ane lagabhaga 75,000 bALako zikSaNa meLavI cUkyAM che ane joDAyelAM che. AvI A pAThazALA jaina samAje eka rola moDela tarIke apanAvavI joIe. vividha stare nirmANa thavuM joIe. jenA dvArA ApaNane eka sAMtvana rahe ke ApaNuM bALaka jaina dharmanA vArasAne tathA saMskArane AgaLa saMbhALI zakaze. temanuM potAnuM to bhaviSya surakSita banI ja jAya, paNa sAthe sAthe eka taMdurasta samAjanI racanA paNa thaI zake. AvA saMtonI preraNAthI ja jaina samAja atyAre Takelo che. AjanI viparIta paristhitiomAM paNa saMtonI preraNA ApaNA para karelo ananya upakAra che. to huM Apa saune vinaMtI karuM chuM ke samAjanA, saMghanA hoddedAro A badhA para vicAra karI AvA preraNAtmaka kAryamAM joDAI jAya. For Personal & Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *One ekAMtika kriyAkAMDanA tarekathI vItarAga mArganI mULabhUta AtmasAdhanAnA thatA vismaraNane Ph.D. karela che. temano viSaya para thisisa lakhI rokavAnA upAyo "amRta yoganuM prApti mokSanI" nAmano graMtha DaoN. razmi bhedA jaina dharmanAM abhyAsu DaoN. razmibahene yoga | pragaTa thayo che. teo jaina jJAnasatromAM bhAga le che. vItarAgamArganI mULabhUta 'AtmasAdhanA' zuM che ? vItarAgamArgamAM sAdhanAnuM lakSya mokSaprAptinuM che, arthAt potAnA zuddha AtmasvarUpanI prAptinuM lakSya che. enA mATe bhavyajIvo mATe jarUrI che ke pramAda choDI, pramodapUrvaka jinezvara bhagavaMtanI eTale ke je vItarAga che, sarvajJa che, hitopadezaka che emanI ArAdhanA kare, bhakti kare, jenAthI anAdithI visArelA potAnA AtmasvarUpanI oLakhANa thAya. A AtmasAdhanA mATe samyag darzana, samyag jJAna ane samyag cAritrarUpI ratnatrayInI sAdhanA jarUrI che. digaMbara AcArya sAmaMtabhadra 'ratnakadaMDa zrAvarkAcAra'mAM AtmAno svabhAvarUpI je dharma che tene pragaTa karavA mATe kahe che saSTi jJAnavRttAni dharmaM dharmezvarAH viduH / arthAt 'dharmanA Izvara bhagavAna tIrthaMkara samyag darzana, samyag jJAna ane samyag cAritra e traNene dharma kahe che.' dharmanI, AtmasAdhanAnI uparokta vyAkhyAmAM mAtra AcaraNane ja nahi, paraMtu zraddhA, jJAna ane cAritranI nirmaLa pariNatIne dharma kahevAmAM Avyo che. jyAre AjanA zrAvaka yA to zrAvakadharmathI aparicita che ke pachI bAhya kriyAkAMDamAM ja rAcatA rahe che. samyag jJAna, samyak darzana ane samyag cAritranA sAdhanarUpe tapa, jinezvara paramAtmAnI bhakti, sAmAyika, pratikramaNa, zAsrazravaNa, yathAzakti vrataniyamonuM pAlana Adi dharmaanuSThAno che jene ApaNe kriyAkAMDa kahI zakIe. A dharmaanuSThAno AdarapUrvaka, vidhipUrvaka ane vivekapUrvaka satata anusaravAthI jJAna, darzana ane cAritranI prApti thaI zake. sAdhakanI AtmasAdhanAmAM vivekapUrNa 5 For Personal & Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c)(c) jJAnadhAra 70 kriyAonuM mahattva che. jaina dharmamAM kriyAo mAnya vastu che, jIvanamAM hovI joIe, kAraNa mokSamArganuM e prathama pagathiyuM che eTale ene avagaNI na zakAya. jaina dharmamAM alagaalaga paraMparAo cAle che ane dareka paraMparAnA AcAryoe alagaalaga anuSThAna batAvyA che, jema ke tapasyA, saMyama, tapa ane enA utsavo, pUjA, aTAbdikA mahotsava, derAsaranA nirmANanA utsavo jemAM aMjanazalAkA, pratiSThA vagere Ave. sAMpratakALe A badhAM anuSThAnomAM keTalIka jagyAe, keTalAka prasaMgomAM atireka thavAthI hiMsA bhaLe che to emAM mokSamArgano lopa thAya che, to A dharmakriyAomAM viveka, maryAdA, saMyama rAkhavAM bahu jarUrI che. ' koI paNa kyiA hoya to e kevaLa dravyakriyA na rahetAM bhAvakiyA thavI joIe. pachI e sAmAyika hoya ke pratikramaNa, caityavaMdana hoya ke pUjA. AcArya haribhadrasUri "yogaviMzikA'mAM kahe che, parizuddha evo badho ja dharmavyApAra jIvane mokSa sAthe joDI ApanAra che.' - ahIM praNidhAna Adi zuddha AzayothI je yukta hoya e dharmavyApArane parizuddha kahyo che. je dharmavyApAra Avo parizuddha nathI te dravyakriyArUpe hovAthI tuccha, phaLa vinAno hoya che. bhAva vinAnI kriyA ekaDA vagaranA mIMDAnI jema che, bhale 7 mIMDAM karo, paNa e badhAM mIMDAM ja che, paNa AgaLa ekaDo lAgI jAya to 7 mIMDAM 1 karoDa banI jAya eTale kriyAmAM bhAva bhaLe to e anuSThAnanuM mUlya 1 karoDa thAya, nahIM to zUnya ja rahe. ApaNe prathama tapazcaryAthI laIe. karmanI nirjarA mATe jaina dharmamAM tapanuM ghaNuM ja mahattva che. jaina zAstramAM bAra prakAranAM tapa varNavyAM che - cha atyaMtara tapa ane cha bAhya tapa. Aje ApaNane bAhya tapamAM lokono ghaNo utsAha jovA maLe che. khAsa karIne paryuSaNa vakhate nAnAnAnAM bALako paNa aThThAI kare che, ghaNA soLa bhatto, mAsakSamaNa, siddhitapa jevI moTI tapasyA kare che jenI anumodanA karavA jevI che, paNa eno atireka tyAre thAya che jyAre e tapazcaryA vakhate jo e pUrNa thatAM pahelAM tabiyata bagaDe to GlucosenI Bottles caDAvIne ke Hospatilised karIne paNa e tapazcaryA pUrNa karAve che. enA pachI e tapanI pUrNAhuti nimitte sAMjI rakhAya che, je tapazcaryAnI For Personal & Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MOOOOOO anumodanA che, paNa e sAMjI nimitte rAtribhojana, AIsakrIma jevI abhakSya vastuo e badhuM jovA maLe che tyAre tapanI anumodanA karatAM dekhADo vadhu lAge che. ghaNI vakhata to tapa karAvAvALA pote ja icche ke mArI tapasyA nimitte sAMja rakhAya, zobhAyAtrA nIkaLe jenAthI e tapa dravyakyiA banI jAya che, paNa A ja tapa karavAvALI vyakti e tapa potAnA AtmazuddhinA bhAvathI kare, tapazcaryA daramiyAna paNa svAdhyAya, satsaMga, dhyAna, ciMtana kare to e karmanirjarAnuM kAraNa to bane ja, paNa e ja nirjarA Multiple thAya ane AtmazuddhinA mArge AgaLa vadhI zake. AjakAla paryuSaNa vakhate ke anya koI prasaMge dhArmika pravacano, vyAkhyAna ke anya koI dhArmika anuSThAno thatAM hoya che. enA mATe hola bhADe rakhAtA hoya che. e haoNla ke AuditoriumnI sajAvaTa suMdara hoya, Adhunika mAIka sisTama hoya, hioNla vAtAnukUlita hoya, sTejanI sajAvaTa sArI hoya, besavA mATe sArA prakAranI khurazInI sagavaDa hoya je vyAkhyAna haoNlanI bhavyatA thaI. A badhA pachI vaktAnI vANImAM mAdhurya hoya, vaktavyamAM Aroha-avaroha hoya, Adarza vaktAnuM AkhuMya upaniSada emAM abhiprata hoya ane zrotAo khUba ja rasathI AnaMdapUrvaka e vaktavyane mANatA hoya e A vyAkhyAna, pravacananI bhavyatA thaI. tyAre vaktAnI A vANI jo vaktAnA cAritramAMthI parAvartita thaIne AvatI hoya ane sujJa zrotA tene jhIle ane enA AcaraNamAM e parAvirtata thAya to te svAdhyAyanI divyatA thaI. vaktA jinavANInAM rahasyo saraLatAthI samajAve ane jijJAsu zrotA ene AtmasAt kare e divyatA ja sva paranuM kalyANa karI zake, paNa sAMpratakALamAM ApaNe badhA bhavyatAmAM ja aTavAI gayA chIe to bhavyatAthI nIkaLI divyatA tarapha prayANa karI mokSalakSI ArAdhanAnA mArge AgaLa vadhIe. paryuSaNamAM dareka jinamaMdiramAM roja paramAtmAnI pratimA para AMgI thAya che. ApaNe te AMgInAM darzana karavA jaIe chIe tyAre evI nayanaramya samAdhirasathI bharelI paramAtmAnI pratimAnAM darzana karatA ApaNA bhAvollAsanI paNa vRddhi thAya che. kyAreka, koI jagyAe A AMgI mATe ghaNA moTA pramANamAM phUlono upayoga thAya che ane tyAM pachI viveka sacavAto nathI evuM mane lAge che. paramAtmAnI - 67 che For Personal & Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ O > C jJAnadhArA aSTa prakAranI pUjAmAM puSyapUjAnuM vidhAna che je ApaNe bhAvathI, viveka vAparIne paramAtmAne puSpa caDhAvIne karI zakIe chIe. jinamaMdiramAM prabhunI bhavya pratimA hoya, raMgamaMDapanI adbhuta sajAvaTa hoya, jinAlayanuM saMpUrNa sthApatya saMgemaramaranuM kalApUrNa hoya, A derAsaranI bhavyatA thaI. prazamabhAvayukta prabhujInI e pratimAnAM darzana karatAM enI sAthe ApaNuM AtmAnusaMdhAna thAya, paramAtmAnA guNonuM ApaNAmAM avataraNa thAya evI jhaMkhanA jAge to e darzananI divyatA che. kAraNa, kahyuM che, 'jina pratimA jina sArakhI'. derAsaramAM pratimA ane A AMgInAM je cakSudarzana karIe chIe ane emAM ApaNe mohita thaI jaIe chIe, to paramAtmAnA kevaLa bAhya cakSurzanamAM na aTakatAM paramAtmAnAM aMtaradarzana karI arthAt emanI vItarAgatA, sarvajJatA Adi guNone yAda karI ApaNAM aMtaracakSu khUlavA joIe, anAdithI visAreluM potAnuM svarUpa yAda AvavuM joIe. devacaMdrajI suvidhijinezvaranA stavanamAM prathama kaDImAM ja kahe che - w dITho suvidhi jiNaMda samAdhirase bharyo ho lAla // bhANyo AtmasvarUpa, anAdino visaryo ho lAla // sakala vibhAva upAdhi thakI mana osaryo ho lAla / / sattA sAdhana mArga bhaNI e saMcaryo ho lAla / / AvI rIte ApaNe je kAMI dharmaanuSThAno karIe chIe emAM viveka vAparIne, AtmAnA lakSe karIe to ApaNe ratnatrayInI, arthAt samyag darzana, samyag jJAna ane samyag cAritranI ArAdhanA karI zakazuM, kAraNa mokSamArganI sAdhanAno ratnatrayanI ArAdhanA ja prANa che. koI paNa kriyA svarUpanA lakSe thavI joIe. badhI kriyA karatAM ApaNI jAgRti rahevI joIe. upayoga e kriyAmAM joIe. AtmasvarUpanuM ciMtana, anuprekSAonuM ciMtana thavuM joIe. to jarUrathI ApaNe ApaNI AtmasAdhanAnA, AtmavikAsanA mArge AgaLa vadhI zakazuM. 68 For Personal & Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jina zAsananI sAMprata samasyA paratve sahaciMtana guNavaMta baravALiyA jina zAsananA sAMprata pravAhamAM keTalIka samasyA udbhavatI hoya che ane samayAnusAra tenuM samAdhAna paNa thatuM hoya che. judAjudA dharma ane saMpradAyomAM dIkSAtyAga, maMdiro, maTha, derAsara, upAyo, saMgha ke TrasTanA Adhipatya mATe jhaghaDA, mArAmArI, korTa-kcerI ane nANAMnA durvyayanA ciMtApreraka samAcAro maLe che. deza-videzanA khristI pAdarIo, bauddha sAdhuo, bhAratanA hiMdu ane jainonA vividha saMpradAyanA sAdhuo, svAmInArAyaNa ane vaiSNava saMpradAyanA sAdhuo vagerenA zithilAcAranA prasaMgo jANavA maLe che. dIkSA eTale mAnyasattvapuMjane grahaNa karavAnA svIkRta abhimata mATe samarpita thavuM. tapa-tyAganAM vrata-niyamo pALavAno saMkalpa dharavo ke saMnyAsa grahaNa karavo eTale dIkSAprApti, uttama prakAranAM AcAra, sAdhanA ane ArAdhanAne lIdhe ja jaina dIkSArthInuM vizvamAM ajoDa sthAna che. AjanA viSamayugamAM jaina saMta-satIjIo bhagavAna mahAvIre darzAvela mArge zAtApUrvaka vicArI rahyAM che tathA vizvakalyANa ane vizvamAMgalyano saMdeza ApI rahyAM che. dIkSAjIvanamAM sva para kalyANano uddeza abhipreta che. A pavitra paraMparAnAM mULa paramatattvanA anusaMdhAna sAthe jADAyelAM che. dIkSA lenAra dareka sAcI bhAvanAthI tyAga-vairAgyanI samajaNathI prerAIne saMyamamArge cAle che mATe ja jaina sAdhuonA calita thavAnA prasaMgo nahivat ja bane che. jina zAsanamAM jyAre vithilAcAranA prasaMgo bane tyAre zrAvaka-zrAvikA, mahAjana, saMsthA ke saMgha ane patrakAronI bhUmikA vize sahaciMtana karavuM anivArya bane che. guNavaMtabhAI varSothI dhArmika ane sAmAjika saMsthAo sAthe saMkaLAyelA che. keTalAka graMthonuM sarjana-saMpAdana karyuM che. jJAnasatronA AyojanamAM rasa le che. SC For Personal & Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 479 jJAnadhArA 02796 | tIrthaMkara paramAtmAe tIrthanI sthApanA karI jemAM sAdhu-sAdhvI-zrAvaka ane zrAvikA e saMghanAM cAra avibhAjya aMgo che. zrAvakadharma ke sAdhumadha banenuM aMtima dhyeya to mokSa ja che. sAdhudharma TUMko ane kaThina mArga che, jyAre zrAvakadharma saraLa ane lAMbo mArga che. gaNadhara bhagavaMtoe sUrasiddhAMtanI racanA karI AcArya bhagavaMtoe AcArasaMhitA batAvI. sAdhuo mATe samAcArI ane zrAvakoe pALavAnA niyamo te "zrAvakAcAra'. "samAcArI' ane zrAvakAcAra te khArA saMsAramAM mIThA jaLanuM moTuM sarovara che. hasavRttivALAnuM sarovara tarapha AkarSaNa hoya kAgavRtti khAbociyA tarapha kheMcAya. sAdhujInI samAcArI aMge nirNaya levA ApaNe adhikArI nathI. dArzanika saMdarbhamAM tapAsIe to zAstrokta AcArasaMhitAnA mULa sUrasiddhAMto traNe kALamAM eka ja hoya, kAraNake te sarvajJa bhagavaMto dvArA racAyelA hoya tethI kALanA pravAhamAM te kadI badalAya nahi. chatAM mULabhUta siddhAMtomAM lezamAtra parivartana karyA vinA gItArtha AcAryo zAstrAnusAra parivartana aMge nirNaya laI zake. samaya, samaya pramANenuM AcaraNa eTale samAcArI che jemAM kSetra ane kALa pramANe parivartanone avakAza hoI zake. jaina dharmano saMyamamArga atikaThina che. aneka parigraho sahIne upasargo sAme jhajhUmatAM saMta-satIjIo cArivayAtrAmAM AgaLa dhape che. paMcamahAvratadhArI sAdhusaMto paNa ApaNA jevA mAnava che. ApaNe sau chavastha chIe. kyAreka pramAda ke karmodayane kAraNe, mAnavasahaja maryAdAne kAraNe AcArapAlanamAM zithilatA AvavA saMbhava che. AvI zithilatA ke svacchaMdIpaNA vize jyAre sAMbhaLIe tyAre AMkha ADA kAna na karAya, mauna paNa na sevAya ane vagara vicAryuM jAheramAM hobALo paNa na karAya. ziSyonA zithilAcAra ke svacchedAcAranA niyamananI javAbadArI ghaNuM karIne to je te gaccha ke saMpradAyanA AcArya gurubhagavaMto ja nibhAve che. jo saMtAno bhUla kare to parivAranA vaDIlo tene ekAMtamAM zikSA ApI cetavaNI ApI sAna ThekANe lAve che tema mahAjana ke mahAsaMgho paristhiti pramANe pagalAM le che ane gurubhagavaMta prAyazcitta paNa Ape che. che IrSA, pUrvagraha, tejeSa, gerasamaja ane vikRtine kAraNe ghaNI vAra khoTA For Personal & Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C > C jJAnadhArA 2 O Aropo ghaDavAmAM AvatA hoya che. zithilAcAra ke svacchaMdAcAranA vividha prasaMgomAM satyAsatyanuM anveSaNa ke saMzodhana bahu ja muzkela kArya che. jethI jANatA ke ajANatA sAdhunI avahelanA ke niMdAnI pravRttithI bacavA jAgRti ane vivekanI khUba ja AvazyakatA gaNAya. bhoLA, zraddhALu yuvAvarga khUba ja saMvedanazIla hoya che. AvA samaye pracAramAdhyamo dvArA vahetA thayelA vikRta ke ardhasatya ahavAlo zraddhALu vargane Thesa pahoMcADaze ane yuvA vargane dharmavimukha karaze. AvI pravRtti dharmazAsananI hilanA ke kusevA ja gaNAya. zithilAcArI saMta ke satInI dezanA ke upadezanuM mUlya beMkamAM baMdha karI dIdhelA khAtAnA ceka jeTaluM paNa nathI. jJAnIoe svacchaMdI sAdhune jhAMjhavAnA jaLe barabAda thatAM kAgaDA sAthe sarakhAvyo che. svacchaMdAcArInI vAMjhaNI kriyAo niSphaLatAne vare che. jo munitva DacakAM letuM hoya to zrAvakatvanI zI vale thAya ? AvA saMjogomAM ammApiyA jevAM mahAjano, Tharela buddhinA dharmaniSTha zrAvakoe gItArtha gurubhagavaMtonA mArgadarzana heThaLa zithilAcArIne cAritryamAM sthira karavAno puruSArtha karavo paDe. zrAvaka-zrAvikAne ''zrAvakAcAra'' zuM che tenI pUrI jANakArI hoya eTaluM ja nahi, paraMtu te ''zrAvakAcAra''nuM pAlana kare ane sAdhujInI samAcArInI jANakArI rAkhe to keTalAya doSothI bacI zakAya. na dA.ta. ekAMtamAM sAdhujIne strI na maLI zake ane ekAMtamAM sAdhvIjIne puruSa na maLI zake. sUryAsta pachI strI sAdhujInAM darzana mATe na jaI zake ane puruSa sAdhvIjInAM darzane na jaI zake. gocarI-vihAra AdinA niyamonI jANakArI zrAvakazrAvikAe rAkhavI joIe. uparAMta jyAM sAdhu-satIjIo birAjatAM hoya tevAM bhavana ke dharmasthAnaka ke derAsaramAM baramUDA, kurtI, jinsa, slIvalesa jevAM TUMkAM ke custa vastro paheravAM na joIe. udbhaTa veSano tyAga ane vivekapUrNa zarIranAM aMgaupAMgo DhAke tevuM vastraparidhAna zrAvakAcAramAM abhipreta che. bhagavAna mahAvIre uttarAdhyayana sUtranA 19mA adhyayanamAM kahyuM che ke, "saMyamanuM pAlana retInA koLiyA jevuM nIrasa che tema ja saMyamane mArge cAlavuM eTale khAMDAnI dhAra para cAlavA samAna che. saMyamano mArga eTale tapta saharAnA raNamAM ja 71 For Personal & Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100% C jJAnadhArA 100 cAlavA karatAM kaThina mArga che, paraMtu vItarAga mArgano zraddhALu sAdhaka saharAnA raNa jevA duSkara saMyamajIvanamAM dvIpakalparUpa AnaMdanI anubhUti karI zake che. zrAvaka-zrAvikA mATe zrAvakAcAranuM pAlana ane saMgho, mahAsaMgho jevI mahAjana saMsthAnI jAgRti ane viveka zAsana para AvatI vipRttine TALI zake. Ane mATe ApaNe mahAsaMgho ane mahAjana saMsthA jevAM saMgaThanone khUba ja majabUta banAvavA joIe. ApaNAM sAdhu-sAdhvIjIo zramaNa saMskRtinI dharohara che. ApaNI pAse sAdhusaMpadA alpa che. jina zAsananI A amUlya saMpadAne sAcavavI e ApaNI pharaja che. ItihAsanAM pRSTho tapAsatAM jaNAyuM che ke labdhiprayogane kAraNe keTalAka saMto para zithilAcAranA Aropa ane olapa thayA che. - saMyamapaMthamAM sAdhutAnI pagadaMDI para viharatA saMtonuM jIvana divya hoya che, matinI nirmaLatA ane sAdhanAnA pariNAmarUpe saMtonA jIvanamAM sahajabhAve labdhi pragaTa thatI hoya che. - jaina darzana camatkAramAM mAnatuM nathI. sAdhujInI samAcArI pramANe saMtasatIjIone labdhiprayoga pradarzanano niSedha che. svasukha ke lokapriyatA mATe saMto kadI AvA prayogo karatA nathI. bhautika sukhanI jhaMkhanA karatI A duniyAmAM tana-mananA duHkhIono koI pAra nathI. zArIrika roga, mAnasika roga, premamAM niSphaLatA, lagna, Diprezana, tANa, hatAzA, dhaMdhAmAM muzkelI, saMtAnanI AzA, vahema daridratA, vaLagADa, dhana ane pada mATe lAlaca vagere kAmanAvALo lokapravAha satata saMta-satIjIo pAse Avato hoya che. teonI apekSA saMta pAsethI dorA, dhAgA, taMtra, mAdaLiyAM ane citra-vicitra vidhio dvArA potAnuM kAma pAra pADavAnI hoya che. - saMsArika duHkho dUra karavA, bhautika sukho meLavavA ane kSullaka kAraNosara guru pAse labdhiprayoga karavA vinaMtI karavI te "zrAvakAcArathI taddana viparIta che. ' Aje paNa keTalAya saMtonA jIvanamAM vacanasiddhi ane anya labdhi pragaTelI hoya che. saMto potAnI sAdhanAnA paripAkarUpe pragaTelI sahajalabdhino For Personal & Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCTC jJAnadhArA CCC prayoga vinAkAraNa na ja karI zake. caturvidha saMghanI pratiSThA sAcavavA, zIlanI rakSA ke kaTokaTI samaye saMgha ane dharmaprabhAvanA TakAvavA, tapasvI, tIrtha ane dharmanI rakSAnA arthe chellA upAya tarIke anivArya saMjogomAM mAtra karuNAbuddhithI A prayoga kare che. - je ziSyanuM AmAM jarA paNa kheMcANa thAya to gItArtha gurubhagavaMta ene cetave che. "camatkArano mArga to saMsAra vadhAravAno ane AtmAne khovAno mArga che. emAM to ApaNA aMtaraAtmAno avAja raMdhAya ane duniyA chetarAya e vaLI pAMca jAMbu mATe hIrAnA sodA jevo khoTano dhaMdho thayo kahevAya." caturvidha saMgha ane jina zAsananuM hita jaina patrakArane haiye vaseluM hoya. patrakArane zrAvakAcAra pratyenI sabhAnatA ane sAdhujInI samAcAra pratye pUrNa jANakArI hovI joIe. zithilAcArIne cAritryamAM sthira karavAnI bhAvanA hovI jAIe, dharma zAsananI hilanA thAya tevA lekho ke samAcAro te kyAreya potAnA patra ke patrikAmAM pragaTa kare nahi. jina zAsananI garimA jaLavAya te rIte vartamAna samasyAo, tithi ke tIrthanI carcAnuM samyapha vizleSaNa kare.. patrakAra haMmezAM pILA patrakAratva-Yellow JournalismthI dUra rahe. lAlacarahita, sthApita hitonA dabANa heThaLa AvyA vinA, taTasthabuddhithI Activist-ekTivisTa jarnAlisTa, karmazIla patrakAra hoya. patrakAra lokamata keLavanAra lokazikSaka che. jyAre ardhasatya ane vikRta ahevAlo ke samAcArothI samAja vikSubdha bane, zAsanamAM kaTokaTI sarjAya, bhoLA zraddhALu ke yuvA varganI dharma prati zraddhA Dagamage tyAre jaina patrakAra dhIragaMbhIra banI DahoLAyelA nIrane nirmaLa kare. sunAmInAM pracaMDa mojAne sarovara jevuM zAMta kare ane zraddhAne punaHsthApita karavAno samyapha puruSArtha karI zramaNa saMskRtinI asmitAne ujAgara karavAno puruSArtha kare. jaina dhArmika zikSaNa borDa, mejika Taca ke lUka enDa larna jevA seMTaro dvArA bALakone nAnI vayathI jaina dharmanuM zikSaNa ApavAmAM Ave, yuvAnone sAtvika vikalpa pUro pADI dharma ane sevAkIya pravRttimAM elarTa yaMga grupa, vIra sainika ke ahama yuvA grupa jevI pravRttimAM joDavAmAM Ave, gharaghara ane janajana sudhI - 73 bhas For Personal & Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c)(c) jJAnadhArA 0200 bhagavAna mahAvIranA upadezagraMtho Agama pahoMcADavAmAM Ave ane guraAjJAthI teno svAdhyAya karavAmAM Ave. caturvidha saMghane joDatI majabUta kaDIrUpa dharmapracAraka, dharmaprabhAvaka, samaNa-samaNI zreNI ke suvrata samudAyane jina zAsanamAM nakkara sthAna ApavAthI AvI samasyAo nahivat udbhavaze. amuka saMpradAyanI jema gItArtha gurubhagavaMtanI nizrAmAM, prativarSa dareka saMpradAya - phirakA ke gaccha dvArA caturvidha saMghanuM "maryAdA mahotsava ane anumodanA samArohanuM Ayojana thavuM joIe. A mahotsavamAM vitelA varSa daramiyAna banelI ghaTanAo ane prasaMgo para keTaluMka vihaMgAvalokana, keTalIka mahatvanI bAbato para ciMtana ke gaMbhIra carcA karavAmAM Ave. doSo thayA hoya tyAM prAyazcitta ApavAmAM Ave ane utkRSTa suMdara kAryo thayAM hoya tenI anumodanA karI pAritoSika-inAma paNa apAya. Ane kAraNe bhUlo ke doSonuM punarAvartana TaLaze ane sukRtone uttejana maLaze. maryAdA mahotsava e AMtaranirIkSaNano avasara Ape che. jina zAsanamAM UbhA thayela koI paNa viSayanI kaTokaTI vakhate zrAvakazrAvikA-mahAjana ane patrakAranI khUba ja javAbadAra ane viziSTa bhUmikA che je teNe khUba ja niSThAthI nibhAvavI joIe.. jaina dharmanA dareka saMpradAya ke phirakAe saMghazreSThIo ane gurubhagavaMtone vizvAsamAM laI ane dharmanA jANakAra zreSThIvaryo ane vividha kSetronAM pratibhAzALI uttama zrAvako ane zrAvikAonI niSpakSa svAyatta baoNDInI racanA karavI joIe je sarvasAmAnya hoya. sattA, saMpatti, siddhAMta ke zithilAcAra jevI bAbatomAM matabheda, jhaghaDo udbhave ane kaTokaTI sarjAya tyAre lavAdI ke AbaTrizananuM kAma karI Ano ukela ane samAdhAna lAvI zake to dharmakSetramAM polIsa, korTa, pracAra mAdhyamo, patrakAro vagere paribaLone nivArI zakAya. dharmanA vAtANaraNane dUSita thatuM aTakAvI zakAya deva, gura, dharmamAM zraddhA rAkhI ApaNe sau zrAvakAcAranA samyapha AcaraNa dvArA jina zAsananI pavitra jyotane jhaLahaLatI rAkhIe. For Personal & Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMpratakALamAM Adhunika ane vIja ( esAdhyAnI ane jenA darzananA abhyAsu upakaraNonA yathAyogya upayoga razmibhAI jhaverI jaina dharma aMge viveka ane maryAdA" (saMdarbha |para deza-videzamAM pravacano Ape che. Ph.D. vidyuta saceta ke aceta ?) | karyuM che. AgamAM sUtrakRtAMganA anuvAdanuM DaoN. rahimabhAI je. jhaverI | zrImatI aMjanAbahena jhaverI (taMtrI che. jaina dharmanA pracAra-prasAra mATe ane vizeSataH jaina sAdhusamAja mATe uddezIne A zodhanibaMdha lakhavAmAM Avyo che. jaina dharmamAM vizvadharma banavAnI kSamatA che. jaina darzananA anekAMtavAdamAM vizvanA sarva dharmone anekAMta-sApekSa daSTithI samAvI zakAya che, paNa A mahAna darzananA vaizvika pracAra-prasAramAM jaina samAjamAM Aje sAmayika ane yogya mArkeTiMgano abhAva varatAya che. Aje zrAvakasamAjanI apekSAe sAdhusamAja pAse jaina dharmanuM UMDuM jJAna che. zrAvakasamAja to jaina dharmanA mArkeTiMga mATe badhI jAtanAM Adhunika upakaraNono upayoga karI zake che ane kare che, paraMtu paMcamahAvratadhArI jaina muni mATe Adhunika sAdhano ke upakaraNonI vaparAza mATe ghaNI maryAdAo hoya che. jaina dharmanA pracAra-prasAra mATe sAMpratakALamAM nIce jaNAvelAM sAdhano ane upakaraNo upalabdha che. 1. pustako, lekho, samAcArapatro, megejhino Adi prakAzananAM sAdhano, (Print Media). 2. Telivijhana, vIDiyo, vIsIDI Adi IlekTronika sAdhano. 3. sela phona, smArTa phona, I-mela, vebasAITa, inTaraneTa Adi phona tathA komyuTara sAdhano. 4. vyaktigata pracAra mATe pravacano, vyAkhyAno, sabhAo, vizeSa kAryakramo, seminAro, zibiro Adi mATe deza-videzamAM prayAso ane pravAso. For Personal & Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSC jJAnadhArA 0790 uparyukta badhAM sAdhano ane upakaraNono jo sucAru ane saMgaThitarUpe upayoga karavAmAM Ave to jaina dharmano vyavasthita ane bahoLo pracAra thaI zake. zrAvakasamAja to A badhAM ja sAdhano tathA upakaraNono chUTathI upayoga karI zake che, paNa zrAvAkasamAjanI maryAdAo (Limitation) paNa che - bahu thoDA zrAvako jaina dharmanuM talasparzI jJAna dharAve che tathA temane mATe badhAM ja upakaraNo ke sAdhano vAparavAnI paNa Arthika maryAdA che. te uparAMta lekhanakaLA, vatvakaLA Adi paNa badhA pAse nathI hotI. sauthI moTI maryAdA che samayanI, kAraNake gRhastho hovAthI vyavasAya-dhaMdhAnI, ghara-saMsAranI Adi javAbadArIo paNa nibhAvavAnI hoya che. jaina dharmanA pracAra-prasAra mATe sAdhusamAja ghaNo upakAra karI zake ema che - emanAM vratonI maryAdAmAM rahIne paNa. ahiMsA, saMyama ane tapamaya dharmano svIkAra karavA jaina dIkSA aMgIkAra karavAmAM Ave che. avata Azrava rokavA mATe pAMca mahAvratanuM pAlana anivArya che. sAthe pAMca samiti ane traNa guptinuM pAlana tathA rAtribhojana tyAga paNa Avazyaka che. Ama kare to ja svakalyANano patha prazasta bane. svakalyANa pachI parakalyANa Ave che. mATe sAdhujIvanamAM pAMca mahAvrata Adi akhaMDa pALIne ja sva-para kalyANanI carcA karI zakAya. A mULabhUta siddhAMtane bhUlyA vagara jaina dharmanA pracArano vicAra karavo abhipreta che. tameva sarca nisaMke je jirNahiM paveIye" - AcarAga sUtra (5/5/ 165)nuM A sUtra samagra carcAno mukhya AdhAra hovo joIe. AgamanI sAthe virodha na thAya tevI rIte tattvanI zodha mATe suvicAra karavo ene ja tarka kahevAya. (muni yazovijayajI kRta "vidyuta sajIva ke nirjIva" dvitIya AvRtti, pR. 15). bhAvArtha e che ke jainAgamomAM bhAkhela satyane samyapha prakAre samajavAnI jarUra che. pratyeka Agama vAkya dravya-kSetra-kALa-bhAva ane kaI apekSA/daSTi/saMdarbhamAM kahevAmAM AvyuM che, te saMdarbha samajavo paNa jarUrI che. - A zodhalekhamAM vidyuta sacitta (sajIva) che ke nirjIva enA saMdarbhamAM carcA karavAmAM AvI che, kAraNake jaina dharmanA pracAra-prasAra mATe vidyuta upakaraNonA cha 76 bhAI For Personal & Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CNC jJAnadhArA O exo upayogamAM sUkSma vivecana tathA viveka abhipreta che. mAIka, IlekTrika lAITa Adi vIjaLIthI cAlatAM upakaraNonA upayoganI maryAdA samajavAnI AvazyakatA che. ahIM eka vAta spaSTa karavI joIe ke ucita zodha ane prayogonA AdhAre vijJAne sthApela siddhAMto mAnavAja joIe e jarUrI nathI. sAthesAthe vijJAna dvArA rajU karavAmAM AvelAM tathyo Agama ane anya pramANanA AdhAra para cakAsIne jo svIkAravA jevA lAge to svIkAravA paNa joIe. jaina darzana eka jIvaMta darzana che ane jaina dharmamAM jaDatA ke rUDhine sthAna nathI. gacchanI ke saMpradAyanI paraMparA dravya-kSetra-kALa ane bhAva pramANe badalAvI paNa zakAya che, paNa dareka parivartana vivekapUrvaka ane AgamamAnya hovuM Avazyaka che. koI paNa tattva-nirNaya karatAM pahelAM suvidhA-asuvidhA, sagavaDa-agavaDa, pracAra-prasAramAM upayogitA ke AdhunikatAno vyAmoha choDI devo joIe. evI ja rIte mAtra paraMparAno Agraha paNa na rAkhavo joIe. A baMne bAbatamAM saMtulana jALavavuM jarUrI che. je viSayamAM Agama na to sAdhaka che ke na to bAdhaka che enA saMbaMdhamAM viveka, buddhi, tarka ane vijJAnanA mAdhyamathI yathArtha svIkAra karavAmAM acakAvuM joIe nahIM. tattvano nirNaya thaI jAya pachI paNa zuM karavuM - zuM na karavuM e vAta dravya-kSetra-kALa-bhAvanI daSTie vivekadaSTithI vicAravI joIe, navInatA ke prAcInatAnA AdhAre nahIM. na - jaina darzanamAM puddagala : jaina darzanamAM pudgala e cha dravyomAMnuM eka dravya che, ajIva che, acitta che. enAmAM rahelAM 'sparza' guNanA ATha bhedomAMthI be bheda che snigdha (cIkaNo) ane rUkSa (lUkho). prajJApanAsUtramAM A be sparzone skaMdha nirmANanAM kAraNo mAnavAmAM AvyAM che. (pannavaNA sUtra 13/21-22) snigdha ane rUkSa paramANuo bhegA thaIne skaMdha kevI rIte banAve che, enA niyamo paNa e AgamamAM batAvavAmAM AvyA che. tattvArthasUtra (5/23) ane sarvAthasiddhimAM (5/24) paNa AnI carcA che. emAM jaNAvAyuM che ke "snigdha rukSatva guNanimitto vidyut'" arthAt (vAdaLAMonI vacamAM camakavALI) vidyut lUkhA ane cIkaNA guNonA nimittathI thAya che. vijJAna anusAra AnuM nimitta che - ww For Personal & Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnadhArA vAdaLomAM rahelo ghana vidyuta bhAra (Positive Electric Chrge) ane RNa vidyuta Aveza (Negative Electric Charge). vijJAnano eka siddhAMta che ke pudgala (Matter)nuM UrjAmAM (Energy) ane UrjAnuM pudgalamAM parivartana thaI zake che. pudgalano skaMdha-samUha (Mass) ane UrjAnA saMbaMdhamAM AInsTAInanuM prasiddha samIkaraNa che : Emc? AmAM 'E' eTale UrjA (Emergy) (je utpanna thAya che) 'm' eTale pudgalanuM dravyamAna (Mass) jeno nAza thAya che ane 'C' eTale zUnyAvakAza (Vaccum)mAM prakAzanI gati (Velocity of Light). pudgalanAM baMne rUpa - padArtha ane UrjA baMne pudgala ja che. enuM paraspara rUpAMtaraNa thaI zake che. tevI ja rIte dasa prakAranI UrjAonuM (vidyuta, prakAza, uSmA Adi) paNa parasparamAM rUpAMtaraNa thaI zake che, paNa A badhAM acitta che, nirjIva che. mANasanA zarIranI UrjA : vijJAne Aja siddha karI batAvyuM che ke mANasanI badhI kriyAo enAmAM rahelI vidyuta UrjA (Bio-electric Energy) dvArA thAya che. jaina darzana paNa mAne che ke audArika zarIranI pratyeka pravRttimAM 'tejasa zarIra' athavA 'prANa'no prayoga thAya che. e 'tejasa zarIra' ane 'prANazakti' e IlekTrika UrjA che. (DaoN. rAdhAzaraNa agravAla- ''jaiva-vidyuta athavA prAMNa UrjA'' pRSTha 1-4). jaina dharmanI mAnyatA mujaba tejasakAyanI utpatti : tejasakAya - teukAya - agnikAyanA jIvonuM zarIra zarIra che, je agninA svarUpamAM hoya che. AcArAMga (prathama adhyayana)' dasavaikAlika sUtra (caturtha adhyayana) ane prajJApanA sUtra (1/24-26)mAM AnuM vistArathI varNana che. sUkSma teukAyanA jIvo sUMparNa lokamAM vyApta che, sUkSmatAne kAraNe apratihata che. bAdara teukAyanA dasavaikAlika (4/20)mAM ATha ane prajJApanA (1/24-26)mAM bAra bheda jovA maLe che. mUlAcAra (gAthA 221)mAM enA cha bhedo batAvyA che. A badhA prakAro agninI utpatti - teukAyanA jIvonI yoni bane che. tejaskAyanI jIva-yoni utpattimAM paudgalika upAdAna anivAryatayA 'uSNatA' che. vaLI bhagavatI sUtra (zataka 16 uddezaka 1, sUtra 5) mujaba teukAyanA jIvonI 78 For Personal & Private Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 jJAnadhArA 700 utpatti mATe "vAyunI upasthiti paNa anivArya che. AcAraMgabhASyamAM (pA. 54) ene prANavAyu (Oxygen) batAvyo che. - vijJAnanA AdhAre agninI prakriyA : 'baLavuM' athavA "dahananA rUpamAM thanArI rAsAyaNika kriyA (Combustion)thI agni utpanna thAya che. vijJAna mujaba padArthonA be prakAra che - (1) javalanazIla (Combustible) jema ke lAkaDI, kolasA, rasoImAM vaparAto gesa, ghAsa, rU, kapaDuM, kAgaLa vagere jalanazIla padArtho che. emAM paNa peTrola, DIjhala, kerosIna vagere atijavalanazIla che. (2) ajvalanazIla (Incombustible) - jema ke dhULa, mATI, paththara, pANI, kArbanaDAyoksAIDa (co), Adi. javalanazIla padArthomAM mukhyapaNe kArbana, hAIDrojana vagere ghaTaka tattvo hoya che je bahu jaladIthI kaMbadhananI kriyA karI zake che. A kriyA mATe cAra zarato Avazyaka che : (1) javalanazIla tatva (2) enI sAthe prANavAyu (Oxygen)no saMparka, (3) nirdhArita tApamAna (je alagaalaga padArtho mATe alagaalaga che) ane (4) uSmA ane prakAzanuM vikiraNa. A cAreya zarato ekasAthe maLe to ja agni pragaTe che. vidyuta : sacitta ke acitta vartamAnayuga vIjaLIno yuga che. e viSayamAM be prazna upasthita thAya che. 1. vIjaLI agni che ke nahIM ? 2. vIjaLI sacitta che ke acitta 1 A viSaya para vibhAjyavAdI zailIthI vicAra karavo Avazyaka che. agninA mukhya dharma pAMca che - (1) jvalanazIlatA (2) dAhakatA (3) tApa (4) prakAza (5) pAkazakti.. narakamAM je agni che te jvalanazIla paNa che (sUyagaDo 1/5/11), dAhaka paNa che (sUyagaDo 1/5/12), emAM tApa ane prakAza paNa che. (sUyagaDo 1/5 14), pAka-zakti paNa che (sUyagaDo 1/5/15) chatAM paNa e nirjIva che, acitta che. sajIva agnikAya phakta manuSya kSetramAM hoya che. manuSya kSetrathI bahAra - For Personal & Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c) C jJAnadhArA sajIva agni nathI hoto. sUtrakRtAMgamAM ene akAi agni-iMdhaNa vagara thanAro agni kahyo che. (sUyagaDo 1/5/38).. narakamAM thanAro agni, tolezyAnA prayoga vakhate nIkaLanArI javALAnI jema acitta ane nirjIva che, evI ja rIte vidyuta paNa acitta ane nirjIva agni che - A svIkAravAmAM koI muzkelI nathI. vAstavamAM acitta agnitejasa UrjA che, tejasa vargaNAnA pudgala che. cha javanikAryamAM avAranavAra sajIva agnikAya nathI." "agni nahIM, agni jevuM dravya." . ahIM e paNa vicAra karavo yogya thaze ke "sacitta agninA tApanI mAphaka ja prakAza-U' athavA bIjA UrjAsrotothI paNa uparokta kAma zuM thaI zake? jema sUryanA prakAzathI tApa pedA thAya che, enAthI khAvAnuM zekI athavA banAvI zakAya che (saura uSmA), mazIno cAle che vagere. sUryanA prakAzathI sIdhI vidhuta-Urja banAvI zakAya che (saura sela) - jenAthI IlekTronika sela ghaDiyALa athavA kelakyuleTara cAle che. to zuM A sUryano prakAza sacitta che? uparanA vizleSaNanA AdhAra para eno javAba haze 'nA'. e ja pramANe vIjaLInA pravAhathI garamI pedA thaI zake che, eTale padArthano tApakrama vadhI zake che, te paNa sUryanA prakAza-UrjA mAphaka A paNa acitta UrjA hoI zake che. phakta A kAraNathI ja ke "agnimAM garama karavAnI kSamatA athavA prakAza pedA karavAnI kSamatA che, bIjA prakAranI UrjA, je bIjAne garama karI zake che, "sacitta agni'nI zreNI (Category)mAM hovI jarUrI nathI. sUryanA prakAzathI pRthvI, pANI ane havA garama thaI jAya che, varasAda paDI zake che, vIjaLI pedA thaI zake che. e (sUrya) vikiraNamAM jo kiraNo ahIM pahoMce che, e pRthvI, vAyu ane pANIne garama kare che, paNa A vikiraNa eTale sUryano prakAza ane avarakta kiraNo svayaM sacitta agnikAya nathI." - e ja pramANe agnino 'mahApuMja' che ane sAdhAraNa agnithI paNa mahAna kArya karI zake evI UrjA hovA chatAM paNa (tApa-vIjaLI gharomAM tApa-UrjAnuM 60-70 pratizata ja vIjaLInI UrjamAM parivartana thaI zake che - eTale vIjaLI For Personal & Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CONC_jJAnadhArA O UrjA pedA karavA mATe keTalI vadhAre UrjAno vyaya thAya che). A UrjAo koI padArthane phakta tyAre sacitta banAve che jyAre thoDI Avazyaka zarato pUrI thAya che. nahIM to uparokta saMdarbhamAM pote acitta UrjA che ema siddha thAya che agatyanA prazno : IlekTrisiTI athavA vIjaLIno pravAha svayaM-pote zI cIja che ? zarIramAM vaheto vIjaLIno pravAha ane vIjaLInA vAyaramAM vaheto pravAha A baMne samAna che ke bhinna che ? eka ja jAtanA che ke alagaalaga che ? AkAzamAM thatI vIjaLI ane tAranI aMdara vahetI vIjaLI ane zarIramAM satata kAma karI rahela vIjaLInA pravAhamAM koI pharaka che ke nahIM ? AkAzamAM thato vIjaLIno jhabakAro, tAramAM vahetI vIjaLI ane zarIramAM satata kAma karI rahelI vIjaLI - A traNe saMpUrNapaNe eka ja che ke eka vastunA judAjudA paryAyo che athavA judAMjudAM pariNamano che ? - A badhA praznone badhI rIte cakAsIne ApaNe nirNaya karI zakIe ke jema AkAzamAM thatI vIjaLIne citta teukAya jIva gaNavAmAM Ave che, tevI ja rIte badhI vIjaLIone sacitta teukAyanI gaNatarImAM gaNavI ke nahIM ? A badhA para ApaNe taTasthapaNe, anekAMta daSTi laIne vicAra karavAno che. aMgrejI bhASAmAM be zabdono prayoga jovA maLe che, (1) IlekTrisiTI (Electicity) eTale IlekTrika UrjA athavA (Current) * (2) lAITiMga (Lightning) eTale ke AkAzamAM jhabUkatI vidyuta ke vIjaLI. - - hindI ane gujarAtImAM A baMne mATe eka ja zabda vaparAya che - vidyuta athavA vIjaLI, paNa uparanI baMne prakAranI vIjaLImAM je pharaka che tene samajavA mATe vijJAnanI mULa mAnyatAone spaSTa rIte samajavI joIe. vijJAnanI daSTie pratyeka tattva (Element)nI racanA paramANuothI thaI che. paramANunA be bhAga che - nyUkliyasa (Nucleus) ane paridhi. kendramAM proTona ane nyUTrona ema be kaNa hoya che. paridhimAM mAtra IlekTrona ja hoya che. A IlekTrona ja vidyutanI prakriyAnA mULamAM che. 81 For Personal & Private Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCC jJAnadhArA 100 IlekTrisiTI be prakAranI hoya che - (1) sTeTika (Static) ane karanTa (Current). AkAzanI vIjaLI (Lightning) e vAdaLomAM jamA thayelA IlekTrika cArjano pRthvI para thanAro DiscArja che. emAM je prakAza dekhAya che te IlekTrona UrjAnuM prakAzanI UrjAmAM rUpAMtara che. e cArjane jyAre suvAhaka (Good Conductor of Heat) maLe tyAre e surakSita rahe che ane karInA pravAhanA rUpamAM vahe che. ' vidyuta cuMbakIya kSetra (Electro Magnetic Field) IlekTromegneTika UrjA, IlekTromegneTika taraMgo (waves) AdinA svarUpanA AdhAre e spaSTa thAya che ke vidyuta pote svayaM to eka paulika" (Mater) nirjIva pariNamana che. tattvArtha sUtramAM paNa (5/24) aMdhakAra, chAyA, Atapa (sUryaprakAza), udyota (caMdraprakAza) Adine pudgalanIja pariNagati batAvI uttarAdhyayana sUtra (28/11, 13)mAM spaSTarUpe prakAza, zabda, Atapa, Adine pudgalanAM ja lakSaNa batAvyAM che. - sAdhu komyuTara/TelekSa, mAIka, lAITa, paMkhA, erakanDizanara, phonano upayoga karI zake ? jo gRhastha potAnI suvidhA mATe mAIka-lAuDaspIkarano upayoga kare ane sAdhu mAIkamAM bole to sAdhune doSa kevI rIte lAge ? eka vAra IlekTrisiTI acitta mAnI laIe pachI uparanAM koI paNa upakaraNothI teukAyanI hiMsA thatI nathI. sAMpratakALamAM moTI sabhAone saMbodhana karatI vakhate jo vaktA mAIkamAM na bole to badhAne sAMbhaLavAmAM takalIpha thAya ane sabhAnI vyavasthA paNa jokhamAI jAya. moTAM Ayojano mATe gRhasthone paMDAla, sTeja, lAITa AdinI vyavasthA karavI ja paDe che. evI ja rIte mAIkanI tathA lAuDaspIkaranI vyavasthA paNa gRhastha potAnI suvidhA mATe kare che. paNa A badhAM sAdhanonA upayoga mATe siddhAMta ja nahIM, paNa vyavahAranuM dhyAna rAkhavAnI paNa AvazyaktA che. have prazna thaze ke mAIkanA empliphAyarane lAgelI lAITo avAjanA Arohaavaroha sAthe jhabUkyA kare che. mAIka cAlu hoya tyAre enI aMdara rahelA TrAnjhisTara, DAyoksa vagere bahu garama thaI jAya che, tevI ja rIte IlekTriITI For Personal & Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na (C jJAnadhArA 6 OO AdhArita badhAM sAdhano garama thaI jAya che to AmAM jIvahiMsA thAya ke nahIM ? eno javAba e ke IlekTrisiTI svayaM nirjIva che evuM spaSTa siddha thayA pachI paNa A badhAM sAdhanonuM sAdhu svayaM saMcAlana karI zake che, ema mAnavuM ThIka nathI. je sAdhanonA prayogamAM koI paNa prakAranI hiMsA kare, karAve, anumodavAnA rUpamAM na hoya tathA bIjAM mahAvrato, samiti, guptinI virAdhanA na hoya, evAM sAdhanono upayoga sAdhu pote kare athavA na kare e vyavahArano prazna che. udAharaNArthe sela dvArA saMcAlita ghaDiyALano prayoga karavAmAM 'AvuM kyAMya nathI thatuM", eTale e varjya nathI. mAIka athavA lAITa gRhasthonA upayoga mATe gRhastha cAlu kare, emAM sAdhune doSa kevI rIte lAge ? phona, pheksa, Teleksa paNa vyavahArano viSaya che. je-je vastuo kalpanIya che, e badhuM sAdhue karavuM jarUrI nathI. dravya, kSetra, kALa, bhAvanI apekSAonA AdhAra para eno prayoga nirdiSTa thaI zake che. e pramANe mAIka vagereno prayoga paNa gRhastha loko potAnI sAMbhaLavAnI suvidhA mATe kare che. jema maMDapa, sTeja Adi sabhAnI suvidhA mATe nirmita hoya che, ema ja mAIka, lAuDaspIkara, empliphAyara vagereno prayoga paNa gRhastha loko potAnI suvidhA mATe kare che. jo maMDapa, sTeja Adino upayoga sAdhu kare che to temane doSa nathI lAgato; to mAIkamAM sAdhuno avAja cAlyo javAthI eno doSa sAdhune kevI rIte lAgaze ? TeliphonanI prakriyAmAM vidyuta-UrjAnuM dhvaninA rUpamAM parivartita thavuM paNa paudgalika pariNamana che. jyAM sudhI teukAyanI virAdhanAno saMbaMdha che, TeliphonamAM vAta karavAthI AvuM thavAnI saMbhAvanA nathI. A badhAM sAdhanonA upayoga vakhate sAdhue bahu vivekapUrvaka taTastha rahevuM joIe. upasaMhAra : jaina sAdhu evI koI cIjano prayoga nathI karI zakatA jemAM mahAAraMbha to zuM, alpaAraMbha paNa hoya. eTale AhAra Adi paNa sahaja-niSpanna hoya to ja sAdhu grahaNa karI zake. AhAranI jema ja vastra, pAtra, upakaraNa, sthAna, davA vagere badhI cIjo AraMbha vagara kyAMya paNa banatI nathI. enA AraMbhamAM paNa vIjaLIno prayoga anaMtara athavA paraspara rUpamAM thAya ja che. jo vIjaLInI utpattimAM 83 For Personal & Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 C jJAnadhArA OTO0 mahAAraMbhanA AdhAra para enA upayogane sadoSa mAnIe to pachI vIjaLInI sahAyatAthI niSpanna badhI cIjono paNa upayoga sAdhu kevI rIte karI zake je pramANe sahajatAthI niSpanna upayukta cIjono upayoga sAdhu mATe vihita che, e ja pramANe mAIka, lAITa Adi gRhasthonI suvidhA mATe gRhastho dvArA prayukta hoya to eno doSa sAdhune kevI rIte lAge? - jyAM sudhI dharma-pracArano saMbaMdha che, hiMsAnA mAdhyamathI dharmapracAra karavo paNa jyAre adharma che to hiMsA dvArA dharmapracAra karavo kevI rIte yogya che? paNa jema pustaka-mudraNa vageremAM lAgelI kriyA sAdhune nathI lAgatI e ja pramANe mAIka vagerenI kriyA paNa sAdhune kevI rIte lAge ? jo dharmapracAra mATe pustaka AdinuM lakhavuM sAdhu karI zake che to pachI yatanApUrvaka upadeza ApavAmAM sAdhu kevI rIte doSI thaze? mAIka Adino upayoga gRhastha potAnI suvidhA mATe kare che. napustakanA mudraNamAM sAdhu kRta, kArita, anumodita rUpamAM saMlagna thAya che, na mAIka AdinA prayogamAM. - niSkarSa e che ke saMyama-dharmane vizuddha rAkhIne ja jaina sAdhu dharmapracAra kare e ja vAMchanIya che. For Personal & Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCTO0 (c)(c)(c)(c) saMtonI zArIrika ane mAnasika - amadAvAda sthita. DaoN. rAjeza pArekha svAthyanI viSama paristhitinuM kansalTiga enestheTika che. " vizleSaNa ane upAyo : sAmAjika pravRtti uparAMta ArogyalakSI pravacano DaoN. rAjeza pArekha (M.D) | Ape che. saMtonI jaina dharma vizvamAM ucca sthAna dharAve che. | | vaiyAvaccamAM rasa le che ane sTresa menejamenTa para eka jaina saMto, mahAsatIjIo (jaina sAdhutA) e | nAnI pustikA lakhI che. jagatanuM parama Azcarya che. mAnavaAtmazaktinuM bhavya UMcuM zikhara che. A saMto sabhya jJAna, darzana ane cAritra vaDe mokSanI sAdhanA karatA hoya che. tamAma prANIo pratye samabhAva rAkhatA hoya che, Atmavat sarva bhUteSu bhoga-upabhoganAM anekavidha upakaraNo, sagavaDo, Adhunika raheNIkaraNI, TIvI, mobAIla, vIDiyo, InTaraneTa, komyuTara vagere AnaMdapramodanI bhavya savalato hovA chatAM dIkSA ane saMyamamArganuM AkarSaNa paNa TakI rahyuM che. paramazraddheye gurujInI AjJA laIne AjIvana tapatyAganAM vrato, niyamo pALavAno daDha saMkalpa karavo tene dIkSA kahe che. rAtribhojana tyAga, kezaleca, pAdavihAra, sAdagI, niHspRhA, kaThora jIvanakrama ane paMcamahAvratanA pAlanathI utkRSTa prakAranI sAdhanA-ArAdhanAne lIdhe jaina saMtonuM sthAna vizvamAM ajoDa che, adbhuta che. A saMto AkarI tapazcaryA, vairAgya, dharmadhyAna, jJAnasAdhanA, samabhAva, upazama dvArA AtmavikAsa sAdhatA hoya che. teo nirmaLabhAve mAtra zarIrane jALavavA mATe jarUrI hoya teTalAM vastro, pAtra ke AhAra le che. ' saratA-RjutA e dharmano-sAdhutAno mukhya AdhAra che. tenI sAdhanAnuM lakSya bhautika, aizvarya ke yaprApti nathI, paraMtu A AtmA karmakALathI mukta bane te che. te mokSamArgamAM gatizIla hoya che ane saMpUrNa zaktine sAdhanAmAM joDI de che. jaina saMto khUba ja custa rIte AhAra-vicAra, AcAra-vicAra-AcaraNano amala karatA hoya che, je temanI zArIrika ane mAnasika taMdurastI mATe atyaMta For Personal & Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CC jJAnadhArA OO Avazyaka che. niyamita jIvana pauSTika, sAdo khorAka ane AdhyAtmika jIvana, svAdhyAya vAMcana-ciMtana-manana, parizIlana paNa taMdurastImAM agatyano bhAga bhajave che. saMto mATe AhAra-vicAranI custatA nakkI karavAmAM AvI hatI tyAre eka alaga yuga hato, jyAre AjanA vartamAna Adhunika-maoNDarna yugamAM paristhitimAM ghaNA ja pheraphAra jovA maLe che. vartamAna yugamAM AhAra-parivartana, bheLaseLayukta khorAka, praduSita vAtAvaraNa (Pollution), vAtAvaraNamAM badalAva, Arthika-sAmAjika-rAjakIya paristhitimAM dharakhama pheraphAra vagere para nirIkSaNa karIe to samAjanI dareka vyaktine tema ja munivarye - mahAsatIjIone aneka zArIrika tathA mAnasika svAsthyane lagatI samasyAono sAmano karavo paDe che. AhAra ane zArIrika svAsthya : ApaNAM AhAra ane svAsthya sAthe sIdho saMbaMdha che. AhAra sAdo-sAttvikapauSTika, zarIrane mAtra poSato nathI, paraMtu amRtanI garaja sAre che. zarIrane vividha rIte phAyadA kare che. AhAramAM phaLa, zAkabhAjI, dhAnya, dUdha, dahIM, mAkhaNa ane ghIno samAveza thAya che. ATalA khAdyapadArthomAMthI zarIra mATe jarUrI badhAM ja tattvo ane ghaTako maLI rahe che. dA.ta. phaLo ane zAkabhAjImAMthI amUlya prajIvako-viTAminsa ane khanIja kSAro-minaralsa maLI rahe che. dhAnyomAMthI zarIrane mukhyatve kArbohAIDreTasa maLe che. mAkhaNa ane ghImAMthI zarIrane carabI maLe che. A ghaTaka sAMdhAone snigdhatA Ape che. dUdha, dahIM, chAzamAMthI zarIrane mukhyatve proTIna maLe che. A ghaTaka zarIranA baMdhAraNa ane koSonA navasarjana mATe jarUrI che. A badhA ghaTako jemAM hoya tene saMtulita AhAra (Balanced diet), kahevAya che. sAmAnyataH saMtono khorAka supAccha, sAttvika, pausTika hoya che. saMto gocarI karI zrAvaka pAsethI vahorAvIne kare che, paraMtu vihAra karatA samaye temane gocarImAM sAdo khorAka na maLe tevuM banatuM hoya che. judIjudI jagyAe vihAramAM jatA satata badalAtA khorAkano upayoga karavo paDato hoya che. sAmAnya rIte khorAkanI guNavattA badalAtI paNa rahe. koIka vAra ochA khorAkathI, koika vAra na 86 For Personal & Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SInada 10 ) C jJAnadhA ca OTO bheLaseLayukta khAdyapadArthamAMthI banAvela khorAka, koIka vAra ukALeluM pANI paraMtu kSAranuM pramANa, praduSita pANIno upayoga paNa karavo paDe, je svAthyane kramaza: nukasAna kare che. AjanuM vAtAvaraNa - paryAvaraNa khUba ja pramANamAM praduSita che. havAmAM aneka prakAranAM duSita ane svAthyane hAni pahoMcADanAra jherI kemikalsa phelAyelAM hoya che. A uparAMta asahya tApa athavA asahya ThaMDI, jhaDapathI vadhatuM jatuM zaherIkaraNa, audyogIkaraNa, ghoMghATanI tIvra asara samAjanI dareka vyakti mATe jokhamI che. AdhyAtmika jIvana jIvatAM saMta-satIjIne A asarano tema ja zArIrika takalIphono bhoga banavuM paDe che. (1) pAcanataMtrane asara karatA roga : - sAmAnyataH saMtonI zArIrika takalIpho bahu ja jUja pramANamAM jovA maLe che, paraMtu judI judI jagyAe khorAka banAvavAnI paddhatio alagaalaga hoya che, jethI esIDiTI (Acidity), ane alsara (Ulcer) - hojarImAM cAMdAM ane apaco (Indigestion) jevI pAcanataMtrane lagatI bImArI thaI zake che. khorAkane yogya tApamAne jALavavAmAM na Ave to rogakAraka sUkSma bekaTeriyA (Bacteria growth)nI vRddhi paNa thaI zake jethI DAyeriyA (Diarrhoea), enTeriTisa (Enteritis), kolAITIsa (Colitis) jevuM Inphaphazana thaI zake che. (2) kiDanIne lagatA roga : (Kidne Disease) : alagaalaga khorAkanAM tattvo, judI judI jagyAe badalAtuM pANI tema ja vrata-upavAsane lIdhe pANI pIvAnI aniyamitatA kiDanInA rogane AmaMtraNa Ape che. AmAM rInala sTona (kiDanInI patharI) tathA yurInarI Treka inTezana ghaNA vyApaka pramANamAM jovA maLe che. (3) kArDiyAka DisIjha (Cardiac Disease) ane hAIpara Tenzana High Blood Pressur) : - praduSita vAtAvaraNa, badalAyelo khoraka tema ja zaherI jIvananI viSama paristhitio saMtone hRdayasaMbaMdhI nAnI-nAnI takalIpho UbhI kare che. vadhupaDato carabIjanya khorAka, vadhupaDatI khAMDa (Suger)no khorAkamAM upayoga tema ja vadhupaDatA For Personal & Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCC jJAnadhArA 02 O0 namaka (Salt)no khorAkanI banAvaTamAM upayoga roga mATe javAbadAra banI zake che. (8) Nutritional Deficience) , ' khorAkamAM poSTika tattvo, viTAminsa, khanIja kSAro (Minerals), Avazyaka emIno esiDa (Essentian Amino acids) vagerenI UNapathI nyuTrizananI achata vartAya che, jethI rogapratikAraka zakti zarIramAM ochI thAya che ane roga utpanna thAya che, jemAM (Osteomalarian)- hADakAMne lagatI bImArI, (Thyroid Desease) (kaMThamALa), viTAmina B12nI UNapa - (Anaemia), Muscular cramps - snAyu saMbaMdhI roganI takalIpho paNa thaI zake che.' (4) HaRul Malaria), Dengue (304), Chicken Gunia - Fast olul (Infesctional Disease : saMtone vihAra daramiyAna asuvidhAvALA raheThANamAM rahevAno prasaMga paNa AvI zake. AjubAju bhejavALuM vAtAvaraNa tema ja AsapAsanuM vAtAvaraNa praduSita hoIne maccharajanya roga thavAno bhaya rahe che. satata vihArane lIdhe aniyamita khorAka, badalAyelo khorAka tema ja lAMbA - ugra vihArane lIdhe imyuniTI - rogapratikAraka zakti ochI thaI jAya che, jethI vAraMvAra InDezananI ciMtA rahe che. saMtone sAMdhAno dukhAvo (Joint Pain), (Backache) - pIThano dukhAvo, kamarano dukhAvo, DAyAbiTIsa, kabajiyAta (Constipation), gaLAmAM duHkhAvo vagere takalIpha jovA maLe che. upavAsa tathA cauvihArane lIdhe niyamita davA na laI zakAya tevuM paNa banatuM hoya che jethI roga maTI gayA pachI roga bIjI vAra nAnA svarUpamAM paNa jovA maLe che. aMtariyALa gAmaDAMmAM pUratI meDikala phesiliTI-suvidhA nathI hotI. yogya nidAna, jarUrI mArgadarzana tema ja TrITamenTa na maLe tevuM paNa bane, pariNAme roganI mAtrA vadhI jAya che. mAnasika svAsyanI takalIpho : zarIra tathA mana ekabIjA sAthe saMkaLAyelAM che. zArIrika takalIpho manane azAMta, becena tema ja ciMtAtura karI de che. dareka mAnavI sAmAjika baMdhanothI acita vihAra aniTI - For Personal & Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SOC jJAnadhArA 02790 joDAyelo che. ApaNe sau arasaparasa - ekabIjA sAthe sUkSma svarUpe lAgaNIbaMdhanathI joDAyelA chIe. samAjanI taklIpho, vyaktionI taklIpho, deza-duniyAnI takalIpho - samasyA - hADamArI joIne AdaraNIya saMto duHkha-pIDAno ahesAsa kare che. koI vAra ciMtAtura-ciMtAgrasta paNa bane te svAbhAvika che. vairAgyabhAva, dIkSAbhAva prasaMge ekasAthe gharanA kuTuMbIjano, sagAMsaMbaMdhIono parityAga karatAM saMtone paNa dilamAMthI dareka baMdhanono tyAga karatAM thoDo samaya lAge che. saMtonuM kaThina AdhyAtmika jIvana, AhAra-vihAranI custatA, badalAyelI bhaugolika paristhitithI sahaja mAnasika tanAva udbhavI zake tevuM paNa bane. koIka vAra saMtone anya aNasamaju vyakti taraphathI ke saMcAlako taraphathI saMgharSa ke gharSaNano sAmano samatApUrvaka karavo paNa paDe tyAre pote kSamAvaMta hovA chatAM amuka aMze temane mAnasika tanAva rahevAnI zakyatA rahe che. mAnasika tANa mATenAM javAbadAra paribaLo : (1) upAzrayamAM aNasamaju vyakita sAthe gharSaNa. (2) sAthe rahetA anya saMto sAthe vaicArika asaMgatatA. (3) khUba ja najIkanA kauTuMbika saMbaMdhInA zArIrika, mAnasika prazno ke takalIpho (4) zArIrika roga. (5) ghoMghATayukta jIvana. zArIrika tathA mAnasika takalIphonA upAyo : (1) saMtonA zarIranI niyamita tapAsa : ApaNA saMtonI karaNI ane kathanI sarakhI hoya che. teo kSamAzIla tathA sahanazIlatA dharAve che. ucca koTInuM adhyAtmajIvana hoya che. koIne potAnI nAnI ke moTI takalIpha kahetA nathI ane sahana karI letA hoya che jethI roganuM nidAna thaI zakatuM nathI. jo amuka samaye boDI ceka karAve to bImArInuM agAuthI nidAna tathA sAravAra zakya bane ane bImArI agAuthI rokI paNa zakAya. Prevention is better than cure. For Personal & Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C jJAnadhArA (2) svAsthyaprada khorAka pANInI upalabdhi rAkhavI : saMto jyAre vihAra karatA hoya tyAre temane gocarI daramiyAna khorAkamAM takalIpha anubhavAya che. aMtariyALa vistAromAM yogya guNavattA sahita khorAka maLe tevI vyavasthA karavI tevI saMghe javAbadArI upADavI joIe. je saMtone kAyamI bImArI (Chronic Disease) che temane temanI heltha-taMdurastIne anurUpa khorAka maLavo joIe. DAyAbiTIsa, blaDapresara, kiDanInI, hRdayanI bImArI - takalIpho mATe DaoNkTaranI salAha mujabano khorAka maLavo Avazyaka che tema ja jIvana paNa svastha rahe ane jinavANIno lAbha maLyA kare. - (3) saMtonA meDikala rekarDanI yogya jALavaNI tathA vihAranI jagyAe meDikala suvidhAnI vyavasthA : vihAranI sthitimAM pAsTa meDikala hisTarI (pahelAM lIdhela davA ane zuM takalIpha hatI tenI vigato) sAcavavI muzkela hoya che, jethI navA DaoNkTarane yogya sAravAra karavAmAM-nirNaya levAmAM thoDoka samaya lAge che. A uparAMta saMto mATe meDikala suvidhA hovI jarUrI che tathA saMtonA vihAra utArAnI jagyAnI AjubAju meDikala tema ja imarjansI TrITamenTa tAtkAlika sAravAra maLe tevA prayatno karavA joIe. (4) sAdhu-saMtone sAravAra maLI rahe te mATe jarUrI rijharva phaMDanI vyavasthA jarUrI che, jethI meDikala TrITamenTamAM vilaMba nivArI zakAya. joke, veyAvacca phaMDa dareka saMsthAmAM hoya che. (5) upAzrayamAM birAjamAna ke vihAra karatA munivaryo - mahAsatIjIo pratye anya karmacArI ke saMcAlako taraphathI sanmAnIya, AdaraNIya bhAva rahe te AvakAradAyaka che. temane zAtA Upaje tevuM vartana hovuM joIe. (6) saMtonA utArAnI jagyA sAphasUtharI, havA-ujAsavALI hovI joIe tema ja sApha-saphAI para pUratuM dhyAna ApavuM joIe. (7) ApaNuM A nAzavaMta zarIra indriyonI gulAmInI jaMjIramAM che ane mohamAyAmAM ja jIvananI khuzI hoya tevo bhrama rAkhe che. vyakti jemajema jIvananI vAstavikatA samajato hoya che tema A nAzavaMta zarIra che ane AtmA amara Co For Personal & Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCC jJAnadhArA OO che tema vicArato thAya che tyAre temanAmAM AdhyAtmika bhAvanA vadhatI jAya che. mAnasika zAMti mATe manamAM paoNjhiTiva lAgaNIo hovI jarUrI che. samAjanI dareka vyakti pratye ni:svArtha bhAvanA, sneha, anukaMpA, dayA, karuNA, saraLatA, sahajatA, namratA, RjutA, maitrI vagere lAgaNIo manane sthira kare che tema ja manane zAMti prazAMti, upazAMti Ape che. irSA, adekhAI, krodha, mAna, mAyA, lobha, kapaTa, bhaya, vera vagere negeTiva lAgaNIo che je manane azAMta, asthira kare che ane manane du:kha pahoMcADe che. mananI negeTiva lAgaNIone oLakho ane kramekrame maMda karo ane paoNjhiTiva lAgaNIone oLakhI vikAsa tarapha AgaLa vadhAro jethI paoNjhiTiva lAgaNI zAMta mananuM sarjana kare che ane (buddhi) prajJA sthira thAya che. jyAre vyaktino AtmA ucca koTino hoya tyAre tenAmAM dayA, zAMti, karuNA, anukaMpA, samatA, kSamA, satya, prema, maitrI, tyAga, vairAgya vagere sadguNothI vizvazAMti jevI bhAvanAo ApoApa jAgRta thAya che. A AtmA zarIranI indriyo para vijaya meLavIne zarIra ane AtmAne alaga karI kevaLa AtmA svarUpe jIvana jIve che tyAre te potAnA ane anyanA jIvanamAM jJAnano prakAza relAve che ane vizvano rAha batAve che. anaMta upakArI saMtonI sevA-veyAvacca karavI e jaina samAjanI dareka vyaktinI umadA pharaja che, kartavya che. 91 For Personal & Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuvAnone dharmAbhimukha karatAM DioN. pArvatIbahene anekavidha pAsAnuM vizleSaNa zrAvaka kavi RSabhadAsanA . jIva vicAra rAsa" para che DaoN. pArvatIbahena neNasI khIrANI | Ph.D karyuM che. lipivAcana jahona haMTara nAmanA mahAna saryana pote hastapratonA saMzodhana kronika enjAInanA doSathI pIDAtA hatA. emaNe ane jene zikSaNanA kAryamAM rasa le che. kahyuM ke, mAruM jIvana e badamAzonA hAthamAM che je mane gusso karAve che. jyAre huM maruM tyAre mAruM hRdaya tapAsajo. mArA hRdayane lohI pahoMcADatI dhamanIo lAkaDA jevI sakhata banI gaI haze.. eka divase e eka InTaravyumAM hAjara hatA tyAre emanA matane avagaNI lAgavagane lIdhe lAyaka nahIM evI bIjI koI vyaktine pasaMda karavAmAM AvI. pariNAme e gussAmAM phAIla pachADIne InTaravyu rUmanI bahAra nIkaLyA ane bAraNAnI bahAra ja haMmezane mATe DhaLI paDyA. emanA maraNa pachI emanI icchA mujaba hRdaya tapAsavAmAM AvyuM to sAce ja emanA hRdayanI dhamanIo mulAyamamAMthI sakhata banI gaI hatI. enuM tAraNa Aje paNa "royala koleja opha phijhiziyansa' - laMDana myujhiyamamAM che. emanuM hRdaya uparokta vAta sAthe tyAM sAcavIne rAkhavAmAM AvyuM che. jo jhonane gussAnuM mAraNa kSamApanA che ema khabara hota to? e uttama evA kSamApanAnA dharmanI sanmukha hota to maraNa thAta? javAba che nA. teo bacI jAta ane potAnA jJAnano keTalAyane lAbha Apyo hota. thoDA samaya pahelAM amerikAnA sAnaphrAnsikomAM be DokaTaroe saMzodhana karIne zodhyuM ke 21mI sadImAM jo koI moTo paDakAra hoya to e krodhajanya bImArIono. 80 TakAthI vadhAre bImArIo chodhamAMthI janme che. Anger is killer number one. krodhamAMthI ja blaDapresara, jaDatA, sTresa, phiTa, zirovedanA vagere rogo janme che. krodhane agni sAthe sarakhAvavAmAM Ave che. agni to enI pAse janArane bALe che jyAre krodha to AkhA kuTuMbane bhasmIbhUta karI nAkhe che. For Personal & Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c)rA C jJAnadhArA C cha0 krodha hiMsAdi asurone janma Ape che. krodhanI jema ja mAna, mAyA, lobha, IrSyA, rAga (Asakti bhAva), dveSa (dhikAra) Adi paNa khataranAka che. A badhA para kAbU meLavavo hoya to dharmAbhimukha thavuM ja paDe che, jenAthI sukhazAMti, AnaMdanI prApti thaI zake. dharma zuM che? dharma vaikAlika satya che. bhUta-bhaviSya-vartamAna traNe kALamAM asarakAraka hoya. traNe kALamAM ekasamAna hoya. dA. ta. pANIne traNe kALamAM 100 DigrIe ukALIe to varALa banaze ja emAM mInamekha phera nahi paDe, ema dharma traNe kALamAM sukha-zAMti Ape ja. dharma sArvabhauma satya che - koI paNa kSetramAM pANI UkaLe to varALa thAya ja ema duniyAnA koI paNa cheDAmAM karavAmAM Ave - ghare, bahAra, amerikA, laMDana, osTreliyA kyAMya paNa sukha-zAMti Apaze ja. dharma sArvajanika satya che. koI paNa vyakti pANI garama karaze to varALa banaze ja ema hindu, khristI, zIkha, bauddha koI paNa dharma karaze to sukha-zAMti maLaze ja. dharmanI vyAkhyA Astika-nAstika ke koI paNa darzana-matane mAnya hoya evI hoya to ja e vizvadharma banI zake che. jIvavuM e dharma che. emAMya sukhapUrvaka jIvavuM e dharma che. pIMjarAmAM popaTanI salAmatI che chatAM pIMjaruM khUlatAM ja te UDavA Icche che. tethI siddha thAya che ke sukha ane svataMtratApUrvaka jIvavuM e dharma che. dharmanuM phaLa che. cittanI zAMti kAMI maLe che ke na maLe, tRpti to thavI ja joIe. dharmanuM phaLa AvatA bhave maLe e vAta AMzika satya haze. Aje dharma karIe ane phaLa AvatA bhave maLe e gaNita koNa lAvyuM? jenuM phaLa ona dha spoTa na maLe evA dharmane AjanA yuvAno svIkAratA paNa nathI. tarata phaLa na maLe to samajavuM ke ApaNe sAco dharma karyo ja nathI. Aje keTalAya loko dharmane badale mAtra kriyAkAMDa kare che. ahIM kriyAkAMDa na karavA ema nahIM, paNa dharmanuM tattva sahita kriyAkAMDa hoya e atyaMta jarUrI che. mAtra kriyAkAMDa kare pachI phaLa na maLe to dharmane doSa Ape che. tame tamArA mATe iccho cho e ja badhAne mATe Iccho ane tame je tamArA mATe nathI icchatA te bIjA mATe nahi iccho e ja dharma che. tame surakSA, sukha, zAMti, suvidhA, For Personal & Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCC jJAnadhArA OOOOO svataMtratA iccho cho to badhA mATe e ja iccho ane e pramANenuM vartana karo. kudaratI kAnUna che ke tame Apo cho te ja tamane maLe che. tamane mRtyu nathI gamatuM to bIjAne mRtyu kema Apo cho ? ahiMsAnuM pAlana e zreSTha dharma che. zreSTha ahiMsA pAlana mATe sAmAyikanuM svarUpa samajIne sAmAyika karavI te dharma che. e ja rIte tamane asatya, corI Adi 18 pApa nathI gamatAM to e tame na karo. e dharma che. gRhasthadharmamAM kadAca saMpUrNa enAthI bacI na zakAya to e pApothI pAchA pharavA pratikramaNa Adi karavuM te dharma che. kSamA ApavI e dharmanuM pravezadvAra che. A prakAre dharma karavAthI paramazAMti maLe che, AnaMda maLe che. ja huM dharma karIza to du:kha nahi Ave evI bhrAMtimAM paNa na rahevuM. dharmI ane adharmI baMnenA jIvanamAM karmAnusAra du:kha Ave che. dharmIne du:kha mukta karavA mATe Ave che. adharmIne e vadhAre du:khI kare che. dharmathI anAsaktiyoga jAgaze ane du:kha dUra thaI jaze. dharmathI rAgadveSa ghaTe che ane adharmathI rAgadveSa vadhe che jethI du:kha vadhe che. Ama dharmanI vyAkhyA vizALa phlaeNka para yuvAnone tArkika ane vaijJAnika rIte samajAvavAmAM Avaze to jarUra vizvadharma banavAnI lAyakAta dharAvatA jaina dharma tarapha AkarSAze, paNa dharmanuM svarUpa samajavA mATe dharmasthAnomAM javAnI jarUra che. Ajano yuvAna dizAhIna thaIne ahIMtahIM bhaTakIne potAnI mahAmUlI yuvAvasthA veDaphI na nAkhe e mATe ApaNe jAgavAnI jarUra che. Ajano yuvAna bhoTa nathI. ene jarUra che yogya mArgadarzananI, yogya vAtAvaraNanI. emane dharmasthAnaka tarapha AvatA karavA keTalAM parivartanonI jarUra che. Ameya parivartana e A vizvano niyama che. parivartana e koI paNa padArthanI anivArya avasthA che. jIvananirmANa mATe parivartana Avazyaka che. bAlyAvasthAthI yuvAvasthA, yuvAvasthAthI vRddhAvasthA e parivartananI ja dena che, paraMtu e parivartanamAM mAnavatAno nAza na thAya e mahattvanuM che. arthAt padArthanI maulikatA naSTa na thavI joIe, nahIM to e parivartana na kahevAtA sarvanAza ja kahevAze. e ja rIte AjanA yuvAnone dharmAbhimukha karavA mATe keTaluMka parivartana pAyAna mULabhUta siddhAMtone yathAvat rAkhIne ja karavA yogya 94 For Personal & Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 jJAnadhAra 70 che. mULabhUta siddhAMtone surakSita rAkhI je parivartana thAya e ja parivartana zreSTha pariNAma lAvI zake che. yuvAvasthA eTale jIvanane ghaDavAno avasara, maMjila tarapha AgaLa vadhavAno moko. jobana eTale tAre je banavuM hoya te bana. yuvAvasthAmAM kaI tarapha javuM e nakkI karavAnuM che. gati-pragatinA A yugamAM gejheTo ane TekanolojImAM jIvana vyatIta karanAranI dharma tarapha gati-pragati thAya e mATe samyapha dizA batAvavAnuM puNya karavA jevuM che. yuvAnone dharmAbhimukha karavA mATe mukhya paribaLo che zikSaNa, mAtA-pitA, Adhunika vAtAvaraNa ane satsaMga. A cAra paribaLomAM bIjAM paribaLono samAveza thaI jAya che. ahIM e cAre paribaLone AdhAre dharmAbhimukha kema karI zakAya tenI vicAraNAnuM Alekhana karuM chuM. (1) vartamAna zikSaNapraNAlI - jema jIvavA mATe havA-pANI jarUrI che ema anAdikALathI vyaktitvanA sarvAgINa vikAsa mATe zikSaNa jarUrI che. zikSaNathI zArIrika, bauddhika, mAnasika ane bhAvAtmaka vikAsa thavo joIe, to ja e saMtulita zikSaNa sArthaka banI zake. vartamAne bauddhika vikAsa to khUba thaI rahyo che. thoDeghaNe aMze zArIrika vikAsa paNa thato haze, paNa bAkInA be mAnasika ane bhAvAtmaka vikAsa to nahivat ja che. pariNAme vyakti buddhijIvI, DaoNkTara, vakIla, enjiniyara to bane che, paNa anukULa ke pratikULa paristhitimAM potAnuM mAnasika saMtulana jALavI zakato nathI, jethI AtmahatyA, bhraSTAcAra Adi karavA prerAya che. bhAvAvezamAM AvIne khoTAM pagalAM bharI le che. nirAzA, Asakti, InI jvALAmAM baLe che jene kAraNe Diprezana, sTresa vagere rogothI pIDAya che. sAmAjika jIvanamAM chUTAcheDA, vRddhAzramonI vRddhi thAya che. mULa to Arthika upArjanane dhyAnamAM rAkhIne ja zikSaNa apAya che tethI A badhI samasyAo sarjAya che. pUrve gurukuLonI prathA hatI jemAM guruo cAreprakAranuM zikSaNa ApatA hatA. Aje e prathA to nAbUda thaI gaI che tyAre zikSaNapraNAlImAM AmUla parivartana lAvavAnI jarUra che. lADanuM rAjasthAnamAM jaina vizva bhAratI yunivarsiTI dvArA For Personal & Private Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCC jJAnadhArA 0790 jaina dharmanAM dareka pAsAonuM jJAna ApavAmAM Ave che. AvI yunivarsiTIo vadhAre pramANamAM sthapAya te jarUrI che. have to jainone laghumatIno darajjo maLI gayo che to potAnI yunivarsiTIo bedakhala sthApI zakaze. A yunivarsiTIomAM cAre AyAma-zArIrika, bauddhika, mAnasika, bhAvAtmaka-no vikAsa thAya evA zikSaNanI vyavasthA thavI joIe. dareka sthaLe A zakyatA na hoya to bALapaNathI ja bALakane jainazALAmAM mokalIne mAnasika ane bhAvAtmaka zikSaNanI uNapa pUravI joIe. AjanuM bALaka AvatI kAlano yuvAna che. bALapaNathI paDelA saMskAronAM mULiyAM UMDAM bane che. bALamAnasa anusAra pAMca varSanI umara sudhI e je zIkhe che te atimahattvanuM hoya che. pAMca varSa pachInuM zikSaNa kadAca jJAna vadhArI zakatuM haze, paNa naitikatA vadhArI zakatuM nathI. * nA vidyA yA vimukhya : sAcI vidya-zikSaNa-jJAna ene ja kahevAya je sArA-narasAnuM bhAna karAvIne kalyANanI keDIe caDAvIne zAyatasukhano anubhava karAve. dareka paristhitino saharSa svIkAra karatA zIkhave jethI Diprezana-tANaAtmahatyA vagarethI bacI javAya che. * A jaina zALAonuM svarUpa bALamAnasa-manovRtti anusAra Adhunika hovuM joIe. ramata-gamata, kathA-vArtA, gIta-saMgIta, citra-projekTa vagere dvArA jJAna ApavuM joIe. * AjanuM bALaka jijJAsu, utsuka, utsAhI che. ene tArkika-buddhiyukta dAkhalA-dalIlathI jJAna apAya to e dharmanA hArdane svIkAre che, pAlana paNa kare che. eka sarvekSaNa mujaba sAMbhaLeluM 10%, joyeluM 60% ane AcareluM 80% yAda rahe che. mATe zikSaNazAstrIo - manovaijJAniko cArTa-projekTaphalezakArDa vAparavAnI bhalAmaNa kare che. * jaina zALAnAM zikSaka-zikSikA paNa bALamAnasanA niSNAta hoya to bALaka sAthe bALaka banIne zIkhavI zake. vaijJAnika DhabathI bALakonA grupa banAvIne zIkhavavuM joIe, jema ke - * traNathI pAMca varSanA gupanI pasaMdagI nRtya-gIta-saMgIta, ramatagamata For Personal & Private Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ > C jJAnadhArA O vagere hoya che ane enuM mana daza miniTathI vadhAre sthira rahetuM nathI, mATe ene ramatAramatA zIkhavavuM joIe. * ple grupanI jema zaikSaNika ramakaDAM-pajhala vagere rAkhavAM. pharnicara paNa bALakane AkarSe evuM raMgIna hoya aneparisara ekadama svaccha hoya te icchanIya che. * pAMcathI sAta varSanA grupavALAne potAnI vAta kahevAmAM rasa hoya che. ene koI sAMbhaLe-samaje evuM icchatA hoya che mATe emanI vAto dhIrajathI sAMbhaLavI joIe. A grupanI sthiratA 20-25 miniTanI hoya che, mATe e pramANe kathA-vArtA vagere viSaya badalatA rahevuM. AThathI bAra varSanA grupavALA sAthe mitratAbharyo vyavahAra rAkhavAthI e zikSakane samarpita raheze. ene vividha dRSTAMtothI jJAna ApavuM. zista zIkhavavI. A uparAMta darekanI sAthe sartaka rahI, najara meLavIne, vyaktigata dhyAna ApIne premapUrvaka vyavahAra karavo. emanA janmadivasa yAda rAkhI bheTa ApavI, verI guDa, sTAra vagere ApavA. gerahAjara hoya to enuM kAraNa pUchI vyaktigata dhyAna ApavuM. parIkSAo levI. suMdara majAnuM sarTiphikeTa ane momenTo ApavA jethI te sagAM-snehI-mitrone batAvIne saMtoSa prApta karaze. aMgrejI bhASAmAM bhaNAvavuM - e AjanI mukhya mAga che. mobAIla pAThazALA paNa calAvavI. AMtarakaoNlejanI jema AMtarajainazALAnI spardhA-evaoNrDa vagere yojavA. nATakasaMvAda vagere yojavA. jaina kathAnuyoganAM kArTUna banAvIne pracAra-prasAra karavo. * darzanayAtrA eNjyukezana TrIpa yojavI. teno hetu samajAvavo. dA.ta. anAtha AzramamAM laI gayA hoIe to tyAMnA vAtAvaraNanI emane samaja ApavI. pachI kyA karmane kAraNe anAtha banAya che enI samajaNa ApavI ke je mA-bApane dhikkAre-tiraskAre emane anAthapaNuM maLe che. mATe tame mA-bApane herAna na karatA. emano upakAra mAnajo, emanuM kahyuM mAnajo vagere vinaya-vivekanA pATha bhaNAvI zakAya.. jainazALAnAM zikSaka-zikSikAone vetana paNa vyAvahArika zikSako jeTaluM 97 For Personal & Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApavuM. * yuvAnImAM jaina yunivarsiTIo tarapha vaLe evuM zikSaNa ApavuM. buddhine dhAradAra banAvavAnI bAMyadharI ApatI yunivarsiTIo game teTalI vadhatI jaze, paNa jyAM sudhI hRdayane lAgaNIzIla, bhAvAtmaka banAvatI yunivarsiTIo nahi khUle tyAM sudhI A dezano yuvAna gumarAha (dharmavimukha) ja raheze. mATe vadhu ne vadhu evI yunivarsiTIo khUle evA prayatno karavA. * jaina yunivarsiTImAM abhyAsa karanArane dareka jainoe potAnA vyavasAyamAM prathama pasaMdagI ApavI joIe, khUba sanmAna ApavuM joIe. vyAvahArika zikSaNavALAne je pAgara maLe tenA karatAM emane vadhAre pAgara Apavo joIe to ja yuvAno dharmAbhimukha thaze ane bIjAne paNa dharmAbhimukha karaze. (2) mAtA-pitAnuM valaNa : AjanAM mAtA-pitA bhautika sukhanI jvALAmAM evAM lapeTAyelAM che ke temanA UgatA komaLa choDanuM jatana karavAno temane samaya ja nathI. teo to bALakane jAtajAtanAM AnaMda-pramodanAM sAdhano ApIne potAnI pharaja nibhAvavAno saMtoSa anubhave che. AjanI moMghavArInA yugamAM Arthika upArjanamAM baMne jaNa joDAya topaNa be cheDA bhegA thatA nathI tethI teo dharmAbhimukha thai zakatAM nathI, to bALaka kevI rIte dharmAbhimukha thAya ? mATe mAtA-pitAe prathama zikSita banavuM jarUrI che. eka zikSita mAtA so zikSaka barAbara gaNAya che. mATe dareka mAtA-pitAe dharmanuM jJAna meLavavuM jarUrI che. jainazALAnA je muddAo che te dareka muddA pramANe mAtAe paNa bALakane ghare jJAna ApavuM joIe. ja * bALaka garbhamAM Ave tyArathI ja garbhasaMskAra nAkhavA joIe. have garbhasaMskAranA vargo cAle che. tenAthI bALakomAM khUba sArA saMskAra paDe che ane yuvAvasthAmAM paNa dharmAbhimukha ja rahe che. meM pote mArI suputrI ane dohitrInA vartanathI anubhavyuM che. bALaka garbhamAM hoya tyAre ja tame ene jeje sajezano Apo e pramANe e grahaNa kare che jema ke tuM siddha che, buddha che, mukta che, mahAvIraprabhu jevo karuNAsAgara che, gAMdhIjI jevo satyapraya che vagerevagere. sadguNonAM - pAtrasahita sajezano ApavAM. abhimanyunuM dRSTAMta prasiddha ja che. ja 98 C jJAnadhArA For Personal & Private Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaCC jJAnadhArA 0200 * mAtAe bALakane jaina dharma meLavavAnI prerANI karavI joIe. keTalAMka mAvatara najIvI Avakane kAraNe be cheDA mAMDa bhegAM karI zake che evAM mAvataranAM saMtAno mATe jainazALAmAM abhyAsa karanAra bALakane vyAvahArika zikSaNanI phI maLe evI vyavasthA karavI. amuka kalAka dharmanuM bhaNaze to amuka kalAka gaNitavijJAna-bhUgoLa vagere viSayo phI bhaNAvavAmAM Avaze jethI emane Arthika bojAmAM rAhata maLatAM bALakane dharmAbhimukha karaze. sAMtAkrujhamAM amuka lokoe evI vyavasthA karI che ke amukaamuka pATha sudhI je kaMThastha karIne Ape tenI phI bharI Ape che. A eka stutya pagaluM che. - A uparAMta vaDIlo upAzraya jaIne Ave pachI ghare dharmacarcA kare. bhale ne pAMca ja miniTa mATe kare. dharmano sAra samajAve, vANI-vartana-vicAra ekarUpa rAkhe jethI yuvAno AkarSAya ane mA-bApanuM kahyuM mAne. * ghaNI vAra mA-bApa bALakone upAzrayamAM laI jAya pachI mahArAja sAhebane kahe, mArA bAbAne paccakakhANa Apo. Ama kahIne pote ja dharmavimukha karatA zIkhave che. mA-bApa regyulara dharmasthAnakomAM jAya ane bALakone mokalavAno Agraha rAkhe to bALaka acUka jaze ja. jema ke derAvAsImAM bhagavAnanI mUrtinAM darzana kyAM vagara moMmAM pANI paNa na mUkavuM evo niyama hoya che. mATe yuvAno derAsara jatA zIkhe che tema ja vAgaDa sAta covIzI samAjamAM niyama che ke sthAnakamAM to javuM ja joIe. AkhA divasa daramiyAna sthAnakamAM na jAya to divasa vAMjhiyo gaNAya, arthAt vyartha gayo gaNAya mATe gharanA nAnA-moTA dareka sabhyo darzana karavA to jAya ja che. Ama mAtA-pitA dhyAna rAkhe to yuvAno dharmAbhimukha ja rahe che. (3) Adhunika vAtAvaraNa - Aje saMsAramAM tyAganuM sthAna bhoge lIdhuM che. aMtarmukhI daSTikoNa bahirmukhI banyuM che. sAdagI, saraLatA para vilAsitAe Adhipatya jamAvyuM che, sadAcAranI chabI dUrAcArathI kharaDAI che, zIlanuM sthAna durazIle lIdhuM che, nIti-ImAnadArI para beImAnIe vijaya meLavyo che, sAtvika vRttione tAmasika vRttiothI pachaDATa maLI che. dravya-kSetra-kALa-bhAva anusAra - 9 For Personal & Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - * * * * * * OCC jJAnadhArA 0.00 jIvanazailImAM paNa AmUla parivartana AvI gayuM che. bhautikvAdanA A yugamAM yaMtravAdanuM AkarSaNa janatAnI zArIrika-mAnasika zaktine paMgu banAvI rahyuM che tyAre AdhyAtmikatA jojano dUra thaI gaI che. Ajano yuvAna raoNkeTayugamAM rimoTa ane risorTanI cuMgAlamAM phasAIne dharmavimukha banI gayo che. bhautikatvanI bhUtAvaLa pAchaLa doDatI yuvA peDhInuM AMtarika saundarya mRtaHprAya banI gayuM che. dharmakSetranuM vAtAvaraNa paNa DahoLAyeluM che. AjanI peDhI ekatA jhaMkhe che. tene gaccha-vADA-saMpradAyanAM gaMdhAtAM khAbociyAM pasaMda nathI. mATe ekatAnA prayatno karavA. AvA viSama vAtAvaraNamAMthI ugAravA mATe ... *vividha prakAre zibironA Ayojana karavA joIe. * Ajano yuvAna mobAIla, voTsaapa, phesabuka vagere gejheTo ane TekanaoNlaoNjIno Adi banI gayo che, tyAre enAM gejheTomAM ja jaina dharmonA siddhAntono prasAra thAya evI vyavasthA karavAnI jarUra che. jema ke, jyAre AThama-pAkhI Ave tyAre meseja Ave ke, Today Jainday, No Kandmul, No Vegetable day, Samayik day, Pratikraman day, qola 241941 izle mokalavAthI ene ahiMsA dharmanuM, AtmadharmanuM jJAna thaze. vaLI mAnavI ToLAzAhI prANI che, mATe jaina yuvAnonI maMDaLI hovI joIe. jaina sosAyaTI, jaina kalcaramAM uchera thavo joIe. jaina envAyaramenTa ene dharmavimukha thato aTakAvaze. . yuvAno ja yuvAnone kheMcI zakaze, mATe TelenTalALA yuvAnono ekaeka beca banAvI temane prathama dharmanuM pAyAnuM jJAna ApavuM. pachI dhImedhIme UMDANavALuM jJAna ApavuM ane te jJAna bIjAone Ape ema eka AkhI cenala banAvavI joIe, jethI yuvAna dharmAbhimukha banaze ja. vyAvahArika tahevAro paNa jaina grupamAM jaina siddhAnta pramANe UjavavAno prabaMdha karavo joIe. Ajano yuvAna mobAIla, selavALI ghaDiyALa vagerethI sajja hoya che. mATe kyAreka ene samaya maLe ne dharmasthAnamAM jaIne dhArmika anuSThAno, sAmAyika - 100 For Personal & Private Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCCC jJAnadhArA OiOGO - pratikramaNa karavA hoya to karI zakato nathI. tyAre dharmasthAnomAM lokaranI vyavasthA hovI joIe jyAM e potAnAM kImatI gejheTo jamA karIne aMdara nizcita besI zake. kadAca koI yuvAna A gejheTo sAthe AvI jAya to tene tiraskRta ne karatA premathI samajAvIne A sAdhano pAse zA mATe nathI rAkhavAmAM te samajAvavuM. AjanA yuvAnone vartamAne asara kare evo dharma joIe che, mATe ene dharmanuM svarUpa AgaLa batAvyuM che te samajAvavuM. dharmano marma barAbara samajAvavo. * dharmanA dareka siddhAMto, daMtakathA nahi, paNa daSTAnta sahita vaijJAnika Dhabe tArkika rIte samajAvavA. * Aje risorTano jamAno che, mATe jaina paddhatinA jaina dharmanuM svarUpa samajAve evA peveliyanovALA risorTa banAvavA jyAM ochA kharce AnaMda-pramoda karI zake evI vyavasthAo karavI. A badhI vyavasthAo jANakAra zrAvakoe maLIne rUparekhA banAvIne karavI. zrAvako ja badhI vyavasthA kare to sAdhubhagavaMtone emano kImatI samaya AnI pAchaLa veDaphavo na paDe. sajjanonI niSkriyatA vadhu nuksAnakAraka che e ukti anusAra zrAvakoe ja A mATe sakriya banavAnI jarUra che. yuvAnone samajAvI zake evo sAdhuvarga taiyAra karavo. * yuvAnone mAnavatAnI pravRtti game che to anAthaAzrama, bALagRha, pAMjarApoLa vagerenI mulAkAto levI. . jaina dharmanA siddhAMta pramANenA AnaMda bajAranA progrAmo yojavA. * yuvAno samaje evA bhASAprayoga karavA, aMgrejImAM pravacano yojavA vagere. ' ' ' * vyAkhyAnAdimAM yuvAnone AgaLa besADI AMkhonA saMparkathI jJAna pIrasavuM. * dhanavAno mATe nahi paNa yuvAno mATe AgaLanI jagyA rijharva rAkhavI. A sivAya yogya lAge e prayoga karavAthI yuvAno jarUra dharmAbhimukha thaze. (4) satsaMga: Ajano keTaloka varga Arthika-bauddhika vikAsArthe videzamAM For Personal & Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCC jJAnadhArA OiOO jaIne vasyo che, jyAM satsaMga maLavo duSkara che. keTalAka bhAratanA evA aMtariyALa bhAgamAM jaIne vasyA che jyAM saMta-satIjIone pahoMcavAnuM duSkara che. jene kAraNe dharma sanmukha thayelA jIvo paNa dharmavimukha thaI jAya che. emane dharmAbhimukha karavA mATe emane satata satsaMga maLe evo prabaMdha karavo jarUrI che. sAdhujIvananI maryAdAne kAraNe pUrvokta paristhitimAM pahoMcI vaLAtuM nathI jene kAraNe yuvA paDhI tema ja vaDIla varga ke zrAvako anya dharma apanAvI le che. AvuM na thAya te mATe sAdhu-sAdhvI zrAvaka-zrAvikA vacce kaDIrUpa thAya evA varganI sthApanA karIne terApaMthI saMpradAye samaNazreNInI vyavasthA karI che. AvI vyavasthA anya saMpradAyo paNa kare to ApaNI AvanArI peDhIne dharmavimukha thavAno avasara nahIM Ave. A vacalo varga satata yuvAnone satsaMga karAvato raheze. A vargano samAveza zrAvaka-zrAvikAomAM ja karavAno jethI tIrthakara prarUpita tIrthanI saMkhyA cAranI ja rahe, chanI ma bane. zrAvakomAM niyamonA 13, 84, 12, 27, 202 eTalA vikalpo thaI zake che. emAMthI saMpUrNa athavA ekabe-traNa vagere niyamo grahaNa kare tene dezavirati ke zrAvakanI koTimAM mUkI zakAya. zrAvako traNa prakAranA hoya che. jaghanya zrAvaka-samyak darzana sahita ekAda niyamanuM pAlana karanAra. madhyama zrAvaka-samyak darzana sahita bAra vratanuM zakti anusAra pAlana karanAra. utkRSTa zrAvaka - 11 zrAvakanI pratimAnuM yathAtathya karanAra. Ama AvazyakatA anusAra potAnI zakti pramANe vrata pAlana karanAra zrAvaka-zrAvikArUpa tIrthamAM vacalA vargano samAveza karavAthI tIrthanI saMkhyA cAra ja raheze. sAmAnya zrAvaka ane emanI vacce bhedarekhA karavA keTalAka niyamo banAvavA joIe enI rUparekhA ahIM anyatra karavAmAM AvI che mATe huM enuM vivaraNa nathI karatI. A uparAMta ghaNI vAra saMta-satIjIonAM aMdaroaMdaranAM kheMcatANa, manaduHkha vagerethI bALako ke yuvAno emanAM darzana karavA javAnuM baMdha karI de che. mATe saMtasatIjIoe paNa jAgRtatA rAkhavI jethI yuvAna satsaMga karavA prerAya. zaheromAM , upAzrayamAM roSakALamAM saMta-satIjIo na hoya tyAre jANakAra zrAvakoe paNa For Personal & Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCC jJAnadhArA 0200 vAMcaNI zibira karAvavI. ApaNA pUrvAcAryonAM mahAna parizramo, jIvanacaritro yAda karI vyAkhyAna zibiromAM rajU karavA jethI yuvAno dharmanI garimA samajI zake. yuvAno satsaMga karavA Ave tyAre A na karavuM te na karavuM avAM negeTiva vidhAnonI jagyAe emane zuM karavuM joIe e pojhiTiva vidhAno karavAM jethI dharmAbhimukha thaI zake. mobAIla satsaMga koI ne koInA ghare rAkhavo. AjubAjunA yuvAnone bolAvIne emane paNa dharmAbhimukha karI zakAya. satsaMgano mahimA anero che. pANInuM eka buMda gaTaramAM paDe to gaMdhAI UThe, phUlamAM paDe to sugaMdhI thAya, pAna para paDe to motInuM svarUpa dhAraNa kare ane svAti nakSatramAM chIpamAM paDe to motI banI jAya. satsaMga pahelAM indrabhUti A pRthvI paranA ahaMkAra hatA, paNa prabhu mahAvIranA satsaMgathI A pRthvI paranA mahAna alaMkAra thaI gayA. supta saMskAro nimitta maLe, jAgRta thaI jaze, paNa lupta saMskAro nimittathI paNa jAgRta nahi thAya. satsaMgane abhAve saMskAro supta thaI jAya che, paNa jo kusaMga maLe to saMskAro lupta thaI jAya che, mATe kusaMgathI bacavA satsaMga karavo joIe.' Ama A badhAM pAsAnI vicAraNA karI te prakAre vartana karavAthI yuvAno jarUra dharmAbhimukha thaze. sAcA dharmane samajIne jIvanano uddhAra paNa karaze. - 103 17 For Personal & Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ XOXOXOXOXOXOXOXO dharma eka saMvatsarI eka i"prabuddha jIvana'nA taMtrI ane zrI jaina yuvaka saMghanA DaoN. dhanavaMta zAha | maMtrI zrI dhanavaMtabhAIe gacchanA bheda sahu nayaNa nihALatAM. | keTalAMka suMdara nATako lakhyAM che ane temanA prabuddha jIvanamAM tattvanI vAta karatAM na lAje, ' lakhAyelA taMtrIlekhonAM be udara bharaNAdi nija-kAja karatA thakA, | pustako pragaTa thayAM che. teo moha naDiyA kalikAla rAje. | jaina sAhitya samArohanA - AnaMdaghanajI1 saphaLa saMyojaka che. IslAmamAM be paMtha che, ziyA ane sunI, paNa emAM Ida eka ja che. khristI dharmamAM paNabe paMtha, paraMtu ahIM paNa krismasa eka, e ja rIte vaiSNa saMpradAyamAM ekathI vadhu zAkhA-prazAkhA che, paNa janmASTamI eka, gurunAnaka ane buddhajayaMtI eka, evI rIte bhAratanA anya dharmomAM, gaNezacaturthI, zivarAtri, rAmanavamI, dazerA ane divALI eka, paNa bhAratanI eka abajanI vastImAM mAtra eka Tako, lagabhaga doDha karoDanI jainonI vastImAM zvetAMbara, derAvAsI, sthAnakavAsI, terApaMthI ane digaMbara, ema cAra saMpradAyamAM saMvatsarI pAMca ?! ahiMsA, kSamApanA ane sApekSavAda-anekAMtavAdanA pUjArI jaino A saMvatsarI prazna eka thaI zakatA nathI e mAtra Azcarya ja nahi paNa jaina dharmane ane jainadharmani kSobhanIya paristhitimAM mUke che. anya dharmI jyAre A praznano uttara bhAge che tyAre jAgRta zrAvaka-zrAvikA ke zramaNa-zramaNInI AMkha DhaLI jAya che. A saMdarbhe divya bhAskara'mAM bhAIzrI supArtha mahetAe keTalAMka tathyo prastuta karyA hatAM emAMnAM keTalAMka yathAtatha ahIM vicArazIla jaina samAja mATe prastuta - bhAratabharanA jaina bauddhikomAM hamaNAM eka esaemaesa pharI rahyo che: "merA savAla jaina dharma ke sabhI dharma guruo se: sthAnakavAsI 21 ogasTa, digambara 29 sapTembara, terApaMthI 21 ogasTa, maMdirapaMthI (tapAgaccha) 19 sapTembara, maMdirapaMthI (kharataragaccha) 20 sapTembara, koI mujhe batAo kI merI saMvatsarI For Personal & Private Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SOCTC jJAnadhA2 kaba hai kyoM ki meM sIphe eka jaina huM" A saMvatsarI vivAda bhAdaravA suda cotha ke pAMca-varasothI che, paNa kSamApanA jeno prANa che ane sApekSa-anekAMtavAda jevuM advitIya ane amUlya tattva je dharma pAse che e dharmanA anuyAyIo A prazna ekamata thaI zakatA nathI e keTaluM moTuM AghAtajanaka Azcarya che! A cotha-pAMcamano vivAda to che ja, emAM vaLI A varase adhika mAsa Avyo, to e paNa vivAda ke kyA bhAdaravAmAM kyA saMpradAye saMvatsarI ArAdhanA karavI ? A phAMTAomAM mULa paraMparA zvetAMbara mUrtipUjaka jaino pAse che. eka samaye bhAratanA tamAma jaino bhAdaravA suda pAMcame ja sAthe maLIne saMvatsarInI ArAdhanA karatA hatA. saMvatsarInA divase kalpasUtra nAmano Agama graMtha sakaLa saMgha samakSa vAMcavAmAM Avato hato. AjathI Azare eka hajAra varSa pahelAM kAlikasUri nAmanA jainAcAryanA samayamAM dhruvasena rAjAne tyAM putrazoka thayo ane zokamukta thavA kalpasUtra eka divasa pahelAM eTale bhAdaravA suda cothe kalpasUtra vAMcavAnI AcAryazrIne rAjAe vinaMtI karI ane paristhitivaza kalpasUtranuM vAMcana tyArathI bhAdaravA suda cothe zarU thayuM. A cothanI paraMparA tyArathI zarU thaI. AjathI Azare 400 varSa pahelAM zvetAMbara mUrtipUjaka saMghamAMthI sthAnakavAsIo alaga thayA, A sthAnakavAsImAMthI vaLI terApaMthI alaga thayA ane A beu saMpradAye bhAdaravA suda pAMcamanI saMvatsarI ArAdhanAnI prathA svIkArI, A rIte tyArathI be saMvatsarInI prathA cAlu thaI. zvetAMbara mUrtipUjaka saMghamAM paNa, tapAgaccha, acalagaccha, kharataragaccha vagere gaccho ke-eka samaye coryAsI gaccho hatA-emAM tapAgaccha saMgha sauthI moTo ane e bhAdaravA suda cothe saMvatsarI ArAdhanA kare che ane anya gaccho bhAdaravA suda pAMcame. ahIM paNa matabheda che. A varase sthAnakavAsIo ane terApaMthIoe pahelA bhAdaravAnI pAMcame saMvatsarI ArAdhanA karI. tapAgaccha saMghe bIjA bhAdaravA suda cothe saMvatsarInI ArAdhanA karI.. For Personal & Private Use Only . Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCC jJAnadhArA 0200 AjathI Azare 27 varSa pahelAM, vikrama saMvata 2014nI sAlamAM tapAgaccha saMghanA sauthI variSTha AcArya zrImad vijayarAmacaMdra sUrijI pAse bhAdaravA suda pAMcame saMvatsarI mATe saMghe prastAva prastuta karyo hato ane pUjazrIe A prastAva saiddhAMtika rIte svIkAryo hato ane pUjya bhagavaMte potAnA ziSyone kahyuM paNa hatuM ke, "sakaLa jaina saMghanI ekatA thatI hoya to tapAgaccha saMghe bhAdaravA suda pAMcame saMvatsarIe ArAdhanA karavI.' ' paraMtu AcArya zrI vijayarAmacaMdra sUrijInA praziSya munizrI hemabhUSaNa vijayajIe bhAdaravA suda pAMcamanI saMvatsarI karavAnI anicchA pragaTa karatAM kahyuM ke, "gaIkAle ghaNA zAstrapATho joyA pachI pUjya gacchAdhipatizrI e nirNaya para AvyA che ke zrI kAlikAcArya bhagavaMte pAMcamanI cotha pravartAvyA bAda Aje lagabhaga hajAra varSa bAda have pAMcamanI saMvatsarInI vicAraNA karavI paNa yogya nathI. A tithivivAda vize 12 varSa pahelAM parva tithinA satyanI zodha zIrSakathI eka dastAvejI pustaka paNa prakAzita thayuM che. (2) vAcaka mitro ! amAruM mAnavuM che ke upara darzAvela tithi, cotha, pAMcama, gaccha, saMpradAya, adhika mAsa vagere vigatathI tame jarUra karyusa thayA hazo. yAda rAkhavuM aTapaTuM che ja. - ame paNa kyusa chIe ja. ethI vizeSa to A varasanI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnuM Ayojana karatI vakhate jyAre ame vidvAna vaktAono saMparka karyo tyAre 16thI 20 vakhata amAre A praznano sAmano karavo paDyo, 'tamArA paryuSaNa kyAre ? adhika mAsamAM ke bIjA bhAdaravAmAM saMvatsarI cotha ke pAMcamo?' AvA zabdothI ame aMdarathI hacamacI gayA ane paryuSaNanA AThe divasa (12 sapTe.thI 19 sapTe.) pratyeka vyAkhyAnanA prAraMbhamAM A prazna jaina saMgha pAse prastuta karI ane dharma eka, saMvatsarI eka e sUtra vahetuM karyuM. A saMdarbhamAM A vyAkhyAnamALAnA eka vyAkhyAtA, jaina dharmanA aneka graMthonA abhyAsI ane AgamajJAtA Do. sAgaramalajI (35, ozavAla zerI, 106 17 For Personal & Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SOCSC jJAnadhArA 100 zAjApura (madhyapradeza) 07364 222218)ne A viSayamAM prakAza pAtharavA ame vinaMtI karI. teozrIe paNa vizALa zrotAvargane kahyuM ke kSamApanA jeno dharma che ane anekAMtavAda je dharmanuM tattva che evA jaino saMvatsarInI tithi mATe ekamata na thAya e kharekhara zaramajanaka che. A saMdarbhe zAstronA anusaMdhAna pragaTa karatAM teozrIe kahyuM ke, AgamamAM aSADha pUrNimAne varSAnta kahyuM che, eTale A saMvatsarI. jaina munionI saMkhyA vadhatI gaI (atyAre tapAgacchamAM lagabhaga ekasothI vadhu AcAryo haze) eTale nizitha sUtra pramANe zrAvaNa vadI pAMcamathI bhAdaravA suda pAMcama pahelAM saMvatsarI hovI joIe. A utsarga mArga che. pachI bhAdaravA suda cotha paNa thaI; A apavAda mArga che. A utsarga mArgane choDIne jainonA vividha saMpradAya apavAda mArga svIkArI potAnA mata ane matAgraha pramANe anyathI judA dekhADavA potAnA svamata mujaba saMvatsarInI tithi nakkI karI, AmAM dezakAla paristhitine paNa dhyAnamAM levAI, jema ke vartamAnamAM to paradezamAM tArIkha ane kAmanI anukULatA pramANe saMvatsarI yojAya che. uparAMta bhaugolika kAraNe paNa divasa ane samayamAM pheraphAra thAya che. ahIM bhAratamAM je divase bhAdaravA cotha hoya, e samaye e divasa tyAMna hoya. to kaI saMvatsarI samajavI ? ane adhika mAsa to ApaNe hiMdu paMcAMga pramANe svIkArI lIdho. sUryaprajJapti ane caMdraprajJapti pramANe jainomAM be poSa ane be aSADha ja che. (3) eTale jainonA badhA saMpradAyo potAno matAgraha tyAgI badhA sAthe bese to zAstrasiddhAMtanI avagaNanA karyA vagara, khullA hRdaye carcA kare to eka ja divasanI saMvatsarI azakya nathI, emAM zAstronI koI AzAtanA thatI nathI. jo ema ja hota to eka hajAra varSa pahelAM kAlikasUrie e samaye pAMcamanI cothano nirNaya prastuta karyo na hota ane anyoe e svIkAryo paNa na hota. eTale amArI sarva jaina saMghapatione vinaMtI che ke, vartamAna ane bhaviSyanI peDhIne jaina dharmamAM zraddhA vadhe, manamAMthI pote kayo jaine che enI zaMkA dUra thAya e mATe eka maMca para ekatrita thaI sva matAgrahanuM vigalana karI khullA hRdaye, jaina dharmanA UjaLA bhAvi mATe carcA karI samagra jaina saMgha mATe eka saMvatsarInA For Personal & Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( jJAnadhArA UjaLA divasanuM nirmANa kare. sarva jaina sAmayiko ane dainikapatranA vidvAna kaTAralekhakone paNa amArI vinaMtI che ke yogya lAge to A vicArane potAnI kalama dvArA vaheto mUke. A mATe sarvaprathama koI eka agraNIe kendrabindu banavuM paDaze. A lekhathI ame suzrAvaka, saMghapati, sarvenA sanmAnanIya ane je parivAre akabaranA samayathI jaina zAsananI sevA karI che evA parivAranA mobhI zrI zreNikabhAIne ane zrI saMvegabhAIne ame vinaMtI karIe chIe ke anya jaina saMpradAyanA saMghapatione ekatrita kare, eka pratinidhimaMDaLanI racanA kare, sarva saMpradAyanA gacchAdhipationo A pratinidhimaMDaLa saMparka kare ane vikrama saMvata-2069, vIra saMvata 2539nI eka saMvatsarI bhavyAtibhavya rIte samagra jaina zAsana Ujave ane ArAdhanA kare evA bhavya divasanuM nirmANa kare. A muzkela kArya azakya to nathI ja. je vIralA AtmA A vIrala kArya karaze e sarva mahAnubhAvonAM nAma ane kAma bhaviSyanA jaina zAsananA itihAsamAM UjaLA akSare aMkita thaze e nirvivAda che. jaina zAsananI A amUlya sevA gaNAze. bhaviSyano jaina umaMgathI A bhavya jIvone koTikoTi vaMdana karaze. bhAvAvezamAM zAstra AzAtanA thaI hoya ke koI AtmAnuM manadu:kha thAya evuM lakhAI gayuM hoya to e jIvo mane kSamA kare. micchA mi dukkaDama. 108 For Personal & Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SOCjha (c)(c)(c)(c)(c)(c) caturvidha saMghane muMbaIsthita DaoN. ratanabahene zrAvaka kavi RSabhadAsa kRtA joDatI kaDI vrata vicAra rAsa' para zodha prabaMdha lakhI Ph.D. che DaoN. ratanabahena khImajI chADavA karyuM che jUnI lipi ukelavI M.A.Ph.D. | ane hastapratonuM saMzodhana jaina dharmanA pravartaka tIrthaMkara bhagavAnonuM karavuM te temanA rasano jIvana eTale AtmAnA parama kalyANano mArga. samyaka darzana pAmI samyaka puruSArtha vaDe samyaka cAritra ane tapanA sahAre vItarAga banI jeoe kevaLadarzana, kevaLajJAna pragaTa karyuM ane kalyANa IcchatA bhavya jIvo mATe kalyANamArganI keDI kaMDArI gayA, e ja pramANe A avasarpiNInA covIsamA tIrthakara bhagavAna mahAvIrane kevaLajJAna thayA pachI temaNe potAnI dezanAmAM tIrthanI sthApanA karI ke je sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikArUpa caturvidha saMghane nAme oLakhAya che ane sarvavirati, dezavirati dharmanI prarUpaNA karI. 'je tAre te tIrtha athavA jenAthI A saMsArasAgarane tarI javAya ane zAzvata sukharUpa kinArAnI prApti thAya te tIrtha. liMga ane vratane AdhAre tIrthanuM cAraprakAre vibhAjana karyuM che. jema ke paMcamahAvratadhArI, sarvavirati, aNagAra evA puruSa ke strIno sAdhusAdhvIrUpa be tIrthamAM samAveza thAya che. jyAre pAMca aNuvrata, traNa guNavrata, cAra zikSAvratarUpa bAra vratadhArI, dezavirati, AgArI gRhastha tarIke jIvananirvAha karatAM strI ke puruSano zrAvaka-zrAvikArUpa be tIrthamAM samAveza thAya che. bhakti ane zaktinA saMtulana mATe A kamanuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. sAdhu-sAdhvI mATe ahiMsAdi niyamo dezakAla nirapekSa hoya che, arthAt koI paNa paristhitimAM lIdhelA niyamonuM pAlana pharajiyAta karavAnuM hoya che. jyAre zrAvaka-zrAvikA mATe A niyamo dezakAla sApekSa che, jemAM te potAnI zakti pramANe dhAraNa karI zake che. - tIrthakara bhagavAna kevaLa artharUpe ja upadeza Ape che ane gaNadhara ja tene bIjAMkuramAM pariNamana karI vizALa dvAdazAMgInuM jJAna prApta kare che. tyAra bAda zAsana mATe sUtrabaddha kare che. Agama sAhityanI je prAmANikatA che tenuM mULa kAraNa gaNadharakRta che mATe nahi, paraMtu tenA maulika udgamarUpa tIrthaMkaranI vItarAgatA - 109 che For Personal & Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C jJAnadhAsa ane sarvajJatA ja che. saMghavyavasthA : jaina dharma AcArapradhAna dharma che. mATe ja saMghavyavasthAmAM sauthI pahelA AcAranI vyavasthA Avazyaka ja nahi, paNa anivArya che. zramaNajIvananI sAdhanAnuM je spaSTa vivecana 'AcArAMga'mAM maLe che tevuM bIje kyAMya maLatuM nathI, ke jyAM sAdhunI samAcArInuM saMpUrNa vizleSaNa karavAmAM AvyuM che. AcArAMga niryuktimAM AcArya bhadrabAhue batAvyuM che ke, muktinA avyAbAdha sukha prApta karavAnuM mULa sAdhana AcAra ja che. mokSanuM sAkSAt kAraNa hovAthI AcAra saMpUrNa AgamonI AdhArazilA che. 'AcArAMga'mAM bAhya ane AtyaMtara baMne prakAranA AcAranuM UMDANathI vizleSaNa karavAmAM AvyuM che. tenA pratyeka sUtra sAdhujIvananA vyavahArane sparze che. sAdhakone paMcAcAranI zuddhino bodha karAvatuM, sAdhujIvananA pratyeka niyamo ane upaniyamomAM sUkSmatAthI dhyAna dore che. tevI ja rIte aupapAtika sUtra 'upAzaka dazAMga' Adi sUtra dezavirati dharmarUpe zrAvakonA AcArane pratipAdita kare che. jaina darzanamAM AcAranuM svarUpa: 'AcAre ahiMsA ane vicAre anekAMta' A jaina darzananuM prasiddha sUtra che. samagra AcArano AdhAra ahiMsA che. sUkSma jIvothI laIne samagra jIvarAzi sAthe bhadratAno vyavahAra sthApita karavo, koI jIvane upadrava na thAya tevo viveka rAkhavo e ahiMsAnuM pradhAna lakSya che ane jIvanamAM ahiMsA AvavAthI svayaM zuddha AcAra sphuTita thAya che eTale ke ahiMsA ane AcAra kAryakAraNanI joDInuM mUrtimaMta darpaNa che. jaina darzana ke nigraMtha pravacana be dhArAmAM pravAhita thayeluM che. prathama AtyaMtara sAdhanA eTale kaSAyAdika vibhAvonI mukti ane bIjI bAhya sAdhanA eTale saMpUrNa rahana-sahana, halana-calana, bola-cAla, AhAra-pANI, bhojana AdinI vyavasthA, nihAra ane vihAra baMnenA niyamo ane upaniyamo vagere. Agama graMthomAM tenA para sUkSma daSTipAta karI sUkSmAtisUkSma kriyAo mATe vyavasthita Adeza-pratyAdezano upadeza ApavAmAM Avyo che. kharuM pUcho to bAhma kriyAo e dehAdhika yogasaMbaMdhI kriyAo che, jyAre AtyaMtara pariNIta zuddha ke azuddha Atmadravya sAthe joDAyelI svAbhAvika ke vaibhAvika paryAyo che, paraMtu banne 110 For Personal & Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TO C jJAnadhArA OTO-0 kriyAo sAthe koI meLa jaNAto nathI. kaDakamAM kaDaka sAdhvAcAra pALavA chatAM tIvra kaSAyAdika bhAvone kAraNe sAdhaka durgati pAme che, jyAre keTalAka sAdhaka AtmAo sahaja bhAve pariNItanuM avalaMbana karI Urdhvagati pAme che. Ama chatAM jaina darzanamAM AcAro para bhArobhAra vajana ApavAmAM AvyuM che. sAdhaka ane bAdhaka kAraNanI vizeSatA :- ' ' vastuta: darzanadaSTie be jAtanAM kAraNo jovA maLe che. eka sAdhaka kAraNa ane bIjuM bAdhaka kAraNa. sAdhaka kAraNa jema sAdhanAmAM upayogI che tethI paNa vadhAre sahayogI bAdhaka kAraNano abhAva che. bAdhaka kAraNo jyAM sudhI prabaLa astitva sAthe upasthita hoya tyAM sudhI sAdhaka kAraNane avakAza maLato nathI. jema ke, gADI game teTalI sArI hoya chatAM paNa mArgamAM paDelA moTA paththarAo tene AgaLa vadhavA detA nathI. mATe bAdhaka kAraNono parihAra nitAMta jarUrI che. Ama A bAdhaka kAraNone haTAvavA mATe kaThora kriyAnI AvazyakatA che. kriyA ke tapasyA sIdhI rIte mokSanI sAdhaka nathI, paraMtu parokSa rIte bAdhaka kAraNone haTAvanArI hovAthI mokSamArgane mokaLo kare che. Ama AtyaMtara ane bAhya sAdhanA bane sAdhaka mATe upayogI che. te mATe "AcArAMga'mAM sAdhujIvananI AcArasaMhitA darzAvI che. jaina sAdhuonI jIvanacaryAno prabhAva janasAmAnya para paDe che ane te ahiMsA dharmathI prabhAvita thAya che, te ja jina darzananI viziSTatA che. mATe ja jaina sAdhune vizvanI AThamI ajAyabI gaNavAmAM Ave che. yuga5rivartana : samaya baLavAna che. mAnava sabhyatAnA prAdurbhAvathI eTale ke rAjA RSabhadevanA jamAnAthI samayanI mAga yugeyuge thatI rahI che. sahastrAdI, zatAbdI, dazAbdI ke tenAthI TUMkA gALAmAM parivartano thatAM ja rahyAM che. AkhIya mAnavajAtino ItihAsa samayanI mukhyatAthI ja racAyo che. pachI e rAjakIya kSetra hoya ke dharmakSetra hoya, paNa samayanI mAgane pahoMcI vaLavA dravya, kSetra, kALa ane bhAva pramANe parivartano sadA thatAM ja rahyAM che. pahelAMnA samayamAM tIrthakaro, gaNadharo, kevaLI, zrutakevaLI, pUrvadhara puruSonI paraMparAmAM teo bhAratanI kSetramaryAdAmAM rahI vicaratA hatA. e ja rIte jaina For Personal & Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c)(c) jJAnadhArA 020 dharmanA anuyAyI varga paNa potapotAnA kSetramAM je bhUmi para janma lIdho hoya tyAM ja bharaNapoSaNa pAmI vyavasAya arthe paNa tyAM ja sthira thato. su-dUra bhUtakALamAM nahotuM saMsArI gRhasthanuM eTaluM AvAgamana (cakramaNa) ke nahotuM saMsAra tyAgI munivarganuM vihAra paribhramaNa. potapotAnA kSetramAM rahI gRhastha arthopArjana karato hato, to sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto sva-parane upakArI sAdhanA ArAdhanA karatAM - karAvatAM hatAM. AjanA jhaDapI parivartanakALamAM Arthika, bhaugolika, sAmAjika ane rASTrIya paristhiti badalAI gaI che. aneka paribaLonA saMparkamAM AvI mAnavasabhyatAno vikAsa tvarita thaI rahyo che. tyAre jaina samAja bhAratanA pratyeka prAMtamAM to vistaryo ja, paNa dUra dezAvaramAM adhyayanAthe ke vyavasAyArthe sthira thavA lAgyo tema ja rojaroja saMkhyAmAM vadhAro thato jAya che. tyAre jaina sAdhusaMtono samAgama temane mATe muzkela banI gayo che, kAraNake eka to paMcamakALamAM sAdhu-saMtonuM saMghAyaNa paNa eTaluM utkRSTa hotuM nathI ke teo dUradUra sudhI vihAra karI zake. bIjuM sAdhu-bhagavaMtonI samAcArI ane saMyamI jIvananI maryAdAne kAraNe jaina sAdhu-sAdhvIjI badhI jagyAe javA asamartha hoya che. vaLI jyAM jainonAM thoDAMghaNAM kuTuMbavALI vasati hoya, paNa vihAranI vikaTa samasyA, vratonI maryAdA vagere kAraNone lIdhe pahoMcI zakatAM nathI. Ama amukaamuka kSetromAM sAdhu-saMto pahoMcI zakatA na hovAne lIdhe tyAM vasatAM jaina kuTuMbo dhIre dhIre jaina saMskArothI vimukha thavA lAge che. AvI paristhiti vadhAre vakhata cAle to AvanArI navI peDhI jainAcArathI bilakula vaMcita rahI jAya, jenA kAraNe na kevaLa dharmasaMskAra, paraMtu Arya sabhyatA tema ja bhAratIya saMskRtithI paNa samAja dUra haDaselAto jAya che. Ama jaina parivArone vArasAmAM maLelA jaina dharmanA saMskAro lupta thaI jAya ane anya dharmaguru ke dharmasthaLanuM AlaMbana maLatA navI peDhI jina kathita ahiMsA dharmathI vaMcita rahI jAya ne anya dharma tarapha jhukAva Ave emAM bemata nathI. bhUtakALamAM paNa AvI vikaTa paristhitino sAmano jaina dharme karyo hato. jaina dharma unnatinA paMthe hato, paNa gAmegAme jaina sAdhu-saMto pahoMcI zakatA na hatA. AthI loko gAmamAM pracalita sanAtana-vaiSNava Adi dharma pratye AkarSaNa anubhavatA. - 112 bhAI For Personal & Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSC C jJAnadhA za SOOGO jema ke 2200 varSa pahelAM pUrA vizvamAM jaina vastI 40 karoDa hatI, je Aje ghaTIne 70 lAkha rahI gaI che. soLamI sadInuM jaina rAjya govA Aje phiraMgI banI gayuM che. A badhA ja kAraNone lIdhe sAMprata paristhitimAM jaina dharma TakAvI rAkhavA mATe jaina dharma pracAraka ke jaina dharma pravartakanI jarUriyAta UbhI thaI che. jaina dharma pracAraka eTale evAM zrAvaka-zrAvikAo je ke mahadaMze sAdhu-jIvana pALatAM hoya. samagra vizvamAM Aje azAMtinuM sAmrAjya phelAyeluM che. eka bAju paryAvaraNano prazna vikaTa banato jAya che. to bIjI bAju upabhogatAvAda kUdake ne bhUsake AgaLa vadhato jAya che, tyAre jaina darzananuM saMyamI jIvana paryAvaraNanA rakSaka tarIke DhAlarUpa che, to sAme pakSe bhautikavAdI asaMyamI jIvana paryAvaraNanA bhakSaka taraka kudaratI nisargonuM nikaMdana kADhI rahyuM che. tyAre baMnenuM saMtulana karavA mATe paNa jaina dharmano prasAra-pracAra karI zake tevA jaina dharma pracArakonI eka zreNInI Aje jarUra che. digaMbara saMpradAyamAM paNa A ja kAraNe ghaNAM varSo pahelAM eka bhAraka paraMparA zarU thaI. A saMpradAyamAM sAdhu-sAdhvIjInI saMkhyA bahu maryAdita che. vaLI cAritrapAlananA kaThora niyamo tathA nagna digaMbara avasthAnA kAraNe amuka kSetrathI bahAra javuM temane mATe azakya che. A paraMparAne mAnya atyaMta prAcIna tIrtha kSetra bhAratabharamAM che. tenI jALavaNI karavI tathA tIrthayAtrA mATe AvatA zrAvakone yathArtha mArgadarzana maLI rahe tathA dhArmika mahotsavonuM netRtva laI zAsana prabhAvanA karavI vagere kAraNosara dareka tIrtha kSetramAM brahmacArI bhaTTArakanI gAdInI sthApanA karavAmAM AvI che. teo gRhasthAzramano tyAga karI aNuvratone dhAraNa karI, pUrNa brahmacArI jIvana apanAvI suMdara rIte tIrthono vikAsa tathA dharmano pracAra-prasAra Aje paNa karI rahyAM che. tema ja jaina zAsananI rakSA karI rahyAM che. navA digaMbara samAje tathA zvetAmbara mUrtipUjaka paraMparAmAM aneka paMDito taiyAra karavAmAM AvyA che, jeonuM ekamAtra kArya dharmapracAra-prasAranuM rahyuM che. uparokta kAraNone lakSamAM rAkhI AvuM ja stutya pagaluM bharyuM che terApaMtha saMpradAyanA dasamA AcArya vidvatavarya zrI tulasIgaNie. bhagavAna mahAvIre prarUpela dharmanA pracAra mATe deza-videzamAM dharmaprarvataka tarIke kArya karI zake te mATe sAdhu ane zrAvaka ja 113 14 For Personal & Private Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C jJAnadhArA vacce joDatI kaDIrUpe samaNazreNInI kalpanA karI. vi. saM. 2037nA kArataka suda bIja, 9-11-1980nA AcArya tulasInA janmadine cha mumukSu bahenoe dIkSA laI prathama samaNazreNInI vidhivat zarUAta karI. A samaNazreNI ke jeo bhAratanAM nAnAM nAnAM gAmaDAmAM avAranavAra jaI dharmapracAra kare che tathA bhAvikone daDha zraddhAvAna banAve che, eTaluM ja nahi, dUra videzamAM vasatA samasta jaino sudhI pahoMcI dharmaArAdhanA karAve che. tAjetaramAM sthAnakavAsI zrI jayamalajI saMpradAyamAM paNa A prathA zarU thaI che. jeo dharmapracAranuM kArya karI rahyA che. jo ke, dharmanA darekedareka saMpradAyamAM potAnI rIte sAdhu-sAdhvI ane zrAvaka-zrAvikA vacce joDatI kaDIrUpa eka zreNInI prathA dAkhala karavA aMge buddhijIvIo mATe gaMbhIratApUrvaka vicAravAno samaya AvI gayo che. Aje jaina samAjanAM aneka bhAI-baheno AkhA vizvamAM phelAI gayAM che. rojaroja A saMkhyAmAM vadhAro thato jAya che. A uparAMta bhAratamAM paNa keTalAMka gAmo aMtariyALa pradezamAM che ke jyAM sAdhu-sAdhvI vihAranI kaThinAInA kAraNe jaI zakatAM nathI. AvA kSetra ke jyAM sAdhu-sAdhvIjIe e kSetranI sparzanA karI na hoya tyAre tyAM ja janmelAM ane moTAM thayelAM 18-20 varSanAM dIkarAdIkarIo jaina dharma zuM che ? ke vaMdanavidhi kone kahevAya e paNa jANatAM nathI hotAM, kAraNake temane jaina dharmanuM mArgadarzana ja nathI maLatuM. AvAM AvAM kAraNosara have samaya pAkI gayo che ke ApaNe eka evo prabuddha ane vairAgyasabhara samudAya Ubho karIe ke je A kSatine pUrNa karavA potAnuM yogadAna ApI jaina zAsananI sevA sAthe gaurava vadhAre. Ajano yuga eTale jeTayuga. jeTayuga eTale teno nirNaya paNa jeTanI jhaDape levo ghaTe... ja jaina dharmapracArakanI zreNI mATe nIce mujabanI mArgadarzikA banAvI zakAya : 1. nAmakaraNa : nAmakaraNa koI paNa kAryanI prAthamika jarUriyAta che. e anusAra vartamAnamAM sAdhu-sAdhvI ane zrAvaka-zrAvikA vacce joDatI sAMkaLarUpe je zreNInI jarUra che tenuM nAma jaina dharma pracAraka-pracArikA, jaina dharmaupAzaka - upAzikA athavA to jaina dharmaprabhAvaka - prabhAvikA vagere hovuM joIe. temAM 'samaNa' zabdano prayoga thavo joIe nahi, kAraNake 'samaNa' zabda AvavAthI 114 For Personal & Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCTC jJAnadhAra OiTO 6 gerasamajaNa UbhI thAya che. samaNa" eTale paMcamahAvratanuM saMpUrNapaNe pAlana karanAra, jyAre ahIM paMcamahAvratonuM pAlana saMpUrNapaNe thatuM nathI, kAraNake jaina dharmano pracAra karavA hetu vAhanavyavahAra Adino jarUriyAta pramANe upayoga karavo paDe tema ja mobAIla-komyuTara Adi vaijJAnika sAdhanono paNa jarUriyAta pramANe maryAdAsaha upayoga karavo jarUrI hoya che. mATe "samaNa' zabdanuM yogya arthaghaTana thatuM nathI. (2) veza: veza paNa eka mahattvanuM oLakhacihna che. vezano eka prabhAva hoya che e suvidita ja che. mATe veza paNa sAdhu-sAdhvIno bhrama Ubho na kare evo hovo joIe. maryAdApUrNa Dresa athavA sADI, AchA bhUrA, gulAbI ke pILA raMganA jemAM bIjo koI raMga ke citrAmaNa (DijhAIna) na hovAM joIe. Dresa athavA sADI je nakkI thAya te badhAM mATe ekasarakhAM ja hovAM joIe. AbhUSaNa eka paNa paheravA nahIM. (3) vratadhAraNa: bAra vratanuM yathAzakti jarUriyAta pramANe eka koTithI ATha koTi sudhInuM pAlana kare. kayuM vrata keTalI koTie pAlana karavuM enuM vizleSaNa karavuM, jenA mATe eka samiti banAvI phormeTa banAvavuM, brahmacaryanuM pUrNa pAlana, rAtribhojanano tyAga, strIvarga bethI vadhunI saMkhyAmAM sAthe rahe, ekalA na rahe, muMDana athavA loca kare, AhAra mATe gocarI kare athavA kSetra samayAsAra. khUba ja saMyamita jIvana, tyAga, samarpaNa, sadAcAra, zIla Adi guNo paNa hovA joIe. 3) abhyAsa: ochAmAM ocho sAmAyika, pratikramaNa - 16 zreNIno abhyAsa. jaina darzananuM sAmAnya jJAna vagere hovA joIe. vizeSamAM amuka sUtrono (Agamono) abhyAsa. nyAyanA viSayono abhyAsa jethI AjanI peDhIne tarkahetu-nyAya vagerethI dharma samajAvI zake. ajaina graMthono abhyAsa, vyAvahArika zikSaNa ochAmAM ochuM snAtaka (grejyueTa) hovuM jarUrI. vartamAne vidyArthI je rIte vyAvahArika zikSaNa leto hoya e rIte dhArmika jJAna pIrasAya e atyaMta jarUrI che. mATe Adhunika dareka TeknolojIthI paricita hovuM jarUrI che. vizeSa: ochAmAM ochA traNa varSa sudhIno Treniga korsa taiyAra karavo ane emAMthI sAMgopAMga pAra Utare emano samAveza A vargamAM karavo. - 115 For Personal & Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSC C jJAnadhArA 0200 (4) bhASA: bhASA manuSyane maLela aNamola varadAna che. vicArone vyakta karavAnuM eka uttama sAdhana che. sAmenI vyaktine enI bhASAmAM samajAvIe to te jaladI samajI jAya che. A hetuthI ochAmAM ochI pAMca bhASA (aMgrejI, hindI, saMskRta, prAkRta, koI paNa eka prAdezika) para to kAbU hovo ja joIe. | (5) vaktA: bhASAne vyakta karavA mATe uttama vaktA hovuM jarUrI che. chaTAdAra vaktavya karI zake e mATenI tAlIma ApavI. vaknatva mATe abhivyakti, raNakato avAja, AtmavizvAsa, vANImAM satyaniSThA, mRdutA, saraLatA ane mIThAza hovAM jarUrI. (6) yogakSema: cAturmAsa, vihAra, AdinI samagra javAbadArI eka netRtva heThaLa hoya. eka saMpanna saMsthAnI ja rahe che je emanI dareka jarUriyAto pUrNa kare. (7) AvAsa: terApaMtha saMpradAye jevI rIte lADavU vizvavidyAlayanA kempasamAM samaNa-samaNIne rahevA mATe, TreniMga mATe vyavasthA karI che, evuM saMkula hovuM joIe ke jethI TreniMga ane AvAsa karI zakAya. (8) kArya: dharmapracAra karavo. dharmathI DagatAne sthira karavA. je kSetramAM sAdhu-sAdhvI na pahoMcI zake tyAM cAturmAsa-paryuSaNa ArAdhana, oLI ArAdhana vagere karAvavA mATe javuM. potAnA jIvanane zAsananA caraNe samarpita karavAnI bhAvanAvALA hoya, potAnA aMgata svArtha ke nAmanA, yaza, kIrti-pratiSThA pAmavAnI kAmanAthI rahita rahI jainazAsananI prabhAvanA kare. (9) saMmelanaH chamAsika ke varSamAM eka vAra badhA ja caturvidha saMghanuM saMmelana goThavavuM ke jethI arasaparasa potapotAnA abhiprAyo jAhera karI zakAya. navA navA vicAro viSenI Apa-le thAya. khAmI-khUbInuM vizleSaNa karI enA para yogya vicAraNA karavI. Ama navakAranA navapadanI jema A nava muddA rajU karyA che jenA para vicAraNA karIne caturvidha saMghane joDatI kaDIrUpa varga mULabhUta siddhAMtonI rakSA karIne sthapAya e jarUrI che. Aje sudharma-pracAra maMDaLa paryuSaNa ArAdhanA mATe yuvaka-yuvatIone taiyAra kare che. evI ja rIte A varga mATenA vicAra vahetA mUkIe to jarUra e mATe * 116bha For Personal & Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c)(c) jJAnadhArA 0266 pratisAda maLaze. Aje ghaNA evA mumukSuo che je sAdhuvratanuM pAlana karavA asamartha che, paNa dharmapracAra mATe utsuka che tema ja keTalAya prabhutAmAM pagalAM pADavA nathI icchatA ane AjIvana brahmacarya sahita dharmapAlana karavA utsuka che. AvA dharmiSTha, dharmavRttivALA AmAM joDAze to uttama lAbha thaze tema ja bhAvadIkSita mumukSuone dIkSA ApatA pUrve pAMcathI sAta varSa pharajiyAta A kSetramAM rAkhavA ke jethI uttama kArya thaze. Ama uparyukta niyamo sAthe jo dareka saMpradAyomAM vivekapUrvaka AvA jaina dharmapravartako ke jaina dharmapracArakonI zreNI zarU karavAmAM Ave to bhagavAna mahAvIre batAvelI sAdhusamAcArInuM zuddha pAlana thAya tema ja jaina dharmano pracAra paNa vadhe. jaina dharmathI vimukha thatI yuvA peDhIne jaina dharmAbhimukha karI zakAya. Ama AtmakalyANa sAthesAthe parakalyANa thAya emAM bemata nathI. For Personal & Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuvAnone dharmAbhamukha karavAnI samyak dizA bInA gAMdhI Ajano yuvAna zuM karI rahyo che ? kyAM jaI rahyo che ? A Inphormezana ane TekanaoNlaoNjInAM samayamAM Adhunika upakaraNo jema ke TI.vI., mobAIla, kampyuTara, TebaleTa, AIpeDa vageremAM khovAI gayo che. A badhAM sAdhano dvArA sukha-sagavaDo vadhatI gaI, eza-ArAma vadhatAM gayAM paNa ema chatAM sukha-zAMti nathI; UlaTuM Tenzana, sTresa vadhI gayAM che. jIvana bojArUpa jaNAya che. AjakAla ghaNA yuvAno dhArmika kriyAkAMDo tarapha vaLyA che paNa emAM kyAMya dharma dekhAto nathI. ema chatAM potAnAM dharma, jJAti, koma, saMpradAyanI AgavI oLakha jALavI rAkhavA, kuTuMbanI paraMparAne mAna ApavA, pote paNa dhArmika che evuM batAvavA ke pachI abhyAsa, kArakirdI, prema ke lagnamAM Icchita phaLa meLavavA vadhu ne vadhu yuvAno kriyAkAMDo tarapha vaLyA che. bIjI sthiti evI che ke ene zALA, kaoNleja, TaDyuzana ke kaoNnciMga klAsesamAMthI samaya ja nathI maLato. jemane samaya maLe che emane dharmamAM rasa ke ruci ja nathI. AjanI peDhImAM, AjanA yuvAnamAM A rasa kaI rIte jagADI zakAya ? be rIte. 1) ApaNe pote ja enAM jIvaMta daSTAMta banI zakIe. Ajano yuvAna sArAnuM anukaraNa karI zake che. ene khAtarI thavI joIe ke A karavA jevuM che, to e A raste vaLaze. mATe zarUAta to ApaNe potAnAthI ja karavI paDaze. 2) Ajano yuvAna mAtra je narI AMkhe dekhAya, pratyakSa anubhavAya ane vaijJAnika paddhatie puravAra thAya ene ja vAstaviktA mAne che. ene naitika ane AdhyAtmika mUlyomAM vizvAsa rahyo nathI. evA yuvAnane, A peDhIne directly dharmanAM sadhdhAMtone upadeza Apavo nirarthaka che, zaktino vyaya che, samayano vyaya che. to zuM karavuM ? AvA vakhate jaina dharmanuM zikSaNa kyAMka evI rIte ApavAmAM Ave jyAM 118 10 bInAbahene bI.kaoNma. vItha kaoNmpyuTara, yoga ane necaropathIno ucca abhyAsa karyo che. nirmalA kaoNleja ane kvoDala zALAmAM yoga zikSaka che. temanA vartamAnapatroane sAmayikomAM mananIya lekho pragaTa thAya che. For Personal & Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c)(c) jJAnadhArA jaina dharmanI prakRti, jainadharmanAM sidhdhAMtono paricaya ane abhyAsa karAvavAmAM Ave. prabhu mahAvIranI vANI mULa svarUpamAM yogya sAdhako dvArA vahetI karavAmAM Ave. e pachI pustakorUpe hoya, jainazALAmAM hoya ke seminAra ke varkazoparUpe hoya. e dvArA jo vaijJAnika rIte dharma, adhyAtma ane vijJAnane joDavAmAM Ave to. A vAta je koI vAMce, samaje, sAMbhaLe ane tenA manane sparze to enI DagamagatI zraddhAne dRDha karI zakAya. prathama vijJAna ane AdhyAtmano setu joDIe. amuka viSayone jo vyavasthita rIte nirUpaNa karavAmAM Ave to e badhuMya mananapUrvaka vAMcyA pachI adhyAtmane, dharmane hiMbaga" kahenAro, nAstika varga paNa dharmanuM zaraNuM svIkArato thAya e niHzaMka che. jema ke, AtmA ane Extra sensory Preceptions:- vijJAne hAtha dharelAM saMzodhanonAM pariNAmoe batAvI dIdhuM che ke mAnavI koI atindriya zakti dharAve che jenA phaLasvarUpe e satya samajAya che ke zarIranAM nAza pachI paNa kaMIka kAyama rahe che, A kaMIka e bhautika nathI paNa caitanya ane AtmA che. - vijJAnanI maryAditA :- vijJAna rokeTo choDI zake che paNa eka puSpanI pAMkhaDInuM ya sarjana nathI karI zakatuM to mAnavacetanA to kyAMthI pragaTAvI zake? vijJAna jyAM aTake che tyAM AdhyAtmika prajJA prakAza pAthare che. caitanya e koI rAsAyaNika prakriyAnI nIpaja nathI, te koI agamya, apArthiva zakti che, te zakti e ja huM chuM. sohama... punarjanmano siddhAMta - yunivarsiTI kakSAe thaI rahelAM saMzodhanoe "Age regression"nA siddhAMta dvArA e sAbita karyuM che ke vyaktinA jJAnano AdhAra deha nathI. dehathI svataMtra astitva dharAvanAra koI juduM tattva dehamAM che ane dehanA nAza sAthe e tattvano nAza thato nathI. AtmAne potAnI abhivyakti mATe eka - zarIra kAryakSama na jaNAya to te e kAryane anurUpa anya zarIra zodhI le che. AnAM ghaNAM satya daSTAMto che. AdhyAtma vijJAna karatAM ghaNuM AgaLa che - ApaNAM bhagavAna mahAvIre 2600 varSo pahelAM sAmAnya vAta kahetA hoya tema bhAkheluM ke vanaspatimAM paNa jIva che ne tene sparzatA duHkha thAya che. - A hakIkatane vijJAna jagatamAM 119 For Personal & Private Use Only www.jainello Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . OCC jJAnadhArA 3000 tyAre sthAna maLyuM jyAre A vAta jagadIzacaMdra bojhe sAbita karI. AInasTAIna jevA prakhara vijJAnazAstrIe paNa AdhyAtmika anubhava ane Urmine samarthana ApyuM che. ApaNA prAcIna jaina Agamo, mahAbhArata, rAmAyaNa, veda-upaniSadomAM evAM vipula jJAnabhaMDArano saMcaya jovA maLe che ke je jJAna ATaATalI sAdhanasAmagrInI sahAya chatAM vijJAnane Ajeya aprApya rahyuM che. karmano siddhAMta :- ApaNo Ajano moTo prazna che ke ApaNA anaMta pravAsamAM ApaNuM vartamAna jIvana kaI rIte vitAvavuM joIe je ApaNAM mATe zreyasa hoya ane vivekapUrvaka ApaNe preyasamAMthI pAchA haThIe. A mATe jainadharmanAM karmano siddhAMta adabhUta che. prakRtine koI chetarI zakatuM nathI. aMdhAre-ajavALe, sAruM-narasuM kareluM karma mAnavIne je te badalo Ape ja che. karmano A niyama dIvA jevo spaSTa che. mAnavI potAnA jIvanano ghaDavaiyo che. Ajano yuvAna to ajJAna dazAmAM rahela bALaka jevo che. e AtmAne samajato nathI eTale pote zuM gumAvI rahyo che enuM ene bhAna nathI ane bhautikakSaNika sukhonI pAchaLa utAvaLI doTa mUkI rahyo che. ene pote koNa che tenI ja oLakhANa rahI nathI. jagatanAM saMsArI sukho pAchaLa e AtmikasaMpatti lUMTAvI rahyo che. mATe jJAnIoe kahyuM che ke he mAnavI, tuM tArI jAtane oLakha, tArI saMpattine oLakha. jatAM ane zodhatAM AvaDe to AtmAno A khajAno aDhaLaka che, amUla che. rAga-dveSa ane jagatanI jaMjALamAMthI je mukta hoya che tene ja AvuM Atmika, sAcuM sukha maLe che. bhagavAna mahAvIre kahyuM che ke, "tuM mAtra tArA AtmAne samaja, eTale tuM jagata ane paramAtmAne samajI zakIza." jagatamAM vakhoDavA ke vakhANavA lAyaka kAMI ja nathI, vastumAtra parivartanazIla che. prAjJa mANasanuM kAma e che ke mAtra jevuM ane jANavuM. eTale ke AtmA vastuno kartA nahi paNa daSTA, sAkSIrUpa che. jo A vAta samajAya to ja dharmanA patha para samajaNapUrvaka AgaLa vadhI zakAya. A ja che samyapha dizA. jaina dharmamAM jIvana jIvavAnI adabhUta kaLA samAyela che. A jaina dharma vartamAnamAM kema jIvavuM enI cAvI Ape che. emAM anekAMtadaSTi, ahiMsA, karmano siddhAMta, aparigraha, samabhAva, binasAMpradAyikatA jevA mULabhUta siddhAMto rahelA 120 che For Personal & Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 C jJAnadhArA che. ApaNe A sidhdhAMto jIvanamAM utAravA mATe amuka sadguNo khIlavIe. jIvanamAM naitika ane AdhyAtmika mUlyonI ghaNI AvazyaktAche. have ApaNe vijJAna e dharmano setu joIe. prabhu mahAvIra je guNonA bhaMDAra che, emane Atmika bhAvathI namana karIe. emanAM guNaratno jANavA ane pAmavA jevAM che. dharma eTale sadguNonI mUDI. jema duniyAnI sAmAnya vastunI prApti mATe paNa IcchA ane saMkalpabaLanI jarUra paDe che, tema A amUlya dharma-ratna pAmavA mATe paNa IcchA ane saMkalpabaLa vAparavAnI jarUra paDe che. Avo A dharma-ratnano, sadguNone jANIe, jIvanamAM utArIe ane te dvArA AtmAnA guNone khIlavIe. have zreyanAM mArge javuM ke preyanAM mArge javuM e vyaktinI potAnI vivekabudhdhi para nirbhara che. OC ex 1. rAga-dveSathI para rahevuM :- jIvanamAM sukha ane duHkha beu AvavAnA, beune satkAro, AvakAro jIvanamAM saMyoga ane viyoga beu rahevAnAM che, mATe manane e beu samaye yogya dazAmAM rAkho. tame tamAre sthAne UbhA rahIne, tamArAthI nIcA che temanI tarapha karuNA ane prema vahAvo ane tamArAthI UMce che temane mATe sanmAna ane bhakti dAkhavo. mAnavarjIvanano A eka suMdara adhikAra che. 2. gaMbhIratA :- jIvanamAM gaMbhIratAno guNa keLavavo. koI paNa zabda vicAryA vagara na bolavo. budhdhimAM utAvaLiyApaNuM hoya te dharmano pAlaka nathI banI zakato. mATe vicArIne bolavuM. satyane paNa vicAra ane vivekanAM gaLaNAthI gALIne pachI ja bIjAMne jaNAvavuM. Ama vANI ane dRSTinI gaMbhIratA keLavavI sAthe hRdaya sAgara jevuM vizALa rAkhavuM. - 3. tucchatAno tyAga :- kSudratAno tyAga karavo. Aje mAnavI kSudra ane nAnI vAtamAM herAna thaI rahyo che. nakAmI vAto manamAM bharI du:khI thaI rahyo che. mATe visarI jAo ane kSamA Apo e maMtra khUba sahAyaka bane che. 4. saMpUrNa aMgopAMga / taMdurasta jIvana :- jenI pAMcepAMca Indriyo saMpUrNa hoya tene dharmanuM pAlana karavuM saraLa bane che. paMcendriya suMdara ane svastha rAkho. jIvanamAM saMyama rAkho. zarIra suMdara ane sArA bAMdhAnuM joIe nahi to ArAdhanA barAbara nahi karI zake, tapa ane sevA nahi karI zake. e jo tIrthayAtrA karavA nIkaLaze toya eNe DolIvALAne takalIpha ApavI paDaze. zarIra ane mananuM 121 For Personal & Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCTC jJAnadhA 20 0 0 svAthya e ja jIvana che; mana ane deha-svAdhyanI nirbaLatA e mRtyu che. mATe A zarIra pratye ApaNAthI bekALajI sevI zakAya nahi. je AvI kALajI nathI rAkhato te pAchaLathI pastAya che. bIjI vAta paNa dharmI mANase yAda rAkhavI ghaTe ke AtmA zarIrathI judo che e vAta to sAcI paNa jyAM sudhI zarIramAM vase che tyAM sudhI zarIra enI gADI che, AtmA eno hAMkAnAra che. A zarIra tAraka paNa banI zake, mAraka paNa banI zake. vivekathI vartavAnuM che ane tema thAya to saMpUrNa aMgopAMga e guNa che. - pa. prakRti saumyatva:- svabhAvamAM komaLatA rAkhavI jarUrI che. ethI mANasa potAnI bhASA ane prakRti para kAbU meLavI zake che. pachI enAM jIvanamAM saumyatA svAbhAvika thaI jAya che. A saumya prakRti eTale dareka kAma zAMtithI karavuM. krodhane choDI devo. mAna-mAyA-lobhathI dUra ja rahevuM. prakRtisaumya thavuM ane niHsvArthI banavuM e ja kharI mahAnatA che. 6. sAruM vAtAvaraNa :- ApaNe evA vAtAvaraNamAM jIvavuM joIe ke jemAM saguNo AvatA jAya ane durguNo jatA jAya. sArAM pustako, sArA mitro ane sAruM vAtAvaraNa mANasanA jIvanane ghaDe che. mANasanuM vAMcana enI jiMdagImAM mahattvano bhAga bhajave che, moTo phALo Ape che. ApaNuM magaja khUba ja nAjUka che. tenI upara kharAba vAtonA AghAta na paDavA joIe. prathama to magajano jUno daMza, kacaro dUra karavAno che. pachI emAM AdarzonAM AMdolano UbhA karIe to ja ApaNe AtmAnI sAthe ekAkAra thaI zakazuM. jema puSpo sadAya sugaMdha Ape che tema ApaNA manane paNa ApaNe sadAya sugaMdhita rAkhavAnuM che. A mATe mana-vacana-kAya e traNenI yogarUpI saMvAditA jarUrI che. 7. jIvanaparivartana :- ApaNI kAyA e mATInuM pUtaLuM che, emAM rahelAM saguNo te jIvananuM enuM che. A saguNo keLavIe to mATImAMthI sonuM bane. dharmanuM A jIvana eTale AMtarika sUkSma parivartana 8. lokapriyatA :- koInI niMdA na karavI. doSa to mANasamAM hoya che paNa bIjAnA doSonI niMdA karavI e pApa che. koIne utArI pADavA e yogya nathI. jene nathI AvaDatuM, ene samajaNa ApI sudhAro, eno upahAsa karavo e yogya nathI. bIjuM je vyaktine loko niMdatA hoya tevAnI sobata na rAkhavI. - 122 - For Personal & Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCTC jJAnadhArA SC SCO kyAreya udabhaTa- (game tevA veSa na paheravo tema ja kaMjUsa thaI malina vastro paNa na paheravAM. sAdA ane cokhkhAM kapaDAM paheravAM. dareka mANase potAnAM kuTuMbanI sthitine anUkULa kaMIka dAna karavuM joIe. chatI zaktie dAna na devuM e aparAdha che. zakti hovA chatAM kArya na karavuM, te zakti gopavavAnuM pApa che. dAna, jJAna, vakatRtva ItyAdi zakti jenI pAse hoya teno teNe upayoga karavo jarUrI che. je vastuo nirmAlya thaI gaI hoya tene kADhI nAkho. maphatanuM mevavAnI icchA nahi, spRhA nahi e ja sAco maMtra che. AvA guNo keLavavAthI lokapriya banaze. 9. vicAra-audArya :- mANasanuM citta udAra joIe. mana-vacana-kAyA traNenI udAratA joIe. vicAranI udAratA e ja syAdavAda. dAna-vinaya-ziyaLanAM guNo keLavavA. arasaparasanAM vicAromAM samAdhAna lAvavuM te syAdavAda. duSTamAMya sAruM jotAM zIkhavuM, enuM ja nAma samadaSTi. bIjAne prathama sAMbhaLo, samajo ane sau sAthe ekatA ane samabhAva keLavo. vinaya vagara badhA adhUrA che. keLavaNI e vinaya che. vinayathI vAMkA vaLIzuM tyAre ja jJAna pragaTaze, Avaze ane bharAze. jIvanamAM namratA khUba jarUrI che. aparigraha ane ziyaLa / saMyamathI vyakti samAjamAM, dharmamAM AgaLa vadhe che. 10. dUratAno tyAga :- jIvanamAM koI jAtanI kliSTatA, krUratA na joIe. jenuM hRdaya komaLa hoya, bIjAnuM sukha ane saphaLatA joI rAce e dharmI che. je karela che te ja bIjAne ThArI zake che. je pote bodha pAmela che te ja bIjAne bodha pamADI zake che. ApaNe yAda rAkhavuM joIe ke je ApIe chIe te ja ApaNane pAchuM maLe che. A kudaratano sidhdhAMta che. sAruM ApazuM to sAruM maLaze; kharAba ApazuM to kharAba maLaze. ApeluM kAMI nakAmuM nathI jatuM. hA, kadAca e phaLatAM vilaMba thaI zake, paNa tyAM avyavasthA nathI eTalI zradhdhA rAkhajo. ApaNuM kArya e che ke anya pratye mRdutA rAkhavI ane potAnA jIvananAM saMyama, niyama, jIvananAM aMtarAyo veLA, sAmano karatI vakhate vajatA rAkhavI. 11. pApabhIratA :- nirbhaya bano paNa pApanuM kAma karatAM jarUra DaravuM. ApaNe khoTuM karavuM nahi ane sAruM karyA vagara rahevuM nahi-e vRtti keLavavAnI che. ApaNe maunanI zAMti zIkhavAnI che, to ja ApaNane AtmAno avAja saMbhaLAze. ApaNAthI pApa thavuM na joIe ane thayuM hoya to kheMcavuM joIe. ja 123 For Personal & Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c) jJAnadhAra 70 mANasa jo dharmathI jIve to dharma enuM rakSaNa jarUra karavAno. dharmavRkSane toDIne mANasa zAMti kyAMthI pAmaze? dharmano nAza karazo to tame ja tamArA jIvanane nukazAna karazo. 12. azaThatA/sUrIlI saMvAditA - zaTha mANasa je kare tenI pAchaLa tenI melI ramata rahelI hoya che. tenI AMkha, ceSTA, hAvabhAvamAM mAyA hoya. mAyAvI mANasa badhAne chetarato hoya. enI ArAdhanamAMya daMbha hoya, chaLa-kapaTa hoya. azaTha eTale jevuM manamAM tevuM vacanamAM ane jevuM vacanamAM tevuM kriyAmAM traNeya vacce susaMvAda joIe. vicAra, vANI, vartana-traNemAM saMvAditA AvavI joIe. aMdaranI vRtti badalAvI joIe. vRttionI nirmaLatAmAM ja dharma che, pachI to ene parigraha bhArarUpa lAge. A rIte jIvana saMvAdamaya banAvavuM. 17. sudAkSiNya - jenAmAM dAkSiNya thAva hoya e mANasa bIjAne zubhamAM sahAyatA karavA taiyAra thAya che. jyAM sudhI e na Ave tyAM sudhI mANasa mAtra svArthane khAtara ja jIve che. prathama potAnuM jIvana dAkSiNyabharyuM, pavitra ane paropakArI banAvavuM joIe. ApaNe pahelAM sudharavuM ane ApaNA jJAnane amalamAM mUkavuM. yuvAno e joIne tamAruM anukaraNa karaze. duniyAmAM ApaNe AvyA chIe to duniyAnAM kAmo karavA paDaze paNa divasamAM ekAda to evuM kAma karo ke je rAtre sUtI veLA tamane aMtarano sAtvika AnaMda Ape., ullAsa Ape enuM nAma dAkSiNya. 14. lajjALutAH- jJAnIo kahe che ke lajjALu AtmA hoya te akAryane dUra ja rAkhe. evo mANasa akAryamAM jAya ja nahi. ayogya evuM kare nahi ane kadAca nAnuM paNa akArya thaI jAya to enuM duHkha ene khaTake, eno pazcAttApa ene korI khAya. enuM nAma lajjALu mAnavIe to nirvyasanI banavAnuM che. ApaNe janmyA tyAre ekeya vyasana lAvyA na hatA. A vyasano to aNasamaja, nirbaLatA, ajJAna ane durAcAra tarapha laI jAya che. vyasano choDavAM te prathama puruSArtha che. kAryono samayavibhAga pADI daIe ke ayogya kAmano avakAza ja na rahe. jema ke savAre jarA prArthanAmAM beso. suMdara vicAra karo. savAranA jJAnanA A vicAro aMdara bharI rAkho, to covIsa kalAka enI tAjagI raheze. banI zake to nAnI evI copaDI sAthe rAkho, avakAza maLe tyAre emAMthI vAMco. rAtre ghare Avo For Personal & Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ YOXYC SIILEIRI XOXOXO tyAre zAMti jALavo. lajajAno guNa manane keLave che. 15. dayAnuM jharaNuM - dharmI AtmAnuM hRdaya dayAthI bhInuM hovuM joIe. duHkha joI dravI jAya. ApaNAM vicAra, vANI ane vartanamAM ahiMsA hovI joIe. A dayA sva ane para baMne paratve rAkhavAnI che. pote jyAre krodha, mana, mAyA, lobhamAM sapaDAIne avaLe mArge jato hoya tyAre vicArIne potAnI upara dayA lAvavI te sva-dayA. pahelAM krodha karo tyAre potAnI dayA khAo, mArA AtmAnuM zuM thaze ? pachI bIjAne mATenI sAcI dayA, para-dayA jAgaze. bIjuM che garIbo pratye dayA ANavI te che dravya-dayA. dharma vagaranA dhaniko pratye karUNA lAvavI te che bhAvadayA. A bhAvanA keLavIe. vizva mATe ekAtmabhAva e paNa bhAva keLavavAno mArA jevo ja AtmA sarvatra che. saune sukha priya ane duHkha apriya che. 16. mAdhyasthabhAva :- jenAM mananAM dvAra sadAya khullAM hoya, jene koI paNa dharma pratye pUrvagraha na hoya, jene durAgraha na hoya, navA satyano svIkAra karavA je taiyAra hoya te mAdhyastha bhAva sAthe saumyatA hoya. atirAga paNa nahi ane tiraskAra paNa nahi. vikAsa mATe budhdhimAM mAdhyastha bhAva ane daSTimAM saumyatA haze to satyanuM darzana karI zakaze. * 17, guNAnurAga :- manane suMdara, mulAyama rAkhavA mATe bIjAnAM sArA guNo juo. potAnAM karatAM bIjAmAM rahela viziSTa tattvanI prazaMsA karavI. enA guNanAM rAgI banavAnuM che. guNavaMtonuM bahumAna karavuM. guNanA upAsaka banavuM. guNavAnano saMsarga rAkhavo, ethI evA guNo ApaNAmAM paNa jAgaze. 18. satkathA:- tame sArI ja vAta karo. moMmAMthI strIkathA, dazakathA, rAjakathA, bhojanakathA na Ave, paNa sArI kathA ja Ave, sArA vicAro, sArA bhAvo ne sArA prasaMgo ja potAnI vANImAMthI pragaTa karavA jarUrI che. AvI vyakti ekAMtamAM sArI vAto ja kare. 19. dIrdhadarzitA :- je kaMI kAma karo tenAM pariNAmano ya vicAra karI lyo. pravRtti evI karo ke "bahu lAbhama, alpa phlezama", kalezamuM, eTale udvega. pravRtti mANasanA manane svastha karavA mATe che. jo mana tUTI jatuM hoya, ArtadhyAna thatuM hoya to zuM kAmanuM? pravRtti karo e kalezahIna ane pariNAme suMdara hoya tevI karo. ApaNA jIvananuM pratyeka kAma ciMtana mAMge che. * 125 For Personal & Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCTC jJAnadhArA ( 000 20. vizeSajJa - vizeSajJa mANasa potAnI sAme je vastu Ave enAM 'guNa ane doSa tAravI zake. koI paNa vAtane sAMbhaLyA pachI prajJAthI vicAro, AlocanA karo. dareka vAtanuM zravaNa, manana ane nididhyasana karo. evo mANasa duniyAnAM viziSTa tatvane game tyAMthI zodhI kADhaze. ' 21. vRdhdhAnugAmI:- vRdhdhonAM anugAmI banIe. jeNe mArga joyo che. tenI upara cAle che e bIjAne mArga batAvI zake. emanuM anukaraNa karo to emanuM karelapaNuM. anubhava maLe ane mANasa ThokaramAMthI bacI zake. vRddha eTale jJAnavRddha ane cAritryavRddha. jenI pAse zAnadRSTi hoya, tapanuM dhana hoya, cAritranI samRdhdhi hoya te vRdhdha kahevAya ane tene anusaravAnuM che. 22. vinaya :- jema badhA dharmonuM mULa dayA che tema badhAM guNonuM mULa e vinaya che. vinaya haze to bIju badhuM Avaze. vinaya eTale sIdhuM pAtra, avinaya eTale UMdhuM pAtra. sIdhuM pAtra hoya to vastu emAM rahI zake; UMdhu pAtra hoya to vastu DhoLAI jAya. je vinayazIla hoya che enAmAM kAMI paNa reDo tene te jhIlI leze. je vinaya dAkhave che te AgaLa vadhI zake che. emAMthI ja jJAna, darzana, cAritra ane aMte mokSa prApta thAya che. 23. kRtajJatAH- koIe ApaNA mATe nAnuM paNa kArya karyuM hoya to ApaNe anekagaNuM karIne pAchuM vALavuM joIe. ApaNI upara guruno, mAtA-pitAno, ApaNane madada karanArano, samAjanI sahAya meLavI AgaLa AvyA hoya teno, ane paMcamahAbhUtono upakAra rahelo che. A RNa cUkavavA mATe to roja emanuM smaraNa karavuM ghaTe, divya AtmAnI vicAraNA karavI ghaTe. A kRtajJatA ApaNane cAra vAta zIkhave che. koIe ApaNI para upakAra karyo hoya to te kadI bhUlavo nahi. koInAM mATe tame upakAra karyo hoya to ene kadI yAda karavo nahi. koIe ApaNI para apakAra karyo hoya to ene mAphI AvI. ApaNAthI koI para apakAra thaI gayo hoya to sAmA mANasanI mAphI mAMgavI. 24. parahitanirataH- paropakAra karavAmAM ja svaupakAra mAnavo. pArakAnAM hitamAM magna thavAnI tamannA jAgavI joIe. e AsapAsanAM badhAno vicAra kare, tene sudhAre ane samAjane AgaLa lAvavAmAM sahAyaka thAya. parahitamAM hakArAtma ane nakArAtmakaka beu bhAvo rahelAM che. saunuM bhaluM karavuM te hakArAtmaka ja 126 che For Personal & Private Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSC C jJAnadhArA O70 koIno upakAra na levo te nakArAtmaka. pArakAnuM letAM mANasane duHkha thavuM joIe. upakAra karo paNa te loko mATe nahi paNa tamArA AtmAnAM AnaMda khAtara. 25. labdhalakSa:- aMtaranAM timiranA thara toDavA mATe mahAtejanI jarUra paDe che. A tejanI jhAMkhI karavI e ja mAnavajIvanano mukhya hetu che. AnuM nAma labdhalakSa. Aje mAnavI sAdhanone ja sAdhya mAnI beTho che, mANasa savArathI sAMja sudhI saMgrahanI pAchaLa paDyo che. paNa e bhUlI jAya che ke e ApaNuM jIvanalakSya nathI. loko bIjAnA kAmI vAto sAMbhaLavA pAchaLa jiMdagI vitAvI nAkhe che. mATe bhagavAna mahAvIre kahyuM che ke bIjAne jANavA pahelAM tuM tArA AtmAne oLakhavA mathe, jo tuM tane jANIza to ja bIjAne jANI zakIza... jagatanI sarva cIjo parivartanazIla che. bahAranAM paDa judAM lAge che paNa enI aMdara rahelo AtmA eka ja che. ApaNe enuM darzana karavuM e ApaNuM lakSa che heya, joya, upAdeya eTale ke jIvanamAM zuM choDavA lAyaka che, zuM vicAravA ke jANavA lAya che ane zuM AcaravAlAyaka che enuM dhyeya spaSTa thaI javuM joIe. ApaNe zA mATe janmyA chIe, zA mATe jIvavuM che eno vicAra karavo joIe. huM kyAM thI Avyo chuM? zuM sAthe lAvyo chuM kyAM javAno chuMA prazno tamArA AtmAne pUcho - dhIre dhIre tamAruM dhyeya spaSTa thaze. mokSa e ApaNuM lakSa che. darzana, jJAna, cArathyi e ApaNAM sAdhana che. A sAdhano meLavavA mATe ApaNe lAyaka banavAnuM che. - Ama, dharmaratna dvArA eka pachI bIjo sadaguNa enAM krama pramANe Avato jAya che. eka sadguNanuM vAMcana, zravaNa, ne manana bIjA sadaguNone kheMcI lAve che che. ApaNe dareka A rIte dharmane jIvanamAM utAravAno che. yuvAno paNa A dizA tarapha jarUra Avaze je ApaNe ja enAM jIvaMta dRSTAMta banI zakIe to Ajano yuvAna e AvatI kAlanI AzA che. AjanuM sarjana che, zaktiono svAmI che. UrjAno dhAraNahAra che. evo yuvAna jAge, jANe ke huM zuM chuM to A duniyA eka naMdanavana banI jAya, A duniyA eka svarga banI jAya. paNa jo e jANe nahi to pachI e kAM to dhanamAM lapaTAI jAya, kAM kIrtimAM , kAM bhogamAM, kAM aMdha sAMpradAyikatAmAM aTavAI jAya te enI zakti je vikAsa mArge javI joIe e vinAza mArge jAya je IcchavA yogya nathI ja. yuvAnanuM baLa evuM che ke jenAM * 127 che For Personal & Private Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c) C jJAnadhArA 100 vaDe tame dhAro e sAdhya karI zako cho kAraNa yuvAna e to zaktino strota che. enuM baLa amuka samaya mATe ja hoya che. e samaye e baLa-zakti lAparI to vAparI nahi to gaI. yuvAnI Ave che, baLa-zakti laIne Ave che paNa eno UgavAno-khIlavAno kALa e bahu maryAdita che, e rahe nahi. ghaDapaNa Ave e jAya nahi, e ApaNane laIne jAya. emAMthI je kAI bacAvI zake ema hoya to A yuvAnI che, e samayamAM jo samyapha dizA, sAcuM jJAna maLI jAya to jIvana palaTAI jAya. A yuvAnI mANasomAM ja nahi paNa kudaratamAM paNa jovA maLe che. kheDUta mATImAM bIja-pANI-khAtara nAkhIne vAve che. ene vizvAsa che ke A bIja dharatI phADIne bahAra Avaze kAraNa ke e bIja che. patharo ke hIro vAvo to e bahAra nahi Ave. je nAnakaDuM bIja che, emAM zakti che ke e dharatI pADIne bahAra Avaze. bIjamAM UrjA che to e dharatI phADI zake che. mANasamAM, yuvAnamAM Urja che to e zuM na karI zake ane mANasa bIja karatAM koI rIte ocho nathI paNa e potAnAmAM rahelI zaktine jANe nahi to e badhI zakti bahAra-duniyAnI vastuo mATe kharcI nAMkhe che ane potAne mATe devALiyo banI jAya che. moTA bhAganA mANaso badhuM bheguM karI - ahIM ja mUkIne jAya che. ApaNo jainadharma bahu spaSTa vAta kare che, AtmA so paramAtmA. A svamAMthI potAnAmAMthI eka bhagavata tatva UbhuM karavAnuM che. A ApaNo dharma che. ApaNane A vAraso maLyo che ane e vAraso jo koI sAcavI zake ema hoya to yuvAno sAcavI zakaze. AjanI peDhIne. e anubhava karAvavo paDaze ke potAnI aMdara ja A UrjA, zakti rahelI che ene jANIne upayogamAM levAnI che. For Personal & Private Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturvidha saMghamAM laMDanasthita harSadabhAI vItarAgamArganI vartamAna insTiTyUTa oNpha nolaoNjI laMDananA samayanI samasyAo, bhAva vAIsa ceramena che.' videzomAM yuvAnone jenA pariNAmo ane samAdhAna | dharma zIkhave che. keTaloga projekTa jena pIDicAmAM # harSadabhAI saMgharAjakA (laMDana) saMkaLAyelA che. 1. yuvAnone dharmAbhimukha karavAnI samyapha dizA: jaina dharmanuM pAlana karavuM atikaThina che, evI sAdhAraNa chApa samAjamAM che. khAsa karIne upavAsa, AyaMbila vagere anazananAM anuSThAnone ja tapa mAnavAmAM Ave che ane AjanI jIvanapaddhatimAM yuvA varga A tapane karavAmAM kAyara che. - bAra prakAranAM tapa ke jemAM anazanathI paNa vizeSa tapa je sahelAIthI karI zakAya tema ja bAhya tapathI svAthyane thato lAbha tema ja atyaMtara tapa dvArA jIvananI guNavattA - "Quality of life" sudhArI zakAya tevuM jJAna ApavAnI, jarUra che. koI paNa prakAranuM dabANa karavAthI yuvA varga dharmathI dUra thaI jaze ane e daSTithI sAdhu bhagavaMtoe paNa upAzrayamAM AvatA yuvAnone pratyAkhyAna levA mATe zaramAvavA na joIe. - bhAratamAM thoDA aMze, paraMtu paradezamAM ativizeSa bhASAno prazna vicAra mAgI che. prAkRta, saMskRta to bAjue, Aje gujarAtI samajavAnI paNa muzkelI che. A dhyAnamAM rAkhI jaina dharmanuM jJAna sAdI bhASAmAM ane yuvAno samaje evI bhASAmAM, dA.ta. aMgrejImAM - ane tarka sahita ApavAno prayAsa karavo joIe. mUrtipUjaka saMghomAM pUjA vagere anuSThAno bahu ja lAMbAM hoya che ane yuvA peDhI 3-4 kalAka mATe temAM hAjarI ApavA rAjI na thAya te svAbhAvika che. uparAMta AmAM paNa bhASA-samajaNano prazna che, to A bAbate vicAravimarza ane 129 17 For Personal & Private Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OMS (c) jJAnadhAra 70 karI TUMkAM ane raspada anuSThAnonI yojanA karavI Avazyaka che. 2. jaina dharmanAM vaijJAnika tathyo ane dharmanI vAtone vaijJAnika rIte rajU karavAnI paddhatiH - jaina dharmanI keTalIka vAto kevalIgamya che ane tenI carcA karavI asthAne che. dA.ta. jaina bhUgoLa ane AjanI ApaNI bhUgoLa taduparAMta amuka bAbatomAM AmnAya bhedo paNa che. dA. ta. bhagavAna mahAvIranA jIvananI ghaTanAo, mAtA trizalAne Avela svapno (14-16), devalokanI saMkhyAM (12-16) vagere. AvA viSayone gauNa karavAnI jarUra che. je vastu samajI zakAya nahIM tenI carcA karavI ayogya che. keTalIka vAto taddana vijJAna sAthe sahamata che ane te vigata spaSTa karavAnI jarUra che. dA. ta. kaMdamULa na khAvAnuM kAraNa: anaMtakAya che te samajAvavuM kaThina che eTale prathama vaijJAnika kAraNo samajAvavAM - phaLa ane lIlotarImAM alpahiMsA thAya che, jyAre kaMdamULa kADhavAmAM saMpUrNa choDano nAza thAya che. vaLI, AsapAsa dharatImAM rahetA anya jIvone paNa duHkha thAya che ane sUryanA tApa vagara taiyAra thayela vanaspatimAM sAtvikatA paNa ochI hoya che. pachI anaMtakAya che tevuM puravAra thaI zake che te rIte samajAvavuM -eka baTeTAnA aneka TukkA karI vAvavAthI darekano choDa thAya che, kAraNake e sarvemAM jIva che. vaTANAno eka dANo-pratyeka vanaspati-nA be bhAga karavAthI eka paNa Ugaze nahIM, kAraNake eka ja jIvano nAza thaI jAya che. A yugamAM rajU karavA mATe rasaprada sAdhano uparyukta che ane InTaraneTa dvArA ghaNI ja mAhitI maLI zake che teno yogya rIte upayoga karavAthI rajUAtane AkarSaka karI zakAya ane vizALa janasamudAyane pahoMcADI zakAya. 3. caturvidha saMgha saMcAlana : - A yugamAM jaina dharma vibhAjita thaI rahyo che te rokavuM atiAvazyaka che, mAnyatA bheda, anuSThAna ane kriyAbheda vagere rahevAnA, paraMtu bhedathI uparanI vigatone gauNa karavAmAM Ave che. bhagavAna mahAvIra eka ja che. tIrthaMkara 24 che. janma 130 14 For Personal & Private Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCTC jJAnadhAra : dravya, kALacakra, karmasiddhAMtamAM koI bheda hoI zake nahIM. anya dharmomAM paNa bheda ane vibhAjana hoya che, paraMtu teo dharmanA nAmamAtrathI haMmeza eka hoya che. dA. ta. IslAma dharma ane zIkha dharma. teo vebasAITa dvArA potAnA dareka phirakAone joDI rAkhe che tema ja "eka dharmanA nAme aneka muzkelIono sAmano karI zake che. hAlanA samayamAM jaina yAtrAnAM sthaLomAM je vikhavAda che ane samAjane karoDo rUpiyAnuM nukasAna thaI rahyuM che te kharekhara khedanIya che. bhAratIya stare tema ja AMtararASTrIya stare sarva phirakAnI mAdhyastha samiti hovI jarUrI che. AvI yojanAnI saphaLatAmAM AgAkhAnanA IsmAIlI samAjamAM, pU. pramukhasvAmInA svAmInArAyaNa samAjamAM, terApaMthI jaina samAjamAM - jyAM eka ja pramukhanA AdhAre samAja pragati kare che te noMdhapAtra che. 4. caturvidha saMghane joDatI kaDI : ApaNe bharatakSetranA rahevAsI chIe. vartamAna yuganA ApaNA carama tIrthaMkara bhagavAna mahAvIra svAmI che. hAla zrI mahAvIra svAmInuM zAsana cAle che. A eka ja kaDIne joDatI kaDI jAhera karI anya vicAraNA karI zakAya. 5. jaina zikSaNanI Adarza paddhati : vartamAnakALamAM vividha phirakAo bALako mATe jaine zikSaNanI paddhationo upayoga karI rahyA che. temano puruSArtha prazaMsAne pAtra che. koI paNa eka paddhatine Adarza gaNAvavI ayogya thaze. Adhunika sAdhanono upayoga karavo Avazyaka che : zreNIvAra pustako, suMdara citro, uttama chapAmaNI, vividha bhASAono upayoga, kamyuTarano yogya upayoga, pAvara poInTa vagere, InTaraneTano yogya upayoga-yuTayUba vagere. * upara muddA naMbara 3mAM sUcavyA mujaba mAdhyastha samiti hoya to eka ja dhoraNanAM zikSaNa sAdhano vizvabharamAM vAparI zakAya, bhale te phirakAo pramANe vibhAjita hoya. Adarza paddhati mATe eka kAryavAhaka samitinI nimaNUka karavI joIe ane vicAravimarza karI yogya sAdhano ucca kakSAnA banAvaDAvavA joIe. jeTaluM banI * 131 1che For Personal & Private Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ JOBC jJAnadhAca 0jha70 zake teTaluM jJAna kalAsa dvArA rUbarUmAM ApavAnI vyavasthA karavI joIe ane vidyArthIo sAthe carcA thAya te jarUrI che. 6. sAMpradAyika ane paraMparAgata mAnyatAo : sAMpratakALamAM je mAnyatAo che te dezakALa pramANe parivartita thayela che. mULa zAstrAnusArI mAnyatAmAM takalIpha paDavAthI temAM pheraphAra, aMzeaMze thAya che ane samAja teno svIkAra paNa karI le che. dA. ta. laMDana zaheramAM ziyALA daramiyAna bapore 3 vAgye sUryAsta thaI jAya che. je loko rAtribhojana tyAga karavA icche che teone mATe kaThinAI che, kAraNake nokarI athavA dhaMdhAmAM hoya teo e samaye bhojana na karI zake eTale ghaDiyALanA samaya pramANe dhAraNA karI le che. unALAmAM paNa sUryAsta "rAtrinA 10 vAgye thAya che e paNa sAMjanA samaye cauvihAra dhArI le che. paryuSaNa parva daramiyAna upAzrayamAM pratikramaNa karavA mATe sAMjanuM bhojana karI samayasara pahoMcavuM zakya na hovAthI ghaNA loko kAma parathI sIdhA pratikramaNa karavA jAya che ane pratyAkhyAna Avazyaka maryAdita karI pratikramaNa bAda bhojana kare che. "pratikramaNa ja na kare e karatAM A pramANe to kare che" e daSTie samAja eno svIkAra kare che. Ama, sAMpratakALanA badalAyelA pravAhamAM parivartana jarUrI che. A mATe svIkArya "madhyama mArganI vicAraNA jarUrI che. zAstranusArI kriyAo thaI zake to te mujaba mArgadarzana samAjane ApavuM joIe ane na thaI kaze to tene mATe yogya, saraLa mArganI racanA karavI jarUrI che. 7. dAna-pravAha : jaisamAja anya samAjonI sarakhAmaNImAM dAna devAmAM ghaNo ja AgaLa che. mAnyatAnusAra jinAlayanA nirmANamAM sahakAra ApanAra zrAvaka mokSagAmI thAya che ane tethI jinAlayonI saMkhyA rojabaroja vadhavAmAM che. jyAM jinalAya na hoya tyAM banAvavuM Avazyaka che, paraMtu hAla muMbaI jevA zaheramAM khUNekhUNe jinAlayonA nirmANa thAya che te vicAra mAgI le che. nizALo, davAkhAnAM, hospiTala vagere samapayogI saMsthAonI ghaNI ja jarUra che, jemAM madhyama varganA jaina parivAro alpa mUlya sevAo pAmI zake ane 4 132 " For Personal & Private Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 jJAnadhArA 0790 anya dharmIone paNa lAbha maLe tethI jaina dharmano prabhAva sAro paDe. sAMbhaLavA mujaba sAdhu vargamAM laukika sevA karavAnI prathA vadhatI jAya che te yogya che ke nahIM tenI vicAraNA jarUrI che. potAnA prabhAvathI vizeSa dAnarAzi bhegI karI zake che ane samAjamAM tema ja anyamAM doSita ThaherAvAya che. IslAma samAjamAM kamAtA sabhyone amuka TakA dAna samAjane karavAnI vyavasthA che. Ama karavAthI dareka parivAra taraphathI eka najIvI rakama dara mAse jamA thAya che. samAja vistRta hovAthI eno guNAkAra karavAthI dharakhama rakama saMsthAmAM jamA thAya che ane vAraMvAra dAna mAgavAnI jarUra rahetI nathI. nAmadAra AgAkhAnanI IsmAIlI koma A prathAno uttama dAkhalo che ane teo potAnI nizALo, davAkhAnAM, raheNAka - kolonI vagere lAbha samAjane Ape che. 8. ekAMtika kriyAkAMDa vagere : jaina dharmamAM A kriyAkAMDane mithyAtva gaNavAmAM Ave che. je loko AvI kriyAone parivartita karIne "jaina" kriyA kare che, teono bacAva evo che ke anya dharmamAM jaina parivAro jAya ane tyAM AvI kriyAo kare e karatAM ApaNe ja temane A kriyA karavAmAM sahAyabhUta thaIe to teo "jaina" rahe. jaina dharmamamAM kriyA-anuSThAna phakta mananI ekAgratA mATe thavAM joIe. emAM koI paNa jAtanI bhautika icchAo na hovI joIe. mananI ekAgratAthI karmabaMdhane rokavAno prayAsa thAya ane nirjarA cAlu hoya eTale "Atmazuddhi"nuM pramANa vadhe te ja dhAraNA karI kriyA-anuSThAna karavAM joIe. jo jaina dharmanA karmasiddhAMtane kAyama rAkhavo hoya to temAM ekAMtika kriyAkAMDane koI ja sthAna nathI, e vAta samajavI ane samajAvavI agatyanI che. A mATe je saMsthAo/samAja vyaktio A mArge hoya temanI eka mahAsabhA bolAvI, carcA-vicAraNA karI ane te ja kriyAone punaH parivartita karI jaina siddhAMta anurUpa karavAno prayAsa karavo joIe. tyAra bAda AvI yiAono jaina dharmamAM asvIkAra thavo joIe. 9. dIkSArthI-zramaNa-zramaNI : A viSayamAM zrI terApaMtha samAjanI lADanUmAM je vyavasthA che te For Personal & Private Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCT9 jJAnadhArA 100 anumodanIya che. dIkSA tema ja zramaNa bhAvArthI mATe tyAM prazikSaNanI yojanA che ane prAkRta, saMskRta ane jinAgamanA saMpUrNa abhyAsa bAda ja temane sAdhudIkSA athavA zramaNadIkSA ApavAmAM Ave che. A abhyAsakALa daramiyAna lADabUsthita vayovRddha sAdhu bhagavaMtonI sevA karavAnuM kArya paNa teo kare che, jethI teone veyAvacca karavAno anubhava thAya che ane pariNAmarUpe muddA naMbara 13mAM darzAvela muzkelIno paNa nikAla thaI jAya che. A vyavasthA paNa anumodanIya che. pU. AcAryazrI tulasIjI tema ja mahAprajJajIe zramaNa-zramaNI varganI sthApanA karI "sApa mare nahIM ane lAThI bhAMge nahI" evuM kArya karela che. paradezamAM vasatA jaina samAjane AthI ghaNo lAbha thayo che ane AgAmI peDhInA jaTila savAlono javAba devo nathI paDato. zramaNa-zramaNI videzayAtrAmAM paNa maryAdita chUTano upayoga kare che tema ja kadApi ekAMta sevatA nathI. tethI yuke. ane amerikA jevA pazcimanA dezomAM paNa teo ghaNuM mAna dharAve che ane tyAMnAM vizvavidyAlayomAM paNa pravacano ApavA jAya che. samasta jaina samAjamAM A yojanAno sarvAga svIkAra karavA jevo che. 10. tithibheda : dAresalAma, TAMjhAniyAmAM ghaNAM varSothI eka ja jaina samAja che ane temAM sthAnakavAsI tema ja mUrtipUjaka sabhyo che. sArvajanika svIkArathI paryuSaNanA divaso banne phirakAo ekasAthe ja Ujave che ane eka varSa pAMcamanI saMvatsarI ane bIje varSa cothanI saMvatsarI UjavavAmAM Ave che. alabatta pratikramaNa be judA holamAM, eka ja saMsthAnamAM karavAmAM Ave che, jethI baMne phirakAo saMtoSapUrvaka potapotAnI kriyAo kare che. AvI ja vyavasthA laMDanamAM zrI navanAta vaNika esosiyezanamAM ghaNAM varSothI cAle che. tithibhedanuM mULa jaina paMcAMgamAM che. A mATe je pUjya AcAryabhagavaMto paMcAMganI anumati ApavA mATe javAbadAra hoya teoe vicAra, vimarza karI upara mujabanI vyavasthAne saMmati ApavI paDe. 134 17 For Personal & Private Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C jJAnadhArA tithi e vyavahArakALa che ane nizcayakALamAM koI ja bheda nathI. tithinI vyavasthA paNa samAjanirmita che ane samAja emAM yogya pheraphAra karI zake. parivAronA dAkhalA che. jeo paryuSaNanA prAraMbha pahelAM ja ATha divasa ''paryuSaNa'" Ujave che ane tapa, japa, kriyA, anuSThAna vagere karI le che teonuM mAnavuM che ke Ama karavAthI tapa dvArA maLatuM mAna-pAna samApta thaI jAya che ane mAna kaSAya ghaTe che. 11. vihAranI paddhati : vihAranI paddhati jUnA jamAnAnA rastAo, vAhanavyavahAra vagere para AdhArita hatI. have paristhiti badalAI gaI che. vihAra mukhya vAhanavyavahAranA moTA rastAo para thAya che ane akasmAta vadhatA jAya che. ughADA page mATInI keDI para cAlavuM ane DAmaranA pAkA rastA para calAvuM - bannemAM ghaNo taphAvata che. samaya jatAM sAdhvI-bhagavaMtone ekalAM vihAra karavAnuM paNa jokhamakAraka thaze tevI paristhitinI hAlanA samAcAro AgAhI kare che. vAhananA upayoga vagara vihAra karavAno nirNaya cAlu rAkhavAmAM Ave to nirdoSa pagarakhAM ane rAhadArInI vyavasthAno vicAra karavo jarUrI che. hAlamAM eNraporTamAM vRddha yAtrIone sahAya karavA mATe je vAhana vaparAya che te vIjaLInA upayogathI cAle che ane TUMkA vihAra mATe vAparI zakAya. amuka jagyAomAM AvAM vAhana "solara pAvara"thI paNa cAlatAM hoya che. jo pravacana mATe vIjaupakaraNonA upayogano svIkAra karavAmAM Ave to vIjavAhanano nirNaya sahelo thaI jAya che. 12. vIja upakaraNo : sAMpratakALamAM vIjaupakaraNonA upayoga bAbate vividha mato jovAmAM Ave che. eka tarapha kAMDAghaDiyALamAM baeNTarI hoya to te paherIne sAdhu-bhagavaMtonAM darzana karavAnI manAI che, to bIjI tarapha lAITa, paMkhA, mobAIla phona, mAIka-spIkara sisTama vagereno upayoga paNa thAya che. aMgata upayogane bAju para rAkhI sArvajanika vyavasthAno vicAra karavo agatyanuM che. haoNla moTo hoya ane vastI ghaNI hoya tyAre mAika/sAunDa 135 For Personal & Private Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 jJAnadhArA 0i00 sisTamano upayoga jarUrI jaNAya che. jo pravacana saMbhaLAya nahIM to hAjara rahelI janatA nirAza thaI jAya ane hAjarI ApavAnuM mAMDI vALe tema paNa bane. aMgata upayoga mATe vIjaupakaraNono upayoga ayogya che ane te mATe sAdhusaMghe niyamo karavA jarUrI che. svAthyane kAraNe agara anivArya saMyogone kAraNe zuM karavuM te nirNaya jarUrI che. 13. svAcya ane veyAvacca : A bAbata thoDI carcA muddA naMbara lmAM karela che. vartamAnakALamAM svAstha ane bhojanano vizeSa saMbaMdha che. gocarImAM ghaNI ja takalIpha jovAmAM Ave che. khAsa karIne zaheromAM jyAM bhojana ghaNuM ja moDuM banAvavAmAM Ave che, kAraNake loko kAmadhaMdhethI ghare aMdhArAmAM pahoMce che. vaLI, makAno UMcAM thatAM gocarI mATe ghaNAM pagathiyAM caDyAM bAda daravAjA baMdha hoya to parizrama niSphaLa thAya che. amuka sAdhusaMghomAM baporanI gocarImAM vadhu bhojana laI ane te ja bhojana sAMja mATe rAkhavAnuM svIkArya che ema sAMbhaLeluM che. A badhAM kAraNothI svAthya sAcavavuM kaThina thAya che. - vayovRddha ane jeonuM svAthya kAyamI kharAba hoya temane mATe saMghasaMcAlita Azramo sthApavAnI jarUriyAta jaNAya che. ane zrI terApaMtha saMgha karela vyavasthA anumodanIya che. gocarI mATe saMghonAM rasoDAM calAvavAnI vyavasthAno vicAra karI zakAya. moTAM zaheromAM amuka sAdhAraNa sthitinAM kuTuMbo hoya temane Arthika sahAya karI samayasara gocarI prApta thAya tevI yojanA karI zakAya. uparAMta jeone gocarI vahorAvavAnI bhAvanA hoya, paraMtu saMjogonusAra karI zakatA na hoya teo Arthika sahAya karI saMtoSa prApta karI zake. A ja pramANe auSadhinI vyavasthA paNa karI zakAya. 14. paraThavavAnI paddhati : anya kriyAonI mAphaka sAdhu bhagavaMtone paraThavavAnI paddhati paNa samayanI cuMgAlamAM phasAyelI che. te jamAnAmAM khullI jamIna ghaNI hatI; vanavistAra gAmathI najIka hato ane sthaDIlabhUmi upalabdha hatI. * 136 For Personal & Private Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCTC jJAnadhAra OiO0 hAla zaheromAM rastA uparAMta upAzrayanI pAse koI ja jagyA nathI hotI; vanavistAra to najIkamAM maLavo azakya che. sAMbhaLavA mujaba hAlanI parAvavAnI paddhatithI jaina dharmanA nAmane baTTo lAge che. amuka upAzrayanA makAnanI pAchalI bAju "vADo karavAmAM Ave che ane te jagyA paraThavavA mATe vaparAya che. AmAM AsapAsanAM makAnomAM durgaMdha phelAvAthI jugupsA pedA thAya che. A durgadhanA upadravathI bacavA amuka sthaLomAM agAsIno upayoga karavAmAM Ave che ema sAMbhaLela che. bAda bhaMgI AvIne viTA upADI jAjarUmAM nAkhe che. Ama karavAthI karavuM, karAvavuM ane anumodavuM siddhAMta pramANe karavAno doSa to lAge ja che, to pachI sIdhuM ja jAjarU vAparavAmAM zo vAMdho ? sauthI kharAba paddhatimAM paraThavavA mATe vAsaNano upayoga karavAmAM Ave che ane bahAra DAmaranA rastA para ene pheMkavAmAM Ave che, jene kAraNe AsapAsanAM raheNAko tema ja bajAranI dukAno ane rAhadArIo badhAne jussA thAya che ane jaina dharmanA nAmane hAni pahoMce che. hAlanA tabakke Adhunika jAjarU vAparavAmAM kadAca sauthI ochI hiMsA thAya tevI vakI che, je bAbata carcAvicAraNA jarUrI che. 15. zithilAcAra : dharmamAM zithilAcAranuM mukhya kAraNa samAjamAM thato svIkAra che. islAma dharma, zIkha dharma ane yahUdI dharmamAM custatAne jALavI rAkhavAmAM Ave che. jaina samAjamAM AgAmI peDhIne koI paNa bAbatamAM dabANa karavAmAM AvatuM nathI. bALako namaskAra maMtranuM smaraNa paNa na karatAM hoya ane te bAbata paNa mAbApa AMkha ADA kAna karatAM hoya che. zrAvaka saMghane sAdhusaMghanA ampA-piyA mAnavAmAM Ave che ane A "mAbApa" paNa zithilAcArane nibhAvI lya che. Ajano samAja kadAca bhaya ane lAlacathI cAle che ane ekAMtika kriyAkAMDanA upayoga ane labdhi phoravavAnI vAto sAMbhaLavAmAM Ave che. prazna ghaNo ja jaTila che ane samAjanA vaDIlone ghaNI ja hiMmatathI A bAbatano nikAla karavAnI jarUra jaNAya che. je 137 7 For Personal & Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c)(c)(c)(c)(c)(c) paryuSaNa parva evaM saMvatsarI DaoN. sAgaramala jenA kI ekarUpatA kA prazna - sAhitya kSetre jaina dharmanA mAnyavara vidvAna che. . sAgaramala jaina emaNe jena sAhitya che. paraMparA che je che to ja ane tatvajJAnanA aneka graMtho lakhyA che ane vibhAjita kiyA gayA hai - eka laukika parva aura , dUsare AdhyAtmika parva. paryuSaNa parva kI gaNanA pravacano Ape che. AdhyAtmika parva ke rUpa meM kI gaI hai. ise parvAdhirAja kahA jAtA hai. Agamika sAhitya meM upalabdha sUcanAoM ke AdhAra para paryuSaNa parva atiprAcIna pratIta hotA hai. prAcIna Agama sAhitya meM isa kI nizcita tithi evaM parva dinoM kI saMkhyA kA ullekha nahIM milatA hai. mAtra itanA hI saMketa milatA hai ki bhAdra zukla paMcamI kA pratikamraNa nahIM karanA cAhiye. vartamAna meM zvetAMbara paramparA kA mUrtipUjaka sampradAya ise bhAdrakRSNA dvAdazI se bhAdrazuklA caturthI taka tathA sthAnakavAsI aura teparApathI sampradAya 'Ise bhAdrakRSNA trayodazI se bhAdrazuklA paMcamI taka manAtA hai. digambara paraMparA meM yaha parva bhAdrazuklA caturdazI taka manAyA jAtA hai. usa meM Ise dasa lakSaNa parva ke nAma se bhI jAnA jAtA hai. zvetAmbara paramparA ke bRhadrakalpa bhASya meM aura digambara paramparA ke mUlAcAra meM aura yApanIya paramparA ke grantha bhagavatI ArAdhanA meM dasa kalpoM ke prasaMga meM paNagosavaNa kapa kA bhI ullekha hai. kintu ina granthoM ke sAtha hI zvetAmbara chedasUtra-AyAdasA (dazAzrutaskandha) tathA nizItha meM posavaNa' kA ullekha che. AyAdasA evaM nizItha Adi Agama granthoM meM paryuSaNa (pajosavaNa) kA prayoga bhI aneka atho meM huA hai. nimna paMktiyoM meM hama usake ina vibhinna atha para vicAra kareMge. (1) zramaNa ke dasa kalpo eka kalpa pamosavaNa kalpa' hai. IsakA artha hai - varSAvAsa meM pAlana karane yogya AcAra ke vizeSa niyama. (2) nizItha (10/45) meM ullekha hai ki jo bhikSu pamosavaNA' - 138 For Personal & Private Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ O C jJAnadhArA OC kiMcitamAtra bhI AhAra karatA hai use cAturmAsika prAyazcitta AtA hai. isa sandarbha meM 'posavaNa' meM AhAra karatA hai use cAturmAsika prAyazcitta AtA hai. ina sandarbha meM 'posavaNa' zabda samagra varSAvAsa kA sUcaka nahIM ho. kisI dina vizeSa kA sUcaka ho sakatA hai, samagra varSAkAla kA nahIM. kyoMki sampUrNa varSAvAsa meM AhAra kA niSedha sambhava nahIM hai. puna: bhI kahA gayA hai ki jo bhikSu aparyuSaNa kAla meM paryuSaNa karatA hai aura paryuSaNa kAla meM paryuSaNa nahIM karatA hai, vaha doSI hai (nizItha 10/43). isa prasaMga meM bhI usakA artha eka dina vizeSa karanA hI adhika ucita pratIta hotA hai. (3) nizItha meM posavaNa kA eka artha varSAvAsa ke lie sthita honA bhI hai. usa meM kahA hai ki jo bhikSu varSAvAsa ke lie sthita (vAsAvAsaM rajjosaviyIsa) ho kara phira grAmAnugrAma vicaraNa karatA hai vaha doSa kA sevana karatA hai. aisA lagatA hai ki paryuSaNa varSAvAsa ke lie eka sthAna para sthita ho jAne kA eka dina vizeSa thA jisa dina zramaNa saMgha ko upavAsapUrvaka kezaloca, vArSika pratikramaNa (sAMvatsarika pratikramaNa) aura posavaNakalpa (varSAvAsa ke niyamo) kA pATha karanA hotA thA. paryuSaNa (saMvatsarI) parva kaba aura kyo~ ? prAcIna graMthoM vizeSa rUpa se kalpasUtra evuM nizItha ke dekhane se yaha spaSTa hotA hai ki paryuSaNa mUlataH varSAvAsa kI sthApanA kA parva thA. yaha varSAvAsa kI sthApanA ke dina manAyA jAtA thA. upavAsa, kezaloca, sAMvatsarika pratikramaNa evuM prAyazcitta, kSamAyAcanA (kaSAyopazamana) aura posavaNAkampa (paryuSaNa-kalpa=kalpasUtra) kA pArAyaNa usa dina ke Avazyaka kartavya the. isa prakAra paryuSaNa ekadivasIya parva thAya. yadyapi nizIthacUrNa ke anusAra paryuSaNa parva ke avasara para telA (aSTama bhakta) karanAM Avazyaka thA. usa meM spaSTa ullekha hai ki 'pajjosavaNAe aThThama na kareI to cauguru', arthAt jo sAdhu N paryuSaNa ke avasara para telA nahIM karatA hai to usa ke guru cAturmAsika prAyazcitta AtA hai. isakA artha ki paryuSaNa ki ArAdhanA kA prArambha usa dina ke pUrva bhI 139 For Personal & Private Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OMMC jJAnadhArA OTOO ho jAtA thA. usa meM ullekha hai ki cAturmAsika pUrNimA evaM paryuSaNa ke avasara para devatAgaNa nadIzvara dvIpa meM jAkara aTAttvika mahotsava manAyA karate hai. digambara paramparA meM Aja bhI ASADha, kArtika aura phAlgana kI pUrNimA (cAturmAsika pUrNimA) ke pUrva aSTAblikA parva manAne kI prathA che. lagabhaga AThavI zatAbdI se digambara sAhitya meM isa ke ullekha milate hai. prAcInakAla meM paryuSaNa ASADha pUrNimA ko mAnAyA jAtA thA aura usake sAtha hI aSTAbdika mahotsava bhI hotA thA. ho sakatA hai ki bAda meM jaba paryuSaNa bhAdrazukla caturthI/paMcamI ko manAyA jAne lagA to usa ke sAtha bhI ada-divasa jaDe rahe aura isa prakAra vaha aTa-divasIya parva bana gayA. - vartamAna meM paryuSaNa parva kA sabase mahattvapUrNa dina saMvatsarI parva mAnA jAtA hai. samavAyAMga ke anusAra ASADha pUrNimA se eka mAsa aura bIsa rAtri pazcAt arthAt bhAdrapada zukala paMcamI ko paryuSaNa-sAMvatsarika pratikramaNa kara lenA cAhie. nizItha ke anusAra pacAsavIM rAtri kA ullaMghana nahIM karanA cAhi. upavAsapUrvaka sAMvatsarika pratikamraNa karanA yaha zramaNa kA Avazyaka kartavya to thA hI, lekina nizIthacUrNi meM udayana aura caDapradyota ke AkhyAna se aisA lagatA hai ki vaha gRhastha ke lie bhI aparihArya thA. lekina mUla prazna yaha hai ki yaha sAMvatsarika parva kaba kiyA jAya ? sAMvatsarika parva ke dina samagra varSa ke aparAdhoM aura bhUla kA pratikamraNa karanA hotA hai, ataH isakA samaya varSAnta hI honA cAhiye. prAcIna paramparA ke anusAra ASADha pUrNimA ko varSa kA antima dina mAnA jAtA thA. zrAvaNa vadI pratipadA se nava varSa kA Arambha hotA thA. bhAdrazukla caturthI yA paMcamI ko kisI bhI paramparA (zAstra) ke anusAra parva kA anta nahIM hotA. ataH bhAdrazukla paMcamI ko sAMvatsarika pratikramaNa kI vartamAna paramparA samucita pratIta nahIM hotI. prAcIna Agama meM jo devasika, rAtrika, pAkSika, cAturmAsika aura sAMvatsarika pratikramaNa kA ullekha hai unako dekhane se aisA lagatA hai ki usa avadhi ke pUrNa hone para hI tat sambandhI pratikramaNa (AlocanA) kiyA jAtA thA jisa prakAra Aja bhI dina kI samApti para daivasika, pakSa kI samApti para pAkSika, cAturmAsika kI samApti * 140 For Personal & Private Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSC C jJAnadhArA 3000 para cAtumArmika pratikramaNa kiyA jAtA hai, usI prakAra varSa kI samApti para sAMvatsarika pratikramaNa kiyA jAnA cAhiye. prazna hotA hai ki sAMvatsarika pratikramaNa kI yaha tithi bhinna kaise ho gaI? nizItha bhASya kI cUrNi meM jinadAsagaNi ne spaSTa likhA hai ki paryuSaNa parva para vArSika AlocanA karanI cAhiye (pakjhosavAsu parisiyA AloyaNA dAyivA). cUM ki varSa kI samApti ASADha pUrNimA ko ho jAtI hai Isa lie ASADha pUrNimA ko paryuSaNa arthAt sAMvatsarika pratikramaNa karanA cAhie. nizItha bhASya meM spaSTa ullekha hai - ASADha pUrNamA ko hI paryuSaNa karanA siddhAnta hai.' sambhavataH isa pakSa ke virodha meM samavAyAMga aura AyArardazA (dazAzruta kaMdha) ke usa pATha ko prastuta kiyA jA sakatA hai jisa ke anusAra ASADha pUrNimA ke eka mAsa aura bIsa rAtri ke vyatIta ho jAne para paryuSaNa karanA cAhie. cUM ki kalpasUtra ke mUla pATha meM yaha bhI likhA huA hai ki zramaNa bhagavAna mahAvIra ne ASADha pUrNimA se eka mAsa aura bIsa rAtri ke vyatIta ho jAne para varSAvAsa (paryuSaNa) kyiA thA usI prakAra gaNadhara ne kiyA, sthaviro ne kiyA aura usI prakAra vartamAna zramaNa nigraMtha bhI karate hai. nizcita rUpa se yaha kathana bhAdra zukala paMcamI ko paryuSaNa karane ke pakSa meM saba se baDA pramANa hai. lekina hameM yaha vicAra karanA hogA ki kyA yaha apavAda mArga thA yA utsarga mArga thA. yadi hama kalpasUtra ke usI pATha ko dekhuM to usa meM yaha spaSTa likhA huA hai ki isa ke pUrva to paryuSaNa evam sAMvatsarika pratikramaNa karanA kalpatA hai, kiMtu varSA Rtu ke eka mAsa aura bIsa rAtri kA atikramaNa karanA nahIM kalpatA hai - "aMtarA vi ya kampaDa (pajaje savittae) no se kapaDa ramaNi uvAiNAvittae." nizItha bhASya 3153 kI cUrNi meM aura kalpasUtra kI TIkAo meM jo bhAdrazukla caturthI ko. paryuSaNa yA saMvatsarI karane kA kAlaka AcArya kI kathA ke sAtha jo ullekha hai vaha bhI isI bAta kI puSTi karatA hai ki bhAdrazukla pAMcamI ke pUrva to paryuSaNa kiyA jA sakatA hai kiMtu usa tithi kA atikramaNa nahIM kyiA jA sakatA hai. nizItha cUrNi meM spaSTa likhA hai ki "AsADha pUrNimAe povanti esa che. 141 bhajana For Personal & Private Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnadhArA 100 usaggo sesakAla pajosevantANuM avavAto. avavAte vi savIsasatirAtamAsAto pareNa atikameuNa vaThThati savIsasatizata mAse puNe jati vAsakhetaM Na labhUti to kakha hekTAvi pajajosaveyanva. puNimAe paMcamIe, dasamIe, evamAdi palvesu pajusayaa no apavesu" arthAt ASADha pUrNimA ko paryuSaNa karanA yaha utsarga mArge hai aura anya samaya meM paryuSaNa karanA yaha apavAda mArga che. apavAda mArga meM bhI eka mAsa aura bIsa dina arthAt bhAdra zukla paMcamI kA atikramaNa nahIM karanA cAhiye. yadi bhAdra zukla paMcamI taka bhI nivAsa ke yogya sthAna upalabdha na ho to vRkSa ke nIce paryuSaNa kara lenA cAhiye. apavAda mArga meM bhI paMcamI, dazamI, amAvasyA evaM pUrNimA karanA cAhiye, anya tithio meM nahIM. isa bAta ko lekara nizathI bhASya evaM cUrNi meM yaha prazna bhI uThAyA gayA hai ki bhAdra zuklacaturthI ko aparva tithi meM paryuSaNa kyoM nahIM kiyA jAtA hai. isa saMdarbha meM kAlaka AcArya kI kathA dI gaI che. kathA isa prakAra che - kAlaka AcArya vicaraNa karate hue varSAvAsa hetu ujjayinI pahuMce, kintu kinhIM kAraNe se rAjA ruTa ho gayA, ataH kAlaka AcArya ne vahAM se vihAra karake pratiSThAnapura kI ora prasthAna kiyA aura vahIM ke zramaNa saMgha ko Adeza bhijavAyA ki jaba taka hama nahIM pahuMcate taba taka Apa loga paryuSaNa na kare. vahoM kA sAtavAhana rAjA zrAvaka thA, usane kAlaka AcArya ko sammAna ke sAtha nagara meM praveza karAyA. pratiSThAnapura pahuMcakara AcArya ne ghoSaNA kI ki bhAdrazukla paMcamI ko paryuSaNa kareMge. yaha sunakara rAjAne nivedana kiyA ki usa dina nagara meM Indramahotsava hogA. ataH AM5 bhAdrazukla SaSThi ko paryuSaNa kara le, kiMtu AcArya ne kahA ki zAstra ke anusAra paMcamI kA pratikramaNa karanA kamya nahIM hai, Isa para rAjA ne kahA ki phira Apa bhAdrazukla caturthI ko paryuSaNa kare. AcArya ne isa bAta ko svIkRti de dI aura zramaNa saMghane bhAdrazukla caturthI kA paryuSaNa kiyA. yahIM aisA lagatA hai ki AcArya lagabhaga bhAdrakRSNa pakSa ke antima dina meM hI pratiSThApura pahuMce the aura bhAdrakRSNa amAvasyA ko paryuSaNa karanA ka 142 17 For Personal & Private Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C jJAnadhArA O sambhava nahIM thA. yadyapi ve amAvasyA ke pUrva avazya hI pratiSThAnapura pA~ca cUke the kyoM ki nizItha cUrNi meM yaha bhI likhA gayA hai ki rAjA ne zrAvako ko Adeza diyA ki tuma bhAdra amAvasyA ko pAkSika upavAsa karanA aura bhAdrazukla pratipadA ko vividha pakavAnoM ke sAtha pAraNe ke lie munisaMgha ko AhAra pradAna karanA. hU~ ki zAstraAjJA ke anusAra sAMvatsarika pratikramaNa ke pUrva telA karanA hotA thA, ata: bhAdra zukla dvitIya se caturthI taka zramaNa saMgha ne telA kiyA. bhAdrazukla paMcamI ko pAraNA kiyA. janatA ne AhAra-dAna kara zramaNa saMgha kI upAsanA kI. IsI kAraNa mahArASTra deza meM bhAdrazukla paMcamI zramaNa pUjA ke nAma se bhI pracalita hai. yaha bhI sambhava hai ki IsI AdhAra para hindu paraMparA meM RSi paMcamI kA vikAsa huA hai. paryuSaNa / dazalakSaNa aura digambara paramparA jaisA ki hamane pUrva meM nirdeza kiyA ki digambara grantha mUlAcAra ke samayasArAdhikAra kI 118vIM gAthA meM aura yApanIya saMgha ke grantha bhagavatI ArAdhanA kI 423vIM gAthA meM dasa qalpoM ke prasaMga maiM paryuSaNa-kalpa kA ullekha hai. aparAjitasUri ne bhagavatI ArAdhanA kI TIkA meM pAsavaNa kappu kA artha varSAvAsa ke lie eka sthAna para sthira rahanA hI kiyA jo zvetAMbara paramparA ke mUla artha ke adhika nikaTa hai. unhoMne cAturmAsa kA utsarga kAla 120 dina aura apavAda kAla 100 dina batAyA hai. yahA~ zvetAMbara paramparA se unakA bheda spaSTa hotA hai kyoM ki zvetAMbara paramparA meM yaha apavAda kAla bhadra zuklA 5 se kArtika pUrNimA taka 70 dina kA hI hai. isa prakAra vai yaha mAnate haiM ki utsarga rUpa meM to ASADha zuklA pUrNimA ko aura apavAda rUpa meM unake 50 dina pazcAt taka kabhI bhI paryuSaNa arthAt varSAvAsa kI sthApanA kara lenI cAhie'. isa prakAra digambara paramparA meM varSAyoga kI sthApanA ke sAtha aTAhika parva mAnane ki jo prathAya hai vazI paryuSaNa ke mUla hArda ke sAtha uparyukta lagatI hai, mUlata: yaha ASADha pUrNimA ke ATha dina pUrva se manAyA jAtA hai. jahA~ taka dazalakSaNa parva ke itihAsa kA prazna hai vaha adhika purAnA nahIM 143 For Personal & Private Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c)(c) jJAnadhArA 100 hai. mujhe aba taka kisI prAcIna grantha meM isakA ullekha dekhane ko nahIM milA hai. yApi 17vI zatAbdI kI eka kRti vratatithinirNaya meM yaha ullekha avazya hai ki dazalAkSiNaka vrata meM bhAdrapada kI zuklA paMcamI ko pauSadha karanA cAhie. isase parva kA bhI mukhya dina yahI pratIta hotA hai. "kSamAdharma ArAdhanA kA dina hone se bhI yaha zvetAmbara paramparA kI saMvatsarI-parva kI mUlabhAvanA ke adhika nikaTa baiThatA hai. AzA hai digambara paramparA ke vidvAna Isa para adhika prakAza DAleMge. isa prakAra digambara paramparA meM paryuSaNa prAraMbha kA utsarga kAla ASADha pUrNimA aura apavAda kAla bhAdrazuklA paMcayI mAnA jA sakatA hai. samanvaya kese kare uparyukta vivecana se spaSTa hai ki ASADha pUrNimA paryuSaNa (saMvatsarI) parva kI pUrva sImA hai aura bhAdra zuklA 5 antima sImA hai. isa prakAra paryuSaNa ina donoM tithiyoM ke madhya kabhI bhI parva tithi meM kiyA jA sakatA hai. zvetAMbara evaM digambara donoM paramparAoM ke anusAra ASADha pUrNimA ko kezaloca, upavAsa, evaM sAMvatsarika pratikramaNa kara varSAvAsa kI sthApanA kara lenI cAhiye yaha utsarga mArga hai. yaha bhI spaSTa hai ki binA kisI vizeSa kAraNa ke apavAda mArga kA sevana karanA bhI ucita nahIM hai. prAcIna yuga meM jaba upAzraya nahIM the tathA sAdhu apane nimitta se bane upAzrayoM meM nahIM Thaharate the, taba yogya sthAna kI prApti ke abhAva meM paryuSaNa (varSAvAsa kI sthApanA) kara lenA sambhava nahIM thA. punaH sAdhu-sAdhvIyoM kI saMkhyA adhika hone se AvAsa-prApti-sambandhI kaThinAI barAbara banI rahatI thI. ataH apavAda ke sevana kI sambhAvanA adhika banI rahatI thI. svayaM bhagavAna mahAvIra ko bhI sthAna-sambandhI samasyA che kAraNa varSAkAla meM vihAra karanA paDA thA. nizithacUrNi kI racanA taka arthAt sAtava-AThavI zatAbdI taka sAdhusAdhvI sthAna kI upalabdhi hone para apanI evaM sthAnIya saMgha kI suvidhA ke anurUpa ASADha zukla pUrNimA se bhAdrazuklA paMcamI taka bhI paryuSaNa kara lete the. yadyapi isa yuga tarapha caityavAsI sAdhuo ne mahotsava ke rUpa meM parva 144 For Personal & Private Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CSC) C jJAnadhArA C SSC manAnA tathA gRhastha ke samakSa kalpasUtra kA vAcana karanA evaM sAMvatsarika pratikramaNa karnA Adi prAraMbha kara diyA thA, kintu taba bhI kucha kaThora AcAravAna sAdhu the jo Ise AgamAnukUla nahIM mAnate the. unhIM ko lakSya meM rakha kara cUrNikAra ne kahA thA, yadyapi sAdhu ko gRhasthoM ke sammukha paryuSaNa kalpa kA vAcana nahIM karanA cAhie kintu yadi pAsatthA (caityavAsI-zithilAcArI sAdhu) paDhatA hai to sunane meM koI doSa nahIM hai. lagatA hai ki AThavI zatAbdI ke pazcAt kabhI saMgha kI ekarUpatA ko lakSa meM rakha kara kisI prabhAvazAlI AcArya ne apavAda kAla kI atima tithi bhAdrazukala caturthI/paMcamI ko paryuSaNA (saMvatsarI) mAnane kA Adeza diyA ho. yadi saMpUrNa jaina samAja kI ekatA kI daSTi se vicAra kare to Aja sAdhu-sAdhvI varga ko sthAna upalabdha hone meM samAnyatayA koI kaThinAI nahIM hotI hai. Aja sabhI paramparA ke sAdhu-sAdhvI ASADha pUrNimA ko varSAvAsa kI sthApanA kara lete hai aura jaba apavAda kA koI kAraNa nahIM hai to phira apavAda kA sevana kyuM kiyA jAya, dUsare bhAdrapada zukla pakSa meM paryuSaNa/ saMvatsarI karane se, jo apakAya aura trasa kI virAdhanA se bacane ke lie saMvatsarI ke pUrva kezaloca kA vidhAna thA, usakA koI bhUla upadezya hala nahIM hotA hai. varSo meM bAla ke bhAgane se apakAya kI virAdhanA aura trasa jIva kI utpatti kI sambhAvanA hotI hai. ataH utsarga mArga ke rUpa meM ASADha pUrNimA ko paryuSaNa/saMvatsarI karanA hI upayukata hai isa meM Agama se koI virodha bhI nahIM hai aura samagra jaina samAja kI ekatA bhI bana sakatI hai. sAtha hI do zrAvaNa yA do bhAdrapada kA vivAda bhI svAbhAvika rUpa se hala ho jAtA hai. " yadi apavAda mArga ko hI svIkAra karanA hai to phira apavAda mArga ke antima dina bhAdrazuklA paMcamI ko svIkAra kiyA jA sakatA hai. isa dina sthAnakavAsI, terApaMthI evaM mUrtipUjaka sampradAya ke kucha gaccha to manAte hI hai, zeSa mUrtipUjaka samAja ko bhI isa meM Agamika daSTi se koI bAdhA nahIM AtI che. kyoM ki kAlakAcArya kI bhAdrapada zukala caturthI kI vyavasthA apavAdika - 145 che , For Personal & Private Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCC jJAnadhArA GOOGO vyavasthA thI aura eka nagara-vizeSa kI paristhiti vizeSa para AdhArita thiI. sambhavataH yadi kAlakAcArya bhI dusare varSa jIvita rahate to svayaM bhI caturthI ko paryuSaNa nahIM karate. unake ziSya varga ne ise guru kA antima Adeza mAna kara caturthI kI paramparA kI ho, paraMtu isameM parivartana karanA Agama viruddha nahIM hai. yaha tarka ki aisA karane meM eka dina kI AlocanA ucita nahIM hai ryo ki hama AlocanA 360 dina karate hai, jaba ki varSa meM 354 dina hI hote hai. punaH adhika mAsa vAle varSa meM 384 dina hote hai, kyA isa meM 24 dina kI AlocanA zeSa raha jAtI hai? yaha saba vicAra yuktisaMgata nahIM hai. isI prakAra Agama grantha ko choDakara 15vIM-16vI zatAbdI ke AcAryo ke granthoM ko AdhAra mAna kara vivAda karanA bhI ucita nahIM hai. punaH nizIthacUrNi ke anusAra caturthI aparva tithi hai; ataH bhAdrazuklA paMcamI ko kSamA parva kA mUla dina cuna liyA jAve. zeSa dina usake Age hoM cA pIche, yaha adhika mahattva nahIM rakhatA hai - suvidhA kI daSTi se una para eka Ama sahamati banAI jA sakatI hai. bhAdrazuklA paMcamI ko digambara paramparA ke anusAra bhI kSamAdivasa hai hI, ataH isa dina para saMpUrNa jaina samAja eka ho sakatA hai. jahAM taka kSaya yA vRddhi tithi kA prazna hai "kSaye pUrvA vRddhe uttarA" ke umAsvAti ke siddhAMta ko mAnya kara liyA jAve. adhika mAsa ke prasaMga para yA to laukika paMcAMga ke anusAra adhika mAsa gauNa mAna jAye athavA phira Agamika AdhAra para ASADha yA pauSa mAsa kI hI vRddhi mAnI jAya. yahI kucha sUtra hai jina ke AdhAra para ekatA ko sAdhA jA sakatA hai. saMdarbha sUci: (1) nizIthacUrNi, 3217 (2) jIvAbhigama-nandIvara dvIpa varNana (3) bhagavatI ArAdhanA, gAthA 423 (4) vahI gAthA 423 kI TIkA, pR. 334 (5) dazalAkSaNika vrate bhAdrapada mAse zukle zrI paMcamI dine pauSadha kArya:- vratatithinirNaya, pR. 24. DaoN. sAgaramalajI,phona: 07364222218. mo: 09424876545. - 146 che For Personal & Private Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ YOXTOYOXTOYOXOXOXO Some Challenges before the Dr. Nileshbhai four fold Jain community in is Jain Scholar modern times, their estimated & Emeritus repercussions and possible Somaiya College, solutions as per my perspective Ghatkopar - Mumbai. Dr. Nilesh Dalal Some Challenges before the four fold Jain community in modern times, their estimated repercussions and possible solutions as per my perspective. Like any other community, contemporary Jain community too faces a host of problems. Some problems are similar to those faced by other communities. They arise due to the innate nature of human beings, prevailing political - social - economic conditions and the drastic changes that have occurred due the of the impact of scientific and technological revolution. On the other hand, certain problems are specific to Jain community due to its accepted belief system, culture and tradition. (1) There is a sever dscordance between the religious aspect of life and that of pursuance of means of livelihood. Life has become compartmentalised. Hence the relious aspect of life is segregated from the routine life. The great ideals of compassion, non-possession etc remain restricted to the practice of a couple of religious rites and rituals while these ideals are grossly undermined while engaging in one's means of livelihood in particular and leading life in general. Such lack of integration results in a sort of split personality M 980 m For Personal & Private Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ XOXOXO SII AENEI XOOXO which is disastrous both for the individual and the society. (2) The Jain Sadhu sangh and sadhavi sangh have become lack lustre and are plagued by a number of stifling conditions. These two sanghas are the most important human resource of Jaina Community. In order to rejuvenate and empower the earnest members of these groups, first a thorough diagnosis of the maladies of members of these sanghas is a desideratum. The task is extremely delicate and needs utmost care lest it should disturb peace and harmony in the society. Dedicated teams of psychologist, counsellors, health care personal and such other experts 'need to be entrusted this herculean task of survey, analysis and suggestion of remedial steps to cure the maladies. (3) Medicines, food products, cosmetics, ensembles, toiletries etc. procured from the market are more often than not such that in the production and distribution chain there is something or the other that is not conducive to the ideal Jaina way of life. What the Jain aspirant can do is to avoid such things as far as possible. If in case s/he needs to use any such goods s/he can utilize the information about the ingredients and processes involved in the production of such items so that s/he can avoid those that are contrary to a non-violent way of life. (4) There is an excessive preoccupation with rituals in certain Jaina groups while certain other groups rest satisfied with intellectual discussions over philosophic and spiritual topics. Lopsided approach is degenerative and harmful meym 98CM For Personal & Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ O C jJAnadhArA O hence an integrated approach needs to be adopted. True spirituality consists in an enlightened approach and life lead in accordance with it. Relentless endeavour to know the Truth and the Ultimate goal of life and adhere to it, Self discipline, dedication to pursue the higher goals of life, compassion towards all living creatures etc are the hallmarks of a truly religious life. (5) Involvement in activites characterised as Anartha danda (superfluous and inconsequential but harmful for one's wellbeing) is rampant in the society. All categories of individuals get involved in such activities. Quite a few games, entertainment channels, print and electronic media, political leaders etc instigate hatred and unwholesome emotions in people. To be totally cut off from all these is well neigh impossible. Eternal vigilance on one's own part is the best way to protect one's self from anartha danda. (6) Significant amount of wealth that is collected by charitable trusts and associations remain unutilised while much is wasted over trivial activities due to the following reasons: a) Mismanagement by unscrupolous, egoistic, unimaginative, non-proactive, inefficient and power hungry religious and social leaders. b) Lack of foresight to understand and/or concern to prioritize upon the long term genuine requirements for the wellbeing of society, humanity and living fraternity at large. 149 For Personal & Private Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ONE jJAnadhArA 500 c) Non-flexible earmarking of the amount procured through donations. Due to lack of flexibility, huge un-utilised surplus goes on mounting under certain heads while certain other heads normally fall short of funds. Paucity of funds under certain heads do lead to situations where routine welfare activities also suffer so expansion of such benevolent activities by those trusts obviously become almost impossible. d) In order to satisfy the ego of religious leaders, new places of worship come up very close to already existing ones resulting in injudicious and wasteful spending of the community's scarce resources. e) Mind boggling amount is spent over parties hosted for marriages and religious functions. Organizers fail to understand that it is essential to curtail such expenses or even skip such events all together and instead make available funds for more important projects like: (i) Education Value education and secular education (ii) Providing * technical training and apprenticeship facilities to the youth (iii) Subsidised Medical facilities and health insurance (iv) Afforadable Housing facilities (v) Preservation and digitization of thousands of books kept in jaina bandanas 150 For Personal & Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sI<Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ YOXOC SII LEIA XOXOXO (self imposed restriction in use of various types of luzury items and even items of normal daily use) and adherence to these vows in the right spirit can go a long way in rescuing the individuals would provide an example of how life ought to be lived so that the harm to the environment is reduced to the minimum. (8) Jainism has recognised 6 external modes of austerities and 6 internal modes. In the Jain community today, fasting which is one of the modes of austerity is overemphasised while the other modes of ausutirites are grssly ignored. Particulary the internal modes of austurities which are infact primary and vital for one's spiritual progress are by and large ignored. This skewed and imbalanced relationship between the external and internal modes of austerities should be set right. (9) Particularly in urban settlements, the seniour citizen and handicapped individuals face a serious problem of commutation from their home to place of worship and vice versa. Dedicated teams of volunteers should be enrolled who can assist the seniors / handicapped in this matter. (10) Religious education needs to be addressed in right earnest. Quite a few changes have been brought about by different organizations, educationists and teachers working in this field but most changes are methodological rather than fundamental. The current religious education results in indoctrination rather than enlightenment. The harm done by indoctrination and brain washing on the psyche of a 7 148 69 For Personal & Private Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ YOXYC SII HENRI EXOXO small child is enormous. Bigotry and intolerance are perhaps the greatest enemies of peaceful co-existence and a life dedicated to truth. Course material of religious educational books should be amended or even re-written so as to weed out sectarian and such other elements that are detrimental to peace and wellbeing in the society. The attitude of impressing over the child's mind that the concepts, theories, doctrines and practices etc stated in a particular text are the whole and the only truth should be abandoned by all concerned but particularly by the educationist. The child should be encouraged to explore different alternatives pertaining to a particular topic with an unbiased mind so that s/he may be trained in the art of objective assessment of available inputs to ascertain the truth. (11) Doubt, non-acceptance of any view without being intellectually convinced about its veracity, rejection of even minor .items mentioned in Jaina scriptures etc. are considered transgression of faith. Hence such tendencies are discouraged and threatened by instigating fear of eternal doom. This obviously demands sheepish mentality accepting whatever is written in the scripture at its face value. Actually, there is a need to discriminate between the core principles of morality, religion and spirituality on the one hand and the ancillary items in the precept. On should certainly emphasise the core and benevolent principles and adhere to them to the highest extent possible while other ideas, practices, etc that have been instituted due to 943 m For Personal & Private Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ YOXDXC SI EI EI OXOXOXO historical, geographical and such occasional factors should be modified as per the demands of time and place to safe guard the core principles. The out dated subsidiary principles can even be discarded if and when adherence to them become contrary to the core principles. Unbiased critical analysis, scientific approach, comparative study to understand how a particular problem or issue is tackled by other schools of thought and to accept that view which appears to be most plausible are the true hallmarks of an objective study and genuine concern for truth. This indeed is closest to the Jaina spirit as enshrined in the doctrines of Anekanta, Syadvad and nayavada. Fortunately for the avid seeker of truth, print and electronic media have made available substantial amount of comparative and critical literature on almost every field. Surveying the relevant material sympathetically yet objectively and with a critical acumen can clear the cobwebs of ingnorance and blind adherence to unwholesome beliefs and practices. (12) The Jaina code of conduct prohibits the householder from engaging in 15 types of occupations that are considered detrimental to spiritual wellbeing. In the modern world, it is hard to adhere to this precept as alomost all occupations and avenues of investment are linked in some way or the other to one or more of these 15 prohibited occupations. The way out of this situation is probably to ignore the scruples related to the prohibited list in order to clear the conscience and tackle the problem by addressing ya qur me For Personal & Private Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ YOX XC SII ELEI XOXOXO it from the opposite direction. The aspirant needs to institute a through soul searching to ascertain how much of material prosperity is necessary for pacifying one's own lure for the material and for fulfilling one's family and social responsibility. Addressing the issue of material prosperity from "within" rather than from "without" would naturally set one's priorities right. The overwhelming fascination for material gains would be torn asunder and a fresh approach to address the question of livelihood would evolve. The resultant choice of means of livelihood would be more eco friendly and conducive to a non-violent way of life. (13) There is a huge gap between the haves and havenots in the Jain community. Humanitarian projects need to be taken up and executed in order to address the problems of housing, health care, nourishment and education of members of the lower middle class in particular. (14) Hardly any households practicing Jainism reside in the vicinity of certain Jaina places of worship. In order to change the scenario the following can be done : i) Pilot projects may be taken up to transplant Jaina settlements wherein vocational and carreer options and housing facility are made available to those who are willing to migrate and relocate their households to such settlements, ii) Religious functions may be organized in such areas along with special programs of public welfare like health check up, distribution of kits for primary education etc. Proper care should be aken to ensure that such activities do not become a pretext quum For Personal & Private Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 Slittler for converting non-jains into jains. (15) As per the traditional interpretation of Jaina code of conduct for the recluse, S/he is supposed to limit her/ his universe of activities only to the spiritual and religious arena. Every form of worldly activity leads to harm to one form of living being or other. Hence, due to the fear of becoming instrumental in getting involved in violence, or being considered to have transgressed the prescribed code of conduct, s/he keeps away from even humanitarian activities all though her/his heart may yearn for an active participation in such activities. There is a clear bias in favour of the ideal of Nivritti. Renunciation or nivritti is considered inevitable for becoming free from all Karmans. Pravritti is considered to be the cause of bondage of Karman. Even activities performed for humanitarian purpose are considered outside the ambit of the jaina recluse as all worldly activities are inevitably inter twined with emotions, inauspicious or auspicious. This problem can be solved by forming an intermediary class. Individuals who are interested mainly in public welfare activities, propagation of ethical, religious and spiritual doctrines and practice can be enrolled in this intermediary class. The code of conduct for the members of this class should be such that they can participate in secular public welfare activities and projects whole heartedly without any encumbrances of family ties on the one hand nor suffer from scruples of having violated any qus For personal & Private Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ YOXYC sii1&1121 EXDYOXO vows meant for the Jaina recluse on the other. Some Jaina sects have already made such a provision. Others should follow suit. (16) Comprehensive databases of members of Jaina community need to be maintained wherein information of financial conditions, marital status, age, sex, geographical area of residence, etc. should be incorporated. Information retrieved from such database can be utilized for implementing schemes like subsidized health care facility, economy housing schemes, employment schemes, marriage match making, empanelment of professionals for charitable organizations etc. (17) Compassion towards the needy human beings should be given priority over other creatures, but it is often noticed that while insects, birds and animals are treated with a lot of compassion, human beings are ignored and their genuine primary needs also remain un addressed. Human beings in distress and agony are left to fend for themselves under the cover of the law of Karman while welfare activities for other creatures gain priority in allocation of resources. It is hoped that brainstorming sessions are initiated at different levels to find solutions for the multifarious problems of Jain community and implement the same to the extent possible to revitalize and empowe the community. For Personal & Private Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSC_9010000 - stavanarUpa bhAvapUjA dvArA DaoN. abhayabhAI muMbaI yunivarsiTInA gujarAtI Atmadarzana vibhAganA eNsosiyeTa DaoN. abhaya dozI, prophesara che. temanI jaina darzanamAM Atmazuddhi mATe aneka thisisano "covIzI prakAranI kriyAo darzAvI che. A kriyAo dvArA | svarUpa ane sAhitya" anAdikALanA dehAdhyAsanuM vigalana karI | | khUba ja vidvattApUrNa graMtha pragaTa thayo che. (ogALI) potAnA zuddha AtmasvarUpa prati AtmAne sanmukha karavAnuM ja lakSya rahyuM hoya che. vrata-tapazcaryA, pratikamaNa, pUjAsAmAyika Adi sarva kriyAo AtmatattvanI oLakhANa karavA (jJAna), tenI pratIti karavA (darzana-zraddhA) ane tenI zuddhi karavA (cAritra) mATe prayojAI che. paraMtu, anAdikALanI bAhya taraphanI pariNati chavamAM prabaLarUpe pravartatI hoya che, AthI upakArI puruSoe batAvelAM samyaga anuSThAnone A jIva gatAnugatikatAmAM pheravI de che, tethI jIva lakSyane cUkI jAya che, paraMtu jIva A lakSma vIsarI na jAya, te gatAnugatikatAmAM sarIne anuSThAnane anuSThAnamAM pheravI na de e mATe mahApuruSoe kRpA karI A anuSThAno sAthe bolavA mATe gujarAtI Adi lokabhASAmAM saraLa-sugama bAnImAM duhA AdinI racanA karI che, je dvArA AtmAnI jAgRti jaLavAI rahe, potAnA uccatara lakSyanI saMprApti karI zake. A sAdhaka corAsI lAkha jIvayonimAM bhaTakato hato. e paramakRpALu paramAtmAnA upakArane lIdhe ja A mAnavabhava sudhI Avyo che. temanA upakArathI ja jIvane A vItarAgamArga prApta thayo che, A vAtano AbhAra mAnavA ane paramAtmaguNonuM AlaMbana laI potAnA AtmAno vikAsa karavA sAdhaka jinamaMdire paramAtmAnAM darzana-pUjA karavA jAya che. AvA sAdhakane paramAtmapUjA nimitte aMtaramAM rahelA AtmA sAthenuM anusaMdhAna jAgRta thAya e mATe duhAonI racanAmAM prabhuguNagAna sAthe ja AtmaguNonuM Alekhana darzAvavAmAM AvyuM che. sarvaprathama aSTaprakArI pUjAmAMnI jaLapUjA joIe : ja 158 17 - For Personal & Private Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha0 C jJAnadhArA 'jaLapUjA jugate karo, mela anAdi vinAza; jaLapUjA phaLa muja hajo, mAguM ema prabhu pAsa.' (he sAdhako) A jaLapUjA yuktipUrvaka karo, je karavAthI anAdino karmamaLarAgadveSarUpa sahaja mela vinAza pAme. A jaLapUjAnuM - AtmazuddhirUpa phaLa thAo evuM prabhu pAse mAgIe chIe. caMdana dvArA saMsAraaTavImAM AtmA mATe zItaLatA, puSpa dvArA AtmA mATe sugaMdhIpaNuM, komaLatA, kAmavijaya, dhUpa dvArA karmadahana ane mithyAbhAvathI mukti, dIpaka dvArA jJAnarUpa jyoti, akSata dvArA AtmaguNonI pUrNatA ane akhaMDitatA, naivedya dvArA aNAhArIpaNuM ane phaLa dvArA mokSaphaLanI abhilASA vyakta karavAmAM Ave che. A dravyapUjA bAda sAdhaka paramAtmAnI bhAvapUjAmAM pravRtta thAya che. A bhAvapUjAmAM zAstrokta namutthaNa' Adi sUtro dvArA paramAtmAnI guNastavanA kya pachI sAdhaka-AtmA paramAtmAnI madhura svare guNastavanA kare che. saMskRta-prAkRta Adi stotronI sAthe ja ApaNA kavioe vipula mAtrAmAM gujarAtI bhASAmAM stavano racyAM che. A stavanomAM paramAtmaguNonI stavanA karatA, paramAtmAnA svarUpanuM darzana karatA A bhaktikavioe paramAtmasvarUpa ane potAnA svarUpanA aikyanuM darzana karyuM che. sAdhanAmArgamAM AgaLa vadhelA sAdhako nitya upAsanAmAM AvAM arthagaMbhIra stavanonuM gAna karavAnuM rAkhe, to enI sarva kriyAo atyaMta jIvaMta ane arthapUrNa banI rahe. paramabhaktiyogI upAdhyAya yazovijayajInI stavanaracanAo prabhu sAthe bhaktino raMga lagADavAnuM uttama mAdhyama che. prabhu sAthe eka vAra bhAvabhaktino nAto baMdhAI jAya, pachI sAdhakanA AtmAmAM prabhuguNono praveza thAya. guNiyala saMge AtmA paNa guNavAna banI jAya. Ama, AtmaguNonA vikAsanI prakriyAne zrI anaMtanAtha stavanamAM kavie suMdara rIte AlekhI che : uttama guNa anurAgathI, lahue uttama kAma re, udabiMdu sAyara bhaLyo, jima hoya akhaya abhaMga re. prabhu guNonA bhaMDAra che, enI sAthe maitrI keLavanAra prabhu jevA ja banI jAya - 159 17 For Personal & Private Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c) (c) jJAnadhArA 02796 che. sAgaramAM bhaLela biMdu paNa sAgara ja banI jAya che. kavi prathama prabhunA aMzane potAmAM jue che, paNa pachI prabhu ane potAnI vacce zuddha daSTie nIrakhatAM, sAdhaka koI bheda joto nathI. - A prakriyAno prAraMbha prathama to paramAtmAnA guNasmaraNa ane potAnAM doSadarzanathI thAya che. A prakriyAne vijayalakSmI sUri sumatinAtha stavanamAM suMdara rIte gUMthe che : sumati jirNosara ! prabhu paramAtama tuM paramAtamA! tuM zuddhAtama, sAhebA ! vinaMtI avadhAro, mohanA! prabhu pAra utAro. 1. tume jJAnAdika guNanA dariyA, anaMta akSaya nijabhAvamAM bhariyA 2. sahebA tame zabdAdika guNo niHsaMgI, aDe piNa tehanA saMgI. 3. sahelA tume uttama guNaThANe caDhiyA, amahe krodhAdi kaSAye naDiyA. 4. sahelA ama mati iMdriyaviSaye rAcI, tame anubhavarasamAM rahyA mAcI. 5. sahebA, ame madamAtaMgane vaza paDiyA, navi tume to talanAtra AbhaDiyA. 6. sahebA, tume jagazaraNa vinIta sujANa, tuma jaga gaganavikAsanA bhANa. 7. sahelAi tume akalaMka abIha akohI, tume jaDasaMga na rAgI na mohI. 8. sahebA atindriya syAvAda vAgIza, sahajAnaMta guNapajava Iza. 9. sahebA, alakha agocara jina jagadiza, azaraNa zaraNa nAyaka aniza. 10. sahebA, te mATe tuma caraNe vilagyo, eka palaka nahi rahizya alaga. 11, sahebA, saubhAgyasamasUri guNa vAgha, jina seve te jana sAdhyatA sAthe. 12. sahebA, kAvyanA prAraMbhe prabhunI paramAtmA' kahIne stuti karyA bAda tarata ja zuddhAtmarUpe paramAtmAne oLakhAve che. jeno AtmA rAgadveSathI alipta thayo che evA zuddhAtmasvarUpa paramAtmA mArI vinaMtI sAMbhaLo, mane A saMsArasamudrathI pAra utAro. evI prArthanA karyA bAda, kavi paramAtmAnA AMtarika guNonI stavanA kare che. A guNone prabhAve paramAtmA zuddhAtma che ane sAdhaka saMsAramAM bhaTakanAra azuddhAtmA che. For Personal & Private Use Only. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TOC jJAnadhArA GOOGO prathama paramAtmAnA jJAnaguNane varNavatAM kahe che, tame jJAnAdika guNanA bhaMDAra cho. A jJAnAdika guNa anaMta, akSaya che ane A aDhaLaka samRddhi ApanI pAse hovAthI svasvabhAvamAM sthira thayA cho. bahAranA koI paudgalika padArthonI spRhA ke apekSA rahI nathI. ahIM jJAnadika guNamAM Adi zabdathI prabhunAM anaMtajJAna, darzana, cAritra, vIrya Adi paripUrNatA pAmelA utkRSTa guNonuM darzana karavAnuM che. A jJAnAdika guNamAM eTale ke nijabhAvamAM ramaNatA hovAthI, paMcendriyanA riSaya evA zabda, rasa, gaMdha, darzana, sparza AdimAM koI joDANa rahetuM nathI. Ama paudgalika Indriyajana sukhonI spRhAthI paramAtmA taddana aLagA che, tyAre sAdhaka to svapnamAM paNa indriyanA anubhavamAM ja DUbelo che. sAdhakanI kevI saraLatA! potAnI jAtano Avo nikhAlasa ekarAra ja sAdhakane sAdhanAnI UMcAI para laI jAya che. cothI kaDImAM kavi kahe che, tame uttama guNasthAnaka para jaI vasyA cho ane ame... amArI sAdhanAmAM UMce caDhavA jaIe tyAM krodhAdika kaSAyo amane naDI rahyA che. AthI guNasthAnakomAM je UrdhvarohaNa thavuM joIe te thatuM ja nathI. amArI mati Ane lIdhe iMdriyonA viSayomAM ja sukhano anubhava karatI DUbelI rahe che, tyAre tame potAnA AtmaguNonI gahanatAmAM DUbI zuddha svarUpanA anubhavamAM layalIna bano cho. amArI paudgalika vastuomAM ja AnaMda mANavAnI vRttine lIdhe vividha prakAranA madomAM ame DUbelA rahIe chIe, tyAre he prabhu! tamane A madano sparza paNa thato nathI. tame viSaya, kaSAya, mada Adi durguNothI dUra thayelA cho ane jIvane A kaSAyothI dUra thavAno mArga dekhADavAnuM sAmarthya dharAvo cho. mATe ja tame jagatane mATe zaraNarUpa cho ane A jagatarUpI gaganane prakAzamAna karanArA sUryasamAna cho. tame karmarUpI kalaMkathI mukta hovAthI akalaMka cho, koIthIya bhaya na pAmanAra hovAthI abIha cho, vaLI akrodhI cho, vaLI A jagatanA jaDa padArthomAM tame rAga bane mohane dhAraNa karanArA nathI. tame anubhavamAM DUbelA hovAthI atindriya cho ane syAdvAda darzananI For Personal & Private Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCCC jJAnadhArA OTOGO vAcAnA svAmI hovAthI "vAgIzacho, vaLI sahaja ane anaMta evA aneka guNaparyAyanA guNonI vibhinna avasthAonA svAmI cho. azaraNanA paramazaraNa ane nAyaka cho, vamI 'aniza" eTale ke sUrya jevA tejasvI cho. tame alakhaalakSya evI siddhigatine varelA cho ane siddharUpe agocara dazAne pAmyA cho, paNa tamArA uttama guNothI AkarSAyelA ame tamArA caraNane eTale ke tamArA mArgane sevIe chIe. prabhu! ame tamArAthI eka paLa paNa aLagA nahi rahIe. AvA prabhunI sevA karanAranA saubhAgya ane lakSmIrUpa guNa vadhe che (athavA kartA saubhAgyasUri ziSya vijayalakSmIsUri)ne prabhu upAsanA karavAthI guNanI vRddhi thaI che ane jinanI sevA karanArajana sAdhyatAne eTale ke Atmattvane sAdhanAra bane che. ahIM to, kevaLa eka daSTAMtarUpe eka stavananI vAta karI, paNa bhUmikA bhede upAdhyAya yazovijayajI, devacaMdrajI, AnaMdaghanajI Adi aneka kavioe sAdhakaAtmAne sAdhanAmAM joDANa thaI AtmasatattvanA dhyAnamAM DUbI, AtmadarzananA paMthe vicare e mATenI bharapUra sAmagrI upalabdha karI ApI che. ahIM, sAdhakone mArgadarzana maLI rahe e mATe keTalAMka evAM uttama stavanonI yAdI rajU karuM che. sAdhako A stavanonuM vAcana karI sAdhanAmAM AgaLa vadhe tema ja jaina saMghamAM AvAM uttama stavanonuM ciMtana-manana-nididhyAsanamAM vRddhi thaze, to bhaktinA mArge utthAna anubhavato AtmA paramAtmA sAthe abhedano anubhava karanAra banaze. AtmAnuM vismaraNa nahi thAya, satata smaraNa raheze. yazovijayajI kta bhAvapUjA varNavatuM pArzvanAtha bhagavAnanuM 25 gAthAnuM stavana prAraMbha - cidAnaMtaghana - - parama niraMjanacha (pArzvanAtha stavana) , AnaMdaghanajI kRta 16, 18, 20muM stavana 16muM stavane AtmAnA zAMtarUpane prApta karavAno upAya darzAve che. * 18muM stavana AtmAnA vizuddha rUpane darzAve che. 20muM stavana dArzanika vivAda choDI Atmatattva para sthiratA karavAnuM mAnavijayajI kRta 6, 7, 8, zuM stavana. For Personal & Private Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCC jJAnadhArA 02796 piMDa, padastha rUpa0, rUpAtIta Adi dhyAna dvArA sAdhanAmArganuM darzana. khAsa karIne 9mA stavanamAM thayelI AtmAnA zuddha svarUpanuM Alekhana. devacaMdrajI kRta samagra covIzI - Atmadarzanane karAve hai, ema chatAM navamuM stavane, trevIsamuM stavana. A stavanono AtmArthI niraMtara pATha kare ane jaina saMghamAM A stavanono pracAra-prasAra vadhu thAya to svAbhAvika rIte ja vIsarAyela mULa mArga 'Atmatattva tarapha bhaktinA mAdhyamathI loko joDAya. * - sAdhakone Atmatattva tarapha joDavAnA aneka mArgo ane upAyo che. ahIM, meM mArA nAnakaDA A lekhamAM eka upAya stavanarUpa bhAvapUjA tarapha aMgulinirdoSa karyo che. For Personal & Private Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuvAnone dharmAbhimukha dina darzananA abhyAsa karavAnI samyapha dizAH DaoN. dIkSAbahena ANaMdanI je. ema. paTela risarca AMtarazuddhikaraNa paratve | insTiTayUTamAM anusnAtaka nijI abhivyakta | saMskRta vibhAganAM adhyakSA che. teo jaina sAhityamAM che DaoN. dIkSA eca. sAvalA | jJAnasatramAM zodha patro rajU sauprathama jenA vize vAta karavAnI che tevA che. yuvAnone AjanA yugamAM kevI rIte dharmAbhimukha karI zakAya ? to AvA viSayanI pasaMdagI tarapha jJAnasatranA saMyojaka/saMpAdakazrInA cokkasa aMgulinirdeza che, kAraNake yuvAnone dharmAbhimukha karavA khUba ja jarUrI che. kahevAyuM che ke, yuvAna vayamAM jJAnano choDa nahIM vAvIe to vRddhAvasthAmAM enI chAyA maLaze nahi tema ja svAmI vivekAnaMde paNa kahyuM hatuM, "mane dasa yuvAno Apo ane huM duniyA badalI nAkhIza." Ama yuvAnomAM zUnyamAMthI sarjana karavAnI tAkAta rahelI che, jenA sathavAre samAja-rASTrane ApaNe UrdhvagAmI banAvI zakIe ane yuvAno pAsethI ghaNuM mAgIzuM to ghaNuM maLaze ane ochuM mAgIzuM to ochuM maLaze, paraMtu eTaluM cokkasa che ke, yuvAno pAsethI mAgazuM eTaluM to maLaze ja. to cAlo, AjanA phAsTa-phezanayugamAM yuvAnone dharmAbhimukha kevI rIte karI zakAya ane e mATe ApaNe zuM karI zakIe ? Ajano yuvAna Dagale ne pagale hArI jAya, nirAza thaI jAya che. Diprezanano bhoga banI jAya che. to e yuvAnone ApaNe eka cokkasa rAha cIMdhavAnI jarUra che. yuvAno to bhAvi che, to bhAvine samRddha banAvavA zuM ApaNe prayatno nahIM karIe? ' . sauprathama mArA AjanA abhyAsalekhamAM mAre yuvAnone dharmAbhimukha karavAnA prayatno karavAnA che, to enA pAyAmAM dharma vizenI sAcI samaja ityAdi prazno rahelA che. e praznonA pratyuttarathI Aje huM mArA zodhapatrane rajU karIza, kAraNake A viSaya paratve yuvAnonA daSTikoNa, emanAM maMtavyone jANavA paNa jarUrI banI rahe che. A vize meM sUkSma rIte jANavA mATe praznAvalino sathavAro lIdho che. " 164 - - - - For Personal & Private Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSCC AnadhArA GOOGO mArI kolejamAM snAtaka tema ja anusnAtaka kakSAe praznAvali dvArA enAM mULa sudhI pahoMcavAno prayatna karyo che. zarUAta karIe dharma zabdathI. dharma e to gagana siddhAma-vyoma jevo vizALa che. je badhAne samAvI le tenuM nAma dharma. bubhakSA," mumukSA jagADe te dharma. AjanA yugamAM dharma nAme grupa banAvI dIdhela che, paraMtu dharma to kharekhara dhU-dhArayati zabda parathI utarI Avelo che. je satyane dhAraNa karanAra che te dharma kahevAya. dharma mANasane abhaya banAve. dharma vyaktine samavAda zIkhave. bhramathI brahma, bhogathI tyAga, ratithI virakti, adhyAropathI apavAdanI yAtrA e dharma. dharma eTale hiMdu dharma, muslima dharma, khristI dharma, jarathusta dharma, jaina dharma, bauddha dharma ItyAdi dharmo. paraMtu enAthI upara eka dharma che, je che svadharma, mAnavadharma, svarUpadharma. AjanA yugamAM bhautika jIvanamAM to bahu aTavAyo, paNa have ApaNe khudamAM keTaluM ramaNa karyuM che e pAyAno prazna che. dharma eTale mAtra jApa-tapa-tilaka Adi sudhI eno artha sImita na rahetA ethIya upara dharma to sUkSma bAjune vikasAvavAnuM kArya kare che. AjanA yugamAM enI tAtI jarUriyAta che. yathA mati-gati huM dharmanI vAta karIza. ApaNe to saMsAramAM dharma eTale sthULa arthane pakaDIne A jIvanarUpI mahAsAgara pAra karavA nIkaLyA chIe, paraMtu halesArUpI vahANamAM sUkSma daSTithI dharmanA sathavAre cAlIzuM to cokkasa ApaNA yathAsthAne pahoMcI zakIzuM. mUrtipUjA-tapa-japa ItyAdi dharmanA jJAnane samajavA mATe jarUrI ja che. emAM bemata nathI, paraMtu thAya che evuM ke ApaNe ene ja dharma mAnIne "kaMIka' vIsarI rahyA chIe. to vIsarelA tattvane sAthe rAkhI cAlaze to cokkasa ApaNane saphaLatArUpI motI maLaze ja. paNa jarUra che thoDuM alaga rIte vicAravAnI, samajavAnI ane ApaNe to "saptabhaMgInayanA' cIle cAlanArA chIe to A dharma kSetre kema pAchA paDIe. to cAlo keLavo sUkSmadaSTine. jIvanamAM ghaNA zabdo evA che, jenA para lakhavuM hoya eTaluM lakhI zakAya. AmAMno eka zabda te dharma che. dharmanI vAta karIe to ApaNe je dhArmika kriyAo karIe chIe enA cokkasa uddezo rahelA hoya che. e arthano AtmasvIkAra to karavo ja rahyo. to ja ApaNe sUkSma - 165 1 For Personal & Private Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c)(c) jJAnadhArA 70 dharmane pAmyA chIe evuM kahI zakAya. to cAlo, yuvAnone dharmAbhimukha karavAnI samyapha dizA tarapha prayANa karIe. gharma mAtra pothImAM purAI rahe to rASTranuM kalyANa na thaI zake, na AtmAnuM kalyANa thAya, na samAjanuM kalyANa thaI zake. mATe dharmane prekTikala lAIphamAM lAvo. jarUriyAtamaMda vyaktinI sevA karo, udAsIna vaDIlanA moDhA para eka smita lAvo ane paraspara ekabIjAnA tAMtaNe baMdhAtA rahIe. ekabIjAnI muzkelI jANo ane ene dUra kare to huM mAnuM chuM ke tame dharmano yathAyogya upayoga karyo kahevAze. bALaka garbhAvasthAmAM hoya tyAre ja enuM jatanapUrvaka ciMtana karo eTale mULagata saMskAro emAM Avirbhata thaze. vrata, japa, tapa, kathAo, sArA prasaMgonuM vAMcana ityAdi vAMcana rAkho, jethI dharmanuM siMcana karI zakAya. dharma bALakamAM nAnApaNathI ja pedA thAya e mATenA prayAsa cokkasathI karavA rahyA. bALaka japa, tapa, derAsara, pAThazALA ItyAdimAM yathAzaktie jato thAya tevA prayatno cokkasa karavAnA raheze. tilaka karato thaze pachI ApaNe enA arthane samajAvI zakIzuM. dhImedhIme e paNa khayAla Avaze ke tilaka e mekaapa nathI, paraMtu dehanuM cekaapa che. AvAM gUDha rahasyo sudhI AvI kriyAothI karI zakAze. mATe sauthI pahelA ene A prAraMbhika tabakkAmAMnuM jJAna hovuM khUba jarUrI che jethI dharmanA bodhane pAmavA A kriyAomAM abhiruci keLave e khUba mahattvanuM che. jema madAlasAnA putroe ATha varSe vairAgya dhAraNa karyuM hatuM. AjanA yugamAM bALaka janme che ja phAsTa lAIphamAM. lADI-gADI-vADInA mohamAM dharma bhulAI gayo che. yAda karo traNa vANiyAnuM daTAMta. Adhunika vAtAvaraNamAM bALaka jIvI rahyAM che. evAM bALako pahelAMthI ja epala, B blyuTUtha, c-sIDI, I-DivAIDara, EinTaraneTa, T-TebleTa, wvoTasaepa AvA zabdorUpI mohamAM jakaDAI gayAM che, to A paristhitimAM ApaNe dhamanAM mUlyonuM siMcana paNa jarUrI che. AvI paristhitimAM ApaNe dharmanAM mUlyonuM siMcana atiAvazyaka che. a-ahiMsA, da-dayA, ka-karuNA, va-vinaya, kSa-kSamA jevA zabdo paNa bALakane zIkhavIe, kAraNake nAnapaNathI bALaka AvA zabdo bolaze to cokkasathI e zabdanA arthane paNa pAmaze ane zabdanA paNa potAnA vAIbrezana - 106 - For Personal & Private Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SI79 jJAnadhAra 0260 hoya che jethI bALakamAM dharmarUpI kakkAnA mULa ApaNe ropI zakIe ane e zabdonA arthathI avagata karAvI zakIe. pravartamAna yugamAM mUrtionI ApaNe pUjA to karIe chIe, paNa mUrtimAM rahelA bhAvane pAmavAnI koziza karIe chIe kharA ? e prazna pAyAno che. dA.ta. mahAvIranI pUjA to ApaNe karIe, paNa emanAmAM rahelA ahiMsAsamAno paNa ApaNAmAM AvirbhAva karavAno che. e satyane kema vIsarI zakAya. jemake, * vivekapUrNa jIvana jIvavuM hoya to gaNezanI pUjA. * prakAzamAM jIvavuM hoya to sUryapUjA. * vizALa daSTi keLavavI e viSNupUjA. * zraddhApUrvaka jIvavuM e durgApUjA. * saMyama rAkhavo e hanumAnapUjA. * saMtoSa rAkhavo e saMtoSImAnI pUjA. * jIvanamAM kSamA lAvo e mahAvIra-isunI pUjA. * zraddhA-sabUrI e sAMIbAbAnI pUjA. * satyanI pUjA e sarvenI pUjA * nArInuM pUjana AdyadevInI pUjA. AvA to anekAneka guNono ApaNAmAM AvirbhAva karavAnI jarUra che. nAma ane mUrti to mAtra nimitta che, paNa ApaNe enA guNa sudhI pahoMcavAnI darakAra karatAM nathI. Aje ApaNe mahAvIra jayaMtI to dhAmadhUmathI UjavIe chIe, paraMtu emanA vicAra ane AcaraNa tarapha paNa ApaNAM Daga mAMDavAM joIe. ApaNe prabhune mAnIe chIe, paNa prabhunA keTalA thayA chIe? e prANaprazna che ane hA, dA.ta. rAvaNa e dazamukhI (dazAnana) hato. e paratvenI sAcI mAhitI ApaNe jANatA nathI, paraMtu rAvaNa-dahanamAM ApaNe utsAhabhera bhAga laIe chIe, paraMtu rAvaNa parama zivabhakta hato ane dazAnanano matalaba dazamukha to kharo, paNa dazamukha jeTalI pratibhA dharAvanAra eTale ke 4 veda vedAMga (kalpa, vyAkaraNa, chaMda, jyotiSa, nirukta, zikSA)no sarvAMgINa abhyAsu hato. For Personal & Private Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnadhArA mATe dazAnana kahevAyo, e arthane paNa ApaNe pAmavo joIe. ekamAtra sthULa arthamAM nathI jovAno, paNa enAM sUkSma pAsAMne paNa ApaNe jovAnI dRSTi keLavavI paDaze. somathI ravi sudhI Aje ApaNe maMdirone vibhAjita karI darzana karavA lAInamAM UbhA rahevA vyasta thaI gayA chIe. AvA mUrtipUjaka to banIe chIe, paNa mUrtimAM rahelA e bhAvane paNa ApaNe ApaNA jIvanamAM utArIe e vadhu mahattvanuM che. to ApaNuM bhAvi ujvaLa banI zakaze. Ama yuvAnoe sUkSma rIte dharmAbhimukha thaI anyone paNa mUlya samajAvavuM rahyuM. gharamAM-samAjamAM dharmapreraka baLa pUruM pADavuM joIe. jema ke, paryuSaNAdimAM ullAsabhera bhAga levo, kalpasUtro ityAdinuM rahasya jANavuM, vrata-jApanAM kAraNo samajAvavA, kaMdamULono tyAga e abhakSya che mATe, paraMtu kaMdamULono vaijJAnika rIte tyAga enAthI paNa lokone jJAnasabhara karavA joIe. tIrthaMkaronAM jIvanavRttAMta vize paNa sAMbhaLI ane anyane emanA daSTAnta dvArA jIvanapAtheya karAvavuM joIe. karma vizenAM udAharaNa pUrAM pADI enA vize mAhitIsabhara banAvavA joIe. AvA siddhAMto phakta graMthastha na banI rahe, paraMtu hRdayastha bane e jarUrI che. Ama tattvanuM zodhana karavuM, enuM abhiniveza karavuM enAthI ApaNuM bhAvi ujvaLa banI rahe. na dharma to dhArA che, je haMmezAM vahetI hovI joIe. khAbociyAmAM raheluM pANI dUSita thAya, kITANu thAya, paNa jo nadInI jema pravAhita rahe to, nirmaLasvaccha banI rahe to ApaNuM jIvana paNa nadInI jema nirmaLa banAvavuM joIe evam svaccha banAvavuM joIe. bAhya zuddha to rahIe ja chIe, paNa AMtarika zuddha e paNa sva-dharma che. ApaNA jIvanamAM dharma amuka kALe jaDatAbharyo banI jAya che eTale ke ekabIjAnI dekhAdekhI karIne vrata, japa, tapa ityAdi karI laIe chIe e jaDatA che, paraMtu mana nirmAlya karI ApaNe upavAsa karI manane zAMta rAkhavuM ane prabhumaya banAvavuM e kharo upavAsa che. e ja Atmadharma che. dhImedhIme ApaNuM mana bAhya jagatamAMthI dUra thaI AMtarika jagatamAM praveze e enuM prayojana hoya che to e bhAva keLavavo khUba jarUrI che je pAyAnI samaja rIte karI zakAya. ja 168 For Personal & Private Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NOC jJAnadhAra tatkALa yugamAM cArebAju dharmaguru viruddha dekhAya thAya, paNa tyAM ApaNI taTastha buddhithI sUkSma avalokana karI jaDatAbharyA vyavahArone badale sujutAbharyA vyavahAro apanAvavA joIe ane dareka dharmane Adara Apavo, kAraNake dareka dharmamAM eka pubha-eka Izvara-eka payagambara-eka Isu thayA che. ApaNane je dharma pratye abhirUcI hoya-AsthA hoya paNa e prabhunA guNone ApaNA jIvanamAM lAvavA prayatna karo. emanAM jIvanacaritrone, mUlyone hRdayastha karo. jo prabhune ApaNA hadayamAM birAjamAna karyA hoya to tyAM zarIrane paNa svaccha rAkhavuM, jemake dehamAM rahelA mananA zatru jevA ke rAga, dveSa, moha, mAyA, asUyA vagereno paNa tyAga karavo jarUrI che. to ja ApaNe hRdayakamaLamAM prabhune birAjamAna karI zakIzuM. Akhare to ApaNI jIvanayAtrAmAM maMjila to eka ja che vIra mA~ >> pAnI sava maitrA . dharmano kyAreya pracAra-prasAra hoya kharo ? e to anubhUtino viSaya che. to pachI pracAra-prasAranI zI jarUra ? zuM ApaNe voTabenka banAvavI che ke pracAra-prasAranI jarUra paDe ? A mArga to saukoI mATe khullo che. phakta jarUrI che enA komaLatam bhAvone hRdayAvakAzamAM pragaTAvavAnI jethI ApaNe mAtarI mavA banI zakIe ane anyane paNa avagata karAvI zakIe. AjanA yugamAM divase ne divase zastronuM pramANa vadhI rahyuM che. tyAre yuvAna mitrone apIla che ke kaMI gharma kyAreya zastra nathI zIkhavato to pachI ApaNe dharma mATe zastrano upayoga zA mATe karIe? ApaNe to zAstronA sathavAre sabuddhi ItyAdi bhAvone kaMDAravAnI jarUra che. zAstronA vacananuM pAlana karI dhanaMda prApta karavAno che. e dharmAnaMda kone prApta thAya jemaNe AcaraNamAM - AcAra hoya, jeNe karmanA rasane ghoLyo haze tene dharmAnaMda maLaze, anyathA nahi. to pachI ApaNe nakakI karavAnuM che ke ApaNe kyAM javuM che? dharmanAM saraLa sUtro to zubha AcAra, zubha vicAra, zubha uccAra, zubha vyavahAra che. A catuHsUtrInA sathavAre dharmane pAmI zakAya. mATe vyakti samAjamAM rahIne ghaNuMbadhuM zIkhato hoya che. saMgAtha-sahavAsa paNa jarUrI che. sAro saMgAthaeka gahana asara janmAvI jAya che. mATe yogya sAtha hovo jarUrI che. kyAreka * 169 1 For Personal & Private Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SOCC jJAnadhArA 026 saMta-samAgama, saMgAthathI A jIvananaiyAne pAra pADI zakAya. jema zrI bhagavata gItAmAM kahyuM che, ne velA yA hi thaIzya .... yunAgadam | ... jyAre jyAre adharma phelAya che, tyAre prabhu judAMjudAM rUpa dhAraNa karI saMta-sajajanonuM duHkha dUra karavA saMbhAvama yune yugo Ave che. to ApaNe AjanA adharmane joIne koI avatAranI rAha nathI jovAnI. ApaNe ja mAnavaavatArarUpe avataryA chIe. to zuM ApaNe adharmanAM tattvone nAbUda na karI zakIe? AvuM jo thAya to cokkasa avatAravAdane paNa ApaNe virAma ApI zakIe ane ApaNAmAM rahelA nijatvane DhaMDhoLI ujAgara karI zakIe. dharma vyaktine abhaya banAve che. vyakti pUjA-pATha karIne Ave che, chatAM te gharamAM ekalo rahetA Darato hoya che. to dharmathI abhayatA keLavavAnI jarUra che. jo dharma hoya to bhaya rahevAno koI avakAza ja nathI. jIvananI eka zodha hovI jarUrI che. zAMtinI, zakti, bhakti, muktinI, paraMtu eno zodhaka hovo jarUrI che. marajIvo prayatna kare to motI meLave che, paNa je DarIne kinAre besI rahe che enA hAthamAM kazuMya AvatuM nathI, to ApaNe paNa kaMIka zodhana-ciMtana-manana-maMthana karavuM paDaze jethI yogya rAha kaMDArI zakIe, paramavyoma tarapha gati karI zakIe. OM pUrNamadaH pUrNAmadaM pUrNAt pUrNamudacyate / __ pUrNasya pUrNabhAdAya pUNamevAvaziSyate // arthAt "brahma paripUrNa che. pUrNamAMthI pUrNa laI levAmAM Ave to paNa pUrNa ja bAkI rahe che. A to dharmanuM anokhuM gaNita che. dharmamAM kyAre paNa apUrNatA nathI. eka sIdhuM udA. laIe. 1-1= 0 paNa ahIM to kaMI juduM ja gaNita 1-1= 01 AvuM suMdara gaNita ApIne gayA che. tema chatAM ApaNe varasomAM jIvananA hisAbomAM bhUla karIe chIe. mATe jIvanamAM prema, karuNA, kSamA, samarpaNa karIzuM to khAlIpo nahi, paraMtu pUrNatAne pAmIzuM. AvI udAtta bhAvanA ApaNAmAM hovI jarUrI che. e paNa dharma che ane e dharmane ja jIvananI parikRtirUpe svIkAravuM joIe. jI 170 17 For Personal & Private Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)2 jJAnadhArA sva dharme nighanaM zrayam paradharme bhayAvahaH / e zrImad bhagavad gItAmAM zrIkRSNae kahyuM che. tyAM prazna e thAya che ke svadharma eTale karyo dharma ? ApaNe janmyA chIe e dharma ? e to che ja, paNa jyAM UMDA UtarI je svarUpanuM bhAna karAve, nijatvanuM darzana karAve evA arthamAM ghaTAvuM rahyuM. Atmadarzana ja potAno dharma che. ene keLavavAnI jarUra che : kahevAyuM che ne, eka mUrakhane evI Teva, paththara dekhI pUje deva tulasI dekhI toDe pAna, jaLa dekhI kare snAna kathA suNIne phUTacA kAna, toya na AvyuM brahmajJAna. ApaNAmAM rahelA bhramane dUra karI brahmanI prApti e ja jIvananuM sAphalya che. dA.ta. gAMdhIjIe prathama satya paramAtmA che evuM kahyuM, paraMtu tyAra bAda satyanA prayogo karatAM aMte kahyuM, satya e ja paramAtmA che. to ahIM 'ja' cokkasAI - nizcitatA batAve che. e emaNe anubhUtithI rajU karyuM. ApaNA jIvanamAM paNa satya-svadharmanuM ciMtana thAya to evuM kahetA mane atizayokti nahIM thAya ke duniyAmAM je durAcAra, vyabhinnAro, corI, lUMTaphATa jevAM dUSaNo vadhI gayAM che eno niveDo ApoApa AvI jaze. phakta jarUra che manane keLavo ane AtmaciMtana karavAnI jarUra che. yuvAno, jyAM jJAtino vADo nahi, paNa enAthI upara UThavuM joIe. Aje ApaNAM bALako kaoNnvenTa skUlamAM jatAM thayAM che, A.PC. chAtrAlayomAM jatAM thayAM che. tyAM jAya emAM paNa vAMdho nahIM, paNa tyAM koI saMpradAyanA vADAmAM custatAnI ghareDamAM nahi, paraMtu satya to keTaluM vizALa-aparimeya che. ene koI vADAmAM pUrI zakAtuM nathI. mATe mukta rIte viharavA do A dharma-jJAnarUpI gaganamAM. mATe satya koI kaMThI dhAraNa karavAthI ke koI dhArmika cihno aMgIkAra karavAthI nahi Ave. e to mAtra nimitta bane che, paraMtu jo AMtarajJAna dIvo bujhAI jaze to ApaNane sarva jagyAe aMdhakAra ja dekhAvAno che. mATe AtmaprakAza karI ane dharmanA sUkSma arthane samajavo joIe. svadharma eTalo eka evo dharma jyAM vivAda nahi, paNa premano saMvAda hoya. ekabIjA sAthe haLImaLIne rahenArI bhAvanA hoya. vasudhaiva duzrvam - zuddha 171 For Personal & Private Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ JOBC jJAnadhArA 0i00 AcaraNa hoya to ja ApaNe dharmanA mArge pahoMcI zakIzuM, anyathA nahi. dharma eTale zraddhA, maitrI, zAMti, tRpri-puSTi, unnati, kSamA, titikSA, sumati hoya tevA dharmane ApaNe svIkAravo joIe. TI.vI. siriyalomAM AvatI dharmapreraka philma, preraka prasaMgone paNa jovA joIe, jethI dazya-zrAvya mAdhyamothI paNa ApaNe pAmI zakIe. yuvAnomAM kathA - prasaMgo pratye paNa abhiruci keLavavI joIe. jema pavavibhUSaNa DaoN. kumArapALa desAIjInA mukhe je kathAnuM rasapAna thAya che to evA bhAvone paNa hRdayastha karavAnI jarUra che. ' dharma to zuddha caitanya che. zuddha caitanyamAM Ajano yuvAna tAmasI banI gayo che, evA yuvAnone sabhAna karavAnI jarUra che. jIvanamAM dharmano AvirbhAva thaze to daMgA-phasAda, lUMTaphATa, corI, bhraSTAcAra vagere cokkasa dUra thaze. atyAra sudhI zastro ja cAlyAM. pAvana kurAne zarIpha jevuM kAma na karyuM teTaluM talavAroe karyuM. pavitra bhagavadgItA ane vedoe je na karyuM teTaluM dhanuSyabANe karyuM. bAIbale je karyuM enAthI vadhu to baMddo cAlI. jo AvuM hoya to dharmane sUkSma rIte zodhavAnI jarUra che. vIra to raNamAM jIte ene kahevAya. paNa ApaNe to rAga dveSa chatI ane mahAvIra thavAnuM che. emanA paMthe cAlanArA chIe to pachI IrSyA, asUyA, rAga-dveSa ApaNAmAM hoya kharAM ? mULa dharmanA marmane pAmI prema-karmathI jIvananA marma pichAnavo joIe. - yuvAnoe dhyAna rAkhavuM dhArmikatA kaI kapaDAthI nahi, paNa kALajAthI mapAya che. AjanA yugamAM eTale ke atiAdhunika yugamAM phezanavyasana-TenzanamAM eTalA khovAI gayA chIe jenAthI AMtarika zuddhi tarapha bedhyAna banyA chIe, to AMtarazuddhi mahattvanI che. dhyAna, dhAraNA, sAdhanA, manana, ciMtanathI AMtiraka zuddhi keLavAze je Urdhvagati pAmavA sahAyaka banI raheze. ApaNe to virATa dharmarUpI vRkSanuM ropana karavuM che, to prema, karuNA, kSamA jevA guNone pariplAnvita karI yogya AcAra, vicAra, vyavahAra samAna karI ane enAthI dharmarUpI vRkSanuM siMcana karIe jenAthI e vRkSanI chAyAmAM rahI zakIe ane anyane paNa sahAro ApI zakIe. dharma e zIkhavAnI vastu nathI, e to ApameLe ApaNAmAM Avirbhata thaze. jevA paDaLa haTatA jaze tema tema ka 172 che For Personal & Private Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)ga C jJAnadhAra 0200 samajAtuM jaze, tema dharma e ApaNo guNa banI javo joIe. jemAM Avartana nahIM paraMtu samAvartana hovuM jarUrI che. sarvadharmabhAva che, mATe koI dharmano virodha na hoya, paraMtu emanA arthane pAmavo joIe. kabIra jAtie muslima hatA, paraMtu emane hindue AvakAryA. gurugraMthasAheba graMthamAM paNa "rAma' zabdano aneka vAra prayoga thayo che. Akhare to sau dharmano uddeza e zuddhikaraNa'no che. '30 kArane UMdhuM karIe to urdUmAM allAha zabda bane che. Ama sarvadharma samabhAvanI daSTi keLavavI joIe. dharma e unnatinAM pagathiyAM samAna che. jIvananA zikhara para pahoMcavA e pagathiyAMmAMthI pasAra thavuM ja paDaze. dA.ta. agni to eka ja che, paNa bhAvaka emAM kriyA aneka rIte kare che. (1) TADha sAme rakSaNa (2) rasoI banAvavA (3) jo e agnimAM zraddhA umero to yajJa banI jAya tema ApaNe paNa daSTi keLavavAnI jarUra che. dAna Apo to hRdaya khulluM karI dAna Apo (4) jApa-tapa ityAdi to che ja paNa vANInuM maunavrata paNa jarUrI che. ApaNe jinavANI to sAMbhaLIe chIe, paNa nijavANIne nathI samajyA mATe jAgRta thAo. ApaNe AjanA yugamAM caMdra para to pahoMcyA, paNa ApaNe zuM AjubAju jarUriyAtanI jarUriyAtamaMda vyaktinA hRdayamAM pahoMcyA chIe kharA ? to A ja kharekhara mAnavadharma che. jo AvA guNo ApaNA hRdayamAM lAvIe to kharekhara samagra vizvane prakAzamaya banAvI zakIe ane anyane anubhUti paNa karAvI zakIe. . jIvanamAM kevI rIte karavuM che ? e jo zIkhI levAya to jIvatA to ApameLe AvaDI jaze. A ja manuSyadharmanI mahAnatAne sAbita kare che. kevI rIte jIvavuM e pAyAnI vAta che. jevI rIte dharatIno dharma pharavuM, vAyuno dharma vahevuM e ja prakAre dharmano svabhAva satya che. satyatA AhAra-vicAra-vyavahArauccAra-AdhAra para rahelo che. e tattvono aMgIkAra karavo joIe. u.dA. solomana e eka buddhimAna mAnavI hato. solomanane eka suMdara yuvatI gamI gaI. enI pAse lagnano prastAva mUkyo. strIe parIkSA karavAnuM vicAryuM. be hAthamAM phUla lIdhAM. eka sAcuM ane eka kRtrima. e baMnemAMthI sAcA phUlanuM parIkSaNa 173 17 For Personal & Private Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TO jJAnadhArA 70 karavAnuM hatuM, paraMtu solomana to buddhizALI hatA. emaNe to mahelanAM bArIdaravAjA khullAM karavAno Adeza Apyo. eTalAmAM daravAjAmAMthI madhamAkhI uDatI tyAM AvIne sAcA phUla para beThI ane sAcA phUlanuM mUlyAMkana thaI gayuM. jo ApaNAmAM AvI sAcI parakha dharma pratyenI AvI jaze to ApaNe paNa jIvanamAM asatyano Teko nahIM laIe e ja kharekharuM dharma che anyathA nahIM. yuvAno mATe khAsa A nava sUtrothI joDAyelI bhakti jarUrI che. 1. sAro saMga rAkhavo. 2. kathA prasaMgamAM ruci keLavavI. 3. saMtasaMga karavo. 4. prabhunA guNagAna karavA joIe. 5. bhajana karavuM - bhAvanA-stuti karavI. 6. Indriya para saMyama keLavo. samaya paNa kyAre vyaktinI parIkSA le. dA.ta. pAMDurAjA. ' 7. jagatane samAnabhAve jovAnI daSTi keLavo. vasudhaiva kuTumbavamUA 8. lobhano parityAga karI saMtoSa keLavavo jarUrI che. 9. jIvanamAM saraLa rahevuM. chaLa-daMbha parityAga karavo. phUlanI jema saurabha pAtharatA rahevuM joIe. badhAne madada karavI joIe. Ama jIvanamAM mAtra anuzAsana nahIM, paraMtu anuzIlana paNa jarUrI che. bhoga karatAM yoga mahattvano che. ratimAMthI virakti pAmavI jarUrI che. dharmamAM utsavone mANIe chIe, paNa dharma to kharekhara dhyAnano mahimA gAya che. ApaNe dara varSe gaNapatinI mUrtinuM visarjana karIe chIe, paNa rAgadveSa to pANInI sapATIe ja taratA dekhAya che. tAjiyA ThaMDA to thAya che, paNa jhanUna ThaMDuM thatuM nathI. kharekhara mahAvIra jayaMtI UjavIe chIe, paNa koIne kSamA ApI zakatA nathI. dharmanA marmane pAmavAnI jarUra che. jema yuddhamAM vIra, sapUto, mAnatalavAramAMthI myAnamAM rahenAra talavArano upayoga kare che, myAnano nahi. to pachI ApaNe zarIramAM rahenAra AtmA pratye kema lakSya sevatA nathI ? AjanA yugamAM TheraThera dharmanI glAni jovA maLe che. ophisamAM ruzavata For Personal & Private Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TO C jJAnadhAra 70 levAya temAM dharmanI glAni che, paraMtu ajANI AMkhomAM lAgaNInAM spaMdana thAya temAM ja dharmano jayajayakAra che. dharmaprema to kharo, paraMtu ethIya vizeSa premadharma mahattvanA che. Ameya jIvanamAM jIvI nAkhanArA ane jIvI janArA vacce bahu taphAvata che. zaMkarAcArye paNa yogya ja kahyuM che, prasanna citta paramamitinA arthAt prasannacitta ja paratmAnuM darzana che. hasavuM e paNa eka sahaja dharma che. tibeTiyane to lAphiMga buddhA paNa banAvyA. e badhuM ApaNA gharamAM rAkhIe chIe, paraMtu gharamAMthI hAsyane jAkAro ApI dIdhela che! kyAM che e hAsyadharma ? mananI prasannatA, sujutA, sAlasatA ! haso jethI sohama sudhI pahoMcI zakAya. (haso-soham udhAvaNuM) ApaNe hasI tyAre ja zakIe jyAre ApaNAmAM rahelAM malina tattvone tilAMjali ApI hoya ane sAtvika bhAvone hRdayamAM AvakAryA hoya to ja nirmaLa hAsya rI zake ane mana mUkIne ApaNe varasI zakIe. mATe yuvAnone khAsa dharma pratye jAgRti keLavavA paNa ciMtana zibiro thavI jarUrI che, kAraNake ApaNe to akhaMDa samAja-akhaMDa rASTranuM nirmANa karavAnuM che. to apUrNatAne khaMDita kevI rIte karI zakAya ? akhaMDanA sUtrathI ja ApaNe yuvAnone paramakhaMDa sudhI laI jaI zakIe. manuSyajIvana maLyuM che to ene khovAnuM nathI, paraMtu e manuSyajIvanane ApaNe jItavuM joIe. AjanA yuvAno mobAIla-I.neTa - TebleTamAM khovAI gayA che emane meDiTezana, sAdhanA, dhyAna, ityAdi pratye jAgarUkatA keLavavI joIe, kAraNake ApaNe bAhya rIte to samRddha chIe, paNa AMtarika rIte samRddha thavAnI jarUra che. Ameya kahyuM che ne gurunA page paDavuM saheluM che, paNa gurunA pagale cAlavuM agharuM che. AjanA yuvAnanuM vyaktitva lupta thayuM che. yunivarsiTInuM lebala lagADeluM vyaktitva to maLe che, paNa vicAronuM UMDANa ke jJAnanI UMcAIno enAmAM sadaMtara abhAva che. kyAM che e naciketA 1 kyAM che vimaLatAthI dIpatA ekalavyo ane kyAM che jJAnanI tejasvitAne tapasvitAthI jhaLahaLatA yAjJavAkayo? yuvAnarUpI ratnane samAjanuM ghareNuM banAvavAnI jarUra che. dharmarUpI beMkamAM dAkhala thaze to enuM vyAja Dabala thaze. dUSaNo-pradUSaNothI mukta ane devagurunA saMgathI yukta banI janma-janmanA baMdhanathI mukta thaze. For Personal & Private Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c)(c) jJAnadhArA ja010 AjanA yuvAno 31nI ujavaNI to bahu zAnapUrvaka enjoya kare che, paNa zuM ApaNA dharmatahevAromAM ATalA utsAhathI rasa laIe chIe kharA? jo na letA hoIe to te mATe sabhAna karavA joIe. jIvana evuM jIvo ke loko aMjAI na jAya, paNa lAgaNIthI bhIMjAI jAya. ApaNe sau navA varSanI-janmadivasanI ujavaNI to karIe chIe, paraMtu ApaNuM jIvana eTaluM bhavya banAvIe ke ApaNo kSaNekSaNe navA vicArothI pulakita thaI jaIe to ane to ja jIvanane dIpAvI zakIzuM ane anyanA jIvanane paNa dIpAvI zakIzuM. mATe Ajano yuvAna 31st Dance - Drink & Merry thato gayo che e duHkhanI vAta che, ApaNane nirAza banAvI nAkhe che, paraMtu yuvAnomAM Divine >> Depth - Dedication ane A traNano triveNI saMgama 3D hovA khUba jarUrI che jethI bhAratIya saMskRtine dIpAvI zakIe ane bhAratIya saMskRtino bhavya vAraso, prabuddhonI vANIne ApaNe jIvita rAkhI zakIzuM. evam kSamA, dayA, karuNA, prema vagerethI A jIvanavRkSane sIMcIe jethI bhAvi paNa ujvaLa banI rahe ane na rahe zoka ke moha! phakta nijAnaMda...nijAnaMda. je vyaktine vijJAnati: banAvI zakaze. jo vijJAnataH banIzuM to ja ApaNe mahAvIranAM bALako tathA enA vArasAne ApaNe pacAvyo che evuM kahI zakIzuM, to banavuM che ne vArasadAra...? to pachI rAha konI juo cho? pAmIe dharmanA marmane.... dharmanA abhimukha rahevuM che ne ? saMdarbha graMtho : * jagatanA vidyamAna dharmo - DaoN. jayendra e. yAjJika yuni. graM. borDa anuvAda- pra. A. 1984. * tamArA mRtyu para koNa AMsu sAraze ? - robina zarmA - jayako pablei., muMbaI - 2013. * jiMdagI jIvavAnI jaDIbuTTI-Dela kornagI - Ara. Ara. zeTha, kaMpanI, muM. - 2013. * dharma rAha batAve rAmAyaNa - morAribApu - saM. yogeza colerA vanDaralenDa, rAjakoTa - 2013. For Personal & Private Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 jJAnadhArA 6700 * AnaMda rAha batAve rAmAyaNa - morAribApu - yogeza colerA, vanDaralenDa, rAjakoTa - 2013. * motInI mALA - anu. sonala parIkha- Ara. Ara. zeTha kaMpanI muMbaI- varSa 2012. * preraNA - yazavaMta kaDIkara - mahAdeva buka saplAyarsa, e'vAda varSa - 2004. * saMsAra rAmANa - svAmi saccidAnaMda - gurjara prakAzana, evAda - 2005. * kRSNa zaraNaM gacchAmi - guNavaMta zAha - saM - DaoN. manISA manISa Ara.Ara. zeTha kampanI, muM.- 2011. saphaLa jIvana jIvavAnI kaLA - mukunda pI. zAha - kusuma prakAzanaa'vAda, varSa-2012. For Personal & Private Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMpratakALanA pravAhamAM sAMpradAyika ane paraMparAgata mAnyatAomAM zAstrAnusArI vivekapUrNa parivartana ane vizleSaNa DaoN. ramaNIkabhAI pArekha DM.Sc., Ph.D. (amadAvAda) bhAratIya paraMparAmAM jaina dharma atiprAcIna xc amadAvAdasthita DaoN. ramaNIkabhAI sAyansTi che. teo insTiTyUTa oNpha kemisTa (kolakAtA)nA phelo che ane` Ph.DnA | gAIDa che. jaina dharmanA abhyAsu che. che. vizvanA phalaka para temanuM AgavuM sthAna che. te sarvotkRSTa che, sarvAdhika kalyANakArI che. jaina sAhityanI samRddhi samagra vizvamAM ajoDa che, adbhuta che. Agamo - jaina dharmagraMtho tIrthaMkaranI sAdhanAnA sArarUpa che. Agama e kaLiyugano amRtathALa che tema ja AtmasudhAraNAno amUlya dastAveja che. anaMtajJAnI, anaMtadarzI, rAgadveSanA vijetA mahAvIra prabhue AcAramAM ahiMsA, vicAramAM anekAMta, vyavahAramAM parigraha, vANImAM syAdvAda, jJAna, darzana, cAritrya, tapa, dAna, zIla, bhAva, satya, prema, karuNA jevAM zAzvata mUlyonI amUlya bheTa ApIne samagra jIvasRSTi arthe mahAna upakAra karela che. vizvavAtsalya ja dharmano Adarza che. dharmo rakSati rakSataH (dharmanuM rakSaNa karavAthI te rakSaka bane che. If you Protect righteousness, righteousness will Protect you. bhagavAna mahAvIre sarva prANIo pratye samabhAvanA; mAnavajAtinI samAnatA, ucca-nIca bhAvanAno pratikAra, hiMsA sthAne ahiMsAnI pratiSThA, strI ane zudro pratye samAnatA, durAgrahane badale anekAMta daSTi, bhASAmohane badale lokabhASA pratye AdarabhAva pragaTa karI samAnatAno Adarza prasthApita kare che. temanI vANIno sIdhosAdho sumadhura divya saMdeza e ja che ke vaheMcIne khAo ane jIvo. sukha, karuNA, maitrI, premane vaheMco, hRdayanA phUla jevA komaLa bano, phUlanI jema sadAbahAra hasatA raho. jIvo ane jIvavA do. Live and let live. 178 For Personal & Private Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 C jJAnadhArA O Agama jaina dharmagraMtho : AtmA tarapha gamana karAve tene Agama kahe che. pRthvI, pANI, vAyu, agni, vanpasatimAM jIvana che, tenuM darzana karAve che tema ja zarIravijJAna, bhUstarazAstra, khagoLazAstranuM darzana karAve che. zrI gautamasvAmIe prabhu mahAvIrasvAmIne pUchelA 36000 prazno ane tenA sacoTa javAbanuM vizALa AkAza AveluM che, anekavidha dharmakathAnuM nirUpaNa che. bodhadAyaka kathAno akhUTa khajAno che. ghaNI bAbatonI samajaNa ApI che. vItarAgapaNAnI vANI vItarAgatAnI poSaka hoya che. AgamomAM AtmakalyANanI vibhinna paddhati batAvavAmAM AvI che. AgamanuM ciMtana-manana svAdhyAya parizIlana ajJAnarUpI aMdhakAra dUra karI jJAnano dIpaka pragaTAve che. vizvanA samagra viSayonuM darzana tema ja pratyeka samasyAnuM samAdhAna A Agama graMthomAM che. Agamo ratnonA bhaMDArarUpa vizALa zrutasAgara che tema ja adhyAtmajJAnanuM eka pavitra stotra che. jiMna zAsananA samagra baMdhAraNano pAyo che, jainono upadeza graMtha che. Agama graMthonA AdhAra vinA prabhunI sAdhanA ke vizvanA satyane samajavuM azakya che. eTale ja Agamone jinapratimA sarakhI gaNIne prabhupratimA jeTaluM ja mUlya svIkArAyuM che. samyajJAna, samyakdarzana, samyakcAritrya A traNeyano samanvaya mokSano mArga bane che. - jinAgamamAM bhagavAna mahAvIre AcArane prathama sthAna ApyuM che. AcAra dharmano merUdaMDa che. sutra-siddhAMtamAM vicAra-vANI-vartana ane AcArano, vRtti, pravRtti ane nivRttino, bhAvanA ane kartavyano je sumeLa che te anupama che. Agama sevA e jJAnanI upAsanA che. jJAna e AtmAno guNa che. Agama bhaktithI tIrthaMkaro prati zraddhA, ahobhAva, pUjyabhAva utpanna thAya che. pariNAme darzana mohanIya karmano nAza thAya che. utkRSTa bhAve sAdhanA, ArAdhanA karavAthI samyakdarzananI. sparzanA thAya che ane aneka prakAranAM aMtarAya karma tUTI jAya che. je potAnA astitvane samaje che te ja AgamanA mahattvane samaje che. Agama zAzvata sukhano mulAdhAra che. unmArge gayelAne sanmArge lAvavAnI sIDI che. paramapada prApta karavA mATe pathadarzaka borDa che. A trasta ane vyasta samayamAM jinAgamanAM vacano tanAva, AkuLatA, 179 For Personal & Private Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCC jJAnadhArA CSS0 vyAkuLatA dUra kare che. dareka sUra-gAthA para anuprekSA karIe to Atmika, sAmAjika, vaizvika, Arthika vagere aneka samasyA, viTaMbaNA, muzkelIonuM sacoTa samAdhAna maLI zake che. jaina dharmakathA : jaina dharmakathAono paTa koI ghughavatA mahAsAgara samo vizALa che. A dharmakathAno uddeza, vividha pratibodha, preraNA ane hita hitazikSA devAno che. pratyeka vyaktine A kathAo vAMcavAthI gharma pratye rasa-ruci, utsAha, umaMga, jijJAsA vadhe che. A kathAnA mAdhyamathI bALakone, yuvAnone uttama saMskAranuM siMcana thAya che. mahAvIra bhagavAna, gajasukumAra, zAlibhadra, IlAcIkumAra, meghakumAra, pUNiyA zrAvaka vagerenI kathAno sArAMza uttama cAritrya ghaDatara ghaDe che. bodhapAThanA mAdhyamathI kathA lAMbA samaya sudhI smRtipaTa para jaLavAya che. kathAno vAraso jALavI rAkhavA sahiyAro puruSArtha karavo Avazyaka che. IlAcIkumAra tema ja meghakumAranI vArtA pravacanamAM sAMbhaLavA maLe che. A vArtAno sArAMza ApaNane khUba ja suMdara bodha Ape che. jainazALAH dharma ImAratano pAyo che, dharmanI karoDarajju che. eka kSaNa mATe ciMtana karIe, suMdara upAzrayo, bhavya jinAlayo haze, paNa paramAtmAnI bhakti karanArAM bALako nahIM hoya to kevuM lAge? bhavyAtibhavya utsavo, mahotsavo, dharmotsavo ujavIe chIe, paraMtu hRdayamAM jaina bhAvanAonI guMja nahIM hoya to kevuM lAge ? pazcimanI saMskRtinuM AMdhaLuM anukaraNa karavAthI UgatI peDhImAM jainatvanA mULa saMskAro ja nahIM hoya to kevuM lAge ? A badhA praznono eka ja pratyuttara che ke jaina zALAmAM bALakone nUtana paddhatithI jaina dharmanI vAto kahI, nUtana abhigamathI temanA rasa-ruci, utsAhaumaMga-jijJAsA vadhumAM vadhu kema prApta thAya te jarUrI che. A sAMpratakALanA pravAhamAM mAnavIne UrdhvagAmI banAvanAra dhArmika zikSaNa che je atimahatvano ane sarjanAtmaka bhAga bhajave che ane dharmanA AcaraNathI unnatinA zikhare pahoMcI jAya che. ghArmika zikSaNa : (1) bALakone jaina dharmanuM prAthamika jJAna, jaina dharmano itihAsa, jinAgamanI * 180 - For Personal & Private Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C jJAnadhArA 0.00 samajaNa, jaina tithi, jaina parvo, jaina dharmakathA, guru, dharma viSe samaja, caturvidha saMgha; sAmAyika, navakAramaMtra vagere viSayonuM jJAna tema ja samaja, nAnAM dRSTAMtonA mAdhyamathI ApavuM joIe. (2) Adhunika paddhatithI A dhArmika zikSaNa ApavuM joIe. dazyazrAvyanI paddhatithI bhaNAvavA mATe gujarAtI, aMgrejImAM prabhutva dharAvatA tema ja prazikSaNa pAmelA svayaMsevako, sevAbhAvI yuvAnonI sevA Avazyaka che. (3) AjanA yuvAnomAM tatparatA che, tapasvitA che tema ja tejasvitA che, paraMtu temane susaMgata mArgadarzananI jarUra che. temane suzrAvaka banAvavA pAyAnI keLavaNI jarUrI che. AgamamAM zrAvakAcAra tema ja zrAvakanA 21 guNo vize savistara samajAvavuM joIe. vartamAna saMjogomAM A guNo kema anurUpa rahe tevI vAto dRSTAMtasabhara samajAvavI joIe. A jANavAthI saphaLa jIvana jIvavAnI amUlya cAvI prApta thaze. jJAnaprApti mATe jIvanamAM namratA, saraLatA, sahajatA, RjutA ApoApa khIlI UThaze. (4) vijJAnanI navI zodho, vIDiyo, kaoNmpyuTara, laeNpaTaoNpa, mobAIla, inTaraneTathI AjanI navI peDhI suparicita che. Adhunika sAdhanothI vizvanA loko ekabIjAthI vadhu najIka AvatA jAya che. A Adhunika upakaraNonI madadathI jaina dharmamAM rasa-ruci dharAvatA pratyeka yuvako khUba utsAhathI mAhitI AdAna-pradAna karI zake. jaina mahApuruSonA jIvanaAdhArita bodhadAyaka cAritryaghaDataranI vAto, teonuM jIvana-kavana ane enimezana philma paNa banAvI zake. koI paNa vastu zIkhavavAnI paddhatimAM nIcenI bAbato joIe : (1) saraLa, suMdara, sacitra, kalaraphUla slAIDathI rasapUrNa samajAvaTa (Power presentation). (2) vaividhyasabhara vAto (ka) protsAhanakAraka tema ja hakArAtmaka abhigama (4) jJAna sAthe gammata (5) dharmakathAnI suMdara chaNAvaTathI deza-videzamAM rahetAM bALako - yuvAnAne dharma pratye jijJAsAnuM jharaNuM vaheze. jaina dharma pratye mahAna puruSo pratye ahobhAva jAgaze ane aMtaranA UMDANathI mArA jinezvara prabhu AvA hatA ! tema ekasAthe bolaze. (5) hamaNAM thoDAka samayathI maeNgejhinamAM sacitra lekho, raMgaberaMgI cArTa 181 For Personal & Private Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 jJAnadhArA OOO citravArtAo, nATakanA dhArmika saMvAdo, karNapriya dhArmika stavano, stotra gIto, vAMcatA ja yAda rahI jAya tevAM suvAkyo prasiddha thAya che. zira vAMcana saraLa zailImAM vAMcavA maLe che. A bhagIratha kAryanI zarUAta che, paraMtu jemajema vega pakaDaze tema jJAnanI jyota pratyeka jaina-jainetara gharamAM prakaTaze. AthI jJAnapipAsunI IcchA saMtoSAze te nirvivAda vAta che.. dhArmika zibiro: deza-videzomAM jaina samAjamAM dharma pratye AkarSaNa vadhatuM jAya che. viSama banatA jatA jIvananA duHkha nivAravA, zAMti, prazAMti, upazAMti mATe dharmajAgarUkatA AvI rahI che. A mATe Agama graMthone kendramAM rAkhI dhArmika zibiro yojavAmAM Ave to vidvAno dhArmika zikSaNa pradAna karI zake. zibiramAM taiyAra thayelA dharmapremI bIjAM bhAI-bahenone taiyAra karaze ane jyota se jyota jale e nyAye dhArmika pAmeluM eka vizALa zikSita jUtha taiyAra thaze. zibiromAM prArthanA, anuSThAna, dharmapArAyaNatA, prAmANikatA, naitikatA, vyasanamukti, zAkAhArI abhigama, paryAvaraNanI rakSA, mahAna puruSonA upadeza, tattvajJAna abhipreta che. Ama dareka viSaye samajaNa ane praznottarI kAryakrama yojI zakAya. A abhipreraNAtmaka (Motivational) pravRtti, prayoga, anubhava vizALa phalaka para paNa laI jaI zakIe. lakSyAMka saphaLatApUrvaka karyA bAda rASTrIya-AMtararASTrIya saMgoSThiothI vicAravinimaya, AdAna-pradAnathI dharma pracAra-prasAra mATe kSetro vistaraze. sudharmA pracAra maMDaLa cAturmAsa ke paryuSaNa parvamAM, saMta-satIjIno yoga na hoya tyAM dharmaArAdhanA karavA jAya che. Ama prazikSita jJAnI vidvAno dhArmika pravacano Ape che. dhArmika anuSThAna paNa karAve che. videzamAM paNa ghaNA dharmapravartako jinavANI saMbhaLAvavA jAya che. Ama videzamAM rahetA dharmapremI jeno A vidvAnono premathI AdarasatkAra kare che. A jJAnasaravANIno lAbha laI dhanyatA anubhave che. tyAM rahetA zrAvako ekatA, niSThA, dharmaprema, samarpaNathI parvano AnaMda mANe che. jJAnasatro : - jJAnasatro e vidvatajanonI abhivaMdanA che. prANaguru jaina seMTara - muMbaI dvArA - 182 che For Personal & Private Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCSIC jJAnadhArA 70 jJAnasatro Aja sudhI agiyAra thayAM che, temAM zibiro, seminAra, saMgoSThithI ghaNA vidvAnoe sahayoga Apyo. jaina darzanamAM rasa-raci, utsAha-umaMga, jijJAsA-jJAna kema vadhe tevI sakArAtmaka pravRttine vega maLyo. saMyojakazrIe khUba ja jahemata laIne A satrone saphaLa banAvyAM. saraLa bhASAmAM pustako paNa prakAzita thayAM. jaina zALAnAM bALakone saraLatAthI gammata sAthe jJAna maLe tevI viziSTa paddhatithI kema samajAvI zakAya tevI Look and LearnnA nejA nIce ghaNAM zaheromAM jainazALAnI pravRttine vega maLyo. aMgrejI, gujarAtI, hindImAM lakhAyelA lekho pustakarUpe tema ja megejhina prasiddha thayAM. pIeca.DI. pravRttine paNa vega maLyo. khUba ja saphaLatA sAMpaDI. AgamabatrIsInuM gujarAtImAM aNamola sAhitya maLyuM. AgamanA vAMcanathI yuvAnomAM dharma pratye vadhu utsukatA jovA maLe che. - A Agama graMthone aMgrejImAM avatarita karavAno suMdara abhigama prApta thayo che. TUMka samayamAM A siddhi hAMsala thaze. jaina sAmayikomAM AvatA lekho: AgamasUtra paricaya, jaina dharmakathAo, gaNadharavAda, mahAvIra prabhunuM jIvana vagerenuM vAMcana-ciMtana-svAdhyAya ane parizIlana karavAnuM game che. sarva vidvAna lekhakone zrI sarasvatI devI vadhu ne vadhu lakhavAnI preraNA Ape tevI maMgalakAmanA - zubhakAmanA. kathA - DI.vI.DI. : jaina dharmanA ane jaina sAhityanA vizvapracAraka padmazrI kumArapALabhAI desAInI prabhAvaka vANI dvArA kathana-kathAyugano prAraMbha karI mahAna AtmAnA jIvananuM zrutajJAnanuM pAna karAvI dharmapremI zrotAgaNane maMtramugdha karyA che temAM karuNAnidhAna zrI mahAvIra prabhunI kathA, anaMta lablinidhAna zrI gautamasvAmInI kathA, AdinAtha zrI RSabhadeva bhagavAnanI kathA tathA zrI nema-rAjulanI kathA-DI.vI.DI. taiyAra karI che. - A kathAno lAbha. gharanA badhA parivArajano, darzana, zravaNa karI samaha - 183 1che For Personal & Private Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaSC jJAnadhArA 0i00 svAdhyAya ane sAmAyika puNyakarma prApta karI zake che. A cAreya kathA (DI.vI.DI.) dharmakSetre utkRSTa yogadAna kahI zakAya. Agamo aMgrejImAM avatarita karavAnuM yazasvI kArya cAlu che te jina zAsana mATe gauravanI vAta che. jaina tattvanA anya Agama jevA graMthonuM dohana karI pAMceka mahAgraMthonuM sarjane thAya tema ja A pAMca graMthone vizvanI badhI ja mukhya bhASAmAM avatarita karavAno prayAsa IcchanIya che. A graMthomAM vizvakalyANa ane vizvazAMtinuM ciMtana paDyuM che. A kRtasAhitya vizvanA khUNekhUNe jijJAsu sudhI pahoMcaze. Agama graMthonuM vAMcana ane Agama prasAra bhaktinA vividha bhAvo zAsanamAM pravarte tenAthI uttama puNyakarma, puruSArtha hoI zake nahi. videzamAM jaina dharmapravRtti vizva, rASTra ke samAjanA dareka praznonuM samAdhAna jina darzanamAM Apela che. jaina skolara pAse mArgadarzana mATe videzathI ghaNA loko avAranavAra Ave che. jaina samAja mATe gauravanI vAta che, videzamAM jaina dharmanI pravRttino vyApa eTalo badho che. vizvanA game te khUNAmAM jaina samAja nAno hoya topaNa eka moTuM jainavizva racI de che. amerikA, laMDana, AphrikAmAM jainonI vastI moTI che. tyAM paryuSaNa parva darimayAna bhAratamAMthI vidvAnone AmaMtrita karI temanI pAsethI dharmagraMthomAMthI jJAnanI samajaNa saraLa bhASAmAM meLave che. videzamAM pAThazALA, seminAra, vidvAnonAM pravacano, jaina sAMskRtika kAryakramo goThavatAM hoya che. kenyA, mombAsA, nairobI, barmA, malayeziyA, thAIlenDa, siMgApora, sAudI arebiyA, dubaI vagere dezomAM tyAM jaina samAja nAno hoya, paNa dharmanI pravRttio jIvaMta rAkhe che. jarmanI, raziyA, phrAnsa, beljiyama, jApAnamAM jaina kuTuMba paNa vase che. dharmanI pravRtti kare che. paramAtmAnA anaMta anaMta upakAra che. emanI divya vANInI gaMgotrI phaLI che. aMgrejImAM A Agama graMtho avatarita thaI rahyA che tyAre A mAdhyamathI videzamAM vasatAM dharmapremI jaina bhAIo-baheno lAbha laI dhanyatA anubhavaze. jaina dharmanI jyota jhaLahaLatI raheze. yuvAno rASTrIya dhana che. samAjane mATe kaMI karI chUTavAnI umadA bhAvanA che. ja 184 1 For Personal & Private Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C jJAnadhArA jaina soziyala grupa, jaina mitramaMDaLa, arhama yuvA grupa, jaina DaoNkTara pheDarezana vagere jena samAjanI kalyANakArI pravRtti kare che. A grupamAM suzikSita, buddhizALI sevAbhAvI yuvA varga che. teo jaina dharmanI kalyANakArI pravRttimAM rasa dAkhave to globala levale paNa vega maLaze, vizvakalyANano maMtra guMjaze ane vizvanA khUNekhUNe bhagavAna mahAvIrano divya saMdeza pahoMcaze. sArAM pustako, sArA graMtho tema ja bALakone mATe uttama kakSAnuM dharmaprerita bALasAhitya maLaze. sAdharmika bhakti : sAdharmikatA dharmano AdhAra che. samAnadharmI te ja sAdharmika. tenI koI paNa paudgalika svArthavRtti rAkhyA vagara bhakti karAvI tenuM nAma vAtsalya. sAdharmika bhAIone Arthika sahAya ApI nirbaLa banAvavAnA nathI, paraMtu pagabhara UbhA rahI zake tevI dhaMdhA-rojagAranI uttama taka ApavAno saMkalpa, madhyama varganA vidyArthIone Arthika prakUiLatA hoya to zikSaNakAryamAM sahAya ane ucca abhyAsa arthe lona, skaoNlarazipa, tejasvI vidyArthIne mAna-sanmAna-evaoNrDa vagere ApavAnuM dhyeya hovuM joIe. A saMkalpane daDha manobaLathI svIkArI duHkhamAMthI DUbatA svadharmIne ugArI levo ane dharmamAM sthira karavo e ja sAcI sevA che, e ja dharmano sAra che. jaina vizvakoza : vizvanA uttama sAhityamAM jaina sAhitya eka AgavuM sthAna dharAve che. jaina sAhityakAroe dharmanA siddhAMto, tattvajJAna, karmasvarUpa vagere para aneka mUlyavAna graMtho racIne uttama sAhityanI bheTa ApI che. A uparAMta itihAsa, jyotiSazAstro ane kAvyo jevI sAhityika kRtiothI jaina dharmanA graMthabhaMDAro samRddha banyA che. jaina itihAsa, mahAna vibhUtio, dAnavIro, jJAnIjano, zreSThIvaryo vagerethI ujvala che. vartamAnamAM paNa judAjudA viSayane lagatAM aneka graMtho, pustako lakhAyAM che. koI vyaktine AyaMbila, sAmAyika, sametazikhara, zatruMjaya tIrtha vize jANavuM hoya to koI eka jJAnasAdhana upalabdha nathI. jJAnanI vividha zAkhA, prazAkhAne lagatI viSayonI mAhitI saMkSipta, sacoTa paNa adhikRta-pramANabhUta svarUpamAM `khUba ja Avazyaka che. zabdakoSamAM zabda ane teno artha ApavAmAM Ave che. jyAre vizvakoSamAM je koI enTrI hoya tenI pramANabhUta ane saMpUrNa mAhitI 185 For Personal & Private Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c) jJAnadhArA 3000 ApavAmAM Ave che. pUjya namramuninI preraNAthI DaoN. kumArapALa desAI ane guNavaMtabhAI baravALiyAnA saMpAdana heThaLa A kAryamAM aneka vidvAno potAnuM jJAna, mAhitI ane anubhava pradAna karI rahyA che. A mahAbhagIratha kArya che, virATa kArya che ane jyAre paripUrNa thaze tyAre jaina vizvakoSa jina zAsananA ItihAsamAM sImAcihnarUpa banaze. hastapratonI mAvajata-saMzodhana : jaina graMthabhaMDAromAM sacavAI rahelI hastapratomAM lakhAyelA prAcIna graMthomAM ghaNI kathAo, gAthAo ane subhASito graMthastha che. hastapratonuM saMzodhana e bhAratIya saMskRtino vAraso che. hastaprata parathI graMthasaMpAdana ane saMzodhita zuddha pAThathI vadhu jANakArI prApta thaze. A hastaprato para khUba ja saMzodhana thaI rahyuM che. hastapratamAM nipuNatA Ave te mATe tajajJonAM vaktavyo goThavavAM, hastapratonuM viziSTa pradarzana, hastapratanAM vAMcana ane saMpAdana aMge prekTikala kArya jarUrI che. yuvA vargane A kAryamAM khUba ja protsAhana maLaze. vie, For Personal & Private Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2200 2000 caturvidha saMghamAM jaina iDaoN. madhubahene hindI kAvyo zrAvakAmaMDaLonI bhUmikA sAhityamAM Ph.D. karyuM che. DaoN. madhubahena jI. baravALiyA | ane "sohama zrAvikA maMDaLa sAthe saMkaLAyelAM che. jenA jaina saMskRtinI rakSA ane saMvardhanamAM nArIe khUba ja mahattvanI bhUmikA bhajavI che. 'zAkAhAra" (anuvAda), A avasarpiNIkALanA cothA ArAmAM prathamaJadhyAtma sudhA' ane tIrthakara RSabhadevanAM mAtA marUdevIe mokSanAM dvArA, | 'adhyAtma sUra" (saMpAdana) pustako prakAzita thayAM che. kholyAM ane sAbita karyuM ke strI mATe paNa ' mokSanAM dvAra khullAM che. mAtA to gajasukumAranI mA devakI ja kahevAya, ke je bharayauvanamAM dIkSA levA taiyAra thatAM sAtamA ane chellA dikarAne AziSa ApI kahe ke, beTA! sukhethI dIkSA le, paNa A saMsAramAM chellI mA have mane ja banAvaje! - rAjA pratinI mAtAe digvijayI banIne AvelA dIkarAne samagra dharatIne jina maMdirothI vibhUSita karI devAnI anupama preraNA karI! nemanAtha jyAre prabhutA tarapha pagalAM mAMDavAne badale saMyama tarapha vaLyA tyAre rAjula sAcA arthamAM sAthI banyAM ane AgaLa jatAM nemanAthanA bhAI rahenemine patananA vicAromAMthI saMyama mArge laI jaI mahAsatI rAjule zramaNa saMskRtinI rakSAno ItihAsa saryo. prathama tIrthaMkara AdinAthathI laI carama tIrthaMkara devAdhideva mahAvIrasvAmI sudhInA samayagALAmAM aneka zIlavaMta satIo, mahAsatIjI ane zrAvikAonAM tapa-tyAgathI jaina itihAsa jhaLakI rahyo che. tIrthakare sthApelA saMghanA cAra pAyA - sAdhu-sAdhvI ane zrAvaka-zrAvikA e cAra pAyAno cotho pAyo zrAvikA che ane vartamAna samayamAM jina zAsananA caturvidha saMghonI gatividhiomAM A zrAvikAono phALo mahattvano ane noMdhanIya che. ' dareka saMghanAM kAryone saphaLatA meLavavA zrAvikAmaMDaLa ke jaina mahilA maMDaLanI For Personal & Private Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnadhArA ja YOCKO mahattama AvazyakatA hoya che ane AvAM maMDaLo ja zrI saMghanI apekSAonI saphLa pUrti kare che. saMta-satIjIo paNa AvA maMDaLone protsAhana ane mArgadarzana ApatA hoya che. cAturmAsa ke zeSakALamAM AvAM jaina mahilAmaMDaLo ke zrAvikAmaMDaLo ja AdhyAtmika ane dhArmika anuSThAnothI dharmasthAnakone gAjatAM ke.guMjatAM rAkhI zake che. jyAM saMghomAM sabhyasaMkhyA vadhu hoya tyAM uMmara pramANe AvAM maMDaLone vibhAjita karavAmAM Ave che. : : pacAsathI vadhu uMmaranI mahilAo mATe : ane AvA alagaalaga maMDaLo dharma sthAnakamAM vividhalakSI pravRttio kare che. * taruNIo ane yuvatIo mATe paraNita mahilAo mATe zrI jaina kumArikA maMDaLa zrI jaina vamaMDaLa zrI zrAvikAmaMDaLa mahilAmaMDaLonI pravRttio : zrI saMghanA mArgadarzana ane sahayogathI sAdhu-saMtonI veyAvaccanuM kArya kare che. jJAnadAtA ane paMDito dvArA dhArmika zikSaNa prApta kare che ane dhArmika zreNIonI parIkSA pAsa kare che. tapasyAnAM pAraNAM ane dIkSA mahotsava jevA prasaMgoe sAMchanAM gIto ane anya dhArmika maMgala prasaMgonuM Ayojana kare che. * tapasyAnAM pAraNAM, paryuSaNa, cAturmAsa maMgala praveza, cAturmAsa parivartana - vidAya jevA dhArmika prasaMgoe zobhAyAtrAnA AyojanamAM maMgala kaLaza, pavitra Agama graMtho vagerenA upayoga dvArA zobhAyAtrAne dedIpyamAna banAve che. pU. gurubhagavaMto ane pU. sAdhvIjIonA dIkSAjaMyatI ke puNyatithi, dharmasthAnakanA udghATana ke graMthavimocana jevA prasaMgoe gIta, saMgIta, nATikAo, saMvAda, nRtya pradarzana vagere dvArA kAryakramane rasamaya ane saphaLa banAve che. navapada ArAdhanA-AyaMbila oLI, mahAvIra nirvANa-dIpotsavI parva, paryuSaNa parva ke mahAvIrajaMyatI jevA lokotara parvanI ujavaNImAM AvAM maMDaLo utsAhathI bhAga laI potAnI viziSTa sevA dvArA saMghanA nAmane rozana kare che. 188 For Personal & Private Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TOCC jJAnadhArA 0266 e sAmUhika pratikramaNanA AyojanamAM zrAvikAo vizeSa bhAga le che. ja AdhyAtmika ramato, kvITasa, hAujhI, darzanayAtrA pravAsonuM Ayojana paNa kare che. AvAM maMDaLo dvArA zALAnAM bALakone sTezanarI kiTa bheTa, anAthAlaya ane hospiTalonI mulAkAta laI tyAM sahAya karavAnAM, sevA ane mAnavatAnAM kAryo karavAmAM Ave che. prasaMgoe zo pradarzano ane vividha sTola ane meLAnuM Ayojana kare che jemAM jarUriyAtavALI bahenone khAkharA, mIThAI, masAlA, giphTa ArTIkala vagerenA vecANanI savalata dvArA sAdharmika sahAya kare che. AvAM maMDaLo dvArA jaina ekeDemika keriyaramAM jainolojI, ema.e. ane jaina dharmamAM Ph.D. karavA mATe protsAhita karavAmAM Ave che. - sAMprata samayamAM moTA bhAganAM jaina jJAnadhAma, jaina pAThazALAomAM jJAnadAna Ape che te dIdIo" ke "jJAnadAtArUpe kArya karanAra zikSita jaina mahilAo AvAM zrAvikA maMDaLa ke zrAvikA grupanI dena che. ' - dareka maMDaLone potAnA nizcita yuniphorma hoya che ane dIkSA mahotsava ke tapasvInAM pAraNAMnA prasaMge AvAM aneka maMDaLone pavitra dhArmika kAryakramomAM sahabhAgI thavA AmaMtraNa apAya che ane tenuM saphaLa saMcAlana zrAvikAmaMDaLa dvArA ja thatuM hoya che. saMghanA kAryakartAoe AvA maMDaLonI saMcAlikA bahenone rispekTa sAthe sahayoga Apavo joIe. vartamAna samayamAM caturvidha saMgho ane jina zAsananAM kAryone gatimAna rAkhavA zrAvikA maMDaLonI bhUmikA atyaMta mahattvanI che. wwwhyutajJAnane abhinaMdanA , zrutajJAna tujane Aja mArA bhAvabharyA namaskAra che, ne samyapharUpe pariNAmo e bhAva vAraMvAra che; mane prakAza dIdho mukitamArge tAro mahAupakAra che, ne hajuya tArI hAjarI pUrNa mane karanAra che. * 189 che . For Personal & Private Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ba000000000 sAMpratakALanA pravAhamAM sAMprahAyaka [ jaina dharmanAM abhyAsa ane paraMparAgata mAnyatAomAM | DaoN. utpalAbahena M.A. Ph. D. che. bhavansa somAnI zAstrAnusArI vivekapUrNa parivartana | kAlejanAM philosophInAM heDa ane vizleSaNa | oNpha DipArTamenTa che. temano "jJAnasaritA" graMtha pragaTa 4 DaoN. utpalA modI | thayo che. . tyAgano janma vairAgya vinA thato nathI. vairAgyano janma vRttinA tyAga vinA thato nathI. pUrvabhavanA pApodaye sAdhanasAmagrI na maLe ane upabhoga na kare, taMdurastI sArI na hoya, rogathI pIDAtA hoya ane DaoNkTara amuka vastuo, vAnagIo, mIThAIo khAvAnI nA pADe ane ApaNe na khAIe to tene tyAgI na kahevAya. eTale ke na maLe ane upayoga na kare ane na bhogave te tyAgI nathI. jJAnInuM tyAgI mATenuM mITara juduM che. ' viSayono rasa pUnamanA sAgaranI bharatInI jema UchaLato hoya to vartamAnamAM bhale upabhoga nathI, paraMtu te vastuno te tyAgI na gaNAya. sarvajJanA bhAvo anaMta che! asIma che, agAdha che.. bhagavaMta kahe che... ' "manane mAryA vinA, saMyama rAkhyA vinA, tanane tapAvyA vinA, jIvane jagADyA vinA koI tyAgI banI zakatuM nathI. IcchAno, AkAMkSAono, manokAmanAno nirodha te ja moTo tyAga. badho ja AdhArA mana para che. saMjamA saMjamaNI eTale ke zrAvapaNuM pUrNa saMyama paNa nahi ane pUrNa asaMyama paNa nahi tene zrAvakapaNuM kahevAmAM Ave che. paramAtmAe anaMta karuNA karI be mArga batAvyA che: (1) aNagAra mArga (2) AgAra mArga. jyAre prabhu dezanA Ape tyAre prathama aNagAra mArganI ja vAta kare. levA jevo to saMyama ja che, kAraNake A ja pUrNa mArga che mokSamAM laI javAvALo mArga che. paramAtmA to jJAnI hatA, emane khayAla ja hato ke badhA A mArga svIkAraze nahi. jemaNe svIkAryo che e to AtmakalyANa karI leze, paraMtu jemaNe nathI svIkAryo emanuM zuM? emaNe AtmakalyANa nahi karavAnuM? akAraNa karuNAnA - 190 14 For Personal & Private Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCC jJAnadhArA OO karanArA prabhue apAra karuNAnuM jharaNuM vahAvatA dvitIya mArga paNa batAvyo ane e mArga che AgAra dharma. aNagAra eTale ke jene koI AgAra nathI, jeoe sarvasvano tyAga karyo che. mULa sUtra '"dazavaikAlika sUtra" mAtra sAdhujIvananI carcA batAvIne pUrNa thatuM nathI, paraMtu tenI gAthAegAthAe gUDha rahasyo chupAyelAM che. vItarAga paramAtmA trikALadarzI hatA eTale vItarAga paramAtmAnI prarUpaNA trikALadarzI ane sAtatya (satata) dharAvatI hoya evA kevaLI bhagavaMtanA jJAnamAM saMpUrNa ane spaSTa bhaviSyadarzana hoya eTale arihaMta prerita mArgamAM koI paNa parivartananI AvazyakatA jaNAtI nathI. * med samayanA pravAhamAM jina zAsananA aneka saMpradAyo thayA ane saMpradAyanA AcAryo - gurubhagavaMto prerita aneka mAnyatAo prasthApita thaI. dravya, kSetra, kALa ane bhAva pramANe bhaugolika parasthitimAM parivartano AvyAM ane mAnavonA saMthAnamAM parivartano AvyAM. zramaNa saMskRtinI dhArAne gatimAna rAkhavA mATe vividha saMpradAyomAM sAmaMjasya jaLavAya ene mATe vivekapUrNa keTalAMka parivartanonI AvazyakatA jaNAI. sAdhuonI samAcArInAM parivartana aMge zrAvakone koI aMtima nirNayano adhikAra na hoI zake, paraMtu gItArtha gurubhagavaMto vartamAna paraMparAo ane mAnyatAomAM vivekapUrNa parivartana aMge jarUra mArgadarzana ApI zake. Aje 2500 varSa pachI paNa sau e vAtamAM sUra purAvaze ke vartamAne anuzAsana vinAnA AcArya karatAM sakSama anuzAstAnanI mahattA vadhI jaze. zrAvakonuM sthAna caturvidha saMghamAM bahu ja mahattvanuM rahyuM che. mahApratApI, ghora tapasvI vIra prabhu zrI mahAvIrasvAmIe paMcAcAranuM pAlana karI jaina zAsananI pratiSThA vadhArI che. Aje paNa bhAratabharamAM aneka sAdhusAdhvIjIo paMcAcAranuM pAlana karI mahAvIra zAsananI zAna vadhArI rahyAM che. e Ana-bAna-zAnane TakAvI rAkhavAnI javAbadArI caturvidha saMghanI che. zAsananAM 21 hajAra varSano kALa kahevAtA pracAra mAdhyamathI nahi, paMcAcAra pAlanarUpa AcAradharmathI ja akhaMDa rahevAno che. 191 For Personal & Private Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCC jJAnadhArA 70 AjanuM bALaka ke yuvA varga prazna pUche che, javAba mAge che eno artha evo nathI ke teo dharmathI viruddha che. ApaNe temane saMtoSakAraka, vaijJAnika, Rational ane Convincing javAba Apavo ja rahyo. jo tema nahIM thAya to teo vyavahAramAM, amalamAM nahIM mUkI zake. Ano yuvA varga, khAsa karIne upAzrayamAM ke derAsaramAM javA taiyAra nathI. zA mATe jANo cho ? kAraNake temane dharmanA nIti, niyamo, pUjA vidhi, siddhAMto, tattvo vagere viSe sAcI mAhitI ane samajaNa nathI, paNa jo teone samajAvavAmAM Ave to teo cokkasapaNe potAnI meLe, dilathI amalamAM mUkavAnI koziza karaze. * vartamAna samayamAM mAtA-pitA, vaDIlo zikSaNanuM mAdhyama aMgrejImAM vadhu pasaMda kare che ane ApaNuM jaina sAhitya (mULa) gujarAtImAM hoI teo vAMcI ane samajI zaktA nathI. sAMpratakALamAM yuvAnone dharmAbhimukha karavA mATe jaina zikSaNa paddhati, yuvAnonI dharmapravRttine moDarna Taca eTale ke Adhunika opa Apavo rahyo. jo sAdI, saraLa, rasaprada aMgrejI bhASAmAM jaina tatvajJAnanuM mArgadarzana ApavAmAM Ave to teo jarUra samajI zake. jJAna sAthe gammata, pizcara sAthe Comic, jaina dharma vaijJAnika che, dharmanAM vaijJAnika tathyone samajAvavAM jarUrI che. Space technology ane InternetnA yugano yuvAna dharmanI daMtakathAmUlaka vArtAone aMdhazraddhA mAnaze. mATe dharmanI vAtone vaijJAnika rIte rajU karavI paDaze. vaLI mahAjana, saMsthAoe sakriya thaI vividha saMpradAyonA saMgaThananuM nakkara kArya karavuM paDaze. sAMprata jIvanapravAhamAM Arthika, bhaugolika, sAmAjika ane rASTrIya paristhiti badalAI che. dezavidezamAM cotarapha jaino vasavATa karI rahyA che. jaina sAdhu-sAdhvIjIo AcAradharmanuM custapaNe pAlana kare che. zramaNa saMghanI samAcArI ane saMyamajIvananI maryAdAne kAraNe jaina sAdhu-sAdhvIjIo videzamAM dravya, kSetra, kALanAM parivartanane kAraNe keTalAMka kAryo karI zake nahi tethI AvAM kAryo mATe caturvidha saMghane joDatI kaDI zAsana prabhAvaka ke zramaNa zreNInI racanA karavAnI jarUriyAta UbhI thaI jethI alagaalaga durgama sthaLo ane paradezamAM jaI zAsana prabhAvako vItarAgamArganI prabhAvanA karI zake. videzomAM khAsa karIne jainone jaina dharma, jaina darzana viSenuM sAcuM jJAna prApta karAvavAmAM dharmapracAraka ke pravartakanI jarUriyAta UbhI thaI che. te kAma * 1927 For Personal & Private Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c) tama zrAvaka ane zrAvikA paNa karI zake che. yuvAna ane bALakone jaina zikSaNa ApavAnI paddhatimAM paNa parivartananI AvakatA che. bALako ane yuvA vargane dharmanuM jJAna vadhe te mATe Adhunika upakaraNo ne Internetno upayoga karI zikSaNa ApavuM joIe. bALako ane yuvAnone levijhana jovAmAM vadhu rasa hoya to satata Telivijhana jovAnuM baMdha karavAnuM na tAM temane dharmanAM kathAnakonI sI.DI. ane DI.vI.DI. dvArA sAttvika vikalpa pUro Davo paDaze. ahIMyAM Telivijhana jovAnI preraNA nathI, paNa bALako ane yuvAnone rmamArge vALavA sAttvika vikalpanI vAta che. C jJAnadhArA OT dAnanA pravAhanI dizAmAM parivartananI jarUra che. dAnano hetu phakta dayA ke NA karatAM paNa vizeSa jIvamAtranuM kalyANa hovo joIe. phakta dAna daIne chUTI na tAM, jarUriyAtamaMdane pagabhara, svAvalaMbI thavA mATe jarUrI zikSaNa, tAlIma ane rgadarzana ApavAM jarUrI che. dAnano pravAha che teno sadupayoga thAya che ke nahi te g2a jovuM atyaMta Avazyaka che. pahelAM eTalAM vAhano ane TrAphika nahotAM, akasmAto nahotA thatA. sAdhudhvIonuM cAturmAsa kSetra sImita hatuM, vadhupaDatAM gAmaDAMmAM rahetA. pAdavihAra tAM, gocarI, paraThavAnuM vageremAM muzkelIo nahotI AvatI. pahelAM Arogya ne zarIranAM saMThANo sArAM hatAM. have mAMdagI vadhI ane akasmAto vadhyA. DerIjanone paNa cAturmAsano lAbha maLavA lAgyo. eTale vihAra karavAmAM, dUradUra vAnI takalIpha vadhavA lAgI eTale vihAramAM vivekapUrNa rIte vhIlacara vagereno payoga karavAnI AvazyakatA vadhI. zuM mAIka, lAITa, phona, mobAIla, phaeNksa, Teleksa, kaoNmpyuTara, lepaTaoNpa vagere lekTrika sAdhanono upayoga sAdhu-sAdhvIjIo karI zake ? A badhA praznanA vAbamAM be mata hoI zake che. pahelAM to e samajavuM joIze ke A badhAM sAdhanono roga jo gRhastha enI suvidhA mATe kare che to emAM sAdhu-sAdhvIjIo doSanA gIdAra thAya ke nahIM ? bIjI vAta ilekTrisiTInA upayogavALAM sAdhanothI zuM kAyanA jIvanI virAdhanA thAya che ? ilekTrisiTI svayaM nirjIva che to e AdhAra ! A sAdhanonA prayogamAM teukAyika jIvanI virAdhanAno prasaMga kevI rIte Avaze ? 193 For Personal & Private Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DO have vAta rahe che vyavahAranI. vyavahAranI daSTithI e ucita che ke sAdhu pote eno prayoga na kare ke bIjA pAse na karAve ke na enuM anumodana kare. lAITa vagereno gRhastho dvArA potAnA upayoga mATe levAnA je prayoga thAya che, to enAthI prApta sahaja prakAza vagereno upayoga sAdhu dvArA karAya to emAM sAdhune doSa lAgato nathI. vartamAna samayamAM sAdhu-sAdhvIjIonAM vyAkhyAna sAMbhaLavAno lAbha so, baso ke tethI vadhu hajAronI saMkhyAmAM zrAvaka, zrAvikAo letAM hoya che. jo zramaNa saMgha mAIkano upayoga na kare to zuM temane jJAna meLavavAthI, samajavAthI vaMcita rAkhavAM ? jo mAIkano upayoga na karavAmAM Ave to AgalI thoDI haroLamAM besanArAM zrAvaka-zrAvikAo ja sAMbhaLI ane samajI zake. bAkInA loko kaMTALI jAya, vAto kare ane chelle UThIne cAlyA jAya. jJAnapipAsuonI jJAnanI tarasa chipAvavA mATe mAIka bahu agatyano bhAga bhajave che. sAdhunA nimitte banAvela AhAra-pANI 'AdhA karmI nAmanA doSathI dUSita kahevAya. sAdhune tevo AhAra levo kalpe nahIM. 'atithi saMvibhAga vrata'. atithi eTale mahemAna. jenI AvavAnI koI vartAya na hoya. ApaNe ahIMyAM ApaNAM sAdhu-sAdhvIjIone atithi kahI zakIe ke ApaNane jANa karyA vagara, game tyAre ApaNA ghare gocarI mATe padhAre. gRhasthe potAnA mATe je kaMI banAvela hoya temAMthI ja grahaNa kare to nirdoSa AhAra kahevAya. saMvibhAga eTale ApaNe ApaNA mATe je rasoI banAvI hoya emAMthI thoDuMka ja vahore. RSabhadevanA samaya sudhI kalpavRkSo pAsethI ja bhojana maLatuM hatuM. kalpavRkSanI phaLadAyaka zakti maMda thatAM bhojananI samasyA UbhI thaI. zaheromAM sosAiTImAM vividha dharmonA lokonAM gharo hoya che. vaLI bahumALI makAna hoya che. temAM jo sosAiTImAM upAzraya ke derAsara hoya, sthAnakamAM sAdhusAdhvIjIone paraThavA mATe yogya vyavasthA nathI thaI zakatI ane temane takalIpha thAya che. anya dharmanA loko teone sosAiTImAM paraThavAnI paravAnagI nathI ApatA. paraThavAmAM sthAnAdino viveka na rAkhavAthI jIva virAdhanA, saMyama virAdhanA, gaMdakI thAya, tethI lokone aNagamo thAya, roga vadhe, upadrava thAya, dharmanI hilanA thAya 194 For Personal & Private Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 9 jJAnadhArA O 0 Adi nukasAna thAya che. anya dharmanA loko jaina dharmanAM sAdhu-sAdhvIjIonI niMdA kare che ane sosAITImAM rahevAnI paravAnagI nathI ApatA. to zuM karavuM? zuM teo bAtharUma, jAjarUno upayoga na karI zake ? dravya, kSetra, kALa ane bhAva anusAra ucita sudhArA-vadhArA karavA jarUrI hoya che te karI zakAya che. prabhuAjJAnI azAtanA na thAya te rIte gItArtha, vaDIla, saMto - AcAryo tathA jJAnI mahApuruSoe vividha prazno, samasyAo para vicAraNA karavAnI jarUra che. bAkI sAmAjika kSetre jemajema prazno thAya tyAre janapravAha vicalita thAya. thoDI vAto....... Akroza.... carcA ane Akhare hatA tyAM ne tyAM paNa dharma kSetre AvuM na calAvAya. caturvidha saMghanI javAbadArI ghaNI ja moTI che ane jaina patrapatrikAoe jAgatA praharI banI digdarzana karAvavAnI anivArya bhUmikA bhajavavI ja rahI ! jaina samAjanAM agraNI patra-patrikAoe koI paNa pUrvagraha-durAgraha ke kadAgraha vinA jyAre jyAre prazno UDyA tyAre dIvAdAMDI banI digdarzana karAvyuM che. saMniSTha ane niSpakSa taMtrIpade zobhAyamAna sva. cImanalAla cakubhAI zAha, khImaMcada maganalAla vorA, ema. je. desAI, vajubhAI ane AghapitAmahasamA sva. vADIlAla mohanalAla zAha ane bIjA anekoe naitika hiMmata sAthe samAjane samaye samaye jAgRta rAkhavAmAM potAnuM yogadAna ApyuM. manabheda vinA matabheda miTAvI jaina zAsananI garimA jALavavA pratye sajAga rahevAnI javAbadArI to eka sAmAnyamAM sAmAnya "ksa"nA zire paNa AvI ja jAya che te bhUlavuM joIe nahi. Aje samAjamAM aikyatA mATe sahu athAga prayatna karatA hoya che, tyAre aikyatAne TakAvI rAkhavA sahue potAnI javAbadArI samajavI joIe temAM ja zANapaNa che.. . pariNAmadhArA badalAtA ke samyaka jJAnanI prApti thatAM bhAvomAM zuddhi Ave che. rAgabhAva dUra thaI jAya che. vicAradhArA badalAtA saMyamapAlanamAM utsAha AvI jAya che, majabUtAI AvI jAya che. rAgabhAva nIkaLI jAya ne saMyamanuM mahattva samAI jAya che. vartamAna samaya je Utarato kALa che, paMcamakALa jemAM sarvam duHkhama duHkhama - - For Personal & Private Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TO /jJAnadhAra 70 viSamakALa cAlI rahyo che tyAre dharmanuM samyapha jJAna aMdhakAramayI, tanAvayukta jIvanamAM prakAza pAtharI zake che. bhagavAna kahe che kALa jema nabaLo tema sAvacetI vadhAre rAkhavI joIe. ziyALo na hoya ane svAthya sAruM hoya to kAna khullA rAkhIne besAya, paNa ziyALAno samaya hoya, svAthya nabaLuM hoya to kAnana DhAMke to na cAle, mAMdA ja paDAya. jaina sAdhuno jagatamAM joTo jaDe tema nathI... A che aNagAra amArA... eTale ja to vizvanA ciMtako jhaLahaLatAM jina zAsana ane jaina sAdhunI prazaMsA karatAM thAkatA nathI. ke che For Personal & Private Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSA pahelAMnI pUrvataiyArI tathA zramaNa-zramaNI vidyApIThomAM prazikSaNa amadAvAdasthita DaoN. chAyAbahena zAha jaina dharmanAM abhyAsu che. pAThazALA ane DaoN. chAyAbahena zAha dIkSita thayela vyaktione 'sAdhu athavA sAdhvI' kahevAya che. zAstromAM A sAdhunuM varNana karatAM lakhyuM che ke samyajJAna ne cAritra dvArA je mokSaprAptinI sAdhanA kare che te sAdhu. aDhAra pApasthAnakanI pravRttiono tyAga karavA prayatnazIla rahe te sAdhu. mananuM mauna dhAraNa karavAvALo te sAdhu. sAdhune zramaNa paNa kahevAya. zramaNa eTale AtmaguNa pragaTa karavAnA hetuthI je zrama kare te zramaNa. badhA jIvo para samAnabhAva rAkhanAra te zramaNa. anukULa-pratikULa prasaMgo para samabhAvadhAraka te zramaNa. zubha manayukta hoya te zramaNa. 'sAdhu'nI A vyAkhyAo darzAve che ke sAdhujIvana eka gaMbhIra javAbadArI che. svecchAe svIkArela caeNlenja che. tethI A jIvana svIkAravAnI jene icchA thAya teNe pUrvataiyArIo karavI ja paDe. sAmAnya kArya karavuM hoya topaNa pUrvataiyArIpUrvakanuM thAya to ja te pAra paDe che. to AvuM pavitra, ucca ane AdhyAtmika uddezavALuM jIvana svIkAravuM hoya tyAre niSThApUrvakanI pUrvataiyArI hovI ja joIe, to ja A jIvana saphaLa bane. Ama to dIkSA levAnuM mana te ja AtmAne thAya je pUrvabhavamAM evI * ArAdhanA karIne Avyo hoya. AvuM mana thavuM te paNa mahAna puNyano udAya batAve che. eka vAra dIkSA levAno dRDha nirNaya thaI jAya pachI nIcenI pUrvataiyArIo karavI Avazyaka che. dIkSita jIvana ahiMsAnA pAyA para UbhI rahelI imArata che. dIkSAne zruNAmayI kahI che, kAraNake ahIM satata e kALajI levAya che ke potAnAthI koI jIva haNAya nahIM. vyakti jyAre dIkSA le che tyAre sarva saMghanI sAkSIe pratijJA 197 For Personal & Private Use Only saMtonI vaiyAvaccanI pravRttimAM rasa le che. jaina sAhitya jJAnasatramAM bhAga le che. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TOCTC SiAnadhArA 0200 kare che ke te havethI pRthvI, apa, teu, vAyu ane vanaspatinA jIvonI hiMsAthI nivRtta thaze. jIvana jIvavA mATe Avazyaka jIvonI hiMsAthI nahIM bacI zake to tenuM prAyazcitta karaze. AvA dIkSita thayelo sAdhu lAITa, paMkhA, vAhano ke IlekTrikathI cAlatAM sAdhanono sarvathA tyAga kare che. AhAra paNa vahorIne lAve che. jene dIkSA levAnI che teNe pUrvataiyArIrUpe dhImedhIme uparanI vastuo tyAga karavAnI Adata pADatA javI joIe. thoDuM sahana karIne paNa lAITa, erakanDizanDa, paMkhA, vAhano vinA calAvavAnI Adata pADatA javI joIe, jethI dIkSA lIdhA pachI tene A badhAM vagara AkaruM na lAge. zarIrane A badhI TevothI mukta karatA rahIe to te badhI ja paristhitimAM sthira rahI zake che. AvI pUrvataiyArI karelI hoya to te vyakti dIkSita jIvanane sahajatAthI svIkArI le che, eTaluM ja nahIM, paNa sarvasaMgha samakSa tyAjya karelI pratijJAne kaTIbaddha rAkhe che. temAM koI paNa bahAnuM laI DhIla choDatA nathI. te - dIkSAmAM bAvIsa pariSaho sahana karavAnA hoya che. unALAnI lU hoya, ziyALAnI kAtila ThaMDI hoya ke varasAdanAM jhApaTAM hoya, traNeya RtuothI utpanna thatA vividha pariSahone sAdhu prasannatApUrvaka jhIle che. AkuLa-vyAkuLa thatA nathI. dIkSA letAM pahelAM zarIranI zuzruSAno tyAga karavAno abhyAsa karavo khUba jarUrI che. je mumukSu che tene sAdhubhagavaMto sAthe rahevuM joIe, temanI sAthe vihAra karavo joIe, bhUkha, taDako, TADha badhuM ja sahana karavAnI Adata pADavI joIe, mAna-apamAna, sevA-sanmAna badhAthI alipta rahevuM joIe. pUrvataiyArIrUpe Avo abhyAsa kyAM hoya to te sAdhujIvanamAM game te paristhitimAM vicalita nathI thato, svastha ane prasanna rahI zake che. zarIranAM bahAnA heThaLa te pratijJA toDI jinAjJAno bhaMga nathI karato. zuddha dIkSita jIvana jIvI te anaMtasukhane pAme che. sAdhubhagavaMtano kALo raMga batAvyo che, kAraNake sAdhu tapathI potAnI kAyAne tapAve che. kaMcanavarNa komaLa kAyAne vIrasa-nIrasa AhArathI zoSave che. vividha prakAranAM tapa karI karmonI nirjarA satata karato ja rahe che. sAdhu mATe ekabhakta bhojana (ekAsaNuM) anivArya gaNAvyuM che. AthI dIkSA levAnI - 198 17 For Personal & Private Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c) (c) jJAnadhArA 30 SSC pUrvataiyArIrUpe mumukSue tapa karavAnI Adata pADavI joIe. vividha tithi, parvonA divaso, kalyANakonA divasoe tapa karavuM joIe. AhAra saMjJAthI alipta thavAno abhyAsa keLavavo joIe. khAruM, khATuM, svAda-besvAda badhAthI para thatA javuM joIe. garama-ThaMDuM badhuM ja calAvatA zIkhI levuM joIe, jethI dIkSA lIdhA pachI vividha ugra tapo karI karmone tapAvI mokSamArga tarapha AgaLa vadhI dIkSita jIvanane saphaLa karI zake. ATalI bAhya pUrvataiyArIo karyA pachI AMtarika zatruo para paNa vijaya meLavavAnI pUrvataiyArIo karavAnI hoya che. mAtra sAdhunAM kapaDAM paherI levAthI yathArtha sAdhu nathI banI zakAtuM. sAdhu banatAM pahelAM ja vyaktie potAnA kaSAyone oLakhavA joIe. dhImedhIme Adata pADavI joIe ke kaSAyo parAjayI thAya. krodhane udayamAM ja AvavA de nahIM. udayamAM AvI jAya to tenuM zamana kare. sAdhu banyA pachI pArakAne potAnA banAvI temanI sAthe rahevAnuM hoya che. tethI bIjA sAthe sahakArathI, sahRdayatAthI kevI rIte rahevAya te zIkhI levuM joIe. nahIM to sAdhu thayA pachI irSA, ahaMkAra, kalaha A badhuM jIvanane chinna-bhinna karI nAkhe. vaLI, mAna kaSAya paraM paNa kAbU meLavavo joIe. dIkSA levAnuM prayojana lokomAM potAnI vAha bolAya te na hovuM joIe. loko potAne pUjya gaNe, vade, bahumAna Ape A badhI lAlaco dIkSAne saphaLa thavA detI nathI. mATe dIkSA letAM pahelAM ja manane daDha karI levuM joIe ke huM mAtra mArA AtmAnuM kalyANa karavA ja dIkSA lauM chuM. mananI AvI daDhatA pUrvataiyArIrUpe keLavI hoya to dIkSA lIdhA pachI AvAM koI pralobhanomAM aTavAyA vagara mAtra avadhUta banIne AdhyAtmika jIvanano AsvAda mANI zake che. dIkSA levAnI pUrvataiyArIrUpe sauthI mahattvano muddo e che ke mumukSune jJAna hovuM joIe ke pote dIkSA kema le che? athavA to dIkSAnuM sAcuM svarUpa zuM che. zAstrakAro dIkSita vyaktino paricaya karAvatAM kahe che ke, A mahApaMcavatadhAraka sAdhu ahiMsArUpI hathiyArathI AtmA para lAgelI karmarajakaNone ukhADIukhADIne pheMkato ja rahe che. satyarUpI jaLa vaDe AtmAnuM navaNa karato ja rahe che. acauryarUpI jaMgalUchaNa vaDe AtmAne lUchato ja rahe che. - 19 For Personal & Private Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCC jJAnadhArA GOOc brahmacaryarUpI pUjaNI vaDe rahI gayelI rajakaNone dUra karato ja rahe che ane aparigraharUpI tejathI AtmAne caLakAvato ja rahe che. dIkSAnA A puruSArthathI aMdhakAramAM rahelo AtmA bahAra nIkaLI parama teja tarapha prayANa karI, zuddhabuddha-mukata bane che. anaMtazaktino mAlika bane che. ane cAra gatina paribhramaNamAMthI mukta thaI mokSasukhane pAme che. dIkSA viSe ATaluM jJAna te avazya hovuM joIe, to ja dIkSA lIdhA pachI te sAco puruSArtha kare che, saphaLa prayatno kare che ane satyano paMtha pakaDe che. Ama e nizcitta thayuM ke dIkSA levAnI je AtmAne icchA thAya tene sAdhudharmanuM pUrepUruM jJAna hovuM joIe ane A jJAna prApta karavuM kyAMthI? guruvaryo pAsethI, paMDitajIo pAsethI ke zAstro vAMcavAthI AvuM jJAna avazya prApta thaI zake, paraMtu te vyaktigata ane maryAdita kSetranuM jJAna thAya. ghaNA to dUra nAnA gAmamAM rahetA hoya to e paNa zakya na bane. tethI jaina samAjanI eka pharaja che ke AvA mumukSo mATe dIkSita jIvananuM prazikSaNa Ape tevI vidyApITho sthApavI joIe, jemAM sAdhunI bahu najIkanI dinacaryA pALavAnI hoya, sAdhujIvananI maryAdAo pALavAnI hoya ane dIkSita jIvananuM jJAna prApta karavAnuM hoya | gujarAtamAM mahesANA zaheramAM "zrImad yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA' eka AvI vidyApITha che, jyAM dinacaryAmAM 8thI 10 kalAka dhArmika sUtro, zAstro, kAvya, saMskRta vagereno abhyAsa kaDaka zista sAthe karAvavAmAM Ave che. sAthe jaina AcAra-vicAranI samaja ApavAmAM Ave che. tapaniyama-pauSadha-vrata-niyama vagerenuM pAlana pharajiyAta karAvavAmAM Ave che. pAMca ke cha varSanA AvA abhyAsa pachI kAM to te yuvaka dIkSA le che, kAM to kuzAgra paMDita banIne bahAra nIkaLe che. je dIkSA le che tene dIkSita jIvana pALavuM svAbhAvika lAge che, kAraNake te vidyApIThamAM e jIvana jIvI cUkyo hoya che. 115 varSa jUnI A vidyApIThamAMthI 183 mumukSue dIkSA lIdhI che ane AzcaryanI vAta e che ke ahIM niHzulka abhyAsa karAvavAmAM Ave che. uparathI vidyArthIone skolaraziparUpe InAmo ApavAmAM Ave che. AnaMdanI vAta e che - 200 % For Personal & Private Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 9 jJAnadhArA 02190 ke samAjanA agraNIoe Akho bhAra uThAvI lIdho che. A vidyApIThane kyAreya Arthika kaTokaTI bhogavavI nathI paDI. sthAnakavAsI samAjanI paNa nAraNapurA, amadAvAdamAM mumukSu mATe "tArAbena TrasTa nAmanI ane ghATakoparamAM zramaNI vidyApITha cAle che. nAkoDAmAM paNa AvI vidyApITha kAma kare che. beMgaloramAM paNa AvI vidyApITha sthapAI hatI, paraMtu koI kAraNasara te baMdha paDI gaI. tAjetaramAM pAvanadhAma, kAMdivalImAM 'parama saMbodhi' vidyApIThanI sthApanA thaI. mumukSunA hita mATe ane temanA prazikSaNa mATe, temanAM kAryane saphaLa karavA mATe kharekhara to AvI aneka vidyApITho sthapAvI joIe. jema ucca zikSaNa ApatI kolejomAM snAtaka banAvavA mATe vividha viSayo zIkhavavAmAM Ave tema AvI vidyApIThomAM dIkSAne lagatA viSayonuM pUrepUruM jJAna ApavuM joIe. A viSayo che: (1) ratnatrayI (2) samiti-gupti (3) pAMca mahAvrato (4) bAvIsa pariSaho (5) mamatAtyAga (6) parigrahatyAga (7) nirdoSa bhikSA (8) brahmacarya-navavADa (9) samatAnI sAdhanA (10) paMcamahAvrata bhAvanA (11) samAcArI yatidharma. eka hakIkata e paNa che ke mumukSue dIkSA letAM pahelAM ja AvI vidyApIThomAM jeTalo bane teTalo vadhu ne vadhu abhyAsa karI levo joIe, kAraNake dIkSA lIdhA pachI bIjI dinacaryA ane javAbadArIone kAraNe svAdhyAya mATe vadhu samaya phALavI zakAto nathI. tethI jo paddhatisara, kramasara abhyAsa dIkSA lIdhA pahelAM karI lIdho hoya to te jJAnapUrvaka dIkSita jIvananuM kharA arthamAM AnaMdapUrvaka pAlana karI zake. pUrvabhavanI utkRSTa ArAdhanA adhUrI choDI hoya tene dIkSA levAnuM mana thAya che. AvA mumukSu AtmAonI saMkhyA ghaNI ochI hoya che. AtmakalyANano A ekamAtra mArga che. tethI dIkSita jIvana saMpUrNa saphaLa banavuM ja joIe ne tethI AvA AtmAone madadarUpa thavA prazikSaNa ApatI vidyApITho vadhu ne vadhu sthapAya to enuM suMdara pariNAma jovA maLe. AvI vidyApIThomAM ucca AcAravALA jJAnI puruSo zikSaka tarIke potAnI pharaja bajAve, mumukSune jJAnarasamAM DUbADI de, amRtamayI dIkSAno AsvAda cakhADe to mumukSuno A bhava - 2011 For Personal & Private Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CC jJAnadhArA OC ne parabhava banne saphaLa thaI jAya. samAjanI paNa pharaja che ke mumukSune prazikSaNa ApatI AvI vidyApITho mATe Arthika sahAya karavI joIe. khullAdile dAna ApavuM joIe. Ajano mumukSu dIkSA lIdhA pachI jina zAsanano zaNagAra banavAno che. prabhunA zAsanane 21000 varSa sudhI pravAhita karavAno che. sva ane paranuM kalyANa karavAno che. saMdarbha graMtho : : (1) zrI navakAra maMtra eka adhyayana- lekhaka : DaoN. chAyA zAha (2) jaina zAsananasya dIkSA- pa.pU. vijayayogatilaka sUrizvarajI (3) kSamA guNa darzana - A. rAmacaMdrasUrizvarajI mahArAjA (4) vidyApIThanI maukhika mAhitI- paMDitavarya bhAvezabhAI. 202 For Personal & Private Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina darzananAM vaijJAnika tathyo DaoN. pravINa sI. zAha kharekhara to chellA saikAmAM vijJAne je haraNaphALa bharIne aneka kSetromAM AviSkAro karyAM che, bhautikazAstra, rasAyaNazAstra, jIvazAstra, zarIrazAstra, gaNitazAstra, tabIbIkSetre tathA bhUgoLa-khagoLa kSetramAM vikAsa sAdhyo che. avakAzI grahonAM saMzodhano karyAM che tenAthI to AdhyAtmika jagatanA RSimunioe pragaTa karelAM rahasyonI tArkika ane vaijJAnika sAbitIo siddha thayelI che. zruta sAgara jevA jaina darzananA tattvajJAnanA viSayomAM punarjanma, jAtismaraNa jJAna, avadhijJAna, kevaLajJAna, karmavAda, AtmAnI svataMtratA, AtmA ane zarIrano bhada, padArtha vijJAnamAM aNu-paramANu.- vargaNAonI carcA, kAryaNa vargaNAnuM vizvanuM cauda rAjaloka saMbaMdhInuM svarUpa, devalokanuM svarUpa, utsarpiNI avasarpiNI kALamAM thayelA jIvonA AyuSya, kALanuM svargI, gaNitanI saMkhyAo ane zUnya, asaMkhyanuM svarUpa, jaina bhUgoLanA nakazAnuM varNana vagere aneka bAbatomAM vaijJAnika saMzodhanoe je abhUtapUrva siddhio hAMsala karI che te jANI AnaMda ane Azcarya thAya che ane sarvajJanAM vacanomAM ApaNI zraddhA majabUta banAve che. Apa samajI zako cho ke A badhA viSayanuM vaijJAnika vizleSaNa ApaNA lekhanI maryAdAmAM rajU karavuM Avazyaka che, paNa jaina Agama graMthomAM saMzodhana karatA khAtarIpUrvaka kahI zakAya ke AvA atindriya padArthonI carcA vaijJAnika saMzodhanothI sacoTa puravAra karI zakAya che. ahIM mukhya viSayomAM vaijJAnika saMzodhanoe karelAM-tAravelAM satyothI jaina darzananA padArthone siddha karavAmAM maLatI puSTino ullekha karyo che. jaina darzana arthAt jaina vijJAnane Adhunika vijJAna sAthe khUba ja meLa maLe che. alabatta, jaina vijJAna kharekhara guNAtmaka che ane te tIrthaMkara paramAtmA dvArA kathita che, jyAre Adhunika vijJAna mahadaMze parimANAtmaka che, topaNa baMne (jaina 203 amadAvAdasthita DaoN. pravINabhAIe jaina dharmamAM jJAnamImAMsA' viSaya para Ph.D karyuM che. pravINabhAI jaina dharma para deza-videzamAM pravacano Ape che ane vividha jaina seminArsamAM bhAga le che. For Personal & Private Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c)(c) jJAnadhArA OT70 darzana ane Adhunika vijJAna)mAM tenA mULabhUta khayAlono AdhAra tArkika dalIlo ja che. AlbarTa AInsTAIna vijJAna ane dharma nAmanA temanA lekhamAM kahe che : dharma vinA vijJAna paMgu che, vijJAna vinA dharma aMdha che. A ja kAraNe bhUtakALanA Do. openahAImara jevA prakhara vijJAnIo tathA vartamAnakALanA DaoN. abdulakassalAma AjhAda, DaoN. haragoviMda khorAnA DaoN. helIsa oDAbAsI jevA vijJAnIo paNa IzvaramAM zraddhA dharAve che. vaspatimAM jIva che : aDhI hajAra varSa pahelAM, bhAratanA ArSadraSTA bhagavAna mahAvIre sAmAnya vAta kahetA hoya tema bhAkheluM ke vanaspatimAM paNa jIva che ne tene sparzatA duHkha thAya che - A hakIkatane vijJAnajagatamAM tyAre sthAna maLyuM, jyAre keskogrApha sara jagadIzacaMdra bojhe zodhyo. AnuM vizeSa vivecana graMthomAM jovA maLe che. vaijJAnika saMzodhano ane prayogo dvArA phalita thatA AtmAdehano bheda, punarjanma ane karmavAdanI sAbitIH - elgara kesInA aDhI hajAra lAIpha rIDiMjhe ApelA sacoTa purAvAo tema ja punarjanma viSayaka yunivarsiTI kakSAe thaI rahelAM saMzodhanoe amerikAmAM tema ja jagatabharamAM punarjanmanA siddhAMtane prasthApita karI dIdho che. e ja rIgrezana dvArA e sAbita thAya ke vyaktinA jJAnano AdhAra deha nathI, dehathI svataMtra astitva dharAvanAra koI juduM tattva dehamAM che ane dehanA nArA sAthe tattvano nAza thato nathI. AtmAne potAnI abhivyakti mATe eka zarIra kAryakSama na jaNAya to te e kAryane anurUpa anya zarIra zodhI le che. AtmAne potAnI hayAtI mATe zarIranI jarUra nathI, paNa te mAtra abhivyakti mATe zarIrano sAtha zodhe che. A viSayanAM aneka daSTAMto pustakomAM jovA maLe che jenI vaijJAnika rIta sacoTa khAtarI maLelI che. I.esa.pI.-atindriya jJAnazaktinI jema punarjanmanA viSayamAM paNa parAmanovijJAna (perAsAIkolojI) dvArA vyApaka saMzodhano thaI rahyAM che, jenAM pariNAmoe punarjanmamAM na mAnanAre pazcimane khaLabhaLAvI mUkyuM che. jyAM dhArmika mAnyatAe paNa punarjanmane svIkRti nathI ApI evA e pazcimanA dezomAM paNa ja 204 6 For Personal & Private Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCT9 jJAnadhArA 3000 A saMzodhanonAM nizcayAtmaka pariNAmonA kAraNe, have punarjanmano siddhAMta jhaDapabhera mAnya banI rahyo che. hiMdamAM paNa jayapura yunivarsiTInA perAsAyakolojI vibhAganA DaoN. benarajI dvArA AvuM saMzodhana hAtha dharavAmAM AvyuM hatuM. e vibhAge pUrvajIvananI smRti jene thaI hoya evA pAMcasothI vadhu keso ekatra karyA hatA.. - DaoN. benarajInI jema amerikAmAM varjiniyA yunivarsiTInA perAsAyakolojI vibhAganA DaoN. IAna sTIvansana paNa punarjanma aMge saMzodhana karI rahyA che. jemAM punarjanmano saMketa maLato hoya evA bAraso kesa emanI pAse noMdhAyelA paDyA che. temAMnA basothI vadhu kesanI cakAsaNI teo - sAthIo dvArA ke jAte karI cUkyA che. jemAMthI cUMTelA kesonA vistRta ahevAlo - sthaLa para jaI karAyelI . purAvAonI talasparzI cakAsaNI ane sAkSIonI jhINavaTabharI tapAsanI savistara vigato sAthenA daLadAra graMtho yunivarsiTI presa opha varjiniyA taraphathI prakAzita thayelA che. rajasvalA strI (ema.sI.)nI zAstrIya maryAdA : Aje gunAone zodhavAmAM kUtarAono upayoga thaI rahyo che e ApaNe jANIe chIe. kUtarAo gunegArane zI rIte zodhI kADhe che e jANo cho? kUtaruM mANasane enA zarIranI gaMdha parathI oLakhI kADhe che. enI A zakti ahIM kAme lagADAya che. mANasa jyAMthI pasAra thayo hoya tyAM paNa enA paramANuo bAra kalAka sudhI kUtarAnI ghrANendriya paDI zake eTalA pramANamAM rahe che, to e jyAM beTho hoya tyAM enA paramANuo vadhAre moTA pramANamAM rahe ane te vijAtIya vyaktinA nADItaMtra para kaMIka vikArI asara janmAve e samajI zakAya evuM che. tethI brahmacaryanI rakSArthe batAvela niyamomAM bhagavAna mahAvIradeve eka sUcana e paNa karyuM ke strInA Asanano puruSa ane puruSanA Asanano strIe amuka samaya sudhI upayoga na karavo. emanuM jJAna keTaluM UMDuM ane talasparzI hatuM tenuM pratyakSa pramANa ApaNane A vidhAnamAM jovA maLe che. ' - temAM saMbhinna strotam nAme eka viziSTa labdhi che. A labdhi jene prApta thAya che, te potAnI koI paNa eka ja Indriya vaDe, te sivAyanI anya cAra Indriya - 205 For Personal & Private Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaC jJAnadhArA 0266 dvArA prApta thatuM jJAna meLavI zake che, arthAt mAtra sparzendriya-tvacA dvArA te joI paNa zake che, sugaMdha ke durgadhano anubhava paNa kare che, zabda paNa sAMbhaLI zake che tathA svAda paNa mANI zake che. karmavAdanI sAbitI : " ApaNAM pratyeka vicAra - vartananA ApaNane bhogavavA paDatA pratyAghAtonI vizad samaja Apato karmano siddhAMta jaina, bauddha, hiMdu Adi AdhyAtmika vicAradhArAomAM apanAvAyelo che. parAmamanovijJAnanAM saMzodhano daramiyAna karmanA e siddhAMtane paNa samarthana maLyuM che. bIjo janma kyAM levo enI pasaMdagI karI zakAya che kharI? e praznano e ja rIgrezananA akhatarAo daramiyAna uttara maLyo che ke evI pasaMdagI karI zakAtI nathI, paraMtu pRthvI paranuM pahelAnuM jIvana ke anya graho para vitAveluM jIvana vyaktie je rIte gALyuM hoya ene anusAra ja navA jIvanamAM te kyuM zarIra dhAraNa kare ane samAjamAM keTalo mobho dharAve te nakkI thatuM hoya che. hipnoTika TrAnsanI madadathI eka hajArathI vadhu vyaktionAM pUrvajIvanono abhyAsa karyA pachI Do. elekajhAMDara kenane noMdhyuM che ke gata janmamAM Acarela koI duSTa kRtyanA badalAmAM te vyakti, kriyA-pratikriyAnA A niyamanA kAraNe, A jIvanamAM kevI rIte duHkhI thAya che te darzAvIne, A abhyAsa, prakRtitaMtramAM atyaMta vyApaka arthamAM pravartatA adala nyAyanI vAta kahI jAya che. keTalAya mANaso nathI samajI zakatA ke, temanA mAthe uparAuparI aneka Apattio kema trATakyA kare che? emanA gata janmomAM najara nAkhatA jaNAya che ke emaNe pUrve dUra karyo karyo che. jyAre koI Aje game te varte che toya enAM pAsA pobAra ja najare paDe che te gata janmomAM eNe karela koI satkAryanuM, puNyakarmanuM InAma na hoI zake? ' gaNita vijJAna : vargamULa saMbaMdhI eka khayAla pAyathAgorasanA kahevAtA prameyamAMthI utpanna thayo. ahIM kahevAtA zabdano prayoga karavAnuM kAraNa eTaluM ja che ke pAyathAgorasanA janma pahelAM sadIo pUrve bhAratamAM pAyathAgorasanA A prameya saMbaMdhI prAyogika * 206 17 For Personal & Private Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c) jJAnadhArA OiOO jJAna hatuM ja. jainonAM pistALIza Agama zAstro paikInA gaNitAnuyoga saMbaMdhita sUryaprajJami, caMdraprazami, jaMbuddhIpaprajJami vagere je tenA mULa/asala svarUpamAM I.sa. pUrve 557 thI 27 sudhImAM bhagavAna mahAvIra dvArA bolAyela mAnavAmAM Ave che, temAM vargamULane karaNa prakriyAnA nAmathI oLakhavAmAM AvyuM che ane teno pracura mAtrAmAM upayoga karavAmAM Avyo che, eTaluM ja nahi nA sthaLa mUlya tarIka 10no vyApaka prayoga paNa karela che. zrI vIrasena nAmanA jainAcArye InA sthAne 355 / 113no paNa upayoga karyo che. je Adhunika gaNitamAM bhAratIya gaNitajJa zrInivAsa rAmAnujane cheka ogaNIsamI sadImAM zodhyuM. kALa - samayanuM svarUpa : atyAranA vijJAnIomAM eka vijJAnI mi. kArla segane eka kosmika kelenDara banAvyuM che te ane I.sa. 197lmAM chapAyela DArvinanA vizvaprasiddha pustaka orijIna opha spAIsIsamAM Apela cArTamAM kaoNsmika banAvonuM samayAMkana batAvyuM. che, te pramANe banAvonA nAmane bAda karatAM, temAM jaNAvela samayagALAno guNottara, jaina graMthomAM jaNAvela kALacakranA avasarpiNIkALanA samayagALAne ghaNo maLato Ave che. prathama jinezvara yugAdideva zrI RSabhadeva prabhunAM AyuSya tathA zarIranI UMcAI vagere mATe atyAranA buddhimAna gaNAtA vijJAnIone atizayokti lAge, paraMtu jaina kALacakra ane kosmika kelenDarano bArIkAIthI abhyAsa karatAM, te jarA paNa azakya ke asaMbhavita jaNAtuM nathI. atyAre pRthvI para maLI AvatAM mahAkAya prANIonA avazeSomAM DinosoranA avazeSo mukhya che. e avazeSonA AdhAre DinosoranI laMbAI lagabhaga 150 phUTa Ave che ane te DArvinanA cArTa mujaba masojhoIka samayamAM thaI gayA. A samaya AjathI lagabhaga 7 karoDa varSa pUrveno mAnavAmAM Ave che. jaina darzanakAroe pAMca jJAnanA prakAra matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevaLajJAnanuM viza varNana aneka Agama graMthomAM kareluM che temAM avadhijJAnanAM lakSaNo vismayajanaka ke kalpokalpita lAge evAM che, paNa AjanA jamAnAmAM avadhijJAnanI zAstromAM varNavelI vAtomAM have tathya dekhAya che. - 207 " For Personal & Private Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCC jJAnadhAra 770 - traNe loknA traNe kALanA sakaLa padArtho tenA guNo - paryAyo vagerenuM sarvazanuM kevaLajJAna, tenI daSTie maryAdAmAM rUpI padArthono jJAnAno prakAza avadhijJAnathI thAya che. " je padArthone varNa-gaMdha-rasa-sparza-AkAra vagere hoya je pAMceya IndriyonA viSayathI anubhavAya te padArthane jaina darzanakAro rUpI padArtha kahe che ane maryAdAmAM rahIne kSetrathI kALathI amuka chatAM asaMkhya rUpI padArthone pratyakSa joI-jANI zake te avadhijJAnanI labdhi che. Aje hajAro mAIla dUrathI AvatA samAcAro - saMdezAo gharebeThAM e ja paristhitimAM ApaNe joI zakIe chIe, samajI zakIe chIe. seTelAITanI madadathI TI.vI. vIDiyo para mAIlo dUra banatA banAvo e ja kSaNe ApaNI hAjarImAM banatA hoya ema Aje joI zakAya che. mobAIla phonathI mAIlo dUra rahelI vyakti sAthe vAtacIta karI zakIe chIe. vijJAnanI A camatkArika vAto thoDAM varSo pUrve gAMDA mANasanI vAto lAgatI, cakrama jevI vAto lAgatI, paNa Aja roja-barojanA jIvanamAM e sahaja pravRtti banI gaI che, ema avadhijJAnathI AtmA traNe lokanA rUpI padArtho joI zake che evI zAstravAtomAM have zraddhA bese che. yogadarzana saMmata pUrvajAtijJAna, bauddhadarzana saMmata pulvenivAsa ane jaina saMmata avadhi e traNeyamAM gata janmonA jJAnanI zakti che. yogadarzana saMmata divyasrotane sarvabhUtarutajJAnane bauddhadarzana saMmata pivAya sotadhAtuvA sAthe sarakhAvI zakAya, kAraNake bannemAM karmanI viziSTa zaktinI vAta che. A zAnone jaina saMmata avadhi sAthe sarakhAvI zakAya. bauddha saMmata divyacakabuANa ane avadhi bannemAM amuka yojanA sudhI jovAnI, bhAvi janmonA jJAnanI ane hajAro loka jovAnI zakti che. jaina darzanamAM bhUtakAlIna ane bhaviSyakAlIna ema banne kALanA janmajJAna mATe eka ja jJAna (avadhi)no ullekha che. jyAre bAMddha darzanamAM bhUtakAlIna janmajJAna mATe pulvenivAsa ane bhaviSyakAlIna janmajJAna mATe divyacakabuANa ema be bhinna jJAnano ullekha che. saMbhava che ke bhUtakAlIna janmajJAna karatAM bhaviSyakAlIna janmanuM jJAna meLavavuM kaThina hoya. pariNAme te bannene bhinna gaNyAM hoya. - 208 17 For Personal & Private Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C jJAnadhArA dha phAInDiMga oNpha dha tharDa AimAM verA sTenlI elDara lakhe che ke, thoDAM ja saMzodhanoe zakyatA UbhI karI dIdhI che ke vijJAnanI zodho ane pUrvakALanA jJAnI puruSonAM vacano ekabIjAmAM samAI jaze. e bemAM je phaka dekhAya che te mAtra zAbdika ane rajUAtano ja che. prAkRtika jagatanAM rahasyonuM jJAna prApta karIne tenA para mAnavInuM prabhutva sthApita karatI vijJAnanI nitanavI zodhakhoLathI prabhAvita thaI Ajano bhaNelogaNelo gaNAto mAnavI jyAre AdhyAtmika jagatathI dUra khasI rahyo che, tyAre uparyukta udgAro koInuM paNa dhyAna kheMce e sahaja che. kAMI paNa bAhya sAdhana-sAmagrI vinA, Atmazuddhi dvArA prApta karela jJAnanI AMtarazaktinA baLe ja, kevaLa vizvakalyANa arthe jJAnIoe jagatane jaNAvelAM AvAM aneka satyo sadIo pachI, prayogothI siddha thatI hakIkatonA AdhAre Adhunika vijJAnane Akhare svIkAravA paDacAM che. vaijJAnika siddhAMtonI asthiratA vize Aje vaijJAniko pote paNa sajAga che. briTananA padArtha vaijJAnika sara jemsa jInsa kahe che ke Aje ame A anumAna karavA prerAyA chIe, paraMtu kone khabara che ke jJAnanI saritA AgaLa jaIne hajI paNa keTalA vaLAMka leze ?Aja sudhImAM ame je kAMI kahyuM che ane tatkALa pUratA je kaMI nirNaya AgaLa dharyA che, te sarva anizcita ane sAcuM kahIe to mAtra kalpanAnuM uDDayana che. kavaoNnTama thiyarIno janaka meksa pleDhaka kahe che ke eka koyaDo ukelIe ke ethIya vadhu gUMcavaNabharyo navo koyaDo sAme Ave che... uttuMga parvatanA ArohaNamAM, taLeTIothI upara caDhatAM, parvatanuM pratyeka zikhara ApaNane tenI uparanA zikharanuM darzana karAve che. tema eka atyaMta rahasyamaya tattva che ke je pratyeka puruSArthathI vAraMvAra para rahe che. eDiMgTana jevA agragaNya vaijJAnika kahe che ke A bhautika jagatanuM cetanA sAthe anusaMdhAna na karIe to te eka kalpanA ja banI rahe che. jatedahADe vijJAna pote ja tattvajJAnIoe bhAkhelAM satyone vAcA Apaze evI zakyatA pazcimanA vicArako Aje joI rahyA che. AdhyAtmika bhAratanA jJAnI puruSo pratye ahobhAva vyakta karatAM teo kahe che ke, vijJAna paNa jANyeajANye tattvajJAnanI chAvaNImAM AvI rahyuM che, kAraNake AInasTAIna, pleka, 209 For Personal & Private Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c)(c) jJAnadhArA 0790 hijhanabarga, jInsa ane evA bIjA agragaNya vaijJAnikoe rajU karelA vijJAnanA chellAmAM chellA siddhAMtonuM bhAratanA RSio dvArA e samaye pratipAdana thayuM che ke jyAre pAzcAtya saMskRti to hajI tenA bAlyakALamAM dhULamAM ramatI hatI. adhyAtma mAnavanA aMtaramAM rahela durvAsanAonA maLane dhoI nAkhavAnuM kAma kare che. adhyAtmanI sahAya vaDe aMtaHkaraNa nirmaLa thayA pachI mAnava pAse je kAMI zakti haze tenAthI enA jIvanamAM sukha-zAMti prasaraze. anyathA vijJAna dvArA zakti ane samRddhi e kadAca meLavI zakaze, paNa sukha ane zAMti mATe valakhAM mAravAnuM ja enA nasIbe raheze. jainonA Agama sAhityane cAra vibhAgamAM vibhAjita karavAmAM AvyuM che: (1) dravyAnuyoga (2) gaNitAnuyoga (3) caraNakaraNAnuyoga (4) dharmakathAnuyoga jaMbudrIprazami, sUryaprazami, dripasAgaraprajJami vagere Agamo tathA laghu kSetrasamAsa, bRhassetrasamAsa, bRhatsaMgrahaNI, ladhusaMgrahaNI tathA jyotiSakaraMDaka vagere graMtho gaNitAnuyoga vibhAgamAM Ave che. te samayanAM prApta jaina gaNitane be vibhAgamAM batAvI zakAya. (1) gaNitAnuyoga : gaNitika siddhAMto (2) saMkhyAna : saMkhyA vijJAna. jaMbudvIpaprazami nAmanA jaina AgamamAM jaina gaNita pramANenI aMka saMkhyA batAvI che. eka rIte to teno pAyo 10no ja che. Ama chatAM 84 lAkhanI saMkhyA pachI jaina sAhityamAM 10nA pAyAnI sAthe sAthe 84 lAkhano paNa pAyo batAvavAmAM Avyo che ane e 84,00,000nA pAyAvALA kula 36 aMko che. tene 10nA pAyAmAM pheravatAM 250 AMkaDAnI saMkhyA Ave che jenuM nAma jaina zAstromAM hIrSaprahelikA batAvavAmAM AvyuM che. jaina zAstrakAroe 2500 varSa pahelAM AvI moTI saMkhyA batAvI hatI. jenI ApaNe kalpanA paNa karI zakatA nathI. atyAranAM Adhunika gaNayaMtrone paNa 84nA 70 aMkone meLavatAM lagabhaga be kalAka jeTalo samaya levo paDe che. jyAre prAcInakALanA bhagavAna mahAvIra jevA kevaLajJAnIoe AvI saMkhyA khUba ja svAbhAvika rIte koI paNa jAtanI bhUla vagara jaNAvI che. ahIM noMdhapAtra hakIkata e che ke AvI moTI saMkhyA paNa bhagavAna mahAvIranA samayathI laIne zrIdevaddhigaNi - 210 17 For Personal & Private Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SC_jJAnadhArA O O O 200 kSamAzramaNanA samaya sudhI eTale ke 980 varSa sudhI mukhapATha paraMparAmAM koI paNa jAtanI bhUla vagara sacavAyelI rahI hatI. tyAra pachI jaina Agamo pustakarUDha / lipibaddha karavAmAM AvyA tyAre temAM A saMkhyAne paNa batAvavAmAM AvI. TUMkamAM Adhunika saMzodhako ane ItihAsakAro bhale ema mAne ke I.sa. pUrve 100 varSe zUnya ane dazAMza paddhatinI zodha thaI, paraMtu jaina paraMparA kalpasUtranA TIkAkAra upAdhyAya zrI vinayavijayajInA kathana pramANe bhagavAna RSabhadeve jyAre gRhasthano vyavahAradharma pravartAvyo tyAre ja teoe gaNita paNa batAvyuM hatuM eTale bhAratIya paraMparAnuM A gaNita abajo varSa pUrvenuM kahI zakAya. A thaI aMkagaNitanI vAta. te ja rIte seTa thiyarInA zodhaka tarIke jyArja kenTorane mAnavAmAM Ave che, paraMtu jaina dharmanA prAkRta graMthonA saMdarbho jotAM evuM spaSTa jaNAya che ke seTa thiyarI eTale ke rAzi siddhAMtanI zodha mUlata: jaina paraMparAmAM, jaina graMthakAroe teonA karmavAdanA abhyAsa tathA spaSTIkaraNa mATe karI hatI. jaina gaNitamAM asaMkhyAta ane anaMtanA khayAlomAM paNa A ja khayAla rajU thayela che, eTale ke asaMkhyAtanA asaMkhyAtA ja zeSa rahe che. te ja rIte anaMtamAthI anaMta bAda karIe topaNa anaMta ja zeSa rahe che, kAraNake anaMtanA anaMta prakAro che. - to jaMbudrIpaprajJami, sUryaprajJami, caMdraprajJapti, dvIpasAgaraprajJati vagere jaina AgamomAM jaMbudvIpa vagerenAM laMbAI, pahoLAI, kSetraphaLa ane sAthe sAthe jaMbudvIpamAM rahela parvato vagerenA ghana vagere kADhavAnI saraLa rIto paNa batAvI che. A rIte kSetragaNita arthAt pleIna jyomeTrI bhUmiti paNa batAvavAmAM AvI che. alabatta, A bhUmiti yukilIDanI samataLa bhUmitinA prakAranI che. jaina saMkhyA paddhatimAM traNa vibhAga Ave che : (1) saMkhyAta (2) asaMkhyAta (3) anaMta. saMkhyAtanA traNa peTAvibhAga che: (1) jaghanya saMkhyAta (2) madhyama saMkhyAta (3) utkRSTa saMkhyAta. jaina paraMparAmAM ekane saMkhyA tarIke gaNavAmAM AvatI nathI. saMkhyAnI gaNatarI benA AMkathI ja thAya che. tethI be jaghanya saMkhyAta kahevAya che. tyAra bAda traNathI laIne jaghanya asaMkhyAtamAM be ochA hoya tyAM sudhInI saMkhyAne madhyama saMkhyAta kahevAya che ane jaghanya asaMkhyAtamAM 211 For Personal & Private Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSC C jJAnadhArA 70 eka ochA hoya tevI saMkhyAne utkRSTa saMkhyAta kahevAya che. samaya e kALanuM jaina darzanamAM batAvela nyUnatama eTale ke sauthI nAnAmAM nAnuM mApa che. AvalikA paNa kALanuM ja eka mApa che ane eka muhUrta arthAt 48 miniTamAM AvI 1,67,77,216 AvalikA pasAra thaI jAya che. AnAthI viruddha kALanA A sUkSmatama mApanI sAthe jaina zAstrakAroe kALanuM mahattama mApa paNa batAvyuM che. A mahattama mApa paNa jaina zAstrakAronA gaNitanI maryAdAnI bahAra hovAthI mAtra tenuM svarUpa upamA dvArA ja samajAvavAmAM AvyuM che. kALanAM AvAM mahattama mApomAM sauthI nAnuM mApa palyopama che ane temAM asaMkhyAtA varSono samAveza thAya che. AvA 10 kroDAkoDI palyopame eka sAgaropama ane tevAM 10 kroDAkoDI sAgaropame eka utsarpiNI athavA eka avasarpiNI thAya che. eka utsarpiNI ane eka avasarpiNI bhegAM thaI eka kALacaka thAya che. AvAM anaMtAM kALacako pasAra thaI gayAM che ane bhaviSyakALamAM anaMtA kALacakro pasAra thaze. palyopamanAM varSonI saMkhyA tathA kALacakanAM varSonI saMkhyA niyata ja che. Ama chatAM te gaNitika rIte batAvavI saMbhava na hovAthI te mATe asaMkhyAta zabdano prayoga karavAmAM Ave che. kALanA mApamAM upara batAvyuM te ja pramANe laMbAInAM mApomAM sauthI nyUnatama mApa eka-AkAza pradeza che. A brahmAMDamAM, pudgala dravyanA sUkSmatama avibhAjya aMga svarUpa eka paramANu jeTalA AkAza vibhAgamAM rahI zake teTalA AkAzane eka AkAza pradeza kahevAmAM Ave che. TUMkamAM eka svataMtra paramANunuM mApa / kada, e laMbAI athavA pahoLAI athavA jADAIno eka eka ekama che. tevA asaMkhyAtA pramANuo bhegA thAya tyAre sthULa daSTie AjanA vijJAne svIkArela paramANu bane che. to bIjI bAju laMbAInA mahattama mApa tarIke rajU athavA rAjaloka che. eka rAjaloka eTale asaMkhyAtA yojanA ane eka yojana barAbara 3200 mAIla athavA 5120 kimI. thAya. A rAjalokanuM mApa maryAdita tema ja cokkasa hovA chatAM te eTaluM moTuM che ke te aMkomAM athavA gaNitika samIkaraNa dvArA batAvavuM zakya na jaNAtA tenA mATe paNa asaMkhyAtA zabdano prayoga karavAmAM Avyo che. - 212 1che. For Personal & Private Use Only WWW.jainelibrary.org Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCTC jJAnadhArA OiTOS gaNita vastutaH kAlpanika viSaya hovA chatAM, manuSyanI jarUriyAtanA kAraNe tenI zodha tathA vikAsa thayo che eTale vyavahAramAM teno upayoga ane loka/saMsAranuM svarUpa samajAvavuM e jaina darzananuM mukhya dhyeya hatuM. jaina gaNitanI eka vizeSatA e che ke emAM RNAtmaka saMkhyAno kyAMya, kazo ja upayoga ke nirdeza karavAmAM Avyo nathI, kAraNake jaina graMthomAM brahmAMDanA vAstavika padArthonuM nirUpaNa karela hovAthI ane te badhA ja padArthonA astitvanA kAraNe tenA mATe ghanAtmaka saMkhyAono prayoga thayela che. gaNita e sarva vidyAono pAyo che. gaNitanA jJAnathI buddhino vikAsa thAya che. prAcIna samayamAM paNa ApaNA dezamAM bhASA ane gaNitanuM jJAna ApavAmAM AvatuM hatuM. vartamAna samayamAM bhaNAvavAmAM AvatA Itara viSayonuM jJAna te vakhatanA jamAnAmAM ucita jaNAtuM na hatuM. eTalA mATe bhASA ane gaNitanA viSayasaMbaMdhI aneka graMthonI racanA prAcIna RSimunioe karelI che. ApaNA dezamAM gaNitanAM pustako gadya ane padya rUpamAM jovA maLe che. gaNita sUkSma jJAnanA AdhAre jyotiSIoe paMcAgonI racanA karI, je sUrya, caMdragrahaNanI tema ja anya jarUrI mAhitI agAuthI ApI zake che. ApaNA ciraparicita aMko ane zUnya tathA dazAMza paddhatinI zodha, upayoga ane tenI nakkara svarUpamAM sthApanA vagere I.sa. pUrve 400thI laIne I.sa. 400 sudhImAM thaI che, ema AjanA saMzodhako mAne che. te jamAnAmAM bhUmitine kSetra gaNita kahevAmAM AvatuM hatuM ane aMkagaNitane dhUli gaNita ke dhUli karma athavA pATI gaNita kahevAmAM AvatuM hatuM. AzcaryakAraka paraMtu satya hakIkata e che ke bhAratIya gaNitamAM cheka zarUAtathI ja 10ne gaNatarInA pAyA tarIke levAmAM Avyo che. lakhavAnI paddhati zarU thaI e pahelAM pAyAvALI ghaNI moTI saMkhyAono bhAratIya prajA upayoga karatI hatI ane te A pramANe hatI. eka (1) daza (10) sahastra (1000), ayuta (10,000) vagere parArdha (1,000,000,000,000,000,000) sudhInI saMkhyAo che. lalita vistarA nAmanA eka prAcIna graMthamAM 10 pAyAvALI saMkhyA jovA * 213 % For Personal & Private Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C jJAnadhA2A maLe che. te graMtha prAya: I.sa. pUrve 100 varSe racAyela che. phAyara baoNlanI thiyarI ApanAra khyAtanAma vaijJAnika DaoN. paMkaja jozI kahe che, brahmAMDamAM anyatra paNa jIvana hovAnI pUrI zakyatA che. brahmAMDamAM rahelA agaNita virATa tArAnuM visarjana Akhare kaI rIte thAya che te aMge vikhyAta vaijJAnika sTIphana hokiMgsanI blaeNkahaoNla thiyarIne paDakArI phAyara baoNlano siddhAMta ApI samagra vizvanuM dhyAna kheMcanAra khagoLa vaijJAnika DaoN. paMkaja jozI jyAre IzvaranA astitva aMgenA javAba ApatA A vAta kare tyAre temanuM veda ane vijJAna baMnenuM UMDuM jJAna sAme Ave che. smArTa phonanA yugamAM saMzodhana mATe ekagratA ane zAMti mATe mobAIla paNa na vAparanAra DaoN. paMkajabhAI jozI brahmAMDamAM pRthvI sivAya paNa jIvana hovAnI zakyatA nakAratA nathI. chellAM dasa varSamAM ApaNe 200thI vadhu tArA - graho zodhyA che ane je saMzodhano - pramANo jovA maLI rahyAM che te jotA brahmAMDamAM koI khUNe, koI graha para jIvana dhabakatuM jarUra haze. A jIvana pRthvI jevuM ke pachI ApaNe eliyansanI kalpanA karIe chIe tenAthI juduM paNa hoI zake. vizvakhyAta sAyansa maeNgejhina jenuM nAma sAyanTiphika amerikana che te maeNgejhina me mAsamAM vizvabharanA vaijJAnikoe ApelAM saMzodhanomAMthI 16 vaijJAnikonA ApelA saMzodhana lekha pasaMda karI speziyala aMka Apyo. vizvamAMthI pasaMda pAmelA A 16 vaijJAnikomAM bhAratamAMthI - eziyAmAMthI ekamAtra vaijJAnikano lekha sAmela hato ane te lekha hato sAyanTisTa DaoN. paMkajabhAI jozIno. gujarAte DaoN. homI bhAbhA, vikrama sArAbhAI jevA vaijJAniko vizvane ApyA che temAM eka kaDI DaoN. paMkajabhAI jozI dvArA umerAya che. koI paNa bhautika padArtha daza samaya eTale ke lagabhaga 10 sekaMDathI ochA kALamAM brahmAMDanA uparanA cheDAthI nIcenA cheDA sudhI athavA nIcenA cheDAthI cheka uparanA cheDA sudhI pahoMcI zake che. arthAt 14 rajju (rAjaloka) jeTaluM aMtara kApI zake che. jyAre AInsTAInanA viziSTa sApekSatA siddhAMtanI pUrvadhAraNA pramANe koI paNa bhautika padArthano vega prakAzanA vega karatAM vadhu kyAreya hoto nathI. alabatta, AInsTAInanI A pUrvadhAraNAnA AdhAre kareluM gaNita dazyamAna 214 For Personal & Private Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c)(c) jJAnadhArA 100 padArtho ke prasaMgo | ghaTanAo mATe apekSAe sAcuM jaNAya che, paraMtu upara batAvyuM tema jyAre padArthano vega prakAzanA vega karatAM vadhI jAya che tyAre AInsTAInanA viziSTa sApekSa siddhAMtonA eka paNa samIkaraNa kAma lAgatA nathI, balake e samIkaraNo to ema kahe che ke prakAza karatAM vadhu vegavALA padArtho ja kAlpanika che, jyAre kevaLajJAna arthAt samagra brahmAMDajanA badhA ja padArtho saMbaMdhI traNe kALanuM saMpUrNa jJAna dharAvanAra mahApuruSoe to tyAM sudhI kahyuM che ke koI paNa bhautika padArtha pote sthira hoya to bAhya koI paNa paribaLa dvArA te potAno vega vadhArato vadhArato upara batAvela utkRSNa vega jeTalo vega paNa meLavI zake che ane AvA utkRSTa vegavALo padArtha potAno vega ghaTADato sthira paNa thaI zake che. jaina darzanamAM kALanA mukhya be prakAra batAvyA che : 1) vyavahArakALa (2) nizcaya kALa. AInsTAIna kahe che-kALa-vyavahAramALa, rAtri-divasa vagere rUpa, kALa mAtra pRthvI para che, kAraNake pRthvInI dainika gatinA lIdhe rAtri-divasa thAya che. jaina zAstrakAro kahe che ke rAtri-divasarUpa vyavahArakALa mAtra aDhI dvIpamAM (samayakSetramAM), jyAM sUrya, caMdra, graha, nakSatra, tArA vagere meru parvatanI AsapAsa phare che tyAM che. rAtra-divasa evA kALanA vibhAga sUrya-caMdranA paribhramaNanA kAraNe ja thAya che. AInasTAIna kahe che ke, avakAzamAM rAtri-divasa jevuM kazuM ja nathI. jaina graMtho kahe che aDhI dvIpanI bahAra, jyAM sUrya, caMdra vagere sthira che tyAM rAtridivasa jevuM kazuM ja nathI. TUMkamAM vijJAnanI judI judI zAkhAo, jevI ke bhUstarazAstra, bhautikazAstra, jIvavijJAna, paramANuvijJAna, bhUgoLa, khagoLazAstranA bhAratIya vijJAnIoe, bhAratIya prAcIna dArzanika tema ja anya graMthono UMDo abhyAsa karI, tenA AdhAre yogya saMzodhano karavAnI anivArya jarUriyAta che ane e pramANe bhArate vijJAnanA kSetramAM amUlya bheTa ApI gaNAze. prAcIna jainAcAryonAM vividha kuLomAMthI eka kuLanuM nAma vidyAdhara kuLa hatuM. to zrI kalpasUtramAM jaNAvyA pramANe vidyAdharI zAkhAnuM nAma che. A pramANe - - 215 For Personal & Private Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSC C jJAnadhArA 0.00 maMtravidyAnuM mULa jaina paraMparAnusAra lagabhaga eka kroDAkoDI sAgaropama varSe pUrvanuM mAnavAmAM Ave che. maMtroccAraNanuM rahasya samajAvatAM zrI azokakumAra datta potAnA anubhavanuM varNana karatAM kahe che ke maMtroccAraNamAM ane bhagavad nAmano uccAra karatAM bhUrA ane sapheda raMgonA kaNasamUho dekhAya che ane tenAthI prANIonuM zarIra puSTa thAya che. te sAthe maMtroccArathI sUkSma zarIranA prakAzapuMjanI camaka ane prakharatA vadhI jAya che ane tethI ja bhagavad nAmajapa ane maMtrocAraNanuM vidhAna saMpUrNa vaijJAnika che tenuM bhAna thayuM. jaina darzanamAM mahAmaMtra navakAra maMtranA jApathI chavonAM sarva pApo nAza thaIne sukha-samRddhi prApta thAya che te vidhAnamAM paNa zaMkA karavA jevuM nathI. lepha karnala sI. sI. bakSI potAnA vaizvika cetanA nAmanA pustakamAM maMtrazAstra aMge jaNAve che ke dareka avAja, dhvani ke zabda, tenuM mAnasika uccAraNa thAya ke vAcika, te vakhate amuka nizcita svarUpanAM spaMdano utpanna thAya che. ApaNe vicAra karIe chIe tyAre paNa (ApaNA magajamAM zabdanI/dhvaninI aspaSTa utpatti thAya che, jene saMskRta vyAkaraNanA niSNAto-ciMtako zabdasphoTa kahe che te akSaronI cokkasa prakAranI chApa ApaNA mana samakSa racAI jAya che. maMtrothI sArI ane kharAba baMne prakAranI asara utpanna karI zakAya che, eTaluM ja nahi, paNa maMtrothI pazu, pakSI, vanaspati, manuSyo tathA maMtronA adhiSThAyaka devone dhArI asara pahoMcADI zakAya che. keTalAka maMtro evA che jenAthI rogamukti thAya che, to keTalAka maMtrothI rakSaNa thAya che, to keTalAka maMtrothI vazIkaraNa, mAraNa, uccATana paNa thaI zake che. kuzAnDikA yajJamAM eka mANase phakta maMtra ane agnibIjathI ja agni pragaTAvela. Adhunika bhautikazAstra pramANe dhvani-zabda arthAt bhASA vargaNAnA paramANu ekamonI jhaDapa 330 mITara/sekanDa hoya che. jyAre tejas vargaNAnA paramANuekamo eTale ke vIjacuMbakIya taraMgo, prakAza ane reDiyo tathA TelivijhananAM mojAMnI jhaDapa 30 karoDa mITara/sekanDa hoya che. eTale ja bhASA vargaNAnA paramANuekamomAM, taijas vargaNAnA paramANu ekamo karatAM ghaNA vadhu pramANamAM paramANuM hovA chatAM tenI zakti ochI jaNAya che. jyAre mano vargaNAnA manasvarUpa athavA 216 For Personal & Private Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCCC jJAnadhAra 70 vicAra svarUpe pariNamelA paramANu-samUha-ekamamAM sauthI vadhu saMkhyAmAM paramANuo hoya che ane te paNa khUba ja sUkSma pariNAmI hoya che, sAthe sAthe ApaNe rojiMdA jIvanamAM anubhavIe chIe tema mananI athavA vicAronA pulonI gati paNa khUba ja hoya che. AthI tenI zakti paNa anaMta hoya che / hoI zake che. Adhunika bhautika vijJAnanI paribhASAmAM to prakAza paNa eka prakAranA vIjacuMbakIya taraMga mAtra ja che ane atyAre ApaNA vAtAvaraNamAM abajo prakAranA vIja-cuMbakIya taraMgo patharAyelA ja che. te darekanI jhaDapa paNa prakAzanI jhaDapa jeTalI ja matalaba ke 3,00,000 kimI/sekaMDa che. mAtra tenI kaMpasaMkhyA kAM to ghaNI vadhu che tethI athavA kAM to ghaNI ochI che tethI ApaNe joI zakatA nathI. rAtribhojananA tyAganI vaijJAnikatA vize judAM judAM sAmayiko vageremAM vAraMvAra lakhAtuM rahyuM che tethI tenA vize koI paNa piSTapeSaNa karavAnI AvazyaktA nathI, chatAM zarIravijJAnanI daSTie rAtrinA samaye moTe bhAge zArIrika pravRtti, parizrama ocho karavAno hovAthI cayApacayanI prakriyA paNa atimaMda paDI jatI hovAthI rAtrie bhojana karanArane moTe bhAge ajIrNa, gaeNsa (vAyu) vagerenA rogo thavAnI saMbhAvanA rahe che. te sivAya rAtrinA samaye sUryaprakAzanI gerahAjarImAM vAtAvaraNamAM zudra, jIvajaMtunI utpatti, upadrava paNa ghaNo rahe che. sUryaprakAzamAM ja evI agamya zakti che ke je vAtAvaraNanA pradUSaNa tathA binaupayogI jIvajaMtuno nAza karI zake che ane navA jIvajaMtunI utpattine rokI zake che. temAMya sUryodaya pachInI 48 miniTa pachI ane sUryAstanI 48 miniTa pahelAM bhojana karavAnuM jaina graMthomAM vidhAna che, kAraNake sUryAsta samaye ane sUryodaya samaye mAkhI, macchara vagere kSudra jaMtuono upadrava vadhu hoya che. sUryAsta samaye jIvajaMtuno upadrava zarU thato hovAthI tathA sUryodaya samaye jIvajaMtuno upadrava pUrNa thato hovAthI vadhu saMkhyAmAM teo dekhA de che. TUMkamAM jaina dharmamAM jaNAvela navakArazI, cauvihAra, biyAsaNAM, ekAsaNAM, AyaMbila, upavAsa vagere tapa ArogyavijJAna (meDikala sAyansa) ane * 217 I For Personal & Private Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c)(c) jJAnadhAra 70 zarIravijJAnanI daSTie saMpUrNa vaijJAnika che ane tenAthI AdhyAtmika lAbhanI sAthesAthe zArIrika taMdurastImAM ghaNA ghaNA phAyadA thAya che, je najaraaMdAja karavA na joIe. chevaTe dharma ke dhArmika zabdanI kadAca elarjI hoya to, vijJAna ane ArogyanA nAme paNa uparyukta tapa ane niyamonuM pAlana karavuM joIe. vaspatinI jema pANImAM paNa cetanA hoya che. 70 varSanI vaye bhAvanagaranA nivRtta prAdhyApaka zrI pI. esa. zAhanA saMzodhanane bhAvanagara yuni.nI mAnyatA: A saMzodhanalekhamAM teoe jaNAvyuM che ke pANI saceta che ane keTalAMka kAraNosara te acetana banI jAya che. pANI sajIva che e prasthApita karavAmAM temaNe vaizeSika darzana-prazAstapAda bhASya, meghamahodaya, pANInI AbhA, jagadIzacaMdra bojhanI rajUAta, samudranA pravAha, bharatI ane oTa, varSA aMgenA khayAlo vagerenI rajUAta karI tenA dvArA pANI sajIva hovAnuM tArkika rIte prasthApita karyuM che. * pANI ghaTa gUDha, akaLa ane rahasyamaya che. * vijJAnamAM pANInI 61 aniyamitatAnI rajUAta che. . * vijJAnamAM koSarahita jIvano khayAla astitvamAM Avyo che. * bhAratIya graMthomAM pANInA garbhadhAraNanI ane te baMdhAyA bAda 15mAM divase varSArUpe prasava thavAnI rajUAta che. TUMkamAM pANI ukALIne ja zA mATe pIvuM joIe ? e prazna yathAvat ja rahe che. A praznano uttara vaijJAnika saMzodhanonA AdhAre A pramANe ApI zakAya. vijJAnanA siddhAMta pramANe pravAhImAM dhanavidyutabhAravALA aNuo ane guNavidyutabhAravALA aNuo hoya che ane kUvA, taLAva, nadI, varasAda vagerenA pANImAM kSAra hoya che ane sAthe sAthe temAM suNavidhutabhAravALA aNuo vadhu pramANamAM hoya che. A suNavidyutabhAravALA aNuvALuM pANI pIvAthI zarIramAM khUba ja tAjhagI/skUrtino anubhava thAya che. AvuM pANI kyAreka vikAra paNa pedA kare che, paraMtu jyAre pANIne garama karavAmAM Ave che, tyAre te pANI acitta to thaI ja jAya che, paNa sAthe sAthe temAM rahela RNavidyutabhAravALA aNuo je 218 1 For Personal & Private Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ > C jJAnadhArA OXO taTastha arthAt vIjabhAra rahita thaI jAya che, pariNAme garama karavAmAM Avela pANI zArIrika ane mAnasika vikRtio pedA karI zakatuM nathI. upasaMhAra : A rIte jovA jaIe to vijJAna ane adhyAtma baMne eka sikkAnI ja be bAju che. chatAM eka vAta spta rIte khayAlamAM rAkhavAnI ke vijJAnanI duniyAmAM kazuM ja aMtima satya nathI. jyAre adhyAtmanI duniyAmAM aMtima satya ja mukhya vastu che. vijJAna kyAreya saMpUrNa ane aMtima satya pAmI zakatuM nathI. hA, e aMtima athavA to saMpUrNa satyanI vadhu najIkamAM najIka jaI zake che, paraMtu aMtima satya pAmavA mATe vijJAnanAM atyAdhunika upakaraNo paNa binaupayogI ane binakAryakSama puravAra thAya che, kema ke tyAM AtmAnA jJAnarUpI upakaraNano ja upayoga anivArya bane che ane A jJAnarUpI sAdhana adhyAtmamArga vinA upalabdha ja nathI. tethI vizvanA TocanA bhautikazAstrIo paNa vizvanA sakaLa padArthonA guNadharma ane brahmAMDanI saMracanA tathA anya paribaLono gaNita tathA vijJAnanI madadathI tANa pAmavA prayatno kare che ane e prayatnone aMte paNa A vizvanA saMcAlakabaLanI zaktinuM rahasya hAtha na AvatAM, teo Izvara ke karma jevI koI adazya sattAno svIkAra kare che. hajAro pAnAM bharIne A viSayanuM varNana thaI zake evuM mahattvapUrNa che, paNa pejanI maryAdA sAcavIne atre thoDAka viSayono sArAMza prastuta karela che. 219 For Personal & Private Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartamAna saMjogomAM vaizvika ( amadAvAda sthita pariprekSyamAM jaina zrata ane cIna sAhityanA pracAra zrI bAbubhAI Agama graMtho, Agama sAhityanA pracAra- prasAranuM kArya khUba ja suMdara | rIte karI rahyA che. uparAMta prasArakAryanI samIkSA pU. gurubhagavaMto ane sa, pU. sAdhvIjIonI ja zAha bAbulAla saremala beDAvALA | veyAvaccanuM kArya supere karI karuNAsAgara paramAtmA mahAvIre upannaI | rahyA che. rahyA che. vA, vigameI vA ane dhuveI vAnI tripadI gaNadhara bhagavaMtone ApI. tenA dvArA teonA jJAnAvaraNIya karmano adbhuta saMyopazama thayo, jenA lIdhe teonA aMtaramAM dvAdazAMgInI racanA thaI ane teoe svarUpe Agama graMthonI racanA karI. kALanA prabhAve kSINa thaI rahela A zruta vArasAne pUjya devarSi gaNI kSamAzamaNanA netRtvamAM vallabhIpuramAM 12 varSanA saghana ane saphaLa puruSArthathI lipibaddha karyA. paMcAMgI sahitanA A Agama graMtho jaina tattvajJAna, AcArazAstra vicAra ane jaina paraMparAnuM jIvaMta darzana che. gaNadhara bhagavaMtoe ane pUrvAcAryoe sUtrabaddha karelA ane pachInA samayamAM mahApuruSoe tenA para vizad artharUpa vivecana karavA dvArA A Agama graMtho AtmAnA kalyANa mATe tene mokSapathanA agresara banAvavA mATe dIvAdAMDI svarUpe che. saTIka Agama graMthomAM caraNakaraNAnuyoga, dravyAnuyoga, gaNitAnuyoga ane dharmakathAnuyogano samAveza thayela che. Agama zAstro jaina dharmanA baMdhAraNano pAyo che ane jJAna darzana ane cAritrarUpI traNa ratnonI khANa che temAM jaina darzananA ratna jevA sAdhu AcAra ane sonA jevA zrAvaka AcAranuM nirUpaNa karavAmAM Avela che. jaina dharmanA siddhAMto ane nIti-niyamonI paNa viza chaNAvaTa karavAmAM Avela che, sAthe sAthe saraLa rIte bodha thAya te mATe vividha kathAono paNa samAveza karavAmAM Avela che. Agama graMtho - zvetAMbara mUrtipUjaka mAnyatAnusAra 45 Agama tema ja sthAnakavAsI - 220 1che. For Personal & Private Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ O C jJAnadhArA GOOGO mAnyatAnusAra 32 Agama graMtho che. zvetAMbara mUrtipUjaka saMpradAyanI mAnyatAnusAranA 45 AgamomAM 11 aMga + 12 upAMga + 10 pannA + 6 cheda sUtra + 4 mULasUtra + 2 cUlikAno samAveza thAya che. te agiyAra aMgamAM badhA ja viSayono samAveza thAya che. jenI vigate prastuta che. 1. AcarAga sUtra - AcAra e ja prathama dharma. sAdhu AcAranuM nirUpaNa. 2. sUyagaDAMga sUtra - jaina darzananI zreSThatAnuM anya darzanonI sAthe tulanAtmaka varNana. 3. sthAnAMga sUtra - ekathI dasa sthAna sudhI jIva ane pudgalanA bhAvonuM varNana. 4. samavAyAMga sUva - ekathI aneka saMkhyA sudhI vividha viSayo-padArthonuM vargIkaraNa. 5. bhagavatI sUra (vivAha paNatti) - prabhu mahAvIra dvArA apAyelA pU. gautamasvAmInA 36000 praznonA javAba. 6. jJAtAdharmakathA sUra - mahApuruSonA jIvananI satyaghaTanA tema ja kathAono saMgraha. 7. upAsakadazAMga sUtra - prabhunA dasa mahAzrAvakonA dezavirati dharmanA pAlananuM varNana. 8. aMtagaDadazAMga sUtra - aMtamuhUrtamAM mokSe gayela ArAdhakonuM varNana. 9. anuttaropapAtika dazAMga sUtra - anuttara vimAnamAM utpanna thanAra - AtmAonuM jIvanadarzana. 10. prabaM vyAkaraNa sUra - Azrava ane saMvaranuM vivaraNa. 11. vipaka sUtra - puNya ane pApakarmanAM phaLanuM varNana. prabhu mahAvIre ardhamAgadhI bhASAmAM ApelA upadezane gaNadhara bhagavaMtoe ardhamAgadhI (prAkRta) bhASAmAM sUtrabaddha karyA. te Agama grantharUpe oLakhAyA. Agama graMtho para pUrvAcArye niryukita, cUrNa, bhaSya ane TIkAonI racanA karI che. A paMcAMgI eTale ke pAMca-aMgono samUha. mULa sUtra + gItArtha pUrvAcAryo - 221 For Personal & Private Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C jJAnadhArA * vaDe racita niryukti-cUrNI bhASya ane TIkA. A pAMca aMgone zvetAMbara mUrtipUjaka Agama pramANarUpe mAne che. judA Agama graMthonA padArtho-gUDha artho samajavA saraLa banyA che. khAsa to judA jJAnIbhagavaMto dvArA TIkAnI racanA saMskRtamAM thayelI che jenA lIdhe Agamano svAdhyAya-abhyAsa saraLa banyo che. vizvamAM badhAM ja darzanamAM rahela siddhAMto-mAnyatA ane niyamonI chaNAvaTa ja je te dharmagraMthomAM karavAmAM Avela che. tenA karatAM vipula pramANamAM jaina dharmamAM gUDha ane vistRta chaNAvaTa Agama prakaraNa vagere jaina zrutamAM karela che. prabhue 30 varSa sudhI vahAvelI zrutagaMgAmAM vizvamAM rahela tamAma padArtho ane viSayonI vistRta samajUtI ane saMpUrNapaNe vaijJAnika rIte sAbita karI zakAya tevI rIte dvAdazAMgImAM badhuM ja hatuM. jaina Agama ane zruta sAhitya eka aNamola ane mahAna upalabdhi sAhityanA kSetramAM che, jeno akSaradeha kALakrame ghaNuMbadhuM naSTa thavA chatAM paNa Aje paNa eTalo badho vizALa ane virATa che ke sAmAnya vyaktine mATe teno sarvAMgI abhyAsa karavo zakya nathI. prabhukRpA ane viziSTa gurukRpAne baLe, nirmaLa kSayopazamanA AdhAre jJAnI gurubhagavaMto ane vidvAno ja AnuM gahana adhyayana karavA zaktimAna che. AgamanI mahattA samajIne jarmanI ane bIjA videzI vidvAnoe A graMthono abhyAsa karavA mATe prAkRta ane saMskRta bhASAno abhyAsa karIne Agama graMthonA anuvAda aMgrejI ane bIjI videzI bhASAmAM paNa karela che. jaina darzana siddhAMto ane AcAra samagra vizvamAM zAMti ane paryAvaraNanI jALavaNI mATe khUba ja mahattvanA che. teno pracAra ane prasAra vizvabharamAM rahela yunivarsiTI ane vidvAnomAM thayela che. vizvanI dareka mukhya yunivarsiTImAM saMskRta ane prAkRtano vibhAga hoya che tyAM jaina darzanano paNa abhyAsa kAyamI dhoraNe karAvavAmAM Ave che. bhagavAna mahAvIranA ahiMsA, anekAMta ane aparigraha siddhAMtonA haju paNa vadhAre pracAra-prasAranI AvazyaktA che. ahiMsA ane savI jIvakaTuzAsana rasI-vizvamaitrInI A samagra vAta vizvamAM ghara ghara sudhI pahoMce to prANImAtrane abhayadAna maLe ane jIvana sukha-zAMtimaya bane. sAcA arthamAM vizvamaitrI ane vizvazAMti thAya. 222 For Personal & Private Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TOMIC jJAnadhArA COO Agamottara kRta sAhitya - Agama graMthonuM dohana karIne pUrvAcAryo dvArA ghaNAMbadhAM prakaraNa ane saMdarbhazAstronuM navasarjana karavAmAM Avela che. AgamarUpI mAkhaNanuM valoNuM karIne badhA ja viSayanA prAkRta-saMskRta ane vividha bhAratIya bhASAmAM vipula sAhitya sarjana thayela che. pUrvAcAryo dvArA vividha viSayanA navasarjana thayela prAkRta-saMskRta graMthonI AcherI jhalaka dvArA jaina zratanI vizALatAno khayAla Ave che. - (1) prAthamika abhyAsa mATe - paMca pratikramaNa, jIvavicAra, Adi cAra prakaraNa, traNa bhASya, prAcIna tathA navya karmagraMtho. - (2) tattvajJAna jaina siddhAMta - umAsvAtijI kRta tattvArtha sUtra ane tenI vividha TIkA-bhASya, zrAddha vidhi prakaraNa, upA. mAnavijayakRta dharmasaMgraha, caMdarSi mahattara kRta paMca saMgraha, pradyumnasUrijI kRta mulazuddhiprakaraNa, jinacaMdrasUrijI kRta karma prakRti, haribhadrasUrijI kRta lalitavistarA, aSTaka prakaraNa, SoDazaka, paMcAzaka, prazamarati vagere graMtho. (3) upadezAtmaka - dharmadAsa gaNi viracita upadezamALA, lakSmIvallabhagaNita kRti upadezaprasAda, saMvegaraMgazALA, nemIcaMdrasUrikRta pravacanasAroddhAra, ratnazakhasUrikRta saMbodhasittari, municandrasUrikRta adhyAtmakalpadruma, upA. yazovijayajI kRta vairAgya kalpalatA, adhyAtmasAra, jJAnasAra, vinayavijayajI kRta zAMta sudhArasa vagere. (4) nyAya-dArzanika vagere - dvAdazAra nayacaka, syAdvAda maMjari, haribhadrasUrijI kRta anekAMta jaya patAkA padarzana samuccaya, zAstravArtA samuccaya, syAdvAda ratnAkara, sanmati tarka prakaraNa, upA. yazovijayajI kRta syAdvAda rahasya, ratnAvaratArikA vagere. * * (5) caritra - hemacaMdrAcArya viracita trizaSTi zalAkA puruSa caritra, caupUna mahApuruSa caritra, prabaMdha ciMtAmaNi, surasuMdari caritam vasudevahIMDI, samarAIthya kahA vagere. (6) vyAkaraNa - hemacandrAcArya vicarita siddhahema vyAkaraNa tathA siddhahema laghuvRtti, madhyamavRtti-bRhadavRtti, laghunyAsa, bRhanyAsa, prAkRta vyAkaraNa vagere. * 223 - For Personal & Private Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCC $AnadhArA 0.00 (7) kAvyo - hIra saubhAgya, dvAzraya mahAkAvya, zAMtinAtha mahAkAvya, paumariyama, yazastilaka, kuvalayamALA, tilakamaMjarI vagere. (8) nATaka - mudrita kumudacaMdra, nalavilAsa, satyaharizcaMdra vagere. (9) zilpazAstra - vAstusAra, kalyANakalikA, jaina zilpa vidhAna prasAda maMDana vagere. (10) jaina jyotiSa - hIrakaLaza, AraMbha siddhi, lagnazuddhi, dinazuddhi, jyotiSa karaMDaka, aMgavijA vagere. (11) jaina vidhividhAna - AcAra dinakara, ahaMdu abhiSeka, ahaMdu pUjana, siddhacakra pUjana, zAMti snAtra vagere. (12) maMtra-taMtra - sUrimaMtra kalpa, vardhamAna vidyA vagere. (13) jene khagoLa-gaNita - bRhat saMgrahaNI, lokaprakAza, kSetra samAsa vagere. (14) yoga - yogazAstra, yogabiMdu, yogadaSTi samuccaya, yogazataka, dhyAnazataka, yogasAra vagere. (15) zabdakoSa - abhidhAna ciMtAmaNi, dhanaMjaya nAmamALA, abhidhAna rAjendra koza, zabdaratna mahodadhi, pAIe zabda mANavo vagere. (16) vaidhaka - yoga ciMtAmaNi, vaidhaka sAroddhAra, vaidhaka sAra vagere. A rIte dareka viSayanA graMthonuM jaina sAhityamAM sarjana thayela che. A paikInA ghaNA graMtho para vidvAno dvArA TIkA ane TabAnuM paNa sarjana karela che, jenI hastaprato judAM-judAM gAma-zaheromAM Avela hastaprata bhaMDAramAM upalabdha che ane mudraNayugamAM aneka munibhagavaMtoe tema ja vidvAnoe hastapratonA AdhAre saMzodhana-saMpAdana karIne mULa tema ja bhAvAnuvAda vivecana karIne prakAzita karAvela che ane potAnI zakti ane samayanA zreSTha upayoga dvArA zrutagaMgAne jagata samakSa mUkI che. Agama graMthonA pracAra-prasAra vaizvika pariprekSyamAM - adbhuta ane alaukika jaina zAsananA zrata khajAnA paikI Agama-cheda graMthonAM paThana-pAThananA adhikArI phakta yogahavana karela gurubhagavaMtono ja che. pUjya zramaNI * 224 17 For Personal & Private Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7che jJAnadhArA 2100 bhagavaMto paNa uttarAdhyana, dazavaikAlika ke AcArAMga jevA amuka ja Agama graMthono abhyAsa karI zake che. Agama graMtho e kAcA pArA samAna che. sudharmAsvAmInI pATa-paramparAe Avela evA uttarAdhikArI AcAryabhagavaMto ja jaina zAsananA zrutanA adhikArI-mAlikI dharAve che ane teonI AjJA, maMjUrI ane mArgadarzana anusAra ja Agama graMthono abhyAsa karI zakAya. zrutajJAnano samagra khajAno badhA ja mATe khullo mUkI devAnI vAta vicAra karatA yogya jaNAtI nathI. prAyazcitta ane cheda graMthono adhikAra to phakta gItArtha jJAnI gurubhagavaMtano ja che. teo dravya-kSetra-kALa ane bhAvane dhyAnamAM laIne yogya vyaktine tene anurUpa AlocanA ApatA hoya che. have zrAvaka ja jo AvA graMtho vAMcIne jAte ja prAyazcitta letA-ApatA thaI jAya to zuM pariNAma Ave che A gItArthono viSaya che rivolvara, baMdUka ke eroplena calAvavAnuM lAIsansa badhAne apAtuM nathI. je te viSayanI TreniMga ane temAM niSNAta thayA bAda ja te calAvavAno adhikAra maLe che. rAjyataMtramAM paNa dareka uparI ane nIcenA adhikArInA adhikAra judA judA hoya che. keTalIka vigato gupta rAkhavAnI hoya to phakta IA.S. ke IPs. athavA to maMtrImaMDaLane ja jANamAM hoya che. e ja rIte dharmazAstramAM paNa darekanA adhikAro alaga alaga hoya che. eno artha e ke guraAjJA vinA zAstravAMcana na karAya. jaina zAsananA pAyAnI baMdhAraNIya vyavasthA dareka saMpradAya ane samudAye paNa jALavavAnI pharaja che. gharamAM vaDIlono hakka, mobho jAya pachI maryAdAo tUTatAM avyavasthA sarjAya che. tema AcArya bhagavaMtono paNa eka mobho hoya che. teonA cokkasa adhikAro hoya che ane temAM hastakSepa karavAno adhikAra zrAvakono hoI zake nahIM. zrutajJAna be prakAranA adhikArI mATe hoya che. jina zAnananA zvetAmbara samudAyanA baMdhAraNa pramANe amuka Agamono abhyAsa sAdhvIjI bhagavaMto mATe paNa kahyo nathI ane cheda graMtho to phakta viziSTa yogavahana karelA saMyamI gurubhagavaMtono ja adhikAra che. tethI A graMthono anuvAda ke vebasAITa para mUkavAmAM vAjabI nathI. * 225 che For Personal & Private Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ << _ S 0 C jJAnadhArA mArgAnusArI guNonuM nirUpaNa, jIvavicAra, navatattva ke karmagraMtha jevA prakaraNa graMthonI bAbato darekane ekasamAnapaNe upayogI hoya che. prabhu mahAvIranI vANIrUpI A zAstragraMtho jagatanA cogAnamAM mUkavA joIe. jenAthI aneka loko pAme ane sarva jIvonuM kalyANa thAya, evA prAkRta-saMskRta sAhityanuM guja-hindI karavuM joIe ane jarUra mujaba videzI bhASA aMgrejI, phreMca ke ITAlImAM paNa anuvAda karavA joIe. jaina dharma samagra vizva mATe zAMti-samAdhi ApanAra dharma che. kaSAyothI mukta thaI AtmasAdhanAnI anokhI rIto emAM batAvelI che, paraMtu je te vastu pAcaka thavI paNa jarUrI che. jema tAvanA dardIne guMdarapAka zarIranuM poSaka na bane, paNa bhAre paDe - vadhu ahita kare tema moTA bhAganA gRhasthonA rAgadveSanI pariNati ativiSama, vikaTa hoI temane Agama ke cheda sUtronA gaMbhIra jJAnarUpI guMdarapAka ApI zakAya nahi. rogIne Apela guMdarapAka jevI rIte nukasAnakAraka che te ja rIte mohane vaza thayela sAMsArikane gUDha zAstrorUpI arka tenA ane sAthe bIjA anekane paNa nukasAnakAraka thAya che. ayogya apariNIta vyaktinA hAthamAM Avela zAstro e zraddhAno nahIM, paNa saMzodhanano viSaya bane che ane emAM sarvajJa pratyenI zraddhAnI khAmI hoya che. sAthesAthe ja je te hakIkatane zaMkAbharI najare jovAnI paNa eka dRSTi hoya che ane tenA lIdhe gaMbhIra AgamonA arthanA anartho karI bese che. bIjI mahattvanI vAta dhyAnamAM levA jevI che ke AgamAdi graMtho AcArapradarzaka che. mAtra zuSka jJAna jaina dharmamAM mAnya nathI. vidvAno dvArA thatA AgamAdi graMthonA abhyAsamAM AcAra-pAlana, AcArazuddhinI khevanA kyAreka to lezamAtra paNa hotI nathI. mAtra tenA saMzodhanAtmaka abhyAsa dvArA laukika DigrI ja meLavavAnI bhAvanA hoya che, je AgamanA graMthonA abhyAsanI ayogyatA darzAve che. zuSka jJAnanI mahApuruSoe kyAreya paNa vizeSa kiMmata karI nathI. jJAnam kriyAbhyAM mokSa : samyag jJAna ane zuddha AcaraNa dvArA ja mokSapadane pAmI zakAya che. mULabhUta Agama graMthonA sAra samAna prAraMbhika lokopayogI sAhityano pracAra kevI rIte vadhumAM vadhu karI zakAya te mATe nakkara vicAraNAo seminAra dvArA karavI joIe. Ajano yuga e mAhitI ane vijJAnano yuga che e vAta mAnya che, paNa 226 For Personal & Private Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OsC jJAnadhArA 3000 e jJAna jo pUrvanA mahApuruSonI maryAdA ane AmanyA toDanAro hoya to enI vizeSa kiMmata gaNI zakAya nahIM. zrI saMghanI vyavasthA, baMdhAraNa, pUrva mahApuruSonI maryAdA sacavAya e mukhya lakSya, sAdhanane dhyAnamAM rAkhIne AgamonA pracAraprasAranuM kArya upADavuM joIe. vidvAno ane videzI skaoNlaroe paNa Agama graMthonA anuvAdonAM vivecana karyA che, paNa bauddhika jJAnanI daSTie tenA anuvAdanA sAcA adhikArIo zramaNa bhagavaMto ja che. teo pAse parApUrvathI AnuM prAraMbhika jJAna, tenI paribhASAo, tenA AmnAyo guru paraMparAthI AvatA hoya che. jenI pAse AvI mUDI na hoya teo kAM to arthano anartha kare athavA je te vastunI spaSTa cokkasa rajUAta na karI zake, mATe skolaro ane vidvAno AvA anuvAda, abhyAsa, saMzodhananAM kAryo karavAnA adhikArI nathI. mAtra jJAnI gItArtha gurubhagavanto AnA adhikArI che. Agamottara zratanA pracAra-prasAra ATalI uttama kakSAnuM vipula sAhitya dareka viSaya ane padArthanuM jaina zrata hovA chatAM paNa teno phelAvo khUba ja limiTeDa che. phakta jaina vidvAno ane skaoNlara ke jevo jaina dharma athavA sAhityano abhyAsa karI rahyA che teo pUrato maryAdita che, kAraNake ApaNAM je paNa pustako-sAhitya chapAya che te ApaNe jaina saMgho dvArA ke jaina saMsthAo dvArA cAlatA 400 jJAnabhaMDArone bheTa svarUpe mokalIe chIe athavA to chapAyela sAhityanI yAdI phakta AvA 400 jJAnabhaMDAro athavA to jaina sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone mokalIe chIe ane teone A pustako kharIdavA mATe bhalAmaNa karIe chIe. tethI jaina saMgha-jaina saMsthA ke jaina zramaNazramaNI bhagavaMtone ja nUtana prakAzana tema ja jaina darzanamAM rahela amUlya evA graMthono paricaya satata thato rahe che. jaina sAdhu ke sAdhvIjI khUba ja uttama ane viziSTa abhyAsa A badhA ja graMthono potAnI zakti ane ruci anusAra kare che tethI kharekhara to jaine zramaNa-zramaNI e mobAIla yunivarsiTI jevA che ane temanAM agAdha jJAna ane teja jJAnanI majaNanA lIdhe AcArapAlana samyaktapUrvakanI cAritranI zuddhatA ucca prakAranI hoya che. mudritanA A yugamAM hastapratomAM rahela ghaNAbadhA aprakAzita graMtho saMzodhana-saMpAdana thaIne prakAzita * 227 1che - 9 For Personal & Private Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c) jJAnadhArA 70 thayA che ane tene lIdhe graMthono abhyAsa saraLa-sulabha banyo che. temAM gurubhagavaMtonI athAga mahenata ane parizrama to che ja, paraMtu sAthesAthe hastaprata bhaMDArano saMgaha jemanI pAse rahelo che evA jaina saMgha ke jaina saMsthAonA saMcAlakonI udAratA paNa khUba ja bhAga bhajave che. chellAM paccIsa varSamAM ghaNAbadhA hastaprata bhaMDAronuM AjanI Adhunika TeknolojI dvArA DijiTalAIjhezana thayuM che ane temAM saMcAlakoe udAratApUrvaka maMjUrI ApI che DijiTalAIjhezananA lIdhe hastapratamAM rahela yutanI rakSA paNa thaI che ane temAM rahela graMtho jherokSarUpe saMzodhako-vidvAnone upalabdha banyA che. jethI saMzodhako-vidvAnone potAnI ruci anusAra samaya ane zaktino sarvazreSTha upayoga karavAnI taka paNa maLI che. jaina zruta jeTaluM saraLatAthI jaina jJAnabhaMDAra ke jaina vidvAnone upalabdha banyuM che tenA jeTaluM jainetara saMsthAomAM nathI. judA judA jaina saMghomAM rahela potAnA AgavA jJAnabhaMDAra to che ja, paraMtu samudAya ke gurubhagavaMta prerita vizALa jJAnabhaMDAro khUba ja agatyano bhAga bhajave che. A navA banela InsTiTyUTamAM Adhunika TekanolojInA upayoga dvArA pAMca-dasa ke paMdara vidvAna paMDitonI kAyamI nimaNUka karIne saMzodhana tema ja abhyAsa mATenA upayogI badhA ja graMthono eka ja jagyAe saMgraha karavAmAM Avela che. jethI eka ja sthaLethI badhI ja mAhitI tema ja graMtho saraLatAthI upalabdha bane che ane A saMsthAo dvArA DijiTalAIjhezana karIne ghaNAbadhA graMtho vebasAITa para paNa mUkavAmAM Avela che. teonA dvArA khUba ja uttama sAhityanuM saMzodhana-saMpAdana karIne prakAzita karavAmAM Ave che ane prakAzita karela tamAma sAhitya vebasAITa para paNa mUkavAmAM Ave che jethI karIne dravya-kSetra ke kALanA baMdhana vagara vidvAno ane rucivaMta zrAvako potAnA abhyAsa mATe upayogI pustaka saraLatAthI vAMcI zake che ane gurubhagavaMtone jarUra mujaba pustaka DAunaloDa karIne prinTanakala paNa upalabdha karAvI zakAya che. A rIte TeknolojInA ucita upayoga dvArA jaina zratano khUba ja uttama phelAvo ane pracAra-prasAra thayo che. vizvanAM anya darzanonI sarakhAmaNImAM vadhu pracAra-prasAra thavo joIe. tenAM thoDAMka pAsAnI chaNAvaTa karI che. 228 che. For Personal & Private Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c)(c)(c) jJAnadhArA 70 - (1) jaina zruta-sAhitya chapAya che temAM mukhyatve sAdhu-sAdhvajI ma.sA. dvArA saMzodhana karIne pustakarUpe prakAzita thayAM che te pustakonA prakAzana potAnA dvArA ke saMgha dvArA karavAmAM Ave che, paraMtu je te saMgha ke saMsthA pAse vitaraNa vyavasthAno vizeSa anubhava ke jANakArI na hoya to uttama kakSAnuM chapAyela pustaka paNa yogya vitaraNanA abhAve sTokamAM rahe che ane lokone tenI jANa thatI nathI. (2) zramaNa-zramaNI bhagavaMto Adhunika TekanolojIno upayoga karatAM nathI ane tethI vizvabharamAM je nUtana prakAzana thAya tenI prinTeDa nakalanI teone jarUra paDatI hoya che. te saMzodhanAtmaka pustako moTI InsTiTayUTamAM upalabdha hoya to tyAMthI lAvIne teno abhyAsa karavo thoDoka kaThina paDe che. jainonA vividha samudAya ke gurabhagavaMta prerita jJAnanA kAryamAM ghaNIbadhI saMsthAo kArya karI rahI che. teo upalabdha TeknolojI eTale ke komyuTara, skeniMga, InTaraneTa vagereno upayoga karIne khUba ja suMdara kArya jJAnanA kSetramAM karI rahela che. A badhAM ja moTAM InsTiTayUTamAM vizALa saMkhyAmAM badhAM ja darzanonA judAjudA viSayanAM uttama pustakono saMgraha rahelo che. tema ja ghaNAM ja uttama kakSAnAM saMzodhanAtmaka pustako zabdakoza, joDaNIkoza keTaloga tema ja viziSTa pustako prakAzita karavAmAM AvyAM che. teonAM vahIvaTI, AvaData ane neTavarkanA lIdhe temanA dvArA prakAzita pustako khUba ja suMdara rIte vitaraNa karavAmAM Ave che tema ja teo dvArA vidvAnone mAhitI tema ja pustako paNa saMzodhana mATe upalabdha karAvavAmAM Ave che, paraMtu A InsTiTayUTo paNa potAnAM pustako jaina jJAnabhaMDAralAIbrerI ke jaina vidvAnone ja potAnA dvArA saMgrahita-prakAzita pustakonI mAhitI mokale che. . . A badhAM ja InsTiTayUTe potAnI vebasAITa para paNa jaina dharmaviSayaka mAhitI tema ja potAnI saMsthA tema ja teo dvArA prakAzita badhA ja graMthonI mAhitI onalAIna mUkelI hoya che ane ghaNI saMsthAoe potAnA dvArA prakAzita badhAM ja graMtho-pustakonI pIDIepha paNa onalAIna mUkelI che tethI vizvabharamAM rahela dareka vyakti potAnI ruci mujabanuM pustaka onalAIna meLavI zake che ane jarUra mujaba nakala paNa magAvI zake che. tenA lIdhe jaina sAhityano khUba ja - - 229 bhAI For Personal & Private Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >C jJAnadhArA suMdara pracAra-prasAra thayo che. videzI vidvAno paNa jainatattva siddhAMtonI mAhitI maLavAthI teo tenAthI prabhAvita thayA che ane jaina darzananA viziSTa abhyAsa mATe paNa joDAyA che. A rIte bhagavAna mahAvIrano saMdezo vizvabharamAM pahoMcyo che ane ahiMsA ane anekAMtavAda ane aparigrahanA siddhAMta e jainonI AgavI oLakharUpa banela che, je bIjAM badhAM ja darzanathI jaina dharmane AgavuM sthAna gaurava apAve che. judA judA InsTiTayUTa ane gurubhagavaMtonI preraNAthI prakAzita thatA sAhitya tema ja temanI lAibrerImAM rahela graMthono pracAra-prasAra karavA mATe haju paNa vadhAre prayatno karavAnI jarUra che. atyAre paNa bIjA dharmanI saMsthAo, kaoNleja ke yunivarsiTInI lAIbrerImAM jaina graMtho ke upadezAtmaka sAhityanuM pramANa khUba ja alpa mAtrAmAM che. teone ApaNuM sAhitya pahoMcADavA mATe paNa viziSTa prayatna karavA jarUrI che, jethI jaina dharmamAM rahela amUlya zrutavArasAno khyAla Ave ane jaina dharma pratyenA bahumAnabhAvamAM vadhAro thAya. jenA lIdhe prabhu mahAvIranI savi jIva karuM zAsana rasInI bhAvanA paNa pUrNa thAya. je paNa sAhitya nUtana pragaTa thAya tenI mAhitI ke sUcipatra bhArata ane vizvabharamAM AvelI badhI ja yunivarsiTI-vidyApITha ane jainetara saMsthAonI lAIbrerImAM posTa ke I-meIla dvArA mokalavI joIe. gujarAta sarakAra taraphthI dara varSe bhavya pustakameLAnuM Ayojana karAya che, jemAM 350thI 400 jevA buka sTaoNla hoya che. bhAratabharanA nAmAMkita prakAzako potAnA sTaoNla rAkhI pustako pradarzita kare che, vecANa paNa kare che. temAM vAstaviktA evI hoya che ke jeTalA rUpiyA sTaoNla bhADe rAkhavAmAM ke vahIvaTI kharcanA thatA haze teTalA rUpiyAnuM vecANa paNa kadAca nahIM thatu hoya ! chatAM lokomAM potAnAM prakAzita pustakonAM sUcipatro vaheMcIne loko pachIthI paNa pustako magAvI zake te rIte pracAra karIne potAnA dhaMdhAne AgaLa vadhAravAno prayatna kare che. jANavA jevI hakIkata e che ke mAtra pablizaro nahIM, vaidika, muslima ke khristI jevA dareka dharmanI pAMcasAta saMsthAo potAnA sTaoNla rAkhe che ane meLA daramiyAna mulAkAta lenAra pAMca lAkhathI vadhu lokone ekasAthe potAnA sAhityano paricaya Ape che. jemane gItA, 230 For Personal & Private Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C jJAnadhArA K mahAbhArata ke kurAna, bAIbala joIe to tyAMthI sahelAIthI upalabdha bane che. zrI jaina saMghamAM paNa vividha saMsthAo dvArA ghaNuMbadhuM sAhitya bahAra paDe che. temAM paNa chellAM 10 varSathI vicAraNA karIe to gurubhagavaMto prerita 40thI vadhu saMsthAo dvAra potapotAnI rIte sarerAza 100thI vadhu lokabhogya pustakonuM prakAzana thayela che. chUTAM-chavAyAM sarva prakAzano meLavatA AMkaDo 10thI 15 hajAra jeTalo thavA pAme che. tema chatAM I.2012nA pustakameLAmAM eka paNa sTaoNla jaina prakAzanano (prophezanala ke gurubha. prerita saMsthAno) na hato. I. 2013nA pustakameLAmAM samagra jaina saMghamAMthI ekamAtra be ja gurubhagavaMta prerita saMsthAnA sTaoNla hatA. eka vAta spaSTa che ke anya dharmIya lekhakonA sArA graMtho karatAM paNa ApaNA amuka gurubhagavaMtonAM sAdAM graMtho-pustako amUlya saMskAraratno ane suvicAramaNiothI samRddha hoya che. pustakameLAmAM sarva dharmanA seMkaDo-hajAro loko tathA viziSTa vidvAno, sAkSaro paNa mulAkAte AvatA hoya che. zAstragraMthonI vAta bAju para rAkhIe, paNa atyaMta lokopayogI evAM pustako jo lokonI jANamAM Ave to anekane jaina dharmanI spaSTa samajaNa keLavavAmAM ke bodhibIjanuM vAvetara karavAmAM nimitta banI zakIe. ApaNAM pravacano-vyAkhyAno ke prasaMgo phakta jainadharmIya loko pUratAM ja maryAdita jovA maLaze. pustaka prasAraNanA mAdhyame ApaNe lAkho loko sudhI pahoMcI zakIe. pustakameLAmAM muslima samAjanA cAreya TalamAM tema ja khrIstI samAjanA traNa sTaoNlamAM kurAna ane bAIbalanI mini AvRtti ane tenA suvicAronI pustikAo maphata vaheMcavAmAM AvatI hatI tathA temAM teonA dharmanAM pustakonI mAhitI tathA prAptisthAna paNa apAtAM, A rIte dareka dharmo potAno pracAraprasAra kare che, ApaNe emAMthI zIkhavA jevuM che. gata varSe ame yuropanI TUramAM gayA tyAre tyAMnI hoTalamAM badhA ja rUmomAM bAIbalanA anuvAdanI nakala sAIDa TebalanA khAnAmAM jovA maLI. hoTalamAM samaya pasAra karavA paNa loko A rIte pustakonAM pAnAM uthalAve che ane te dvArA sArA vicAro pAme che. zuM ApaNI dharmazALAnA rUmomAM ke bhojanazALAmAM veITiMga kAunTara para ke vihAradhAmonA 231 For Personal & Private Use Only 1 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnadhArA 02790 upAzrayamAM AvuM koI Ayojana kharuM? gata varSe aMdherI gujarAtI jaina saMgha tema ja A varSe ghATakopara jaina saMgha muMbaI tema ja vardhamAna tapa pada pravajyA mahotsava samiti-amadAvAda dvArA paNa jaina pustakameLAnuM Ayojana karavAmAM Avela, jemAM badhA ja jaina prakAzakone potAnAM pustako pradarzita ane vecANa mATenI sagavaDo karI ApI hatI. zrI jaina saMghe potAnA kharce jaina prakAzana saMsthAone eka ja sthaLe bhegA karIne vicAravinimaya tathA sahakAranI bhAvanA vikasAvI hatI. ' pustakameLAmAM jyAre paNa prakAzaka saMsthA sTola rAkhe che tyAre evI apekSA hoya che ke ApaNAM pustakanuM vadhAremAM vadhAre vecANa thAya tethI sAmAnya vyaktine dhyAnamAM rAkhIne gujarAtInAM kathA-vArtA-pravacananAM pustako ja badhA rAkhatA hoya che ane tenuM vecANa paNa thatuM hoya che, paraMtu dareka pustakapradarzanamAM pAMca TakA vidvAna, skaoNlara varga paNa mulAkAte AvatA hoya che jeo gujarAta vidyApITha, yunivarsiTI ke anya saMsthAomAM jaina darzana, saMskRta-prAkRta bhASAno abhyAsa karatA hoya che. ghaNA to ArTa, kaLA, sAhityanA abhyAsu vidyArthIo-prophesaro paNa hoya che, jeone viziSTa kakSAnA ApaNA siddhAMta caritra graMtho tema ja jaina siddhAMtanA graMtho ma ja jainanyAya, vyAkaraNa, jyotiSa zilpasthApatya, kaLA vagerenA pustakonI paNa khUba ja jarUra hoya che, paraMtu teone te pustako sahelAIthI maLatAM nathI. pustakameLAmAM cAra-pAMca saMsthAo bhegI maLIne paNa Avo phakta jaina darzananA viziSTa graMthono paricaya karave tevo eka sTola acUka hovo joIe jethI jarUriyAtavALI vyakti tyAMthI pustaka kharIdI zake athavA to orDara ApI zake jenA lIdhe jaina dharmanI garimA-gauravano badhAno khyAla Avaze. ApaNA zrI saMghomAM divALI vagere prasaMge jUnAM pustako ugharAvavAmAM Ave che. tyAre je te saMsthAonA sabhyo pAsethI ghaNAMbadhAM vyAkhyAna-vArtA ke upadezAtmaka sAhityanAM ghaNAM pustako parata AvatAM hoya che. AvA uttama upadezAtmaka vArtA AdinAM pustako pustakameLAmAM athavA to jAhera sthaLoe phakta Tokana kiMmate eTale ke 5,10 rUpiyAmAM prasAdI ke prabhAvanA tarIke ApIne je te viSayanA pustakapremIo temanI ruci pramANe pustaka meLavI zake. AvAM pustakonA 232 1 For Personal & Private Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c) C jJAnadhAra 70 vyavasthita nAnAnAnA seTa banAvI ApaNAM tIrthonI dharmazALAonI rUmomAM, sthAnaka ke upAzrayamAM mUkavA joIe, jethI tyAM AvanAra yAtrALuo temanA phAjala samayamAM paNa suMdara vicAro pAmI zake. ekadama janarala viSayanAM ja pustako hoya to najIkanI sArI sevAbhAvI hospiTalomAM ApI zakAya. dareka rUmamAM AvAM ekAda-be pustako mukAyelAM hoya, dardI paNa asvastha avasthAmAM vAMce tathA khabara pUchavA AvelAne ghaNuM karIne samaya pasAra kyAM karavo tenuM Tenzana hoya che. pachI game tema vAtonA vaDA karIne ke duniyAnI phogaTa paMcAta karIne samaya pUro kare e karatA AvAM uttama bodhadAyaka vicAravALAM pustako tyAM hoya to suMdara vicAraNAnuM eka purAlaMbana paNa maLe. prakAzita thayela pustako zakya hoya to saMsthAomAM bheTa svarUpe mokalavAthI khUba suMdara pariNAma maLI zake che tema ja vividha viSayanAM jaina zrutanAM viziSTa pustako je mudrita thayAM che teno TUMko paricayAtmaka peleTa paNa hindI-aMgrejI-phreMca-jarmanI bhASAmAM chapAvIne ke I-meIla dvArA vizvabharamAM Avela yunivarsiTI ane kolejanI lAIbrerI ane dharmAdA saMsthAone mokalavAnuM paNa Ayojana karI zakAya. vizvamAM jaina zrata yogya pracAra-prasAra dvArA paNa viziSTa kakSAnuM puNyAnubaMdhI puNyanuM upArjana karI zakAya. zrutasevA e paNa zAsanasevA ja che. jJAnanA kSetramAM kyAreya paNa dharmanA vaDA ke samudAyanAM baMdhana hotAM nathI. jyAMthI paNa je paNa jJAna upayogI hoya to meLavavuM jeTaluM agatyanuM che tenAthI paNa vadhAre agatyatA uttama jJAna-jaina zratanuM gamatAMno karIe gulAla-e nyAye vadhu ne vadhu prasAra karIne tenI mahattAnuM prasAraNa dvArA jaina dharma pratyeno bahumAnabhAva jagADavo joIe jethI jaina darzananA abhyAsa-svAdhyAya ane AcAra dvArA samya darzananI prApti dvArA sarve jIvo mokSapadane pAmavA mATeno ucita prayatna karI zake. samya darzana : samyam jJAna ke samyam cAritra - 233 For Personal & Private Use Only Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtonI vaiyAvacca saMjaya bharatabhAI koThArI dareka dharmamAM sAdhu-saMtonI sevA karavAno vizeSa mahimA che. sAdhu potAnA pavitra cAritrya dvArA ane pAradarzaka upadeza dvArA saMsArIjanone dharmanA mArge cAlavAnuM dizAdarzana karAvatA hoya che. temanA e upakArano badalo ApaNe phakta emanI sevA karIne tathA emane prasanna karIne ja vALI zakIe. amadAvAdasthita zrI saMjayabhAI varSothI pU. gurubhagavaMto ane pU. sAdhvIjIonI veyAvaccanuM umadA kArya karI rahyA che. Ayurveda paddhatithI sadbhAvanApUrvaka sevA karatA zrI navakAra sAravAra kendranA maeNnejiMga TrasTI che. temAMya jaina sAdhu-sAdhvIjI mahArAjanA kaSTamaya saMyamano vicAra karIe chIe tyAre sahaja rIte ja ahobhAva chalakAI Ave che. anya dharmanA sAdhuo karatAM jaina dharmanAM sAdhu-sAdhvIjInI AcArasaMhitA vizeSa kaThina ane vizeSa ugra hoya che. eka vyakti saMyamapUrNa jIvana jIvavA pratijJAbaddha thAya che tyAre kharekhara e samagra saMsAranA jIvo para parokSa upakAra ja kare che. eTale je jeNe aMgata sukho choDIne jagatanA jIvamAtranuM kalyANa jhaMkhyuM hoya evAM sAdhu-sAdhvIjInI saMgata paNa karavI joIe ane emanI yazAzakti sevA paNa karavI joIe. AvAM nispRhI sAdhu-sAdhvInI prAthamika jarUriyAto pUrI pADavI, emanAM saMyamajIvanane poSaka vAtAvaraNa pUruM pADavuM, emanA ArogyanI mAvajata karavI, emane abhyAsa ane jJAnArjana mATe suvidhA ApavI, bImArI ke akasmAta jevI paristhitimAM temanI sAra-saMbhALa levI, emanI vRddhAvasthAmAM emanI saMyamasAdhanA avirata ane akhaMDa rahe evI vyavasthA karavI e veyAvacca che. veyAvacca zrAvakanuM gauravazikhara che. veyAvacca karavA mATenAM keTalAMka jaina zAstrIya nIti-niyamo ane dhoraNo che. temane zAstrAjJA mujaba AhAra-pANInI suvidhA maLe, vastro-kAmaLI jevAM upakaraNo maLe, cAlI na zake evAM sAdhu-sAdhvIjIne vihAra bAbate yogya 234 For Personal & Private Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c) jJAnadhAra 0200 vyavasthA maLe, bImAra sAdhu-sAdhvIjIne yogya auSadha ane sAravAra maLe tathA vayovRddha sAdhu-sAdhvIjIne vihAra karavAnI kSamatA na hoya tyAre sthiravAsa karavAnI jogavAI thAya A badhuM veyAvacca kahevAya. Ama to saMskRta bhASAmAM vaiyAvRtya zabda che. prAkRtamAM te veyAvacca bane che. ApaNe sAmAnya bolacAlamAM vaiyAvacca uccAraNa karIe chIe, te khoTuM che. eTale vaiyAvaccane badale veyAvacca ja uccAra karavo joIe. jaina dharmamAM veyAvaccano vizeSa mahimA che. sAdhu-sAdhvI ane zrAvaka-zrAvikA ema caturvidha saMgha gaNAya che. A caturvidha saMghanA mukhya aMga samAna sAdhusAdhvIjI mahArAjanI anivArya AvazyaktAonI sagavaDa karavI e veyAvacce kahevAya. te ja pramANe zrAvaka mATe bAra vrato batAvelAM che. emAM bAramuM che : atithi saMvibhAga-arthAt atithi mATe bhAga rAkhavo te. atithi eTale sAdhusAdhvIjI. tethI je veyAvacca pratyeka zrAvakano dharma che. jaina dharmamAM bAhya ane abhyAMtara tema kula bAra prakAranAM tapanI vAta che. emAM eka tapa veyAvaccanuM paNa che. anya tamAma tapa karavAthI vyaktinuM potAnuM ja kalyANa thAya che eTale ke mAtra svanuM ja hita thAya che. veyAvacca ekamAtra evuM tapa che je baMnene lAbhadAyaka che eTale ke svanuM ane paranuM hita thAya che. - bhagavAna mahAvIrasvAmIe kahyuM che ke je vyakti bImAra ane glAna sAdhusAdhvIjInI sevA kare che, te mArI sevA kare che. mUrti ane pratimAnI bhakti paNa je ApaNane aneruM AdhyAtmika phaLa ApatI hoya to A to jIvatAM-jAgatAM vItarAga-mArganA anuyAyI che. emanI sevA-bhaktinA utkRSTa pariNAma mATe koI saMdeha na hoI zake. ' jenI veyAvacca karavAmAM Ave eno mokSa thato haze ke nahi tenI khabara nathI, paNa je vyakti vaiyAvacca kare che ene to e kSaNe ja mokSa mArga para praveza thaI jAya che. rAga-dveSathI mukta rahIne saunuM kalyANa jhaMkhatA ane potAnA AtmakalyANamAM rAta-divasa sAdhanAmaya rahetAM sAdhu-sAdhvIjInI (temane atithi samajIne paNa) sevA karavAthI ApaNA AcAra-vicAranI zuddhi thAya che. ApaNe bhAvAtmaka - 23pa che For Personal & Private Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c) C jJAnadhArA Ojha 70 UMcAIe pahoMcIe chIe. je parivAramAM sAdhu-sAdhvIjInI rUDI yAvacca karavAnA saMskAra haze, e parivAranAM bALako khUba saMskArI ane vinayI haze. jeo potAnA jIvanamAM ajANatAMya koI rAga-dveSa na pravezI jAya e bAbate ATalI hade jAgarUka rahetA hoya emanI veyAvacca karavAmAM ApaNe karakasara kema karavI sAdhunAM darzanamaM puNya eTale ke sAdhumahArAjanAM darzana mAtrathIya puNya thatuM hoya che. jo emanuM mAtra darzana paNa puNya karAvanAruM hoya, to emanI veyAvacca to puNyakAraka hoya ja - dharmagurunI sevA karavAthI kRtArtha thavAya. kadIya gurunA doSa na jevA joIe, mAtra emanA guNa tarapha ja daSTi rAkhavI joIe. - veyAvacca evo dharma che ke ApaNane tatkAla prasannatA ane dhanyatAnuM pariNAma Ape che. zramaNa bhagavAna mahAvIra paramAtmAe zrI uttarAdhyayana sUtramAM veyAvacce guNane apratipAta guNa kahyo che. arthAt bhavasAgaranI koI paNa jAtanI pRhA vinA janmathI rahita banavAnI bhAvanAthI ArAdhanA karAto veyAvacca guNa sukhazAMti ane samAdhi prApta karAvI Ape che. vizvanA tamAma dharmoe ochevatte aMze sevAnI vAta karI che, paraMtu jaina dharmanI vizeSatA e che ke, eNe tapa ane tyAganA pratIka samA sAdhu-sAdhvIjI mahArAjanI veyAvaccathI mAMDIne cheka nAnAmAM nAnA kIDI jevA jIva-jaMtunI sevAnI vAta karI che. jagatamAM AvI virATa karuNA ekalA jina zAsanamAM ja jovA maLaze. bhagavAna mahAvIrano aMtima upadeza uttarAdhyayana sUtramAM sAMpaDe che. emAM kahyuM che : pU. "yAvaccayaNa bhaMte jIve ki jaNayaI u. veyAvaccoM tityacaranAma god kamma niMbadhaI" prathama gaNadhara gautamasvAmIe bhagavAna mahAvIrane pUchyuM, he bhagavAnA vaiyAvRtyathI AtmA zo lAbha prApta kare che?" tyAre uttaramAM bhagavAna mahAvIre kahyuM, vaiyAvRtyathI AtmA tIrthaMkarapadane prApta kare che. - nispRhatA ane niSkAma bhAvanAthI karAyelA sAdhu-sAdhvIjI mahArAjanA vaiyAvRtyathI tathA mAnavacittamAM AnaMda, ullAsa ane zAMti vadhAranArI pravRtti - 236 che For Personal & Private Use Only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 jJAnadhArA jaO 70 karavAthI tIrthaMkarapada prApta thAya tema kahyuM che. jayavaMtA jina zAsanamAM dAnanA pAMca prakAra che : (1) abhayadAna (2) supAtradAna (3) ucitadAna (4) kIrtidAna ane (5) anukaMpAdAna. je paikI prathamanAM be dAna mokSa mATe thAya che ane bAkInAM traNa dAna svarga yA saMsAra mATe thAya che. paMcamahAvratadhArI pU. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtonI sevA-sAravAra karavAmAM, sadbhAvanA ane bhaktipUrvaka AhAra, pANI, vastra, pAtra, makAna vagere mATe dAna ApavuM te bIjA prakAranuM supAtra dAna. A supAtradAna te veyAvacca. supAtra dAna dvArA AtmA samyagdarzana prApta kare che. supAtra dAnathI puNyAnubaMdhI puNya baMdhAya che. (1) pU. bhagavaMtonA svastha Arogya mATe Ayurvedika auSadhothI upacAra: - Ayurveda ane jaina dharmanA graMthomAM keTalIka sAmyatAo jovA maLe che. Ayurveda vijJAna mANasoe mAMdA kema na paDavuM enI para prAthamika bhAra mUke che. jaina dharmamAM paNa mAMdagI Ave ja nahIM evA dharmanA siddhAMto dhArmika AcAra sAthe viziSTa rIte vaNI levAmAM AvyA che. dAkhalA tarIke ukALeluM pANI pIvuM, AyaMbila, ekAsaNuM, upavAsa, vaMdanA, haLavuM bhojana jemAM maga, khAkharA vizeSa hoya che. saMdhyA DhaLe e pahelAM bhojana karavuM. rAtribhojana varjaya jevA ArogyalakSI siddhAMtone mahattva Ape che. varSARtumAM jyAre jIvajaMtuono vadhumAM vadhu upadrava hoya, havAmAM vAyuno doSa hoya jethI khorAka pace nahi tyAre moTe bhAge upavAsa ane ekAsaNI karavAnuM mahattva svIkAryuM che ane tethI sAdhubhagavaMtone anya paddhati karatAM Ayurveda paddhati pratye vizeSa premabhAva hoya che. tethI teo zakya hoya tyAM sudhI AyurvedanI sAravAra paddhatine prAthamikatA Ape che. keTalIka Ayurveda davAo gaumUtra dvArA zuddha thatI hovAthI vaikalpa aNahArI hoya che tethI te levAmAM temane vadhu anukULatA rahe che. tethI ja pUjya bhagavaMtonA svastha Arogya mATe alpahiMsaka tathA nirdoSa Ayurvedika auSadhi dvArA ja upacAra karavo joIe. mahAAraMbha samAraMbha, tema ja mahAhiMsA dvArA banAvavAmAM Avela elopathInI davAthI pU. bhagavaMtane - 237 che . For Personal & Private Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 jJAnadhArA 0260 dUra rAkhavA joIe. - jaina sAdhubhagavaMtone A Ayurvedika cikitsA paddhati vadhAre lAbhakAraka tema ja tvarita pariNAma ApanArI che te A laghu lekhathI pratipAdita thAya che. - prAcIna AyurvedamAM rogonI cikitsA mATenA aneka viziSTa daSTikoNa darzAvela che. tene dhyAnamAM rAkhI jo cikitsA karavAmAM Ave to tenAthI Icchita tema ja ghaNuM ja jhaDapI pariNAma meLavI zakAya che. - tamAma rogomAM A sAma-nirAma parIkSA karI cikitsA prayojI zakAya che. ApaNe tyAM Ayurvedika sAravAra levA AvatA dardIo moTe bhAge sAma avasthAmAM hoya tethI temane nirAma avasthAmAM lAvyA sivAya sAravAra ApavAmAM Ave to Icchita pariNAma maLatuM nathI, mATe prathama tene nirAma karavA jarUrI che. dardI nirAma thayA pachI roganAM lakSaNo pramANe yogya auSadha prayojana karavAthI roga tvarita dUra thaI zake che. jaina dharmanA siddhAMto pramANe pUbhagavaMto upavAsa, AyaMbila, ukALeluM pANI, dararoja sAmAnya rIte dasa kilomITarano vihAra karatA hoI temanI avasthA sAmAnya rIte nirAma hoya che. cauvihAra (sUryAsta pahelAM bhojana) vagere niyamo paNa nirAma avasthA lAvavAmAM upayogI che. tethI ja temane mATe zAstrokta Ayurvedika paddhatinI sAravAra tvarita phAyadAkAraka tema ja saMtoSa Ape tevI bane che. (2) jarUrI upakaraNo vahorAvavA : upakaraNonI mArgastha vyavasthA zuddhi vize kALajI karIne AvA upakaraNonA ujamaNA karAvIne pUjyone A badhAM ja upakaraNo nirdoSa maLI rahe tevI anukULatAo goThavavI joIe. dareka kSetromAM cAturmAsa pUrve A upakaraNonI upalabdhi thAya te mATe yogya vyavasthA goThavavI joIe. zrAvake Ayurvedika auSadho uparAMta pU bhagavaMtone amuka rojiMdI jarUriyAtanAM upakaraNo jevA ke maccharadAnI, peInakreza TayUba, kApa kADhavAno sAbu, loca mATenA caMdana sAbu, jAtyAdi malama, dezI UnI kAmaLI, Asana, oghAriyA, saMthAriyA, bAma vagere vahorAvavAno lAbha letA rahevuM joIe. - 238 1che For Personal & Private Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCC jJAnadhAra 70 (3) pU. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtonA vihAra mATe ucita vyavasthA tathA sUcano : paramapitA paramAtmAnI AjJAne jIvanamAM AcaravA sAthe anekonA jIvanamAM paramAtmAnI AjJAnuM AdhyAyana karAvatA ApaNA pUjanIya gurubhagavaMtonA jIvananI rakSA karavI te ApaNA saunuM kartavya che. vihAromAM akasmAto dvArA ApaNe hIralAsama ApaNA mahAtmAone gumAvI ne besIe te mATe saMghanA movaDIoe khAsa dhyAna ApavAnI jarUrata che. mahAtmAone anivArya kAraNa sivAya binajarUrI doDAdoDa-lAMbA vihAro karavAno Agraha nA karIe. * pUjA-pUjana-sAlagIrI-mahotsavamAM phakta nizrApradAna mATe vihAra na karAvIe. * pratiSThA-dIkSA-aMjanazalAkA-padapradAna vagere viziSTa prasaMgomAM paNa mukhya nizrAdAtAthI saMtoSa mAnIe, paNa zobhAnI abhivRddhi mATe svajana, gAmanA mahArAja vagerene lAMbA vihAro karIne padhAravAno ahitakara Agraha na karIe. samagra samudAya ke vadhAre mahAtmAone lAvavAno Agraha choDI daIe. * prasaMge najIkamAM vicaratA mahAtmAonI nizrA maLI zake tema hoya to temanAthI calAvI laIe. * je prasaMgo mahAtmAnI nizrA vinA paNa thaI zake che, te prasaMgamAM sahaja rIte najIkanA mahAtmAnI nizrA maLe to sArI vAta che, paNa tenA mATe lAMbA vihAro karIne nizrA ApavA padhAravA dabANa na karIe. * hAIve roDa para vadhAre akasmAto thAya che, mATe aMdaranA rastAonA vihAro jarUrI che, paNa jyAM jainonAM gharo ochAM che athavA kyAMka che ja nahi tethI aneka muzkelI nirmANa thAya che. * vihAra grupa banAvavAM. eka gAmathI bIje gAma vihAramAM mahAtmAone levA-mUkavA javuM. comAsA prasaMgo mATe paNa eka sthAnathI anya sthAna sudhI salAmata vihAranI vyavasthA karavI te ApaNI pharaja che. * gAmamAM rahelAM jaina kuTuMbone Arthika rIte saddhara karavAM. emanI UMcI - 239 1 For Personal & Private Use Only Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C jJAnadhArA sAdharmika bhakti karavI. emanI gurubhaktinI kadara karavI ane te mATe emane protsAhita karavA jethI pU. bhagavaMtonA veyAvacca bAbate teo vadhu namra bane. * ajainonAM gharamAM paNa mahAtmAo gocarI vahoravA jAya to niSedha na karavo. jaina udyogapatio-zrImaMto, pAlitANA-zaMkhezvara-gIranAra-amadAvAdamuMbaI-DIsA jevA vadhu vihAravALA mArgomAM phALo karIne paNa, gAmaDAMonA aMdaranA raste samAMtara pagadaMDI banAvI zake. - sAdhu-sAdhvIjIne vihAra vakhate sAmAna UMcakavA mATe ke vhIlacaeNra calAvavA mATe bahAranA majUra-mANasonI AvazyaktA rahe che. evA mANaso sAthe jyAre sAdhu-sAdhvIjI koI saMghamAM pahoMce ane pelA mANasone paisA cUkavavAnA hoya tyAre ghaNI AnAkAnI thatI hoya che. kyAreka to tyAMnA loko paisA cUkavavA ja taiyAra nathI thatA. evA vakhate sAdhu-sAdhvIjI bhAre vimAsaNamAM mukAI jAya che. evA samaye sAdhu-sAdhvIjIne parezAnI na veThavI paDe e bAbate dareka saMghe vyavasthA vicAravI joIe. (4) AyaMbilazALA, ArAdhanA bhavanamAM pANIne ukALavA tema ja ThAravA mATe eNlyuminiyamanAM tapelAM-parAtone badale tAMbAnA tapelAM-parAto : Aje sArvatrika rIte moTA bhAganA saMghonA upAzrayo-AyaMbilazALAmAM pIvAnA pANIne ukALavA mATenAM vAsaNomAM eNlyuminiyamanI parAta (katharoTa), tapelAM vagere hoya che. bhakti haMmezAM uttama dravyathI ja karavI joIe e ApaNAM zAstronI AjJA che. eNlyuminiyama e halakI dravya dhAtu che. vaLI te Arogya mATe hAnikAraka sAbita thayela che. hAlamAM ja duniyAbharamAM eNlyuminiyama dhAtunI vaparAzanAM saMzodhanamAM ghaNI evI bAbato prakAzamAM AvI che ke je coMkI javAya tevI che. eNlyuminiyama eka atyaMta kriyAzIla dhAtu che. tethI havAmAM rahelA oNksijana sAthe tarata ja sahelAIthI bhaLI jaI eNlyuminiyama oNksAIDamAM oNksIkRta thaI jAya che. te ghaNI pAtaLI popaDI (lagabhaga 0.01 mAIkromITarano thara)nA rUpe vAsaNanI aMdaranI 240 For Personal & Private Use Only Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C jJAnadhArA sapATI para jamA thAya che je vAsaNanA raMga jevI sapheda popaDI hovAthI jaladI najare caDatI nathI. eNlyuminiyamanA vAsaNamAM 30-35 miniTa zuddha pANI garama karavAthI ane ThaMDuM thayA pachI gALIne pAradarzaka svaccha kAcanI baoNTalamAM bharI sUkSma najare dhyAnathI nirIkSaNa karIe to e ukALelA pANImAM sapheda pAuDara hoya tevo AbhAsa thaze. evuM eTalA mATe dekhAya che ke A vAsaNamAM pANI ukALavAthI eNlyuminiyamanA keTalAka aMza ogaLIne temAM bhaLI gayelA che. eNlyuminiyama mastiSka-magajanI hRdayanI kozikAone paNa naSTa karI zake che, e ja kAraNe hRdayanI mAMsapezIo para jAmela eNlyuminiyama hRdayaroga jevA bhayaMkara rogone janma Ape che. aljhAImara ane DAyAlAIsIsa DimenziyA jevA khataranAka ane lagabhaga IlAja na thaI zake tevA snAyunA rogo tathA rInala AsTeDisTA jevA asthirogono bhaya paNa rahe che. taduparAMta rogI potAnI yAdadAsta ane vicAravAnI kSamatA bilakula gumAvI de che. te zArIrika ane mAnasikarUpe apaMga thaI jAya che. koI paNa saMjogomAM A eNlyuminiyama vAsaNo pANI ukALavAmAM ke ThAravAnA upayogomAM na ja levAmAM Ave ane tenI jagyAe tAMbAnAM vAsaNono ja upayoga thAya te yogya che. jethI zrI caturvidha saMghanI bhakti uttama dravyathI karavAno lAbha maLe. ja pU. bhagavaMtone zArIrika takalIpha thAya pachI veyAvacca karavI tenA badale teone zArIrika takalIpho na ja Ave tevA prayatna karavA jarUrI che. (5) AMkhonA naMbara tapAsavA-cazmAMnI sagavaDa karavI vagere : ApaNane jema keTalIka anivArya cIjonI AvazyaktA rahe che tema sAdhusAdhvIjIne paNa hoya che. AMkhonI takalIpha hoya tyAre cazmAM joIe. A uparAMta lekhana mATe pena-kAgaLa joIe. TUMkamAM temanI adhyAtmasAdhanA mATe ArogyalakSI sagavaDo ane jJAnopAsanAmAM upayogI prAthamika upakaraNo upalabdha karAvI ApavAM e veyAvacca che. cAturmAsa daramiyAna pU. bhagavaMto eka ja sthaLa para sthiratA dharAvatA hoI 241 For Personal & Private Use Only Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c) C jJAnadhArA Ocha0 teone AdhyAtmika abhyAsa karavAno pUrato samaya maLI rahe che. A samayamAM mahAtmAonI potAnI AMkhonI nabaLAIne kAraNe ja abhyAsamAM khalela na paDe te mATe cAturmAsamAM netracikitsA zibira yoja, upAzrayomAM opTiziyanane sAdhano sAthe mokalI AMkhonuM nidAna karavuM jarUrI che, AMkhonA naMbara tapAsI cazmAM vahorAvavA jarUrI che. (6) daMtacikitsA yA : zrI Ayurveda DenTala risarca sevA ceriTebala TrasTa, rAjakoTanA me. TrasTI niSNAta daMtavaidya zrI lAbhazaMkara epha zukla jevA niSNAta daMtacikitsakanI sevAno lAbha laI pU. bhagavaMto mATe samayAMtare daMtacikitsA yajJanuM Ayojana karavuM joIe. (7) 5. sAdhu-sAdhvIjInA svAthyane hAnikAraka kemikalayukata pAtrAnA raMgane badale dezI paddhatithI kudaratI dravyathI banelAM saMpUrNapaNe jyaNAthI banAvelAM pAvA raMgavAnA raMgoH parama tAraka paramAtmA zrI mahAvIrasvAmI prabhue zAsananI javAbadArI jemanA skaMdho para mUkI che tevA mahAtmAo pU. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtonI bImArInAM aneka kAraNonuM eka kAraNa che temanI gocarI mATenAM pAtra raMgavA mATenA kemikala raMga, je AhAra sAthe zarIramAM pahoMcI pU. bhagavaMtonA svAsthane khUba ja hAni pahoMcADe che. A dUSaNa dUra karavA mATe dezI raMgo banAvatA sAdharmika baMdhuone zodhI kudaratI dravyanA banelAM pAtrA raMgavAnAM dravyo pU bhagavaMtone vahorAvavAnuM abhiyAna hAtha dharavuM joIe. (8) pU. bhagavaMto mATe zAstranA abhyAsa mATe niSNAta paMDitonI vyavasthA pU bhagavaMto cAturmAsa daramiyAna eka ja sthAna para sthiratA dharAvatA hoI te samaya darimayAna zAstronA abhyAsa mATe teone pUrato samaya maLI raheto hoya che. A samaya daramiyAna zrAvakoe/saMghanA mobhIoe zAstranA tajajJa paMDitone rAkhI teonA AdhyAtmanA abhyAsa mATe ucita vyavasthA karavI joIe. prabhu mahAvIranA upadezane ApaNA sudhI pahoMcADavAnuM mAdhyama ekamAtra saMyamadhArI 242 bhajana For Personal & Private Use Only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c)(c) jJAnadhAra 02790 gurubhagavaMto ja che. teo jeTalA vadhu zAstranA abhyAsamAM nipuNa banaze teno temane mATe Atmika lAbha to che, paraMtu sAthe sAthe zAsananA zrAvako mATe paNa AtmAnI unnatinuM kAraNa banI raheze. (9) gharaDAM sAdhu-sAdhvI mATe sthiravAsa vyavasthA gharaDAM sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto jeo zArIrika rIte azakta thaI gayAM hoya, vihAra karI zake tema na hoya temane mATe zAstramAM khAsa saMyogomAM sthiravAsanI paravAnagI Apela che. nirdoSa gocarI, zAstrIya abhyAsanI anukULatA/sagavaDatA ane yogya zArIrika upacAra mATenI upalabdhi hoya tevA sthAnamAM sthiravAsanI paravAnagI Apela che. * je sthaLe zrAvakonI avara-javara hoya, zrAvako mATe AhArapANInI vyavasthA hoya tevA sthAnamAM pU. gurubhagavaMtone nirdoSa gocarI upalabdha thaI zake tema hoya, tema ja gharaDAM sAdhu-sAdhvIjInI sevA-cAkarI mATe sAthe rahela yuvAna sAdhu-sAdhvIjI mATe AdhyAtmika abhyAsanI anukULatA sAthe hovI jarUrI che jethI teonA zAstranA abhyAsamAM bAdhA na Ave ane uttarottara zAstromAM AgaLa vadhI zake. uparokta A sthaLanI najIkamAM ja gharaDAM sAdhu-sAdhvIjInA upacAra mATe yogya vyavasthA hovI joIe. A prakAranI anukULatAvALA sthAnamAM teone sthiravAsanI paravAnagI Apela che. A tamAma vyavasthA sAcavavAnI tema ja na hoya to yogya vyavasthA karavAnI pharaja zAsananA zrAvakanI/saMghanA mobhIonI che. (10) mAtR paraThavAnI yogya vyavasthA : ghaNI vakhata upAzrayo to vizALa ane bhavya hoya che, paraMtu tyAM mAtru (pezAba) paraThavAnI bhAre takalIpha hoya che. moTAM zaheromAM moMghA bhAvanI jamIna lIdhI hoya eTale enI IMcaIMca jagyAnuM barAbara plAniMga kareluM hoya. vyAkhyAna haoNla vagere mATe jarUra karatAM paNa vizeSa jagyA phALavelI hoya, paraMtu mAtru paraThavAnI vyavasthA pratye durlakSya sevAyuM hoya che. tyAre bane che evuM ke sAdhusAdhvIjI nachUTake najIkanI koI jagyAe mAtru paraThavI Ave che. e joIne " 243 - For Personal & Private Use Only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IOC jJAnadhArA 0200 AsapAsamAM rahetA ajaina lokone jugupsA thAya che. jainone paNa jugupsA to thatI ja hoya, paNa e vyakta na kare. lokomAM evI TIkA thAya che ke jaina sAdhusAdhvIo gaMdakI karanArAM hoya che. jo AvA lokApavAdathI bacavuM hoya to dareka saMghe potAnA upAzrayamAM mAtra paraThavAnI yogya vyavasthA karavI ja joIe. vyAkhyAna hola thoDo nAno hoya to cAle, kAraNake emAM to mAtra paryuSaNa jevA parvanA divasomAM ja bhIDa hoya che. sAdhu-sAdhvIjIne to dararoja divasamAM AThathI dasa vakhata mAtru parAThavA mATe sagavaDanI jarUra paDatI hoya che. tethI mAtru paraThavAnI yogya vyavasthA karavI jarUrI che. pU. gurubhagavaMtonA saMyamadharmane aDacaNarUpa na thAya te rIte zrAvakoe pUrNapaNe veyAvacca karavI joIe. (11) upAzrayanuM bhoMyataLiyuM: pU. bhagavaMtone zaradI, sAMdhAnA duHkhAvA tathA anidrAnuM kAraNa : zrI saMgha-zrAvaka dvArA pU. bhagavaMtonI dhAvacca bhaktinuM mukhya dhyeya temanuM Arogya-taMdurastI sacavAya te ja hoya che, paraMtu teone mAMdagI ja na Ave te dizAmAM vicAra karavAmAM ja nathI Avato. mAMdagI AvavAnAM aneka kAraNomAMnuM eka kAraNa upAzrayamAM bhoMyataLiyAmAM mArabala-TAIlsano upayoga thayela hoya che te che, jenA para dararoja sUvAthI zaradI, sAMdhAnA duHkhAvA, apUratI UMgha jevI temane takalIpha thAya che. bhoMyataLiyAnI ThaMDInA kAraNe roga thavAthI hiMsaka davAno Azaro levo paDe che. pU. bhagavaMtonI A takalIpha dUra karavA mATe upAzrayanA bhoMyataLiyA para gAyanAM chANanAM lIMpaNa karavAthI uparokta tamAma zArIrika takalIphothI rAhata maLe che. vartamAnamAM AdhunikatAnA raMge raMgAyelA zrAvako mATe A vAta gaLe utAravI muzkela che, tethI chevaTe ziyALAnA be-traNa mahinA mATe paNa upAzrayonA taLiyAmAM gAyanA chANanuM lIMpaNa karavuM joIe, jenA phAyadA adbhuta che. te to anubhava che ja samajAya. * 244 For Personal & Private Use Only Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c)(c)(c)(c)(c)(c) jayaMta koThArInuM ( amadAvAdasthita kAMtibhAInA guNaratnAkara jaina hastaprata-saMpAdana - chaMda' ane 'upadezamAlA bAlAvabodha' graMtho puraskRta saMzodhananuM kArya thayA che. madhyakAlIna guja. sAhitya ane che DaoN. kAMtibhAI bI. zAha | hastapratonAM saMzodhana saMpAdanamAM teozrInuM jayaMta koThArInI bahumukhI vidvatratibhA ghaNuM ja yogadAna che. vivecana, saMpAdana, saMzodhana, sAhityavicAra, bhASAvicAra, kopravRtti - ema aneka kSetromAM viharI che. jayaMtabhAI sAhityaka tathyonI mAvajatanA mANasa. sarjAyelA zabdane ja pramANa svIkArIne cAlanArA. kevaLa atArkika tukkAo - mAnyatAothI potAnA lakSyane mApavAnuM emane phAvatuM nathI. emanI koI paNa viSayanI rajUAta atyaMta asaMdigdha, viza, pAMDityanA ADaMbara vinAnI rahI che. Ama vivecana -saMpAdana - saMzodhana kSetre jayaMtabhAIe potAnI eka AgavI mudrA upasAvI che. emanAM saMpAdananI-saMzodhananI avirata cAlelI pravRttimAM madhyakAlIna gujarAtI kRtisaMpAdano, gujarAtI sAhityakoza (madhyakALa), 'jaina gurjara kavio'nuM navasaMskaraNa, madhyakAlIna gujarAtI zabdakoza, madhyakAlIna kartAonAM jIvana-kavana vize saMzodhanAtmaka abhigama dharAvatAM lakhANo, anya lekhakosaMpAdakonA graMthonI saMzuddhidarzaka samIkSAo, emaNe samajAvelI hastapratasaMpAdananI bhUmikAo tema ja mudrita hastaprata sUcio vizenI samIkSAono samAveza thAya, paraMtu ahIM to mukhyatve madhyakAlIna gujarAtI sAhityanI sImAmAM rahIne, jayaMtabhAInA jaina hastaprata-saMpAdana-saMzodhana kSetre viziSTa pradAnanI vAta karavAnuM prastuta che. (1) ArAmazobhA rAsamALA : koI eka ja kRtinI eka hastaprata ke ekAdhika hastapratone AdhAre to ApaNe tyAM hastaprata-saMpAdano thatAM rahyAM che, paNa koI eka ja viSaya para judAjudA kavioe racelI kRtionI hastaprato meLavIne ane emAMya e - 245 14 For Personal & Private Use Only Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C jJAnadhArA kRtionI ekathI vadhu hastaprato upalabdha hoya to emano paNa AdhAra laIne, A kRtionuM ekasAthe saMpAdana-saMzodhana karavuM e eka bhagIratha kArya che. madhyakAlIna gujarAtI jaina sAhitya kSetranA saMdarbhamAM Avo eka mahattvano saMniSTha puruSArtha jayaMta koThArI dvArA 'ArAmazobhA rAsamALA'nA prakAzanano thayo che. ArAmazobhAnA kathAnakane AlekhatI cha kavionI cha kRtionuM A saMpAdana tulanAtmaka adhyayanano eka Adarza pUro pADatuM mahattvanuM pradAna banI rahe che. ArAmazobhAnI kathA e jaina paraMparAnI eka suprasiddha kathA che. A kathAnAM kathAnako saMskRta, prAkRta ane jUnI gujarAtI - ema traNeya bhASAnA sAhityamAM maLI Ave che. - jayaMtabhAIe 'ArAmazobhA rAsamALA'mAM madhyakALanA IzunA 15mA zatakanA uttarArdhathI mAMDI 18mA zatakanA AraMbhakALa sudhInA judAjudA samayamAM thayelA cha judAjudA jaina sAdhukavioe madhyakAlIna gujarAtI bhASAmAM racelI ArAmazobhA nAmaka kathanAtmaka kRtionI upalabdha hastapratonuM saMpAdana karyuM che. A cha kRtionAM nAma, kartAnAma ane racanAsamaya A pramANe che : 1. ArAmazobhA rAsa rAjakarti ke kIrti racita 2. ArAmazobhA copAI vinayasamudravAcaka racita 3. ArAmazobhA copAI samaya pramoda racita 4. ArAmazobhA caritra pUMjA RSi racita 5. ArAmazobhA caritrarAjasiMha racita 6. ArAmazobhA rAsa jina harSa racita 2. sa. i. 1479 2. sa. i. 1527 2. sa. i. 1595 2. sa. i. 1596 2. sa. i. 1631 2. sa. i. 1705 A kathAnaka saMskRta-prAkRta bhASAnI nava jeTalI kRtio aMtargata AlekhAyuM hovAnuM saMpAdake noMdhyuM che, jemAM cha kRtio saMskRtamAM ane traNa kRtio prAkRta bhASAnI che. A tamAma kRtionA raciyatAo paNa jaina sAkavio che. A nava kRtiomAM sauthI jUnAmAM jUnI kRti pradyumnasUriviracita 'mUlazuddhi prakaraNa' (prAkRta) paranI devacaMdrasUri racita saMskRta vRtti aMtargata A kathA maLe che. (vRtti-racanA i. 1089-'90nI che). saMskRta-prAkRtamAM judAjudA kavioe racelI 'munisuvratasvAmI carita' 246 For Personal & Private Use Only Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c) jJAnadhArA 70 ane vardhamAna dezanA' nAmaka kRtio aMtargata A kathA maLe che. joke, saMskRta-prAkRta graMthomAM ArAmazobhAnuM kathAnaka daSTAMtakathA tarIke Ave che, jyAre gujarAtI kavitAonI A cha kRtio ArAmazobhAnA kathAnakane nirUpatI svataMtra racanAo che. jayaMtabhAIe graMthanI vistRta bhUmikAmAM, saMskRta-prAkRta nava kRtiomAM maLatI ArAmazobhAnI kathAnA kathAghaTako noMdhyA che. emAM sauthI jUnI, 11mI sadInI divyacaMdrasUrinI vRttimAM maLatI gadya-padya mizrita ArAmazobhAnI kathAne pAyArUpa gaNIne eno saMpUrNa anuvAda ApavA sAthe enA kathAghaTakono vistRta paricaya Apyo che. aparamAnI duzmanI chatAM sukha prApta karatI kanyA ArAmazobhA, ene madadagAra thatA nAgadevatA, sAvakI mAe mokalelA jheramizrita lADune amRtamaya banAvavA, kanyAne mAthe udyAna chavAyelo rahevo, rAjAnuM AkarSaNa ane ArAmazobhAne rANIpada, oramAna putrI ArAmazobhAne sthAne potAnI putrIne rANI tarIke besADavI vagere A kathAnA mahattvanA kathAghaTako che. vRttikAre emanI vRttimAM A kathAnakane tIrthaMkarabhaktinA udAharaNarUpe ApyuM che. pUrvabhavamAM karelI jinabhaktinA pariNAmarUpe A bhavamAM ArAmazobhAnA mastake udyAna chavAyelo rahe che. saMskRta-prAkRta kRtiomAMnAM kathAnakono tulanAtmaka paricaya ApavA sAthe, saMpAdake cha jUnI gujarAtInI kRtionAM kathAnakono racanAsamayAnukrame paricaya Apyo che. - rAjakIrti ke kIrti racita "ArAmazobhA rAsa' e chaye racanAomAM sauthI jUnI racanA che (I. 1479). A kRti adyApi paryata aprakAzita hatI, je ahIM saMpAdita thaIne prathama vAra prakAzita thaI che. 180 kaDInI duhA-copAInA padya baMdhavALI A racanA che. saMpAdake A kRtinI be hastapratono upayoga karyo che. 1. muni haMsavijayajI zAstrasaMgraha, zrI jaina jJAnamaMdira, vaDodarAnI prata (ka). 2. bhogIlAla sAMDesarAne maLelI prata (kha). ke pratamAM kavinuM nAma rAjakIrti maLe che, jyAre khapratamAM kavinAma kIrti maLe che, paNa guruparaMparA jotAM banne nAma eka ja kartAnAM jaNAya che. For Personal & Private Use Only Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCT9 jJAnadhArA OiMO : vinayasamuddhi vAcaka racita 'ArAmazobhA copAInI mudrita kRti ghaNA pAThadoSavALI hoIne enI ja mULa prata meLavIne eno vAcanA taiyAra karavAmAM sIdho upayoga karyo che. e prata che prApya vidyAmaMdira, vaDodarAnI (ka), enuM lekhanavarSa saM. 1607 che. bIjI prata che muni haMsavijayajI zAstrasaMgraha, vaDodarAnI (kha). enuM lekhanavarSa saM. 1651 che. racanA 248 kaDInI, mukhyatve duhA-copAIbaddha che. samapramoda viracita 'ArAmazobhA copAI paNa saMpAdaka dvArA sauprathama vAra prakAzita thAya che. ahIM saMpAdake traNa pratone upayogamAM lIdhI che. 1-2, lA. da. bhA. saM. vidyAmaMdira, amadAvAdanI prata (ka, kha). 3 agaracaMda nAhaTAnA abhaya bhaMDAranI prata (ga). ke pratamAM apAyelo kRtino sAMketika racanAsamaya saMpAdakane svIkArya jaNAyo nathI. jyAre kha pratano racanAsamaya saM. 1651 (I. 1595)ne emaNe svIkArya gaNyo che. racanA 274 kaDInI, 18 DhALanI che. DhALo vividha dezIbaMdha che. ke pratanA jyAM khaMDita aMzo hatA tyAM kha pratano vizeSa lAbha lIdho che.. pUMjA RSi viracita "ArAmazobhA caritra' prakAzita che, paNa ahIM saMpAdake enuM saMpAdana prApta hastapratane AdhAre navesarathI ja karyuM che ane mudrita pratanA bhraSTa pATha sudhArI lIdhA che. AnI eka ja prata lA. da. bhA. saM. vidyAmaMdira, amadAvAdanI prApti thaI che. kRti 136 kaDInI, 4 khaMDamAM vibhakta che. mukhyatve duhA-copAIbaMdha che, sAthe dezIbaMdha paNa prayojAyelo che. rAjasiMha viracita "ArAmazobhA caritra' saMpAdaka dvArA ahIM sauprathama vAra saMzodhita thaIne prakAzita thAya che. A mATe saMpAdakane mAtra eka ja prata bAI vIrabhAI, jaina pustakAlaya, pAlitANAnI upalabdha thaI che. kRti 442 kaDInI, 27 DhALanI che. DhALavaividhya A kRtinI vizeSatA che. ahIM eka paNa dezI bevaDAtI nathI. - jinaharSa kRta 'ArAmazobhA rAsa'nI eka ja prata zrI hemacaMdrAcArya jaina jJAnamaMdira, pATaNanI prApta thaI che. prata kavie pote lakhelI che. 'rAsamALA'nA prakAzana agAu yaMtabhAIe kIrtidA jozI (zAha)nA sahayogamAM * 248 17 For Personal & Private Use Only Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ > C jJAnadhArA A kRtinuM saMpAdana kareluM hatuM, je ahIM svalpa sudhArA sAthe samAviSTa che. 429 kaDInI, 22 DhALanI A racanA duhA-dezIbaMdha che. A chaye kRtionAM kathAnakonA tulanAtmaka abhyAsamAM, judIjudI kRtiomAM jovA maLatA vastunA pheraphAro, sthaLa ane vyakti-nAmonA pheraphAro, kathAprayojanomAM varatAtAM sUkSma parivartano, zailIbhedo, kathAnA AraMbhe AvatAM maMgalAcaraNonA taphAvato, vastu saMracanAnA bhedo, varNanonA bhedo, ciMtana-upadezanA bhedo, pAtronA manobhAvacitraNanA bhedo, prasaMga nirUpaNarItinA bhedo - A badhAnAM saMpAdake atijhINavaTabharyAM nirIkSaNo noMdhyAM che. A rIte eka ja viSaya laIne sarjAyelI A cha madhyakAlIna jaina kathAtmaka kRtionI saMkalita mAhitI rajU karato tulanAtmaka adhyayanano A graMtha madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM mahattvanA pradAna samo che. saMpAdake vAcanA mATe pasaMda karelI hastaprata sivAyanI anya pratomAMthI mahattvanA pAThAMtaro noMdhyA che. jyAM anya pratano pATha vadhu svIkArya jaNAyo che tyAM ka pratano pATha sthAnAMtarita karyo che. saMpAdake pratyeka kRtinAM vistRta TippaNo ApyAM che. emAM zabdo ke paMkti-khaMDonI arthacchAyAnI carcA karAI che. jyAM artha spaSTa thato nathI tyAM cit praznArtha mUkIne arthane saMbhAvanArUpe sUcita karyo che. vAcanAnA paMktikhaMDonA anvayArtho paNa aneka jagAe besADI ApyA che. moTA pramANamAM jovA maLatA pAribhASika zabdono mAhitIprada paricaya apAyo che, jema ke paMcamahAvrata, saMlehaNa, navayanihANa, cyAri-buddhi, navatattva, ArtadhyAna jevA zabdo saMdarbhe enI paryApta mAhitI ahIM apAI che. to sAthe, vAcanAmAM sulasA, cAra pratyekabuddha, jaMbUkumAra, zreNikanI nArI celaNAnAM nAmo nirdiSTa thayAM hoya to ahIM TippaNamAM emano paNa saMkSiptana paricaya apAyo che. vinayasamudra viracita 'ArAmazobhA copAI'nI pAMcamI kaDInI bIjI paMkti A pramANe che : devatattva ArAdhatAM thAI nirmUla bodhi'. A paMktimAM jayaMtabhAIne 'devatattva' zabdano kazo artha na besatAM emaNe 'davya (dravya)tattva' 249 For Personal & Private Use Only Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c) C jJAnadhArA 70 pATha kaLyo che, paNa jaina dharmamAM deva-guru-dharma e traNenI oLakha tattva tarIke thayelI ja che, e hakIkata emanAthI cUkAI gaI lAge che. A saMpAdananI vizeSa phalazruti che graMthane cheDe prApta thato A chaye kRtiono saMyukta evo varNAnukramika samRddha sArtha zabdakoza. vAcanAmAM AvatA keTalAka alpaparicita saMskRta, prAkRta, apabhraMza, dazya, hiMdI, rAjasthAnI, phArasI zabdo paNa emAM samAviSTa karyA che. A zabdakozanI sAthe saMpAdake vanaspatikoza judo tAravIne Apyo che. Ama zabdakoza, vanaspatikoza, dezIonI sUci ane mahattvanI saMdarbhasUci bhAvi saMzodhanakAro mATe khUba ja upayogI puravAra thAya ema che. (2) "jayavaMtasUrinI cha kAvyakRtio: 16mI sadInA madhya ane uttarArdhano kavanakALa dharAvatA jaina sAdhukavi zrI jayavaMtasUrinI kavipratibhAthI jayaMtabhAI atyaMta prabhAvita hatA. jIvananAM aMtima varSomAM emaNe A kavinI samagra kavitAnuM saMzodhita saMpAdana karavAnuM lakSya rAkheluM, paNa emanuM nidhana thatAM e kAma apUrNa rahyuM, paraMtu A kavinI kAvyakRtionAM hastaprata-saMpAdano emaNe taiyAra karelAM te kRtio che : 1) "sthUlabhadra caMdrAyaNi', 2) sthUlabhadra-kozA premavilAsa phAga', 3) sImaMdharasvAmI lekha', 4) sImaMdhara jina caMdrAulA stavana', 5) neminAtharAjimatI bAramAsa prabaMdha' ane 6) "bAra bhAvanI sajjAyI. ( AmAMthI ka. 1 ane kra. 3 emaNe "phArbasa gujarAtI sabhA vaimAsikanA aMkomAM tema ja ka. 4 ane ka. 6 anusaMdhAnanI pustikAomAM prakAzita karI hatI. bAkInI ka. 2 ane kra. panAM saMpAdano paNa taiyAra karelAM hatAM. Ama kula che kRtionAM hastaprata- saMpAdano emanA nidhana pachI emanA parivAre gurjara graMtharatna' dvArA pustaka svarUpe prakAzita karyA che. (eprila, 2010) A chae kRtisaMpAdanomAM jayaMtabhAIe kartAparicaya, kRtiparicaya, prataparicaya, pAThasaMpAdana paddhati, vAcanA, anya pratanAM pAThAMtaro ane sAthe zabdakoza ApyAM che. ka. 1. sthUlabhadra caMdrAyaNi'nI be hastaprato (ka, kha) lA. da. bhA. saM. - 250 - For Personal & Private Use Only Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c) C jJAnadhArA 100 vidyAmaMdira, amadAvAdamAMthI prApta thaI che. ke pratanuM lekhanavarSa saM. 1671 che. kRti 147 kaDInI, be khaMDamAM vibhakta duhA-copAIbaMdha che. prathama khaMDane aMte kavinAma guNasaubhAgya, bIjA khaMDane aMte kavinAma jayavaMtasUri ane pratanI puSpikAmAM kavinAma guNasaubhAgyasUri apAyAM che. kRtine apAyeluM "caMdrAyaNi' nAma kRtimAM nahi, paNa puSpikAmAM maLe che. saMpAdake caMdrAyaNi' zabdanI samaja ApatAM jaNAvyuM che ke, Ama to e kuMDaLiyA prakAranA chaMdabaMdhanuM nAma che, paNa evo chaMda ahIM prayojAyo nathI. eTale saMpAdaka A 'caMdrAyaNi'nuM arthaghaTana e rIte karyuM che ke prathama khaMDamAM saMyoga sudhInI zRMgAranI caDatI kaLA varNavAI che ane bIjA khaMDamAM virahadazAnuM Alekhana che, jANe ke caMdranA zukala ane kRSNapakSa. joke, Avo tarka emaNe praznArtha cihna sAthe darzAvyo che. kRtiparicaya AsvAdalakSI banyo che. ka. 2. sthUlibhadra-kozA premavilAsa phAga' : agAu prakAzita thayelI che. A kRtinI pAMca prato prApta thaI che. 1) lA. da. bhA. saM. vidyAmaMdira, ke prata, hemacaMdrAcArya jaina jJAnamaMdira, pATaNanI kha prata, 3) prAcya vidyAmaMdira, vaDodarAnI 2) prata, tema ja agAu prakAzita kRtimAM upayogamAM levAyelI be prato 1) kAtivijayajI zAstrasaMgrahanI ga prata ane 2) khaMbhAtanA nItivijaya zAstrasaMgrahanI gha prata. ahIM ka, kha hastapratone AdhAre kRtinI vAcanA taiyAra karAI che. bAkInI pratonAM pAThAMtaro noMdhAyA che. duhA ane caMdra chaMdanI A kRti 41 kaDInI phAgu svarUpanI che. hastapratamAM duhAne phAga nAmathI oLakhAvAyA che. kRtiparicaya AsvAdalakSI che. ka. 3. sImaMdharasvAmI lekha'mAM kavinAma jayavaMta paMDita maLe che. A kRtinuM racanAvarSa i. 1543 hovAnuM kanubhAI zeThe "zRMgAramaMjarI'nA saMpAdanamAM jaNAvyuM che, paNa jayaMtabhAIne e varSa svIkArya nathI, kemake "zRMgAramaMjarI' I. 1558mAM kavie laghuvaye racI che ema kavi pote jaNAve che. e rIte jotAM I. 1543mAM kavinI uMmara daseka varSathI vadhu na hoI zake. kRti 5 DhALa, 42 kaDInI che. saMpAdakane A kRtinI cha hastaprato prApta thaI che, jemAMthI cAra prato lA. da. bhA. saM. vidyAmaMdiranI che. (ka, kha, ca, che). bIjI be lIMbaDI bhaMDAranI - - 251 che For Personal & Private Use Only Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S7CC jJAnadhArA 0266 ga prata ane he. jaina jJAnamaMdira, pATaNanI gha prata. ka. 4. sImaMdhara jina caMdrAulA stavana': caMdrAvaLA baMdhamAM racAyelI 27 kaDInI racanA che. viSaya ka. 3nI kRtine maLato che. saMpAdakane AnI cAra hastaprato prApta thaI che. be prato zrI mahAvIra jaina vidyAlaya, muMbaInI ka, ga, prata, eka lA. da. bhA. saM. vidyAmaMdiranI kha prata ane eka he. jarna. jJAnamaMdira, pATaNanI gha prata. uparAMta eka mudrita pATha prApta che. (2). ke pratanuM lekhanavarSa saM. 1635 che je upalabdha pratomAM sauthI jUnI che. - ka. 5 neminAtha - rAjimatI bAramAsa prabaMdha : dezI, duhA ane aoTaka e traNa prakAranA padabaMdhavALI 96 kaDInI A racanA che. A kRtinI sAta prato prApta thaI che. jemAM traNa prato lA. da. bhA. saM. vidyAmaMdiranI ka, kha, ga, eka prata AtmArAma jaina jJAnamaMdira, vaDodarAnI gha, prata, eka prata agaracaMda nAhaTAnI mo. da. dezAIe utArelI ca prata. lIMbaDI bhaMDAranI che, prata ane he. jaina. jJAnamaMdiranI ja prata. ka. 6 "bAra bhAvanA sajajhAya' : dezIbaMdha DhALa ane trATakanA padyabaMdhamAM 39 kaDInI, mokSamArganA sAdhanarUpa bAra bhAvanAone varNavatI racanA che .A kRtinI kevaLa eka ja prata lA. da. bhA. saM. vidyAmaMdiramAMthI prApta thaI che. ene AdhAre vAcanA taiyAra karAI che. prata 17mI sadInI hovAnuM anumAna che. "jayavaMtasUrinI cha kAvyakRtio' pustakanuM A saMpAdana jayaMtabhAInI saMpAdaka - saMzodhaka - vivecaka - AsvAdaka tarIkenA sAmarthyanI pratIti karAve che. (3) prAcIna - madhyakAlanI sAhityasaMgraha: jayaMtabhAI emanA jIvananA aMtima tabakkAmAM je mahattvanAM kRti-saMpAdananuM kAma pUruM karI gayA te graMtha che prAcIna-madhyakAlIna sAhityasaMgraha'. mohanalAla dalIcaMda desAI dvArA saMpAdita kRtionA saMzodhita punaHsaMpAdanano lagabhaga 800 pAnAno A daLadAra graMtha che. A graMthasaMpAdana pAchaLanI thoDIka pArvabhUmikA jANavI rasaprada thaze. - mohanabhAIe I. 1912thI 19 sudhI "zrI jaina che. kaoNnpharansa heralDanuM ane I. 1925thI 30 sudhI jainayuga'nuM taMtrIpada saMbhALeluM. e be sAmayiko * 2para che For Personal & Private Use Only Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 C jJAnadhAsa uparAMta tatkAlIna anya jaina sAmayikomAM paNa temanAM lakhANo prakAzita thatAM hatAM. emAM potAne upalabdha thayelI hastapratomAMthI prAcIna kRtionAM emaNe karelAM saMpAdanono paNa samAveza thAya che. mohanabhAIe karelAM A hastapratasaMpAdanonuM jayaMtabhAIe prastuta graMthamAM saMzodhita punaHsaMpAdana karyuM che. jaMyatabhAIe dhAryuM hota to mohanabhAI saMpAdita A kRtione viSayavAra ke svarUpavAra vargIkRta karIne, goThavaNInuM punaHAyojana karIne, agAunA mudraNadoSo dUra karIne emano saMpAdanazrama sImita rAkhI zakyA hota, paNa ATaluM ja karIne saMtuSTa thAya to e jaMyatabhAI ja zAnA ! A kArya hAtha para letAM, emane mudraNadoSo uparAMta jyAMjyAM bhraSTa pATho mAlUma paDacA, pAThanirNayo khoTA jaNAyA, anya vaikalpika pAThanI saMbhAvanA jaNAI tevAM sthAnonI pAThazuddhi ke pAThanirNaya arthe, jo te kRtio anyatra mudrita thaI hoya to te joI javAno, zakya hoya ne jarUrI lAgyuM hoya tyAM evI kRtionI hastaprata kaDhAvIne zuddha pATha meLavavAno zrama laIne emaNe A tamAma sAmagrIne saMzodhita karI che. ethI to ahIM moTA bhAganI kRtionI sAthe eka mohanabhAInI ane bIjI jayaMtabhAInI ema babbe saMpAdakIya noMdho jovA maLe che. A banne prakAranI noMdho anukrame goLa ane corasa kauMsathI alaga paDAI che. A uparAMta kRtine cheDe, kRti mULa jyAM prakAzita thaI hoya te sAmayika/graMthanAma, varSa ane puSThakramAMka sudhdhAM noMdhavAnuM jayaMtabhAI cUkyA nathI. A punaHsaMpAdita kRtionuM svarUpavaividhya Azcaryacakita kare evuM che. rAsA, phAgu, bAramAsI, saMvAda, gIto, stavano, sajjhAyo, caityaparipATI, gurvAvalIpaTTAvalI-therAvalI, gajhala, dastAveja, vijJaptipatro, AjJApatro, chatrIsI, pacIsI, harayALIo, subhASito, duhA, ukhANAM, bAlAvabodho, pratimAlekho - ema nAnImoTI racanAono AmAM samAveza thayo che. A graMthanuM prakAzana lA. da. bhA. saM. vidyAmaMdira (amadAvAda) saMsthAe I. 2001mAM karyuM che. A graMthanuM prakAzana thatAM ekasAthe traNa prayojano siddha thayAM che. eka, prAcIna-madhyakAlIna jaina sAhityano mohanabhAIne hAthe ekatra thayelo mUlyavAna khajAno graMthasvarUpe upalabdha thayo che. bIjuM, jayaMtabhAI jevAne hAthe 253 For Personal & Private Use Only Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c) C9 jJAnadhArA 70 kRtio saMzodhita thaIne vadhu vizuddha svarUpe saMpanna thaI che. trIjuM, jayaMtabhAI dvArA graMthane cheDe madhyakAlIna zabdono sArtha zabdakoza prApta thayo che. A uparAMta, gujarAtI sAhitya pariSada dvArA prakAzita gujarAtI sAhityakoza (madhyakALa)nA mukhya saMpAdaka tarIke jaMyatabhAIne jyAM jyAM kartutvanA, kRtinA racanAsamayanA, kRtinAma aMgenA koyaDA jaNAya tyAM keTalAka kissAmAM tema ja jaina gurjara kavio'nI navasaMskaraNa pAmelI, saMvardhita bIjI AvRttinI zuddhivRddhi arthe tathA madhyakAlIna gujarAtI zabdakoza'nuM saMpAdana hAtha dharatAM jyAM zabda azuddha jaNAyo hoya tevAM sthAnomAM tathya-zodha arthe mULa hastaprato sudhI javAnuM banyuM hatuM. - hastaprata-saMpAdananI prakriyA samajAvato, lipivAcana, pAThanirdhAraNa ane arthanirNaya - e traNeya sopAnomAM svAnubhavane AdhAre pracura daSTAMto Apato madhyakAlIna sAhityakRtinuM saMpAdana traNa pagalAMnI saMzodhanayAtrA' nAmano emano lekha "sAhityika tathyonI mAvajata' pustakamAM graMthastha thayo che. e ja rIte koI paNa hastaprata meLavavA mATe mArgadarzaka ane cAvIrUpa banI zake evI hastapratasUcionI samIkSA karato "mudrita hastapratasUcio samIkSA ane sUcano nAmano lekha "eka abhivAdana-occhava, eka gAjhi' pustakamAM graMthastha thayo che. vizeSa noMdha : tAjetaramAM ogasTa, 2013mAM, pUjya AcArya zrImad kalApUrNasUrizvarajI ma.sA.nA ziSyaratna pUjya gaNivarya zrI tIrthabhadravijayajIe paramapUjya dAdAgurudeva AcAryazrI vijayakanakasUrizvarajI ma.sA.nA 50mA svargArohaNa varSa nimitte, pUjyazrInI kAyamI smRti arthe, pAMca graMtho saMzodhita-saMpAdina karI prakAzita karyA che. graMtho A pramANe che : 1. "zrI agaDadatta rAsamALA', 2. madana-dhanadeva caritra', 3. "zrI maMgalakalaza rAsamALA', 4. zrI maMgalakalaza caritrasaMgraha', 5. 'zrI neminAtha stotrasaMgraha:'. " A graMtho paikI "zrI agaDadatta rAsamALA' e madhyakAlanI gujarAtInA 11 jaina sAdhu/zrAvakakavionI agaDadattanAM kathAnakovALI 11 kRtionA, hastapratonA janma 254 7 For Personal & Private Use Only Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TO C jJAnadhArA 02 O0 AdhAre thayelA saMzodhita saMpAdanano graMtha che. e ja rIte maMgalakalaza rAsamALA' madhyakAlIna gujarAtI 12 jaina sAdhukavionI maMgalakalazanAM kathAnakovALI 12 kRtionA, hastapratone AdhAre thayelA saMzodhita saMpAdanano graMtha che. zrI maMgalakalaza caritrasaMgraha' e prAkRta-saMskRta bhASAmAM racAyelI maMgalakalazanA kathAnakavALI pragaTa-apragaTa 11 kRtiono saMpAdana graMtha che; jemAMthI 3 kRtionuM saMpAdana apragaTa hastapratone AdhAre thayuM che. zrI neminAtha stotrasaMgraha: "adyApiparyata aprakAzita evA judAjudA kavioe saMskRta bhASAmAM racelA neminAtha viSayaka 50 stotrono saMpAdanagraMtha che. madana-dhanadeva caritra' (zrI paddhavijyajI racita) adyApiparyata aprakAzita kRtinuM hastapratane AdhAre thayeluM saMzodhita saMpAdana che. A graMthomAM tamAma kRtiono paricaya, kathAnakono tulanAtmaka abhyAsa, prataparicaya, sArtha zabdakoza apAyAM che. pUjya gaNivaryazrI tIrthabhadravijayajIne A bhagIratha hastaprata-saMzodhanasaMpAdana kArya mATe vaMdanA). - 2papa chuM For Personal & Private Use Only Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthApaka dAtA 77" SO100 ThAnanA pravAhanI vivekapUrNa | zrI khImajIbhAIe muMbaI) yathAyogya dizAmAM mahAsaMghamAM potAnAM khImajIbhAI ma. chADavA - M.Sc. mAtuzrInA nAme jaina zikSaNa borDamAM sAruM evuM anudAna dAna zabda kAne paDatAM ja eka evo bhAva ApyuM che. teo tADadeva Ubho thAya je dravya sAthe ja joDAyelo hoya. eTale | ke dhana, vastra, anna vagerevagere, paNa hakIkata e |tathA TrasTI che. jaina sAhitya che ke rIte rUti vAna! to devAya zuM? ghaNuMbadhuM | ane zikSaNanAM kAryomAM ruci jema ke dhanasaMpatti, anapAtra vagere dravyo uparAMta | dharAve che. . zrama, zruta, kSamA, abhaya, anukaMpA vagerevagere. mAnavIne dAnatattvanI samaja to Adizvara bhagavAnanA 400 divasanA upavAsa pachI pAraNA tarIke zreyAMsakumAra dvArA arpaNa thayela IkSarasanA bhavya prasaMgathI thaI. ajJAnavaza prajAe kaMIkeTalAya dravyo gharavAnI taiyArIo karI, paNa A to eka vakhatanA rAjA have sAdhu bhagavaMta jainonA prathama tIrthaMkara zramaNa bhagavAna RSabhadevasvAmI. betALIsa doSathI mukta, nirdoSa, niravadha AhAra, zeraDIne rasane temaNe ucita dAna samajI svIkAryo ane AkAzamAM ahodAna.... ahodAna divya dhvani gUMjI UThyo. tyArathI jagatamAM dAnadharma zreyAMsathI pravaryAM ane bAkIno sarva vyavahAra ane nItino krama bhagavAnathI pravaryo. dAna mATe dareka dharmanAM zAstroe khUbakhUba lakhyuM che. dAnanuM mahattva, dAnanA prakAra, dAnanuM mUlya, dAnanAM aMgo, vividha prakAre tenI upayogitA vagerevagere bhAratIya vaidika darzanamAM mImAMsAdarzana puNyavAdI darzana che. temAM brAhmaNone dIdhelA dAnathI puNya upArjana karI zakAya tevuM batAvavAmAM AvyuM che. bauddha dharmamAM buddhatva prApta karavA mATe je daza pAramitAonuM varNana karavAmAM AvyuM che temAM dAnano samAveza thaI jAya che. bhagavAna buddha dIdhanikoyamAM dAna viSe jaNAvyuM che ke satkArapUrvaka, bhAvanApUrvaka ApaNA potAnA hAthe doSarahita ane zraddhApUrvaka dIdheluM dAna pavitra dAna che. dhammapadamAM temaNe eka bahu ja suMdara vAta kahI che. dharmanuM dAna utkRSTa dAna che, kAraNa dharmano rasa ja tamAma rasomAM zreSTha rasa che. dharmavimukha manuSyone dharmapatha para lAvavA te paNaeka dAnano prakAra ja che. jJAnadAna denAra saMto, sapuruSo ane gurujano pUjanIya jJAnadAtA che. zikSakanI sAthe mAtA-pitA paNa upakArI " 256 " For Personal & Private Use Only Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C jJAnadhArA jJAnadAtA che. A jJAnanuM phaLa viratimAM eTale ke AcaraNamAM pariName to jIvananuM utthAna thaI jAya che. jaina darzana anusAra bhagavAna mahAvIre cAra prakAre dharma batAvyo che : dAnazIyaLa-tapa-bhAva. temAM dAna prathama ja che, kAraNa cAre prakAromAM dAna ja zreSTha che. dAna saubhAgya ane Arogya ApanAruM che. vaLI dAna kIrti phelAvanAruM paNa che, to badhI prakAranI saMpattionuM ghara che. jaina paraMparAmAM dAnane satkarma mAnavAmAM Ave che. dAna svaparanA kalyANa arthe parigraha ghaTADavA ane mamatva ochuM karavA mATeno zreSTha rasto che. mATe ja RSabhadeva bhagavAnathI mahAvIrasvAmI sudhInA covIsecovIsa tIrthaMkaroe dIkSA aMgIkAra karyA pahelAMnA AkhA varSa daramiyAna potAnI saMpattinuM dAna karyuM che je jaina darzanamAM varSIdAna tarIke oLakhAya che. jaina AcArya nakazIlagaNi bhAvanAtmaka zailImAM jaNAve che ke he zIla, hai tapa, he bhAva! tamArA prabhAvathI to eka ja vyaktinI mukti thAya che, jyAre dAnathI to dAna ApanAra ane dAna lenArA bannenI mukti thAya che. to zrI ratnamaMdiragaNi dAna viSe sAmAnya mAnava samajI zake te rIte jaNAve che ke jyAre gRhastho zIladharma pALI na zake, tapa karavAne zaktimAna na hoya, vaLI satata gharaparivAra-svajananI ciMtAne kAraNe ArtadhyAna karatA hovAthI sArA bhAva nathI bhAvI zakatA tyAre temane mATe dAna ja ekamAtra saraLa ane zreSTha upAya che je saMsArasamudra pAra pADI zake che. dAnanuM phaLa pratyakSa ane parokSa paNa maLI zake che. bhAvapUrvakanuM supAtra dAna to tIrthaMkara nAmakarma paNa upArjana karI zake che. to vaLI zramaNa, sAdhu ke mAhaNane prAsuka AhAra, pANI, khAdya ane svAdyarUpe vahorAvanAra zrAvaka ekAntata: karmonI nirjarA kare che. dAna prakAra : dAnaviSayaka vividha graMthomAM dAnanA prakAra traNa rIte jaNAvyA hoya tevuM lAge che. 1. dAnadravyane AzrayIne. 2. dAna lenArane AzrayIne. 3. dAna ApanAranA bhAvane AzrayIne. je ApaNe TUMkamAM samajIe : 257 For Personal & Private Use Only Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCTC jJAnadhArA 0266 (1) dAnadravyane AzrayIne dAnamAM apAtI vastu-dravyane najara sanmukha rAkhIne A vibhAjana thAya che. upadezamALA, dAnaprakAza vagere graMthamAM A prakAranA dAnanI vAto che. AvAsa, zayana, Asana, bhojana, jaLa, auSadha, vastra, pAtra ema ATha vastunAM nAma te graMthomAM che. dAnaprakAza graMthamAM to tene dAnasaMbadhI kathAo paNa che. | (2) dAna lenArane AzrayIne: vyaktinI yogyatAnA AdhAre A prakAranuM dAna apAya che. tenA mukhya be bheda che (a) apAtuM dAna (ba) kupAtrane apAtuM dAnA pAtra zabda aMge upadezataraMgiNImAM lakhyA mujaba karmanA vazathI DUbato AtmA dharmanI sahAyathI pote tare ane bIjAne tAre to tene pAtra kahevAya pAtra vyaktinA paNa traNa prakAra cheH uttama, madhyama ane jaghanya uttama pAtrane supAtra paNa kahevAya che. supAtranI pharI be vyAkhyA batAvavAmAM AvI che. subhozanuM pAtra ane suatizayena pApAta trAyate Iti supAtram. supAtranA bheda paNa be batAvyA che: sthAvara-sthira ane jaMgamA-asthira. (3) dAna ApanAranA bhAvane AzrayIne: zrI sthAnAMgasUtra, dharmaratnaprakaraNa, upadezataraMgiNI, dAnAdikulaka vagere graMthamAM dAnanA je prakAra batAvyA che te jotAM te dAtAranA bhAve AzrayIne kahyA hoya tevuM lAge che. sthAnAMgasUtra pramANe 10 prakAra - anukaMpAdAna, saMgrahadAna, abhayadAna, kAraNikAdAna, lajjAdAna, gauravadAna, adharmadAna, dharmadAna, kariSyatidAna ane kRtadAna. dAnAdikulaka pramANe traNa prakAra - dharmadAna, arthadAna ane kAyadAnI upadezaraMgiNI pramANe prakAra - abhayadAna, supAtradAna, anukaMpAdAna ane jJAnadAna uparAMta bIjA traNa prakAra paNa batAvyA che - sAttvikadAna, rAjasadAna ane tAmasasadAna. dharmaratna prakaraNa pramANe traNa prakAra - abhayadAna, dharmopagrahadAna ane jJAnadAna.vaLI upadezataraMgiNI graMthamAM dAnanAM pAMca bhUSaNa pAMca dUSaNa paNa batAvavAmAM AvyAM che. dAnanAM bhUSaNa ke je AbhUSaNa ja kahevAya che... 1. dAna ApatA samaye harSanAM AMsu AvavAM. - 2. pAtra vyaktine joIne romAMca anubhavavo. * 258 17 For Personal & Private Use Only Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only * sthApanA 130 eg 1966 - sarvamaMgalam Azrama, sAgoDIyA. * samatvam yAga ucyata pravezadvAra zrI sarvamaMgalama Azrama sAgoDiyA, Di. pATaNa Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ophisa NANUGED NYSRUSSARELA DONATED ELE. SASARLY WOOL MOBILE MEDICAL INIT mobAila meDIkala vena . e rsaal Private Use Only www jainelibrary.org Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika dhyAna kendra tI phaEgAnA'II 4 gauzALA bhojanazALA. Jan Eduation Inte ational For Personal Private Use on Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ () vItarAga ArAdhanA kendra gauzALA saMkulamAM zrI kRSNa maMdira // zrI sadguru niketana Use Only www.jairnelibrary.org Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C jJAnadhArA 3. pAtra prati bahumAna thavuM. 4. pAtrane premALa vacanothI AvakAra Apavo. 5. pAtra vyaktinI anumodanA karavI. dAnanAM dUSaNa : 1. dAna ApatI vakhate anAdara karavo. 2. dAna ApavAmAM vilaMba karavo. 3. dAna lenArane apriya vacana kahevuM. 3. dAna ApavAmAM aci dAkhavavI. 4. dAna ApyA pachI pazcAttApa karavo. upadezataraMgiNImAM A prakAra, bheda uparAMta supAtradAna mahattA paNa AMkavAmAM AvI che, jema ke dhananuM rokANa bamaNuM ke cogaNuM thAya jyAre supAtradAna anaMta gaNuM thAya che. dAnaviSayaka sAhitya paNa khUba lakhAyuM che ane supAtradAnanI kathAo paNa puSkaLa pramANamAM che. dAna pratiSThA ke ahaMkAranIM tRpti mATe nahi; paraMtu dAnathI karuNA, sneha, sevA, baMdhutva jevI pavitra bhAvanAno vikAsa thAya che. tenAthI mAnavanI mAnavatA ane dAnavRttinI vRddhi thAya che. divyatAnI jAgRti sAthe IzvarIya AnaMdanI anubhUti thAya che. vidvAna vijayamunizAstrI dAna mATe sva paranA kalyANanI vAta karatAM kahe che ke bhagavAna mahAvIre dAna mATe muMdhAdAyI ane mudhAjIvI zabdono suMdara prayoga karyo che. e ja dAna zreSTha che ke je denAranA manamAM ahaMbhAva na pragaTe ane lenAranA manamAM laghutAbhAva na pragaTe ane to ja bannenuM kalyANa thAya che. samaya badalAtAM have to dAnanA prakAromAM raktadAna, kiDanI vagere avayavadAna, tvacAdAna, dehadAna vagere goThavAvA lAgyAM che. AjakAla to lajjAdAna ane gauravadAna samAjane koThe paDI gayAM che je keTale aMze yogya che te to koI vidvAna ja kahI zake. hAlanA samayamAM dAnanA pravAhanI vivekapUrNa yathAyogya dizA zuddha sAdhano dvArA meLavela lakSmI nyAyasaMpanna AjIvikA ke vaibhavamAMthI 259 For Personal & Private Use Only Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IOCC jJAnadhAra 70 potAnI jarUriyAta pUratI lakSmI rAkhI vadhArAnI supAtradAna dvArA jo vahAvavAmAM Ave to te lakSmI mahAlakSmI bane che. jAhera saMsthAo, zaikSaNika zALA-kolejo, davAkhAnAM ke hospiTalo, dharmazALA, maMdiro, dharmasthAnako-upAzrayo, Azramo, gauzALA-chavadyAnI saMsthAo, vidhavAvRddha-anAtha-ruNo mATenI saMsthAo vagerenuM poSaNa ane rakSaNa sakhAvata dvArA ja thAya che. dAna to AvI jAhera samAjasevI saMsthAonI jIvAdorI samAna che. saMskRti, kaLA ane sAhityanA saMvardhana mATe paNa aneka saMsthAone dAnanI jarUra paDe che. - dareka saMsthAo Arthika rIte pagabhara thaI zake tevI yojanAo samAja samakSa mUkavAnI javAbadArI saMcAlakonI che, jethI dAna evI yojanAmAM apAya ke saMsthA kAyamI dhoraNe ke lAMbA gALA mATe pagabhara bane. munizrI saMtabAlajInA mate bhAratanI samAjaracanA dharmamayane badale arthamaya banatI jAya che. enuM eka kAraNa dharmasaMsthAo taraphathI paNa dhanane pratiSThA ApavI e che. dharmasaMsthAnA samAraMbhomAM zrImaMtone ja uccasthAne besADavAmAM Ave che. kyAreka AvI saMsthAonA hoddedAro paNa dhaniko banI jAya che. hada to tyAre thAya che ke jyAre dharmasaMsthAonA agrastaMbha munivaro paNa jyAre anItimAna dhanikone jAhera pratiSThA Ape che. eka bAju arthamayI samAjaracanAne vakhoDe che to bIjI bAju tenI jaDone sIMce che. mATe ja sauprathama AjanI arthapradhAna banelI samajaracanAne badalavA icchanArA sAdhubhagavaMtoe jAhera samAraMbhomAM mUDIvAdIne pratiSThA to na ja ApavI joIe, paNa temane pASavA paNa na joIe. aMtamAM dAnano mahimA anero che. dAna ApavAmAM kadI pAchA na paDavuM. vinayapUrvaka yathAyogya dAna karatA rahevuM. dAna ApyA pachI mAlikIbhAva bilakula na lAvavo. zakya hoya to vidyAdAna Apo-apAvo. AvA dhanathI ja samAja saMskAralakSI banaze, sAmAjika jIvana sudharaze, bhaktibhAvano vikAsa thaze. * 200 bhag For Personal & Private Use Only Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c) jaina dharmano amUlya vAraso- ( amadAvAdasthita DaoN. rAmajIbhAI jenA sacitra hastaprato | dharmanA abhyAsu che. 2 DaoN. rAmajIbhAI ThA. sAvaliyA bho. je. adhyayana saMzodhana vidyA bhavana, gujarAtano kalA ane saMskRtino vAraso bhavya amadAvAdamAM che. enI vidyA-pravRttinA ghaDataramAM prAcIna | adhyApaka che. hastalikhita sacitra hastapratonuM bahumUlya pradAna che. ' tADapatra, kApaDa ane kAgaLa para lakhAyelA vividha viSayone lagatA hastalikhita ane sacitra graMthone graMthabhaMDAromAM jALavavAmAM Ave che. saurASTranuM valabhI I.sa. pamI sadImAM vidyAdhAma tarIke samagra bhAratamAM prakhyAta hatuM. AcArya devardhigaNi kSamAzramaNanI dekharekha heThaLa tamAma jaina Agama graMtho pustakarUpe valabhImAM lakhavAmAM AvyA. A bAbata bhAratIya vidyA pravRttinA ItihAsamAM noMdhapAtra che. caulukya vaMzanA be gurjara rAjAo siddhArAja jayasiMha ane kumArapALanA samayamAM gujarAtanI sAhityapravRttino madhyAhnakALa zarU thayo. siddharAje aneka graMthAlayo sthApI "siddhahema vyAraNa"nI seMkaDo prato lakhAvI. kumArapALe paNa ekavIsa jeTalA jJAnabhaMDAro sthApyA hatA. maMtrI vastupAle pATaNa, bharUca ane khaMbhAta ema traNa graMthabhaMDAro sthApyAnI vigato maLe che. uparokta jJAnabhaMDAromAMnI ekamAtra tADapatra para lakhAyelI udayaprabhasUrie racelI 'dharmAlyuSya' kAvyanI hastaprata hAla upalabdha che. - AvA hastalikhita graMthabhaMDAro rAkhavAnI prathA jaina samAjamAM vizeSa jovA maLe che. A graMthabhaMDAromAM jaina dharmane lagatA graMtho uparAMta kAvya, koza, chaMda, alaMkAra, jyotiSa, nATaka, zilpa, darzanazAstra vagere viSayaka samagra sAhityanA graMthono samAveza thato. gujarAtanA hastalikhita graMthabhaMDAromAM pATaNa, khaMbhAta ane amadAvAdanA bhaMDAro vadhu khyAti pAmela che. uparAMta vaDodarA, chANI, pAlanapura, kheDA, pAdarA, bharUca, surata, bhAvanagara, ghoghA, pAlitANA, lIMbaDI, jAmanagara, vaDhavANa kempa, mAMgaroLa vagere sthaLoe aneka nAnA-moTA graMthabhaMDAro AvelA che. ' - 261 - For Personal & Private Use Only Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C jJAnadhArA KO gujarAtanA hastaprata bhaMDAromAM prAcIna samayathI pATaNa vidvAno ane saMzodhako mATe eka tIrthasthAnarUpa banyuM che. ahIM bhaMDAronI saMkhyA 20 jeTalI hatI, paraMtu A bhaMDAro kAyama mATe jaLavAI rahe e hetuthI 1939mAM ''zrI hemacaMdrAcArya jJAnamaMdira" banAvAyuM, jyAM Azare 20 hajAra jeTalI hastaprato saMgrahAyelI che. 1 ''zrI hemacaMdrAcArya jJAnamaMdira' saMgrahamAM tADapatra para gujarAtI bhASAmAM lakhAyela zvetAMbara jaina saMpradAyanA graMtha 'nizithasUrNi'nI I.sa. 12mI sadInI sacitra hastaprata che. emAM eka patra para vartuLAkAramAM hAthInI savAranuM dRzya tathA mAlAdhArI strIonAM citro che, je apsarAo jaNAya che. ahIM 'kalpasUtra'nI suvarNa akSaromAM lakhAyela sacitra prata che, jenA dareka patra para alagaalaga citro che. eka patramAM kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya kumArapALane upadeza ApI rahelA najare paDe che. emAM lakSmadivInuM citra paNa che. prathama tIrthaMkara Adizvara bhagavAnanuM suMdara citra che. A pratamAM jaina sAdhvIo ane zrAvikAonAM citrA AlekhAyelAM che. A prata vi.saM. 1504 (I.sa. 1447-1448)mAM lakhAyelI che. A ja samayanI bIjI kalpasUtranI hastapratamAM jaina paraMparAmAM vatte-oche aMze pUjAtAM brahmazAMti cakSa ane lakSmadivInAM AkarSaka citro che. 'RSabhadevacarita'nI 13mI sadInI hastapratamAM RSabhadeva ane jaina yakSiNI cakrezvarInAM citro aneruM AkarSaNa UbhuM kare che. 'triSaSThizalAkApuruSacarita'nI pratanA chellA traNa patro upara hemacaMdrasUri, rAjA kumArapALa ane zrAvikA zrI devInAM manorama citro AlekhAyAM che. '"nAratnasAgara"nI hastaprata 13mI sadInI che, jemAM pArzvanAtha ane zrAvaka-zrAvikAonAM suMdara citro dorelAM che. kenvAsa para cItarela 'mahendrasUri svAgatapaTTa'mAM prathama trizalA mAtAne AvelAM cauda svapnonuM Alekhana che. tyAra pachI gAmanuM dazya, rAjAno darabAra, bajAra, topakhAnuM, hAthIkhAnuM vagerenuM AbehUba citraNa kareluM che. - ahIM jaLavAyela eka hastapratamAMnAM cAra citromAM - hemacaMdrAcAryane vyAraNano graMtha lakhavA mATe vinaMtI karato rAjA siddharAja, vyAkaraNa graMthane aMbADI para mUkIne pharatI yAtrA, pArzvanAthanuM maMdira ane vyAkaraNa graMthanI nakala meLavavA AnaMdaprabha upAdhyAyanI vinaMtI karatA karmaNa maMtrI vagere prasaMgonAM AbehUba citro dorelAM che. 232 For Personal & Private Use Only Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCC jJAnadhAra 02796 kApaDanA paTTa para 14mI sadImAM lakhAyela dharmavidhiprakaraNamAM sarasvatInuM suMdara citra che. 15mI sadImAM racAyela "paMcatArthIpaTTa cAMpAneramAM taiyAra thayo che jemAM sAta citro che. maMdiranA garbhagRhamAM sarSachatra dhAraNa karela pArthanAthajI, giranAra parvatanuM dazya, sametazikhara ane pAvAgaDha uparanAM mahAvIrasvAmI maMdiranAM citronuM manohara Alekhana che. A paTTa saMghavIpADAnA bhaMDAramAM Avelo che. khaMbhAtamAM hAla mukhya cAra hastaprata bhaMDAro che. pAyacaMdagacchano bhaMDAra, jJAnavimalasUrino bhaMDAra, nemisUrino bhaMDAra ane zAMtinAthano bhaMDAra. AmAM zAMtinAtha bhaMDAra samagra gujarAtamAM sahuthI samRddha ane mUlyavAna bhaMDAromAMno eka che. ahIM I.sa. 12mIthI 14mI sadI daramiyAna saMskRtamAM lakhAyela prAcIna ane durlabha tADapatrIya hastaprato che. gujarAtanI graMthastha laghucitra lAnA sahuthI prAcIna namUnA A bhaMDAranI tADapatrIya sacitra hastapratomAMthI maLe che. dazavaikAlika satranI laghuvRtti hastapratanA chellA patra paranA citramAM Asana para birAjamAna AcArya hemacaMdrAcArya jamaNA hAthamAM tADapatra dhAraNa karI potAnA ziSya mahendrasUrine pATha ApatA jaNAya che. mahendrasUrinI pAchaLa be hAtha joDIne Ubhela dADhIvALA gRhasthanI AkRti rAjA kumArapALanI che. A citra AcArya hemacaMdra ane rAjA kumArapALanA jIvanakALa daramiyAna dorAyeluM che. A prata 12mA saikAnI che. zAMtinAtha bhaMDAramAM saMgrahita neminAthacaritra'nI 13mI sadInI pratamAM jaina tIrthaMkara neminAtha, aMbikAdevI ane aMjalimudrAmAM zrAvaka-zrAvikAnAM citro dorAyelAM che. 12mI sadInI eka anya sacitra pratamAM be citro che, jemAMnA eka citramAM pavAsana para beThelA mahAvIrasvAmI ane bIjA citramAM tribhaMga avasthAmAM Ubhela caturbhuja sarasvatInuM suMdara citraNa thayeluM che. amadAvAdamAM devazAnA pADAnA bhaMDAramAM 'zrIpAlarAsanI I.sa. 182lmAM taiyAra thayela eka citrita hastaprata che. emAM vepAra mATe surata AvatAM vahANonAM citrAMkano AbehUba che. keTalAMka citromAM vRkSo-vanarAjionAM dazyo aMkti karelAM che. keTalAMka citromAM gIta-saMgIta ane nRtyonuM Alekhana kareluM che. puruSonA hAthamAM viNAnuM citraNa noMdhapAtra che. devazanA pADAnA dayAvimalajI bhaMDAramAM kalpasatra'nI 15mI sadInI sacitra hastaprata che. suvarNa akSaromAM lakhAyelI A pratimAM rAga " 263 For Personal & Private Use Only Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >C jJAnadhArA rAgiNIo jevAM saMgItazAstranAM tathA AkAzacArI, pAdacArI ane bhaumacArI jevAM bharatanATyazAstranAM rUponuM citrAMkana kareluM che. amadAvAdanA DahelAnA upAzrayamAM 'zrIpAlarAsa'nI hastaprata (i.sa. 18211822)nAM citra uttara gujarAtanI viziSTa grAmINa zailImAM AlekhAyAM che. puruSapAtronAM pAghaDI, lAMbI bAMyanAM aMgarakhAM, paTAdAra dhotiyAM ane khesanA Alekhana AkarSaka che. strIpAtro gherA vAdaLI raMganI oDhaNI ane lAla raMgano caNiyo dhAraNa karela darzAvAyAM che. citromAM pazu-pakSI ane vanarAjinuM Alekhana manohara che. A bhaMDAramAM 19mI sadInI eka'citrita jaina 'jJAnacaupAra' jaLavAyelI che. hiMdu ane jaina paraMparAmAM sAdhuo ane saMsArIo mATe je jJAnacaupAra taiyAra karAtI, emAM devalokanuM, sarpo ane sIDIonuM, navagrahonuM tema ja judIjudI jIvayonionAM citronuM Alekhana karavAmAM AvatuM. vividha prakAranA devaloka, svarga ane naraka tema ja mokSano khyAla ApatI jJAnacaupAra hiMdu paraMparAmAM paNa taiyAra karAvavAmAM AvatI, jemAM 84 koThAonuM Alekhana karAtuM. A 84 lAkha yonionuM prItaka manAtA. ujamaphoInI dharmazALAnA graMthabhaMDAramAM 14mI sadInI eka hastapratamAM mahAvIrasvAmInuM cyavana, janma, nirNANa, samavasaraNa vagere prasaMgonAM citro che. hAjA paTelanI poLamAM 'saMgrahaNIsatra' (i.sa. 1854-'55)nI eka citrita hastapratanI nakala jaLavAyelI che. emAM cakravartInAM 14 ratno, merU parvata ane dvIponuM Alekhana kareluM che. amadAvAdanA bho. je. adhyayana saMzodhana vidyA bhavananA myujhiyamamAM vedavedAMga, itihAsa, purANa, bauddha ane jaina sAhitya, bhakti vagere vividha viSayone lagatI hastaprato sacavAyelI che, jemAM kalpasatra, madhumAlatI kathA jevI, manohara citrovALI prato che. jaina sUrio ane sAdhuone tema ja saMghane yAtrA daramiyAna AmaMtraNa ApatuM eka vijJaptipatra (18mI sadI) saMgrahAyeluM che. emAMnI keTalIka hastaprato suMdara valabuTTAnI AkRtiothI zaNagArAyelI, koIka sonerI zAhIthI lakhelI, lAla, kALI zAhInA lakhANavALI che. lA. da. vidyAmaMdiramAM munizrI padmavijayajI mahArAja taraphathI bheTa maLela 264 K For Personal & Private Use Only Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OC C jJAnadhArA hastalikhita graMthono saMgraha che. ahIM 500thI vadhu jeTalI sacitra hastaprato che, jemAM 18mI sadInI 'kalpasUtra'nI eka hastapratamAM gajasavArInuM dazya najare paDe che. kAgaLanI keTalIka hastapratomAM bhagavAna tIrthaMkaronA jIvanaprasaMgo AlekhAyelA che. A ja saMsthAmAM Avela myujhiyamamAM thoDIka sacitra hastaprato saMgrahAyelI che, jemAM 'kalpasUtra'nI I.sa. 1470nI pratamAM kAlakAcAryanI kathAnA dazyamAM kAlaka ane zAhIne vArtAlApa karatAM darzAvAyAM che. bIjI pratamAM rAjAne dAna Apato batAvyo che, jenuM lakhANa suvarNAkSaramAM ane pArzvabhUmimAM vAdaLI raMganuM Alekhana che. 'vratAcArya kathA'nI hastaprata (I.sa. 1468)mAM zatruMjaya mAhAtmyanuM dRzya AkarSaka che. 'uttarAdhyAyana sUtra'mAMnA eka dazyamAM munizrI zrAvakane ghare vahoravA mATe gayelA enuM citraNa suMdara rIte kareluM che. 'mAdhavAnala kAmakandalA'nI pratamAM vikramAdityakAmasenanA yuddhanuM dazya kaMDAreluM che. 'caMdraprabhacarita'mAM caMdraprabhasvAmInA samavasaraNanuM dazya doreluM che. i.sa. 1583mAM lakhAyelI 'saMgrahaNI satranI hastapratamAM indrasabhAmAM nAca-gAnanuM dazya citrakAra goviMda dvArA cItaravAmAM Avela che. ahIM siddhacakra paTTanA keTalAka namUnAo jaLavAyA che, jemAM navapadane eka yaMtra svarUpe goThavela che. cAra pagathiyAM - jJAna darzana (zraddhA), cAritrya ane siddhi, tapamAMthI cAra siddhi-upAdhyAya, sAdhu, AcArya ane siddha, Ama ATha vastu prApta thatAM 'arihaMta' eTale ke mokSapadanI prApti thAya che. ahIM saMgrahAyela vijJaptipatramAM prathama maMgaLa cihno tathA aSTamaMgalanuM citra, nagaranuM Alekhana, sAdhumahArAjanA vyAkhyAnane citrAMkita karI, vigato lakhIne enA para saMghanA sabhyonA hastAkSara levAtA. mahArAjA sayAjIrAva gAyakavADanA samayamAM vaDodarA rAjyamAM hastalikhita graMthonI jAvaLaNI pratye UMDo rasa lIdhelo ane AvA graMthonA saMzodhana mATe vibhAga zarU karelo, je Aje prAcya vidyAmaMdira tarIke oLakhAya che, jemAM dareka prakAranA hastalikhita graMthono amUlya khajAno jaLavAyo che. I.sa. 1694mAM racAyelI 'mAnatuMga mAnavatI jainarAsa' nAmanI sacitra hastapratanA prathama citramAM rAjAnI savArInuM dazya che. hAthI para birAjamAna rAjA, pAchaLa maMtrIo ghoDA para beThela che ane AgaLanA bhAge DhAla-bhAlo laIne cAlatA 265 For Personal & Private Use Only Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)(c) jJAnadhArA SOON sainiko joI zakAya che. anya be citromAM rAjA maMtrIo sAthe maMtraNA karatA jaNAya che. vaDodarAnA haMsavijayajI saMgrahamAM kalpasUtranI 15mI sadInI hastaprata surakSita che. jenuM lakhANa sonerI zAhIthI lakheluM che. A hastapratamAM ATha citro ane 74 apratima kArIgarIvALI suMdara kinAro che. vaDodarA pAsenA chANI gAmamAM traNa jeTalA hastaprata saMgraho che. ahIMnA vIravijayajI saMgrahamAM odhaniyukti' graMthanI i.sa. 1161nI prata che, jemAM 16 vidyAdevIo, sarasvatI, lakSmI, aMbikA ane brahmazAMti yakSa maLI kula 21 citro jaina mUrtividhAnanI daSTie mahattvanAM che. iDaranA zeTha ANaMdajI maMgaLanI peDhInA hastaprata saMgrahamAM kalpasUtra ane kAlakathAnI 14mI ane 15mI sadInI sacitra prata che. tADapatranI prata para sonAnI zAhIthI citro dorelAM che. kalpasUtra'nA vadhumAM vadhu prasaMgo A pratamAM sthAna pAmyA che, jemAM amAMgalika, mahAvIrano janma, pArzvanAthano janma, nirvANa ane emanA yakSa-pakSI, RSabhadevanuM nirvANa vagere citro khUba AkarSaka ane manohara rIte AlekhAyAM che. lIMbaDInA jaina jJAnabhaMDAramAM I.sa. 1415-1416mAM racAyelI kalpasUtranI sacitra suvarNAkSarI hastaprata che. jAmanagaramAM kalpasUtra-kAlakakathA (I.sa. 1501)nI sacitra hastaprata che. ' kobA (gAMdhInagara)mAM mahAvIra jaina ArAdhanA maMdiranA kendramAM munizrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdiramAM hajAro hastaprata jaLavAyelI che. 'praznavyAkaraNa sUtrapATha' nAmanI hastaprata saMskRta, prAkRta ane hindI bhASAmAM saM. 1755mAM lakhAyelI, jemAM 22 citro che. AnaMdaghana covIsInI hastapratamAM covIsa tIrthakaronAM stavanonI racanA karelI che, jemAM kula 14 citro che. A prata 17mA saikAmAM lakhAyelI che. amadAvAdanA sArAbhAI navAbanA saMgrahamAM sUrimaMtrapaTa'nuM 14mI sadI jeTaluM prAcIna citra jaLavAyuM che. emAM pUrNa vikasita parva para beThela mahAvIrasvAmInA prathama ziSya gautamasvAmInuM citra najare paDe che. ahIMnA saMgrahamAM RSabhadevanA samavasaraNano 15mI sadInA madhyano eka paTTa ane jaMbudvIpano 16mI sadIno paTTa saMgrahAyelo che. For Personal & Private Use Only Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCC jJAnadhArA GOOG hastapratonI jALavaNI mATe vaparAtI pATalIo para laghucitro daSTigocara thAya che. muni puNyavijayajI saMgrahamAMnI eka pATalI para mahAvIrasvAmInA 27 bhavo paikI keTalAka bhavonuM citrAMkana najare caDe che. jaina dharmanI saciva hastapratomAMthI sAmAjika, dhArmika, ItihAsa, prAcIna gAmonA sthAnika itihAsa tema ja prAcIna-madhyakAlIna gujarAtanI saMskAra ane sAhitya pravRttio viza upayogI mAhitI maLe che. A jaina sacitra hastapratamAMnAM citro madhyakAlIna pazcima bhAratanI citrazailInA uttama namUnA pUrA pADe che. A zailInAM citro laghu-citro svarUpe maLe che. A laghucitronI zailInA namUnA khAsa karIne jaina ke jainAzrita lakhAyelA graMthonAM laghucitronA rUpamAM dorAyelA che. citronI A zailIne gujarAtanI zailI ke mAru-gurjara zailI paNa kahe che. Ama, gujarAtanA hastaprata saMgraho bhAratIya saMskRtinA bhavya vArasA samAna che. e vartamAnayuganA ane bhAvi peDhInA vidyAnA upAsakone mATe mahAmUlI mUDI che. A amUlya hastapratonI jALavaNI khUba ja kALajI mAgI le che. AvA prAcIna graMthone yathAvat rAkhavA mATe khAsa vaijJAnika paddhatio dvArA jaMturahita ane sApha rAkhavAnI prakriyA niyamita rIte thavI joIe. gujarAtanA tamAma hastaprata saMgrahomAM rakhAyela prAcIna hastapratonI vaijJAnika paddhatithI jALavaNI e sAcavaNI thAya to ja AvanAra varSomAM navI peDhI ApaNA kalA ane sAMskRtika vArasAne sAcavI zakaze, samajI zakaze. ' - AvA hastalikhita graMtho ane citro varSo pahelAM nAjuka padArtho para lakhAyelAM hovAthI teno vAraMvAra upayoga karavAthI ene nukasAna thavA saMbhava che. A nukasAna nivAravA vaijJAnika daSTie sahelI evI komyuTaranI madada levI joIe. A sAdhananI madadathI taiyAra thatI enI pratikRtio abhyAsIo ane saMzodhakone sahelAIthI upalabdha karAvI zakAya che. jemane A bhaMDAromAM sacavAyelI jJAnasaMpattinI paribhASA, lipi tathA anya saMketonuM jJAna che tene mATe A jJAnabhaMDAro divya khajAnArUpa che. saMdarbha gratho : 1. sAMDesarA bhogIlAla 'itihAsanI keDI', 1945, vaDodarA - itihAsa ane sAhitya, 1966, amadAvAda. 2. navAba sArAbhAI (saMpA. prakA.) jaina citra kalpadruma 1935, AmadAvAda. For Personal & Private Use Only Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSC jJAnadhAra 70 3. gujarAtano rAjakIya ane sAMskRtika itihAsa, graMtha-7, 1981 ane graMtha-8, 1984. bho. je. vidyA bhavana, amadAvAda, 4. "gujarAtanA graMthabhaMDAro" - gujarAta mAhitI khAtA (gu.rA.) dvArA 2001mAM taiyAra karela. 35 ema.ema.nI philma nimitte vividha graMthabhaMDAronI rUbarU mulAkAta vakhate tyAM jaLavAyela sacitra hastapratonI vigato sAmela karI che. u. Shah G. P., Treasurers of Jain Bhandaras, 1978, L.D. Indology, Ahmedabad. $. Savalia Ramji, 'Illustrated Jain Manuscripts Preserved in the Bhandaras and the Museums of Gujarat "Steps of Indology", 2009, B. J. Institute, Ahmedabad. karI che je WhkArI o saMta jana: - rozanI sarakArI tIra - 268 - For Personal & Private Use Only Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C jJAnadhArA devadravyanuM rokANa ane upayoga hiMmatalAla zAMtilAla gAMdhI pUrvaTrasTI : zrI goDIjI jaina derAsara, pAyadhunI, muMbaI. pUrvamaMtrI : zrI mahAvIra jaina vidyAlaya maMtrI : zrI jaina eNsosiyezana oNpha IMDiyA zrI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina dharmanA vahIvaTamAM eka atisaMvedanIya muddo che tema ja e aMge sarva sAmAnya rIte dvidhA pravarte che. derAsaromAM pratiSThA, prabhupUjA, prabhubhakti vagerenA caDAvAnI sarva Avaka devadravya gaNAya che ane teno upayoga mahAtmAo tathA zAstrakAronAM maMtavyo ane niyamo mujaba phakta jinAlayonA jIrNoddhAra mATe ja thaI zake. chatAM vartamAnamAM nUtana jinAlayonA nirmANamAM paNa karavAmAM Ave che. upayoga bAbata zAstro ke mahAtmAonAM maMtavyo svIkArya mAnIne vivAdathI dUra rahIe. agAunAM varSomAM devadravyanuM rokANa milakato ane makAnomAM thatuM hatuM, karavAmAM AvatuM hatuM tema ja baoNmbe pablika TrasTa eNkTa mujaba paNa e mAnya che. A aMge pa.pU. gItArthajJAnI gurubhagavaMto tathA TrasTIo paNa gaMbhIratAthI vicArIne yogya mArgadarzana ane preraNA Ape te prArthanA. prApta mAhitI mujaba ekalA mahArASTramAM derAsaronA dravyanA rUpiyA paccIsa hajAra karoDa karatAM vadhAre rakama beMkomAM phiksa DipojhiTomAM paDela che, jenI vyAjanI Avaka thAya che. beMko katalakhAnAM, mAMsa niryAta karanArAone paNa lono Ape che. jo A rakamanuM rokANa sAdharmika jarUriyAtamaMdo mATe sastA bhADAnI cAlIo, raheThANo bAMdhavAmAM karavAmAM Ave, jemAM mAlikI TrasTo-derAsaronI ja rahe ane beMka vyAja jeTalI Avaka paNa meLavI zakAya. kiMmatanA vadhArAno lAbha paNa derAsarone maLe. A ja rIte zikSaNa saMsthAomAM paNa thaI zake ane sAta kSetramAMnA sAdharmiko rA jaina zAsananI unnati mATe thaI zake tema ja devavANInuM paNa pAlana thaI zake. A aMge jJAnI-gItArtha gurubhagavaMto preraNA ane mArgadarzana Ape ane TrasTIo paNa yogya nirNayo laIne zAsana prasAra ane dharma prabhAvanAnA kArya karIne jaina zAsananI unnati aMge prabhuvANIne sArthaka kare. zAstrAjJA viruddha lakhAyuM hoya to micchA mi dukkaDama. 269 For Personal & Private Use Only Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnadhArA 0796 jainone laghumatInI mAnyatA bhArata sarakAranA rAjapatra gejheTa opha inDiyAmAM 27-1-2014, kendra sarakAranA Adeza anusAra bhAratamAM rahetA jainadharmIone dhArmika laghumatI zreNImAM mUkyA che. bhAratanA baMdhAraNanA bhAga-3nA phaMDAmeMTala rAITsa aMtargata ArTikala 29, 30 ane 31 anusAra bhAratanA alpasaMkhyakone je adhikAra ApavAmAM AvyA che te jaina samudAyane paNa maLe che jenI mukhya bAbato A pramANe che. * jaina dharmanI svataMtra rUpamAM kAyadesara mAnyatA pramANe, baMdhAraNa pramANe jaina samudAyanAM dharma, bhASA ane saMskRtinI kAyadesara rakSA karavAmAM Avaze. jainonAM dhArmika sthaLa, saMsthAo, maMdiro, tIrthakSetro, TrasTo sarakArIkaraNathI mukta raheze. tIrthasthaLo, jaina maMdiro, zaikSaNika saMsthAono vahIvaTa jaina samudAyanA hAthamAM ja raheze. upAsanA sthaLa adhiniyama 1991 tathA devasthAna adhiniyamananI pramANe sarakArI hastakSepamAMthI jaina maMdirone mukti. * jaina TrasTonI saMpatti para bhADA niyaMtraNa dhAro lAgu nahi paDe. * jaina dharma potAnI prAcIna (purAtattva) saMpatti ane dharmasthAnonuM rakSaNa karI zakaze, te mATe sarakArI sahayoga maLaze. jaina skUlomAM naitika, dhArmika abhyAsa karAvavAnI chUTa. jaino dvArA calAvAtI zaikSaNika saMsthAmAM 50% sITa jaina vidyArthIo mATe anAmata rAkhI zakAze. garIbInI rekhA nIce jIvatA parivArone dho. thI 12 ni:zulka zikSaNa vyavasthA. vyavasAya mATe ochA vyAjamAM lona. * jaina chAtrone kendra ne rAjya dvArA skolarazipa jainone vokezanala TreniMga sTAIphaMDa maLaze. * jainone mAsTara DigrI, Ph.D.vagere mATe videza abhyAsa mATe lonanA vyAjamAM sabasiDI. * sarakArI nokarInI parIkSA mATenuM niHzulka kociMga maLaze. * sarakArI nokarInI anAmatanA koI paNa lAbha laghumatIne maLatA nathI. laghumatInA koI paNa lAbha levA mATe TrasTa-saMsthA ke vyaktie nAma sAthe "jaina" zabda joDavo hitAvaha che. - 270 7 For Personal & Private Use Only Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IC jJAnadhArA 02796 saurASTrarakArI prANagurujena philosophikala enDa liTararI risarca senTara saurASTra kesarI pU. prANalAlajI mahArAja sAhebanI kRtaprabhAvanA viziSTa hatI. zAsagraMthonuM parizIlana, tADapatrIya graMthono saMgraha ane jALavaNI, zAstrabhaMDAro ane pAThazALAnI sthapanAmAM emanuM aneruM yogadAna hatuM. A saMbhanA pariprekSyamAM adhyAtmayoginI pU. lalitAbAI ma.sa.nAM vidvAna zikhyA pU. Do. tarulatAjInI preraNAthI saurASTrakesarI pU. prANagura jamazatAbdI samiti' muMbaInA sahayogathI gurudevanI smRti ciraMjIva rAkhavA pUjyazrInI janmazatAbdI prasaMge saMsthAe saurASTrakesarI prANagura jaina philosophikala eNnDa liTararI risarca senTaranI sthApanA karI che. senTanA uddeza A pramANe che:* jaina tattvajJAna ane sAhityanuM adhyayana, saMzodhana, saMpAdana ane prakAzana karavuM. * saMskRti, dharma ane adhyAtmanA sAhityanuM prakAzana karavuM. * jaina dharmanAM tattvonI vaijJAnika rIte rajUAta karavI. * prAcIna hastalikhita ane tADapatrIya graMthonuM saMzodhana ane pustakAlayanI pravRtti karavI. * jaina dharmane kendramAM rAkhI mAnavadharmanI pravRttino vikAsa karavo. * jaina sAhityanAM adhyayana ane saMzodhanano abhyAsa karatA vidyArthIone ziSyavRtti (skaoNlarazipa) ApavI. * jaina sAhitya jJAnasatranuM Ayojana karavuM. * vidvAno ane saMtonAM pravacanonuM Ayojana karavuM. * dharma ane saMskArano vikAsa ane saMvardhana thAya tevI zibira ane anya kAryakramonuM Ayojana karavuM. saMskAralakSI, sattvazIla ane ziSTa sAhityanuM prakAzana karavuM. * abhyAsa nibaMdha, vAcana (Paper Reading), lipi vAcana ane prAcIna jaina graMtho (Old Jain Manuscript) quilt. * jaina dharma para saMzodhana M.A. Ph.D., M.Phill), karanArAM jijJAsu, zrAvaka, saMta satIjIone sahayoga ane saMzodhita sAhityanuM prakAzana. * jaine prAcIna graMtho, citro, zilpa, sthApatyanA phoTAo vagerenI C.D. taiyAra karAvavI. * deza-videzomAM jaina dharma para parisaMvAda, pravacana-Ayojana, InTaraneTa para vebasAITa dvArA jaina tattvajJAna ane sAhitya viSayaka mAhitIno pracAra karavo. saurASTra kesarI prANagura ApanA sahayoganI apekSA sAthe jaina philosophikala enDa TrasTI ane mAnad saMyojaka liTararI ricarsa senTara guNavaMta baravALiyA aIma spiriTyuala senTara E-mail : gunvant.barvalia@gmail.com 022 - 42153545 - 271 17 _ _ For Personal & Private Use Only Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCC_jJAnadhArA bha yoga ma sarvamaMgalam Azrama, sAgoDiyA pAvana sAnidhya: pa.pU. gurujI munizrI bhAnuvijayajI mahArAja bhagavAna pArzvanAthajInuM derAsara. 'Atma ArAdhanA kendra' ekAMta, asaMga, mauna sAthe satzAstra * adhyayana, svAdhyAya ne dhyAna sAdhanA dvArA AtmaArAdhanA arthe sAdhu-sAdhvIjIo, saMto ane mumukSuonI sAdhanAmAM sAnukULa suvidhAo pUrI pADatuM Adarza sthaLa. sAttvika bhojanAlaya. zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika dhyAnakendra : svAdhyAya ane samUha dhyAna mATe. zrI kezara dhyAnakakSA : dhyAna mATe svataMtra kuTiro. *zrImad rAjacaMdrajInuM jIvanadarzana, vIMtarAga vijJAna ane bhAratIya tattvajJAnanI vistRta samajaNa ApatuM kendra. *. oNDiToriyama : sAdhakonA AdhyAtmika vikAsa mATe oNDiyo vijhyuala thiyeTara. * sabhyajJAna prasAraNa yojanA : AdhyAtmika pustaka prakAzana. * Azrama mukhapatra : 'parama tattva' prakAzana. * sadbhuta abhyAsa vartuLa : 5. gurujInI vANInuM pustaka dvArA prakAzana, dhyAnazibironuM Ayojana. * buniyAdI mAdhyamika tAlIma zALA, kaoNmpyuTara zikSaNa kendra, chAtrAlaya, pustakAlaya, pAThyapustaka bhaMDAra, svanirbhara prAthamika zALA. mobAIla meDikala vAna ane prAthamika Arogya kendra. nUtana kumuda gauzALA. vAnaprastha ArAdhanA kendra : vRddhone rahevAnI sagavaDa. //////// 272 For Personal & Private Use Only Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NOCNC jJAnadhArA OOOO C arhama spiricyuala senTara saMcAlita SKPG jaina philosophikala eNnDa liTararI risarca senTara muMbaI dvArA Ayojita sarvamaMgala Azrama sAgoDiyA ane hemacaMdrAcArya uttara gujarAta yunivarsiTI DipA. oNpha jainolaoNjI pATaNa, prerita jainasAhitya jJAnasatra - 11 tA. 5, 6, 7 eprila, 2014 prApta zodhapatro - nibaMdho ane sammati patronI yAdI saMgha zreSThIo : * zrI maganalAla harilAla dozI (pramukha : a. bhA. ve. sthA. jaina kaoNnpharansa) * zrI prANalAla zeTha (vekarIvALA) (pramukha : bRhada muMbaI sthA. jaina mahAsaMgha) *zrI pravINabhAI koThArI (goMDala saMpradAya saMrakSaNa samiti) * zrI caMdrakAMtabhAI zeTha (pramukha : rAjakoTa sthAnakavAsI jaina raoNyala pArka saMgha) * zrI kizorabhAI koraDiyA (visAzrImALI jaina samAja pUrva-pramukha-TrasTI-rAjakoTa) *zrI camanalAla vorA (pUrvapramukha : sthA. jaina saMgha, hiMgavAlA lena, ghATakopara) * zrI sI. DI. mahetA (pramukha : zrI jaina keLavaNI maMDaLa - muMbaI) * zrI yazvina kApaDI (pUrvapramukha : jaina soziyala grupa inTaranezanala pheDarezana) * zrI hiMmatabhAI gAMdhI (pUrvaTrasTI : goDIjI jaina derAsara, pAyadhunI - muMbaI) *zrI zAMtilAla DI. jaina (maMtrI : kesaravADI jaina tIrtha, cennaI) * zrI yogezabhAI bAvIzI (sAMghANI sthA. jaina saMgha, ghATakopara-pUrvaTrasTI) * zrI saMjayabhAI koThArI (me. TrasTI zrI navakAra sAravAra kendra - amadAvAda) *zrI bAbulAla sI. zAha (caeNramaeNna pArzvanAtha jaina phAunDezana - amadAvAda) * zrI khImajIbhAI chADavA (TrasTI : tAradeva sthA. jaina saMgha - muMbaI) * zrI harSadabhAI ke. zAha (TrasTI : AtmAnaMda jaina sabhA - bhAvanagara) 273 For Personal & Private Use Only Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCC jJAnadhArA OO vidvatavaryo : * padmazrI DaoN. kumArapALa desAI (amadAvAda) - DaoN. sAgaramala jaina (ema.pI.) * pro. DaoN. Ara. ela. godArA (vAIsa cAnselara hemacaMdrAcArya, u. gu. yuni. - pATaNa) * pro. DaoN. dIpubA devaDA (pro. vAIsa cAnselara hemacaMdrAcArya, u. gu. yuni.-pATaNa) * samaNI caritra prajJAjI (vAIsa cAnselara jaina vizvabhAratI - lADanuM) * zrI surezabhAI gAlA (muMbaI) * DaoN. kokilAbahena zAha (muMbaI) * DaoN. razmibhAI jhaverI (muMbaI) * DaoN. dhanavaMta zAha (muMbaI) * DaoN. zekharacaMdra jaina (amadAvAda) * DaoN. abhaya dozI (muMbaI) * DaoN. utpalA modI (muMbaI) * DaoN. razmibahena bhedA (muMbaI) * DaoN. binodakumAra tivArI (rojharA-bihAra) * DaoN. chAyAbahena zAha (amadAvAda) * DaoN. rekhAbahena vorA (muMbaI) * DaoN. pravINabhAI zAha (amadAvAda) * DaoN. sejala zAha (muMbaI) * * DaoN. phAlgunIbahena jhaverI (muMbaI) * DaoN. kAMtibhAI bI. zAha(amadAvAda) * DaoN. zrIdhara aMdhAre (amadAvAda) * DaoN. pArvatIbahena khIrANI (muMbaI) * DaoN. dIkSA sAvAla (ANaMda) * su. zrI madhurIbahena mahetA (muMbaI) *zrI maNilAla gAlA (muMbaI) * DaoN. rAmajIbhAI sAvaliyA (amadAvAda) *zrI surebhAI paMcamiyA (muMbaI) * zrI prakAzabhAI zAha (muMbaI) * bInAbahena gAMdhI (muMbaI) * DaoN. rAjezabhAI pArekha(amadAvAda) * DaoN. darzanA daphatarI (muMbaI) * DaoN. narendra bhaMDArI (amadAvAda) * DaoN. uttamasiMha (kobA) DaoN. reNukAbahena poravAla (muMbaI) * DaoN. ratanabahena chADavA (muMbaI) * DaoN. bhAnumatI zAha (satrA) (muMbaI) * DaoN. madhubahena baravALiyA (muMbaI) * DaoN. nileza dalAla (muMbaI) *zrI cetanabhAI zAha (bhAvanagara) *zrI pannAlAla zAha (muMbaI) * DaoN. ramaNabhAI pArekha (amadAvAda) *zrI harSadabhAI saMgharAjakA (laMDana) * DaoN. ratana parImu (amadAvAda) *zrI kanubhAI zAha (kobA) saMyojaka : guNavaMta baravALiyA E-Mail : gunvant.barvalia@gmail.com: e M : 09820215542 jinAjJA viruddha kaMIpaNa pragaTa thayuM hoya to trividhe micchAmi dukkaDama. 274 For Personal & Private Use Only Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nara ne nA ja Abha ArAdhanA kenA [li[WHIM BIHARI INITIAL Atma ArAdhanA kendra kezathasthAnaka kezara dhyAna kakSA oDiTorIyama For Personal & Private Use Only www.jamendrary.org Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaya rIpatra bhara vItarAga vijJAna kendra vItarAga vijJAna kendramA caturmukhI paramAtmAnI pratimA www.jainelibratosa Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdhyAtmika saMkulanuM pravezadvAra vanaprastha ArAdhanA kendra education Imom national For Personal & Private Use Only Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara buniyAdI vidyAlaya gurukuLa cation international For Personal & Private Use Only www.jainelib Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIvI zo bAvo zULI thANA che jahA sUI paDiA na viNassai / tahA jIve rasutte saMsAre na viNssai / / Just as a threaded needle does not get lost even when it falls on the ground, Similarly the soul with knowledge of scriptures is not lost in the world of birth and death. jema doro parovelI soya paDI jAya to paNa khovAI jatI nathI, tema zrutajJAnI jIva saMsAramAM rakhaDato nathI. (uttarAdhyayana sUga, 29-59) vidyAM cAcidyAM ca yastad vedomayaM saha avidhayA mRtyu tItvAM vidhayAmRtamaznute / vidhA ane avidhA baMne sAthe ane yathArthataH jANe che te avidhA dvArA mRtyu tarI jAya che ane vidyA dvArA amRtane pAme che. - izopaniSada : 11 jJAnI ke ajJAnI jana, sukha du:kha rahita na koi; jJAnI vede gheryathI ajJAnI vede roI, - zrImad rAjacaMdra For Pelsom Private Use Only