Page Text
________________
OMMC જ્ઞાનધારા OTOO હો જાતા થા. ઉસ મેં ઉલ્લેખ હૈ કિ ચાતુર્માસિક પૂર્ણિમા એવં પર્યુષણ કે અવસર પર દેવતાગણ નદીશ્વર દ્વીપ મેં જાકર અટાત્ત્વિક મહોત્સવ મનાયા કરતે હૈ. દિગમ્બર પરમ્પરા મેં આજ ભી આષાઢ, કાર્તિક ઔર ફાલ્ગન કી પૂર્ણિમા (ચાતુર્માસિક પૂર્ણિમા) કે પૂર્વ અષ્ટાબ્લિકા પર્વ મનાને કી પ્રથા છે. લગભગ આઠવી શતાબ્દી સે દિગમ્બર સાહિત્ય મેં ઇસ કે ઉલ્લેખ મિલતે હૈ. પ્રાચીનકાલ મેં પર્યુષણ આષાઢ પૂર્ણિમા કો માનાયા જાતા થા ઔર ઉસકે સાથ હી અષ્ટાબ્દિક મહોત્સવ ભી હોતા થા. હો સકતા હૈ કિ બાદ મેં જબ પર્યુષણ ભાદ્રશુક્લ ચતુર્થી/પંચમી કો મનાયા જાને લગા તો ઉસ કે સાથ ભી અદ-દિવસ જડે રહે ઔર ઇસ પ્રકાર વહ અટ-દિવસીય પર્વ બન ગયા. - વર્તમાન મેં પર્યુષણ પર્વ કા સબસે મહત્ત્વપૂર્ણ દિન સંવત્સરી પર્વ માના જાતા હૈ. સમવાયાંગ કે અનુસાર આષાઢ પૂર્ણિમા સે એક માસ ઔર બીસ રાત્રિ પશ્ચાત્ અર્થાત્ ભાદ્રપદ શુકલ પંચમી કો પર્યુષણ-સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ કર લેના ચાહિએ. નિશીથ કે અનુસાર પચાસવીં રાત્રિ કા ઉલ્લંઘન નહીં કરના ચાહિ. ઉપવાસપૂર્વક સાંવત્સરિક પ્રતિકમ્રણ કરના યહ શ્રમણ કા આવશ્યક કર્તવ્ય તો થા હી, લેકિન નિશીથચૂર્ણિ મેં ઉદયન ઔર ચડપ્રદ્યોત કે આખ્યાન સે ઐસા લગતા હૈ કિ વહ ગૃહસ્થ કે લિએ ભી અપરિહાર્ય થા. લેકિન મૂલ પ્રશ્ન યહ હૈ કિ યહ સાંવત્સરિક પર્વ કબ કિયા જાય ? સાંવત્સરિક પર્વ કે દિન સમગ્ર વર્ષ કે અપરાધોં ઔર ભૂલ કા પ્રતિકમ્રણ કરના હોતા હૈ, અતઃ ઇસકા સમય વર્ષાન્ત હી હોના ચાહિયે. પ્રાચીન પરમ્પરા કે અનુસાર આષાઢ પૂર્ણિમા કો વર્ષ કા અન્તિમ દિન માના જાતા થા. શ્રાવણ વદી પ્રતિપદા સે નવ વર્ષ કા આરમ્ભ હોતા થા. ભાદ્રશુક્લ ચતુર્થી યા પંચમી કો કિસી ભી પરમ્પરા (શાસ્ત્ર) કે અનુસાર પર્વ કા અન્ત નહીં હોતા. અતઃ ભાદ્રશુક્લ પંચમી કો સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ કી વર્તમાન પરમ્પરા સમુચિત પ્રતીત નહીં હોતી. પ્રાચીન આગમ મેં જો દેવસિક, રાત્રિક, પાક્ષિક, ચાતુર્માસિક ઔર સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ કા ઉલ્લેખ હૈ ઉનકો દેખને સે ઐસા લગતા હૈ કિ ઉસ અવધિ કે પૂર્ણ હોને પર હી તત્ સમ્બન્ધી પ્રતિક્રમણ (આલોચના) કિયા જાતા થા જિસ પ્રકાર આજ ભી દિન કી સમાપ્તિ પર દૈવસિક, પક્ષ કી સમાપ્તિ પર પાક્ષિક, ચાતુર્માસિક કી સમાપ્તિ
* ૧૪૦
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005605 |
| Book Title | Gyandhara |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Gunvant Barvalia |
| Publisher | Saurashtra Kesari Pranguru Jain Philosophical and Literary Research Centre |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 284 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 6 MB |