________________
OCC જ્ઞાનધારા GOOGO વ્યવસ્થા થી ઔર એક નગર-વિશેષ કી પરિસ્થિતિ વિશેષ પર આધારિત થિી. સમ્ભવતઃ યદિ કાલકાચાર્ય ભી દુસરે વર્ષ જીવિત રહતે તો સ્વયં ભી ચતુર્થી કો પર્યુષણ નહીં કરતે. ઉનકે શિષ્ય વર્ગ ને ઇસે ગુરુ કા અન્તિમ આદેશ માન કર ચતુર્થી કી પરમ્પરા કી હો, પરંતુ ઇસમેં પરિવર્તન કરના આગમ વિરુદ્ધ નહીં હૈ. યહ તર્ક કિ ઐસા કરને મેં એક દિન કી આલોચના ઉચિત નહીં હૈ ર્યો કિ હમ આલોચના ૩૬૦ દિન કરતે હૈ, જબ કિ વર્ષ મેં ૩૫૪ દિન હી હોતે હૈ. પુનઃ અધિક માસ વાલે વર્ષ મેં ૩૮૪ દિન હોતે હૈ, ક્યા ઇસ મેં ૨૪ દિન કી આલોચના શેષ રહ જાતી હૈ? યહ સબ વિચાર યુક્તિસંગત નહીં હૈ. ઇસી પ્રકાર આગમ ગ્રન્થ કો છોડકર ૧૫વીં-૧૬વી શતાબ્દી કે આચાર્યો કે ગ્રન્થોં કો આધાર માન કર વિવાદ કરના ભી ઉચિત નહીં હૈ. પુનઃ નિશીથચૂર્ણિ કે અનુસાર ચતુર્થી અપર્વ તિથિ હૈ; અતઃ ભાદ્રશુક્લા પંચમી કો ક્ષમા પર્વ કા મૂલ દિન ચુન લિયા જાવે. શેષ દિન ઉસકે આગે હોં ચા પીછે, યહ અધિક મહત્ત્વ નહીં રખતા હૈ – સુવિધા કી દષ્ટિ સે ઉન પર એક આમ સહમતિ બનાઈ જા સકતી હૈ. ભાદ્રશુક્લા પંચમી કો દિગમ્બર પરમ્પરા કે અનુસાર ભી ક્ષમાદિવસ હૈ હી, અતઃ ઇસ દિન પર સંપૂર્ણ જૈન સમાજ એક હો સકતા હૈ. જહાં તક ક્ષય યા વૃદ્ધિ તિથિ કા પ્રશ્ન હૈ “ક્ષયે પૂર્વા વૃદ્ધે ઉત્તરા” કે ઉમાસ્વાતિ કે સિદ્ધાંત કો માન્ય કર લિયા જાવે. અધિક માસ કે પ્રસંગ પર યા તો લૌકિક પંચાંગ કે અનુસાર અધિક માસ ગૌણ માન જાયે અથવા ફિર આગમિક આધાર પર આષાઢ યા પૌષ માસ કી હી વૃદ્ધિ માની જાય. યહી કુછ સૂત્ર હૈ જિન કે આધાર પર એકતા કો સાધા જા સકતા હૈ.
સંદર્ભ સૂચિ: (૧) નિશીથચૂર્ણિ, ૩૨૧૭ (૨) જીવાભિગમ-નન્દીવર દ્વીપ વર્ણન (૩) ભગવતી આરાધના, ગાથા ૪૨૩ (૪) વહી ગાથા ૪૨૩ કી ટીકા, પૃ. ૩૩૪ (૫) દશલાક્ષણિક વ્રતે ભાદ્રપદ માસે શુક્લે શ્રી પંચમી દિને પૌષધ કાર્ય:- વ્રતતિથિનિર્ણય, પૃ. ૨૪. ડૉ. સાગરમલજી,ફોન: ૦૭૩૬૪૨૨૨૨૧૮. મો: ૦૯૪૨૪૮૭૬૫૪૫.
- ૧૪૬
છે
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org