________________
પણ આવી જ દશા હતી. થોડા સમય સુધી ગુરુશિષ્ય બંને મુક્તકંઠે રડતા જ રહ્યા. અંતરમાં આગ હતી, આંખોમાં આંસુ હતાં. વાદળી વરસી જતા આકાશ જેમ નિરભ્ર બની જાય, એમ ગુરુ-શિષ્ય વચ્ચે મૌનની મુદ્રામાં જ જાણે ઘણી ઘણી વાતો-ખુલાસાઓ થઈ જતાં બંને એકદમ નિઃશંક બની ગયા, કલંકિત એ ભૂતકાળ ભુલાતો-ભૂંસાતો ચાલ્યો અને સમર્પણની કીર્તિગાથા ગાતો નવો જ ઇતિહાસ સુવર્ણાક્ષરે અંકિત થવા માંડ્યો.
વાતે વાતે ગુરુના હૈયેથી એવો અંતર્નાદ રેલાતો જ રહ્યો કે, વત્સ! તું આજ પછીની આવતીકાલે ગુરુ કરતાં સવાયા શિષ્ય રૂપે આચાર્યપદે પ્રતિષ્ઠિત-અભિષિક્ત બનીને મારું પણ નામ રોશન કરી શકીશ. ઇતિહાસ સાખ પૂરે છે કે, કુલપતિના આ અંતર્નાદ સાવ સાચા સાબિત થયા. કેમ કે ગુરુસમર્પિત આ શિષ્ય લક્ષ્મણ જ આગળ જતાં ભવિષ્યમાં રામાનુજાચાર્યનાં નામે-કામે ભારતમાં વિખ્યાત થયા.
८
સંસ્કૃતિની રસધાર : ભાગ-૪
