________________
ભગા'તરીકે ઓળખાતા એઓ “ભગવાનલાલ'તરીકેની વિખ્યાતિ કઈ રીતે વર્યા? એ જાણવા જેવું છે. એ જાણકારી મેળવીશું, તો એ સનાતન સત્યનો આપણને સાક્ષાત્કાર થવા પામશે કે, જો વિષયની રસરુચિ બીજા તરીકે માનવીના જીવનમાં, મનમાં કે વચનમાં ધરબાઈ હોય, એ જ અનુકૂળ સંજોગો મળતા સિદ્ધિમાં પલટાઈને દુનિયાને દિંગ કરી જતી હોય છે.
સાધારણ પરિવારમાં જૂનાગઢ ખાતે જન્મેલા એક બાળકનું નામ તો “ભગવાન' પાડવામાં આવ્યું હતું. થોડા મહિના સુધી તો સૌ એને ભગવાનના નામે જ બોલાવતા રહ્યા. પણ એ જ્યાં નિશાળમાં દાખલ થયો અને ભણવા કરતાં ભટકવામાં જ વધુ સમય ગાળતો ગયો, ત્યાં જ સૌ એને “ભગો'ના નામે વગોવતા રહ્યા. નિશાળમાં પલાંઠી લગાવીને બેસવા કરતાં લાઠી લઈને આસપાસ ઘૂમતા જ રહેવાની “રખડપટ્ટી એને સદી ગઈ, ત્યારે સગાંવહાલાં તથા સ્વજનોએ પણ ભણવા માટેના ઘોંચપરોણા કરવા માંડી વાળીને ભગાને ભગાની રીતે જ જીવવા દેવાની છૂટ આપી દીધા જેવું વલણ અપનાવ્યું, એથી રખડપટ્ટીના એના “શોખમાં શોધખોળની રસરુચિ ઉમેરાઈ અને એથી જંગલમાં ફરતાં ફરતાં એની નજર જૂનાં શિલ્પ, ખોદકામ કરતાં બહાર આવેલી સાવ સામાન્ય જણાતી ચીજો, ભગ્નાવશેષો જેવા ભંગારને શૃંગાર સમો ગણીને એનો સંગ્રહ કરવામાં જ તલ્લીન રહેવા માંડી.
ઘરને જાણે વખાર સમજીને જ ભગાએ જ્યારે આવો ભંગાર ઘરઆંગણે ઠલવી દેવા માંડ્યો, ત્યારે એક દિવસ માતા અને મોટા ભાઈએ જરા કરડાકીથી ભગાને ઠપકાર્યો કે, ભગા! ભટકી ભટકીને તેં આ બધું શું ભેગું કરવા માંડ્યું છે. આ કંઈ કચરો ઠલવવાની વખાર નથી, આ તો રહેવાનું ઘર છે. માટે તું આવો ભંગાર ભેગો કરતો જ રહીશ, તો એ ભંગારની સાથે તનેય ઘરવટો આપીને ઘરમાંથી બહાર કાઢી મૂકવો પડશે. માટે તારે આ ઘરમાં રહેવું હોય, તો હવેથી આવો ભંગાર ભેગો કરવાનું માંડી વાળ.
:
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૪
