________________
મળ્યા બાદ જ હક્કનેય સ્વીકારવાની નીતિમત્તાનો નેજો, આર્થિક ભીસ હોવા છતાં ગોપાલે જે રીતે અણનમતા સાથે ધારણ કરી જાણ્યો હતો અને એને ફરકતો જ રાખવાની દઢતા જાળવી જાણી હતી. એ દઢતા તો કરોડ કરોડ કીર્તિવાદને પાત્ર હતી.
આ ઘટના કઈ રીતે બનવા પામી હતી, એ પણ જાણવા જેવું છે : સાતારા નગરમાં ગોખલેની નામના-કામના એ કારણે ફેલાયેલી હતી કે, જે ધંધામાં ઈમાનદારી જાળવી જાણવી ખૂબ જ દોહ્યલી ગણાય, એવો ધીરધારનો ધંધો અણિશુદ્ધ ઈમાનદારી જાળવીને તેઓ કરતા હતા. એમની છાપ એવી હતી કે, ગણ્યા કે લખ્યાલખાવ્યા વિના પણ એમની પેઢીમાં લાખોની થાપણ મૂકી દેવામાં આવે, તો અડધી રાતે પણ દૂધે ધોઈને એ પાછી મળી જ જાય. આવી છાપ હોવાથી એમની પેઢીમાં થાપણ મૂકીને થાપણદારો નિશ્ચિત બનીને ઊંઘી જતા.
ગોખલેની નીતિ-રીતિ એવી હતી કે, પોતાની પેઢીમાં થાપણ મૂકવા માટે સામેથી કોઈને કહેવું નહિ, જે કોઈ સામેથી મૂકવા આવે, એને પણ અન્યત્ર મૂકવાની ભલામણ કરવી. આમ છતાં એનો આગ્રહ ટાળી શકાય એવો ન હોય, તો જ થાપણ સ્વીકારવી, તેમજ લેખિત રૂપે નોંધણી કર્યા વિના ન રહેવું. એમની આવી આબરૂથી જ આકર્ષિત બનીને એક વાર વિશ્વાસરાવે એમની પેઢીમાં પગ મૂક્યો.
વિશ્વાસરાવની એ જાતની ભાવના હતી કે, ૫૦ હજારની મૂડી થાપણ રૂપે સુરક્ષિત પેઢીમાં મૂકીને પછી યાત્રાર્થે નીકળવું. આ ભાવનાની પૂર્તિ માટે વિશ્વાસરાવ સીધા જ ગોખલેની પેઢીમાં પહોંચી ગયા. એમણે મક્કમતાપૂર્વક એવી ભાવના વ્યક્ત કરી કે, તીર્થયાત્રાનો મનોરથ તો મેં સેવ્યો છે, પણ આની સફળતાનો આધાર એકમાત્ર તમે જ છો, જો ૫૦ હજારની થેલી થાપણ રૂપે સ્વીકારવાની તમે તૈયારી દર્શાવો, તો જ હવે પછી તીર્થયાત્રાનો કાર્યક્રમ આગળ વિચારી શકાય.
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૪
