________________
થઈ કે, તેઓ થાપણને પાછી લેવા ન આવ્યા, ત્યારે મને ચિંતા થઈ કે, તેઓ થાપણની વાત ભૂલી ગયા કે શું ? એમની શોધ કરતાં કરતાં એક દહાડો મને એમના પુત્ર ગોપાલનો ભેટો થઈ ગયો, ત્યારે જ મને એ દુઃખદ સમાચાર જાણવા મળ્યા કે, યાત્રાએ ગયેલા વિશ્વાસરાવ યાત્રા પૂર્ણ કરીને સાતારા પાછા આવે, એ પૂર્વે યાત્રા દરમિયાન જ એમની જીવનયાત્રા પર પૂર્ણવિરામ મુકાઈ ગયું હતું. આ સાંભળીને એક બાજુ મને દુ:ખ થયું, તો બીજી બાજુ એ વાતનો આંનદ થયો કે, ૫૦ હજા૨ની થાપણ એના માલિકને હું હવે પહોંચાડી શકીશ. એથી મેં ગોપાલને કહ્યું કે, હવે થાપણ લઈ જવાના તમે અધિકારી છો. માટે ૫૦ હજારની તમારા પિતાની થાપણ લઈ જઈને મને બોજમુક્ત બનાવવા વિનંતી. બોલો, રાજવી! હવે આ થેલીના અધિકારી ગોપાલ ખરા કે નહિ ?
ગોખલેના આ પ્રશ્નના પડઘા શમે, એ પૂર્વે જ ગોપાલ ઊભો થઈ ગયો. એણે પોતાની વાત રજૂ કરતાં કહ્યું કે, ‘રાજવી! ગોખલેની આ વાતને મારે ખોટી નથી માનવી, પણ મારા પિતાજીએ ૫૦ હજારની થાપણ ગોખલેને ત્યાં મૂકી, એનો કોઈ પુરાવો તો મને મળવો જોઈએ ને? થાપણ અંગે પિતાજી મને કંઈ જ કહી ગયા નથી. આ વિષયમાં ગોખલેને ત્યાં ચોપડામાં કોઈ નોંધ જોવા મળતી નથી, એમ મારે ત્યાંના ચોપડા પણ આ વાતની સાખ નથી પૂરતા. બેમાંથી એકની પાસે પણ આનો કોઈ લેખિત પુરાવો હોત, તો હજી જુદી વાત હતી. બાકી આવા એક પણ પુરાવા વિના ગોખલેની વાતને સાવ સાચી માનીને મારાથી એ થાપણ પ૨ નજ૨ પણ કેમ કરી શકાય? આમ કરવાથી મારી નીતિમત્તા નંદવાયા વિના રહે ખરી ? માટે આ થાપણની થેલી પર મારો અધિકાર તો કઈ રીતે ગણાય?’
ગોપાલની આ વાત સાંભળીને સભામાં પથરાયેલું આશ્ચર્ય અને અહોભાવનું વાતાવરણ ઓર ગાઢ બન્યું. અણહક્કનું જતું કરવાની ગોખલેની આ મનોવૃત્તિ જો લાખ લાખ ધન્યવાદને પાત્ર હતી, તો પુરાવો
સંસ્કૃતિની રસધાર : ભાગ-૪
૨૦
