________________
ડાકુનાં આ વચનો માત્ર હોઠમાંથી જ નીકળ્યાં ન હતાં, પણ હૈયાના ઊંડાણમાંથી પ્રગટેલા નાભિ-નાદ સમાં હતાં. આવી પાકી પ્રતીત થતાં જ બધા જુવાનિયા નિશ્ચિત બની ગયા. પોતાની સામે પ્રતીક્ષાભરી આંખે અને અંતરે તાકી રહેલા એ ટોળાને ઉદ્દેશી ડાકુએ કહેવા માંડ્યું. ' “જુવાની દીવાની છે. દીવાની ન બનતી યુવાનીમાં જે શાણો રહી નથી જાણતો, એનું જીવતર કેવું ઝેર બની જાય છે, એનો તાગ પામવો હોય, તો બીજે ક્યાંય જવાની જરૂર નથી. હું જ એનો જીવતો નાદર નમૂનો પૂરો પાડી શકે એમ છું'
યુવાનિયાઓના મગજમાં હજી એ બેસતું ન હતું કે, ડાકુના મોઢામાંથી શબ્દોની વાટે આવું અમૃત ઝરી શકે! એકીટસે પોતાને સાંભળી રહેલા ટોળાને જોઈને ડાકુના મનમાં એવો વિશ્વાસ જાગ્રત થઈ ગયો કે, ધાર્યા કરતાં પણ સારું પરિણામ આવશે. એણે વાતનું વહેણ આગળ લંબાવ્યું : “જુવાની મારા માટે દીવાની બની ગઈ, એનાં કડવાં ફળ ભોગવવાનો વારો આજે મારે આવ્યો છે. જેથી નથી તો હું શાંતિથી સૂઈ શકતો કે જાગ્રત રહી શકતો. ભયની ભૂતાવળોએ મારી ચોમેર એવો ઘેરો ઘાલ્યો છે કે, આ રીતના લઘરવઘર લેબાશમાં મારે બહાર નીકળવું પડે છે. માત-પિતા, ભાઈ-ભાંડુ, પત્ની-પુત્ર આદિ પરિવારની વાડી લીલીછમ હોવા છતાં આજે નમાયા-નબાપા-નોંધારા જેવી કફોડી હાલતમાં હું જો મુકાયો હોઉં, તો આ માટે એક માત્ર દોષિત તરીકે મને મારી જાત જ જણાય છે. જેથી જાત અનુભવ દ્વારા તમારા જેવા નવલોહિયા યુવકોને હું ચેતવી દેવા માંગું છું કે, તમારે બધાએ તો સ્વયં પ્રકાશિત રહીને જગતને જાગ્રત રાખવાનું કર્તવ્ય અદા કરવાનું છે. તમે જો અત્યારથી જ આ રીતે રઝળપાટ અને રખડપટ્ટીમાં જ જુવાની વેડફી નાખશો, તો પછી તમારા દુર્ભાગ્યમાં આખી જિંદગીને રડતાં રડતાં જ વેંઢારવાનો વસમો વખત આવશે. માટે તમે મને વચન આપો કે, આજની આ પળથી જ જીવતરને તારાજ બનાવતી રખડપટ્ટીને રામ રામ કરીને,
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૪
૪૭.
