________________
“ઉઘાડી રાખજો બારી”ના ગીત ગાયક
દુઃખી-દર્દી કે ભૂલેલા કોઈ માર્ગવાળાને વિસામો આપવા ઘરની ઉઘાડી રાખજો બારી .......... ગરીબની દાદ સાંભળવા અવરના દુઃખને દળવા તમારા કર્ણ-નેત્રોની ઉઘાડી રાખજો બારી..
આ ગીતપંક્તિની રચના ભાવનગર જેવા રાજયના દીવાન તરીકેની જવાબદારી વહન કરનારી કોઈ વ્યક્તિ-શક્તિએ કરી હશે, એમ કોઈ કલ્પી-માની શકે ખરું ? નહિ જ ને. તો અંતરના આરસની તક્તી પર લખી-કોતરી લઈએ કે, આ ગીતના રચયિતા ભાવનગર રાજ્યના દીવાન પ્રભાશંકર પટ્ટણી હતા. માત્ર ગાવા-ગવડાવવા માટે જ આ ગીત રચાયું ન હતું, આ જાતની પરગજુ વૃત્તિ-પ્રવૃત્તિ ધરાવનારા પટ્ટણીનું જીવન જ જાણે આ પંક્તિ રૂપે પડઘાતું હતું. આદર્શ શિક્ષક, ઊંડા ચિંતક અને સંવેદનશીલ વ્યક્તિત્વના વાહક પટ્ટણી માત્ર ભાવનગરના દીવાન અથવા તો કોઈ રાજ્યના ગવર્નર તરીકે જેટલા સુપ્રસિદ્ધ અને શ્રદ્ધેય હતા, એટલા જ માન-અપમાનને ઝાઝું મહત્ત્વ આપ્યા વિના સામાને સહાય ને સધિયારો પૂરો પાડનારા પરગજુ તરીકે પટ્ટણી વધુ સુપ્રસિદ્ધ હતા.
પટ્ટણીના કેટલાક જીવન-પ્રસંગો પર દૃષ્ટિપાત કરીશું, તો ચોક્કસ એવી પ્રતીતિ થવા પામશે કે, સાચે જ પટ્ટણીજી વડલાના આવા વિસામા સમા તેમજ ઘર ઉપરાંત અંતરની પણ બારીઓ ઉઘાડી રાખનારા વિશાળ હૈયું ધરાવનારા મુઠ્ઠી ઊંચેરા માનવી હતા.
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૪
