________________
આ ઘટના બન્યા બાદ તો મોતીનાં માનપાન કેઈ ગણાં વધી ગયાં. એની જેમ શિવાજી પ્રત્યેની મોતીની વફાદારીની માત્રા-યાત્રા પણ વૃદ્ધિંગત બનતી જ રહી. કોઈ વાર શિવાજી માંદગીના ભોગ બને અને ખાવા-પીવાની અરુચિના કારણે એમને લાંઘન થઈ જાય, તો મોતી પણ શિવાજીની પથારીની પાસે ને પાસે જ ખાધાપીધા વિના બેઠો રહે. ઘણા માણસો એને ખવરાવવા મથે, પણ એ મથામણ મિથ્યા જ ઠરે. આ રીતની મોતીની વફાદારીની વાતો જેમ જેમ ફેલાવો પામતી રહી, એમ એમ મોતીને જોવા માટે આવનારા લોકોની સંખ્યામાં વધારો થતો જ ગયો.
વર્ષો બાદ શિવાજી બીમાર પડ્યા અને બીમારીએ ગંભીરરૂપ ધારણ કર્યું, ત્યારે શિવાજીની સેવામાં સજ્જ સ્નેહીઓ કંઈ ચોવીસે કલાક તો ખડે પગે હાજર ન રહી શકે. પણ મોતી જ એક એવો વફાદાર સેવક સાબિત થયો કે, જે શિવાજીની શય્યાની આસપાસ ચોવીસે કલાક ખડે પગે હાજર રહેતો હોય, એટલું જ નહિ, શિવાજી ભોજન ન કરે, તો મોતી પણ ખાવાનું ટાળતો. એ ગંભીર બીમારીમાં વૈદ્યો-હકીમો પણ શિવાજીને સ્વસ્થ ન બનાવી શક્યા. અને ગોઝારી એક ઘડી-પળ એવી આવી કે, શિવાજીનો જીવનદીપ બુઝાઈ જવા પામ્યો.
એ પળે મોતીના મુખ પર અતિગંભીર ગમગીની છવાઈ જવા પામી. એ જોઈને સૌને એવી આશંકા જાગી ઊઠી કે, આ ગમગીની મોતીના જીવનદીપને તો ઓલવી નહીં નાખે ને? આ જાતની આશંકા અંતે કોઈ ને કોઈ રીતે સાચી ઠરી. મોતીનો આયુષ્ય દોર એટલો કાચો નહતો કે, એ અકાળે તૂટી જાય.
શિવાજીના દેહને અગ્નિ સંસ્કારિત કરવા ચિત્તા જ્યારે પ્રજ્વલિત બની ઊઠી, ત્યારે શિવાજીની પાછળ પોતાના પ્રાણની આહુતિ આપવા મોતીએ એ ચિતામાં ઝંપલાવી દેવાનો પ્રયત્ન કર્યો. આની ગંધ રાજસેવકોને આવી જતાં એમણે મોતીને પકડી રાખીને સુરક્ષિત સ્થાને મૂકવાનો પ્રયત્ન કરી જોયો, પણ અંતે એ સેવકોની નજર ચૂકવીને મોતી
સંસ્કૃતિની રસધાર : ભાગ-૪
૧૧૮
