________________
બની ઊઠતાં. મંદિરોમાં આરતી ટાણે ઘંટનાદ થાય અને મસ્જિદોમાં બાંગ પુકારાય, એમાં તો વાંધો કોણ ઉઠાવે? -
હિન્દુ-મુસ્લિમ વચ્ચે વાંધાજનક મુદ્દો એક એ જ હતો કે, આરતી અને બાંગનો સમય એક જ ન હોવો જોઈએ. કાં પહેલાં આરતી ઊતરે, કાં પહેલાં બાંગ પુકારાય. વાંધામાં સાંધો કરવા માટેનો આ ઉપાય તો ઉભયને સ્વીકાર્ય જ હતો, પણ આ પછી સવાલ એ ઊભો થયો કે પોતપોતાના સમયમાં પરિવર્તન કોણ કરે? રજનું ગજ થઈ જતાં બંને પક્ષ પોતપોતાના આરતી અને બાંગના સમયમાં પરિવર્તન કરવા દ્વારા નાના બાપના બનીને પીછેહઠ કરવા તૈયાર ન હતા. એથી આરતી અને બાંગ એકી સાથે જ થતા અને આ અંગે અરસપરસ સંઘર્ષ જેવું વાતાવરણ પણ સરજાતું રહેતું.
ઉભયપણે જે ડાહ્યા આગેવાનો હતા, એ વાતનું વતેસર થાય, એવી સ્થિતિને ટાળવા મંત્રણા કરવા એકત્રિત થયા. બંને પક્ષના આગેવાનોને એવી ખાતરી થવા પામી કે, આપણે આ વાત અને વાદને વિવાદ બનતાં ટાળી શકવા સમર્થ નથી, માટે બાપુ સમક્ષ જઈને બધી વિગત રજૂ કરીએ, તેમજ બાપુ જે નિર્ણય આપે, એને સહર્ષ સ્વીકારવા વચનબદ્ધ બનીએ. મંત્રણાની ફલશ્રુતિ રૂપે એવો નિર્ણય કરીને બંને પક્ષ ઊભા થયા કે, બાપુ સમક્ષ ઉપસ્થિત થઈને આપણે બંનેએ આપણું મંતવ્ય રજુ કરી દેવું કે, અમે વિવાદિત બાબતમાં આ જાતનો નિર્ણય ઇચ્છીએ છીએ.
બાપુ ભગતસિંહજી પર બંને પક્ષને વિશ્વાસ હોવાથી બંને પક્ષના આગેવાનોએ બાપુ સમક્ષ ઉપસ્થિત થઈને વિવાદની પૂર્વભૂમિકા જણાવ્યા બાદ વિવાદને મૂળથી જ નાબૂદ કરવા એ જાતની માંગણી મૂકી કે, આરતી અને બાંગનો સમય એક જ હોવાથી આ વિવાદ એ રીતે ચગ્યો છે કે, હવે સંવાદ ન સધાય તો ક્યારે સંઘર્ષ ભડકી ઊઠે એ ન કહી
૮૦
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૪
