________________
એમણે ખીસામાંથી સો સોની બે નોટ મળી આવતાં તરત જ એને આપી દીધી. અને કહ્યું કે, અત્યારે તો આટલા જ રૂપિયા ખીસામાં છે, વધારે રકમની જરૂર હોય તો મળવા આવજો.
એકદમ તોછડી રીતે ઔચિત્ય-વિવેકનો સરાસર ભંગ કરીને “પટ્ટણા” શબ્દથી સંબોધનારને પણ આ રીતે મદદ કરનારા પ્રભાશંકર પટ્ટણીને સાથેના મિત્રે સાશ્ચર્ય પૂછ્યું કે, આવું તોછડાઈભર્યું વર્તન કરનારને વળી બસો રૂપિયા જેવી મદદ કરવાનું કારણ ? જવાબ મળ્યો : ભાવનગર રહેનારો આ મારી પ્રજાનો જ એક અંશ છે. એના શબ્દો ભલે તોછડા હોય, પણ મારા પરની ભક્તિ અને મદદ મળવાના વિશ્વાસમાં તો મને જરાય ખામી નથી જણાતી. માટે આવાને અણીના અવસરે તો મદદ કરવી જ જોઈએ ને? આ બિચારો ગામડિયો હોવાથી કોઈ ભૂલનો ભોગ બને, પણ દીવાન તરીકે તો મારાથી આને તરછોડવાની ભૂલ તો ન જ કરી શકાય ને ?
માન-અપમાનને બહુ મહત્ત્વ આપ્યા વિના દુઃખીને વિસામો આપવાની પરગજુ વૃત્તિ દાખવનારા પ્રભાશંકર પટ્ટણીનું આ જાતનું જીવનપાસું જોઈને તો એ મિત્રનું મન મહોરી ઊઠ્યું.
ભાવનગરના રણીધણી બાપુ ભાવસિંહજીનું રાજ્ય તપતું હતું, ત્યારનો આ એક પ્રસંગ છે. બાપુને એક વાર ડાંગ જિલ્લામાં આવેલા ધરમપુરમાં જવાનું થયું. પોલો-રમતના શોખીન હોવાથી બાપુ ઘોડેસવાર બન્યા. ઘણી ઘણીવાર આ રમતમાં બાપુ જીતી જતા હતા, પણ આ વખતે વિધિના વળાંક વિચિત્ર-વિપરીત નીવડ્યા. રમત શરૂ થયાને થોડોઘણો સમય થયો, ત્યાં જ બેલેન્સ ગુમાવતાં બાપુ ઘોડા પરથી નીચે પડી ગયા. મૂઢ માર વાગવાથી થોડી જ વારમાં બેભાન બની ગયેલા બાપુના સમાચાર ભાવનગર પહોંચતાંની સાથે જ સમગ્ર સૌરાષ્ટ્ર ચિંતામગ્ન બની ગયું.
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૪
૫૧
