________________
જામી રહેલા રંગમાં ભારે ભંગ પાડતા આ શબ્દો સાંભળીને સૌ સન્ન થઈ ગયા. રિંગમાસ્ટરને વિશ્વાસ જ ન હતો કે, બોંઝો હવે પાગલપનથી મુક્તિ મેળવી શકે. એમણે સામેથી એવી જ રાડ પાડતાં કહ્યું કે, હજારો રૂપિયા પાણીની જેમ વહાવી દેવા છતાં જ બોઝોને અમે ડાહ્યો બનાવી શક્યા નથી, એ બોઝો કંઈ આ રીતના તમારા આત્મવિશ્વાસથી જ ડાહ્યો થઈ જાય, એ વાતમાં કંઈ માલ નથી. હજારો રૂપિયાની ટિકિટો ખરીદીને આ મેદની “હાથી હત્યા'નો ખેલ નિહાળવા તલપાપડ છે. હવે બંદૂકની અણીએ આવી ગયેલી ગોળી છૂટે એટલી જ વાર છે. આ દશ્ય જોવા સૌ અધીરા બન્યા છે. માટે રંગમાં ભંગ પાડવા જેવી તમારી આ વાતો હું સાંભળવા માંગતો નથી. એથી પાગલ હાથીને ડાહ્યો બનાવી દેવાની આવી ગાંડી વાતો કરવી રહેવા દો અને અમને અમારો ખેલ ભજવી લેવા દો.
કિપલિંગ તો જાનના જોખમે જ કૂદી પડ્યા હતા. એમણે પોતાની વાત બીજી રીતે દોહરાવી : હું તમારો ખેલ અટકાવવા માંગતો નથી. પણ પહેલા મને મારો આ એક ખેલ ભજવી લેવા દેવાની તક આપો, એટલી જ મારી માંગણી છે. મારે જે કંઈ ઉપાયો અજમાવવાના છે, એ આ પાગલ હાથીના પાંજરામાં પ્રવેશીને જ અજમાવવાના છે. માટે એક વાર મને પાંજરામાં પ્રવેશવાની છૂટ આપો, માની લો કે, હું સફળ નથી જ થવાનો, તો આ પ્રેક્ષકોને તો એક વધુ તમાશો જોવા મળશે. આ બધા તો હાથીની હત્યા જોવા જ ભેગા થયા છે, પણ પાગલ હાથી દ્વારા મારી હત્યા પણ આ લોકોને જોવા દેવા માંગતા હો, તો મને એક વાર આ પાંજરામાં પ્રવેશ કરવાની તક આપવી જ પડશે.
હાથીના સાથી બનવા સજ્જ એ સાહસવીરના લાગણીભર્યા આ શબ્દો પ્રેક્ષકોના દિલને અપીલ કરી ગયા. એથી પ્રેક્ષકોમાંથી જ પ્રચંડ પોકાર ઊઠ્યો: હાથીની હત્યાનો ખેલ પછી જોઈશું, પહેલા એ જોવાની અમારી ઉત્સુક્તા છે કે, આ સાહસવીર કઈ કરામતથી હાથીને ડાહ્યો
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૪
