________________
સમાચાર ભારતીય-સંસ્કારોથી સુવાસિત કિપલિંગના કાને અથડાતાં એમના કાને કંપારી અનુભવી અને એમનું દયાળુ દિલ દ્રવી ઊઠ્યું. ભારતના વસવાટ દરમિયાન એમણે હાથીના જીવન અંગે પણ અભ્યાસાત્મક દૃષ્ટિકોણથી ઘણી ઘણી જાણકારી મેળવી હતી, એથી એમના અંતરમાંથી એક એવો આત્મનાદ જાગ્યો કે, મોતના મોંમાં ધકેલાઈ જનારા હાથીના સાથી બનીને તારે એને ઉગારી લેવો જ જોઈએ. હાથી અંગેની તારી જાણકારી જો અત્યારે કામ નહિ આવે, તો ક્યારે કામ આવશે?
કીપલિંગને થયું કે, ભારતીય-વાતાવરણની તીવ્ર યાદ આવી જવાના કારણે જ બોંઝામાં પાગલતા આવી હોવી જોઈએ, એથી દવાદારૂ નહિ, એની પાગલતા દૂર કરવાનો ઉપાય એની સ્મૃતિને સંતોષવી, એ જ હોવો જોઈએ. હું આ અંગે પ્રયત્ન કરું, તો કદાચ મારી આ છેલ્લી ચાવીથી બાંઝાનાં ભાગ્યદ્વાર સડાક કરતાં ખૂલી જાય, તો ખૂલી જાય. માટે મારે અવિલંબે સરકસના મેદાનમાં પહોંચી જઈને હાથીના સાથી બનવાની આ તક જાન પર જોખમ તોળી લઈને પણ ઝડપી જ લેવી જોઈએ. આમાં હું સફળ થઈશ, તો અમેરિકાને એક નવો જ ભારતીય સંદેશ સાંભળવા મળશે કે, કોઈને મારવા ભેગા થયેલા હજારો-લોકો કરતાં બચાવવા કૂદી પડનાર એકની તાકાત વધુ ગણાય.
હાથી-હત્યા જ્યાં શો-ખેલની ઢબે થવાની હતી, એ મેદાનમાં કિપલિંગ પહોંચી ગયા. મેદાન હકડેઠઠ ભરાઈ ગયું હતું. સૌની આંખો લોહીના લાલરંગને જોવા તલપાપડ હતી. બંદૂકમાંથી ક્યારે ગોળી છૂટે, એની જ રાહ જોવાતી હતી. ત્યાં અચાનક જ રંગમાં ભંગ પાડતી કીપલિંગની રાડ સંભળાઈ! થોભો,થોભો. એક મિનિટ થોભો! બોઝોને હું બચાવી લેવા માંગું છું. મને વિશ્વાસ છે કે, હું બોઝોને પાછો ડાહ્યોડમરો બનાવી શકીશ. માટે એની પાગલતા દૂર કરવાનો ઉપાય અજમાવવાની એક તક મને મળવી જ જોઈએ.
૩૦
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૪
