________________
મુખમાં હોમાઈ ગયા વિના નહિ જ રહે. સહુની આવી ધારણાને ધૂળધાણી કરતું એક દશ્ય નજર સમક્ષ જ પ્રત્યક્ષ હોવા છતાં આવું બની શકે, એમ માનવા કોઈનું મન માનતું ન હતું.
કીપલિંગ પાંજરામાં પ્રવેશીને હાથીને પંપાળવા માંડ્યા અને પાગલપનને ફગાવી દઈ એ બોઝો ડાહ્યોડમરો અને સાવ શાંત બની ગયો. જાણે એ પાગલ હતો જ નહિ, એની વૃત્તિ-પ્રવૃત્તિ જોઈને કપલિંગ કૂદકો મારીને એની પર સૂંઢના સહારે ચડી બેઠા. રિંગ માસ્ટરનો રોફ
જ્યાં સાવ નિષ્ફળ નીવડ્યો, ત્યાં મહાવત જેવી વહાલભરી વર્તણૂકને ધારણાતીત સફળતા સાંપડવા પામી હતી. બોઝો પર સવાર થઈને કિપલિંગે જ્યારે ગજગતિએ પાંજરામાં જ બે-ત્રણ ચક્કર લગાવ્યાં, ત્યારે હજારો પ્રેક્ષકો આશ્ચર્યથી નાચી ઊઠ્યા. ત્યારના માહોલમાં મહાલતા પ્રેક્ષકોને પણ એમ લાગવા માંડ્યું કે, હાથી જો હત્યાનો ભોગ બન્યો હોત, તો કદાચ આવો માહોલ જોવા-અનુભવવા ન જ મળ્યો હોત!
સૌથી વધુ આનંદ તો સાહસવીર કિપલિંગના ચહેરા પર ઉછાળા મારી રહ્યો હતો, ત્યારે આશ્ચર્યની આ જાતની અનુભૂતિ પામનારા રિંગ માસ્ટરના મોઢેથી એવો પ્રશ્નપ્રવાહ વહી રહ્યો કે, આવું શક્ય બન્યું જ કઈ રીતે? કઈ જાતનાં મંત્રતંત્ર માન્યામાં ન આવે, એવો ચકચારભર્યો આ ચમત્કાર સરજી ગયાં? શું હવે બોઝોનું આ ડહાપણ કાયમ ટકશે?
અમેરિકાના વાસી કિપલિંગના મુખેથી કલ્પી ન શકાય, એવો જવાબ સરી પડ્યો કે, હું તો નિમિત્તમાત્ર પણ નથી, આ ચમત્કારના સંપૂર્ણ યશની ભાગીદારી જો કોઈનાય ભાલે અંકિત કરી શકાય, એમ હોય તો તે એકમાત્ર ભારતીય-ભૂમિના ભાલે! ઠીંક ઠીક વર્ષો સુધી ભારતની ભૂમિ પર વસવાનું મને સૌભાગ્ય સાંપડ્યું હતું. એથીય આગળ વધીને ત્યાંની સંસ્કૃતિથી હું થોડોઘણો પણ સુવાસિત બની શક્યો હતો અને કહી શકું કે, એ સુવાસ હજી આજેય તાજી જ છે. ત્યારે મેં હાથીના વિષયની પણ ઊંડી જાણકારી મેળવી હતી. એના આધારે બોંઝોની વિગત
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૪
