________________
સ્વભાવ એ બૂચિયાને મૌન ન રાખી શકે. અને એના ભસવાનો અવાજ સાંભળીને લોકો જાગી ગયા વિના ન જ રહે. પછી ચોરો કઈ રીતે ચોરી કરી શકે? પણ ચોરો બીજી દિશામાંથી આવ્યા હોવાથી બૂચિયાને ચોરોનો કોઈ અણસાર ન મળી શક્યો. એથી ચોરોને ફાવટ મળી જવા પામી, થોડાઘણા દરદાગીનાની લૂંટ ચલાવીને ચોરો ભાગી છૂટ્યા. શેઠ એટલા અંશે ભાગ્યશાળી હતા કે, ચોરેલા મુદ્દામાલ શેઠની હવેલીથી થોડાક દૂર આવેલા અવાવરા પ્રદેશમાં જ દાટી દઈને નાસી જવાનો વિચાર ચોરોને આવ્યો હતો. રાતે આ રીતે થયેલી ચોરીની ઘટનાનો
ખ્યાલ આવતાંની સાથે જ શેઠને બૂચિયો સાંભરી આવ્યો. કોઈના સગડ પારખવાની કળાનો કસબ બૂચિયાને સિદ્ધ હતો. એથી શેઠનો સંકેત સમજી જઈને ચોરોનું પગેરું શોધતો શોધતો એ કૂતરો જે પ્રદેશમાં ચોરોએ મુદ્દામાલ દાટ્યો હતો, ત્યાં આવીને અટકી ગયો. એ અવાવરી જગા તાજી ખોદાઈ હોય, એમ જણાતું હતું. એથી શેઠને એમ લાગ્યું કે, અહીં જ ચોરોએ ચોરીનો મુદ્દામાલ દાટ્યો હોવો જોઈએ. શેઠે એ જમીન ખોદાવવા માંડી, તો થોડી જ વારમાં ચોરાયેલા દરદાગીના મળી જવા પામ્યા. આથી શેઠના આનંદનો પાર ન રહ્યો.
શેઠને એવો વિચાર આવ્યો કે, બૂચિયો જો આ રીતે વહારે ન ધાયો હોત, તો આ બધા જ દરદાગીના લૂંટાઈ જાત. ખરેખર આ બધું પાછું મળી જવા પામ્યું, એ ઉપકાર બૂચિયાનો જ ગણાય, એટલે ચારણ દેવાણંદ પણ એટલો જ ઉપકારી ગણી શકાય. આ ઉપકાર-ઋણને અદા કરવું હોય, તો ધીરેલા પૈસા મળી ગયા, એમ માનીને મારે બૂચિયાને સામેથી ચારણના ઘરે પાછો મોકલી આપવો જોઈએ.
શેઠને આવો વિચાર આવતાં જ એમણે મનોમન નક્કી કરી નાખ્યું કે, ચારણ પાસેથી ધીરેલા પૈસા હવે મારાથી ન જ સ્વીકારાય, એટલું જ નહિ, આ કૂતરાને પણ હવે એના માલિકથી અળગો ન રાખી શકાય. માટે એક ચિઠ્ઠી ગળે બાંધીને આ કૂતરાને મારે વહેલી તકે ચારણના નેસ
४०
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૪
