________________
ગોખલે દ્વારા પોતાની રીતિ-નીતિ જણાવવામાં આવી, ત્યારે એને કાને ધર્યા વિના જ એકમાત્ર વિશ્વાસના આધારે જ વિશ્વાસરાવે ગોખલે પર વિશ્વાસ મૂકી દેતાં કહ્યું કે, મારે આવા કોઈ નીતિ-નિયમો જાણવા નથી. મને તો તમારી ઈમાનદારી પર જ પૂરો વિશ્વાસ છે. માટે સ્વીકારી લો, આ રૂપિયા ૫૦ હજારથી ભરેલી થાપણની થેલી! આ અંગે મારે કોઈ સહી પણ નથી કરવી કે નથી લેવી. જેને ઈમાનદારી પર પૂરો વિશ્વાસ ન હોય, એ જ લખાણ કે સહીના આવા લફરામાં પડે.
આ જાતનો જેને આંધળો ગણાય, છતાં આના જેવો દેખતો બીજો કોઈ ન હોઈ શકે, એવો વિશ્વાસ ગોખલે પર મૂકીને થાપણની એ થેલી આપવાપૂર્વક વિશ્વાસરાવે જ્યાં ઊભા થઈને ચાલવાની તૈયારી કરવા માંડી, ત્યારે ગોખલેએ કહ્યું કે, લખાણ હું લખું, પછી તમે સહી તો કરતા જાવ. ત્યારે સહી કરવા દ્વારા થોડોક પણ અવિશ્વાસનો અભાસ વ્યક્ત કરવાની વૃત્તિથી અળગા રહેવા વિશ્વાસરાવે કહ્યું કે, મને પૂરો વિશ્વાસ છે, પછી સહીની જરૂર જ શી છે ? આમ કહી ચાલતા થયેલા વિશ્વાસરાવને ગોખલેએ જતાં જતાં સલાહ આપી કે, કંઈ નહિ હવે ઘરે જઈને ચોપડામાં આ લખાણ તો કરી જ લેજો. જેથી ભવિષ્યમાં કોઈ પ્રશ્ન ઊભો થવા ન પામે.
ગોખલેની આ સલાહને પણ સાંભળી-ન સાંભળી કરીને વિશ્વાસરાવ ઘર ભણી ચાલતા થઈ ગયા. ઘરે ગયા બાદ આ શાણી સલાહને અમલમાં મૂકીને થોડાઘણા અંશેય અવિશ્વસ્ત થવા એમનું મન ન માન્યું, અને કોઈ પણ જાતની નોંધ પોતાના ચોપડામાં ટપકાવ્યા વિના જ થોડા દિવસો બાદ તેઓ યાત્રાર્થે ચાલી નીકળ્યા. આ વાતનો ઉલ્લેખ પરિવાર કે પુત્ર સમક્ષ કરવાની પણ એમને આવશ્યકતા ન જણાઈ. આ ભૂલનાં બે જાતનાં દુષ્પરિણામ આવવાની શક્યતા હતી. ભવિષ્યમાં વિશ્વાસ રાવની ગેરહાજરીનો લાભ લઈને કાં ગોખલે થાપણ પચાવી પાડવાની લોભાંધતાનો ભોગ બને, પણ આ તો જોકે શક્ય જ ન હતું અથવા તો
૨૨
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૪
