________________
પછી પણ વધુ પોલાણ સંભવિત જણાયું, એથી આ પોલાણના પડદા પાછળનું રહસ્ય જાણવાની તાલાવેલી ભગા પાસે એ છિદ્રની આસપાસની જમીન ૫૨ થોડુંક ખોદકામ કરાવી ગયું. એ ખોદકામ જરાક ઊંડુ જતાં જ અંદર કોઈ ગુફા જેવું સ્થાપત્ય ધરબાયું હોય, એમ લાગતાં ભગો એકદમ હર્ષિત બનીને નાચી ઊઠ્યો. શોધખોળના એના શોખને આજે અણધારી જ સફળતા મળવા પામી હતી, એનો આનંદ એના હૈયામાં સમાતો ન હતો. એણે ઘરે આવીને મોટા ભાઈ સમક્ષ ‘બગાસું ખાતાં ખાતાં મોંમાં પતાસું આવી પડ્યા' જેવી આ સિદ્ધિની વાત કરતાં, મોટા ભાઈ પણ આશ્ચર્યચકિત બનીને એ સિદ્ધિ નિહાળવા પહોંચી ગયા. જંગલના એ પ્રદેશમાં થયેલા ખોદકામની ભીતરમાં ગેબી ગુફા જેવું સ્થાપત્ય નિહાળીને એઓ પણ નાચી ઊઠ્યા અને ભગાની પીઠ થાબડવા ઉપરાંત તેઓ જાતે પણ એ ખોદકામમાં જોડાયા, એથી થોડાક વધુ ખોદકામના પ્રભાવે એકદમ સ્પષ્ટ ગુફાનું દર્શન થતાં જ, આજ સુધી નજરમાંથી સાવજ ફેંકાઈ ગયેલા ભગાને એમની નેહભરી નજર નવડાવી રહી.
ભગાના ભાવિ અંગે સતત સચિંત રહેતા મોટા ભાઈને એક એવો વિચાર આવી ગયો કે, જો પુરાતત્ત્વ ખાતા સાથે ભગાને જોડી દેવામાં આવે, તો આનું ભાવિ ઉજ્જવળ બની ગયા વિના ન રહે. એમણે ભગા આગળ પોતાના મનની આ વાત રજૂ કરી. પણ ભગો તો પોતાની દુનિયા છોડવા માંગતો જ ન હતો, અલગારી જેવી રખડપટ્ટીની સ્વતંત્રતા છોડીને પુરાતત્ત્વખાતાની દીવાલો વચ્ચે કેદી જેવું જીવન ગુજારવું, એને ક્યાંથી પસંદ પડે?
મોટા ભાઈ કોઈપણ હિસાબે ભગાનું ભાવિ સુરક્ષિત કરી દેવા માંગતા હતા, એમણે સમજાવ્યું કે, તારા રસ અને રુચિને પુષ્ટ બનાવે, એવું જ પુરાતત્ત્વનું આ ખાતું છે. તું એમાં જોડાઈ જઈશ, પછી તો આના કરતાંય ચડિયાતી સિદ્ધિઓ તને સામેથી વરવા સ્વયંવરા બનીને
સંસ્કૃતિની રસધાર : ભાગ-૪
૧૭
