________________
निरुक्त कोश
२६३. १३६०. विणीयकरण (विनीतकरण)
विशेषतः संयमयोगेषु नीतानि करणानि मनोवाक्कायलक्षणानि येन स विनीतकरणः।
(व्यभा ४/२ टी प ४०) जो करण-मन, वचन और काया को विशेष रूप से संयम
में नियोजित करता है, वह विनीतकरण है। १३६१. विण्णत्ति (विज्ञप्ति) विशेषेण ज्ञापनं विज्ञप्तिः ।
(नंटी पृ ४३) ___विशेषरूप से प्रकट करना विज्ञप्ति/विज्ञान है । १३९२. विण्णाण (विज्ञान)
विविहं विसिट्ठौं वा णाणं विण्णाणं । (आचू पृ १३५)
विविध एवं विशिष्ट प्रकार का ज्ञान विज्ञान है। विनायति जेण तं विण्णाणं ।
(आचू पृ १३६) जिससे विशेष रूप से जाना जाता है, वह विज्ञान है। १३६३. विण्णात (विज्ञात) विविहं विसिटुं वा णातं विण्णातं। (सूचू २ पृ ३३२)
जो विविधता या विशिष्टता से ज्ञात है, वह विज्ञात है। १३६४. विण्णायग (विज्ञायक) विविधं-अनेकधा जानातीति विज्ञायकः। (नंटी पृ ३)
जो विविध प्रकार से जानता है, वह विज्ञायक है। १४६५. वितद्द (वितर्द) विविधं तदतीति वितर्दः।
(आटी प २५२) जो विभिन्न प्रकार से हिंसा करता है, वह वितर्द/हिंसक
१३६६. वितिगिच्छा (विचिकित्सा)
वीति-विशेषेण विविधप्रकारैर्वा चिकित्सामिप्रतिकरोमि निराकरोमि गर्हणीयान् दोषान् इति विचिकित्सामि ।
(स्थाटी प २०८)
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org