________________
માર્ગદ્વાત્રિંશિકા|પ્રસ્તાવના
કલ્યાણના અર્થી માટે આ બંને માર્ગ શ્રદ્ધેય છે તે માર્ગને સર્વવિરતિધર સાધુઓ સેવે છે.
શ્લોક-૫માં જૈનાગમ કેવું વિશિષ્ટ છે તે બતાવતાં કહ્યું કે જૈન આગમનો ‘અનેકાંત’ તે મુખ્ય સિદ્ધાંત છે, તેથી આગમમાં સર્વથા નિષેધ અથવા સર્વથા વિધિ નથી જણાવી પરંતુ લાભનો આકાંક્ષી વણિક જેમ આવક-જાવકની તુલના કરે તેમ તેમ લાભાકાંક્ષી સાધુ પ્રવૃત્તિના વિષયમાં આય-વ્યયની તુલના કરી અધિક લાભ હોય તેવી પ્રવૃત્તિ કરે અર્થાત્ સાધુને જે બાહ્ય આચરણા સેવવાનો શાસ્ત્રમાં નિષેધ હોય તે જ બાહ્ય આચરણા તેવા સંયોગમાં ભાવિના સાધુઓને માટે હિતનું કારણ દેખાય તો તે આચરણા સેવવાની શાસ્ત્રમાં અનુજ્ઞા છે. અનેકાંતવાદની મર્યાદાવાળા નિષેધ વચનો ગૌણભાવથી વિધિ સાથે સંવલિત છે. તેથી કાળહાનિના દોષને કારણે સંવિગ્ન અશઠ ગીતાર્થોએ ભાવિ જીવોનું હિત જોઈ કર્તવ્યરૂપે સ્વીકારેલ પ્રવૃત્તિમાં અનેકાંત સ્વીકારનાર શાસ્ત્રની સંમતિ જ છે; જેમ કે પૂર્વમાં સાધુઓ કલ્પ=સાધુનું વસ્ત્રવિશેષ, ગોચરીએ જતાં સ્કંધ ઉપર નાખીને જતા હતા, હવે તે વસ્ત્રને ઓઢીને ગોચરીએ જવાનો સ્વીકા૨ સંવિગ્નોએ કાલાદિ કારણની અપેક્ષાએ સ્વીકાર કર્યો તે યોગ્ય જ છે.
3
સંવિગ્ન અને અસંવિગ્નની આચરણા કેવી ? અને તેમાં ભેદના કારણો તથા અપુષ્ટ આલંબન ગ્રહણ કરનાર અસંવિગ્નોની માર્ગ વિરુદ્ધ પ્રરૂપણા અને અન્ય અનુચિત પ્રવૃત્તિઓ કેવી કેવી છે તેનું વર્ણન શ્લોક-૮થી ૧૪માં કર્યું. તેથી સંવિગ્નની આચરણા જ માર્ગ છે. અસંવિગ્નોનું આચરણ માર્ગ નથી તેમ સ્થાપિત કર્યું.
વળી, સંસારથી ભયભીત થયેલા સારા બાહ્યાચા૨ સેવનારા, ગીતાર્થનું પારતંત્ર્ય છોડનારા અગીતાર્થ સંવિગ્નોની પ્રવૃત્તિ પણ અસંવિગ્ન તુલ્ય છે તેથી જેમ દેખતા મનુષ્યના આધારથી આંધળો મનુષ્ય ગમન કરી શકે તેમ ભગવાનના વચનને ઉચિત સ્થાને સર્વત્ર યોજન કરી શકે તેવા વિશદ્ બોધવાળા ગીતાર્થના આધારથી કલ્યાણના અર્થી અજ્ઞાની જીવોને ગીતાર્થના પારતંત્ર્યથી જ જ્ઞાન થાય છે તેથી ગીતાર્થનો ત્યાગ કરી શુદ્ધ સંયમની આચરણાનો ઉદ્યમ કરનાર
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
