________________
૮૨
માર્ગદ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૨૮ સંચય કરે છે, તેવા શ્રાવકોને સુસાધુ કરતાં નીચેની ભૂમિકાનો અધ્યાત્માદિરૂપ યોગમાર્ગ છે.
વળી સંવિગ્નપાલિકો કે જેઓ સંયમ ગ્રહણ કરીને સુસાધુ થયા છે, અને સંયમજીવનનું કષ્ટમય જીવન સમ્યક્ પાલન કરીને સંયમના કંડકોમાં વૃદ્ધિ કરી શકે તેવી શક્તિ કોઈક રીતે ક્ષીણ થવાથી આચારોમાં શિથિલ થયા છે; આમ છતાં શુદ્ધ સંયમનો પક્ષપાત છે, અને પ્રવજ્યાને છોડીને ઘરે જવામાં લજ્જા આવે છે, તેથી સંયમના વેશમાં રહીને શુદ્ધ પ્રરૂપણા કરે છે, અને સ્વશક્તિ અનુસાર સંયમની આચરણાઓ પણ કરે છે; તોપણ જે વ્રતો ગ્રહણ કર્યા છે, એને અનુરૂપ પ્રવૃત્તિ નહીં હોવાથી છઠ્ઠા સર્વવિરતિ ગુણસ્થાનકમાં નથી, અને શ્રાવકનાં વ્રતો ગ્રહણ કરીને દેશવિરતિના આચારોનું પાલન નહીં હોવાથી પાંચમા દેશવિરતિ ગુણસ્થાનકમાં પણ નથી; અને પોતે ગ્રહણ કરેલ સર્વવિરતિની આચરણ સ્વશક્તિ અનુસાર કરે છે, અને શુદ્ધમાર્ગ પ્રત્યેના પક્ષપાતવાળા છે, તેથી સમ્યકત્વરૂપ ત્રીજા માર્ગમાં છે; તેવા સંવિગ્નપાક્ષિકો પ્રથમ બે માર્ગ કરતાં ન્યૂન એવા અધ્યાત્માદિ યોગમાર્ગવાળા હોવાથી સર્વથા માર્ગથી બહિર્ભત નથી.
વળી જેઓએ સર્વવિરતિ ગ્રહણ કરેલ છે અથવા દેશવિરતિ ગ્રહણ કરેલ છે, આમ છતાં સમ્યક્ત્વને પામ્યા નથી, તેવા અપુનબંધક જીવો, સર્વવિરતિની કે દેશવિરતિની આચરણા કરતા હોય તોપણ અધ્યાત્માદિ ભાવયોગમાર્ગથી બહિર્ભત છે; છતાં તેઓની આચરણા ભાવમાર્ગનું કારણ હોવાથી અધ્યાત્માદિના સેવનરૂપ દ્રવ્યમાર્ગ છે.
આનાથી એ ફલિત થાય કે સુસાધુ, શ્રાવક અને સંવિગ્નપાક્ષિક ભાવમાર્ગમાં છે, અને અપુનબંધકાદિ જીવો દ્રવ્યમાર્ગમાં છે.
માર્ગ
દ્રવ્યમાર્ગ
ભાવમાર્ગ
[
| Aશિકાર
અપુનબંધક જીવો
સુસાધુ શ્રાવક સંવિઝપાક્ષિક રિટા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
