________________
માર્ગદ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૨૫-૨૬
(૩) ભાવઆવશ્યક :- જે આવશ્યકની ક્રિયામાં સંવેગનો અતિશય છે, તે આવશ્યકની ક્રિયા ભાવઆવશ્યક છે; અને સંવેગનો અતિશય એટલે શક્તિના પ્રકર્ષથી વિધિમાં ઉદ્યમ કરીને તે તે આવશ્યક ક્રિયા દ્વારા મોહના ઉન્મેલનનો યત્ન થાય, તેવો જીવનો પરિણામ. સંક્ષેપમાં સારાંશ :
આનાથી એ ફલિત થાય કે (૧) ભાવની પ્રધાનતા અને દ્રવ્યની આચરણાની ગૌણતા જેમાં છે તે ભાવઆવશ્યક છે, (૨) ભાવની ગૌણતા અને દ્રવ્યઆચરણાની પ્રધાનતા જે માં છે, તે પ્રધાનદ્રવ્યઆવશ્યક છે અને (૩) ભાવનો લેશ પણ નથી અને માત્ર દ્રવ્યઆચરણા છે જેમાં, તે અપ્રધાનદ્રવ્યઆવશ્યક છે.
-: આવશ્યક વિષયક વિકલ્પો -
દ્રવ્ય આવશ્યક
ભાવ આવશ્યક
પ્રધાનદ્રવ્ય આવશ્યક અપ્રધાનદ્રવ્ય આવશ્યક
(સંવેગના અતિશયવાળું)
(કંઈક સંવેગભાવયુક્ત) (સંવેગલેશરહિત) રપો.
અવતરણિકા –
શ્લોક-૨૨માં કહેલ કે શુદ્ધપ્રરૂપણા જ સંવિગ્સપાક્ષિકનો મૂળ ગુણ છે, અને તે મૂળ ગુણ જેમનામાં ન હોય તેઓની અન્ય સર્વ યોગમાર્ગની પ્રવૃત્તિ પણ નિષ્ફળ છે. તેથી યોગમાર્ગની સર્વ પ્રવૃત્તિનું મૂળ શુદ્ધપ્રરૂપણા છે, તેને પુષ્ટ કરવા અર્થે કહે છે –
અથવા
શ્લોક-૧માં ભગવાન વડે કહેવાયેલ શબ્દરૂપ અને સંવિગ્ન-અશઠ ગીતાર્થની આચરણારૂપ એમ બે પ્રકારનો માર્ગ છે, તેમ સ્થાપન કર્યું. આ માર્ગ રત્નત્રયીની પૂર્ણ આચરણારૂપ સર્વવિરતિનો માર્ગ છે. ત્યારપછી શ્લોક
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
