________________
૭પ
માર્ગદ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૨૭ છે, તેને કહેનારાં બે શાસ્ત્રવચનો પ્રસ્તુત શ્લોકમાં બતાવેલ છે. તેમાં પ્રથમ આચારાંગ સૂત્રમાં કહેલ શાસ્ત્રવચન શ્લોકના પૂર્વાર્ધથી બતાવેલ છે.
કેટલાક સાધુઓ સંયમથી નિવર્તમાન હોવા છતાં પણ સાધ્વાચાર યથાવસ્થિત કહે છે અર્થાત્ શાસ્ત્રવચનાનુસાર દરેક ક્રિયા કરતા નથી, છતાં લોકો પાસે સન્માર્ગનું સ્થાપન યથાર્થ કરે છે; અને કહે છે - “અમે જ શાસ્ત્રાનુસારી ક્રિયા કરવા સમર્થ નથી, પરંતુ મોક્ષમાં જવાનો માર્ગ સમ્યક પ્રકારની સંયમની શુદ્ધ આચરણા જ છે.” આથી યોગ્ય જીવોને ભગવાનના સંયમના માર્ગનો યથાર્થ બોધ તેઓથી થાય છે.
શ્લોકના પૂર્વાર્ધના કથનમાં આચારાંગ સૂત્રની સાક્ષી આપી. ત્યાં સ્પષ્ટતા કરી કે નિવર્તમાન એટલે લિંગથી નિવર્તમાન અથવા સંયમથી નિવર્તમાન. તેથી એ પ્રાપ્ત થાય કે કેટલાક સાધુઓ સંયમની આચરણામાં શિથિલ હોય છે, પરંતુ સંયમનો વેશ છોડતા નથી, તેઓ લિંગથી નિવર્તમાન નથી, પરંતુ સંયમથી નિવર્તમાન છે; અને કેટલાક સાધુ સંયમ પાળવા માટે અસમર્થ થાય છે ત્યારે વંશનો પણ ત્યાગ કરે છે, તેઓ લિંગથી નિવર્તમાન છે. જેમ મરીચિએ સાધુવેશનો ત્યાગ કરી ત્રિદંડિક વેશનો સ્વીકાર કર્યો. આ બન્ને સંવિગ્નપાક્ષિક છે.
વા' શબ્દથી અનિવર્તિમાનની પ્રાપ્તિ થાય છે, તેમ કહ્યું. તેથી એ પ્રાપ્ત થાય કે અનિવર્તમાન એવા સાધુઓ આચારવિષયક યથાર્થ કથન કરે છે, તેઓ સુસાધુઓ છે; અને જેઓ સંવિગ્નપાક્ષિક છે તેઓ સંયમથી કે વેશથી નિવર્તમાન છે, અને તે બંને સંયમમાં સિદાતા જ ગ્રહણ કરાયા છે; આમ છતાં તેઓ યથાવસ્થિત આચારને કહેનારા હોવાથી જ્ઞાનનયની દૃષ્ટિએ બાલ નથી. માટે તેઓમાં બીજી બાલતા નથી, પરંતુ આચારમાં હીન હોવાને કારણે એક બાલતા છે.
તેથી એ પ્રાપ્ત થાય કે આચારની હીનતા એક બાલતા છે અને શુદ્ધ પ્રરૂપણાનો અભાવ એ બીજી બાલતા છે.
વળી જેઓ ભગવાનના વચનાનુસાર આચારો સેવતા નથી અને કાળના દોષને આગળ કરીને વર્તમાનમાં આ જ માર્ગ ઉચિત છે તેમ કહે છે, તેઓની શુદ્ધ પ્રરૂપણા નથી. માટે તેઓમાં બીજી બાલતા પણ છે અર્થાત્ તેઓ સંવિગ્નપાક્ષિક પણ નથી પરંતુ પાર્થસ્થા છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
