________________
માર્ગદ્વાત્રિશિકા/શ્લોક-૨૫ જોઈએ, જેથી ક્રમે કરીને ભાવનાવશ્યકની પ્રાપ્તિ થાય. માટે સંવિગ્નપાક્ષિકનું દ્રવ્યઆવશ્યક મોક્ષને અનુકૂળ નિર્જરા પ્રત્યે કારણરૂપે અક્ષત છે.
અહીં ટીકામાં કહ્યું કે સંવિગ્નપાક્ષિકનું આવશ્યક ભાવસાધુની અપેક્ષાએ દ્રવ્યઆવશ્યક હોવા છતાં પ્રધાન છે.
તેથી એ પ્રાપ્ત થાય કે ભાવસાધુ ભગવાનના વચનના સ્મરણથી નિયંત્રિત પ્રવૃત્તિ કરીને આવશ્યક ક્રિયાઓ કરે છે, તેથી જે પ્રકારના પરિણામથી સંવલિત આવશ્યક ક્રિયા કરવાની છે, તે પ્રકારના પરિણામથી સંવલિત આવશ્યક ક્રિયા ભાવસાધુઓ કરે છે; અને તેવી આવશ્યક ક્રિયા સંવિગ્નપાક્ષિક સાધુ કરી શકતા નથી, તેથી સંવિગ્નપાક્ષિકની આવશ્યક ક્રિયામાં ભાવસાધુના પરિણામ જેવા પરિણામનો અભાવ હોવાથી તેઓની આવશ્યક ક્રિયાને દ્રવ્ય આવશ્યક કહેલ છે. આમ છતાં સંવિગ્નપાક્ષિકની આવશ્યક ક્રિયા મોક્ષને અનુકૂળ સંવેગાદિ ભાવોથી સર્વથા રહિત નથી, તેથી તે અપેક્ષાએ વિચારીએ તો સંવિગ્નપાક્ષિકની આવશ્યક ક્રિયા દ્રવ્ય આવશ્યક નથી, પરંતુ મોક્ષને અનુકૂળ ભાવોથી યુક્ત આવશ્યક ક્રિયા છે; તોપણ ભાવસાધુની અપેક્ષાએ વિચારીએ તો તેમના જેવી ક્રિયા નહીં હોવાથી સંવિગ્નપાક્ષિકની ક્રિયા દ્રવ્યઆવશ્યક છે. આ બતાવવા માટે તેમનું આવશ્યક દ્રવ્ય આવશ્યક છે એમ ન કહેતાં ભાવસાધુની અપેક્ષાએ દ્રવ્ય આવશ્યક છે, તેમ કહેલ છે.
રૂછાતશન .... અહીં ટીકામાં કહ્યું કે સંવિગ્નપાક્ષિકનું આવશ્યક ભાવસાધુની અપેક્ષાએ દ્રવ્ય આવશ્યક છે, તોપણ પ્રધાન હોવાને કારણે નિષ્ફળ નથી, અને તે દ્રવ્ય આવશ્યકમાં પ્રધાનપણું શું છે તે સ્પષ્ટ કરતાં કહ્યું કે ઇચ્છાદિના અતિશયને કારણે તે દ્રવ્યઆવશ્યક ભાવનાવશ્યકનું કારણ છે.
તથી એ પ્રાપ્ત થાય કે (૧) સંવિગ્નપાક્ષિક સાધુઓને ભાવઆવશ્યક કરવાની ઇચ્છાનો અતિશય છે. વળી (૨) ભાવ આવશ્યક કેવા સ્વરૂપવાળું છે, તેનો યથાર્થ બોધ છે, અને (૩) પોતાનું આવશ્યક ભાવઆવશ્યક થાય તદર્થે શક્તિસંચય માટે વિધિમાં કંઈક યત્ન પણ કરે છે, અને (૪) ધૃતિપૂર્વક તેની નિષ્પત્તિ માટે ઉદ્યમ પણ કરે છે. તેથી તેમનું દ્રવ્ય આવશ્યક ઉત્તરોત્તર વૃદ્ધિ પામીને ભાવઆવશ્યકનું કારણ બને છે, માટે પ્રધાન દ્રવ્યઆવશ્યક છે અર્થાત્ જે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
