________________
૧૦
માર્ગદ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૨૪ કારણે ઈચ્છાયોગનો નિર્વાહ છે, અને અનુમતિ આદિનું સામ્રાજ્ય છેઅનુમોદનાદિનો સર્વથા અભંગ છે, અને ચેતસ =ચિતતા, ભાવના આવેશથી અર્થાત્ “મારે શાસ્ત્રાનુસારી ક્રિયા કરવી છે એ પ્રકારના ભાવના આવેગથી ક્રિયાકાળમાં અર્યાદિનો ઉપયોગ છે આથી, ક્રિયામાં શ્રદ્ધા-મેધાદિની ઉપપતિ છે ક્રિયામાં શ્રદ્ધા-મેધાદિની વૃદ્ધિની પ્રાપ્તિ છે. ૨૪
‘ગર્ભાશુપયTIક્વ' - અહીં ‘આથી આલંબનનું ગ્રહણ કરવું. ભાવાર્થ - સંવિગ્નપાક્ષિકોનાં આવશ્યકાદિવ્યર્થ નથી, તેનાં કારણો નીચે મુજબ છેઃ
(૧) ઇચ્છાયોગનો નિર્વાહ હોવાથી - સંવિગ્નપાક્ષિક સાધુવેશમાં હોય છે, અને સાધ્વાચારની ક્રિયારૂપ આવશ્યકાદિ ક્રિયાઓ કરે છે. જોકે તેમાં ભગવાનના વચનના સ્મરણથી નિયંત્રિત સર્વ આચારો કરી શકે તેવું વીર્ય નથી, તોપણ સ્વવીર્ય અનુસાર શક્ય એવા સાધ્વાચારને તેઓ કરે છે. તેથી તેઓનાં સાધ્વાચારની ક્રિયારૂપ આવશ્યકાદિ વ્યર્થ થતાં નથી.
અહીં પ્રશ્ન થાય કે સંયમની ક્રિયા ભગવાને જે રીતે કરવાની કહી છે, તે રીતે બાહ્ય અને અંતરંગ યતનાપૂર્વક કરવામાં આવે તો તે ક્રિયાથી ઉત્તર ઉત્તરના ગુણની વૃદ્ધિ દ્વારા સંયમની વૃદ્ધિ થાય; અને સંવિગ્નપાક્ષિકો ભગવાનના વચનના નિયંત્રણથી તે ક્રિયાઓ કરી શકતા નથી, તેથી તેઓની ક્રિયા ઇષ્ટફળની પ્રાપ્તિનું કારણ કઈ રીતે થઈ શકે ? તેથી કહે છે –
સ્વવીર્ય અનુસાર શક્યને કરવામાં જ આચાર પ્રત્યેની પ્રીતિ વર્તે છે=ભગવાને જે રીતે આચારો પાળવાના કહ્યા છે તે પ્રકારે આચાર પાળવાની પ્રીતિ વર્તે છે. તેથી તેઓની ક્રિયામાં શાસ્ત્રયોગ નહીં હોવા છતાં ઇચ્છાયોગનો નિર્વાહ થાય છે. માટે તેઓના આવશ્યકાદિ વ્યર્થ નથી અર્થાત્ શાસ્ત્રયોગ અનુસાર કરાયેલાં આવશ્યકાદિનું જેવું ફળ છે તેવું ફળ તેઓને પ્રાપ્ત થતું નથી, તોપણ ઇચ્છાયોગથી કરાયેલાં આવશ્યકાદિનું ફળ તેઓને પ્રાપ્ત થાય છે.
આનાથી એ પ્રાપ્ત થાય કે શાસ્ત્રયોગને સેવનારા યોગીઓ ઉત્તર ઉત્તરના સંયમના કંડકોની વૃદ્ધિ દ્વારા અસંગભાવની પ્રાપ્તિને અનુકૂળ શક્તિનો સંચય કરે છે, તેથી તેઓની શાસ્ત્રયોગ અનુસાર સંયમની ક્રિયા અસંગભાવને અનુકૂળ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
